interieurarchitectuur & interactie
Bo e r d e r ij l e v e n Van vervallen plek naar toekomst voor het dorp! In dit magazine / Wie is de redacteur / Boerderij Nienhuis BEWTH / Naoberschap / Wat doet geur met de mens interactie in verschillende vakgebieden
6
Inhoud OP DE COVER
6 Boerderij leven Van vervallen plek naar toekomst voor dorp
HET KATERN
14 BEWTH Bewegingstheater zoekt andere manier van interactie tijdens shows
14
16 Wat doet geur met de mens Vergeten interactief zintuig in interieurarchitectuur 20 Naoberschap Meubelensemble provincie Gelderland
IN DEZE I & I 4 Wie is de redacteur Annika Beuving aan het woord
4 INHOUD
OKT2016 02
3 - 19 Quotes uitspraken en informatie
INTERACTIE & QUOTES
in - ter - ac - tie
( de ; v; meervoud; interacties ) 1 wisselwerking 2
de interactie zelfst.naamw. (v.) Uitspraak: [ɪntərˈɑksi] Verbuigingen: interactie|s (meerv.) toestand dat personen of zaken op elkaar reageren Voorbeelden: `Tijdens het concert was de interactie tussen de musici uitstekend. ‘de toenemende interactie...’
3
Elke vorm van wederzijdse Informatie-overdracht die, gewild of ongewild, leidt tot een gedragsaanpassing van de betrokken systemen.
4
De manier waarop je omgaat, beïnvloedt, reageert op je medespeler of publiek.
QUOTES 03 OKT2016
INTERACTIE & DE MENS
Annika Beuving - Al doende leert men -
WIE Johanna Frederika (Annika) Beuving GEBOREN 24 maart 1993 WOONPLAATS het dorp Enter, gemeente Wierden provincie Overijssel OPLEIDING HAVO - HBO Bouwkunde - Bouwkundig tekenaar bij 4D architecten - Master Interieurarchitectuur HOBBIES Dansen, hardlopen, reizen en fotografie WOONSFEER Minimalistisch & speels. BIJZONDERE EIGENSCHAPPEN Gedreven en sociaal
Wanneer wist je dat je interieurarchitect wilde worden? Van kleins af aan is architectuur al een passie voor mij geweest. Tijdens de vele vakanties met mijn ouders staarde ik bijvoorbeeld geheel onder de indruk naar een gebouw en liep ik vaak zomaar een gebouw binnen omdat ik wou weten hoe het gebouw in elkaar stak. Ze waren mij dan ook vaak kwijt kunt u begrijpen. Tijdens de opleiding bouwkunde besefte ik me dat ik daadwerkelijk de binnenkant interessanter vond dan de buitenkant. Ik ben van mening dat bij het maken van een ontwerp van binnen naar buiten moet worden gekeken, hierbij speelt de emotionele en gebruikerswaarde van de mens een belangrijke rol. Over welk onderdeel van het vakgebied interieurarchitectuur ben je het meest enthousiast? De combinatie van herbestemming en architectuur. Ik vind het interessant hoe je van iets ouds weer iets nieuws kunt maken. Dit kan bestaan uit een herinnering, meubels of materiaal. Hoe overtuig je je opdrachtgever/docent van de kracht van je ontwerp? Ik begin bij het bedenken van een goed concept. Daarnaast werk ik veel met beelden, ik vertel vaak veel en enthousiast en neem de mensen mee aan de hand
INTERVIEW
OKT2016 04
door mijn ontwerp. Iedereen, ook mensen die niet in het vakgebied zitten, moeten mij kunnen volgen. Vaak zit ik na een tijd compleet in het project ondergedompelt. Het ontwerp even van een afstand bekijken werkt dan ook altijd goed of het laten bekritiseren door anderen. Al doende leert men. Door deze kritiek mee te nemen merk ik dat mijn ontwerpen vaak overtuigen bij anderen. Wat is voor jou de belangrijkste opgave binnen de (interieur-)architectuur op dit moment en voor de toekomst? Dat is momenteel het herbestemmen van gebouwen of meubels. Veel lege gebouwen worden gesloopt of meubels worden voor kort termijn gebruikt, maar dit is meestal niet de oplossing. Het is juist een uitdaging om gebouwen of meubels zo te transformeren dat ze nog jaren mee gaan. Bij welk bureau zou je het liefst aan de slag gaan met je diploma op zak? Het liefst zou ik bij een groot bureau aan het werk gaan. Ik wil graag de dynamiek tussen verschillende takken in een bedrijf ervaren. En misschien begin ik dan over 10-15 jaar mijn eigen bureau wel. Dromen mag altijd. Wat zou op dit moment een droom opdracht voor jou zijn? Ik vind het mooi om te zien hoe diverse vakgebieden samenvloeien in een plek. Het ontwerpen van zo’n specifieke plek waar jonge designers, kappers, visagisten, kleding designers enzovoort samen kunne komen is een droom voor mij. Het lijkt mij prachtig om later een gelijksoort winkel te openen.
