CHUYÊN ĐỀ ÔN THI LỚP 12 MÔN HÓA HỌC - 8 CHƯƠNG - LÍ THUYẾT TRỌNG TÂM - CÁC DẠNG BÀI TẬP - PHẦN 2

CHƯƠNG 5: ĐẠI CƯƠNG KIM LOẠI

BÀI 8: KIM LOẠI – DÃY HOẠT ĐỘNG HÓA HỌC

Mục tiêu

 Kiến thức

+Trìnhbày được vị trí, đặc điểm cấu hình lớp electronngoàicùng, một số mạng tinh thể phổ biến, liên kết kim loại.

+ Nêu được tính chất vật líchung của kim loại: ánhkim, dẻo, dẫn điện và dẫn nhiệt tốt.

+ Chỉ ra được tính chất hóa học chung của kim loại làtính khử.

+Phântích được quy luật sắp xếp trongdãy điện hóacáckim loại vàý nghĩa của nó.

 Kĩ năng

+ Sosánh được bản chất của liên kết kim loại với liên kết ionvà cộng hóa trị.

+ Dự đoán được chiều phản ứng oxihóa– khử dựa vàodãy điện hóa.

+ Viết được các phương trìnhhóa học của phản ứng oxihóa– khử chứng minhtính chất của kim loại.

+ Giải được cácbài tập cóliênquan như: tính phần trăm khối lượng kim loại cótrong hỗn hợp...

I. LÍ THUYẾT TRỌNG TÂM

1. Vị trí, cấu tạo của kim loại trong bảng tuần hoàn

Trên110nguyên tố hóa học đã biết tới gần 90nguyên tố làkim loại.

Cácnguyên tố kim loại có mặt ở: NhómIA (trừ H),nhómIIA,nhómIIIA( trừ Bo)và một phần cácnhómIVA,VA,VIA. CácnhómB.

Họ latanvàactini.

Chú ý: Các nguyên tố kim loại có 1, 2 hoặc 3 electron lớp ngoài cùng.

2. Tính chất vật lí

a. Tính chất chung

Ở điều kiện thường cáckim loại đều ở trạng thái rắn (trừ Hg trạng thái lỏng).

Tính chất vật líchung của kim loại gâynên bởi sự có mặt của cácelectron tự dotrong mạng tinh thể, gồm:

Tính dẻo: Au>Ag>Al>Cu...

Tính dẫn điện: Ag>Cu>Au>Al>Fe...

Tính dẫn nhiệt: Ag>Cu>Au>Al... Cóánhkim.

b. Tính chất riêng

Khối lượng riêng: nhỏ nhất làLi, lớn nhất làOs.

Nhiệt độ nóng chảy: nhỏ nhất làHg, lớn nhất làW.

Tính cứng: mềm nhất làK,Rb,Cs, cứng nhất làCr. 3. Tính chất hóa học -Tính chất hóa học chung của kim loại làtính khử:

324 2 Kimlo¹i+HNO/HSO®ÆcMuèi+S¶nphÈmkhö+HO 

Chú ý:

1. Kim loại lên số oxi hóa cao nhất (Fe lên muối Fe(III))

2. Al, Fe, Cr không phản ứng với đặc, nguội và đặc, nguội. 3 HNO 24 HSO

Ví dụ:  3 3 2 2    FeCuNOFeNOCu

-Tác dụng với muối

Kim loại mạnh hơn + Muối của kim loại yếu hơn kim loại yếu hơn + Muối của kim loại mạnh hơn 

-Tác dụng với nước

Cáckim loại nhómIA,IIA (trừ Be,Mg)cótính khử mạnh, khử được nước ở nhiệt độ thường. 2 2Kimlo¹i+HOBaz¬+H 

4. Dãy điện hóa của kim loại

Dạng oxihóavà dạng khử của cùng một nguyên tố kim loại tạo nên cặp oxihóa– khử của kim loại

Ví dụ: 2 Ag/Ag,Cu/Cu,   Dãy điện hóa: Ý nghĩa: Chophép dự đoán chiều của phản ứng giữa hai cặp oxihóa– khử theoquy tắc anpha: SƠ ĐỒ HỆ THỐNG HÓA ĐẠI CƯƠNG KIM LOẠI (có1,2 hoặc

Kim loại mềm nhất: Cs.

o Tính chất chung(docácelectron tự dogâyra)

Tính dẻo: Au>Ag>Al...

Tính dẫn điện: Ag>Cu>Au>Al>Fe...

Tính dẫn nhiệt: Ag>Cu>Al>Fe...

Tínhánhkim

Tính chất hóa học

o Tác dụng với phikim

Tác dụng với ( trừ Ag,Au,Pt) Oxit bazơ. 2O  t 2 343Fe2OFeO   

Tác dụng với cácphikimkhác( ) Muối. 22 Cl,S,I... t FeSFeS   t 2 32Fe3Cl2FeCl    t 2 2FeIFeI  

o Tác dụng với axit 

Tác dụng với dung dịch HCl, loãng: 24HSO 2Kimlo¹i®øngtrícH+AxitMuèi+H 

Chú ý: Fe tạo muối Fe(II).  Tác dụng với đặc ( trừ Au,Pt): 324 HNO,HSO 324 2 Kimlo¹i+HNO/HSO®ÆcMuèi+SPK+HO 

Chú ý: Fe tạo muối Fe(III). Sản phẩm khử của 32 2243 HNO:NO;NO;NO;N;NHNO. Sản phẩm khử của đặc: . 24HSO 22 SO;S;HS

Chú ý: Fe,Al,Cr bị thụ động hóatrong đặc nguội, đặc nguội. 3HNO 24HSO

o Tác dụng dung dịch muối 

Kim loại từ Mg trở đi trongdãy điện hóa Kimlo¹i+Muèikimlo¹iMuèimíi+Kimlo¹imíi  4 4 FeCuSOFeSOCu  

Kim loại mạnh nhómIA,IIA( trừ BevàMg)vàocácdung dịch muối: KLtantrong nước trước rồi phản ứng với muối.

Tác dụng với ở nhiệt độ thường: cáckim loại ở nhómIAvàIIA( trừ Be,Mg) 2 HO  2 n22R2nHO2ROHnH   

Tác dụng với ở nhiệt độ cao:Fe,Zn... 2 HO

Cáckim loại: Cu,Ag,Au...không phản ứng với . 2 HO

Ở điều kiện thường, cáckim loại cócáctính chất vật líchunglàtính dẻo, dẫn điện, dẫn nhiệt vàcóánhkimdo

sự có mặt của cácelectron tự dogâynên.

Chọn B. 

Ví dụ 2: Chodãycáckim loại: Na,Al,W,Fe.Kim loại trongdãy cỏ nhiệt độ nóng chảy cao nhất là

A. Na. B. Al. C. W. D. Fe.

Hướng dẫn giải

Kim loại có nhiệt độ nóng chảy cao nhất làW().Do đó, vonfram(W) thường được dùng để chế tạo 3410C 

dâytócbóng đèn.

Chọn C. 

Kiểu hỏi 2: Tính chất hóa học – Dãy hoạt động hóa học

Ví dụ mẫu

Ví dụ 1: Trongcác phản ứng hóa học, nguyên tử kim loại

A. thể hiện tínhoxihóa.

B. thể hiện tính khử.

C. không thể hiện tínhoxihóavàkhông thể hiện tính khử.

D. vừa thể hiện tínhoxihóa, vừa thể hiện tính khử.

Hướng dẫn giải

Tính chất hóa học chung của kim loại làtính khử. n MMne   Chọn B. 

Ví dụ 2: Dãy gồm cáckim loại được sắp xếp theo thứ tự tăng dần khả năng hoạt động hóa học từ tráisang phải

là:

B. Fe,Mg,Al,K. C. Fe,Al,Mg,K. D. Fe,Al,K,Mg. Hướng dẫn giải Theo chiều từ tráisang phải trongdãy điện hóa, khả năng hoạt động hóa học của kim loại giảm dần. Tacó sắp xếp trongdãy điện hóa:K,Mg,Al,Fe. Thứ tự khả năng hoạt động hóa học tăng dần từ tráisang phải: Fe,Al,Mg,K.  Chọn C.  Ví dụ 3: Dãy gồm cáckim loại đều tác dụng với dung dịch loãnglà: 24HSO

A. Al,Mg,K,Fe.

A. Fe,Cu,Mg. B. Al,Mg,Ba. C. Ba,Na,Ag. D. Na,Al,Cu. Hướng dẫn giải

Phản ứng của kim loại với dung dịch axitHCl, loãng thỏa mãn điều kiện: Kim loại đứng trước Htrong 24HSO dãy điện hóa.

Tacó:CuvàAg đứng sauHtrongdãy điện hóanênkhông phản ứng được với dung dịch loãng. 24HSO

Loại đáp ánA,C,D.  Chọn B.  Ví dụ 4: Chodãycáckim loại: Na,K,Fe,Ca. Số kim loại trongdãytác dụng được với nước ở nhiệt độ thường là A. 3. B. 1. C. 2. D. 4. Hướng dẫn giải Cáckim loại ở nhómIAvàIIA (trừ Be,Mg)có thể khử được ở nhiệt độ thường thành . 2 HO 2H

Cóbakim loại trongdãytác dụng được với nước ở nhiệt độ thường: Na(IA),K(IA),Ca(IIA).  Chọn A.  Chú ý: Mg không khử được ở nhiệt độ thường, nhưng ở nhiệt độ cao, Mg có khả năng phản ứng với 2 HO tạo thành khí: 2 HO 2H  2 22 2

KhichoNavàodung dịch thấy 4CuSO

A. cókhíbayravàcó kết tủa màuxanhlam. B. cókhíbayravàcó kết tủa Cumàu đỏ. C. có kết tủa Cumàu đỏ. D. cókhíbayra. Hướng dẫn giải Tacó:Nacó khả năng phản ứng với ở điều kiện thường. 2 HO KhichoNavàodung dịch ,Na sẽ phản ứng với trongdung dịch trước, tạo thànhdung 4CuSO 2 HO 4CuSO dịch bazơ vàkhíkhôngmàuthoátra.

Chọn D.

Bài tập tự luyện dạng 1

Câu 1: Kim loại cótính chất vật líchunglà dẫn điện, dẫn nhiệt, dẻo vàcóánhkim.Nguyênnhân của những tính chất vật líchung của kim loại làdotrongtinh thể kim loại có

A. nhiều electron độc thân. B. cácion dương chuyển động tự do

C. cácelectron chuyển động tự do. D. nhiều ion dương kim loại.

Câu 2: Tính chất hóa học chung của kim loại là

A. tínhoxihóa. B. tính khử. C. tínhaxit. D. tính bazơ.

Câu 3: Phát biểu nàosau đây sai?

A. Kim loại có nhiệt độ nóng chảy cao nhất làW.

B. Kim loại cứng nhất làCr.

C. Kim loại nặng nhất làOs.

D. Kim loại dẫn điện tốt nhất làAu.

Câu 4: Kim loại X được sử dụng trong nhiệt kế, áp kế và một số thiết bị khác, ở điều kiện thường, Xlà chất lỏng. Kim loại Xlà

A. Cr. B. Pb. C. Hg. D. W. Câu 5: Chodãycáckim loại: Na,Ca,Cr,Zn. Số kim loại trongdãytác dụng với tạo thànhdung dịch 2 HO bazơ là A. 1. B. 3. C. 2. D. 4. Câu 6: Hiện tượng gì xảy rakhinhúng đinh sắt sạch vàodung dịch ?4CuSO

A. Đinh sắt tan dần đến hết vàodung dịch, dung dịch nhạt dần màuxanh.

B. Có lớp Cumàu đỏ bámtrên đinh sắt, màuxanh của dung dịch nhạt dần. C. Có lớp Cumàu đỏ bámtrên đinh sắt, màuxanh của dung dịch đậm dần.

D. Đinh sắt tan dần đến hết vàodung dịch, dung dịch chuyển sangmàu đỏ

Câu 7: Dãysosánhtính chất vật lí của kim loại nào

Câu 9: Dãy gồm cácion xếp theo chiều tăng dần tínhoxihóalà: A. B. 222 Zn;Cu;Fe;Ag    232 Zn;Fe;Cu;;Ag     C. D. 222 Zn;Fe;Cu;Ag.

Câu 10: Kim loại Cukhông phản ứng được với dung dịch

A. . B. . C. D. 33FeNO 3AgNO 3HNO 32PbNO

Câu 11: Dãy gồm cáckim loại được xếp theo thứ tự tính khử tăng dần từ tráisang phải là: A. Al,Mg,Fe. B. Fe,Al,Mg. C. Fe,Mg,Al. D. Mg,Fe,Al.

Câu 12: Phát biểu nàosau đây đúng?

A. Tính chất hóa học đặc trưng của kim loại làtính khử.

B. Ở điều kiện thường, cáckim loại đều có khối lượng riêng lớn hơn khối lượng riêng của nước.

C. Cáckim loại đều chỉ có một số oxihóaduy nhất trongcác hợp chất.

D. Ở điều kiện thường, tất cả cáckim loại đều ở trạng thái rắn.

Câu 13: Phương trìnhhóa học nàosau đây sai?

A. B. 4 4 FeCuSOFeSOCu    3 32 Zn2AgNOZnNO2Ag 

C. D. 24 42CuHSOCuSOH    3 3 33 FeCl3AgNOFeNO3AgCl

Câu 14: Dãykim loại được sắp xếp theo chiều tăng dần về khả năng dẫn điện là: A. Fe,Al,Au,Ag,Cu. B. Al,Fe,Cu,Au,Ag. C. Fe,Al,Au,Cu,Ag. D. Ag,Cu,Au,Al,Fe. Câu 15: Chocáckim loại: Na,Fe,Al,Znvàcácdung dịch muối .Cóbaonhiêukim 2 4 3CuCl,ZnSO,AgNO loại phản ứng được với cả badung dịch muối? A. 1. B. 2. C. 3. D. 4. Dạng 2: Kim loại tác dụng với phi kim Phương pháp giải Viết phương trìnhhóa học vàtínhtheo phương trìnhhóa học. Ngoàiracó thể áp dụng các định luật bảo toàn: bảo toàn khối lượng, bảo toànelectron, bảo toànnguyên tố...

Chọn A.  Ví dụ mẫu

4XnO2XO m0,25mmol M32

   Tacó phương trình: x Tacóquátrình: gamoxitX 2

m0,25m 4M32n  x M32n Tacó bảng: n 1 2 3 xM 32 64 96 Không thỏa mãn Cu Không thỏa mãn Kim loại Xlà đồng (Cu).  Chọn C.  Ví dụ 2: Đốt cháy2,15gam hỗn hợp gồm Zn,AlvàMgtrongkhíoxi dư, thu được 3,43gam hỗn hợp X.Toàn bộ X phản ứng vừa đủ với Vmldung dịch HCl0,5M. Biết các phản ứng xảy rahoàntoàn.Giá trị của Vlà A. 160. B. 480. C. 240. D. 320. Hướng dẫn giải Zn 2,15gamAlO3,43 Mg

     Bảo toàn khối lượng: 2 hhkimlo¹iOx mmm  2O m3,432,151,28gam  2O n0,04mol Bảo toànnguyên tố O:  2OOX n2n0,08mol 

  HClH nn0,16mol   V0,160,32lÝt=320ml 0,5  Chọn D.  Ví dụ 3: Một hỗn hợp X gồm và .X phản ứng hết với 9,6gamMgvà16,2gamAl tạo ra74,1gam hỗn 2Cl 2O hợp muối cloruavàoxit.Thành phần phần trăm theo thể tích của trongXlà 2Cl A. 50,00%. B. 55,56%. C. 66,67%. D. 44,44%. Hướng dẫn giải nMg =0,4mol;nAl =0,6mol Bảo toàn khối lượng: XMgAlcloruaoxitmmmm  X m74,19,616,248,3gam

 Gọi số mol của và lần lượt làx,ymol. 2Cl 2O 71x32y48,3* Quátrìnhcho nhận electron:

Sau phản ứng: 0,025 0 0,025 mol Sản phẩm gồm Fe dư (0,025mol)vàFeS(0,025mol).  Khicho sản phẩm vàodung dịch HCl, xảy racác phản ứng: 22 Fe2HClFeClH2 0,025 0,025mol 

Theo phương trình(2): 2H n0,025mol  2H m0,025.20,05gam

Theo phương trình(3): 2 HS n0,025mol  2 HS m0,025340,85gam

2 2 khÝHHS mmm0,050,850,9gam  Chọn C.  Bài tập tự luyện dạng 2

Câu 1: Đốt cháyhoàntoànmgamAltrong dư, thu được 13,35gam muối. Giá trị của mlà 2Cl

A. 2,7. B. 5,4. C. 1,35. D. 5,6. Câu 2: Đốt cháyhoàntoànmgamMg bằng khí dư thu được 4gamoxit.Giá trị của mlà 2O A. 2,4. B. 4. C. 1,2. D. 1,8. Câu 3: Đốt 8,1gamkim loại Rtrong dư. Sau phản ứng thu được 15,3gamoxit.Kim loại Rlà 2O

A. Zn. B. Al. C. Cu. D. Fe. Câu 4: Cho5,4gam hỗn hợp gồm haikim loại kiềm thuộc haichukìliên tiếp tác dụng với khí dư, thu 2Cl được hỗn hợp muối có khối lượng 15,95gam.Haikim loại đó là A. NavàK. B. LivàNa. C. KvàRb. D. RbvàCs. Câu 5: Thể tích khí clo (đktc) vừa đủ tác dụng với 7,4 gam hỗn hợp Al, Zn tạo ra 28,7 gam hỗn hợp muối clorualà A. 4,48lít. B. 3,36lít. C. 6,72lít. D. 8,96lít. Câu 6: Đốt cháyhoàntoàn4,04gam một hỗn hợp bột kim loại gồm Al,Fe,Cutrongkhôngkhíthu được 5,96 gam hỗn hợp baoxit.Hòatan hết hỗn hợp baoxit bằng dung dịch HCl2M. Thể tíchdung dịch HCl cần dùnglà A. 0,50lít. B. 0,70lít. C. 0,12lít. D. 1,00lít. Câu 7: Đốt cháymgam hỗn hợp bakim loại Mg,Cu,Znthu được 34,5gam hỗn hợp rắn X gồm baoxitkim loại. Để hòatan hết hỗn hợp X cần vừa đủ dung dịch chứa 0,8molHCl.Giá trị của mlà A. 28,1. B. 21,7. C. 31,3. D. 24,9.

Câu 8: Cho tác dụng với 16,2gamkim loại R(cóhóa trị duy nhất) thu được 58,8gam chất rắn X.Cho 2Cl 2O dư tác dụng với X đến khi phản ứng hoàntoànthu được 63,6gam chất rắn Y.Rlà A. Mg. B. Al. C. Zn. D. Ba. Câu 9: Nung53,4gam hỗn hợp gồm FevàCungoàikhôngkhíthu được 72,6gamY gồm CuO,FeO, 23FeO và . Thể tíchdung dịch hỗn hợp HCl2Mvà 1M cần dùng tối thiểu để hòatan hết Ylà 34FeO 24HSO

A. 500ml. B. 600ml. C. 700ml. D. 800ml. Dạng 3: Kim loại tác dụng với axit HCl, loãng 24HSO Phương pháp giải Viết phương trìnhhóa học vàtínhtheo phương trìnhhóa học. 24long 2Kimlo¹i+HCl/HSOMuèi+H 

n2n nn      Hỗn hợp haiaxit:  24 2HClHSOH n2n2n  Bảo toàn khối lượng: 2KLaxitmuèiH mmmm  muèiKLgècaxitmmm  Ví dụ: ChomgamFetác dụng với dung dịch HCl dư thu được 1,12lítkhí (đktc). Giá trị của mlà 2H

A. 5,60. B. 1,12. C. 2,80. D. 1,40. Hướng dẫn giải

H n0,05mol

1,08 5,4nmol;n mol M M96

   Phương

24 42 M M MHSOMSOH 1,08 5,4mol M M96    Tacó

M MM 1,085,4M24Mg MM96    Vậy

đó làmagie(Mg). Chọn B.  Ví dụ 3: Cho5gam hỗn hợp X gồm AgvàAlvàodung dịch HCl dư. Saukhi phản ứng xảy rahoàntoàn,thu được 3,36lítkhí (đktc). Phần trăm khối lượng của AltrongXlà 2H A. 54,0%. B. 49,6%. C. 27,0%. D. 48,6%. Hướng dẫn giải 2H n0,15mol  DoAgkhông phản ứng được với dung dịch HCl,nêntacó phương trìnhhóa học: 322Al6HCl2AlCl3H 0,1 0,15mol



2H n0,3mol

C   

A BHClMuèi+H

Chọn D.  Bài tập tự luyện dạng 3 Câu 1: Hòatanhoàntoàn6,5gamZn bằng dung dịch loãng,thu được Vlítkhí (đktc). Giá trị của 24HSO 2H Vlà

A. 4,48. B. 2,24. C. 3,36. D. 1,12. Câu 2: Cho hỗn hợp gồm 2,7gamAlvà11,2gamFetác dụng hoàntoàn với dung dịch HCl dư, sau phản ứng thu được Vlít (Ở đktc). Giá trị của Vlà 2H

A. 7,84. B. 8,96. C. 6,72. D. 10,08.

Câu 3: Cho10,0gam bột FevàCu phản ứng với dung dịch HClloãng (dư), đến khi phản ứng xảy rahoàntoàn thu được 3,36lítkhí (đktc). Khối lượng Cutrong10,0gam hỗn hợp là 2H

A. 2,8gam. B. 5,6gam. C. 8,4gam. D. 1,6gam. Câu 4: Hòa tan hoàn toàn 1,58 gam hỗn hợp gồm ba kim loại Fe, Al và Mg bằng dung dịch HCl thu được 1,344lítkhí (đktc). Cô cạn dung dịch sau phản ứng, khối lượng muối khanthu được là 2H

A. 5,84gam. B. 3,71gam. C. 3,77gam. D. 5,96gam. Câu 5: Cho1,67gam hỗn hợp gồm haikim loại ở haichukìliên tiếp thuộc nhómIIAtác dụng hết với dung dịch HCl dư, thoátra0,672lítkhí (ở đktc). Haikim loại đó là 2H

A. BevàMg. B. MgvàCa. C. SrvàBa. D. CavàSr. Câu 6: Cho1,5gam hỗn hợp AlvàMg phản ứng hết với dung dịch HCl dư thu được 1,68lítkhí (đktc). 2H Khối lượng của MgtrongXlà

A. 0,60gam. B. 0,90gam. C. 0,42gam. D. 0,48gam. Câu 7: Hòatan9,14gam hỗn hợp Cu,Mg,Al bằng dung dịch HCl dư thu được 7,84lítkhíX (đktc), dung dịch Yvà2,54gam chất rắn Z. Khối lượng muối cloruacótrongdung dịch Ylà A. 19,025gam. B. 21,565gam. C. 31,450gam. D. 33,990gam.

Câu 8: Hòatanhoàntoàn5,85gam bột kim loại Mvàodung dịch HCl,thu được 7,28lítkhí (đktc). Kim 2H loại Mlà

A. Mg. B. Al. C. Zn. D. Fe. Câu 9: Hoàtanhoàntoàn16gam hỗn hợp MgvàFe bằng dung dịch loãng20% (vừa đủ). Sau phản 24HSO ứng thấy khối lượng dung dịch tăng thêm15,2gam. Nồng độ phần trăm của cótrongdung dịch sau 4MgSO phản ứng là

A. 19,76%. B. 11,36%. C. 15,74%. D. 9,84%. Câu 10: Cho1,8gamkim loại Rvào một bình chứa dung dịch HCl dư, sau phản ứng khối lượng bìnhdung dịch axitHCl tăng thêm1,65gam.Kim loại Rlà A. Mg. B. Ba. C. Be. D. Ca. Dạng 4: Kim loại tác dụng với axit đặc, nóng 324 HNO,HSO Phương pháp giải

• Viết phương trìnhhóa học vàtínhtheo phương trìnhhóa học. Chú ý:Al,Fe,Cr bị thụ động hóatrong đặc, nguội và đặc, nguội (không phản ứng). 3HNO 24HSO

• Sử dụng bảo toànelectronvà phương trìnhionrút gọn (đối với bài và ) H 3NO

°Tacó bảng ghi nhớ: đặc, nóng 24HSO 3HNO Sản phẩm khử (SPK) :khímùi hắc. 2SO S: chất rắn màuvàng. :khímùi trứng thối. 2 HS

:khímàunâu đỏ. 2NO

NO:khíkhôngmàu,hóanâutrongkhôngkhí. :khíkhôngmàu,gây cười. 2 NO :khíkhôngmàu, nhẹ hơn khôngkhí. 2N : muối tan trong dung dịch bazơ tạo khí mùi 43NHNO khai. Chú ý:SPK thường tạo thànhkhicáckim loại 43NHNO như

dụ mẫu Ví dụ 1: Cho21,6gam một kim loại hóa trị IIIkhông đổi tác dụng hết với dung dịch loãng,thu được 3HNO 6,72lítkhí là sản phẩm khử duy nhất (ở đktc). Kim loại đó là 2 NO A. Al. B. Zn. C. Na. D. Mg. Hướng dẫn giải 2 NO n0,3mol  Gọi kim loại cần tìmlàM. Quátrìnhcho nhận electron: 3 5 1MM3e2N8e2N      Bảo toànelectron: 2 MNO3.n8.n  M 3.n8.0,3 M 80,3 n0,8mol 3   M M21,627Al 0,8  Kim loại Mlànhôm(Al).  Chọn A.  Ví dụ 2: Hòatanhoàntoàn2,46gam hỗn hợp X gồm AlvàCu bằng dung dịch loãng dư, thu được 3HNO dung dịch Xvà0,896lítkhí (ở đktc) khôngmàu,hóanâutrongkhôngkhí,là sản phẩm khử duy nhất. Phần trăm khối lượng của kim loại CutrongX bằng A. 78,05%. B. 66,67%. C. 50,00%. D. 25,00%. Hướng dẫn giải Khíkhôngmàu,hóanâutrongkhôngkhílàkhíNO. NO n0,04mol  Gọi số mol của AlvàCutrong hỗn hợp X lần lượt làx,ymol.

27x64y2,46* Quátrìnhcho nhận electron: 3 5 2AlAl3eN3eN      2 CuCu2e   Bảo toànelectron: AlCuNO3.n2.n3.n  3.x2.y3.0,04 3x2y0,12**  Từ (*)và(**)suyra: x0,02;y0,03  Cu m0,03641,92gam

Cu %1,92m100%78,05% 2,46 

Chọn A.  Ví dụ 3: ChomgamCutantrong dư, sau phản ứng thấy có11,2lít (đktc) hỗn hợp khíNOvà có 3HNO 2NO tỉ khối so với oxilà1,0625.Giá trị của mlà A. 20,8. B. 24,0. C. 40,0. D. 44,8. Hướng dẫn giải Theo đề bài: hh hh hh n0,5mol;M34m0,53417gam   Gọi số mol của NOvà trong hỗn hợp lần lượt làx,ymol. 2NO

Ví dụ 4: Hòa tan hoàn toàn 13 gam Zn trong dung dịch vừa đủ thu được 0,448 lít khí (đktc) và 3HNO 2N dung dịch X chứa mgam muối. Giá trị của mlà A. 37,8. B. 65,6. C. 18,9. D. 39,8. Hướng dẫn giải 2 Zn N n0,2mol;n0,02mol 

Theo phương trình: NOH 1 nn0,04mol 4  lít NO VV0,0422,40,896  Chọn C.  Ví dụ 6: Hòatanhoàntoàn hỗn hợp X gồm Fe,Cu,Agtrongdung dịch dư. Kết thúc phản ứng thu được 3HNO 13,44lít hỗn hợp khíY (đktc) gồm theo tỉ lệ số mol tương ứng là3:2:1vàdung dịch Z 2 2 NO,NO,NO (không chứa muốỉ ). số mol đã phản ứng là 43NHNO 3HNO

A. 2,5mol. B. 2,4mol. C. 2,3mol. D. 2,2mol. Hướng dẫn giải Y n0,6mol  Tỉ lệ về số mol của ,NOvà là3:2:1. 2NO 2 NO Gọi số mol của ,NOvà trongY lần lượt là3x,2x,xmol.  2NO 2 NO Tacó: 3x2xx0,6x0,1  Vậy số mol của ,NOvà trongY lần lượt là0,3mol;0,2mol;0,1mol. 2NO 2 NO Lại có: 2 2 3 NONONOetrao®æ i NOtrongmuèi n nn3n8n  3 NOtrongmuèi n 0,33.0,28.0,11,7mol   Lại có: 2 2 NtrongSPKNONONO nnn2n  NtrongSPK n0,30,22.0,10,7mol  3 3 HNOph¶nøng NtrongSPKNOtrongmuèi n n n1,70,72,4mol

1,12lítkhíNO 3HNO (đktc). Khối lượng muối thu được là A. 10,76gam. B. 10,67gam. C. 17,60gam. D. 16,70gam. Câu 3: Chomgam bột Fevàodung dịch lấy dư, ta được hỗn hợp X gồm haikhí vàNOcó thể 3HNO 2NO tíchlà8,96lít (đktc) và tỉ khối đối với O bằng 1,3125.Giá trị của mlà

A. 33,60. B. 11,20. C. 1,12 D. 3,36. Câu 4: Cho8,3gam hỗn hợp AlvàFetác dụng với dung dịch loãng dư thìthu được 45,5gam muối 3HNO nitratkhan. Thể tíchkhíNO (đktc, sản phẩm khử duy nhất) thoátralà

A. 4,48lít. B. 6,72lít. C. 2,24lít. D. 3,36lít.

Câu 5: Hòatanmgam hỗn hợp X gồm FevàCu bằng dung dịch dư thu được 6,72lít (đktc) hỗn hợp 3HNO khíB gồm NOvà có khối lượng 12,2gam. số mol phản ứng là 2NO 3HNO

A. 0,7mol. B. 0,8mol. C. 0,9mol. D. 1,0mol.

Câu 6: Hòatan9,6gamCuvào180mldung dịch hỗn hợp 1Mvà 0,5M, kết thúc phản ứng thu 3HNO 24HSO được Vlít (đktc) khíkhôngmàuduy nhất thoátra,hóanâungoàikhôngkhí.Giá trị của Vlà

A. 1,344. B. 4,032. C. 2,016. D. 1,008. Câu 7: Chomgam hỗn hợp gồm Fe,AlvàCutác dụng với dung dịch đặc, nóng, vừa đủ thu được 3,36 24HSO lítkhí ở đktc vàdung dịch Y chứa 22,8gam muối. Giá trị của mlà 2SO

A. 4,2. B. 6,3. C. 8,4. D. 4,8. Câu 8: Cho2,16gamkim loại Mgtác dụng với dung dịch dư thu được 0,896lítkhíNO (đktc) vàdung 3HNO dịch X. Khối lượng muối khanthu được khilàmbay hơi dung dịch Xlà

A. 13,92gam. B. 8,88gam. C. 13,32gam. D. 6,52gam. Câu 9: Hòatanhoàntoàn19,5gam một kim loại Mtrongdung dịch tathu được 4,48lítNO (đktc, là 3HNO sản phẩm khử duy nhất). Kim loại Mlà A. Cu. B. Fe. C. Al. D. Zn. Câu 10: Hòa tan 4,8 gam Cu kim loại trong 120 ml dung dịch X gồm 1M vả 0,5M. Sau khi 3HNO 3HNO phản ứng kết thúcthu được khíNOduy nhất (đktc) vàdung dịch Y. Thể tíchdung dịch NaOH0,5M tối thiểu để kết tủa hết ion trongdung dịch Ylà 2Cu

A. 0,50lít. B. 0,38lít. C. 0,30lít. D. 0,40lít. Bài tập nâng cao

Câu 11: Hòatanhoàntoàn12,42gamAl bằng dung dịch loãng dư, thu được dung dịch Xvà1,344lít 3HNO (ở đktc) hỗn hợp khíY gồm haikhílà và . Tỉ khối của hỗn hợp khíYso với khí là18. số mol 2 NO2N 2H phản ứng là 3HNO A. 1,710mol. B. 0,855mol. C. 0,165mol. D. 0,330mol. Dạng 5: Kim loại tác dụng với dung dịch muối Bài toán 1: Kim

Sau đó: ( Điều kiện: có kết tủa, bay hơi hoặc chất điện li yếu). KiÒm+MuèiS¶nphÈm  Viết phương trìnhhóa học vàtínhtheo phương trìnhhóa học. Ví dụ mẫu Ví dụ 1: Chomgam hỗn hợp Na,Kvàodung dịch chứa muối thu được dung dịch vẫn cònmàuxanh, 4CuSO 3,36lítkhí (đktc) và chất rắn Bkhôngtan. Lọc lấy chất rắn, đem nungtrongkhôngkhí đến khối lượng 2H không đổi thì được mgam rắn C.Giá trị của mlà

Chọn D.  Bài tập tự luyện dạng 5 Bài tập cơ bản Câu 1: Ngâm một thanhZnvào một cốc thủy tinh chứa 50mldung dịch 0,5M đến khidung dịch 32CuNO trong cốc mất hẳn màuxanh,thì khối lượng thanhZnsau phản ứng sẽ

A. tăng 0,025gamso với ban đầu.

B. giảm 0,025gamso với ban đầu. C. giảm 0,1625gamso với ban đầu.

D. tăng 0,16gamso với ban đầu.

Câu 2: Nhúng một thanhnhôm nặng 45gamvào400mldung dịch 0,5M.Sau một thời gian lấy thanh 4CuSO nhômracân nặng 46,38gam. Khối lượng Cuthoátralà

A. 0,64gam. B. 1,28gam. C. 1,92gam. D. 2,56gam. Câu 3: Ngâm một đinh sắt trong200mldung dịch xM.Saukhi phản ứng hoàntoàn, lấy đinh sắt ra 4CuSO khỏi dung dịch, rửa nhẹ, làmkhô thấy khối lượng đinh sắt tăng thêm3,2gam. Giả sử tất cả lượng Cusinhra đều bám hết vào đinh sắt. Giá trị của Xlà A. 1,0. B. 1,5. C. 2,0. D. 0,5.

