ARC HIT ECT URE INTERVIEW MARIT “ ik heb een stille droom mijn eigen bureau te beginnen ”
JA OF NEE? Functioneel, besloten, open, verantwoord of puur?
FLEXIBEL ONTWERP Ontwerp bouwlab NHL Hogeschool, Leeuwarden
#1
01
INTERVIEW wanneer wist je dat je interieurarchitect wilde worden? Ik weet het niet meer precies, maar ik was, vanaf kleins af aan, al bezig ruimtes te veranderen. Vooral verhuizen vond ik leuk, omdat het vele nieuwe mogelijkheden meebrengt om alles weer op nieuw te veranderen. Toen mijn vriend civiele techniek begon te studeren, moest hij als opdracht een aanbouw voor zijn eigen huis bedenken en uitwerken. Ik vond het geweldig en hielp mee, toen wist ik dat ik interieurarchitect wilde worden.
Over
welk onderdeel van het vakgebied interieurarchitectuur ben je het meest enthousiast?
De combinatie tussen psychologie vind ik spannend. Hoe kan het, zich goed voelen in een ruimte Volgens mij is dit een
en interieurarchitectuur dat sommige mensen en andere weer niet? interessant vakgebied.
Hoe overtuig je je opdrachtgever/docent van de kracht van je ontwerp?
Ik zou mijn ontwerpen toegankelijk en laagdrempelig aan de klant presenteren. Het is voor mij van belang, goed op te letten wat de opdrachtgever wil, om zijn probleem echt op te lossen.
Wat is voor jou de belangrijkste opgave binnen de (interieur)architectuur op dit moment en voor de toekomst?
Moeilijk vraag. (lacht) Ik denk dat het van belang is de mensen te overtuigen, dat een uniek ontworpen huis of meubel beter is dan een standaard catalogus ontwerp.
Heb je al een eigen ontwerp gerealiseerd?
Ja, ik heb bij een bureau gewerkt en de opdracht gehad, het interieur voor een heel groot penthouse te bedenken. Er was een hoog budget waardoor er weinig grenzen waren. Ik moest zelfstandig werken, wat leerzaam was. Soms heb ik ook fouten gemaakt, maar daardoor leer je nog meer.
[ IK HEB EEN STILLE DROOM MIJN EIGEN BUREAU TE BEGINNEN ] MARIT REITSMA
02
INHOUD INTERVIEW MET MARIT REITSMA, STUDENT INTERIEURARCHITECTUUR. AFGESTUDEERD BOUWKUNDIG INGENIEUR HEEFT EEN STILLE DROOM..
01
INTERVIEW
YES OR NO
WAAR VROEGER EEN KLASSIEK GEBOUW Blad ALS MOOI WERD GEZIEN KWAM HIER IN Tak met blad 1747 VERANDERING Tak zonder blad IN DOORDAT EEN VERWIJFDE MAN, Houtsoort HORACE WALPOLE EEN VILLA LIET BOUWEN IN Hoeveelheid DE GOTISCHE STIJL.
INFOGRAPHIC
Bessen
09
10 11
Voorbehandeling product BOEKRECENSIE Minuten bereiden
Kooktemperatuur max. 100
13
03
REPORTAGE FAMILIEHUIS Welke natuurlijke processen zijn er om wol in primaire en secundaire
FLEXIBEL DESIGN
DUURZAAM ZIJN DOOR ONDERHOUDSARME, NATUURLIJKE OF RECYCLEBARE MATERIALEN TOE TE PASSEN? WETEN WE TEGENWOORDIG NOG WAT DUURZAAM IS? COLUMN
18
03
REPORTAGE Een ontwerp van een droomhuis in de watertoren van Doetinchem. Geen standaard droomhuis, maar één zonder standaardproducten. Het ontwerp kreeg vorm door de toren vanuit de binnenkant aan te pakken. Het huis is geschikt voor het hele gezin, vijf personen, met als hoofdbewoner de ontwerpster, Marit Reitsma. De hoofdbewoner verplaatste zich tijdens het ontwerp in haar jeugdvisie.