2
3
5
4
6
1 Perfume river, HuĂŠ, Vietnam. 2 Iseo centrum, Italie. 3 Museum der bildenden Kunste, Leipzig, Duitsland. 4 Baumwollspinnerei, Leipzig, Duitsland. 5 Messner Mountain Museum, Kronplatz Zuid-Tirol, Italie. 6 Road 1, KĂĄlfafell, IJsland.
Tekst: Marit Reitsma Fotografie: Annika Beuving
1
herbestemming boerderij nienhuis
Render: Annika Beuving
“Een gezamenlijke plek om te relaxen, maar ook om elkaar te helpen. Dat is voor ons naoberschap.”
INTERACTIE & BEWONERS
WIE mogelijkheid tot wonen voor vier doelgroepen: jong gezin, gezin, starters en ouderen. WAT Boerderij uit 1806 van 1200 m2, bestaande uit een voorhuis, koetshuis, twee delen, woonhuis en varkensschuur. Momenteel is alleen het voorhuis, koetshuis en één deel overgebleven. WAAR in het dorp Beltrum, gemeente Dinkelland, provincie Gelderland. WOONSFEER landelijk met een tintje naoberschap BIJZONDER oplossing voor de vergrijzing van het dorp Overzichtsplattegrond indeling woningen Tekenaar Thijs Nijsink
Vandaag is het zover, met enige spanning verzamelen de nieuwe bewoners zich op de collectieve binnenplaats van de herbestemde boerderij Nienhuis. De ambtenaar die destijds zoveel voor de bewoners van Beltrum heeft betekend opent vandaag officieel de boerderij. Allen zijn ze dankbaar voor dit moment. Niemand had ooit gedacht dat de oude vervallen boerderij uit 1806, die al 25 á 30 jaar leeg stond, ooit weer tot zijn recht zou komen. Terwijl de laatste bewoners van het dorp via de monumentenlaan het erf op druppelen begint de ambtenaar met zijn speech. “De afgelopen jaren waren welbewogen jaren waarin veel teweeg is gebracht rondom de boerderij en de vergrijzing van het dorp, maar gelukkig komt hier vandaag een einde aan!” Nadat de campagne is ontkurkt wordt er luid geklapt. De boerderij met wel liefst vier nieuwe woningen is geopend. De nieuwe woningen zijn gevestigd in de overgebleven delen van het ensemble. Waar de boerderij eerder bestond uit: een voorhuis, koetshuis, twee delen, varkensschuur, tankhok en een woning uit 1960. Totaal had de boerderij een oppervlakte van 1200 vierkante meter. De woningen zijn gevestigd in het voorhuis, koetshuis en deel en een collectieve binnenplaats die gevormd is door de oude constructie van het overige deel. Bewoners laten vol trots hun nieuwe thuis zien aan menig bezoeker. Het publiek is erg gevarieerd, van ouderen tot jonge kinderen. Iedereen is aanwezig. Dit komt met name omdat de nieuwe woningen ook met hetzelfde idee zijn opgebouwd. De gemeente vond het niet alleen belangrijk dat de vergrijzing in het dorp werd aangepakt. Het nieuwe woonensemble moest ook functioneren als een community waarbij naoberschap
NIENHUIS
OKT2016 08
het uitgangspunt was. IN GOEDE EN IN SLECHTE TIJDEN De inwoners van Beltrum leven al jaren met het fenomeen naoberschap. Naoberschap is het helpen van elkaar in goede en slechte tijden. Heeft een buur iets te vieren of heeft de buur zorg nodig, dan staan zij voor elkaar klaar. De sociale controle was dan ook erg groot in het dorp, want waarbij bewoners normaal de voordeur opendoen, bleef die in Beltrum dicht. Iedereen kwam altijd achterom, dat was normaal. Om de traditie niet ten onder te laten gaan is de doelgroep voor de herbestemde Nienhuis hierop ingespeeld. Iedere bewoner van de boerderij heeft zijn of haar eigen dagritme. Het dagritme wordt gesitueerd op de zon, jonge gezinnen zijn voornamelijk ’s avonds thuis en ouderen vaak overdag. Hierdoor werden de woningen goed afgestemd op hun doelgroep. Door de mengeling van inwoners is er onderling iets moois ontstaan wat van tevoren niet kon worden bedacht. De bewoners van het jonge gezin brengen hun kinderen