Câu 4: Cho51,75gam bột kim loại Mhóa trị IIvào200mldung dịch 1M.Saukhi phản ứng xảy ra 2CuCl hoàntoàn,thu được 51,55gam hỗn hợp kim loại. Kim loại Mlà A. Fe. B. Mg. C. Zn. D. Pb. Câu 5: Hòatan3,9gam hỗn hợp bột MgvàAlvào100mldung dịch 2M, phản ứng vừa đủ, saukhi 2FeCl phản ứng hoàntoànthu được agam chất rắn. Khối lượng bột MgvàAl lần lượt là

A. 2,4gamvà1,5gam.

B. 2,7gamvà1,2gam. C. 1,2gamvà2,7gam. D. 0,96gamvà2,94gam.

Câu 6: Cho 0,3 mol magie vào 100 ml dung dịch hỗn hợp chứa 2M và 1M, sau khi 33FeNO 32CuNO phản ứng xảy rahoàntoàn, giả sử chỉ xảy ra phản ứng giữa kim loại vàdung dịch muối. Khối lượng kim loại thu được là

A. 12,00gam. B. 11,20gam. C. 13,87gam. D. 16,60gam. Câu 7: Cho0,288gamMgvà1,95gamZntác dụng vừa đủ với Vmldung dịch Xcó chứa đồng thời 4FeSO 0,15Mvà 0,2M.Khicác phản ứng xảy rahoàntoànthu được chất rắn chứa haikim loại. Giá trị của V 4CuSO là

A. 80. B. 100. C. 200. D. 120. Câu 8: Choagam hỗn hợp bột X gồm ZnvàFevào một lượng dư dung dịch ,sau phản ứng hoàntoàn, 4CuSO lọc bỏ phần dung dịch, thu được agam bột rắn. Phần trăm theo khối lượng của Fetrrong hỗn hợp Xlà A. 9,86%. B. 85,30%. C. 82,20%. D. 90.27%. Bài tập nâng cao

Câu 9: Cho2,74gamkim loại Bavào12gamdung dịch hỗn hợp chứa 0,005mol và0,005mol 44 2 NHSO sau đó đun nóng để đuổi hết khí.Saukhi kết thúc tất cả các phản ứng thu được dung dịch X(coi như 4CuSO nước bay hơi không đáng kể). Nồng độ phần trăm của chất tantrongdung dịch Xlà A. 14,60%. B. 14,92%. C. 9,75%. D. 12,80%.

Câu 10: Cho hỗn hợp gồm MgvàZncó tỉ lệ mol tương ứng 2:1vào500mldung dịch 0,2Mvà  243FeSO 0,3M.Saukhicác phản ứng xảy rahoàntoàn (giả sử chỉ xảy ra phản ứng giữa kim loại vàdung dịch 4CuSO muối), thu được dung dịch Yvàmgam chất rắn Z.Chodung dịch NaOH dư vàodung dịch Y, lấy kết tủa nung ngoàikhôngkhí đến khối lượng không đổi, thu được 15,2gam hỗn hợp chứa haioxit.Giá trị của mlà A. 12,88. B. 13,32. C. 17,44. D. 9,60. ĐÁP ÁN Dạng 1: Lí thuyết

Kim loại cótính chất vật líchunglà dẫn điện, dẫn nhiệt, dẻo vàcóánhkimgâynên bởi sự có mặt của các

electron tự dotrong mạng tinh thể kim loại.

Câu 2:Tính chất hóa học chung của kim loại làtính khử n MMne  

Câu 3: A,B,C đúng. Dsaivìkim loại dẫn điện tốt nhất làAg.

Câu 5: Na,Catác dụng với nước tạo dung dịch bazơ.

Câu 6:

Phương trìnhhóa học: 4 4 FeCuSOFeSOCu  

Kim loại Cusinhracómàu đỏ bámtrên đinh sắt, màuxanh của dung dịch nhạt dần. 4CuSO

Câu 7:

Kim loại cứng nhất làCr,kim loại mềm nhất làK,Rb,Cs Dsai. 

Câu 10:

Theoquy tắc ,Cu phản ứng được với dung dịch và .  33FeNO 3AgNO

Culàkim loại nên phản ứng được với .3HNO Cukhông phản ứng được với  32PbNO

Câu 11:

Trongdãy điện hóa từ tráisang phải, tính khử giảm dần nêndãy gồm cáckim loại được xếp theo thứ tự tính khử tăng dần từ tráisang phải là:Fe,Al,Mg. Câu 15: Cóhaikim loại phản ứng được với badung dịch muối trênlàNavàAl.

m0,1272,7gam Câu 2: MgOMg Mg nn0,1molm2,4gam   Câu 3: Bảo toàn khối lượng: 2 2 OoxitR O mmm15,38,17,2gamn0,225mol    

  R M8,19n 0,9  Với RlàAl. R n1M27 Câu 4: Giả sử haikim loại cần tìmcócông thức làAvàB. Gọi công thức trungbình của haikim loại AvàBlà . M Phương trìnhhóa học: t 2 2MCl2MCl

  Theo phương trình: MMClnn  5,415,95 MM35,5   M18,17 Mà AMBMMM 

Câu 2: Al Fe n0,1mol;n0,2mol   Tacó: 2 HFeAl 33 nnn0,2.0,10,35mol 22  lít V0,35.22,47,84  Câu 3: DoCukhông phản ứng được với dung dịch HClmà chỉ cóFe phản ứng nên: 2FeH nn0,15mol  Fe m0,15.568,4gam  Cu m108,41,6gam  Câu 4: 2 2 H HClH n0,06moln2n0,12mol   Bảo toàn khối lượng: muèi m1,580,12.36,50,06.25,84gam  

Câu 5: 2H n0,03mol  Gọi công thức chung của haikim loại thuộc haichukìliên tiếp thuộc nhómIIAlà . M Tacó: 2MH M 1,67 nn0,03molM55,67 0,03   Mà Haikim loại đó làCavàSr. CaMSrMMM Câu 6: 2H n0,075mol

  Tacó phương trình: M M 5,850,325M9n 2Mn  Với Kim loại Mlànhôm(Al). M n3M27 Câu 9: Gọi số mol của Mg,Fetrong hỗn hợp ban đầu lần lượt làx,ymol. 24x56y16* Tacó: 2 2 2 dungdÞchtngklHH H mmmm1615,20,8gamn0,4mol     MgSO MgSO ddsau

Bảo toàneletron:  2MgFeH 2n2n2nxy0,4**  Từ (*)và(**)suyra: xy0,2 m 0,2120 C% .100%.100%11,36% m 211,2     Câu 10: Giả sử kim loại Rcóhóa trị n(). n1,2,3  Phương trìnhhóa học: n22R2nHCl2RClnH   Tacó: b×nhtngkimlo¹ikhÝkhÝkimlo¹ib×nhtng mmmmmm1,81,650,15gam     2H 0,15 n0,075mol 2  Theo phương trình: 2RH R 220,15 nn0,075molM12n nnn   

Bảo toànnguyên tố H: 24 2HSOH nn0,4mol

Gọi số molCuthoátralàxmol. Phương trìnhhóa học:  4 243 2Al3CuSOAlSO3Cu 2x xmol 3

    kimlo¹itngCuAl 2x mmm46,384564x.27x0,03 3     Cu m0,03.641,92gam  Câu 3: 4CuSO n0,2xmol  Phương trìnhhóa học: 4 4 FeCuSOFeSOCu 0,2x0,2x 0,2xmol   Tacó:  tng m0,2x.64563,2x2   Câu 4: Sau phản ứng thu được hỗn hợp kim loại nên hết, kim loại Mcòn dư. 2CuCl 2CuCl n0,2mol 

Phương trìnhhóa học: 2 2 MCuClMClCu 0,20,2 0,2mol   Tacó: Kim loại MlàZn.  kimlo¹igi¶m m0,20,2M640,2M65   Câu 5: 2FeCl n0,2mol  Gọi số mol của MgvàAltrong hỗn hợp kim loại lần lượt làx,ymol. 24x27y3,9* Bảo toànelectron:  MgAlFe 2n3n2n2x3y0,4**  Từ (*)và(**)suyra: x0,05;y0,1  Mg Al m0,05.241,2gam;m0,1.272,7gam   Câu 6:  33 32 Fe(NO) CuNO n0,2mol;n0,1mol   Quátrìnhcho- nhận electron:

Câu 10:

Gọi số mol của MgvàZn lần lượt là2x,xmol. Để chất rắn chứa haioxitthìdung dịch Y phải chứa (2xmol); (xmol); (ymol)và ( 2Mg 2Zn 2Fe 2 4SO 0,45mol). Bảo toàn điện tích: (*) 22x2x2y0,4526x2y0,9  HaioxitlàMgOvà .23FeO Bảo toànnguyên tố: 2 2 23 MgO FeO Mg Fe 1 nn2xmol;nn0,5ymol 2

toànnguyên tố FevàCu Z chứa 0,14molFevà0,15molCu.  Z m0,14.560,15.6417,44gam 

BÀI 10: ĐIỀU CHẾ KIM LOẠI

Mục tiêu

 Kiến thức

+Trìnhbày được nguyên tắc chung để điều chế kim loại.

+Nêu được nguyên tắc điều chế kim loại bằng phương pháp điện phân.

+Nêu được nguyên tắc điều chế kim loại bằng phương pháp nhiệt luyện.

+Nêu được nguyên tắc điều chế kim loại bằng phương pháp thủy luyện.  Kĩ năng

+ Biết cách lựa chọn được phương pháp điều chế kim loại cụ thể chophù hợp.

+ Viết được các phương trìnhhóa học điều chế kim loại cụ thể.

+ Giải được các bài tập về tính khối lượng nguyên liệu sản xuất được một lượng kim loại xác định theo hiệu suất hoặc ngược lại…

I. LÍ THUYẾT TRỌNG TÂM

A. Nguyên tắc chung Khử ionkim loại thànhnguyên tử: n MneM 

B. Phương pháp

1. Phương pháp nhiệt luyện  Điều chế kim loại cótính khử trungbình như: Zn,Fe,Sn, Pb…  Nguyên tắc: Oxitkim loại Kim loại 2 C,CO,H,Al

2. Phương pháp thủy luyện  Điều chế những kim loại có tính khử yếu như: Cu, Hg, Ag,Au…  Nguyên tắc: Kim loại mạnh đẩy kim loại yếu ra khỏi dung dịch muối của nó.

3. Phương pháp điện phân

a. Điện phân nóng chảy  Điều chế kim loại hoạt động hóa học mạnh như: K, Na, Ca,Mg,Al.  Nguyên tắc: Khử ionkim loại bằng dòng điện (Điện phân nóng chảy muối, bazơ, oxit của các kim loại có tính khử mạnh).

b. Điện phân dung dịch  Điều chế kim loại hoạt động trungbình hoặc yếu.  Nguyên tắc: Điện phândung dịch muối của chúng.  Công thức Faraday: AIt m nF 

Trong đó: m: Khối lượng chất thu được ở cực âm(gam).

A: Khối lượng molnguyên tử chất thu được ở điện cực.

n: Số electronmànguyên tử hoặc ion đã cho hoặc nhận.

I: Cường độ dòng điện (ampe).

t: Thời gian điện phân(giây).

F: Hằng số Faraday(F=96500).

Ví dụ: Fe2O3 +3CO 2Fe+3CO2 t 

Ví dụ: Fe+ → +Cu 2Cu2Fe

Ví dụ: 2Al2O3 4Al+3O2 ↑ dpnc Ở catot: 33 AleAl

Ở anot: 2 2 24  OOe

Ví dụ: CuCl2 Cu+Cl2 dpdd

Ở catot: 22 CueCu Ở anot: 2 22  ClCle

NHIỆT LUYỆN

ĐIỀU CHẾ KIM LOẠI

Nguyên tắc chung: Khử ion kim loại thành nguyên tử: M n+ + ne → M

THỦY LUYỆN

HÓA

Điều chế kim loại cótính khử trungbình như: Zn,Fe,Sn,Pb…

Nguyên tắc: Oxitkim loại Kim loại 2 C,CO,H,Al

Điều chế những kim loại cótính khử yếu như: Cu,Hg,Ag,Au..

Nguyên tắc: Kim loại mạnh đẩy kim loại yếu ra khỏi dung dịch muối của nó.

Điện phân nóng chảy

Điện phân nóng chảy muối, bazơ, oxit của các kim loại có tính khử mạnh như: K, Na, Ca,Al. dpnc n 22MCl2MnCl  dpnc xy 2 y MOxMO 2  dpnc 22 n 4MOH4M2nHOnO 

ĐIỆN PHÂN

Điện phân dung dịch

Công thức Faraday

Khối lượng mol nguyên tử của chất thu được ở điện cực.

Cường độ dòng điện (A).

A.I.t m nF 

Khối lượng chất thu được ở điện cực (gam).

Thời gian điện phân (giây).

Điện phân dung dịch muối của các kim loại có tính khử yếu và trung bình như Zn, Fe, Sn,Pb,Cu,Hg,Ag,… Catot (-): sự khử :không bị điện phân. 3LiAl   Thứ tự điện phân: 322 AgFeCuFe...    

Anot (+): sự oxi hóa Một số anion gốc axit 2 3 434 SO,NO,PO,... không bị điện phân. Thứ tự điện phân: 2 2 SIBrClRCOOOHHO  

etraodoi I.t n F  

Số electronmà nguyên tử hoặc ion đã cho hoặc nhận.

Hằng số Faraday (F=96500).

II. CÁC DẠNG BÀI TẬP

Dạng 1: Lí thuyết trọng tâm Ví dụ mẫu

Ví dụ 1: Nguyên tắc chung để điều chế kim loại là

A. oxihóaionkim loại trong hợp chất thànhnguyên tử kim loại.

B. khử ionkim loại trong hợp chất thànhnguyên tử kim loại.

C. cho hợp chất chứa ionkim loại tác dụng với chất oxihóa.

D. cho hợp chất chứa ionkim loại tác dụng với chất khử.

Hướng dẫn giải

Nguyên tắc điều chế kim loại là khử ionkim loại thànhnguyên tử. n MneM 

→ Chọn B. Ví dụ 2: Dãycáckim loại có thể điều chế bằng phương pháp nhiệt luyện là: A. Na,Fe,Cu B. Fe,Cu,Zn C. Mg,K,Cu D. Na,Ca,Ba

Hướng dẫn giải Phương pháp nhiệt luyện dùng để điều chế cáckim loại trungbìnhvà yếu.

→ Cáckim loại đứng sauAltrongdãy điện hóa đều có thể được điều chế bằng phương pháp nhiệt luyện. VìNa,Mg,K,Ca,Ba đều đứng trước Altrongdãy điện hóa → Loại A,C,D.

→ Chọn B.

Ví dụ 3: Cho một luồng khíH2 dư đi qua ống sứ chứa CuO,PbO,CaO,Al2O3, Fe2O3 nungnóng ở nhiệt độ cao.Saukhi phản ứng xảy rahoàntoàn, chất rắn còn lại trong ống sứ là:

A. Cu,Pb,Ca,Al2O3,Fe B. CuO,PbO,Ca,Al,Fe C. Cu,Pb,CaO,Al2O3,Fe D. Cu,PbO,CaO,Al,Fe Hướng dẫn giải

H2 khử được oxit của cáckim loại đứng sauAltrongdãy điện hóathànhkim loại.

→ H2 khử được CuO,PbO,Fe2O3 thànhCu,PbvàFe.

→ Chất rắn còn lại trong ống sử làCu,Pb,CaO,Al2O3,Fe.

→ Chọn C. Ví dụ 4: Trongquátrình điện phândung dịch Pb(NO3)2 với các điện cực trơ, ion di chuyển về 2Pb

A. anotvà bị khử. B. catotvà bị oxihóa. C. catotvà bị khử. D. anotvà bị oxihóa. Hướng dẫn giải

Trongquátrình điện phândung dịch Pb(NO3)2 với các điện cực trơ, ion di 2Pb chuyển về phíacatot và xảy raquátrình khử ion thànhkim loại.  2Pb 2 Pb2ePb  Bênanot xảy raquátrình điện phân nước.   2H2O → O2 + +4e 4H → Chọn C. Ví dụ 5: Hình vẽ sau đây mô tả thí nghiệm khíXtác dụng với chất rắn Y,nung nóngsinhrakhíZ:

Phản ứng hóa học nàosau đây thỏa mãnthí nghiệm trênlà?

A. CaSO3 +2HCl CaCl2 +SO2 +H2O t 

B. CuO+CO Cu+CO2 t 

C. 2C+Fe3O4 3Fe+2CO2 t  D. Fe2O3 +3H2 2Fe+3H2O t 

Hướng dẫn giải KhíZ được tạo thành từ khíXvà chất rắn Y → Loại A,C. KhíZsinhralàm vẩn đục dung dịch nước vôitrong → Loại D. Vậy phản ứng hóa học thỏa mãnthí nghiệm trênlà: CuO+CO Cu+CO2 t  (KhíZ) KhíZlàm vẩn đục nước vôitrong: CO2 +Ca(OH)2 → CaCO3 +H2O → Chọn B. Bài tập tự luyện dạng 1 Câu

oxitkim loại thànhkim loại ở nhiệt độ cao. D. dùngkim loại cótính khử mạnh đẩy kim loại cótính khử yếu hơn ra khỏi dung dịch muối. Câu 2: Phương phápduy nhất để điều chế kim loại kiềm là A. nhiệt luyện. B. điện phânnóng chảy. C. thủy luyện. D. điện phândung dịch.

Câu 3: Kim loại nàosau đây không thể điều chế bằng phương pháp thủy luyện?

A. Ag B. Mg C. Cu D. Fe Câu 4: Nungnóng hỗn hợp bột MgO,Fe2O3,PbO,Al2O3 ở nhiệt độ cao rồi chodòngkhíCO (dư) đi qua hỗn hợp thu được chất rắn gồm: A. MgO,Fe,Pb,Al2O3 B. MgO,FeO,Pb,Al2O3 C. MgO,Fe,Pb,Al D. Mg,Fe,Pb,Al

Câu 5: Phản ứng điều chế kim loại nào dưới đây thuộc

hành phản ứng khử oxitXthànhkim loại bằng khí H2 (dư) theo sơ đồ hình vẽ bên.OxitXlà A. Al2O3 B. FeO C. K2O D. MgO Câu 8: Phương phápchung để điều chế Na,Ca,Altrongcông nghiệp là

A. thủy luyện. B. nhiệt luyện. C. điện phândung dịch. D. điện phânnóng chảy. Câu 9: Để thu được kim loại Cu từ CuSO4 bằng phương pháp thủy luyện có thể dùngkim loại nàosau đây?

A. Fe B. Na C. Ag D. Ca

Câu 10: Dãy gồm cácoxit đều bị Al khử ở nhiệt độ caothànhkim loại là:

A. FeO,CuO,Cr2O3 B. FeO,MgO,CuO C. PbO,K2O,SnO D. Fe3O4,SnO,BaO

Câu 11: Dãy gồm haikim loại đều có thể điều chế bằng phương pháp thủy luyện là:

A. FevàCa B. MgvàNa C. AgvàCu D. FevàBa Câu 12: Dãy gồm haikim loại được điều chế bằng phương pháp nhiệt luyện là: A. Cu,Fe,Pb B. Cu,Fe,Mg C. Na,Ba,Cu D. Na,Ba,Fe Câu 13: Chocáckim loại sau:K,Ba,CuvàAg. Số kim loại điều chế được bằng phương pháp điện phân dung dịch (điện cực trơ) là A. 1 B. 4 C. 3 D. 2 Câu 14: Chocác trường hợp sau: (1) Điện phânnóng chảy MgCl2.(2) Điện phândung dịch ZnSO4. (3) Điện phândung dịch CuSO4.(4) Điện phândung dịch NaCl. Số trường hợp ionkim loại bị khử thànhkim loại là A. 1 B. 2 C. 3 D. 4 Câu 15: Khi điện phân hỗn hợp Cu(NO3)2,AgNO3,HNO3 thì thứ tự xảy ra sự khử của những ionlà: A. B. C. D. 2 Cu,Ag,H

dụ: Cho luồng khíCO (dư) đi qua4,8gam hỗn hợp X gồm CuOvàFe2O3 (tỉ lệ mollà1:1)nung nóng đến khi phản ứng hoàn toàn, thu được m gam chất rắn. Giá trị của mlà A. 3,52 B. 4,48 C. 2,40 D. 4,16 Hướng dẫn giải Gọi số mol của CuOvàFe2O3 lần lượt làa,amol. Tacó: 4,8 a0,02mol 80160

Phương trìnhhóa học: CuO+CO Cu+CO2

Hướng dẫn giải CO n0,33mol  Tacó: OtrongoxitpuCOphanung nn0,33mol   chatrangiamOtrongoxitpu mm0,33.165,28gam    Khối lượng chất rắn sau phản ứng là: chatransaupuchatranbandauchatrangiam mmm19,365,2814,08gam    → Chọn A. Ví dụ 3: Khử 16gamFe2O3 bằng CO dư, sản phẩm khíchovàobình đựng nước vôitrong dư thu được agam kết tủa. Biết các phản ứng xảy rahoàntoàn.Giá trị của alà A. 30 B. 20 C. 10 D. 40 Hướng dẫn giải 23FeO n0,1mol  Phương trìnhhóa học: Fe2O3 +3CO 2Fe+3CO2 t  0,1 → 0,3 mol Sản phẩm khíthu được chovàobìnhCa(OH)2 dư nên 32 CaCOCO nn0,3mol  3CaCO am0,3.10030gam  → Chọn A. Ví dụ 4: Trongbìnhkíncó chứa 0,5molCOvàmgamFe3O4 Đun nóngbình cho tới khi phản ứng xảy rahoàntoàn,thu được hỗn hợp khícó tỉ khối so với COban đầu là1,457.Giá trị của mlà A. 16,8 B. 21,5 C. 22,8 D. 23,2 Hướng dẫn giải Hỗn hợp khíthu được sau phản ứng gồm CO dư (xmol)vàCO2 (ymol). Bảo toànnguyên tố C:

Từ (*)và(**)suyra: x0,1;y0,4  Phương trìnhhóa học: 4CO+Fe3O4 3Fe+4CO2 t  0,1 0,4 mol 

FeO mm0,1.23223,2gam

→ Chọn D. Bài tập tự luyện dạng 2 Bài tập cơ bản Câu 1: Để khử hoàntoàn19,6gam hỗn hợp X gồm Fe,FeO,Fe2O3 cần dùng vừa đủ 2,24lítH2 (đktc). Khối lượng Fethu được là

A. 15gam B. 16gam C. 17gam D. 18gam Câu 2: ChoVlítkhíCO (ở đktc) phản ứng với một lượng dư hỗn hợp chất rắn gồm CuOvàFe3O4 nung nóng.Saukhi phản ứng hoàntoàn, khối lượng hỗn hợp chất rắn giảm 0,32gam.Giá trị của Vlà

A. 0,112 B. 0,224 C. 0,448 D. 0,560 Câu 3: Cho luồng khíCO (dư) đi qua9,1gam hỗn hợp gồm CuOvàAl2O3 nungnóng đến khi phản ứng hoàntoàn,thu được 8,3gam chất rắn. Khối lượng CuOcótrong hỗn hợp ban đầu là

A. 4,0gam B. 8,3gam C. 2,0gam D. 0,8gam Câu 4: ChokhíCOqua ống chứa 15,2gam hỗn hợp gồm CuOvàFeOnungnóng.Sau một thời gianthu được hỗn hợp khíBvà13,6gam chất rắn C.ChoBtác dụng với dung dịch Ca(OH)2 dư thu được mgam kết tủa. Giá trị của mlà

A. 15 B. 10 C. 20 D. 25 Câu 5: Dẫn luồng khí CO dư đi qua 2,4 gam hỗn hợp CuO và Fe2O3 nung nóng đến phản ứng xảy ra hoàntoàn,thu được 1,76gam chất rắn. Phần trăm khối lượng CuOcótrong hỗn hợp ban đầu là

A. 47,06% B. 26,67% C. 66,67% D. 33,33% Câu 6: ChoVlít (đktc) khíH2 đi qua bột CuO đun nóng,thu được 38,4gamCu. Nếu choVlítkhíH2 đi qua bột Fe2O3 đun nóngthì lượng Fethu được là

A. 25,2gam B. 26,4gam C. 22,4gam D. 33,6gam Câu 7: Cho4,48lítkhíCO (đktc) phản ứng với 8gam một oxitkim loại, saukhi phản ứng hoàntoàn,thu được mgamkim loại và hỗn hợp khícó tỉ khối so với H2 là20.Giá trị của mlà

A. 7,2 B. 3,2 C. 6,4 D. 5,6 Câu 8: Chomgam hỗn hợp X gồm CuO,Fe2O3,FeOtác dụng vừa đủ với 100mldung dịch chứa H2SO4 1MvàHCl1M. Để khử hoàntoànmgam hỗn hợp X(nungnóng) cần tối thiểu VlítkhíCO (đktc). Giá trị của Vlà A. 4,48 B. 6,72 C. 3,36 D. 1,12 Bài tập nâng cao Câu 9: DùngCO khử hoàntoàn2,88gam hỗn hợp X gồm Fe,FeO,Fe2O3 thu được 2,24gam chất rắn. Mặt khác, để hòatanhoàntoàn2,88gamX cần vừa đủ 100mldung dịch HCl, nồng độ amol/l. Kết thúc thí nghiệm, thu được 224mlkhí (đktc). Giá trị của alà A. 1,0 B. 0,5 C. 1,6 D. 0,8

Câu 10: ChokhíCOquamgam hỗn hợp X gồm FeO,Fe2O3,Fe3O4 nungnóng,sau một thời gianthu được hỗn hợp chất rắn Yvà hỗn hợp khíZ.Chotoàn bộ Zvàodung dịch Ca(OH)2 dư, đến phản ứng hoàn toànthu được 4gam kết tủa. Mặt khác,hòatanhoàntoànYtrongdung dịch H2SO4 đặc, nóng (dư) thu được 1,008lítkhíSO2 (đktc) là sản phẩm khử duy nhất vàdung dịch chứa 18gam muối. Giá trị của m gần nhất với A. 9 B. 6 C. 5 D. 7 Dạng 3: Điện phân

Bài toán 1: Xác định lượng chất trong quá trình điện phân Phương pháp giải

Ví dụ: Điện phân100mldung dịch CuSO4 1M với điện cực trơ, cường độ dòng điện là5Atrong thời gian25phút44giâythì dừng lại. Khối lượng dung dịch giảm sau điện phânlà A. 2,88gam B. 3,84gam C. 2,56gam D. 3,20gam Hướng dẫn giải Đổi: 25phút44giây=25.60+44=1544giây Theo hệ quả của công thức Faraday: etraodoi It51544 n 0,08mol F96500

OFFICIAL

phân.