0.1
De watertoren in maquette schaal 1:50, verschillende verdiepingen los van elkaar
“W e w o o n d e n i n e e n k l e i n d o r p i n e e n r e d e l i j k g r o t e woning. Er werd veel geklust en verbouwd bij ons thuis. We streefden vaak naar verbetering en vernieuwing. Dit werd, waar mogelijk, dan ook uitgevoerd. Deze beweging thuis vond ik prettig. Ik ben gaan houden van de vernieuwing en verandering. In de woning waar ik ben opgegroeid heb ik in alle mogelijke slaapkamers geslapen en daar iedere keer mijn eigen plek van gemaakt. Het liefst wilde ik iedere m a a n d v e r a n d e r e n v a n k a m e r, o o k a l w a s h i j k l e i n , g r o o t , donker of licht. Ik zag in iedere ruimte de positiviteit. Klein was toch juist knus, donker was gezellig, licht was vrolijk en groot was praktisch. Ik wilde het allemaal!” Het uitgangspunt wat centraal moest staan in het ontwerp v a n d e w a t e r t o r e n w a s d e z e v e r a n d e r i n g . Het streven was
04
FAMILIEHUIS 0.2
Inspiratiebeelden die verandering tonen
Rising furniture van Robert van Embricqs. hinged tables by Moxon Architects. JA-DE GmbH & Co KG
daarnaast een ontwerp waarbij de meest gebruikte ruimten optimaal licht kregen. De uitwerking hiervan had als gevolg een logische indeling, maar wel een indeling waarbij de ruimten zich niet voldoende van elkaar onderscheiden. Nog niet naar wens. Het ontwerpuitgangspunt dat ik graag veranderde van ruimte en er functieverandering plaats zou moeten vinden stond vast. Maar wat is veranderbaar eigenlijk? Verandering, het uitgangspunt wat centraal moest staan in dit ontwerp, is gedefinieerd in drie mogelijkheden. De verandering van de
[ VERANDERING DOOR VERVORMING, VASTE AANPASSING OF DOOR NIEUWE TOEVOEGING IN DE RUIMTE ] vorm, het plaatsvinden van een vaste aanpassing of een nieuwe inpassing in de ruimte. Het ontwerpen van de ruimten met de kwaliteit dat ze geschikt zijn voor alle mogelijke functies zorgt ervoor dat de bewoner in de eigen woning kan verhuizen. De ruimte zelf hoeft niet te veranderen, maar de inpassing dus wel. De functies die de mogelijkheid hebben om in het geheel te verhuizen worden gekenmerkt door losse meubelen, niet verbonden met leidingwerk. De keuken, douche en toiletruimte zitten wel verbonden aan leidingwerk. Om deze onderdelen toch te kunnen verplaatsen worden ze verbonden aan een kern, waar het leidingwerk samenkomt. Bij de positionering van de centrale kern is gelet op voldoende ontwerpvrijheid rondom de kern. Wanneer een ruimte een andere functie betekent dit in sommige gevallen dat de functie niet compleet is, omdat de
05
REPORTAGE 0.3
Voorlopig ontwerp plattegronden van begane grond tot en met de derde verdieping
kern de basis voor sommige functies vormt, zoals de keuken of de badkamer. De verandering van functie kan wel plaatsvinden wanneer de kern met de bewoner mee beweegt. Om dit te realiseren zijn details gemaakt, waarbij de keukenblokken, de wasbak, de toilet en de douche aan een stalen ophangsysteem hangt. De binnenkant van de schacht biedt een mechanisch draaiwiel waarmee de elementen omhoog en omlaag getakeld kunnen worden. Voor het meebewegen van het leidingwerk worden flexibele buizen toegepast.