nu tussen de middag over bij de ouderen in het huis ernaast. Hierdoor worden de kinderen niet alleen opgevangen, maar hebben de ouderen ook sociaal contact waardoor zij zich een stuk minder eenzaam zullen voelen. Behalve het onderbrengen van de kinderen is er ook een gezamenlijke collectieve binnenplaats gecreëerd. In deze binnenplaats kunnen bewoners elkaar onderling begroeten, maar kan er ook bijvoorbeeld samen worden gebarbecued. De bewoners zien elkaar aankomen door de gezamenlijke oprijlaan die van oorsprong begint bij de monumentale oprijlaan. Hierdoor wordt naoberschap naar een hoger niveau getild door de sociale controle die het met zich mee brengt. Het publiek is erg enthousiast over de binnenplaats “wat een mooie plek om elkaar te
INTERACTIE & BEWONERS
VERRASSENDE DETAILS Wanneer de bezoekers door de bewoners naar binnen worden geleid worden zij bij ieder huis weer verrast door oude herinneringen van vroeger. Zo zijn bijzondere karakteristieke punten van de gebouwdelen zoals bedsteden, monumentale haarden en balken in een nieuw jasje teruggebracht. Dit om de ambiance van de gebouwdelen te behouden, maar ook omdat het een wens was vanuit de bewoners van Beltrum. Een andere eis die overgenomen is, vanuit de interviews met de bewoners, is dat de sociale controle die zich buiten afspeelt door werd gevoerd naar binnen. Door diverse hoogteverschillen in vloeren aan te geven, vides te creĂŤren, lange zichtlijnen te maken en een open entree bij binnenkomst voelden de woningen aan als warme maar open plekken. Eerder waren de woningen voornamelijk gesitueerd van ruimte naar ruimte, waardoor de routing in sommige huizen niet te overzien was. Nu kunnen de inwoners van elk huis elkaar rustig in de gaten houden, zonder dat dit irritatie oplevert. EEN AMBTENAAR MET EEN GOUDEN RANDJE Maar het bouwen van deze prachtige woningen ging niet zomaar. In de afgelopen jaren heeft de gemeente veel vragen gehad van de bewoners van Beltrum hoe zij de jeugd in het dorp konden houden. De gemeente heeft de vragen gehoord en is hiermee aan de slag gegaan. Helaas kon er door een bouwstop die was opgelegd door de provincie niet worden gebouwd in het dorp. Tot er een ambtenaar kwam die tussen de
regels door las. De enige bouwmogelijkheid voor het dorp was het herbestemmen van (rijks)monumenten. Al snel werd de boerderij van de familie Harbers een van de mogelijk opties. De boerderij lag net buiten het dorp, maar werd verbonden met een monumentale eikenbomen oprijlaan richting het dorp. Henk Harbers die het bedrijf van zijn ouders had overgenomen zag dit eerst met zorg aan. Hij leefde al jaren op zichzelf en zag de inbreng van nieuwe bewoners op zijn land als een schending van zijn privacy. Doordat de ambtenaar een eis stelde dat er een scheiding tussen zijn boederij en de woning zou zijn haalde hij Harbers uiteindelijk over. Bij de ontwikkeling van de bouw huurde de ambtenaar het bedrijf Nibag in die de boerderij bouwtechnisch bekeek. Uit het onderzoek van Nibag bleek dat de boerderij er slechter aan toe was dan in eerste instantie werd gedacht. Enkele gebouwdelen werden onbewoond of zelfs ontoegankelijk verklaard. Naar aanleiding van het onderzoek werd er gezocht naar een ontwerper die aansloot bij de normen en waarden van het dorp en de ambtenaar. Dit werd een ontwerpduo dat zelf uit de buurt kwam en hierdoor naadloos wisten aan te sluiten bij de wensen van de bewoners van Beltrum en van meneer Harbers, zoals eerder vermeld. Uiteindelijk is er een prachtig plan uit gekomen waar vandaag de dag vol feestvreugde van wordt genoten. En de ambtenaar? Die kreeg een eresteen in de stenen muur van het pand.