19phút18giây, khối lượng Agthu được ở catotlà

A. 7,56gam B. 4,32gam C. 8,64gam D. 6,48gam Hướng dẫn giải Đổi: 19phút18giây=19.60+18=1158giây Theocông thức Faraday: Ag AIt m nF  Ag 10851158 m 196500  Ag m6,48gam → Chọn D. Ví dụ 2: Điện phân500mldung dịch CuSO4 0,1M (điện cực trơ) với cường độ dòng điện 10A, thời gian điện phânlà32phút10giây. Tổng thể tíchkhí (đktc) sinhra ở catotvàanotlà A. 1,12lít B. 0,56lít C. 3,36lít D. 2,24lít Hướng dẫn giải Đổi: 32phút10giây=32.60+10=1930giây 4CuSO n0,05mol  Tacó: etraodoi It10.1930 n 0,2mol F96500

→ Chọn D.

Ví dụ 3: Điện phândung dịch chứa mgam hỗn hợp gồm Cu(NO3)2 vàKCl bằng điện cực trơ, màng ngăn xốp với cường độ dòng điện không đổi. Sau thời giant giây, ở anotthoátra2,688lít hỗn hợp khí (đktc). Nếu thời gian điện phânlà2t giây, thể tíchkhíthoátra ở anot gấp 3 lần thể tíchkhíthoátra ở catot (đo cùng điều kiện), đồng thời khối lượng catot tăng 18,56gam.Giá trị của mlà A. 55,34 B. 63,46 C. 53,42 D. 60,87

Hướng dẫn giải Quátrình điện phân: Ở catot(-): Ở anot(+): → Cl2 +2e 2 Cu2eCu  2Cl 2H2O+2e → +H2 2H2O → +O2 +4e 2OH 4H Xét thời giantgiây: khioanot n0,12mol  Gọi số molCl2 làxmol. 2O n0,12xmol Tacó:  22 etraodoiClO n2n4n2x40,12x0,482xmol   Xét thời gian2tgiây: etraodoi n2.0,482x0,964xmol

Chọn B. Bài toán 2: Xác định thời gian điện phân Phương pháp giải Bước 1: Viết quátrình điện phân. Bước 2: Xác định lượng sản phẩm thu được ở một tronghai điện cực. Bước 3: Tính . etraodoin Bước 4: Tính thời gian điện phân: e nF t I

Ví dụ: Điện phân 100 ml dung dịch CuSO4 0,2M vàAgNO3 0,1M với cường độ dòng điện I3,86A  .Sautgiây, khối lượng kim loại bámtrêncatotlà 1,72gam.Giá trị của tlà A. 250 B. 1000 C. 500 D. 750 Hướng dẫn giải

phân hết, chưa điện phân: Ag 2Cu kimloaiAg mm0,01.1081,08gam   Nếu và đều điện phân hết: Ag 2Cu kimloaiAgCummm  0,01.1080,02.642,36gam



Ta thấy: điện phân hết, 1,081,722,36Ag điện phân một phần.

gam bột FevàoX,thu được khíNO (sản phẩm khử duy nhất của )và13,55N

gam chất rắn. Biết các phản ứng xảy ra hoàn toàn và hiệu suất của quá trình điện phânlà100%.Giá trị của tlà A. 1,00 B. 1,20 C. 0,50 D. 0,25 Hướng dẫn giải  2 3 3 2CuNO Cu NO n0,2moln0,2mol;n0,4mol 

thamgia điện phânlàxmol.

điện phân:

catot (−):

Bước 1: Đặt ẩn I F

Bước 2: Xác định dạng đồ thị. Từ đó viết được quátrình điện phân.

Dạng đồ thị có dạng gấp khúc3 đoạn: Đoạn 2có độ dốc lớn hơn đoạn 1thìkim loại điện phân hết ở đoạn 1,catotthoátrakhíH2 ở đoạn 2. Đoạn 2có độ dốc nhỏ hơn đoạn 1thìkim loại còn dư sau đoạn 1,anotthoátrakhíO2 ở đoạn 2. Bước 3: Tínhtoántheo dữ kiện của đồ thị. Ví dụ mẫu Ví dụ 1: Hòa tan hoàn toàn m gam hỗn hợp CuSO4 và

NaCl vào nước, thu được dung dịch X. Tiến hành điện phânX với các điện cực trơ, màng ngăn xốp, dòng điện có cường độ không đổi. Tổng số molkhíthu được trên cả hai điện cực (n) phụ thuộc vào thời gian điện phân (t) được mô tả như đồ thị bên (đồ thị gấp khúc tại các điểm M,N). Giả sử hiệu suất điện phânlà100%, bỏ qua sự bay hơi của nước. Giá trị của mlà A. 13,42 B. 11,08 C. 15,76 D. 17,48 Hướng dẫn giải Gọi I x F

OFFICIAL

Tacó: (*) 22 ClOetraodoi 2n4nn0,2mol  Khísinhra ở đoạn 2,3là: 0,210,040,17mol  222 ClOH nnn0,17mol (**) 22 ClO nn0,170,10,07mol  Từ (*)và(**)suyra: 2 2 Cl O n0,04mol;n0,03mol   2 2 2 ClsinhraClsinhradoanOMClsinhraodoan2,3 nnn0,040,040,08mol     Bảo toànnguyên tố Cl: 2NaClCl n2n0,16mol  m0,04.1600,16.58,515,76gam   → Chọn C. Ví dụ 2: Hòa tan m gam hỗn hợp CuSO4 và KClvào nước thu được dung dịch X. Điện phân dung dịch X với cường độ dòng điện không đổi (điện cực trơ, màng ngăn xốp). Thể tíchkhí(V) thoát ra theo thời gian (t) được biểu diễn theo đồ thị bên. Nếu dừng điện phân ở thời điểm 250 giâythu được dung dịch Y.Nhúngthanhnhôm (dư) vào Y, sau khi phản ứng hoàn toàn thu được dung dịch Z. Khối lượng dung dịch Zthay đổi như thế nàoso với dung dịch Y? A. Giảm 1,88gam. B. Tăng 1,84gam. C. Giảm 1,52gam. D. Tăng 0,04gam. Hướng dẫn giải

Vậy dung dịch Y giảm 1,52gam.

→ Chọn C.

Bài tập tự luyện dạng 3 Bài tập cơ bản

Câu 1: Điện phânnóng chảy muối với điện cực trơ. Khicatotthu được 16gamkim loại Mthì ở n MCl anotthu được 5,6lítkhíCl2 (đktc). Kim loại Mlà

A. Mg B. Fe C. Cu D. Ca Câu 2: Điện phân đến hết 0,2 mol Cu(NO3)2 trong dung dịch với điện cực trơ, thì sau điện phân khối lượng dung dịch đã giảm baonhiêugam?

A. 3,2gam B. 12,8gam C. 16,0gam D. 20,0gam Câu 3: Điện phân500mldung dịch CuSO4 0,4M (điện cực trơ) cho đến khi ở catotthu được 9,6gam kim loại thì thể tíchkhí (đktc) thu được ở anotlà

A. 4,48lít B. 2,24lít C. 1,12lít D. 1,68lít Câu 4: Điện phân dung dịch hỗn hợp gồm 14,9 gam KCl và 28,2 gam Cu(NO3)2 (điện cực trơ, màng ngăn xốp) đến khi khối lượng dung dịch giảm 15,1gamthì ngừng điện phân (giả thiết lượng nước bay hơi không đáng kể). Khối lượng kim loại thu được ở catotlà

A. 15,1gam B. 6,4gam C. 7,68gam D. 9,6gam Câu 5: Điện phân200mldung dịch CuSO4 với điện cực trơ bằng dòng điện một chiều I=9,65A.Khi thể tíchkhíthoátra ở cả hai điện cực đều là1,12lít (đktc) thì dừng điện phân. Khối lượng kim loại sinhra ở catotvà thời gian điện phânlà

A. 3,2gamvà2000s. B. 2,2gamvà800s. C. 6,4gamvà3600s. D. 5,4gamvà800s. Câu 6: Điện phândùng điện cực trơ dung dịch muối sunfatkim loại hóa trị II với cường độ dòng điện 3A.Sau1930giây thấy khối lượng catot tăng 1,95gam. Muối sunfat đã điện phânlà

A. CuSO4 B. NiSO4 C. MgSO4 D. ZnSO4 Câu 7: Điện phâncómàng ngăn 500mldung dịch chứa hỗn hợp gồm CuCl2 0,1MvàNaCl0,5M (điện cực trơ, hiệu suất 100%) với cường độ dòng điện 5Atrong3860giây.Dung dịch thu được sau điện phân có khả năng hòatanmgamAl.Giá trị lớn nhất của mlà A. 4,05 B. 2,70 C. 1,35 D. 5,40 Câu 8: Hòatanhoàntoàn hỗn hợp X gồm CuSO4 vàKClvào nước, thu được dung dịch Y. Điện phânY (cómàng ngăn, điện cực trơ) đến khi nước bắt đầu điện phân ở cả hai điện cực thì dừng điện phân. Số molkhíthoátra ở anot bằng 4 lần số molkhíthoátra từ catot. Phần trăm khối lượng của CuSO4 trongX là A. 61,70% B. 34,93% C. 50,63% D. 44,61%

Câu 10: Điện phân với điện cực trơ dung dịch chứa 0,1molCu(NO3)2, cường độ dòng điện 2,68A,trong thời giant giờ, thu được dung dịch X.Cho10gamFevàoX,thu được khíNO (sản phẩm khử duy nhất của )và7,8gam hỗn hợp kim loại. Các phản ứng xảy rahoàntoànvà hiệu suất điện phân100%.Giá

A. 0,60 B. 1,00 C. 0,25 D. 1,2

Câu 11: Điện phândung dịch hỗn hợp NaClvà0,05molCuSO4 bằng dòng điện một chiều có cường độ 2A (điện cực trơ, cómàng ngăn). Sau thời giantgiâythì ngừng điện phân,thu được khí ở hai điện cực có tổng thể tíchlà2,352lít (đktc) vàdung dịch X.Dung dịch Xhòatan được tối đa 2,04gamAl2O3. Giả sử hiệu suất điện phânlà100%,cáckhísinhrakhôngtantrongdung dịch. Giá trị của tlà A. 9650 B. 8685 C. 7720 D. 9408

Câu 12: Tiến hành điện phân (điện cực trơ, màng ngăn) một dung dịch hỗn hợp RSO4 0,3MvàKCl0,2M với cường độ dòngI=0,5A.Sau thời giantgiâythu được kim loại ở catotvà1,344lít (đktc) hỗn hợp khí ở anot.Sau thời gian3tgiâythu được hỗn hợp khícó thể tíchlà4,256lít (đktc). Biết hiệu suất phản ứng là100%,Rcóhóa trị không đổi. Giá trị của tlà

A. 23160 B. 27020 C. 19300 D. 28950

OFFICIAL

Câu 13: Hòa tan hoàn toàn m gam hỗn hợp CuSO4 vàNaClvào nước, thu được dung dịch X. Tiến hành điện phân X với các điện cực trơ, màng ngăn xốp, dòng điện có cường độ không đổi. Tổng số mol khí thu được trên cả hai điện cực (n) phụ thuộc vào thời gian điện phân (t) được mô tả như đồ thị hình bên (đồ thị gấp khúc tại các điểm M,N). Giả sử hiệu suất điện phânlà100%, bỏ qua sự bay hơi của H2O.Giá trị của mlà

A. 23,64 B. 16,62

C. 20,13 D. 26,22

Câu 14: Điện phân dung dịch hỗn hợp CuSO4 và KCl bằng dòng điện một chiều có cường độ 5A (điện cực trơ, màng ngăn xốp, hiệu suất điện phân100%,cáckhísinhra khôngtantrongdung dịch). Toàn bộ khísinhratrongquá trình điện phân (ở hai điện cực) theo thời gian được biểu diễn bằng đồ thị bên.Giá trị của zlà A. 5790 B. 3860 C. 6755 D. 7720 Câu 15: Điện phândung dịch X chứa Cu(NO3)2 vàNaCl với điện cực trơ thấy thể tíchkhíthoátra ở cả hai điện cực (Vlít) và thời gian điện phân(tgiây) phụ thuộc nhau như trên đồ thị bên. Nếu điện phân dung dịch trong thời gian 2,5a giây rồi chodung dịch sau điện phântác dụng với lượng Fe dư (NOlà sản phẩm khử duy nhất của )thì khối lượng Fe tối đa đã 5N phản ứng là A. 7,0gam B. 4,2gam C. 6,3gam D. 9,1gam

Dạng 1: Lí thuyết trọng tâm

1 - B 2 - B 3 - B 4 - A 5 - C 6 - A 7 - B 8 - D 9 - A 10 - A 11 - C 12 - A 13 - D 14 - C 15 - C

Câu 2: Phương phápchung để điều chế cáckim loại kiềm (Na,K…),kim loại kiềm thổ (Ca,Ba,Mg…)vànhôm (Al)trongcông nghiệp là điện phânnóng chảy muối hoặc oxit của chúng.

Câu 4:

KhíCO chỉ khử được oxit của kim loại đứng sauAltrongdãy hoạt động hóa học. → Hỗn hợp rắn gồm: MgO,Fe,Pb,Al2O3.

Câu 5: Cơ sở của phương pháp thủy luyện là khử những ionkim loại trongdung dịch muối bằng kim loại cótính khử mạnh hơn như Fe,Zn…

Câu 6: Trongquátrình điện phândung dịch, bêncatot (cực âm)luôn xảy raquátrình khử ionkim loại

Câu 7: OxitX phải thỏa mãn điều kiện làXlàoxit của kim loại đứng sauAltrongdãy điện hóa. → OxitXlàFeO.

Câu 8: Phương phápchung để điều chế Na,Ca,Altrongcông nghiệp là điện phânnóng chảy.

Câu 9: Cơ sở của phương pháp thủy luyện là khử những ionkim loại trongdung dịch muối bằng kim loại cótính khử mạnh hơn Fe,Zn…

A đúng vìFecótính khử mạnh hơn Cu.

BsaivìNacótính khử rất mạnh vàNa khử nước cótrongdung dịch CuSO4

CsaivìAgcótính khử yếu hơn Cu.

DsaidoCacótính khử rất mạnh nênCa khử nước cótrongdung dịch CuSO4

Câu 10: Ở nhiệt độ cao,Alcó thể khử được oxit của những kim loại cótính khử yếu hơn Al.

Câu 13: Cáckim loại được điều chế bằng phương pháp điện phândung dịch là:Cu,Ag.

Câu 14:

Các trường hợp ionkim loại bị khử thànhkim loại là:(1),(2),(3).

Dạng 2: Oxit kim loại tác dụng với chất khử 1 - D 2 - C 3 - A 4 - B 5 - D 6 - C 7 - D 8 - D 9 - C 10 - D

Câu 1: Tacó: 2OmatdiH nn0,1mol  chatrangiam m0,1.161,6gam  Fethuduoc m19,61,618gam   Câu 2: Tacó: chatrangiamOmatdi mm0,32gam   lít COphanungOmatdi CO 0,32 nn0,02molV0,02.22,40,448 16    Câu 3: Tacó: chatrangiam m9,18,30,8gam   COphanungOmatdi nn0,05mol  Phương trìnhhóa học: CuO+CO Cu+CO2 t  0,050,05mol  CuO m0,05.804gam  Câu 4: Tacó: chatrangiam m15,213,61,6gam   2 COCOOmatdi 1,6 nnn0,1mol 16 

CuO %0,8m.100%33,33% 2,4  

Câu 6: Cu n0,6mol 

Xét phản ứng CuO+H2: 2CuH nn0,6mol  Xét phản ứng Fe2O3 +H2: 2FeH Fe 22.0,6 nn0,4molm22,4gam 33  

Câu 7: CO n0,2mol  Tacó: 2 khi khi khi H d20M40m40.0,28gam  Bảo toàn khối lượng: COoxitklkhikl mmmmm0,2.28885,6gam  Câu 8: 24HSO HCl H n0,1mol;n0,1moln0,3mol   

Chomgam hỗn hợp Xtác dụng vừa đủ với dung dịch hỗn hợp axit: 2 OH 1 nn0,15mol 2  Tacó: COOpu nn0,15mol  lítV0,15.22,43,36  Câu 9: 2 Fe H n0,04mol;n0,01mol   Gọi số mol của Fe,FeO,Fe

Kim loại đó làZn, muối sunfatlàZnSO4. kl M1,9565 0,03  Câu 7: 2CuCl NaCl n0,05mol,n0,25mol   2Cu Cl n0,05mol,n0,0520,250,35mol    Tacó: etraodoi It53860 n 0,2mol F96500  Quátrình điện phân: Ở catot(-) Ở anot(+) 2 Cu+2eCu   2 2ClCl2e  0,05→ 0,1→ 0,05mol0,2 0,2mol  2H2O+2e → +H2 2OH 0,1 → 0,1mol Dung dịch sau điện phân chứa: (0,1mol), Cl;OHNa KhihòatanAl bằng dung dịch thu được, phương trìnhhóa học: 2Al+ +2H2O → +3H2 ↑ 2OH 22AlO 0,1 0,1mol Al m0,1.272,7gam Câu 8: Giả sử số molKCltrongXlà1mol,khi đó quátrình điện phân xảy ra như sau: Gọi số mol của CuSO4 vàH2 sinhra lần lượt làa,bmol.

Khối lượng dung dịch giảm là8gam 2CuO mm8 a a.64.328a0,1 2  2 Cudu n0,2x0,1mol   Vìdung dịch Y vẫn cònmàuxanhnên còn dư. 2Cu → Dung dịch Y gồm , (0,2mol)và (0,2xmol). 2Cu  0,2x0,1molH 2 4SO Khicho bột sắt vàodung dịch Y,tacócác phản ứng: Fe + → + Cu(1) 2Cu 2Fe → mol 0,2x0,10,2x0,1  0,2x0,1 Fe + → +H2 (2) 2H 2Fe 0,1 0,2mol  Theo phương trình(1)và(2)tacó: klgiamFephanungCusinhra mmm    16,812,4560,2x0,156.0,1640,2x0,1

Và 2H 6a12b2.3a n 6bmol 2   

Tacó: (**) 222 HOCl nnn0,192a9b0,19 

Từ (*)và(**)suyra: a0,05;b0,01  t27020s Câu 13: Quátrình điện phân: Ở catot(-): Ở anot(+): (1) (2) 2 Cu2eCu  2 2ClCl2e  (3) (4) 2 22HO2e2OHH  2 2 2HO4HO4e  

Xét đoạn 1:SinhrakhíCl2 Tại : tas  2Cl etraodoi I0,12n0,06moln0,12mol Fa    Xét đoạn 2:Do độ dốc của đoạn 2> độ dốc của đoạn 1 → Ở đoạn 2sinhrakhíCl2 vàH2. Bảo toàne: 22 ClH nnumol  Xét đoạn 3:SinhrakhíH2 vàO2 Tại : Gọi số mol của O2 vàH2 lần lượt làv,2vmol. t3,2as  22 OH2nn Tacó: (*) 222 khiClHO nnnn0,06uu2vv0,2882u3v0,228 

CHƯƠNG 1: NGUYÊN TỬ

BÀI 9: ĂN MÒN KIM LOẠI – HỢP KIM

Mục tiêu

 Kiến thức

+Nêu được khái niệm hợp kim, ăn mònkim loại, ăn mònhóa học, ăn mòn điện hóa.

+ Trìnhbày được tính dẫn (dẫn nhiệt, dẫn điện, nhiệt độ nóng chảy…), ứng dụng của một số hợp kim(thépkhông gỉ, đuyra).

+ Chỉ ra được điều kiện xảy ra sự ăn mònkim loại.

+Nêu được các biện pháp bảo vệ kim loại khỏi bị ăn mòn.

 Kĩ năng

+ Sosánh được bản chất của liên kết kim loại với liên kết ionvà cộng hóa trị.

+ Phân biệt được ăn mònhóa học và ăn mòn điện hóa ở một số hiện tượng thực tế.

+ Biết cách sử dụng có hiệu quả một số đồ dùng bằng hợp kim dựa vào những đặc tính của chúng.

+ Giải được cácbài tập cóliênquan như tính phần trăm khối lượng kim loại trong hợp kim,tính lượng kim loại bị ăn mòn…

I. LÍ THUYẾT TRỌNG TÂM

A.

1.

HỢP KIM

Khái niệm

Hợp kimlà vật liệu kim loại có chứa một kim loại cơ bản và một số kim loại hoặc phikimkhác.

Ví dụ: Thép là hợp kim của sắt với cacbon và một số nguyên tố khác

2.

Tính chất

Hợp kim có nhiều tính chất hóa học tương tự tính chất của các đơn chất tham gia tạo thành hợp kim, nhưng cótính chất vật lívà cơ học khác nhiều.

Ví dụ: Thép inoc: Fe – Cr – Mn là hợp kim không bị ăn mòn….

3. Ứng dụng

Hợp kim được sử dụng nhiều hơn kim loại nguyên chất và được ứng dụng rộng rãitrongcácngànhkinh tế quốc dân.

B. SỰ ĂN MÒN KIM LOẠI

1. Khái niệm

OFFICIAL

Sự ăn mònkim loại là sự phá hủy kim loại hoặc hợp kimdotác dụng của các chất trongmôi trường xung quanh.

Trong đó, kim loại bị oxihóathànhion dương: n MMne  

2. Phân loại

Cóhai loại: ăn mònhóa học và ăn mòn điện hóa.

a. Ăn mòn hóa học 

Khái niệm: Làquátrìnhoxihóa- khử, trong đó cácelectron của kim loại được chuyển trực tiếp đến các chất trongmôi trường.  Đặc điểm: Khôngphátsinhdòng điện. Quátrình ăn mòn diễn ra chậm, khi tăng nhiệt độ, tốc độ ăn mònnhanh hơn. 

Điều kiện xảy ra ăn mòn: Môi trường khôngcó chất điện li. Một kim loại nguyên chất tiếp xúc với môi trường chất điện li.

Ví dụ: Al tác dụng với dung dịch HCl hoặc cho hợp kim Cu – Zn tác dụng với khí Cl2 b. Ăn mòn điện hóa 

Khái niệm: Làquátrìnhoxihóa- khử, trong đó kim loại bị ăn mòndotác dụng của dung dịch chất điện livà tạo nêndòngelectron chuyển dời từ cực âm đến cực dương. 

Đặc điểm: Cóphátsinhdòng điện. Quátrình ăn mòn diễn ranhanh.

Điều kiện xảy ra ăn mòn:

Các điện cực phải khácnhau về bản chất: cặp 2kim loại khácnhau hoặc cặp kim loại với phikim.

Các điện cực phải tiếp xúc trực tiếp hoặc gián tiếp với nhau với nhauquadây dẫn.

Các điện cực cùng tiếp xúc với dung dịch chất điện li.

Ví dụ: Để gang trong không khí ẩm.

3. Phương pháp chống ăn mòn kim loại

a. Phương pháp bảo vệ bề mặt

Dùng chất bền vững với môi trường phủ ngoài mặt kim loại.

Ví dụ: Sơn, mạ, ngâm dầu, mỡ….

b. Phương pháp điện hóa

Nối kim loại cần được bảo vệ với một kim loại hoạt động mạnh hơn để tạo thànhpin điện hóa,khi đó kim loại hoạt động mạnh hơn sẽ bị ăn mòn trước.

Ví dụ: Để bảo vệ vỏ tàu thuyền làm bằng thép, người ta gắn vào vỏ tàu những khối Zn để bảo vệ. SƠ ĐỒ HỆ THỐNG HÓA

KHÁI NIỆM TÍNH CHẤT ỨNG DỤNG

KHÁI NIỆM

OFFICIAL

Vật liệu kim loại có chứa một kim loại cơ bản và một số kim loại hoặc phikimkhác

Tính chất hóa học: tương tự tính chất của các đơn chất thamgia tạo thành hợp kim

Tính chất vật lí và cơ học: khác nhiều tính chất của các đơn chất thamgia tạo thành hợp kim

Ứng dụng rộng rãitrongcácngànhkinh tế quốc dân

Sự

PHÂN

đến các chất trongmôi trường. Dotác dụng O2,H2O ở to cao.

kiện xảy ra ăn mòn điện hóa: 1.Các điện cực khác nhau về bản chất: Kim loại –Kim loại; Kim loại –C(Pt) 2.Các điện cực tiếp xúc trực tiếp hoặc gián tiếp. 3.Các điện cực cùng tiếp xúc với dung dịch điện li.

Phương pháp bề mặt: Bôi dầu mỡ, sơn, mạ,

Phương pháp điện hóa: Dùng kim loại có tính khử mạnh hơn làm vật hi sinh.

II. CÁC DẠNG BÀI TẬP

Dạng 1: Lí thuyết trọng tâm

Kiểu hỏi 1: Lí thuyết về hợp kim

Ví dụ mẫu

Ví dụ 1: Phát biểu nàosau đây sai?

A. Hợp kimlà vật liệu kim loại có chứa một kim loại cơ bản và một số kim loại khác hoặc phikim.

B. Tính chất của hợp kim phụ thuộc vàothành phần, cấu tạo của hợp kim.

C. Hợp kimcótính chất hóa học kháctính chất của cáckim loại tạo rachúng.

D. Hợp kimcótính chất vật lívàtính cơ học khác nhiều cáckim loại tạo rachúng.

Hướng dẫn giải

Hợp kimlà vật liệu kim loại có chứa một kim loại cơ bản và một số kim loại hoặc phikimkhác A  đúng.

OFFICIAL

Tính chất của hợp kim phụ thuộc vàothành phần các đơn chất thamgia, cấu tạo mạng tinh thể của hợp kimB đúng. 

Hợp kim có nhiều tính chất hóa học tương tự tính chất của các đơn chất tham gia tạo thành hợp kim, nhưng tính chất vật lívàtính chất cơ học của hợp kim lại khác nhiều với tính chất các đơn chất Csai,  D đúng. Chọn C.  Ví dụ 2: Phát biểu nàosau đây sai về tính chất của hợp kim?

A. Liên kết trong đa số tinh thể hợp kim vẫn làliên kết kim loại.

B. Hợp kim thường dẫn nhiệt và dẫn điện tốt hơn kim loại nguyên chất.

C. Độ cứng của hợp kim thường lớn hơn độ cứng của kim loại nguyên chất.

D. Nhiệt độ nóng chảy của hợp kim thường thấp hơn nhiệt độ nóng chảy của kim loại nguyên chất. Hướng dẫn giải Đáp ánBsaivì hợp kimcòn chứa một số kim loại hoặc phikimkhácnênlàm giảm độ dẫn điện và dẫn nhiệt của kim loại nguyên chất. Chọn B.  Ví dụ 3: Một hợp kim gồm cáckim loại sau:Ag,Zn,Fe,Cu.Hóa chất có thể hòatanhoàntoàn hợp kim trênthànhdung dịch là

A. dung dịch NaOH. B. dung dịch H2SO4 đặc, nguội.

C. dung dịch HCl. D. dung dịch HNO3 loãng. Hướng dẫn giải Để hòatanhoàntoàn hợp kimthìdung dịch đó phải hòatan tất cả cáckim loại cótrong hợp kim. Dung dịch NaOHkhônghòatan được Ag,Fe,Cu Loại A. 

DungdichH2SO4 đặc nguội khônghòatan được Fe Loại B. 

Dung dịch HClkhônghòatan được AgvàCu Loại C. 

Dung dịch HNO3 hòatan được cáckim loại trong hợp kim.

Chọn D. 

Kiểu hỏi 2: Lí thuyết về ăn mòn điện hóa

Ví dụ mẫu

Ví dụ 1: Phản ứng hóa học xảy ratrongquátrình ăn mònkim loại thuộc loại

A. phản ứng thủy phân.

B. phản ứng trao đổi. C. phản ứng oxihoá- khử.

D. phản ứng phân hủy.

Hướng dẫn giải Ăn mònkim loại là sự phá hủy kim loại hoặc hợp kimdotác dụng của các chất trongmôi trường.

Vậy phản ứng hóa học xảy ratrongquátrình ăn mònkim loại thuộc loại phản ứng oxihóa– khử. Chọn C.  Ví dụ 2: Sắt tâylà sắt tráng thiếc. Nếu lớp thiếc bị xước sâu tới lớp sắt, khi để trongkhôngkhí ẩm thìkim loại bị ăn mòn trước là

A. thiếc. B. sắt. C. cả hai đều bị ăn mòn như nhau.

D. khôngkim loại nào bị ăn mòn.

Hướng dẫn giải

Kim loại cótính khử mạnh hơn sẽ bị ăn mòn trước.

Theodãy điện hóa của kim loại, tính khử: Fe>Sn.

Sắt sẽ bị ăn mòn trước. 

Chọn B.  Ví dụ 3: Trong thực tế, không sử dụng cáchnàosau đây để bảo vệ kim loại sắt khỏi bị ăn mòn?

A. Gắn đồng với kim loại sắt.

B. Tráng kẽm lên bề mặt sắt.

C. Phủ một lớp sơn lên bề mặt sắt.

D. Tráng thiếc lên bề mặt sắt. Hướng dẫn giải

Fecótính khử mạnh hơn CunênFe sẽ bị ăn mòn trước Sắt không được bảo vệ khỏi bị ăn mòn A   đúng.

Tráng kẽm lên bề mặt sắt, ngăn khôngcho sắt tiếp xúc với môi trường Sắt được bảo vệ khỏi bị ăn mòn  (phương pháp bảo vệ bề mặt) Bsai. Phủ một lớp sơn lên bề mặt sắt, ngăn khôngcho sắt tiếp xúc với môi trường nên sắt được bảo vệ khỏi bị ăn mòn (phương pháp bảo vệ bề mặt) Csai.