+ 26300
CONTRAST - SPANNING
KK
Opp: 5,20 m2
3.600
Opp: 71,54 m2
+ 26500
ONEINDIGHEID - FOCUS Opp: 29,87 m2
Opp: 11,31 m2 Opp: 6,89 m2
Opp: 7,40 m2
OPENHEID - TRANSPARANTIE
WM
Droger
+ 29500
+ 32500 GSEducationalVersion
Opp: 44,82 m2
GESLOTEN - GEBORGEN
+ 36000
6.690
6.700
Op de begane grond is een ruimte gecreëerd met grote contrasten. Bij binnenkomst in een hoge en licht overgoten ruimte staart de donkere lage ruimte je met een duistere blik aan. De spanning die er ontstaat tussen de felle lichtbundels en de schemering zorgt voor inspiratie en creativiteit. Via de minimale open stalen trap komt de bewoner op de eerste verdieping. De ruimte geeft een oneindige blik in één richting, de buitenwereld. Op de tweede verdieping verdrinkt de bewoner in het licht, door een volledige glasgevel. Een ruimte waar de bewoner zichtbaar is voor iedereen en waar alles van buiten zichtbaar is. De laatste verdieping brengt de bewoner een geborgen, veilige plek, zonder direct uitzicht naar buiten, maar licht van onderen. De bewoner krijgt het gevoel op een zwevend plateau te zitten en even onbereikbaar te zijn. “De reden van verandering heeft te maken met mijn verandering
06
FAMILIEHUIS in behoeften. Wanneer ik behoefte heb aan licht, wil ik het meubel of de plek die het meest gebruikt wordt in een lichte ruimte situeren. Wanneer ik behoefte heb aan geborgenheid, wil ik slapen in een knusse ruimte.� Er worden dus ruimten ontworpen met sterke eigen identiteit die deze behoeften kunnen bevredigen. De sferen die ik in het ontwerp vertalen wil naar ruimte zijn; de primaire basisbehoefte, veiligheid, verbondenheid, erkenning en zelfontplooiing. Iedere eigenschap van de ruimte heeft een bepaalde openheid en geslotenheid. De wensen hebben als een inspiratie gewerkt voor het eigen maken van iedere plek.
0.4
Doorsnede en plattegrond van de kern
[ EEN KERN WAARVAN DE KEUKEN- EN BADMEUBELS MET FUNCTIE MEE BEWEGEN]
07
REPORTAGE 0.5 + 0.6
Gevelschets van de derde verdieping en aanzichten van het totale ontwerp.
Tijdens het onderzoek op de begane grond over de hoogte in de lichte en donkere ruimte, met als doel een groot contrast te creĂŤren, is de laagste ruimte op minimale maat ontworpen, en de hoge ruimte twee verdiepingen hoog. De verhoudingen van de ruimte op de tweede verdieping voelen het prettigst wanneer deze in breedte en hoogte ongeveer gelijk zijn. Zo wordt je niet afgeleid door veel hoogte of een te lage ruimte en blijft het beeld rustig. De tweede verdieping zorgt voor maximaal uitzicht door het verwijderen van de gehele gevel op deze verdieping en te vervangen door staalkolommen.
[ RONDE STALEN KOLOMMEN VOOR DE KOZIJNEN ZORGEN VOOR MAXIMAAL UITZICHT ] Project
Familiehuis Watertoren #Project Description #Site Name
Werknummer:
Nr. project
Layoutnummer:
#LayID
08
FAMILIEHUIS EĂŠn van de materialen die kenmerkend is voor het ontwerp op alle verdiepingen is de betonschacht. Een ruw betonnen wand, die hergebruikt kan worden bij de sloop van de waterbak uit de watertoren. Daarnaast zorgt de grof niet afgewerkte steen tegenover de strak wit gestukte wand voor het versterken van het contrast op de begane grond. Door het gebruik van natuurlijke kleuren op de eerste verdieping wordt de bewoner niet afgeleid door de ruimte zelf maar kijkt alleen naar de groene omgeving. De tweede verdieping gekenmerkt door de glazen gevel heeft nieuwe stalen kozijnen voor een minimale belemmering in het uitzicht. Op de zolderverdieping wordt alle aanwezige afwerking gestript tot het hout tevoorschijn komt, voor een warme knusse sfeer.