1 1 Overzichtsmaquette schaal 1:50 vanaf oostzijde, gezien Beltrum. 2 Schetsen v.l.n.r.: stankcirkels, stankcirkels probleemzone, herplaatsing boerderijdelen, scheiding privacy.
Fotografie: Annika Beuving
ontmoeten� wordt er vol lof tegen tegen elkaar gezegd.
INTERACTIE & BEWONERS
MONUMENTENZORG De boerderij Nienhuis uit 1806 is een rijksmonument. Voor de verbouwing van dit rijksmonument gelden verschillende eisen. De erfgoedverordening van de gemeente Berkelland is er hiervan een. In de erfgoedverordening staat vermeld dat wat mensen aan de weg kant zien van het rijksmonument zoveel mogelijk intact moet blijven. Ook moet er met respect om worden gegaan; zowel met het interieur als het exterieur. Indien we kijken naar het gebouw en zijn omgeving kunnen we concluderen dat de voorzijde en de rechterzijgevel het meest intact moeten blijven. Tevens staan er in de rapportage van Nibag tekeningen van de Monumentenzorg. Hierin staat vermeld welke delen wel of niet mogen worden verwijderd naar belang van de monumentenzorg. Naar aanleiding hiervan kan worden geconcludeerd dat alleen het voorhuis, koetshuis en grotendeels de delen intact moeten blijven. De andere gebouwtypen mogen worden verwijderd indien dit met respect voor het gebouw gebeurt.
1 1 Richtlijnen monumentenzorg Gelderland, aanzien wegkant. 2 Woning Koetshuis vanaf keuken richting raampui NIENHUIS
OKT2016 10
Fotografie: Annika Beuving
Bron: Nibag inspectierapport Boederij Nienhuis Beltrum
1
3
4 1 Voorzijde Voorhuis uit 1806. 2 Vervallen keuken Voorhuis, voor werksters van de familie. 3 Overblijfselen varkensschuur, verblijfplaats biggen. 4 Uitzicht op het plaatsje Beltrum, oostzijde van het gebouw, met monumentale eikenlaan.
Fotografie: Annika Beuving
2
INTERACTIE & BEWONERS
2
STANKCIRKEL Een ander bijzonder aspect van de boerderij Nienhuis is de regelgeving rondom de “stankcirkel”. Deze regelgeving wordt alleen uitgevoerd als een woning dicht bij een stal staat. Indien er op de locatie een nieuwe woning wordt gebouwd mag deze niet binnen een grens van 50 meter liggen. Wanneer dit wel gebeurd is dit schadelijk voor de gezondheid en wordt de omgeving onbewoonbaar verklaard. In het geval van boerderij Nienhuis vormt dit een probleem. Door de pas gebouwde stal voor kalveren kwam de stankcirkel geheel over het rijksmonument. Naar aanleiding hiervan hebben de ontwerpers het ontwerp een oplossing gezocht door te kijken naar de bebouwingsgrens van de kavel. Zij kwamen hierdoor tot de conclusie dat de stallen konden worden verzet. Dit kon mede omdat de stallen die achter de woning demontabel waren. Nadat de stallen waren verzet bleek dat de woningen een beter uitzicht gekregen over de vele weilanden die om de boerderij heen liggen. Zo werd er een win-win situatie gecreëerd.