Tráng thiếc lên bề mặt sắt, ngăn khôngcho sắt tiếp xúc với môi trường nên sắt được bảo vệ khỏi bị ăn mòn (phương pháp bảo vệ bề mặt) Dsai. Chọn A. 

Ví dụ 4: Một vật bằng hợp kimZn-Cu bị ăn mòn điện hóatrongkhôngkhí ẩm.

Quátrình xảy ra ở cực âmlà A. B. 22H2eH  2 ZnZn2e   C. D. 2 CuCu2e   2 22HO2e2OHH 

Hướng dẫn giải

Ở cực âm xảy ra sự oxihóa: 2 ZnZn2e   Ở cực dương xảy ra sự khử: và 2 22HO2e2OHH  22H2eH  Chọn B. 

Ví dụ 5: Trongthí nghiệm nàosau đây xảy ra ăn mòn điện hóa?

A. Cholá đồng nguyên chất vàodung dịch gồm Fe(NO3)3 vàHNO3 B. Để thanhthép đã sơn kíntrongkhôngkhíkhô.

C. Nhúngthanh kẽm nguyên chất vàodung dịch HCl.

D. Cholá sắt nguyên chất vàodung dịch gồm CuSO4 vàH2SO4 loãng. Hướng dẫn giải

Akhông xảy ra ăn mòn điện hóavì đồng phản ứng được với Fe(NO3)3 vàHNO3 nhưng không tạo thành cặp điện cực.

Bkhông xảy ra ăn mòn điện hóavì cặp điện cực không được tiếp xúc với dung dịch chất điện lido đã bị sơn kín.

Ckhông xảy ra ăn mòn điện hóavìkhông xuất hiện cặp điện cực khácnhau về bản chất.

Dcó xảy ra ăn mòn điện hóavìlá sắt sẽ phản ứng với dung dịch CuSO4 tạo thànhkim loại Cu.Kim loại Cusinhrabámvàolá sắt tạo thành cặp điện cực Fe–Cu cùng được nhúngtrongdung dịch gồm CuSO4 vàH2SO4 Chọn D. 

Chú ý: Điều kiện xảy ra ăn mòn điện hóa học là đồng thời:

Các điện cực phải khác nhau về bản chất, có thể là cặp hai kim loại khác nhau, kim loại – phi kim hay kim loại – hợp chất.

Các điện cực phải tiếp xúc trực tiếp hoặc gián tiếp với nhau qua dây dẫn. Các điện cực cùng tiếp xúc với dung dịch chất điện li.

Bài tập tự luyện dạng 1

Câu 1: Bản chất của sự ăn mònkim loại là

A. là phản ứng oxihóa– khử.

B. là phản ứng hóa hợp.

C. là phản ứng trao đổi. D. là phản ứng thay thế.

Câu 2: Sự ăn mònkim loại không phải là

A. sự khử kim loại.

B. sự oxihóakim loại.

C. sự phá hủy kim loại hoặc hợp kimdotác dụng của các chất trongmôi trường.

D. sự biến đơn chất kim loại thành hợp chất.

Câu 3: Tônlà sắt được tráng

A. Na. B. Mg. C. Zn. D. Al.

Câu 4: Phát biểu nào dưới đây sai?

A. Nguyên tắc chung để điều chế kim loại là khử ionkim loại thànhnguyên tử kim loại.

B. Bản chất của ăn mònkim loại làquátrìnhoxihóa- khử.

C. Tính chất hóa học đặc trưng của kim loại làtính khử.

D. Ăn mònhóa học phátsinhdòng điện.

OFFICIAL

Câu 5: Để bảo vệ ống thép (dẫn nước, dẫn dầu, dẫn khí đốt) bằng phương pháp điện hóa, người ta mạ vào mặt ngoài của ống thép bằng kim loại gì?

A. Ag. B. Pb. C. Zn. D. Cu. Câu 6: Đốt thanh hợp kimFe-Ctrongkhíoxi,quátrình ăn mònnào đã xảy ra?

A. Ăn mòn điện hóa. B. Ăn mònhóa học.

C. Cả ăn mòn điện hóavà ăn mònhóa học. D. Không xảy ra.

Câu 7: Cho một hợp kimCu-AlvàoH2SO4 loãng dư thấy hợp kim

A. bị tan một phần doAl phản ứng. B. khôngtan.

C. bị tan một phần doCu phản ứng. D. bị tanhoàntoàn.

Câu 8: Có những vật làm bằng sắt được mạ những kim loại khácnhau dưới đây. Nếu các vật này đều bị xước sâu đến lớp sắt thì vật nào bị gỉ chậm nhất?

A. Sắt tráng kẽm. B. Sắt tráng thiếc. C. Sắt tráng đồng. D. Sắt tráng bạc.

Câu 9: Trường hợp nàosau đây, kim loại bị ăn mòn điện hóa học?

A. Nhúng sợi dây bạc nguyên chất vàodung dịch HNO3 loãng.

B. Nhúngthanhnhômnguyên chất vàodung dịch CuSO4

C. Đốt sợi dây đồng trongbình đựng khíclo.

D. Nhúngthanh sắt nguyên chất vàodung dịch H2SO4 loãng.

Câu 10: Nếu vật làm bằng hợp kimFe-Zn bị ăn mòn điện hóathìtrongquátrình ăn mòn

A. kẽm đóng vaitròcatotvà bị oxihóa. B. sắt đóng vaitròanotvà bị oxihóa.

C. kẽm đóng vaitròanotvà bị oxihóa. D. sắt đóng vaitròcatotvàionH+ bị oxihóa.

Câu 11: Cáchnàosau đây sai khidùng để chống ăn mòn vỏ tàu biển bằng sắt?

A. Ghépkim loại Znvàophíangoài vỏ tại ở phần chìmtrong nước biển.

B. Ghépkim loại Cuvàophíangoài vỏ tàu ở phần chìmtrong nước biển.

C. Sơn lớp sơn chống gỉ lên bề mặt vỏ tàu.

D. Mạ đồng lên bề mặt vỏ tàu.

Câu 12: Chocác hợp kimsau:Al-Zn(I);Fe-Zn(ll);Zn-Cu(III)vàMg-Zn(IV).Khi tiếp xúc với dung dịch axitHCl,các hợp kimmàZn bị ăn mòn trước là

A. (II),(III)và(IV). B. (III)và(IV). C. (I),(II)và(III). D. (II)và(III).

Câu 13: Chocác điều kiện sau:

(1)Các điện cực phải khácnhau về bản chất, có thể là cặp haikim loại khácnhau hoặc cặp kim loại với phikim.

(2)Các điện cực phải tiếp xúc trực tiếp hoặc gián tiếp với nhauquadây dẫn.

(3)Các điện cực cùng tiếp xúc với dung dịch chất điện li.

(4)Kim loại tác dụng trực tiếp với cáchóa chất hoặc với hơi nước ở nhiệt độ cao. Ăn mòn điện hóa học xảy rakhicùngcócác điều kiện:

OFFICIAL

A. (1),(2). B. (1),(2),(3). C. (1),(2),(4). D. (2),(3),(4). Câu 14: Phương pháp bảo vệ kim loại nào không phải là phương pháp điện hóa?

A. Phủ kínlên bề mặt kim loại cần bảo vệ một kim loại cótính khử mạnh hơn.

B. Nối kim loại cần bảo vệ với một tấm kim loại kháccótính khử mạnh hơn.

C. Chế tạo hợp kim từ kim loại cần bảo vệ và một kim loại cótính khử mạnh hơn.

D. Sơn, mạ hoặc bôi dầu mỡ lênkim loại cần bảo vệ.

Câu 15: Có bốn dung dịch riêng biệt: CuSO4,ZnCl2,FeCl3,AgNO3.Nhúngvào mỗi dung dịch một thanh Ni. Số trường hợp xảy ra ăn mòn điện hóalà

A. 1. B. 4. C. 3. D. 2. Câu 16: Vật làm bằng hợp kimZn-Cutrongmôi trường khôngkhí ẩm (hơi nước cóhòatanO2) đã xảy raquátrình ăn mòn điện hóa. Tại anot xảy raquátrình

A. oxihóaCu. B. khử Zn. C. oxihóaZn. D. khử O2 Câu 17: Để bảo vệ kim loại khỏi sự ăn mòn,cócác phương phápsau:

(1)Cáchli với môi trường. (2)Dùng hợp kim chống gỉ. (3)Dùng phương pháp điện hóa. (4) Đánh bóng bề mặt. (5)Lauchùi thường xuyên. (6)Dùng chất chống ăn mòn. Phương pháp đúng là: A. (1),(2),(3),(6). B. (1),(2),(3),(4). C. (1),(2),(3). D. (1),(2),(3),(5),(6). Câu 18: Thực hiện cácthí nghiệm sau:

(1)NhúngthanhFenguyên chất vàodung dịch CuCl2.

(2)NhúngthanhFenguyên chất vàodung dịch FeCl3

(3)NhúngthanhFenguyên chất vàodung dịch HClloãng,có lẫn CuCl2

(4)Chodung dịch FeCl3 vàodung dịch AgNO3.

(5) Để thanhthéplâungàyngoàikhôngkhí ẩm.

Số trường hợp xảy ra ăn mòn điện hóa học là

A. 4. B. 2. C. 1. D. 3.

Câu 19: Tiến hànhcácthí nghiệm sau:

(1)Cho hơi nước đi qua ống đựng bột sắt nungnóng.

(2) Để thanhthép (hợp kim của sắt với cacbon)trongkhôngkhí ẩm.

(3)Cho từng giọt dung dịch Fe(NO3)2 vàodung dịch AgNO3

(4)Cholá đồng nguyên chất vàodung dịch AgNO3.

(5)Cholá kẽm vàodung dịch H2SO4 (loãng)có nhỏ thêmvài giọt dung dịch CuSO4. Trongcácthí nghiệm trên, số trường hợp có xảy ra ăn mòn điện hoálà

A. 3. B. 2. C. 4. D. 1.

Câu 20: Tiến hànhcácthí nghiệm sau:

(1)Cholá hợp kimFe-Cuvàodung dịch H2SO4 loãng.

(2)CholáCuvàodung dịch AgNO3

(3)CholáZnvàodung dịch HNO3 loãng.

(4) Đốt dâyMgtrongbình đựng khíCl2

OFFICIAL

(5)Choinox (hợp kimFe–Cr–Ni-C)vàodung dịch HCl đặc nóng. (6) Đốt hợp kim đồng bạch (Cu-Ni)trongkhôngkhí. Số thí nghiệm chỉ xảy ra ăn mònhóa học là

A. 6. B. 5. C. 4. D. 3. Dạng 2: Bài toán về hợp kim Phương pháp giải

Chọn C.  Ví dụ mẫu

Ví dụ 1: Một loại đồng thaucó chứa 59,63%Cuvà40,37%Zn. Hợp kimnàycó cấu tạo tinh thể của hợp chất hóa học giữa đồng và kẽm. Công thức hóa học của hợp chất là A. Cu3Zn2 B. Cu2Zn3 C. Cu2Zn. D. CuZn2

Hướng dẫn giải Gọi công thức tổng quát của hợp chất là:CuxZny Xét tỉ lệ: CuZn CuZn

%m%m x:y:MM  59,6340,37 : 6465  0,932:0,621 3:2

Chọn x=3,y=2 Vậy công thức hóa học làCu3Zn2. Chọn A.  Bài tập tự luyện dạng 2

Câu 1: Trong hợp kimAl-Ni, cứ 10molAlthìcó1molNi.Thành phần phần trăm về khối lượng của hợp kimnàylà

A. 81%Alvà19%Ni. B. 82%Alvà18%Ni. C. 83%Alvà17%Ni. D. 84%Alvà16%Ni. Câu 2: Hợp kimFe-Zncó cấu tạo tinh thể dung dịch rắn, trong đó có72,1%Fe về khối lượng. Công thức hóa học của hợp chất là

A. FeZn. B. Fe3Zn. C. Fe3Zn2. D. Fe2Zn. Câu 3: Nung một mẩu gang có khối lượng 100 gam trong khí O2 dư thấy sinh ra 8,96 lít CO2 (đktc). Thành phần phần trăm khối lượng cacbontrong mẩu ganglà

A. 4,8%. B. 2,2%. C. 2,4%. D. 3,6%. Câu 4: Khicho7,7gam hợp kim gồm natrivàkalivào nước thấy thoátra3,36lítH2 (đktc). Thành phần phần trăm khối lượng của cáckim loại trong hợp kimlà

A. 25,32%Kvà74,68%Na. B. 26,33%Kvà73,67%Na. C. 27,33%Kvà72,67%Na. D. 28,33%Kvà71,67%Na.

Dạng 1: Lí thuyết trọng tâm

1 - A 2 - A 3 - C 4 - D 5 - C 6 - B 7 - A 8 - A 9 - B 10 - C 11 - B 12 - D 13 - B 14 - D 15 - D 16 - C 17 - D 18 - D 19 - A 20 - D

Câu 8:

Khả năng hoạt động hóa học của cáckim loại trên được sắp xếp theo thứ tự ZnFeSnCuAg  Sắt tráng kẽm bị gỉ chậm nhất. 

Câu 9:

Trường hợp bị ăn mòn điện hóa học là:Nhúngthanhnhômnguyên chất vàodung dịch ZnSO4 vìsinh rakim loại Zn, tạo thành cặp điện cực khácnhau về bản chất và được tiếp xúc,nhúngtrong chất điện li.

Câu 10:

Znlàkim loại đứng trước Fetrongdãy điện hóa,nênZn đóng vaitròlàanotvà bị oxihóa.

Câu 11: A,C,D đúng. BsaivìCu đứng sauFetrongdãy điện hóanênFe sẽ bị ăn mòn trước GhépCuvàokhôngcótác  dụng bảo vệ vỏ tàu biển.

Câu 15: Trường hợp xảy ra ăn mòn điện hóalà ở dung dịch: CuSO4 vàAgNO3.

Câu 16: Ở anot xảy raquátrìnhoxihóaZn: 2 ZnZn2e  

Câu 18: Các trường hợp xảy ra ăn mòn điện hóalà:(1),(3),(5). Câu 19: Các trường hợp xảy ra ăn mòn điện hóalà(2),(4),(5). Câu 20: Các trường hợp xảy ra ăn mòn điện hóalà(3),(4),(6). Dạng 2: Bài toán về hợp kim 1 - B 2 - B 3 -

CHƯƠNG 6: KIM LOẠI KIỀM, KIM LOẠI KIỀM THỔ, NHÔM VÀ HỢP CHẤT CỦA CHÚNG

BÀI 11: KIM LOẠI KIỀM VÀ HỢP CHẤT QUAN TRỌNG CỦA KIM LOẠI KIỀM Mục tiêu

 Kiến thức

+ Biết được vị trí của kim loại kiềm trong bảng tuần hoànvà cấu hìnhelectronnguyên tử.

+ Biết được tính chất vật líchung của kim loại kiềm và một số hợp chất quan trọng.

+ Biết tính chất hóa học của kim loại kiềm và một số hợp chất quan trọng của kim loại kiềm.

+ Biết được một số ứng dụng quan trọng, trạng thái tự nhiên, phương pháp điều chế kim loại kiềm vàcác hợp chất quan trọng của kim loại kiềm.

 Kĩ năng

+ Viết được cấu hìnhelectron của nguyên tử kim loại kiềm vàion tương ứng.

+Xác định đúng sản phẩm các phản ứng của kim loại kiềm và một số hợp chất của quan trọng.

+ Giải được cácbàitoán từ đơn giản đến phức tạp liênquan đến kim loại kiềm và một số hợp chất quan trọng của kim loại kiềm.

OFFICIAL

I. LÍ THUYẾT TRỌNG TÂM

A. KIM LOẠI KIỀM

1. Cấu hình electron Cấu hìnhelectronnguyên tử của kim loại kiềm có dạng [Khí hiếm] 1ns

Nguyên tố 3Li 11Na 19K 37Rb 55Cs Cấu hình electron nguyên tử 1He2s1He3s1Ar4s1Kr5s1Xe6s

Nguyên tử kim loại kiềm dễ mất một electron ở lớp ngoàicùng tạo thànhioncó điện tích1+. MM1e   Vì vậy cấu hìnhelectron của ionkim loại kiềm là cấu hìnhelectron của khí hiếm đứng sát trước nó.

2. Vị trí trong bảng tuần hoàn

Kim loại kiềm thuộc nhómIAtrong bảng tuần hoàn (đứng đầu cácchukì2 đến 7). Dựa vào cấu hìnhelectronnguyên tử, xác định vị trí của kim loại kiềm: Số thứ tự nguyên tố = Số hiệu nguyên tử

Chukì= Số lớp electron NhómIA(vìcó1electron ở lớp ngoàicùng)

3. Tính chất vật lí

Cáckim loại kiềm cómàu trắng bạc vàcóánhkim, dẫn điện tốt, nhiệt độ nóng chảy và nhiệt độ sôi thấp, khối lượng riêng nhỏ, độ cứng thấp.

Trongcáckim loại kiềm thìLicó độ cứng, nhiệt độ nóng chảy và nhiệt độ sôicao nhất, khối lượng riêng nhỏ nhất; cònCscó độ cứng và nhiệt độ nóng chảy thấp nhất, khối lượng riêng lớn nhất.

4. Tính chất hóa học

Kim loại kiềm cótính khử rất mạnh vàtính khử tăng dần từ Li đến Cs: MM1e 

Chú ý: Kim loại kiềm phản ứng dễ dàng với oxi và nước vì vậy để bảo quản kim loại kiềm người ta phải ngâmchìmtrong dầu hỏa.

5. Ứng dụng

Hợp kimNa-K được dùnglàm chất trao đổi nhiệt tronglò phản ứng hạt nhân.

Hợp kimLi-Alsiêu nhẹ, được dùngtrong kĩ thuật hàngkhông.

Kim loại Cs được dùnglàm tế bàoquang điện.

6. Trạng thái tự nhiên

Do khả năng phản ứng mạnh nêntrong tự nhiên,kim loại kiềm chỉ tồn tại ở dạng hợp chất. Như muối NaCI hoặc các muối silicat,aluminat.

7. Điều chế

Kim loại kiềm được điều chế bằng phương pháp điện phânnóng chảy muối halogenua của chúng.

Ví dụ: 2 2NaCl 2NaCl ®iÖnph©nnãngch¶y

B.

MỘT

SÔ HỢP

OFFICIAL

CHẤT QUAN TRỌNG CỦA KIM LOẠI KIỀM

1. Natri hiđroxit (NaOH)

a. Tính chất vật lí

NaOH (còn gọi là xút ăn da) là chất rắn, không màu, dễ nóng chảy, hút ẩm mạnh, tan nhiều trong nước và tỏa nhiệt mạnh. b. Tính chất hóa học NaOHlà một bazơ mạnh (kiềm), trongdung dịch: NaOHNaOH

NaOHlàhóa chất quan trọng, đứng hàng thứ haisauaxitsunfuric.NaOH được dùng để nấu xàphòng, chế phẩm nhuộm, tơ nhân tạo, tinh chế quặng nhômvàdùngtrongcông nghiệp chế biến dầu mỏ. 2. Natri hiđrocacbonat  3NaHCO a. Tính chất vật lí là chất rắn màu trắng, íttantrong nước. 3NaHCO b. Tính chất hóa học

phân hủy:

232 NaHCONaOHNaCOHO

2

32 HCOOHCOHO

Chú ý: Các muối hiđrocacbonat kháccócác phản ứng tương tự .3NaHCO c. Ứng dụng được dùngtrongcông nghiệp dược phẩm (như chế thuốc giảm đau dạ dày,...)vàtrongcông 3NaHCO nghiệp thực phẩm (như làm bột nở, ...). 3. Natri cacbonat  23NaCO a. Tính chất vật lí là chất rắn, màu trắng, tan nhiều trong nước. Ở nhiệt độ thường tồn tại dạng muối ngậm

Chú ý: Các muối cacbonatkháccócác phản ứng tương tự .23NaCO

c. Ứng dụng

làhóa chất quan trọng trongcông nghiệp thủy tinh, bột giặt, phẩm nhuộm, giấy, sợi,... 23NaCO

4. Kali nitrat  3KNO

a. Tính chất vật lí

làtinh thể khôngmàu,tan nhiều trong nước, bền trongkhôngkhí. 3KNO

b. Tính chất hóa học

Khi đun nóng ở nhiệt độ cao hơn nhiệt độ nóng chảy thì bị phân hủy: 3KNO t 3 222KNO2KNOO

c. Ứng dụng

được dùnglàmphânbón(phân đạm, phânkali)và được dùng để chế tạo thuốc nổ (thuốc súng 3KNO là hỗn hợp gồm 68% ,15%Svà17%C).3KNO Chú ý: Muối cũng cótính chất hóa học tương tự 3NaNO 3KNO

Trong dung dịch là muối trơ, nó không tham gia các phản ứng trao đổi ion hay phản ứng axit – 3KNO bazơ. Phản ứng cháy của thuốc súng xảy ratheo phương trình:

Chúý: Ở nhiệt độ cao tạo và . 22RO2RO

o Tác dụng với phikimkhác: 2 2KCl2KCl 

Tác dụng nước

o Phản ứng ở nhiệt độ thường: 2 22R2HO2ROHH  

Người ta bảo quản kim loại kiềm bằng cách ngâm chìm trong dầu hỏa vì chúng dễ tác  dụng với nước, với oxi.

Tác dụng với axit:

o Tác dụng với dung dịch loãng: 24HCl,HSO

Kim loại kiềm +Axit Muối +  2H

OFFICIAL

Chú ý: Nếu axit đã phản ứng hết mà kim loại còn dư thì kim loại đó sẽ tác dụng với nước trongdung dịch. 22Na2HCl2NaClH   2 22Na2HO2NaOHH    d

Tác dụng với đặc ( trừ Au,Pt) 324 HNO,HSO

Kim loại + 324®Æ c 2 HNO/HSOMuèi+SPK+HO

Chú ý: Sản phẩm khử có thể xuống ,S hoặc .Cáckim loại kiềm đều nổ khi tiếp xúc 2 HS 43NHNO với axit.

Ứng dụng:  Xesi(Cs) được dùnglàm tế bàoquang điện.  Chế tạo hợp kimcó nhiệt độ nóng chảy thấp, siêu nhẹ (Li–Aldùngtrong kĩ thuật hàngkhông). Một số hợp chất quan trọng:

NaOH (Xút ăn da) o Bazơ mạnh (kiềm) o Ứng dụng: nấu xàphòng, chế phẩm nhuộm, tơ nhân tạo, tinh chế quặng nhôm, chế biến dầu mỏ...

o Chất rắn màu trắng, íttantrong nước, dễ bị nhiệt phân hủy.

Ứng dụng: Chế thuốc đau dạ dày, nước giải khát,công nghệ thực phẩm (bột nở)...

Chất rắn màu trắng, tan nhiều trong nước chomôi trường kiềm.

Là muối của axit yếu.

Ứng dụng: Sản xuất thủy tinh, bột giặt, nhuộm, giấy, sợi...

(diêmtiêu) 3KNO

o Tinh thể khôngmàu.Phân hủy ở nhiệt độ cao hơn nhiệt độ nóng chảy.    t 3 222KNO2KNOO

o Ứng dụng: dùnglàmphânbón, chế tạo thuốc nổ (thuốc súng).

II. CÁC DẠNG BÀI TẬP

Dạng 1: Lí thuyết trọng tâm

Kiểu hỏi 1: Xác định vị trí và cấu hình electron

Ví dụ mẫu

Ví dụ 1: Cấu hìnhelectron lớp ngoàicùng của nguyên tử K()là Z19 

A. B. C. D. 12s 13s 14s 15s

Hướng dẫn giải

Cấu hìnhelectron của Klà: .226261 1s2s2p3s3p4s Chọn C.  Chú ý: Electron được điền theo mức năng lượng: 1s2s2p3s3p4s3d...

Ví dụ 2:Nguyên tử Na(), cấu hìnhelectron lớp ngoàicùng của ion là Z11  Na

A. B. C. D. 262s2p 263s3p 13s 12s

Hướng dẫn giải

Cấu hìnhelectron của Nalà .2261 1s2s2p3s

Tacó: NaNa1e   2261 126 1s2s2p3s1s2s2p  Vậy cấu hình của ion là . Na 126 1s2s2p Chọn A. 

Chú ý: Cấu hìnhelectron của ion phải dựa vào cấu hìnhnguyên tử. Ví dụ 3:Ionkim loại có cấu hìnhelectron lớp ngoàicùnglà .Kim loại Mlà M 262s2p A. Na. B. Li. C. K. D. Cs. Hướng dẫn giải Cấu hìnhelectron của là . M 226 1s2s2p

Tacó: MM1e   2261226 1s2s2p3s1s2s2p 

Vậy cấu hìnhelectron của Mlà (có11electron)nênMlàNa. 2261 1s2s2p3s

Chọn A. 

Chú ý: Xác định tênnguyên tố có thể dựa vào số electronnguyên tử.

Kiểu hỏi 2: Tính chất

Ví dụ mẫu

Ví dụ 1: Kim loại kiềm có nhiệt độ nóng chảy thấp nhất là

A. Li. B. K. C. Na. D. Cs.

Hướng dẫn giải

Dựa vào bảng tính chất vật lí khẳng định Cscó nhiệt độ nóng chảy thấp nhất. Chọn D. 

Ví dụ 2:Kim loại kiềm cótính khử mạnh nhất là

A. K. B. Li. C. Cs. D. Na.

Hướng dẫn giải

Tính khử của kim loại kiềm tăng dần từ Li đến Cs. Chọn C. 

OFFICIAL

Ví dụ 3: Trongphòngthí nghiệm, kim loại Na được bảo quản bằng cáchngâmchìmtrong: A. nước. B. rượu etylic. C. dầu hỏa. D. giấm ăn. Hướng dẫn giải

Kim loại Natác dụng được với nước, rượu etylic, giấm ăn (có nước và )vì vậy ba chất này 3 CHCOOH không thể bảo quản Loại A,B,D. Na Dầu hỏa là hiđrocacbon nênkhông phản ứng với C đúng. Na Chọn C.  Ví dụ 4: Cho mẩu nhỏ kim loại Navàodung dịch ,saukhi phản ứng hoàntoànthu được kết tủa là 4CuSO

Mặt khác cótính lưỡng tínhnên phản ứng được với dung dịch bazơ NaOH. 3NaHCO

Vậy các chất tác dụng được với dung dịch NaOHlà: .3Na,NaHCO

Chọn B. 

Ví dụ 6:Phát biểu nàosau đây sai?

A. được dùng chế thuốc giảm đau dạ dày. 3NaHCO

B. íttantrong nước. 3NaHCO

C. dễ bị nhiệt phân hủy. 3NaHCO

D. khôngtác dụng với dung dịch NaOH. 3NaHCO

Hướng dẫn giải

Dựa vàotính chất vật lí,tính chất hóa học và ứng dụng của Dsai. 3NaHCO

Chọn D. 

Kiểu hỏi 3: Điều chế và ứng dụng Ví dụ mẫu

OFFICIAL

Ví dụ 1: Trongcông nghiệp, kim loại Na được điều chế bằng cách điện phânnóng chảy

A. NaCl. B. C. D. 23NaCO 24NaSO 3NaNO Hướng dẫn giải

Các kim loại kiềm được điều chế trong công nghiệp bằng phương pháp điện phân nóng chảy muối halogenua của nó. Chọn A. 

Ví dụ 2: Trongcông nghiệp, NaOH không được dùng để

A. nấu xàphòng. B. sản xuất muối ăn. C. tinh chế quặng nhôm. D. chế phẩm nhuộm. Hướng dẫn giải

NaOH được sản xuất từ NaCllà muối ăn có nhiều trong tự nhiênvì vậy NaOHkhông thể dùng để sản xuất muối ăn.

Chọn B. 

Chú ý: Trongcông nghiệp điều chế phải đi từ nguyên liệu sẵn

A. 1. B. 2. C. 3. D. 4.

Câu 4: Kim loại kiềm mềm nhất là

A. Na. B. K. C. Li. D. Cs.

Câu 5: Kim loại kiềm có khối lượng riêng nhỏ nhất là

A. Na. B. Li. C. K. D. Cs.

Câu 6: Trongcác hợp chất, kim loại kiềm có số oxihóalà

A. +2. B. +1. C. -1. D. +3.

Câu 7: Trong hợp chất , số oxihóa của nguyên tố Nalà 22NaO

A. +1. B. +3. C. +2. D. +4.

Câu 8: Trongcông nghiệp, kim loại Na được điều chế bằng phương pháp

A. thủy luyện.

B. nhiệt luyện.

C. điện phândung dịch. D. điện phânnóng chảy.

Câu 9: Cáckim loại kiềm có

A. độ cứng thấp.

B. có nhiệt độ nóng chảy cao.

C. khối lượng riêng lớn. D. tính khử yếu.

Câu 10: ChoNavào nước thu được sản phẩm làkhí và 2H

A. B. C. D. 2 NaO 22NaO NaOH NaH

Câu 11: Phát biểu nàosau đây sai?

A. Xesi được dùnglàm tế bàoquang điện.

B. Hợp kimLi–Al được dùngtrong kĩ thuật hàngkhông.

C. Hợp kimLi–Nadùnglàm chất trao đổi nhiệt tronglò phản ứng hạt nhân.

D. Kim loại Na được dùng để sản xuất muối ăn trongcông nghiệp.

Câu 12: Chất nàosau đây được gọi làxút ăn da?

A. B. C. D. 23NaCO NaOH KOH NaCl

Câu 13: Trong nước biển chứa nhiều chất nàosau đây?

A. B. C. D. NaOH NaCl 23NaCO 24NaSO

Câu 14: Phát biểu nàosau đây đúng?