De basis voor het vierentwintig uur verwarmen van de woning is de spekkachel. Deze is gesitueerd tegen de schacht. De verwarming van de kachel zorgt voor het verwarmen van de waterleidingen, voor warm water in de douche en badkamer die door de betonschacht wanden lopen. Doordat de betonwanden van de schacht de warmte isoleert geven de wanden warmte af voor de verwarming van de verdiepingen. De spekkachel, gesitueerd op de begane grond zelf verwarmt de eigen ruimte. “ Ik zie mezelf rondlopen, staan in de schacht hijsend aan de wielen om de keuken een verdieping te verplaatsen. De zomer komt er aan, dit betekent dat ik de keuken waar ik graag mijn tijd door breng naar de lichtste ruimte verplaats, de tweede verdieping. Waar ik een maand geleden kookte in de knusse donkere ruimte in het kaarslicht geniet ik nu volop van de sprankelende zon op mijn rug. Nergens kan dit beter dan in deze woning�
0.7
Verwarmingsmethode gehele woning door een speksteenkachel
YES
“ Een plek moet niet ingesloten zijn, maar het gevoel van vrijheid geven. Een plek waar dit ervaren kan worden is in de natuur. Een omgeving weg van het drukke leven met oneindige uitzichten, de frisse lucht, de geur van de natuur, de wind, de zon, de regen, kortom een omgeving vol fascinaties. “
Schuurwoning van Jelle De Jong architecten
ARCHITECTUUR Z a c h t e materialen , licht van gewicht met een vorm van imperfectie en transparantie trekken mijn aandacht
MATERIAAL https://www.pinterest.se/ pin/106116134940165852/
PLEK
“ Dit ontwerp van Jelle de Jong Architecten is mijn favoriet. Een ontwerp waarbij de barrière tussen binnen en buiten minimaal gehouden is. Veel transparantie, natuurlijke materialen en rechte lijnen. Binnen wordt buiten en buiten wordt binnen.
NO? pagina 17
https://www.flickr.com/photos/20927122@N03/6204365759/
09
10
BOEKRECENSIE Alain De Botton De architectuur van het geluk Een boek over de essentie van architectuur Door: Marit Reitsma, 14 oktober 2015
Waar vroeger een klassiek gebouw als mooi werd gezien kwam hier in 1747 verandering in doordat een verwijfde man, Horace Walpole, een villa liet bouwen in de gotische stijl. Waar herhaling ooit de norm was kwam er meer ruimte voor speelsheid en dus keuzes binnen de architectuur. Hierdoor ontstond de vraag en tegelijkertijd de titel van het hoofdstuk; In welke stijl moeten we bouwen? Even lijkt de rol van de ingenieur een oplossing te vormen doordat deze de functionaliteit vooropstelt binnen een ontwerp. Het is niet voldoende een gebouw te ontwerpen vanuit functionaliteit, we zouden net zo veel klagen als een gebouw geen functionaliteit kende dan wanneer een gebouw niet tot ons spreekt. Uiteindelijk is er een eind gekomen aan het geloof in één bouwstijl die schoonheid bepaald. De Botton legt uit dat goede architectuur altijd een combinatie van verschillende factoren is, zoals orde gepaard met complexiteit, harmonie, elegantie en samenhang. Er is nooit één eigenschap die er voor zorgt dat een gebouw goed is, net als bij de mens. Naast de ontwikkelingen binnen de architectuur schrijft hij ook over expressiemogelijkheden van een gebouw, die ontelbaar zijn, omdat we alleen al door een bepaalde vorm een specifiek gevoel kunnen ervaren.