NIENHUIS
OKT2016 12
“DE GROTE GLAZEN PUI ZORGT VOOR EEN WIJDS UITZICHT EN VERGROOT HET BINNEN BUITEN GEVOEL.” 2
INTERACTIE & BEWEGINGSTHEATER
De Cycloop
- Een voorstelling van BEWTH laat zich namelijk niet navertellen, net als bij een droom, beklijft alleen de boodschap BEWTH, afkorting van Bewegingstheater, is een mimegroep uit Amsterdam, opgericht in 1965 en heeft gespeeld tot 2005. De groep stond bekend om hun combinatie dans en architectuur, waarbij de gekozen gebouwen essentieel waren voor hun voorstellingen. Het stuk ‘De Cycloop’ (1993) is hier een voorbeeld van. De voorstelling vond plaats op de zolder van de Vleeshal in Haarlem, een bijgebouw van het Frans Hals Museum. De theatervoorstelling die BEWTH laat zien is per keer toegankelijk voor maar één toeschouwer. Deze voorstelling werd vertoond aan totaal negenentwintig diverse schrijvers, fotografen en beeldend kunstenaars. In de negenentwintig voorstellingen hees BEWTH hun precies op de plek waar zij hun toeschouwer wilde hebben. Zij noemden hun toeschouwers de Cyclopen. De cyclopen waren in feite hun laatste speler, zij mochten namelijk de voorstelling alleen bezoeken indien zij een publicatie leverden na afloop. Pas door hun publicatie zou de voorstelling zichtbaar worden voor het grotere publiek. Met deze visie van BEWTH in ons achterhoofd begint men het boek te lezen door de ogen van diverse cyclopen. Alle cyclopen in het boek zijn erg geraakt door de manier waarop BEWHT hun voorstelling presenteert. Het mysterieuze zaklamp meisje, de nauwe gangen, de steile trappen en de gebinten van het dak zorgen voor de primitieve, maar toch bijzondere invulling van het verhaal. Telkens worden ze ‘wakker gemaakt’ als de voorstelling ten einde is. “We zijn gesloten meneer. Ik: ‘Kan ik dan niets meer krijgen?’ Zij: ‘Ik heb niets.’”1 Toch
snapten bijna alle negenentwintig cyclopen achteraf pas waarom BEWTH hun voorstelling op deze manier presenteerde. Zij deden dit alleen om hun cycloop optimaal in het verhaal te integreren, zodat hij of zij een van hun was. Maar maakten deze voorstellen ook zo inclusief door de bezuinigingen vanuit de overheid, zij wouden dat BEWTH commerciëler werd. In tegenstelling daarvan ging BEWTH hier juist geruisloos tegenin door het publiek nog exclusiever te maken en van de ruimte die ze kregen optimaal gebruik te maken. “Een voorstelling van BEWTH laat zich namelijk niet navertellen, net als bij een droom, beklijft alleen de boodschap.”2 Het mooie aan deze vertelwijze is dat je door ieder verhaal, foto of kunstwerk weer anders naar de voorstelling kijkt. Je beleeft het verhaal opnieuw, maar toch blijft de voorstelling mysterieus. Het is niet te verbeelden en te begrijpen waar de voorstelling over gaat, iedere keer heeft het verhaal een andere wending. Hierdoor blijf je doorlezen tot het einde. Iedere cycloop heeft namelijk een andere kijk op de voorstelling. Dit maakt het boek erg interessant voor zowel kunstliefhebbers als het brede publiek. Maar het smaakt vooral naar meer. 1 Citaat uit: Jan Mulder Met Plank / blz. 52 / De cycloop van BEWTH 2 Citaat uit: Hilde de Haan Het dak van de stad / blz. 23 / De cycloop van BEWTH
De Cycloop van BEWTH / Met bijdragen van 29 diverse schrijvers, fotografen en beeldend kunstenaars / €7,95 Paperback / 80 blz. / Verschenen: 1995 / Uitgeverij THOTH / ISBN 90 6868 199 2 / NUGI 925
BEWTH OKT2016 14
2
3
1,2 en 3 Uitvoering: De Cycloop van BEWTH op de zolder van het Frans Hals museum te Haarlem, provincie Noord-Holland
Fotografie: Willem Hekkema
1
INTERACTIE & ZINTUIGEN
Het zintuig geur
- Een mens ruikt op een dag minimaal 10.000 verschillende geuren om zich heen U herkent het vast, u bent thuis en wilt net op de bank ploffen om tot rust te komen. Tot u zich bedenkt dat u nog wat moet halen in de winkel. Met tegenzin trekt u uw jas weer aan en gaat op weg naar de winkel. Dan herinnert u zich die winkel met die fijne ambiance en die heerlijke geur van de producten die er liggen. Opeens is het niet meer zo erg om nog even naar de winkel te moeten. Hoe komt het dat u zo graag terugkeert naar deze winkel, waarbij u bij het herinneren van de winkel al enthousiast wordt om ernaar terug te keren? Dit is het werk van de interieurarchitect. De interieurarchitect heeft niet alleen zijn kennis ingezet, maar ook gekeken naar de zintuigen van de