A. được dùngtrongcông nghiệp thủy tinh, bột giặt, giấy, sợi. 23NaCO

B. Thuốc súnglà hỗn hợp gồm KCl,S,C.

C. Nhiệt phân thu được sản phẩm gồm . 3KNO 222 KO,NO,O

A. cótính lưỡng tính. 3NaHCO

B. Nakhôngtác dụng với dung dịch NaCl.

C. khôngtác dụng với dung dịch NaOH. 3NaHCO

D. khôngtác dụng với dung dịch 23NaCO 2BaCl

Câu 18: Chocác chất: . Số chất tác dụng với dung dịch HCl tạo ra chất khílà 3NaOH,Na,K,KHCO

A. 1. B. 4. C. 2. D. 3.

Câu 19: Chocác chất: . Số chất tác dụng được với dung dịch NaOHlà 32 3KCl,Al,NaHCO,CO,AlOH

A. 3. B. 4. C. 2. D. 1.

Câu 20: Chocác chất: Số chất tác dụng được với dung dịch 2 4 HCl,KOH,BaCl,NaHSO,FeS 23NaCO là

A. 3. B. 4. C. 2. D. 1. Dạng 2: Bài toán xác định kim loại

Phương pháp giải

OFFICIAL

Bước 1: Viết phương trình phản ứng xảy ra rồi tínhtheo phương trìnhhóa học. Ngoàiracó thể dùng phương pháp bảo toànnguyên tố hoặc bảo toànelectron để tínhnhanh số mol. Bước 2:Tínhnguyên tử khối hoặc phân tử khối trungbình.  Nếu bàitoán một kim loại thìtínhnguyên tử khối theocông thức , từ đó suyratên Mm n  kim loại.

Nếu bàitoán hỗn hợp thìtìmphân tử khối trungbình từ đó kết hợp với điều kiện hh hh Mm n  của bàitoán để

Vậy Mlàkali(K). Chọn C.  Ví dụ mẫu Ví dụ 1:Hòatanhoàntoàn9,2gam hỗn hợp X gồm haikim loại kiềm vào400mldung dịch HCl0,5M thu được dung dịch Y chứa bốn chất tancó nồng độ mol bằng nhau.Haikim loại trongXlà A. LivàNa. B. LivàRb. C. LivàK. D. NavàK. Hướng dẫn giải Gọi công thức chung của haikim loại là . M Vìthu được bốn chất tancó số mol bằng nhaunêntacó số mol bằng số mol vàhaikim loại MOH MCl phải có số mol bằng nhau.

Câu 1: Cho0,39gam một kim loại kiềm Xvào nước, thu được 0,112lítkhí (ở đktc). Kim loại kiềm 2H Xlà

A. Na. B. K. C. Li. D. Cs.

Câu 2: Hòatan hết 1,4gamkim loại kiềm Xvào200gam ,thu được dung dịch có khối lượng là 2 HO 201,2gam.Kim loại kiềm Xlà

A. Rb. B. Na. C. K. D. Li.

Câu 3: Hòatan hết 1,15gamkim loại Xvàodung dịch HCl,thu được 0,56lítkhí (ở đktc). Kim loại Xlà

A. Na. B. Ba. C. K. D. Ca.

Câu 4: Cho0,3gam hỗn hợp gồm haikim loại kiềm ở haichukì kế tiếp nhauvào nước, thu được 0,112 lítkhí (ở đktc). Haikim loại kiềm là 2H

A. Li,Na. B. Na,K. C. Li,K. D. K,Cs.

Câu 5: Hòatan hết 0,3gam hỗn hợp gồm haikim loại kiềm ở haichukì kế tiếp nhauvàodung dịch dịch HCl dư, thu được 0,224lítkhí (ở đktc). Haikim loại kiềm là:

A. Li,Na. B. Na,K. C. K,Cs. D. Li,K.

OFFICIAL

Câu 6: Đốt cháyhoàntoàn4,6gamkim loại kiềm Xtrongkhíclo dư, thu được 11,7gam muối. Kim loại kiềm Xlà

A. Na. B. Li. C. K. D. Cs. Câu 7: Cho5,3gam muối tác dụng với dung dịch HCl dư, thu được 1,12lítkhí ở đktc. Muối 23MCO là 23MCO

A. B. C. D. 23NaCO 23LiCO 23KCO 23CsCO Câu 8: Hoàtanhoàntoàn6,645gam hỗn hợp muối clorua của haikim loại kiềm thuộc haichukì kế tiếp nhauvào nước được dung dịch X.Chotoàn bộ dung dịch Xtác dụng hoàntoàn với dung dịch 3AgNO (dư), thu được 18,655gam kết tủa. Haikim loại kiềm trênlà

A. RbvàCs. B. NavàK. C. LivàNa. D. KvàRb. Câu 9: Hoàtanhoàntoàn1,1gam hỗn hợp gồm kim loại kiềm Xvàkim loại kiềm thổ Y() XYMM  trongdung dịch HCl dư, thu được 1,12lítkhí (đktc). Kim loại Xlà 2H

A. Li. B. Na. C. Rb. D. K. Câu 10: Hòatan hết 0,897gamkim loại Xvào4,459ml tạo radung dịch kiềm có nồng độ 29,34%. 2 HO

Ngoàiracó thể giải bàitoán bằng cáchdùng sơ đồ vàcác phương pháp bảo toànnguyên tố, bảo toàn điện tích, bảo toànelectron. Chú ý: Bàitoánhòatanhoàntoànkim loại kiềm M với nước thu được dung dịch bazơ, sau đó trunghòa dung dịch bazơ bằng axit loãng: 24HCl/HSO 2 22M2HO2M2OHH    Taluôncó: 2 M HOH nn2n  Ví dụ:Trunghòa100mldung dịch NaOH1M cần dùngVmldung dịch 0,5M.Giá trị của Vlà 24HSO A. 100. B. 50. C. 200. D. 150. Hướng dẫn giải: NaOH OH n0,1moln0,1mol

 Phản ứng trunghòa: 2 HOHHO 0,10,1mol

H HSO n n20,05mol

V0,050,1lÝt=100ml 0,5  Chọn A.  Ví dụ mẫu Ví dụ 1:Hòatanhoàntoàn hỗn hợp NavàKvào nước dư, thu được dung dịch Xvà0,672lítkhí 2H (đktc). Thể tíchdung dịch HCl0,1M cần dùng để trunghòadung dịch Xlà A. 150ml. B. 300ml. C. 600ml. D. 900ml. Hướng dẫn giải 2H n0,03mol

Khicho tác dụng với dung dịch kiềm thìcó thể xảy ra phản ứng: 2CO  2 2 32 CO2OHCOHO1  

•Bàitoáncho biết số mol của và : OH 2CO Xét tỉ lệ 2

n T n

OH CO

Nếu thìkhi đó:

1<T<2thìkhi

Nếu thìkhi đó: T2 

Chú ý: muèicationkimlo¹ianiongècaxit mmm  

•Bàitoánkhi chưa biết số mol thìxéthai trường hợp: 2CO

TH1: Chỉ tạo muối trunghòa,khi đó dư, hết và chỉ xảy ra phản ứng (1). OH 2CO

TH2: Tạo cả hai muối và ,khi đó cả và đều hết, xảy ra cả phản ứng (1)và(2). 2 3CO 3HCO OH 2CO Ví dụ: Hấp thụ 4,48lít (đktc) vào16,8gamKOHthu được mgam muối. Giá trị của mlà 2CO A. 28,3. B. 20,8. C. 28,0. D. 23,8.

Chọn D. 

Ví dụ: Hấp thụ hết Vlít ở đktc vào100mldung dịch NaOH0,15M,thu được dung dịch chứa 5,3 2CO

gam muối. Giá trị của Vlà A. 2,24. B. 1,12. C. 3,36. D. 4,48. Hướng dẫn giải Phương trìnhhóa học:  2 232 CO2NaOHNaCOHO1    (2) 2 3CONaOHNaHCO 

TH1: Chỉ tạo muối trunghòa  23NaCO 2 23CONaCO nn0,05mol  2CO V0,05.22,41,12lÝ t 

TH2: Tạo cả hai muối (xmol)và (ymol). 23NaCO 3NaHCO NaOH n0,015mol  Tacó hệ phương trình: 2xy0,015x0,0650Lo¹i 106x84y5,3y0,145

Chọn B

Ví dụ mẫu Ví dụ 1: Hấp thụ hết 3,36lít (đktc) vào200mldung dịch NaOH1M,thu được dung dịch X chứa 2CO A..0,05mol và0,10mol23NaCO 3NaHCO B. 0,10mol và0,05mol 23NaCO

2,44gam.

    

nn2n nnn

Nếu thìkhi đó: 2T3  3 34 4 2 3 34 4 4

HPOPOOH HPOHPO PO

Nếu thìkhi đó: T2  3 34 4 PHPO O nn 

    

nnn nnn

HPOHPOOH HPOHPO HPO

Nếu thìkhi đó: 1T2  2 34 4 2 34 24 4

Nếu thìkhi đó: T1  24 HPOOH nn 

Bàitoán chưa biết số mol của hoặc thìtadùng sơ đồ sau: OH 34HPO 34 2 2

  

HPOKiÒmChÊttan+HO (HOH HO) 

Xéthai trường hợp: TH1: Kiềm dư, hết H  OHH nn Khi đó: 2 HOHnn 

Dùng bảo toàn khối lượng để tính vàsosánh nếu thì thỏa mãn. HOHn,n  OHH nn TH2: Kiềm hết, dư H HOH nn  Khi đó: 2 HOOHnn 

Dùng bảo toàn khối lượng để tính vàsosánh nếu thì thỏa mãn. HOHn,n  HOH nn 

Ví dụ: Cho200mldung dịch 0,3Mvào500mldung dịch 0,16M.Saukhi phản ứng 34HPO 2BaOH xảy rahoàntoàn, khối lượng muối thu được là A.12,02gam. B.16,68gam. C.12,20gam. D.11,56gam. Hướng dẫn giải

Ví dụ:Chodung dịch chứa xmolNaOHvàodung dịch chứa 0,02mol thu được dung dịch chứa 34HPO

HPONaOHChÊttanHO (HOH HO)   Chọn C.  Ví dụ mẫu Ví dụ 1:Cho0,02mol vàodung dịch chứa 0,03molKOH.Saukhi phản ứng hoàntoàn,dung 34HPO dịch thu được chứa A.0,01mol và0,01mol . 24KHPO 24KHPO B. 0,01mol và0,01mol . 34KPO 34KPO C. 0,015mol và0,005mol . 24KHPO 34KPO D. 0,01mol và0,01mol . 24KHPO 34KPO Hướng dẫn giải

    TH1: dư và hết OHH  HOH nn  Khi đó: 2 HOH nn0,06mol   Bảo toàn khối lượng: 34 2 NaOHHPOchÊttanHO mmmm  40x0,02.983,060,06.18  x0,0545 Trường hợp này loại vì  OHH nn TH2: hết và dư OHH HOH nn  Khi đó: 2 HOOH nnxmol  Bảo toàn khối lượng: 34 2 NaOHHPOchÊttanHO mmmm  40x0,02983,0618x  x0,05 Trường hợp này loại vì  HOH nn 

Chọn A.  Ví dụ 2:Cho1,42gam tác dụng hoàntoàn với 50mldung dịch KOH1M,thu được dung dịch X. 25PO Cô cạn dung dịch Xthu được chất rắn khan gồm A. và . B. và . 34 KPOKOH 24KHPO 34KPO C. và . D. và . 24KHPO 24KHPO 34HPO 24KHPO Hướng dẫn giải

Tạo hai muối và hay và .  2 4HPO 3 4PO 24KHPO 34KPO Chọn B.  Ví dụ 3: Cho2,13gam vàodung dịch chứa xmolNaOHvà0,02mol .Saukhicác phản 25PO 34NaPO ứng xảy rahoàntoàn,thu được dung dịch chứa 6,88gamhai chất tan.Giá trị của xlà A.0,030. B.0,050. C.0,057. D.0,139. Hướmg dẫn giải

x0,03 Thỏa mãn.  Chọn A.  Chú ý: Các dạng bài tập thì đều chuyển về tác dụng với kiềm. 25 PO 34 HPO Bài tập tự luyện dạng 3 Bài tập cơ bản Câu 1: Dẫn 3,36lít (đktc) khí vào120mldung dịch NaOH2M.Sau phản ứng thu được 2CO

A. 0,15mol . B. 0,12mol . 3NaHCO 23NaCO C. 0,09mol và0,06mol . D. 0,09mol và0,06mol . 3NaHCO 23NaCO 23NaCO 3NaHCO Câu 2: Hòatanmgamkim loại Navào nước, thu được dung dịch X.TrunghòaX cần vừa đủ 100ml dung dịch 1M.Giá trị của mlà 24HSO

A. 2,3. B. 4,6. C. 6,9. D. 9,2. Câu 3: Hòatan hết hỗn hợp X gồm haikim loại kiềm vào nước, thu được dung dịch Yvà0,12molkhí Để trunghòaY cần vừa đủ Vmldung dịch hỗn hợp gồm HCl0,5Mvà 0,25M.Giá trị của V 2H 24HSO là

A. 120. B. 60. C. 480. D. 240. Câu 4: Hòatan hết một lượng hỗn hợp gồm KvàNavào dư, thu được dung dịch Xvà0,672lítkhí 2 HO (đktc). ChoXvàodung dịch dư, đến khi phản ứng xảy rahoàntoàn,thu được mgam kết tủa. 2H 3FeCl Giá trị của mlà

A. 2,14. B. 6,42. C. 1,07. D. 3,21. Câu 5: Trộn 100mldung dịch có gồm và với 100mldung dịch KOHamol/l,thu pH1 HCl 3HNO được 200mldung dịch có .Giá trị của alà pH12  A. 0,15. B. 0,12. C. 0,3. D. 0,03. Câu 6: Sục từ từ cho đến hết 3,36lít (đktc) khí qua0,1lítdung dịch chứa đồng thời 1Mvà 2CO 23NaCO NaOH1Mthìkhông thấy khíthoátra. Nồng độ các chất tancótrongdung dịch sau phản ứng là (Biết thể tíchdung dịch

A. 39,40gam. B. 59,10gam. C. 78,80gam. D. 29,55gam.

Câu 8: Cho0,02mol vàodung dịch chứa 0,02molKOHvà0,02mol .Saukhi phản ứng 25PO 34KPO hoàntoàn,dung dịch thu được chứa

A. 0,04mol và0,02mol . B. 0,06mol và0,01molKOH. 24KHPO 24KHPO 34KPO

C. 0,05mol và0,01mol . D. 0,03mol và0,03mol . 24KHPO 34KPO 24KHPO 34KPO

Bài tập nâng cao

Câu 9: Hấp thụ hoàntoàn4,48lítkhí (đktc) vào0,5lítdung dịch gồm NaOH0,4MvàKOH0,2M, 2CO thu được dung dịch X.ChoX phản ứng hoàntoàn với dung dịch dư, khối lượng kết tủa thu được là 2BaCl

OFFICIAL

A. 9,85gam. B. 29,55gam. C. 19,70gam. D. 39,40gam. Câu 10: Hòatan hết 0,2molFeO bằng dung dịch đặc, nóng (dư), thu được khí (sản phẩm 24HSO 2SO khử duy nhất). Hấp thụ hoàntoànkhí sinhra ở trênvàodung dịch chứa 0,07molKOHvà0,06mol 2SO NaOH,thu được dung dịch chứa mgam muối. Giá trị của mlà A. 15,32 B. 12,18. C. 19,71. D. 22,34. Dạng 4: Muối cacbonat và muối hiđrocacbonat tác dụng với axit Phương pháp giải

cho từ từ

 Trước phản ứng: 0,01 0,04 mol Phản ứng: 0,010,01 0,01 mol  2CO n0,01mol Chọn D.  Ví dụ 2: Nhỏ từ từ đến hết 100mldung dịch X gồm 1,5Mvà 1Mvào200mldung 23KCO 3NaHCO dịch HCl1M,sinhraVlítkhí (đktc). Giá trị của Vlà A. 2,80. B. 3,36. C. 5,60. D. 6,72. Hướng dẫn giải: Tacó:

Tacó sơ đồ: 23 2 23

NaOH HCO ChÊttan+HO NaCO     

TH1: dư và hết () OHH HOH nn 

Khi đó: 2 HOH nn2xmol   Bảo toàn khối lượng: 23 23 2 HCONaOHNaCOchÊttanHO mnmmm   62x0,2400,110619,92x18  (Thỏa mãn) x0,05 lít 2CO V0,05.22,41,12 

TH2: hết và dư ( ) OHH HOH nn  Khi đó: 2 HOOH nn0,2mol  Bảo toàn khối lượng: 23 23 2 HCONaOHNaCOchÊttanHO mnmmm   62x0,2.400,1.10619,90,2.18  (Loại) x0,079 Chọn C.  Chú ý: Các dạng bài tập tác dụng với dung dịch kiềm nếu có chất chưa biết số mol thì chuyển về 2 CO tác dụng với kiềm sau đó dùng sơ đồ và xét hai trường hợp tương tự bài toán chưa biết số mol 23 HCO của hoặc (Bàitoán3). OH 34 HPO

Bài tập tự luyện dạng 4 Bài tập cơ bản Câu 1: Nhỏ từ từ từng giọt đến hết 150mldung dịch HCl1Mvào100mldung dịch chứa 1M, 23NaCO sau phản ứng thu được số mol là 2CO

A. 0,05mol. B. 0,10mol. C. 0,04mol. D. 0,01mol. Câu 2: Cho từ từ từng giọt đến hết 100mldung dịch 1Mvào100mldung dịch HCl1Mthu 23NaCO được Vlítkhí (ở đktc). Giá trị của Vlà 2CO

A. 2,24. B. 3,36. C. 1,12. D. 4,48. Câu 3: Nhỏ từ từ từng giọt đến hết 150mldung dịch HCl1Mvào100mldung dịch gồm 0,5M 23NaCO và 1M.Sau phản ứng thu được số mol là 3NaHCO 2CO

A. 0,05mol. B. 0,10mol. C. 0,04mol. D. 0,01mol. Câu 4: Cho từ từ từng giọt đến hết 150mldung dịch gồm 0,5Mva 1Mvào200ml 23NaCO 3NaHCO dung dịch HCl1Mthu được Vlítkhí (ở đktc). Giá trị của Vlà 2CO

A. 2,24. B. 3,36. C. 1,12. D. 4,48. Câu 5: Cho1,9gam hỗn hợp gồm muối cacbonatvà hiđrocacbonat của một kim loại kiềm tác dụng với axitHCl dư thu được 0,448lítkhí ở đktc. Kim loại kiềm là

A. K. B. Li. C. Na. D. Rb.

Bài tập nâng cao Câu 6: Hòatanhoàntoànmgam hỗn hợp gồm Na, ,NaOHvà trongdung dịch 2 NaO 23NaCO 24HSO 40%(loãng, vừa đủ) thu được 8,96lít hỗn hợp khícó tỉ khối đối với bằng 16,75vàdung dịch Ycó 2H nồng độ 51,449%.Cô cạn toàn bộ dung dịch Ythu được 170,4gam muối trunghoàkhan.Giá trị của mlà A. 23,8. B. 50,6. C. 50,4. D. 37,2. Câu 7: Xlàdung dịch HCl nồng độ xmol/l.Ylàdung dịch nồng độ ymol/l. Nhỏ từ từ 100ml 23NaCO Xvào100mlY,saucác phản ứng thu được lít (đktc). Nhỏ từ từ 100mlYvào100mlX,sau 1V 2CO phản ứng thu được lít (đktc). Biết tỉ lệ Tỉ lệ x:y bằng 2V 2CO 12 V:V4:7  A. 11:4. B. 7:5. C. 11:7. D. 7:3. Câu 8: Nungmgam hỗn hợp X gồm và ở nhiệt độ cao đến khối lượng không đổi, thu 3KHCO 3CaCO được chất rắn Y.ChoYvào nước dư, thu được 0,25mgam chất rắn Zvàdung dịch E. Nhỏ từ từ dung dịch HCl1MvàoE, đến khikhí bắt đầu thoátrathì hết lítdung dịch HClvà đến khikhíthoátra vừa 1V hết thì thể tíchdung dịch HCl đã dùnglà lít. Tỉ lệ bằng 2V 12V:V A. 3:5. B. 5:6. C. 2:3. D. 3:4. Câu 9: Dung dịch X gồm 2M và 2M. Nhỏ từ từ đến hết 100 ml dung dịch Y gồm 3KHCO 23NaCO 1MvàHCl1Mvào100mldung dịch Xthu được Vlít (đktc) vàdung dịch Z.Chodung 24HSO 2CO dịch tới dư vàodung dịch Z,thu được mgam kết tủa. Giá trị của mvàV lần lượt là 2 BaOH

OFFICIAL

A. 82,4và2,24. B. 59,1và1,12. C. 59,1và2,24. D. 82,4và1,12. Câu 10: Hấp thụ hết 4,48lít (đktc) vàodung dịch chứa hỗn hợp gồm xmolKOHvàymol , 2CO 23KCO thu được 200mldung dịch X.Cho từ từ 100mlXvào150mldung dịch HCl1M,thu được 2,688lít 2CO (đktc). Cho lượng dư dung dịch vào100mlX,thu được 39,4gam kết tủa. Giá trị của xvày 2 BaOH lần lượt là A. 0,10và0,20. B. 0,20và0,15. C. 0,10và0,15. D. 0,20và0,30. ĐÁP ÁN

Câu 15:

Trongquátrình điện phân, ở catot xảy raquátrình khử (cationkim loại hoặc ), ở anot xảy raquá 2 HO trìnhoxihóa(anion gốc axit hoặc ). 2 HO

Câu 16:Có3 chất tác dụng với HCllà: . 23 3Na,NaCO,NaHCO

Câu 17: A đúng.

BsaivìNatác dụng được với trongdung dịch NaCl. 2 HO

Csaivì cótính lưỡng tính,cótác dụng với dung dịch NaOH. 3NaHCO

Dsaivì tác dụng với tạo kết tủa . 23NaCO 2BaCl 3BaCO

Câu 18:Có3 chất tác dụng với HCl tạo ra chất khílà:Na,K, .3KHCO

Câu 19:Có4 chất tác dụng với NaOHlà: , , , . Al 3NaHCO2CO3 AlOH

Câu 20:Có3 chất tác dụng với dung dịch là:. 23NaCO 2 4HCl,BaCl,NaHSO Dạng 2: Bài toán xác định kim loại 1–B 2–D 3–A 4–B 5–A 6–A 7–A 8–C 9–A 10–A Câu 1: Tacó: 2 2 H XH n0,005moln2n0,01mol   XlàK. X M0,3939 0,01

OFFICIAL

thấy:

loại

toàn khối lượng:

toànelectron:

Bảo toànnguyên tố loại 3a2b0,08a0,04 ab0,06b0,1

TH2:Dung dịch gồm (xmol)và (ymol) 24KHPO 24KHPO Bảo toànnguyên tố K,P: thỏa mãn 2xy0,08x0,02 xy0,06y0,04

Câu 9: Gọi công thức chung của NavàKlà M

 Nhận thấy: Thu được hỗn hợp muối (amol)và (bmol). 2

n 12 n  23MCO 3MHCO

OH CO

Bảo toànnguyên tố C: ab0,2* 

Bảo toànnguyên tố : M 2ab0,3**  Từ (*)và(**)suyra: a0,1;b0,1  Tacó: 2 3 3 3 BaCO BaCO MCO nnn0,1molm19,7gam  

Câu 10: Gọi công thức chung của NavàKlà M

Bảo toànelectron: 2 2SOFeOSO 2nnn0,1mol 

n 12 n  23MSO 3MHSO Bảo toànnguyên tố S: ab0,1*  Bảo toànnguyên    3 22 HCOHCOHO 0,10,050,05mol

OH SO tố : M 2ab0,13**  Từ (*)và(**)suyra: a0,03;b0,07  m0,07390,06230,03800,078112,18gam    Dạng 4: Muối cacbonat và muối hiđrocacbonat tác dụng với axit 1–A 2–C 3–B 4–B 5–C 6–B 7–B 8–B 9–A 10–A Câu 1: Phương trìnhhóa học: 2 3 32 COHHCOHO 0,10,150,1mol

   2CO n0,05mol Câu 2:

lít V2,24 Tacó: 3 HCOd n0,20,20,10,3mol   Bảo toànnguyên tố C: 3BaCO n0,3mol  Bảo toànnguyên tố S: 4BaSO n0,1mol  m0,3.1970,1.23382,4gam  Câu 10:Dung dịch X: 2 33HCO;CO Cho lượng dư dung dịch vào100mlXthu được 0,2mol : 2 BaOH 3BaCO 2 3 3HCOCO nn0,2mol 

Tacó hệ phương trình: ab0,15a0,09 a0,5b0,12b0,06

(0,3mol); (x+2ymol)

CHƯƠNG 6: KIM LOẠI KIỀM, KIM LOẠI KIỀM THỔ, NHÔM VÀ HỢP CHẤT CỦA CHÚNG

BÀI 12: KIM LOẠI KIỀM THỔ VÀ HỢP CHẤT QUAN TRỌNG CỦA KIM LOẠI KIỀM THỔ

Mục tiêu

 Kiến thức

+ Biết được vị trí của kim loại kiềm thổ trong bảng tuần hoànvà cấu hìnhelectronnguyên tử.

+Nêu được tính chất vật líchung của kim loại kiềm thổ và một số hợp chất quan trọng.

+Trìnhbày được tính chất hóa học của kim loại kiềm thổ và một số hợp chất quan trọng của kim loại kiềm thổ.

+ Chỉ ra được một số ứng dụng các hợp chất quan trọng của kim loại kiềm thổ.

+Trìnhbày được thế nàolà nước cứng, tác hại của nước cứng vàcáchlàm mềm nước cứng.  Kĩ năng

+ Viết được cấu hìnhelectron của nguyên tử kim loại kiềm thổ vàion tương ứng.

+ Xác định đúng sản phẩm các phản ứng của kim loại kiềm thổ và một số hợp chất của quan trọng.

OFFICIAL

+ Giải được cácbàitoán từ đơn giản đến phức tạp liênquan đến kim loại kiềm thổ và một số hợp chất quan trọng của kim loại kiềm thổ.

+ Giải được cácbài tập xác định loại nước cứng vàcáchlàm mềm nước cứng.

+ Vận dụng kiến thức để giải quyết cácbàitoán thực tế.

I. LÍ THUYẾT TRỌNG TÂM

A. KIM LOẠI KIỀM THỔ

1. Cấu hình electron

Cấu hìnhelectron:[Khí hiếm] . 2ns

Nguyên tử kim loại kiềm thổ dễ mất haielectron ở lớp ngoàicùng tạo thànhioncó điện tích2+. 2 MM2e  

Cấu hìnhelectron của ionkim loại kiềm thổ là cấu hìnhelectron của khí hiếm gần nhất đứng trước nó.

Ví dụ: Cấu hình electron của Mg(): Z12 23 Nes

2. Vị trí trong bảng tuần hoàn

Vị trínguyên tố trong bảng tuần hoàn: Số thứ tự = số hiệu nguyên tử.

Chukì= số lớp electron. NhómIIA(vìcó2electron lớp ngoàicùng).

Ví dụ: Cấu hình electron của nguyên tử Mg: 22621223 ssps

Nguyên tố Mg thuộc ô thứ 12, chu kì 3, nhóm IIA. 

3. Tính chất vật lí

Cáckim loại kiềm thổ cómàu trắng bạc, có thể dát mỏng.

OFFICIAL

Nhiệt độ nóng chảy và nhiệt độ sôi tương đối thấp (nhưng cao hơn kim loại kiềm).

Khối lượng riêng tương đối nhỏ, độ cứng tương đối thấp.

Chú ý: Tính chất vật lí của kim loại kiềm thổ thay đổi không theo quy luật vì chúng có mạng tinh thể khác nhau

4. Tính chất hóa học

Kim loại kiềm thổ cótính khử mạnh vàtính khử tăng dần từ Be đến Ba: 2 MM2e  

Trong hợp chất kim loại kiềm thổ chỉ có số oxihóa+2. Tính khử của kim loại kiềm thổ thể hiện quacác phản ứng với phikim,axit, nước,...

Chú ý: 1. Dung dịch nước vôi trong thường dùng để nhận biết 2 CO 2 32 2 COCaOHCaCOHO   2. Phản ứng tạo clorua vôi. 2 22 2 CaOHClCaOClHO   2. Canxi cacbonat: 3CaCO Là chất rắn, màu trắng, khôngtantrong nước, phân hủy ở .1000C  t 3 2CaCOCaOCO   Tan được trongcácaxit mạnh. 2 3 22 CaCO2HCaCOHO    

Trong tự nhiên tồn tại ở dạng đá vôi, đá hoa, đá phấn, vàthành phần chính của vỏ vàmai 3CaCO ốc, sò, hến... Đá vôi được dùnglàm vật liệu xây dựng, sản xuất vôi,xi măng, thủy tinh,... Chú ý: 1. bị hòa tan trong nước có 3 CaCO 2 CO  322 32CaCOCOHOCaHCO  2. Sự tạo thành thạch nhũ trong hang động, cặn trong ấm nước là do phản ứng: t 3 322 2 CaHCOCaCOCOHO   3. Canxi sunfat: 4CaSO Canxisunfat() tồn tại ba dạng: 4CaSO

Thạch cao sống: 42 CaSO.2HO

Thạch caonung: hoặc 42 CaSOHO 42 CaSO0,5HO

Thạch caokhan: 4CaSO

Chú ý:

b. Phân loại

Nước cứng cóba loại tính cứng:

Tính cứng tạm thời làtính cứng gâynên bởi ion , dưới dạng muối . 2Ca 2Mg 3HCO

Tính cứng vĩnh cửu làtính cứng gâyra bởi ion , dưới dạng muối sunfat hoặc clorua. 2Ca 2Mg

Tính cứng toàn phần gồm cả tính cứng tạm thời và cả tính cứng vĩnh cửu.

Chú ý:

1. Khi đun nóng mà mất tính cứng thì tính cứng đó được gọi là tính cứng tạm thời.

2. Các bài tập phân biệt tính cứng là dựa vào thành phần ion âm.

c. Tác dụng của nước cứng

Tạo cặn trong nồi hơi, trong ấm nước, trong ống dẫn nước.

Khi giặt quần áo với nước cứng thìxàphòng bị kết tủa, tốn xàphòng,làm quần áonhanh hỏng do kết tủa bámvào quần áo.

OFFICIAL

Làm giảm mùi vị của thức ăn, nước uống, làm thức ăn lâuchín.

d. Cách làm mềm nước cứng

Nguyên tắc làm mềm nước cứng là giảm nồng độ ion và trong nước cứng. 2Ca 2Mg

Dùngcácdung dịch muối hoặc dùng phương pháptrao đổi ionlàm mềm được tất cả 23 34CO,PO các loại tính cứng. Dùngcách đun nóng hoặc dùngdung dịch kiềm như NaOH,KOH, vừa đủ chỉ làm mềm 2 CaOH

được tính cứng tạm thời.