Twee verhalen over het huwelijksleven. Uit: Rudolf Arnheim, Visual Thinking 1969
Hij sluit af met een hoofdstuk over zelfkennis waarin hij beweert dat een goed ontwerp ontstaat door je te verdiepen in je eigen verlangens, ook al zijn ze kort, en deze om te zetten naar een goed ontwerp. Behoeften waar we ons niet van zijn kunnen bevredigd worden. Behoeften waar we ons niet bewust van zijn kunnen op deze manier bevredigd worden. Uiteindelijk zal niet alle goede architectuur ons raken en de stemming van een gebouw op ons overbrengen, we hebben soms meer aan een aspirine of een siësta. Het boek is erg inspirerend om te lezen omdat hij veel vragen stelt. De vragen zetten je aan het denken over je eigen standpunten binnen de architectuurwereld. Het maken van vergelijkingen maakt met alledaagse gebeurtenissen werkt zeer verhelderend. De rode draad binnen het verhaal mist af en toe doordat hij weinig structuur gebruikt in de opdeling van zijn hoofdstukken. Dit boek is zeker een aanrader wanneer je behoefte hebt aan een nuchtere kijk op de architectuur geschreven met luchtige humor.
11 Welke natuurlijke processen zijn er om wol in p
INFOGRAPHIC Bessen
De vraag of wol doormiddel van Blad een natuurlijk proces geverfd kan worden Tak metuit bladhet kwam voort samenvoegen van drie woorden; Takproces, zonder wol blad en verven. Vervolgens is er een scheiding Houtsoort tussen de natuurlijke en chemische processen gemaakt. De voorkeur ging uit naar het onderzoekenHoeveelheid van natuurlijke processen. In het hart vanVoorbehandeling de cirkel product zijn de kleuren waarin het wol geverfd kan wordenuitgebeeld. De Minuten bereiden hoogte van de bladen geven de hoeveelheid aan. Bij sommige [ KAN WOL Kooktemperatuur plantsoorten max. is een 100 DOORMIDDEL voor en na proces VAN EEN gewenst.
NATUURLIJK PROCES GEVERFD WORDEN? ]
primaire en secundaire kleuren te verven ?
12
13
FLEXIBEL 0.1
Impressie vanaf de verdieping
In het ontwerp van het bouwlab op de noordelijke hogeschool in leeuwarden is de nadruk gelegd op het creatief en veelzijdig gebruik van de ruimte. De flexibele wanden geven de mogelijkheid om de ruwe werkzaamheden, onder de extra verdiepingsvloer, af te sluiten. Daarnaast hebben de wanden als functie dat deze gebruikt kunnen worden voor de presentatie van tekeningen en het maken an aantekeningen. In deze variant is een tribune getekend die zowel opslagruimte bied voor de werkplaats, tentoonstelruimte is en daarnaast een zitplaats biedt tijdens de lessen. Het ontwerp zorgt voor het zo open mogelijk houden van de ruimte. De ruimte moet zich lenen voor het onderzoeken en ontwerpen aan de hand van producten, het maken van maquettes of andere modellen, het optimaliseren van maquettes en modellen, het samenwerken in een groep aan modellen of theorieĂŤn.