consument. Geur is een van de belangrijk zintuigen van de mens, maar wordt minder vaak ingezet als zintuigelijke ervaring. Toch merkt ieder mens op een dag minimaal 10.000 verschillende geuren om zich heen. Het is de taak van de interieurarchitect om deze zintuigelijke ervaring te optimaliseren. Maar hoe kan de interieurarchitect het zintuig geur inzetten voor zijn ontwerpen? Behalve zien, voelen en horen is ruiken een van de belangrijkste zintuigen die de mens heeft. De neus is hiervoor verantwoordelijk. De neus is dan ook een bijzonder lichamelijk deel van de mens. Het is namelijk niet alleen het reukorgaan, maar zorgt er ook voor dat de mens dingen kan waarnemen in zijn omgeving. Maar hoe werkt reuk eigenlijk? Nadat de neus wat heeft geroken trilt deze geur tegen de neusharen aan. De zenuw die hieraan verbonden is wordt hierdoor geprikkeld en zend een signaal af naar de hersenen. De hersenen geven naar aanleiding hiervan weer een signaal terug naar het emotionele gedeelte van
G E U R OKT2016 16
de hersenen. Hierdoor kan een geur prettig worden ervaren of kan geur zorgen voor een waarschuwing, zoals bij brand. Behalve deze functie heeft de neus ook nog andere functies. De neus funtioneerd namelijk ook als ademhalingsorgaan, vormt de stem en zorgt voor de afvoer van traanvocht. Denk maar eens aan een goeie huilbui of een verkoudheid. Dan merkt u pas hoe belangrijk het is als u uw neus mist. Tijdens uw verkoudheid ruikt u niet alleen minder, maar is uw smaak ook anders. Dit komt omdat 90% van de smaak door geur bepalend is. Door al deze geuren op te slaan in de hersenen heeft de mens een breed scala ontwikkeld. Zoals eerder vermeld kunnen deze verschillende geuren een signaal afgeven naar onze emotionele hersenkwab. Hierdoor ontstaat er een herinnering aan een bepaalde geur, het proust-effect3. Deze herinneringen zijn vaak geboden aan geuren waar we een emotionele band mee hebben, zoals bloemen. Deze geuren zijn onder te verdelen in een geurwiel. Het geurwiel bestaat uit vier punten: floral notes, fresh notes, woody notes en oriental notes. Nadat onderzocht is welke geuren prettig worden ervaren door veel mensen zijn designers met deze kennis aan de slag gegaan. Zij zorgden ervoor dat geuren niet alleen tijdelijk worden geroken in de natuur, maar permanent in onze leefomgeving kwamen. Als interieurarchitect is het belangrijk om het zintuig geur goed te gebruiken tijdens het ontwerpen. Geur kan op verschillende manieren ingezet worden. De interieurarchitect kan met geur letterlijk in een ruimte ventileren en hiermee een herinnering op roepen, of
2 1 en 2 The Horticultural Spa, The Thames River Path, London tijdens The London Festival of Architecture
Fotografie: Loop.pH
1
INTERACTIE & ZINTUIGEN
Zo ontwierpen designers onder andere wierrook, parfum, luchtverfrissers en aroma diffusers. De interieurarchitect van de Nike Football store in Rio de Janeiro speelde hier al snel op in door de winkel te ventileren met de geur van gras. Consumenten roken hierdoor de geur die ze aan voetbal herinnerden. Door de geur in combinatie met enkele mini speelvelden in de winkel te plaatsen kreeg de consument een heldere indruk van de fucntie van de winkel. Hierdoor ervaarden bezoekers de winkel als prettig. Door geur toe tevoegen aan de winkelervaring zagen winkeliers dat mensen bleven terugkomen naar de winkel en de omzet met 6% meer omhoog ging door de gedane aankopen. Een andere manier van kijken naar geur is ‘The
Horticultural Spa’ van Loop.pH. Het architectenbureau had als visie mensen met geneeskundige planten in aanraking te kijgen door deze planten te promoten tijdens het Chelsea Fringe Festival en the London Festival of Architecture. Voor de uitvoering hiervan maakten zij een wolken tent waarin geur werd verspreid. Hierdoor maakt Loop.pH de mens bewust van de geuren om zich heen. De geurbeleving was niet alleen bijzonder om mee te maken, de geur trok ook door in de longen waardoor de bezoeker de geneeskundige planten inademde en als een gezonder mens uit de tent kwam. Het idee sloeg ontzettend aan tijdens beide festivals waardoor The Horticultural Spa goed werd bezocht. Geur is dan ook een belangrijk zintuig voor de mens en zijn omgeving. Zonder geur werkt het lichaam niet naar behoren en mist de mens bepaalde signalen uit zijn omgeving of herinnering.