Chú ý: Phương pháp làm mềm nước bằng cách tạo kết tủa với và gọi là phương pháp kết 2Ca 2Mg tủa.

SƠ ĐỒ

HỆ THỐNG HÓA

KIM LOẠI KIỀM THỔ (IIA): Cấu hìnhelectron lớp ngoàicùng: ,cáckim loại kiềm thổ: Be,Mg, 2ns Ca,Sr,Ba.

TÍNH CHẤT VẬT LÝ

Cómàu trắng bạc.

Khối lượng riêng tương đối nhỏ.

Nhiệt độ nóng chảy, nhiệt độ sôi,tính cứng: o Thấp nhưng cao hơn nhómIA.

o Hơi cứng hơn kim loại kiềm nhưng vẫn tương đối mềm.

TÍNH CHẤT HÓA HỌC

Tính khử mạnh

Tác dụng phi kim o Tác dụng với 2 2 O:2RO2RO  

Tác dụng nước

o Kim loại kiềm thổ (trừ Be,Mg) phản ứng với nước ở nhiệt độ thường:  2 22R2HOROHH   

Chú ý: Bekhông phản ứng với nước, Mgkhông phản ứng ở nhiệt độ thường nhưng phản ứng được với nước ở nhiệt độ cao.  Tác dụng với axit o Tác dụng với dung dịch loãng: 24HCl,HSO 2Kimlo¹ikiÒmthæ+AxitMuèiH  o Tác dụng với đặc (trừ Au,Pt) 324 HNO,HSO 324 2 Kimlo¹i+HNO/HSO®ÆcMuèiSPKHO  Chú ý: Sản phẩm khử có thể xuống hoặc 2 HS,S 43NHNO MỘT SỐ HỢP CHẤT QUAN TRỌNG

(vôi tôi) 2CaOH o Chất rắn màu trắng, íttantrong nước. o Dung dịch được gọi là nước vôitronglà một bazơ mạnh. 2 CaOH o Ứng dụng: chế tạo vữa; khử chua đất trồng; sản xuất ,cloruavôi...3NH

4CaSO o : Thạch cao sống; dùng để sản xuất xi măng. 42 CaSO.2HO o hoặc : Thạch caonung; thường dùng để làm phấn viết, bó 42 CaSOHO 42 CaSO0,5HO bột, đúc tượng. o : Thạch caokhan.

o Nước cứng vĩnh cửu: chứa 2 4 SO,Cl

o Nước cứng toàn phần: chứa 2 34 HCO,SO,Cl 

Phương pháp làm mềm nước cứng:

o Đối với nước cứng tạm thời: Đun sôi; vừa đủ. 2 CaOH

o Đối với nước cứng: phương pháptrao đổi ion:dùng hoặc . 23NaCO 34NaPO 

Tác hại:

o Làm giảm hương vị khi nấu ăn, phatrà, thực phẩm lâuchín.

o Giặt quần áo: tốn xàphòng, quần áonhanh hỏng.

o Tắc ống dẫn nước.

II. CÁC DẠNG BÀI TẬP

Dạng 1: Lí thuyết trọng tâm Ví dụ mẫu

Ví dụ 1: Vị trí của kim loại M()trong bảng tuần hoànlà Z12 

A. chukì2,nhómIIA. B. chukì3,nhómIIA. C. chukì2,nhómIIIA. D. chukì3,nhómIIIA. Hướng dẫn giải: Cấu hìnhelectronM(): . Z12  2262 1s2s2p3s Nguyên tử Mcó: Số hiệu nguyên tử Ô thứ 12. Z12 3 lớp electron Chukì3.  2electron lớp ngoàicùng NhómIIA. 

Do đó, M thuộc ô thứ 12,chukì3,nhómIIAtrong bảng tuần hoàn. Chọn A.

Nước có tính cứng tạm thời có thể làm mềm bằng dung dịch kiềm hoặc các dung dịch muối  NaOH

. 23 34CO,PO

HClkhông thể làm mềm nước cứng tạm thời. 

Chọn C. 

Ví dụ 4: Nung thạch cao sống ở ,thu được thạch caonung.Công thức của thạch caonunglà 160C 

A. . B. . C. D. . CaO 42 CaSO.2HO 42 CaSO.HO 4CaSO Hướng dẫn giải Một số dạng tồn tại của canxisunfat

: Thạch caokhan 4CaSO

: Thạch caonung 42 CaSO.HO : Thạch cao sống 42 CaSO2HO

Chọn C.  Ví dụ 5: Trong khí thải công nghiệp thường có chứa các khí và. Để loại bỏ các chất khí đó 2SO 2NO trong hệ thống xử líkhí thải ta sử dụng A. dung dịch B. 2 CaOH 2 HO C. khí . D. dung dịch HCl. 3NH

OFFICIAL

Hướng dẫn giải hấp thụ hoàntoàn được và do xảy ra phản ứng, đồng thời sẵn cóvà rẻ tiền 2 CaOH 2SO 2NO 2 CaOH nênhay được sử dụng trongcông nghiệp. Chọn A.  Ví dụ 6: Phản ứng giải thích sự hìnhthành thạch nhũ trongcáchang động và cặn trong ấm đun nước là

A. . B. . C. D. . 4CaSO 3CaCO CaO 2CaCl

Câu 2: Kim loại nàosau đây không tantrong nước?

A. Na. B. Be. C. Ca. D. Ba.

Câu 3: Thành phần chính của đá vôilà

A. B. C. D. . 4CaSO 3CaCO 2 CaOH CaO

Câu 4: Vật liệu thường được dùng để bó bột khigãy xương, nặn tượng là

A. đá vôi. B. thạch caokhan. C. thạch cao sống. D. thạch caonung.

Câu 5: Để xử lí sơ bộ nước thải công nghiệp chứa cácionkim loại nặng, người ta thường dùng

A. dung dịch NaCl. B. nước vôitrong. C. nước máy. D. dung dịch 24HSO

Câu 6: Dung dịch tác dụng được với là 3CaCO

A. dung dịch HCl. B. dung dịch NaCl. C. dung dịch NaOH. D. dung dịch 2 NaS

Câu 7: Trong tự nhiên,canxisunfat tồn tại dưới dạng muối ngậm nước () được gọi là 42 CaSO.2HO

OFFICIAL

A. thạch caonung. B. thạch caokhan. C. đá vôi. D. thạch cao sống. Câu 8: Để làm sạch lớp cặn trongcác dụng cụ đun và chứa nước nóng, người tadùng

A. nước vôitrong. B. giấm ăn. C. dung dịch muối ăn. D. ancoletylic. Câu 9: Một mẫu nước cứng chứa cácion: . Chất được dùng để làm mềm 22 2 3 4Ca,Mg,HCO,Cl,SO   nước cứng trênlà

A. B. C. HCl. D. 3NaHCO 23NaCO 24HSO Câu 10: Cho mẫu nước cứng chứa cácion: .Hoá chất được dùng để làm mềm mẫu 22 3Ca,Mg,HCO   nước cứng trênlà

A. HCl. B. C. D. NaCl. 23NaCO 24HSO Câu 11: Muối dễ bị phân hủy khi đun nónglà

A. B. NaCl. C. D. 2CaCl 32CaHCO 24NaSO Câu 12: Dung dịch khitác dụng với axit vừa tạo khí, vừa tạo kết tủa là 24HSO A. . B. C. D. 23NaCO 2BaCl 32BaHCO 2 CaOH Câu 13: Dãy gồm các chất đều có thể làm mất tính cứng

(b) Tất cả kim loại kiềm thổ đều tantrong nước ở nhiệt độ thường.

(c)Khi giặt quần áo bằng xàphòngtrong nước cứng thì tốn xàphòng.

(d) được sử dụng rộng rãitrong nhiều ngànhcông nhiệp. 2 CaOH

(e) Thạch cao sống cócông thức là . 42 CaSOHO

(g) Đun nóngcó thể làm mềm nước cótính cứng vĩnh cửu. Số phát biểu đúng là

A. 3. B. 1. C. 2. D. 4. Câu 17: Lần lượt cho mẫu Bavào lượng dư cácdung dịch: . Số trường 24 3 34 KSO,NaHCO,HNO,NHCl hợp có xuất hiện kết tủa là

A. 3. B. 4. C. 2. D. 1. Câu 18: Tiến hànhcácthí nghiệm sau:

(a)Chodung dịch vàodung dịch . 23NaCO 24HSO

(b)Chokim loại Navàodung dịch 4CuSO

(c)Chodung dịch vàodung dịch 43 2 NHCO 2 CaOH

OFFICIAL

(d)Chodung dịch vàodung dịch . 3NaHCO 2 CaOH (e)Chodung dịch vàodung dịch . 44 2 NHSO 2 BaOH (g)Chodung dịch vàodung dịch . 4NaHSO 32BaHCO Số thí nghiệm có đồng thời cả kết tủa vàkhílà A. 2. B. 3. C. 4. D. 5. Câu 19: Chocác

1.Kim loại Ca,Batác dụng với nước giống kim loại kiềm.

2.Bàitoánkim loại Mgkhitác dụng với dung dịch thường có sản phẩm muối . 3HNO 4NH

Chú ý 2: Với bàitoánxác định kim loại:

Nếu bàitoán một kim loại thìtínhnguyên tử khối theocông thức , từ đó suyratênkim loại. Mm n 

Nếu bàitoán hỗn hợp thìtìmphân tử khối trungbình , từ đó kết hợp với điều kiện của bài hh hh Mm n  toán để tìmkim loại. Ví dụ: Cho4,8gamkim loại M thuộc nhómIIAtan hết trongdung dịch HCl dư, thu được 4,48lítkhí ở đktc. Kim loại Mlà A. Ca. B. Be. C. Mg. D. Ba. Hướng dẫn giải: 2H n0,2mol  Phương trìnhhóa học: 22M2HClMClH 0,2 0,2mol     M Mm4,824Mg n0,2  Vậy kim loại Mlàmagie(Mg). Chọn C.

OFFICIAL

Cách 2: Bảo toànelectron Quátrìnhcho nhận electron: 2 2XX2e2H2eH     Bảo toànelectron: 2 XHX 2n2nn0,125mol  X X X Mm540 n0,125  Kim loại XlàCa(canxi).  Chọn C.  Ví dụ 2: Hoàtan hết 6,4gam hỗn hợp M gồm kim loại X(nhómIIA)vàoxit của nó cần vừa đủ 400ml dung dịch HCl1M.Kim loại Xlà A. Ba. B. Mg. C. Be. D. Ca. Hướng dẫn giải: HCl n0,4mol  Phương trìnhhóa học: 22 X2HClXClH1   22 XO2HClXClHO2   Theo phương trình(1),(2): MXXOHCl 1 nnnn0,2mol 2  M M M Mm6,432 n0,2  X XO

Chọn A. 

nn

KLchoekhinhËne

Chú ý: Trường hợp sản phẩm khử có thì ta luôn có: 43 NHNO 43 8

(Chương 5 – Bài 8 – Dạng 4)

Bài tập tự luyện dạng 2 Bài tập cơ bản Câu 1: Đốt cháyhoàntoàn7,2gamkim loại M(cóhoá trị không đổi) trong hỗn hợp khí vào . 2Cl 2O Sau phản ứng thu được 23,0gam chất rắn và thể tích hỗn hợp khí đã phản ứng là5,6lít (đktc). Kim loại Mlà

A. Ca. B. Cu. C. Mg. D. Al. Câu 2: Hòa tan hoàn toàn 24 gam hỗn hợp X gồm và (M là kim loại có hóa trị 2MO,MOH 3MCO không đổi) trong100gamdung dịch 39,2%,thu được 1,12lítkhí (đktc) vàdung dịch Y chỉ chứa 24HSO một chất tanduy nhất có nồng độ 39,41%.Kim loại Mlà

A. Cu. B. Zn. C. Mg. D. Ca. Câu 3: Hòatanhoàntoàn2,45gam hỗn hợp X gồm haikim loại kiềm thổ vào200mldung dịch HCl 1,25M,thu được dung dịch Y chứa ba chất tancó nồng độ mol bằng nhau.Haikim loại trongXlà A. MgvàCa. B. BevàMg. C. MgvàSr. D. BevàCa. Câu 4: Cho7,1gam hỗn hợp gồm một kim loại kiềm Xvà một kim loại kiềm thổ Ytác dụng hết với lượng dư dung dịch HClloãng,thu được 5,6lítkhí (đktc). Kim loại X,Y lần lượt là A. KvàBa. B. LivàBe. C. NavàMg. D. KvàCa.

Câu 5: Hỗn hợp A gồm một kim loại kiềm Xvà một kim loại kiềm thổ Y.Cho28,8gamAhòatan hết vào nước, thu được 6,72lít (Ở đktc). Nếu trộn thêm2,8gamLivào28,8gamAthu được hỗn hợp B 2H trong đó phần trăm khối lượng Li bằng 13,29%.Kim loại kiềm thổ Ylà A. Ca. B. Mg. C. Ba. D. Sr. Câu 6: Cho0,04molMgtan hết trong thu được 0,01molkhíX(là sản phẩm khử duy nhất của 3HNO ).KhíXlà5N A. . B. . C. . D. . 2NO NO 2 NO 2N Câu 7: Cho2,16gamMgtan hết trongdung dịch .Saukhicác phản ứng xảy rahoàntoàn,thu 3HNO được 0,896lítkhíNO (ở đktc) vàdung dịch X.Cô cạn cẩn thận dung dịch Xthu được mgam muối khan. Giá trị của mlà A. 13,92. B. 13,32. C. 14,50. D. 13,50.

Câu 8: Cho hỗn hợp gồm 6,72gamMgvà0,8gamMgOtác dụng hết với lượng dư dung dịch .3HNO Saukhicác phản ứng xảy rahoàntoàn,thu được 0,896lít một khíX (đktc) vàdung dịch Y.Làmbay hơi dung dịch Ythu được 46gam muối khan.KhíXlà

A. B. C. D. 2 NO 2NO 2N NO Câu 9: Hòatan10,65gam hỗn hợp gồm một oxitkim loại kiềm và một oxitkim loại kiềm thổ bằng dung dịch HCl dư được dung dịch X.Cô cạn dung dịch X, lấy muối khan đem điện phânnóng chảy hoàntoàn với điện cực trơ thìthu được 3,36lítkhí (đo ở đktc) ở anotvàagam hỗn hợp kim loại ở catot.Giá trị của alà

A. 5,85. B. 8,25. C. 9,05. D. 9,45. Bài tập nâng cao Câu 10: Chomgam hỗn hợp gồm (trong đó oxi chiếm 9,639% khối lượng) 2 2 Na,NaO,K,KO,Ba,BaO tác dụng với một lượng dư ,thu được 0,672lít (đktc) và200mldung dịch X.ChoXtác dụng 2 HO 2H với 200 ml dung dịch chứa hỗn hợp gồm 0,2M và HCl 0,1 M, thu được 400 ml dung dịch có 24HSO .Giá trị của m gần nhất với giá trị nàosau đây?

pH13 

OFFICIAL

A. 6,6. B. 6,8. C. 7,2. D. 5,4. Dạng 3: Bài toán liên quan đến tính chất của hợp chất hiđroxit và muối cacbonat

Phương pháp giải

• Hợp chất hiđroxit của kim loại cóhai loại:

Loại tantrong nước: cótính chất của bazơ kiềm. Loại khôngtantrong nước chỉ có và . 2MgOH2 BeOH

• Phản ứng của hợp chất hiđroxit của kim loại kiềm thổ với axit:

Phản ứng trunghòa: 2 HOHHO  

Taluôncó: HOH nn   Chú ý:Bàitoánhòatanhoàntoànkim loại kiềm, kiềm thổ với nước thu được dung dịch bazơ, sau đó trunghòadung dịch bazơ bằng axit loãngtaluôncó: 24HCl/HSO 2HOH n2n  • Hợp chất muối cacbonat của kim loại kiềm thổ khôngtan, muối hiđrocacbonat của kiềm thổ tan tốt. Chúng đều tác dụng với axit mạnh tạo khí .Ngoàira muối hiđrocacbonat còncó thể tác dụng với 2CO dung dịch bazơ.

Hướng dẫn giải Gọi công thức của muối hiđrocacbonat là . 3n MHCOn1,2,3  Phương trìnhhóa học:   3 24 24 2 2 n n 2MHCOnHSOMSO2nCO2nHO 9,125 7,5 mol M61n 2M96n

Tacó phương trình: 7,59,125 M2M96n 61n M12n 21 

Với MlàMg (thỏa mãn) n2M24 Vậy công thức của muối hiđrocacbonat là . 32MgHCO Chọn D.  Ví dụ 3: Hòatanhoàntoàn9,95gam hỗn hợp X gồm Na,KvàBavào100mldung dịch HCl1Mthu được dung dịch Yvà2,24lítkhí (đktc). Cô cạn dung dịch Ythu được mgam chất rắn. Giá trị của mlà 2H A. 13,50. B. 17,05. C. 15,20. D. 11,65. Hướng

Chú ý: Khi cho kim loại tan trong nước vào dung dịch axit ta coi kim loại tác dụng với nước tạo thành dung dịch kiềm, dung dịch kiềm sinh ra mới tác dụng với axit.

Ví dụ 4: Hỗn hợp X gồm haikim loại kiềm và một kim loại kiềm thổ. Hòatanhoàntoàn1,788gamX vào nước, thu được dung dịch Yvà537,6mlkhí (đktc). Dung dịch Z gồm vàHCl,trong đó số 2H 24HSO mol của HCl gấp hai lần số mol của .Trunghòadung dịch Y bằng dung dịch Z tạo ramgam hỗn 24HSO hợp muối. Giá trị của mlà A. 3,792. B. 4,656. C. 4,460. D. 2,790. Hướng dẫn giải 2H n0,024mol  Tacó:  2HOHddY n2n0,048mol

OFFICIAL

phần

nhau.

Khicô cạn dung dịch X xảy ra phản ứng: 2 3 322 2HCOCOCOHO 0,060,03 mol 

Khối lượng muối khicô cạn dung dịch X: 2 2 3CrCaNaClCO mmmmm



0,04.400,08.230,1.35,50,03.608,79gam

Chọn C.  Bài tập tự luyện dạng 3 Bài tập cơ bản Câu 1: Trong một cốc nước có chứa ion ;0,01mol ;0,005mol ;0,05mol ;0,01 2Ca Na 2Mg 3HCO mol . Đun sôi cốc nước trên đến phản ứng xảy rahoàntoàn. Nước trong cốc saukhi đun nónglà Cl A. nước cứng vĩnh cửu. B. nước cứng tạm thời. C. nước mềm. D. nước cứng toàn phần. Câu 2: Cho dung dịch X gồm 0,007 mol ; 0,003 mol ; 0,006 mol ; 0,006 mol và Na 2Ca Cl 3HCO 0,001mol . Để loại bỏ hết trongX cần dùngdung dịch chứa agam .Giá trị của alà 3NO 2Ca 2 CaOH A. 0,180. B. 0,120. C. 0,444. D. 0,222. Câu 3: Dung dịch X gồm 0,1 mol ;0,2mol ;0,1mol ;0,2mol vàamol .Cô cạn K 2Mg Na Cl 2Y dung dịch X,thu được mgam muối khan.Ion vàgiá trị của m lần lượt là 2Y A. và30,1. B. và56,5. C. và42,1. D. và37,3. 2 3CO 2 4SO 2 3CO 2 4SO Câu 4: Để trunghoàdung dịch X gồm 0,1molNaOHvà0,15mol cần Vlítdung dịch Y gồm 2 BaOH HCl0,1Mvà 0,05M.Giá trị của Vlà 24HSO A. 2. B. 1. C. 3. D. 4.

Câu 5: Hòatan một mẫu hợp kimBa-Navào nước được dung dịch Xvà6,72lítkhí (đktc). Trunghòa dung dịch Xthì thể tíchHCl0,1M cần dùnglà

OFFICIAL

A. 0,60lít. B. 0,30lít. C. 0,06lít. D. 0,80lít. Câu 6: Hòatan hết 15,755gamkim loại Mtrong200mldung dịch HCl1M,cô cạn dung dịch sau phản ứng thu được 23,365gam rắn khan.Kim loại Mlà A. Ba. B. Al. C. Na. D. Zn. Câu 7: Hòatanhoàntoàn8,94gam hỗn hợp gồm Na,KvàBavào nước thu được dung dịch Xvà2,688 lítkhí (đktc). Dung dịch Y gồm HClvà tỉ lệ tương ứng là4:1.Trunghòa vừa đủ dung dịch 2H 24HSO X bởi dung dịch Y, tổng khối lượng các muối tạo ralà A. 13,70gam. B. 12,78gam. C. 18,46gam. D. 14,26gam. Bài tập nâng cao Câu 8: Dung dịch X chứa đồng thời và . Đun nóng X đến khi phản 22 3Na,Ca,Mg,Cl,HCO    2 4SO ứng xảy rahoàntoànthu được 3,68gam kết tủa, dung dịch Yvàcó2,24lítkhíthoátra (đktc). Khi đun nóng để cô cạn dung dịch Ythìthu được 13,88gam chất rắn khan. Tổng khối lượng muối cótrongdung dịch Xban đầu là

A. 22,84gam. B. 35,76gam. C. 17,76gam. D. 23,76gam. Câu 9: Cho200mldung dịch 0,1Mvào300mldung dịch 0,1M,thu được dung 2 BaOH 3NaHCO dịch Xvà kết tủa Y.Cho từ từ dung dịch HCl0,25MvàoX đến khi bắt đầu cókhísinhrathì hết Vml. Biết các phản ứng đều xảy rahoàntoàn.Giá trị của Vlà

A. 80. B. 40. C. 60. D. 160. Câu 10: Nungmgam hỗn hợp X gồm và ở nhiệt độ cao đến khối lượng không đổi, thu 3KHCO 3CaCO được chất rắn Y.ChoYvào nước dư, thu được 0,25mgam chất rắn Zvàdung dịch E. Nhỏ từ từ dung dịch HCl1MvàoE,khikhí bắt đầu thoátra cần dùng lítdung dịch HClvàkhikhíthoátra hết, thì thể 1V tíchdung dịch HCl đã dùnglà

Nếu thìkhi đó: 1T2  2 2 3 COCOOH nnn 

Nếu thìkhi đó: T2  2 2 3 CCO O nn 

Bước 2: Sosánh số mol và để tính số mol kết tủa 2 3CO 2M 3MCO

•Bàitoán chưa biết số mol thìxéthai trường hợp: 2CO

TH1: Chỉ tạo muối trunghòa,khi đó dư, hết và chỉ xảy ra phản ứng (1). OH 2CO 2 COmin nn

TH2: Tạo cả hai muối và ,khi đó cả và đều hết, xảy ra cả phản ứng (1)và(2). 2 3CO 3HCO OH 2CO 2 COmaxOH nnn

Hoặc: 2 2 3 3COCOHCO nnn  •Bàitoánxác định lượng bazơ chưa biết thìxéthai trường hợp: TH1: Nếu 2 COOHph¶nøng nnn2n     TH2: Nếu 2 2 CO COOHph¶nøng nnnnn     Ví dụ: Hấp thụ hoàntoàn1,12lítkhí (ở đktc) vào200mldung dịch nồng độ 0,2M,thu 2CO 2 BaOH được mgam kết tủa. Giá trị của mlà A. 7,88. B. 5,91. C. 9,85. D.1,97. Hướng dẫn giải

A. 2,240. B. 1,680. C. 2,016. D. 3,360. Hướng dẫn giải  3 2 BaCO BaOH n0,07mol;n0,05mol   OH n0,14mol Lượng lớn nhất khi tạo cả hai muối và ; 2CO 2 3CO 3HCO 2 COmaxOH nmn0,140,050,09mol     lít. 2CO V0,09.22,42,016  Chọn C.  Ví dụ: Hấp thụ hết 4,48lítkhí (đktc) lội vào8lít tathu được 12gam kết tủa A. Nồng độ 2CO 2 CaOH

mol/l của dung dịch là 2 CaOH A. 0,08M. B.0,06M. C. 0,04M. D.0,02M. Hướng dẫn giải Gọi nồng độ mol/l của dung dịch làxM. 2 CaOH  2 2 CO CaOH n0,2mol;n4xmol   2CaOHOH n2n8xmol

Xét tạo cả và 2

OH CO 1n0,06 T 1,22 n0,05  2 3CO 3HCO Khi đó: 2 2 3 COCOOH nnn0,060,050,01mol    Phương trìnhhóa học: 22 3 3BaCOBaCO 0,020,010,01mol

   3BaCO mm0,011971,97gam  Chọn D.  Ví dụ 2: Hấp thụ hoàn toàn V lít khí (ở đktc) vào dung dịch chứa 0,015 mol thu được 2CO 2 BaOH 1,97gam kết tủa. Giá trị nhỏ nhất của Vlà A. 0,224. B. 0,672. C. 0,336. D. 0,448. Hướng dẫn giải 

2 BaCO BaOH OH n0,01mol,n0,015moln0,03mol

Lượng là nhỏ nhất khikhông tạo muối ,khi đó: 2CO 3HCO 2 3 CO BaCO nnn0,01mol 

lít 2CO V0,224 Chọn A.  Ví dụ 3: Hấp thụ hết xmolkhí bởi dung dịch thu được 1,97gam kết tủa vàdung dịch X. 2CO 2 BaOH

Lọc bỏ kết tủa, choXtác dụng dung dịch vừa đủ thu được 2,97gam kết tủa. Giá trị của xlà 2 CaOH A. 0,02. B. 0,06. C. 0,03. D. 0,04. Hướng dẫn

Chọn C.  Chú ý: Dung dịch sau phản ứng có trong dung dịch. 22CaBa  2 3CO Dung dịch sau phản ứng (có chứa và ) có trong dung dịch. 2Ca 2Ba ®unnãng hoÆckiÒm 3HCO Bài tập tự luyện dạng 4 Bài tập cơ bản Câu 1: Hấp thụ hết 0,448lít (ở đktc) vàodung dịch chứa amol .Sau phản ứng thu được 2 2CO 2 CaOH gam kết tủa. Giá trị của alà A. 0,01. B. 0,02. C. 0,03. D. 0,04 Câu 2: Hấp thụ hết Vlít (ở đktc) vàodung dịch chứa 0,02mol ,thu được 1gam kết tủa 2CO 2 CaOH vàdung dịch X. Đun nóngXthuthêm được 1gam kết tủa nữa. Biết các phản ứng xảy rahoàntoàn.Giá trị của Vlà

A. 0,224. B. 0,448. C. 0,672. D. 0,560. Câu 3: Hấp thụ hoàntoàn0,672lítkhí (đktc) vào1lítdung dịch gồm NaOH0,025Mvà 2CO 2 CaOH 0,0125M,thu được xgam kết tủa. Giá trị của xlà A. 2,00. B. 1,00. C. 1,25. D. 0,75. Câu 4: Hấp thụ hoàntoàn3,36lítkhí (đktc) vào125mldung dịch 1M,thu được dung 2CO 2 BaOH dịch X.Coi thể tíchdung dịch khôngthay đổi, nồng độ mol của chất tantrongdung dịch Xlà A. 0,6M. B. 0,2M. C. 0,1M. D. 0,4M. Câu 5: Hấp thụ hoàntoàn2,24lítkhí (đktc) vào750mldung dịch 0,2M,thu được mgam 2CO 2 BaOH kết tủa. Giá trị của mlà A. 29,55. B. 39,40. C. 9,85. D. 19,70. Câu 6: Hấp thụ hoàntoàn4,48lítkhí (đktc) vào0,5lítdung dịch gồm NaOH0,4MvàKOH0,2M, 2CO thu được dung dịch X.ChoX phản ứng hoàntoàn với dung dịch dư, khối lượng kết tủa thu được là 2BaCl A. 9,85gam. B. 29,55gam C. 19,70gam. D. 39,40gam. Câu 7: Hấp thụ hết Vlít (đktc) vàodung dịch hỗn hợp gồm 0,4molKOH,0,3molNaOHvà0,4 2CO mol thu được dung dịch Y.ChoYtác dụng với dung dịch dư, thu được 39,4gam kết tủa. 23KCO 2BaCl Biết các phản ứng xảy rahoàntoàn.Giá trị của Vlà A. 18,92. B. 15,68. C. 20,16. D. 16,72. Câu 8: Sục Vlít (đktc) vàodung dịch chứa 0,2mol thu được kết tủa vàdung dịch X. Để 2CO 2 BaOH kết tủa hết ion trongX cần tối thiểu 100mldung dịch NaOH1M.Giá trị của Vlà 2Ba

A. 5,60. B. 4,48. C. 3,36. D. 2,24. Câu 9: Hấp thụ 0,6mol vàodung dịch chứa hỗn hợp gồm amolNaOHvàamol .Sau 2CO 2 BaOH phản ứng thu được kết tủa vàdung dịch chỉ chứa 46,9gamcác muối. Giá trị của alà

A. 0,25. B. 0,10. C. 0,20. D. 0,35.

Bài tập nâng cao Câu 10: Hỗn hợp X gồm Na,Ba, vàBaO.Hòatanhoàntoàn21,9gamXvào nước, thu được 1,12 2 NaO lítkhí (đktc) vàdung dịch Y,trong đó có20,52gam . Hấp thụ hoàntoàn6,72lítkhí 2H 2 BaOH 2CO (đktc) vàoY,thu được mgam kết tủa. Giá trị của mlà A. 15,76. B. 39,40. C. 21,92. D. 23,64. Dạng 5: Bài toán đồ thị Phương pháp giải Đồ thị cho từ từ đến dư vàodung dịch chỉ

Chọn A.

Ví dụ: Dung dịch X chứa NaOHvà0,15mol . Sục từ từ vàoX, lượng kết tủa tạo thành 2 BaOH 2CO được mô tả trong đồ thị sau:

Số molNaOHcótrongdung dịch Xlà A. 0,20. B. 0,40. C. 0,30. D. 0,15.