[ DE THEMA’S EXPERIMENTEREN, PROTOTYPEN MAKEN, VERBETEREN EN SAMENWERKEN STAAN CENTRAAL IN HET ONTWERP ]
14
DESIGN
FLEXIBLE
Voor de uitwerking van de tribune worden eerst het aantal treden berekend. De vrije hoogte onder de eerste verdiepingsvloer moet minimaal 2100 mm zijn. De maximale overspanning, weergegeven in de constructieve plattegrond is 2500 mm. De schattingsformule voor een houten constructie van het element geeft een balk hoogte van: 2500/15 = 166 mm. De balkmaat die aansluit op deze uitkomst kan een vuren geschaafde balk zijn van 58 x 170 mm. De vloer kan afgewerkt worden door deze te bedekken met multiplex of osb platen. Deze platen moet van balk naar balk met een hart op hart afstand van 600 mm overspannen. Volgens de schattingsformules zou de maximale dikte die de plaat zou kunnen krijgen: 600/25 = 24 mm. Opgeteld zou de hoogte van de vloer 170 + 24 = 194, afgerond 200 mm worden. Dit betekent dat de traptreden tot (2100+200) 2300 mm hoogte lopen. De maximale optrede is volgens het bouwbesluit 188 mm. De hoogte gedeeld door 188 geeft 13 traptreden. De totale breedte van de trap is 13 x 220 (minimale aantrede) = 2860.
0.2
Doorsnede van de tribune met een constructieve
15
FLEXIBEL F L E X I B L E
0.3
Impressie van het ontwerp voor het bouwlab, NHL
Voor het opbergen van materiaalmonsters wordt in de zijkant van de tribune elementen ruimte beschikbaar gesteld. Deze ruimte kan naast het opslaan van materiaalmonsters ook dienen voor het tentoonstellen van gemaakte producten. De plaats om maquettes te snijden en te bewerken wordt in het element gerealiseerd. Deze plaats is geschikt voor de grote bewerkingen. Voor het verfijnen kunnen de tafels buiten het element gebruikt worden. Het element is afsluitbaar door middel van schuifpanelen. Naast de functie als schuifpanelen worden deze deuren uitgevoerd in krijtbord, whiteboard en magneetbord. Er kan gebruik gemaakt worden van deze borden voor het presenteren van gemaakte tekeningen of het maken van aantekening tijdens overleg en werkzaamheden.
16
DESIGN
17
Futuristisch gebouwde architectuur spreekt mij meestal niet aan. Grote gebouwen in verhouding met de omgeving, geveloppervlakken van ongewoon grote formaten waardoor de menselijk maat direct vervalt en kleuren die niet opgaan in de omgeving.
https://www.pinterest.se/ pin/204421270560810861/
Een minder fijne plek in het donker, een koude en uitzichtloze ruimte. Een ruimte waarin een benauwd opgesloten maar ook eenzaam gevoel kan ontstaan. Een plek waar geen contact met buiten is en het gevoel geeft niet te kunnen ontsnappen.
PLEK Een materiaal met texturen die niet te plaatsen zijn. Een glibberige textuur met ongewone substanties.
ARCHITECTUUR
MATERIAAL
https://www.pinterest.se pin/407294360034490706/
YES? pagina 09
De Palau de les Arts Reina Sofia van Santiago Calatrava
NO
18
COLUMN Duurzamer leven door milieubewust bezig te zijn? Vergeet je de lichten niet uit te doen? Volgens mij staat de douche lang genoeg aan?! En toch iedere avond een stukje vlees op ons bord, terwijl de vlees industrie de meest vervuilende industrie op de wereld blijkt te zijn. De veeteeltindustrie stoot net zo veel broeikasgassen uit als alle voertuigen bij elkaar! Daarnaast wordt er voor één stukje vlees 60 keer zo veel water gebruikt dan tijdens één douchebeurt. Energiezuinige huizen bouwen of minder vlees eten? Durf jij nog te zeggen dat je duurzaam bezig bent?
http://fokkesukkearchief.nl/Cartoon/Fokke-en-Sukke-snappen-de-discussie-niet-011209(2222)
COLOFON Hoofdredactie en vormgeving Marit Reitsma Tekst Marit Reitsma en Julia Meyerrose Beeldgebruik Marit Reitsma, tenzij anders aangegeven Opdrachtgever Caroline Kruit Uitgever ArtEZ Redactie en adres Dokkumertrekweg 40 F, 8917AA Leeuwarden Datum 6 januari 2017
Schuurwoning van Jelle De Jong architecten
IN T ER I E UR