1 1 Nike store, Rio de Janeiro G E U R OKT2016 18
Fotografie: Nike News
de mens bewust laten worden wat erom zich heen gebeurd.
INTERACTIE & QUOTES
and so the adventure begins
QUOTES 19 OKT2016
INTERACTIE & GELDERLAND
WIE Voor de werknemers van het provinciehuis WAT Renovatie provinciehuis en nieuwbouw WAAR Arnhem, Gelderland WERKSFEER Het nieuwe werken in combinatie met gesamtskunst BIJZONDER oplossing ontmoetingsplekken gezocht door studenten ArtEZ hogeschool voor de Kunsten Overzichtsplattegrond begane grond OTH Architecten
Een provincie vol groen, cultuur en diversiteit. Waar samenhorigheid, verbinding en het ontmoeten van elkaar hoog in het vaandel staat. Gelderland is een provincie die gezien mag worden ondanks zijn littekens. Littekens die zijn ontstaan tijdens de tweede wereldoorlog toen Arnhem zwaar gebombardeerd werd, maar de stad krabbelde al snel weer op door de inwoners van Gelderland. Het provinciehuis is hiervan een voorbeeld. Velen hielpen de wederopbouw van het pand tot een voltooiing brengen. Dit werd niet opgedragen door de provincie, maar werd gewoon gedaan vanuit het initiatief van de inwoners. INTERACTIE Het helpen van elkaar was niet alleen heel gewoon, maar was er destijds als traditie ingeslepen. Deze traditie noemt men ook wel naoberschap in Gelderland. Naoberschap de interactie tussen de mensen, hulp vragen – hulp bieden. Dit bestaat onder andere het uit helpen van de naaste buurman of buurvrouw bij ziekte, dood maar ook bij geluk zoals een geboorte of een huwelijk. In het boek ‘Modern Naoberschap’, dat geschreven is door de Gelderlandse Tanja Abbas en Linda Commandeur, wordt er gesproken van verschillende manieren van hulp bieden – hulp vragen. Hulp bieden kan worden gezien als buigen voor elkaar. Hulp vragen kan gezien worden door het knikken naar elkaar (begroeten), waarbij een vraag vaak volgt als gevolg. VERNIEUWING Deze knik werd ook gemaakt in 2014. Het provinciehuis had een opfrisbeurt nodig en schakelde daarvoor
NAOBERSCHAP
OKT2016 20
Team-V in, waarbij architect Van Schooten een nieuw ontwerp maakte voor het provinciehuis. Voor het ontwerp werd het oude provinciehuis behouden, maar werd een van de bijgebouwen gesloopt en opnieuw opgebouwd vanuit een totaal nieuw perspectief op werken. Toen het ontwerp steeds reëler werd, werd de hulp van OTH Architecten ingeschakeld voor het ontwerp van het interieur. Zij ontwikkelden samen met Team-V een plan waarbij er verschillende ontmoetingsplekken werden gecreëerd in het ontwerp. Deze ontmoetingsplekken stonden ervoor om de mensen van verschillende afdelingen dichter bij elkaar te brengen en elkaar onderling te ontmoeten, te lunchen of samen werkoverleggen te houden. Maar hoe deze plekken eruit moesten komen te zien was voor hen een raadsel. Hiervoor schakelden zij in 2016 de hulp in van ArtEZ hogeschool voor de kunsten, waar enkele studenten van de master interieurarchitectuur de opgave op zich namen. KNIKKEN EN BUIGEN Een van deze studenten was Annika Beuving. Zij onderzocht Gelderland en de ideeën van OTH architecten en Team-V en kwam al snel op het thema Naoberschap. Zij gebruikte de theorie van het boek ‘Modern Naoberschap’ als ontwerpmiddel waarbij het knikken en buigen werden vertaald in een meubelensemble. Zij zag het meubelensemble als een plek om met elkaar in gesprek te kunnen komen, elkaar steun te bieden of zaken te regelen. In het meubelensemble dat zij voor het project ontwierp, vertaalde ze de ‘groet’, met de knik in de zandlopervormige tafel- en stoelpoten. Hierbij was één van de vier tafelpoten afwijkend ontworpen. De tafelpoot bijt zich namelijk vast aan het tafelblad, zoals Naoberschap zich vast heeft gebeten in de tijd als een onverbrekelijke traditie in de gemeenschap.