Hướng dẫn giải Khí từ amol đến 2amol,tacó: 2CO

Chọn D.  Ví dụ mẫu Ví dụ 1: Cho từ từ CO2 đến dư vàodung dịch 0,02molCa(OH)2 Sự phụ thuộc khối lượng kết tủa vào thể tíchCO2 (ở đktc) được biểu diễn bằng đồ thị bên.Giá

Chọn A.  Ví dụ 2: Sục khí vào V ml dung dịch hỗn hợp NaOH 0,2M và 0,1 M. Đồ thị biểu diễn 2CO 2 BaOH

khối lượng kết tủa theo số mol phản ứng như hìnhbên.Giá trị của Vlà 2CO A. 300. B. 250. C. 400. D. 150. Hướng dẫn giải:

NaOH

0,1V 0,2V n mol;n mol 1000 1000

0,4V nmol 1000  Đoạn 1: Kết tủa chưa đạt cực đại: 2CO nn0,03mol  Đoạn 3: Kết tủa đã bị hòatan một phần, nên: 2OCO H nnn

00,4V ,030,13 1000  V400ml Chọn C.  Ví dụ 3: Người tahòatanhoàntoàn hỗn hợp NaOHvà vào nước dư thu được dung dịch X. 2 BaOH Sục khí vàodung dịch X. Kết quả thí nghiệm thu được biểu diễn trên đồ thị bên.Giá trị của xlà 2CO A. 2,75 B. 2,50. C. 3,00 D. 3,25. Hướng dẫn giải

Đoạn 1: Kết tủa chưa đạt cực đại 2CO nn0,4a0,5a1,25  Đồ thị cóhìnhthanhcânnên: x2aa0,4a  x21,251,250,41,25  x3,25 Chọn D.  Bài tập tự luyện dạng 5 Bài tập cơ bản

Câu 1: Cho từ từ khí đến dư vàodung dịch . Sự phụ thuộc khối lượng kết tủa vào thể tích 2CO 2 CaOH được biểu diễn bằng đồ thị bên.Giá trị của Vlà 2CO

A. 3,36. B. 4,48. C. 5,60. D. 6,72. Câu 2: Cho từ từ khí đến dư vàodung dịch chứa 0,2mol . Sự phụ thuộc khối lượng kết 2CO 2 BaOH tủa vào thể tích được biểu diễn bằng đồ thị bên.Giá trị của Vlà 2CO

A. 3,36. B. 4,48. C. 5,60. D. 6,72. Câu 3: Cho từ từ khí đến dư vàodung dịch chứa xmol . Sự phụ thuộc khối lượng kết tủa 2CO 2 CaOH vào thể tích được biểu diễn bằng đồ thị bên.Giá trị của xlà 2CO

A. 0,10. B. 0,20. C. 0,05. D. 0,15. Câu 4: Dung dịch X gồm NaOH0,2Mvà 0,1M. Sục từ từ đến dư vàoVmldung dịch X. 2 BaOH 2CO Sự phụ thuộc số mol kết tủa vào số mol được biểu diễn bằng đồ thị bên.Giá trị của Vlà 2CO

OFFICIAL

A. 200. B. 300. C. 240. D. 150. Câu 5: Sục từ từ khí đến dư vàodung dịch chứa amol và1,5amolNaOH. Sự phụ thuộc 2CO 2 CaOH số mol kết tủa vào số mol được biểu diễn bằng đồ thị bên.Giá trị của xvày lần lượt là 2CO

A. 0,04và0,12. B. 0,04và0,14. C. 0,03và0,12. D. 0,03và0,14. Câu 6: Sục từ từ một lượng vàodung dịch hỗn hợp gồm vàKOH. Sự phụ thuộc số mol 2CO 2 CaOH kết tủa vào số mol được biểu diễn bằng đồ thị bên.Giá trị của xlà 2CO

A. 0,12. B. 0,11. C. 0,13. D. 0,10.

Câu 7: Sục từ từ đến dư vàodung dịch có chứa 0,1molNaOH;xmolKOHvàymol . Sự 2CO 2 BaOH phụ thuộc số mol kết tủa vào số mol được biểu diễn bằng đồ thị bên.Giá trị của x,y,z lần lượt là 2CO

OFFICIAL

A. 0,60;0,40và1,50. B. 0,30;0,60và1,40. C. 0,30;0,30và1,20. D. 0,20;0,60và1,25. Bài tập nâng cao Câu 8: Hòatan hết mgam hỗn hợp X gồm Na, ,K, ,BavàBaO,trong đó oxi chiếm 8,75% 2 NaO 2 KO về khối lượng vào nước thu được dung dịch Yvà1,568lítkhí (đktc). Cho từ từ khí đến dư vào 2H 2CO dung dịch Y. Sự phụ thuộc khối lượng kết tủa vào thể tích (ở đktc) được biểu diễn bằng đồ thị bên. 2CO Biết các phản ứng xảy rahoàntoàn.Giá trị của m gần nhất với giá trị nào nhất sau đây? A. 12. B. 14. C. 15. D. 13. Câu 9: Hòatan27,6gam hỗn hợp gồm Na, ,BavàBaOvào dư, thu được dung dịch Xvàb 2 NaO 2 HO mol . Sục khí vàoY, kết quả thí nghiệm được biểu diễn trên đồ thị bên.Giá trị của blà 2H 2CO A. 0,10. B. 0,12. C. 0,15. D. 0,18. Câu 10: Dẫn từ từ khí đến dư vàoVlítdung dịch 0,1M. Khối lượng kết tủa thu được 2CO 2 BaOH phụ thuộc vào thể tích (đktc) được biểu diễn như đồ thị bên.Giá trị của xlà 2CO

A. 1,12. B. 2,24. C. 3,36. D. 5,60

ĐÁP ÁN

Dạng 1: Lí thuyết trọng tâm

1–C 2–B 3–B 4–D 5–B 6–A 7–D 8–B 9–B 10–B 11–C 12–C 13–B 14–B 15–B 16–A 17–C 18–C 19–D 20–D

Câu 16: Có3phát biểu đúng là(a),(c),(d). (b)saivìBekhôngtantrong nước, Mg khử nước chậm ở nhiệt độ thường. (e)saivìcông thức của thạch cao sống là . 42 CaSO2HO (g)saivì đun nóng chỉ có thể làm mềm nước cứng tạm thời, khônglàm mềm nước cứng vĩnh cửu. Câu 17:Có2 trường hợp tạo kết tủa là: . 24 3KSO,NaHCO

Câu 18: Có4thí nghiệm tạo đồng thời kết tủa vàkhílà:(b),(c),(e),(g). Câu 19:

hai

Tại , kết tủa đạt cực đại

Bảo toànelectron:  2NaBaOH n2n2n2n3b2b2a2b2 

Từ (1)và(2)suyra: a0,18;b0,12 

Câu 10:

Gọi số mol tương ứng với ygam kết tủa làzmol.

Tại thời điểm mol kết tủa chưa đạt cực đại nên: n3z

Tại thời điểm mol, kết tủa đạt cực đại n4z

Mục tiêu

 Kiến thức

+Trìnhbày được tính chất vật lí,tính chất hóa học và phương pháp điều chế kim loại nhôm.

+Trìnhbày được tính chất hóa học vàcác phản ứng thường gặp của một số hợp chất của nhôm.

+Trìnhbày được một số ứng dụng quan trọng của nhômvà hợp chất của nhôm.

 Kĩ năng

+ Xác định được các sản phẩm phản ứng của nhômvà hợp chất của nhôm.

+ Giải thành thạo cácbài tập liênquan đến nhômvà hợp chất của nhôm.

+ Vận dụng kiến thức lí thuyết để giải quyết cácbài tập thực tiễn.

1. Tính chất vật lí và ứng dụng

Chất Tính chất vật lí Ứng dụng

Al

Màu trắng bạc, mềm, nhẹ, dễ kéo sợi, dễ dát mỏng, dẫn điện và dẫn nhiệt tốt.

23AlO

Chất rắn, màu trắng, không tan trong nước, bền nhiệt.

Làm vật liệu chế tạo máybay,ôtô,…

Làmnhà cửa vàtrangtrí nội thất.

Làm dụng cụ nhà bếp, dây dẫn điện.

Tạo hỗn hợp tecmit (bột ) để hàn đường ray. 23AlFeO 

Dùng để sản xuất nhôm (từ quặng boxit: ). 232 AlO.2HO

Nhômoxitkhandùnglàm đá mài, giấy nhám. Nhôm oxit lẫn các oxit khác là các loại đá quý dùng làm đồ trang sức…

OFFICIAL

Chất rắn màu trắng, kết tủa ở dạng keo. Hấp phụ các cặn bẩn trong nước.  243AlSO Tan tốt trong nước. Phènchua được dùngtrongngành  24242 3 AlSO.KSO.24HO thuộc da,công nghiệp giấy, chất cầm màu,làmtrong nước,…

3 AlOH

điện cực làm bằng than chì vì vậy ở cực dương xảy ra quátrình đốt cháycacbon tạo raCOvà .2CO Cần chocriolit vàothùng điện phân để hạ nhiệt  36 NaAlF độ nóng chảy của xuống còn , tăng tính dẫn 23 AlO900C  điện của hỗn hợp, và tạo chất lỏng nổi lêntrên bảo vệ nhôm không bị oxihóa bởi oxikhôngkhí.

SƠ ĐỒ HỆ THỐNG HÓA

1. NHÔM (Al)

Tính chất vật lí:

Màu trắng bạc, khá mềm, dễ khéo sợi, dát mỏng.

Nhẹ, dẫn điện và nhiệt tốt. Tính chất hóa học:

Tác dụng với phikim: Chú ý: Al bền

Al khử được oxitkim loại: 232334 CrO,FeO,FeO,... t 23 232AlCrO2CrAlO   

Tác dụng với dung dịch kiềm

Alkhôngtác dụng với nước vìtrên bề mặt được bảo vệ bởi rất bền, nhưng tantrong 23AlO 23AlO dung dịch kiềm nêntacó: . 2 222Al2NaOH2HO2NaAlO3H   

Ứng dụng:

Chế tạo máybay,ôtô,tên lửa, tàu vũ trụ.

Trangtrí nội thất, dây dẫn điện, dụng cụ nhà bếp.

Hỗn hợp Tecmit(Al trộn với )dùnghàn đường ray. 23FeO

Điều chế: Nguyên liệu để sản xuất nhômlà: quặng boxit ,criolit . 232 AlO.2HO 336 3NaF.AlFhayNaAlF

2. MỘT SỐ HỢP CHẤT QUAN TRỌNG

Nhôm sunfat

Phènchua: hay .  24242 3 KSO.AlSO.24HO42 2 KAlSO.12HO

Phènnhôm:thayion bằng hay trongcông thức phènchua. K

Nhôm oxit

dụng: Dạng oxit ngậm nước: quặng boxitdùng để sản xuất nhôm. Dạng khan: đá quýdùnglàm đồ trang sức. Nhôm hiđroxit

Ví dụ 1. Thành phần chính của quặng boxitlà:

A. B. 232 AlO2HO 232 FeOnHO

C. . D. .  24242 3 AlSO.KSO.24HO 3FeCO

Hướng dẫn giải

Thành phần chính của quặng boxitlà . 232 AlO2HO

Chọn A. 

Ví dụ 2. Trongcông nghiệp, nhôm được sản xuất bằng phương pháp điện phânnóng chảy chất nàosau đây?

A. . B. . C. . D. 3AlCl 23AlO  243AlSO 3 AlOH

Hướng dẫn giải

Trong công nghiệp, nhôm được sản xuất bằng phương pháp điện phân nóng chảy nhôm oxit  23AlO trongcriolit. Phương trìnhhóa học: . đpnc,criolit 23 22AlO4Al3O 

OFFICIAL

Chọn B.  Ví dụ 3. Chất được dùng để làmtrong nước đục, chất cầm màulà:

A. muối ăn. B. phènchua. C. giấm ăn. D. nước vôi. Hướng dẫn giải

Phènchua được dùngtrongngành thuộc da,công nghiệp giấy, chất cầm màutrongngành nhuộm vải, chất làmtrong nước.

Chọn B. 

Ví dụ 4. Chất cótính lưỡng tínhlà: A. .

Cóba chất phản ứng được với cả dung dịch HClvàdung dịch NaOHlà: . 23 3Al,AlO,AlOH

Chọn C. 

Bài tập tự luyện dạng 1

Bài tập cơ bản

Câu 1: Công thức của phènchualà:

A. . B. .  242 3 AlSO.24HO  24242 3 AlSO.KSO.24HO C. . D. . 3242 AlCl.KSO.24HO  24242 3 AlSO.NaSO.24HO

Câu 2: Chất cótính lưỡng tínhlà:

A. Al. B. . C. . D. Fe. 3AlCl 23AlO

Câu 3: Chất không tan được trongdung dịch kiềm dư là:

A. Mg. B. Al. C. D. 3 AlOH 23AlO

OFFICIAL

Câu 4: Cho từ từ dung dịch NaOH đến dư vàodung dịch chất X thấy lúc đầu có kết tủa keobông,sau đó kết tủa tan dần đến hết. Chất Xlà:

A. B. C. D. 4CuSO 3FeCl 3AlCl 4MgSO

Câu 5: Hỗn hợp tecmit được sử dụng dùng để hàn đường ray. Hỗn hợp tecmit gồm bột với 23FeO

A. Mg. B. Cu. C. Fe. D. Al. Câu 6: Trongcông nghiệp, kim loại nhôm được điều chế bằng phương pháp:

A. nhiệt luyện. B. thủy luyện. C. điện phândung dịch. D. điện phânnóng chảy. Câu 7: không phản ứng với dung dịch: 23AlO

A. HCl. B. C. KOH. D. Câu 8: tác dụng được với dãycác chất: 23AlO

A. B. NaCl,NaOH. C. D. HCl,NaOH. 243 NaSO,HNO 33 HNO,KNO Câu 9: Trongcông nghiệp, nhôm được sản xuất bằng cách điện phânnóng chảy:

A. . B. . C. . D. . 3AlCl 3 AlOH 23AlO 2NaAlO Câu 10: Dãy gồm cácoxit đều bị Al khử ở nhiệt độ caolà:

A. B. C. D. FeO,MgO,CuO. 2 PbO,KO,SnO. 34 FeO,SnO,BaO. 23 FeO,CuO,CrO. Câu 11: Nước thải công nghiệp chế biến cafe, chế biến giấy, chứa hàm lượng chất hữu cơ cao ở dạng hạt lơ lửng. Trongquátrình xử lí loại nước thải này, để làmchocác hạt lơ lửng nàykeo tụ lại thành khối lớn, dễ dàngtáchra khỏi nước (làmtrong nước), người tathêmvào nước thải một lượng dung dịch: A. phènchua.

Câu 13: Tiến hànhcácthí nghiệm sau:

(a)Chodung dịch NaOHvàodung dịch 32CaHCO

(b)Chodung dịch HCl tới dư vàodung dịch .2NaAlO

(c) Sục khí tới dư vàodung dịch . 3NH 3AlCl

(d) Sục khí tới dư vàodung dịch 2CO 2NaAlO

Saukhicác phản ứng kết thúc, số thí nghiệm thu được kết tủa là:

A. 1. B. 3. C. 2. D. 4.

Câu 14: Cho dãy các chất sau: . Số chất phản ứng được với dung 323 33 Al,NaHCO,AlO,AlOH,AlCl

dịch NaOHlà: A. 3. B. 5. C. 4. D. 2.

Câu 15: Chocácphát biểu sau:

(a) Điều chế kim loại Al bằng cách điện phânnóng chảy 23AlO

(b) Tất cả kim loại kiềm thổ đều tantrong nước ở nhiệt độ thường.

(c) Quặng boxitcóthành phần chínhlà .36 NaAlF

(d)Nhôm tự bốc cháykhi tiếp xúc với khíclo.

(e) Thạch cao sống cócông thức là . 42 CaSOHO

(f) Đun nóngcó thể làm mềm nước cótính cứng vĩnh cửu.

Số phát biểu đúng là: A. 2. B. 1. C. 3. D. 4.

Câu 16: Chocácphát biểu sau:

(a)Cácoxit của kim loại kiềm đều tantrong nước, giải phóng hiđro.

(b)Kim loại K được điều chế bằng phương pháp điện phânnóng chảy. (c)Kim loại Na khử được ion trongdung dịch thànhAl. 3Al

(d)Có thể điều chế Mg bằng cáchchokhíCO khử MgO ở nhiệt độ cao.

(e)Kim loại Allà chất lưỡng tính,tan được trongdung dịch axitvà kiềm. (f)Dung dịch NaOHcó thể làm mất tính cứng của nước cứng tạm thời. Số phát biểu đúng là: A. 2. B. 3. C. 4. D. 5. Câu 17: Phát biểu nàosau đây sai?

A. Trongcông nghiệp, kim loại Al được điều chế bằng cách điện phân nóng chảy. 23AlO

B. phản ứng được với dung dịch HClvàdung dịch KOH. 3 AlOH

C. Kim loại Altan được trongdung dịch đặc, nguội. 3HNO

D. Trongcác phản ứng hóa học, kim loại Al chỉ đóng vaitrò chất khử. Câu 18: Chocácphát biểu sau:

(a) Sục khí tới dư vàodung dịch ,thu được kết tủa trắng. 2CO 2NaAlO (b) Nhỏ dung dịch vàodung dịch ,thu được kết tủa trắng. 32BaHCO 4KHSO

(c)Dung dịch làm mềm được nước cứng toàn phần. 23NaCO

(d) Thạch caonungdùng để nặn tượng, bó bột khigãy xương.

(e) Hợp kimliti–nhômsiêu nhẹ, được dùngtrong kĩ thuật hàngkhông. Số phát biểu đúng là: A. 3. B. 2. C. 5. D. 4. Bài tập nâng cao Câu 19: Cho sơ đồ phản ứng sau:

Các chất X,Y,ZvàT tương ứng thỏa mãn sơ đồ trênlà: A. và B. và 24 3

AlSO,BaOH,BaCO 2 BaCl. 24 24 3 AlSO,NaOH,NaSO24 HSO. C. và D. và

2 AlSO,BaOH,BaSO 2 BaCl.

24 4

3 3 2 2

2 NaAlO. Câu 20: Chocác sơ đồ phản ứng sau: (dư) aX2 BaOHYZ

 (dư) 2 bXBaOH  2 YTHO Biết các phản ứng đều xảy ratrongdung dịch và chất Ytác dụng được với dung dịch loãng.Hai 24HSO chất nàosau đây đều thỏa mãntính chất của X? A. B.  3243 AlCl,AlSO.  324 3 3 AlNO,AlSO. C. D.  33 3 AlNO,AlOH.  333 AlCl,AlNO. Dạng 2: Nhôm hoặc

Tacó: . 2AlH Al 22 nn.0,150,1molm0,1.272,7gam 33  



AlAlO

AlO AlO OH AlAlO n2nn2n0,10,3n0,1mol mmm0,1270,110212,9gam

Chomgam hỗn hợp

Xvàodung

Bài tập tự luyện dạng 2

Câu 1: ChomgamAltan hết trongdung dịch NaOH dư, thu được 3,36lítkhí ở đktc. Giá trị của m 2H là:

A. 2,70. B. 5,40. C. 4,05. D. 1,35. Câu 2: Hòatan hết mgam cần vừa đủ 200mldung dịch NaOH1,5M.Giá trị của mlà: 23AlO

A. 5,1. B. 10,2. C. 30,6. D. 15,3. Câu 3: Hòatan hết mgam hỗn hợp X gồm Alvà cần vừa đủ 200mldung dịch NaOH1,5M,thu 23AlO được 3,36lítkhí ở đktc. Giá trị của mlà: 2H

A. 7,8. B. 10,2. C. 12,9. D. 5,4. Câu 4: Hòatan hết hỗn hợp X gồm Alvà cần vừa đủ 200mldung dịch NaOH1M,thu được khí 23AlO vàdung dịch chứa mgam muối .Giá trị của mlà: 2H 2NaAlO

A. 8,2. B. 16,4. C. 10,2. D. 5,4. Câu 5: Hòatan hết mgam hỗn hợp X gồm Alvà (có tỉ lệ mol1:1) cần vừa đủ 200mldung dịch 23AlO NaOH1,5M.Giá trị của mlà: A. 7,8. B. 10,2. C. 12,9. D. 5,4. Câu 6: Chomgam hỗn hợp X gồm Al,Mgvàodung dịch NaOH dư, thu được 0,15mol . Mặt khác, 2H nếu chomgamXvàodung dịch HCl dư, thìthu được 0,25molkhí .Giá trị của mlà: 2H

A. 8,70. B. 2,40. C. 5,10. D. 6,45. Câu 7: Cho15,6gam hỗn hợp X gồm Alvà tác dụng với lượng dư dung dịch NaOH,thu được 23AlO 6,72lítkhí hiđro (đktc). Khối lượng của trong15,6gamXlà: 23AlO A. 5,4gam. B. 2,7gam. C. 10,2gam. D. 12,9gam. Câu 8: Cho1,56gam hỗn hợp gồm Alvà phản ứng hết với dung dịch HCl (dư), thu được Vlítkhí 23AlO (đktc) vàdung dịch X. Nhỏ từ từ dung dịch đến dư vàodung dịch Xthu được kết tủa, lọc hết 2H 3NH lượng kết tủa, nung đến khối lượng không đổi thu được 2,04gam chất rắn. Giá trị của Vlà: A. 0,448. B. 0,224. C. 1,344. D. 0,672. Câu 9: Hòatan hết mgam hỗn hợp X gồm Al,Fetrongdung dịch loãng, dư thu được 0,4mol 24HSO khí. Nếu hòatan hết Xtrongdung dịch NaOH dư, thìthu được 0,3molkhí.Giá trị của mlà: A. 11,00. B. 12,28. C. 13,70. D. 19,50. Câu 10: Cho hỗn hợp X gồm Alvà tác dụng với lượng vừa đủ 200mldung dịch NaOH2M,thu 23AlO được 6,72lítkhí hiđro (đktc). Khối lượng của trongXlà: 23AlO A. 5,4gam. B. 2,7gam. C. 10,2gam. D. 12,9gam.

Dạng 3: Bài toán muối tác dụng với dung dịch kiềm 3Al Bài toán 1: Xác định sản phẩm

Cách2: Xét tỉ lệ . 3 OH Al n k n

 



n0,015moln0,015mol n0,05moln0,05mol

Cách1: Phương trìnhhóa học:

Bảo toànnguyên tố Cl:

Bảo toànnguyên tố Na: .

Chọn D.  Ví dụ 2: Cho200mldung dịch KOH1,35Mvào50mldung dịch 1,5M, phản ứng xongthu được 3AlCl mgam kết tủa. Giá trị của mlà: A. 7,02. B. 4,68. C. 5,85. D. 2,34. Hướng dẫn giải

n0,2moln0,4mol;n0,6mol n0,7moln1,4mol;n0,7mol

n 34 n    Chất rắn thu được gồm và . 23 AlO0,1mol 4 BaSO0,6mol 23 4chatranAlOBaSO mmm0,11020,6233150gam   Chọn A.  Chú ý: không bị nhiệt phânnên khối lượng không đổi. 4BaSO Bài toán 2: Xác định chất tham gia Phương pháp giải Cho  Kettua3+ 3 ?biet biet

2 243

Xét tỉ lệ: 3 OH Al n 34 n

 Khi đó:  3 3 AlOHAlOH n4nn4.0,401,40,2mol.

 Khi đó:   3 3 3 AlOH AlOH AlOH n4nn4.0,070,240,04molmm0,04.783,12gam. OH+AlAlOH  Phương trìnhhóa học:   3 3 3 22

 Al3OHAlOH1 Al4OHAlO2HO2

Chọn B.  Ví dụ 4: Cho200mldung dịch 1Mvào700mldung dịch 1M,saukhi phản ứng  243AlSO 2 BaOH kết thúc, lọc tách lấy kết tủa đem nungngoàikhôngkhí đến khối lượng không đổi thu được mgam chất rắn. Giá trị của mlà: A. 150,0. B. 20,4. C. 160,2. D. 139,8. Hướng dẫn giải  

   Taxéthai trường hợp: TH1: Kết tủa chưa bị hòatan,khi đó dư, hết (chỉ xảy ra phản ứng (1)): . 3Al OH 3AlOHOHmin n3n 

 Nung kết tủa gồm và ta được: 

TH2: Kết tủa bị hòa tan một phần, khi đó cả và đều hết. Xảy ra cả phản ứng (1) và (2): 3Al OH

Chú ý: Khi giải bàitoán dạng nàyngoài việc sử dụng các phản ứng để tínhtoán ở bên,tacó thể dùng sơ đồ phản ứng kết hợp với phương pháp bảo toànnguyên tố, bảo toàn điện tích để giải nhanh. Ví dụ: Cho200mldung dịch 1,5MvàoVlítdung dịch NaOH0,5Mthu được 15,6gam kết tủa. 3AlCl

Cách1: Tínhtheo phương trìnhhóa học (tương tự như kiểu 1) Cách2: Sử dụng công thức tínhnhanh. Vìsau phản ứng còn kết tủa nên phải hết. OH Nếu thì kết tủa là cực đại, khi đó: 3OAlOH H n3n   3 3AAlOH l n3n   Nếu kết tủa bị tan một phần, khi đó: . 3OAlOH H n3n  

Saukhinung kết tủa keo trắng: .  23 3 AlO AlOH n0,01moln0,02mol  

Lượng NaOH là nhỏ nhất khi kết tủa chưa bị hòa tan. Khi đó: . 3OAlOH H 0,06n3n3.0,020,0 l 6molV0í,2t 0,3    Chọn C.  Bài tập tự luyện dạng 3 Bài tập cơ bản

Câu 1: Cho50mldung dịch KOH1,5Mvàodung dịch dư, thu được mgam .Giá trị của 3AlCl 3 AlOH mlà: A. 1,95. B. 2,34. C. 4,68. D. 5,85. Câu 2: Cho từ từ Vmldung dịch NaOH1Mvào100mldung dịch hỗn hợp gồm HCl1Mvà 0,5M 3AlCl thìthu được lượng kết tủa lớn nhất. Giá trị của Vlà: A. 100. B. 150. C. 200. D. 250. Câu 3: Thể tích dung dịch NaOH 0,25M cần cho vào 15 ml dung dịch 0,5M để thu được  243AlSO lượng kết tủa lớn nhất là:

A. 210ml. B. 60ml. C. 180ml. D. 90ml. Câu 4: Cho từ từ 0,25 lít dung dịch NaOH 1,04M vào dung dịch chứa 0,04 mol ; 0,024 mol 24HSO và0,016mol , phản ứng xongthu được mgam kết tủa. Giá trị của mlà: 3FeCl  243AlSO

A. 2,568. B. 4,128. C. 1,560. D. 5,064. Câu 5: Cho 47,4 gam phèn chua vào nước thu được dung dịch X. Cho X vào 200 ml dung dịch 1M,thu được mgam kết tủa. Giá trị của mlà: 2 BaOH A. 7,8. B. 62,2. C. 54,4. D. 46,6. Câu 6: ChoVlítdung dịch NaOH2Mvàodung dịch chứa 0,1mol và0,1mol ,thu 24HSO  243AlSO được 7,8gam kết tủa. Giá trị của V lớn nhất là: A. 0,45. B. 0,25. C. 0,35. D. 0,50. Câu 7: Cho một mẫu Kvào200mldung dịch nồng độ xM,sau phản ứng thu được kết tủa và  243AlSO 5,6lítkhí (ở đktc). Lọc kết tủa đem nung đến khối lượng không đổi, thu được 5,1gam chất rắn. Giá trị của xlà: A. 0,375. B. 0,200. C. 0,050. D. 0,150. Câu 8: Cho300mldung dịch NaOH0,1M phản ứng với 100mldung dịch 0,1M.Saukhi  243AlSO phản ứng xảy rahoàntoàn,thu được agam kết tủa. Giá trị của alà: A. 2,34. B. 1,17. C. 1,56. D. 0,78.

Câu 9: Cho400mldung dịch E gồm xmol/lvà ymol/ltác dụng với 612mldung dịch 3AlCl  243AlSO NaOH1M,saukhicác phản ứng kết thúcthu được 8,424gam kết tủa. Mặt khác,khicho400mlEtác dụng với dung dịch (dư) thìthu được 33,552gam kết tủa. Tỉ lệ x:ylà: 2BaCl

A. 3:4. B. 3:2. C. 4:3. D. 7:4. Câu 10: Cho500mldung dịch 0,1MvàoVmldung dịch 0,1M;saukhicác phản 2 BaOH  243AlSO ứng kết thúcthu được 12,045gam kết tủa. Giá trị của Vlà: A. 300. B. 75. C. 200. D. 150. Câu 11: X là dung dịch , Y là dung dịch . Trộn 200 ml dung dịch X với 300 ml  243AlSO 2 BaOH dung dịch Y thu được 8,55 gam kết tủa. Trộn 200 ml dung dịch X với 500 ml dung dịch Y thu được 12,045gam kết tủa. Nồng độ của dung dịch Xlà:

OFFICIAL

A. 0,075M. B. 0,100M. C. 0,150M. D. 0,050M. Bài tập nâng cao Câu 12: HòatanhoàntoànmgamAlvàodung dịch loãng chứa 0,2mol ,thu được khí và 24HSO 2H dung dịch X. Nếu cho220mldung dịch NaOH2MvàoXthìthu được 3agam kết tủa. Mặt khác, nếu cho 240mldung dịch NaOH2MvàoXthìthu được agam kết tủa. Giá trị của mvàa lần lượt là:

A. 2,7và1,56. B. 2,7và4,68. C. 5,4và1,56. D. 5,4và4,68. Câu 13: Hòatanhoàntoàn4,74gamphènchuavào nước, thu được dung dịch X.ChoVmldung dịch 0,1MvàoX,thu được 4,506gam kết tủa. Giá trị của V gần nhất với: 2 BaOH A. 175. B. 195. C. 95. D. 220. Câu 14: Cho 7,65 gam hỗn hợp gồm Al và Mg tan hoàn toàn trong 500 ml dung dịch HCl 0,4M và 0,6Mthu được dung dịch Xvàkhí .Cho850mldung dịch NaOH1MvàoX,thu được 16,5 24HSO 2H gam kết tủa. Mặt khác nếu cho từ từ dung dịch KOH0,6Mvà 0,5Mvàodung dịch X đến khi 2 BaOH thu được kết tủa lớn nhất rồi lọc lấy kết tủa nung đến nhiệt độ không đổi thu được mgam chất rắn. Giá trị của m gần nhất với: A. 72. B. 84. C. 82. D. 58. Câu 15: Cho hỗn hợp X gồm 0,12molCuO;0,1molMgvà0,05mol tanhoàntoàntrongdung 23AlO dịch chứa đồng thời 0,15mol (loãng)và0,55molHCl,thu được dung dịch Yvàkhí . Nhỏ từ 24HSO 2H từ dung dịch hỗn hợp 0,1MvàNaOH0,6Mvàodung dịch Y đến khithu được khối lượng kết 2 BaOH tủa lớn nhất, lọc kết tủa đem nung đến khối lượng không đổi, thu được mgam rắn khan.Giá trị của m gần nhất với giá trị nàosau đây? A. 52,52. B. 48,54. C. 43,45. D. 38,72. Dạng 4:

Trước

phản ứng:

Sau đó xảy ra phản ứng: . 2 222Al2HO2OH2AlO3H 

Cách1: Tínhtheo phương trìnhhóa học (chúý phải xétAl hết hayAl dư).