Meubelensemble provincie gelderland
“ een plek OM met elkaar in gesprek te kunnen komen, elkaar steun TE bieden of zaken TE regelen�
2
3
5
4
6
1 Wederopbouw Arnhem, 1945. 2 Samen breien voor het huis, Buren, 1954 3 Samen snoeien, Zwanebloemlaan, Arnhem 4 De hond van de buren uitlaten 5 Helpen bij bevalling, 1935. 6 Koffie drinken op de verjaardag van Annie, Arnehm, 1984
Afbeeldingen: Gelders Archief 2016
1
INTERACTIE & GELDERLAND
MEUBELENSEMBLE Onder het Gelderse motto ‘Doe maar normaal, dan doe je al gek genoeg’ koos ze voor een fitting met gloeilamp aan het uiteinde van de verlengde tafelpoot. De armatuur verlicht het tafelblad van de tafels, die in verschillende afmetingen en hoogtes zijn uitgevoerd. Het tafelblad is namelijk, naar aanleiding van onderzoek bij de provincie, zo ontworpen dat de afstand tot elkaar beperkt is. De afmetingen van de tafel bedraagt 1100 x 1100 mm, waarbij de tafel kan worden gebruikt door acht personen. Door de smalle afmeting van de tafel wordt er mogelijk makkelijker contact gelegd onderling. Op het tafelblad zijn verschillende afbeeldingen gezeefdrukt. Deze afbeeldingen komen uit het archief van Gelderland en zijn enkele voorbeelden van naoberschap uit het verleden.
Voor de stoelen was het belangrijkste thema interactie tussen de gebruikers. De stoelen zien eruit als een bank waarop twee personen kunnen zitten, al zijn er twee verschillende uitvoeringen van de stoel ontworpen. Iedere bank bestaat uit twee stoelen één vaste stoel en een ‘aanklikstoel’, waarmee het bankje kan worden samengesteld. Door de aanklikfunctie kunnen de gebruikers afstand ten opzichte van elkaar nemen, maar ook naar elkaar toe, of van elkaar af schuiven. Het vloerpatroon van het nieuwe provinciehuis vrij opmerkelijk. Het is opgedeeld in vier kleurgroepen (groen, blauw, rood en geel). Door deze kleuren over te nemen in de bekleding van de stoelen heeft Annika herkenbare zitplekken gecreëerd. Zo wordt het meubelensemble een herkenbaar punt in zijn omgeving. Tevens werden de plekken een toevoeging van het gesamtkunstwerk, dat in het oude gedeelte van het pand ook aanwezig was, weer van toepassing.
1 1 Render eindproduct NAOBERSCHAP
23 OKT2016
Render: Annika Beuving
Tevens heeft de tafelpoot een afwijkende vorm van boven, het loopt namelijk over in een gebogen vorm die als lichtarmatuur functioneert.
Colofon Hoofdrecatie/ Eindrecatie/ Samenstelling Annika Beuving annikabeuving@live.nl Grafische vormgeving Annika Beuving Begeleiding ArtEZ hogeschool voor de Kunsten Caroline Kruit ArtEZ Hogeschool voor de Kunsten ArtEZ Academie van Bouwkunst Rhijnvis Feithlaan 50 8021 AM Zwolle www.artez.nl & Interactie met Thijs Nijsink Marit Reitsma Foto colofon: Koe 1833, buitengebied Enter Annika Beuving