Cách2: Sử dụng công thức tínhnhanh.

Cho hỗn hợp vào nước:  Nếu Al dư, khi đó hết, khi đó: OH 2 HNa/KBa n2n4n   Nếu Al hết, dư: OH 2 HNa/KBaAl 2nn2n3n 

Cho hỗn hợp vàodung dịch kiềm dư (Al hết): 2 HNa/KBaAl 2nn2n3n 

Ví dụ: Chomgam hỗn hợp Na,Alvào nước, thu được 0,4mol . Nếu chomgam hỗn hợp trênvào 2H dung dịch NaOH dư, thìthu được 0,7mol .Giá trị của mlà: 2H

A. 18,4. B. 15,4. C. 19,1. D. 10,8. Hướng dẫn giải Tronghaithí nghiệm lượng chất ban đầu như nhau, nhưng số molkhí thu được ở thí nghiệm (2) lớn 2H hơn ở thí nghiệm (1), chứng tỏ ở thí nghiệm (1)nhôm phải dư. Gọi số mol của NavàAl lần lượt làxvàymol.

Cách1: Cho hỗn hợp vào nước (Al dư).

Chọn B. 

Ví dụ mẫu Ví dụ 1: Chomgam hỗn hợp BavàAlvào nước dư saukhicác phản ứng xảy rahoàntoànthu được

7,168lítkhí (đktc) và3,08gam chất rắn khôngtan.Giá trị của mlà: 2H A. 14,32. B. 18,36. C. 15,28. D. 17,02. Hướng dẫn giải

Chất rắn khôngtanlàAl dư (3,08gam). Gọi số molBatrong hỗn hợp ban đầu làxmol. Phương trìnhhóa học:

B.

Ví dụ 2: Hỗn hợp X gồm Na,AlvàFe (với tỉ lệ số mol giữa NavàAl tương ứng là2:1).ChoXtác dụng với (dư) thu được chất rắn YvàVlítkhí.Chotoàn bộ Ytác dụng với dung dịch loãng 2 HO 24HSO (dư) thu được 0,25Vlítkhí. Biết cáckhí đo ở cùng điều kiện, các phản ứng đều xảy rahoàntoàn. Tỉ lệ số mol của FevàAltrongX tương ứng là: A. 16:5. B. 5:16. C. 1:2. D. 5:8. Hướng

n0,25x5nn0,25xmol n0,4x8

Fe FeH Al

Bảo toànelectron: . 2

Chọn D. 

Bài tập tự luyện dạng 4 Bài tập cơ bản

Câu 1: Chomgam hỗn hợp gồm AlvàNavào nước dư, saukhicác phản ứng xảy rahoàntoàn,thu được 2,24lítkhí (đktc) và2,35gam chất rắn khôngtan.Giá trị của mlà: 2H A. 3,70. B. 4,85. C. 4,35. D. 6,95. Câu 2: Hòatan hết 13,275gam hỗn hợp gồm BaOvàAlvào nước thu được dung dịch X. Sục dư 2CO vàoX,thu được 7,41gam kết tủa. Phần trăm khối lượng BaOtrong hỗn hợp là:

A. 80,876%. B. 78,806%. C. 70,688%. D. 80,678%. Câu 3: Cho hỗn hợp NavàAlcó tỉ lệ số mol tương ứng là1:2vào nước dư. Saukhicác phản ứng xảy rahoàntoànthu được 0,896lítkhí (ở đktc) vàmgam chất rắn khôngtan.Giá trị của mlà: 2H

A. 0,78. B. 0,54. C. 4,32. D. 1,08.

Câu 4: Cho 8,6 gam hỗn hợp K, Fe, Mg và Al vào nước. Sau khi các phản ứng xảy ra hoàn toàn, thu được 4,48lítkhí (đktc) vàmgambakim loại khôngtan.Giá trị của mlà: 2H

A. 2,7. B. 2,0. C. 4,0. D. 3,6.

Câu 5: Hỗn hợp X gồm K,Mg,Al.ChiaXthànhba phần bằng nhau: Phần một chovàodung dịch HCl dư, thu được 2,016lítkhí. Phần haichovào nước dư, thu được 0,896lítkhí. Phần bachovàodung dịch NaOH dư, thu được 1,568lítkhí. Biết các phản ứng xảy rahoàntoàn,cáckhí đo ở đktc. Phần trăm khối lượng AltrongXlà: A. 46,15%. B. 33,33%. C. 45,25%. D. 35,54%.

Câu 6: Hỗn hợp X gồm Al,Na.ChomgamXvào nước dư, thu được Vlítkhí . Nếu chomgamvào 2H dung dịch NaOH dư, thìthu được 1,75Vlítkhí .Các thể tíchkhí đo ở cùng điều kiện, các phản ứng 2H xảy rahoàntoàn. Phần trăm khối lượng NatrongXlà: A. 77,31%. B. 39,87%. C. 49,87%. D. 29,87%. Câu 7: Hỗn hợp X gồm Ba,Al.ChiamgamXthànhhai phần bằng nha: Phần một chovào nước dư, thu được 1,344lítkhí. Phần haichovàodung dịch dư, thu được 2,016lítkhí. 2 BaOH Biết các phản ứng xảy rahoàntoàn,cáckhí đo ở đktc. Giá trị của mlà: A. 3,405. B. 6,810. C. 5,190. D. 4,565. Câu 8: Hỗn hợp X gồm Ba,NavàAl,trong đó số mol của Al bằng 6 lần số mol của Ba.ChomgamX vào nước dư đến phản ứng hoàntoàn,thu được 1,792lítkhí (đktc) và0,54gam chất rắn. Giá trị của 2H mlà: A. 3,90. B. 5,27. C. 3,45. D. 3,81. Bài tập nâng cao

Câu 9: Chia hỗn hợp X gồm K,AlvàFethànhhai phần bằng nha:

Cho phần một vàodung dịch KOH (dư) thu được 0,784lítkhí (đktc). 2H

Cho phần haivào một lượng dư thu được 0,448lítkhí (đktc) vàmgam hỗn hợp kim loại Y. 2 HO 2H

HòatanhoàntoànYvàodung dịch HCl (dư) thu được 0,56lítkhí (đktc). 2H

Khối lượng của K,Al,Fetrong mỗi phần hỗn hợp X lần lượt là:

A. 0,39gam;0,54gam;1,40gam. B. 0,78gam;1,08gam;0,56gam.

C. 0,39gam;0,54gam;0,56gam. D. 0,78gam;0,54gam;1,12gam.

Câu 10: Hòatanhoàntoànmgam hỗn hợp X gồm NavàAlvào nước dư, thu được dung dịch Y.ChiaY làba phần bằng nhau:

Cho từ từ dung dịch HCl1Mvào phần một đến khi bắt đầu xuất hiện kết tủa thìdùng hết 100ml.

Cho từ từ 450mldung dịch HCl1Mvào phần hai,thu được 3agam kết tủa.

Cho từ từ 750mldung dịch HCl1Mvào phần ba,thu được agam kết tủa.

Giá trị của mlà: A. 44,40. B. 28,50. C. 40,65. D. 36,90.

OFFICIAL

Dạng 5: Bài toán nhiệt nhôm

Bài toán 1: Phản ứng nhiệt nhôm xảy ra hoàn toàn Phương pháp giải

Phương trìnhhóa học: . t xy 23 2yAl3MOyAlO3xM   

Với Mlàkim loại đứng sauAltrongdãy điện hóa. Hỗn hợp sau phản ứng nhiệt nhômhoàntoàn gồm vàAl dư hoặc và dư.  23 AlO,M 23 AlO,Mxy MO

Bước 1: Xác định chất hết, chất dư.

Nếu hỗn hợp sau phản ứng tác dụng với NaOHsinhrakhí , chứng tỏ cóAl dư. 2H

Nếu hỗn hợp sau phản ứng gồm haikim loại, chứng tỏ cóAl dư. Nếu hỗn hợp sau phản ứng chotác dụng với dung dịch axitthu được khí ,thì chưa thể xác định Al dư 2H hay dư. xy MO

Bước

Chú ý 2: Sử dụng các định luật bảo toàn: Bảo toàn khối lượng, bảo toànnguyên tố, bảo toànelectron để giải nhanh. Ví dụ: DùngmgamAl để khử hết 1,6gam (phản ứng nhiệt nhôm).Cho sản phẩm sau phản ứng 23FeO hoàntoàntác dụng với lượng dư dung dịch NaOHthu được 0,672lítkhí (đktc). Giá trị của mlà:

A. 0,540. B. 1,755. C. 1,080. D. 0,810. Hướng dẫn giải .

H n0,01mol;n0,03mol

Cho sản phẩm sau phản ứng hoàntoàntác dụng với dung dịch NaOH dư thu được khí còn dư 2 HAl  sau phản ứng nhiệt nhôm. Tínhtoántheo số mol .  23FeO Phương trìnhhóa học:

Chọn D. 

Ví dụ 2: Nungnóng46,6gam hỗn hợp gồm Alvà (trong điều kiện khôngcókhôngkhí) đến khi 23CrO phản ứng xảy rahoàntoàn.Chia hỗn hợp thu được sau phản ứng thànhhai phần bằng nhau. Phần một phản ứng vừa đủ với 300mldung dịch NaOH1M(loãng). Để hòatan hết phần hai cần vừa đủ dung dịch chứa amolHCl.Giá trị của alà: A. 0,9. B. 1,3. C. 0,5. D. 1,5. Hướng dẫn giải Taxéttrong mỗi phần (23,3gam). Xét phần một +NaOH: . NaOH

 Xét phần hai+HCl: Bảo toànnguyên tố Al: 3 AlClAlbandau nn0,3mol

Bảo toànnguyên tố Cr: 2 23CrClCrO n2n0,2mol  Bảo toànnguyên tố Cl: . 3 2 HClCAlClCrCl l nn3n2n3.0,32.0,21,3mol  Chọn B. 

Bài toán 2: Phản ứng nhiệt nhôm không hoàn toàn Phương pháp giải Phương trìnhhóa học: t xy 23 2yAl3MOyAlO3xM   

Với Mlàkim loại đứng sauAltrongdãy điện hóa. Hỗn hợp sau phản ứng nhiệt nhômkhônghoàntoàn gồm dư, MvàAl dư. 23xy AlO,MO Dựa vào phương trìnhhóa học để tìm mối quan hệ số mol giữa các chất đó. Sử dụng các phương pháp bảo toànnguyên tố, bảo toànelectron, bảo toàn khối lượng để giải nhanhcácbàitoánnày. Ví dụ: Trộn 10,8gam bột Al với 34,8gam bột rồi tiến hành phản ứng nhiệt nhômtrong điều kiện 34FeO khôngcókhôngkhí,thu được hỗn hợp X.HòatanhoàntoànX bằng dung dịch loãng (dư), thu 24HSO được 10,752lítkhí (đktc). Hiệu suất của phản ứng nhiệt nhômlà: 2H A. 80%. B. 90%. C. 70%. D. 60%. Hướng dẫn giải

Tacó: . 34 Al FeO n0,4mol;n0,15mol  

Gọi số molAl phản ứng là8xmol. Phương trìnhhóa học: t 34 23 8Al3FeO4AlO9Fe   

Trước: 0,4 0,15 mol Pư: 8x 3x 4x 9x mol  

Sau pư: mol  0,48x0,153x4x9x

Hỗn hợp X gồm Al dư, dư, ,Fetác dụng với loãng. 34FeO23AlO 24HSO Bảo toànelectron: . 2AlduFeH 3n2n2n30,48x29x0,482x0,04  

Xét tỉ lệ: Hiệu suất tínhtheoAl hoặc đều được. 34AFeO l nn 83  Hiệu suất của phản ứng nhiệt nhômlà: . H3x0,12.100%.100%80% 0,150,15    Chọn A.  Ví dụ mẫu Ví dụ 1: Nung hỗn hợp X gồm 2,7gamAlvà10,8gamFeO,sau một thời gianthu được hỗn hợp Y. Để hòatanhoàntoànY cần vừa đủ Vmldung dịch 1M.Giá trị của Vlà:lít

được dung dịch chứa 15,6 gam muối sunfat và 2,464 lít khí (ở đktc, sản phẩm khử duy nhất của 2SO ). Biết các phản ứng xảy rahoàntoàn.Giá trị của mlà: 24HSO A. 6,48. B. 5,04. C. 6,96. D. 9,66. Hướng dẫn giải Quy đổi hỗn hợp ban đầu thànhAl,FevàO.

Tacó: 2 2 4 StaomuoiSO O nn0,11mol

Mặt khác: . 2 4 muoiFe Fe SmOtaouoi mmm15,6gamm15,60,11.965,04gam     Vậy . FeO mmm5,040,12.166,96gam   Chọn C.  Bài tập tự luyện dạng 5 Bài tập cơ bản Câu 1: Nung hỗn hợp gồm 10,8gamAlvà16,0gam (trong điều kiện khôngcókhôngkhí),sau 23FeO khi phản ứng xảy rahoàntoànthu được chất rắn Y. Khối lượng kim loại trongYlà: A. 16,6gam. B. 11,2gam. C. 5,6gam. D. 22,4gam. Câu 2: Hỗn hợp X gồm vàAlcó tỉ lệ mol tương ứng 1:3. Thực hiện phản ứng nhiệt nhômX 34FeO (khôngcókhôngkhí) đến khi phản ứng xảy rahoàntoànthu được hỗn hợp gồm: A. và . B. ,Fevà . 34Al,Fe,FeO23AlO 23AlO 34FeO C. vàFe. D. Al,Fevà . 23AlO 23AlO Câu 3: Nung hỗn hợp gồm 0,12molAlvà0,04mol một thời gian,thu được hỗn hợp rắn X.Hòa 34FeO tanhoàntoànXtrongdung dịch HCl dư, thu được 0,15molkhí vàmgam muối. Giá trị của mlà: 2H

A. 32,58. B. 33,39. C. 31,97. D. 34,10.

Câu 4: Nung hỗn hợp gồm 7,2gam bột Alvà15,2gam bột trong điều kiện khôngcóoxi,sau phản 23CrO ứng hoàntoàn,thu được chất rắn X. Khối lượng kim loại tự docótrongXlà: A. 1,8gam. B. 12,2gam. C. 22,4gam. D. 10,4gam. Câu 5: Hỗn hợp X gồm Alvà . Đun nóngmgamX(trong điều kiện khôngcóoxi) đến phản ứng xy FeO hoàntoànthu được hỗn hợp Y. Biết Y phản ứng được tối đa với 0,28molNaOHtrongdung dịch, thu được 6,72lít (ở đktc) vàcòn lại 5,04gam chất rắn khôngtan.Công thức của oxit vàgiá trị m 2H xy FeO là: A. FeOvà14,52. B. và13,20. C. và14,52. D. và14,52. 34FeO 23FeO 34FeO Câu 6: Nungnóngmgam hỗn hợp gồm Alvà trong điều kiện khôngcókhôngkhí.Saukhi phản 34FeO ứng kết thúcthu được hỗn hợp rắn X.ChoXtác dụng hoàntoàn với dung dịch NaOH dư thu được dung dịch Y, chất rắn Zvà3,36lítkhí (đktc). Sục khí dư vàodung dịch Ythu được 39gam kết tủa. 2H 2SO Giá trị của mlà:

OFFICIAL

A. 45,6. B. 48,3. C. 36,7. D. 57,0. Câu 7: Nung hỗn hợp 15,2gam gồm vàmgamAl ở nhiệt độ cao.Saukhi phản ứng hoàntoànthu 23CrO được 23,3gam hỗn hợp rắn X.Chotoàn bộ hỗn hợp X phản ứng với HCl dư thoátraVlítkhí ở đktc. 2H Giá trị của Vlà: A. 10,08. B. 4,48. C. 3,36. D. 7,84. Câu 8: Trộn 5,4 gam bột Al với 12,8 gam rồi tiến hành phản ứng nhiệt nhôm trong điều kiện 23FeO khôngcókhôngkhí một thời gianthu được hỗn hợp X.ChoXvàodung dịch NaOH (dư), phản ứng xong thu được 1,68lítkhí (đktc). Giả sử chỉ có phản ứng khử oxitkim loại thànhkim loại. Hiệu suất của 2H phản ứng nhiệt nhômlà:

A. 93,75%. B. 90,25%. C. 82,50%. D. 75,00%. Câu 9: Thực hiện phản ứng nhiệt nhôm hỗn hợp gồm m gam Al và 4,56 gam (trong điều kiện 23CrO khôngcó ),saukhi phản ứng kết thúc,thu được hỗn hợp X.Chotoàn bộ Xvào một lượng dư dung 2O dịch HCl(loãng,nóng),saukhicác phản ứng xảy rahoàntoàn,thu được 2,016lít (đktc). Còn nếu 2H chotoàn bộ Xvào một lượng dư dung dịch NaOH (đặc, nóng),saukhicác phản ứng kết thúcthì số mol NaOH đã phản ứng là: A. 0,14. B. 0,08. C. 0,16. D. 0,06. Câu 10: Nung hỗn hợp bột gồm Alvà (trong điều kiện khôngcóoxi),thu được hỗn hợp chất rắn 23FeO X.ChiaXthànhhai phần bằng nhau.Cho phần một vàodung dịch HCl (dư) thu được 7,84lítkhí 2H (đktc). Cho phần haivàodung dịch NaOH (dư) thu được 3,36lítkhí (đktc). Biết rằng các phản ứng 2H đều xảy rahoàntoàn. Phần trăm khối lượng của FetrongXlà: A. 33,61%. B. 42,32%. C. 66,39%. D. 46,47%. Câu 11: Hỗn hợp X gồm 3,92gamFe,16gam vàmgamAl.NungX ở nhiệt độ caotrong điều 23FeO kiện khôngcókhôngkhí,thu được hỗn hợp chất rắn Y.ChiaYthànhhai phần bằng nhau. Phần một tác dụng với dung dịch loãng (dư), thu được 4amolkhí . Phần hai phản ứng với dung dịch NaOH 24HSO 2H dư, thu được amolkhí . Biết các phản ứng đều xảy rahoàntoàn.Giá trị của mlà: 2H A. 3,51. B. 4,05. C. 5,40. D. 7,02.

Câu 12: Trộn 21,6gam bột Al với mgam hỗn hợp gồm thu được hỗn hợp Y.NungY ở 2334 Fe,FeO,FeO nhiệt độ caotrong điều kiện khôngcókhôngkhí đến phản ứng xảy rahoàntoàn,thu được chất rắn Z.Cho Ztác dụng với dung dịch NaOH dư thu được 6,72lít (đktc). Mặt khác, nếu choZtác dụng với dung 2H dịch loãng dư thu được 19,04lítNO (sản phẩm khử duy nhất, ở đktc). Giá trị của mlà: 3HNO

A. 58,6. B. 46,0. C. 62,0. D. 50,8. Bài tập nâng cao

Câu 13: Tiến hành phản ứng nhiệt nhôm hỗn hợp X gồm 0,03mol ;0,04molFeOvàamolAl.23CrO Sau một thời gian phản ứng, trộn đều, thu được hỗn hợp chất rắn Y.ChiaYthànhhai phần bằng nhau. Phần một phản ứng vừa đủ với 400mldung dịch NaOH0,1M(loãng). Phần hai phản ứng với dung dịch HClloãng,nóng (dư), thu được 1,12lítkhí (đktc). Giả sử trong phản ứng nhiệt nhôm, chỉ bị 2H 23CrO khử thànhCr. Phần trăm khối lượng đã phản ứng là: 23CrO

A. 20,00%. B. 66,67%. C. 33,33%. D. 50,00%. Câu 14: Đun nóng hỗn hợp gồm Alvà (trong điều kiện khôngcókhôngkhí) đến khi phản ứng 23FeO xảy rahoàntoàn,thu được 28,92gam hỗn hợp rắn X. Nghiền nhỏ, trộn đều rồi chiaXlàmhai phần. Cho phần một vàodung dịch NaOH dư, thu được 1,008lítkhí (đktc) và3,36gam chất rắn. Cho phần haivào 608mldung dịch 2,5M,thu được 3,808lítkhíNO (đktc) vàdung dịch chỉ chứa mgam muối. Giá 3HNO trị của mlà: A. 98,67. B. 101,07. C. 101,55. D. 99,75. Câu 15: Đun nóng hỗn hợp gồm Alvàmgamhaioxit sắt trongkhí trơ, thu được hỗn hợp rắn X.ChoX vào dung dịch NaOH dư, thu được dung dịch Y, chất không tan Z và 0,672 lít khí (đktc). Sục khí 2H dư vàoY,thu được 7,8gam kết tủa. ChoZtan hết vàodung dịch ,thu được dung dịch chứa 2SO 24HSO 15,6gam muối sunfatvà2,464lítkhí (ở đktc, sản phẩm khử duy nhất của ). Biết các phản 2SO 24HSO ứng xảy rahoàntoàn.Giá trị của mlà: A. 6,48. B. 5,04. C. 6,96. D. 6,29. Dạng 6: Bài toán Al tác dụng với dung dịch 3HNO Ví dụ mẫu Ví dụ 1: Hòatanhoàntoàn12,42gamAlvào bằng dd loãng dư thu được dung dịch Xvà1,344lít

OFFICIAL

Mặt khác: . 2hkhí/ h hH hkhí 28a44bd18M2.1836 3628a44b2,162 0,06

Từ (1)và(2)suyra: .ab0,03  Ta thấy 22 khínhane klchoeAl NNO n3n1,38moln10n8n0,54mol    43NHNO 1,380,54 n 0,105mol 8 

Bảo toànnguyên tố Al: . 33 AAl lNO nn0,46mol  Muối sau phản ứng gồm và . 3 AlCl0,46mol 43 NHNO0,105mol muoi m0,105800,46213106,38gam   Chọn C.  Ví dụ 2: Hòatanhoàntoàn3,79gam hỗn hợp X gồm AlvàZn (tỉ lệ số mol2:5)vàodung dịch chứa 0,394mol thu được dung dịch YvàVlítkhí (đktc). Y phản ứng tối đa với 3,88lítdung dịch 3HNO 2N NaOH0,125M.Giá trị của Vlà: A. 0,1120. B. 0,2240. C. 0,3584. D. 0,2688. Hướng dẫn giải . NaOH OH n0,485moln0,485mol   Dung dịch Y phản ứng được với NaOH Ycó chứa .  43NHNO Gọi số mol của AlvàZn lần lượt là2avà5amol. Tacó: .2a.275a.653,79a0,01  Số mol của AlvàZntrongX lần lượt là0,02và0,05mol.

Theo phương trình: .xz0,080,20,4853  Từ (1),(2)và(3)suyra: và . x0,005;y0,012   z0,2  lít. 2H V0,01222,40,2688

Chọn D.  Bài tập tự luyện dạng 6 Bài tập cơ bản Câu 1: Cho15,6gam hỗn hợp X gồm Alvà tan hết trongdung dịch loãng dư, thu được 23FeO 3HNO 4,48lítkhíNO (sản phẩm khử duy nhất, đktc). Phần trăm khối lượng của trongXlà: 23FeO A. 65,38%. B. 48,08%. C. 34,62%. D. 51,92%. Câu 2: Cho2,19gam hỗn hợp gồm Cu,Altác dụng hoàntoàn với dung dịch dư, thu được dung 3HNO dịch Yvà0,672lítkhíNO (ở đktc, là sản phẩm khử duy nhất). Khối lượng muối trongYlà: A. 6,39gam. B. 7,77gam. C. 8,27gam. D. 4,05gam. Câu 3: Hòatanhoàntoàn25,3gam hỗn hợp X gồm Mg,Al,Zn bằng dung dịch .Saukhi phản 3HNO ứng kết thúcthu được dung dịch Yvà4,48lít (đktc) khíZ (gồm hai hợp chất khíkhôngmàu)có khối lượng 7,4gam.Cô cạn dung dịch Ythu được 122,3gam hỗn hợp muối. Số mol đã thamgia phản 3HNO ứng là:

A. 0,4mol. B. 1,4mol. C. 1,9mol. D. 1,5mol. Câu 4: Hỗn hợp X gồm Mg(0,10mol)vàZn(0,15mol).ChoXtác dụng với dung dịch loãng 3HNO (dư), sau phản ứng khối lượng dung dịch tăng 13,23gam. Số mol thamgia phản ứng là: 3HNO

A. 0,6200mol. B. 1,2400mol. C. 0,6975mol. D. 0,7750mol. Câu 5: HòatanhoàntoànmgamAl bằng dung dịch loãng,thu được 5,376lít (đktc) hỗn hợp khí 3HNO X gồm vàdung dịch chứa 8mgam muối. Tỉ khối của Xso với bằng 18.Giá trị của mlà: 22 N,NO 2H

A. 17,28. B. 19,44. C. 18,90. D. 21,60. Câu 6: Chomgam hỗn hợp gồm Mg,Fevàodung dịch loãng, dư thu được dung dịch Xvà5,6lít 3HNO khíNO(là sản phẩm khử duy nhất ở đktc). Chodung dịch dư vàodung dịch Xthu được 24gam kết 3NH tủa. Giá trị của mlà: A. 11,25. B. 10,75. C. 10,25. D. 12,25.

Câu 7: Cho hỗn hợp gồm 0,1molMgvà0,04molAlvào lượng dư dung dịch . Phản ứng kết thúc, 3HNO thu được dung dịch có khối lượng tăng 3,48 gam so với dung dịch ban đầu. Số mol đã 3HNO 3HNO thamgia phản ứng là: A. 0,40mol. B. 0,04mol. C. 0,50mol. D. 0,60mol. Câu 8: Hòatanhoàntoàn12,84gam hỗn hợp gồm Fe,AlvàMgcó số mol bằng nhautrongdung dịch loãng (dư), thu được dung dịch X chứa 75,36gam muối và hỗn hợp khíY gồm và 3HNO 22 N,NO,NO .TrongY, số mol bằng số mol . Biết tỉ khối của Yso với bằng 18,5. Số mol đã 2NO 2N 2NO 2H 3HNO thamgia phản ứng là:

A. 1,275mol. B. 1,080mol. C. 1,140mol. D. 1,215mol.

Bài tập nâng cao Câu 9: Cho7,65gam hỗn hợp X gồm Alvà (trong đó Al chiếm 60% khối lượng) tanhoàntoàn 23AlO trongdung dịch Y gồm và ,thu được dung dịch Z chỉ chứa ba muối trunghòavàmgam 24HSO 3NaNO hỗn hợp khíT(trongTcó0,015mol ).Chodung dịch dư vàoZ đến khicác phản ứng xảy ra 2H 2BaCl hoàntoàn,thu được 93,2gam kết tủa. Còn nếu choZ phản ứng với NaOHthì lượng NaOH phản ứng tối đa là0,935mol.Giá trị của m gần nhất với giá trị nàosau đây? A. 2,5. B. 3,0. C. 1,5. D. 1,0. Câu 10: Hòatanhoàntoàn hỗn hợp rắn X gồm vàFevàodung dịch chứa 0,5molHClvà 32Al,FeNO 0,03mol ,thu được dung dịch Y chỉ chứa 25,13gamcác muối và0,05mol hỗn hợp khíTcó tỉ 3NaNO khối so với bằng 10,6(trongTcó chứa 0,02mol ).ChoY phản ứng tối đa 0,58molNaOHtrong 2H 2H dung dịch. Mặt khác, nếu chodung dịch dư vàoY,thu được 78,23gam kết tủa Z. Biết các phản 3AgNO ứng xảy rahoàntoàn. Phần trăm khối lượng của FetrongXlà: A. 17,09%. B. 31,78%. C. 25,43%. D. 28,60%.

OFFICIAL

Chú ý 1: Nếu trongdung dịch có thì sẽ phản ứng với trước, sau đó mới phản ứng với OHH OH . 2AlO

Cách2: Xét phương trìnhhóa học songsong: Nếu thì chỉ xảy ra(1),khi đó: 2HAlO nn  3 AlOHHnn  Nếu thì xảy ra cả (1)và(2),khi đó: 2HAlO nn  

Ta được: Cách3: Dùng bảo toànnguyên tố. Ví dụ: Cho200mldung dịch HCl2Mvào100mldung dịch gồm NaOH0,6Mvà 1M, phản ứng 2NaAlO xongthu được mgam kết tủa. Giá trị của mlà: A. 7,80. B. 3,90. C. 3,12. D. 1,56. Hướng dẫn giải

Bảo toànnguyên tố Na: . 2 NaClNaAlONaOH nnn0,10,060,16mol  Bảo toànnguyên tố Cl: . 3 3AlClNaClHClAlCl 0,40,163nnnn 0,08mol 3 

toànnguyên

5,85. D. 4,68. Hướng dẫn giải

Chọn A.  Ví dụ 2: Cho100mldung dịch HCl1,6Mvào100mldung dịch 1M, phản úngxongthu được 2NaAlO mgam kết tủa. Giá trị

Xéthai trường hợp: TH1: Kết tủa chưa bị hòa tan, dư, hết. Chỉ xảy ra phản ứng (1), khi đó ta có: 2 AlOH

TH2: Kết tủa bị hòa tan một phần, và đều hết. Xảy ra cả phản ứng (1) và (2), khi đó: 2 AlOH

A. 0,6. B. 0,5. C. 1,2. D. 1,0. Hướng dẫn giải 

Lượng HCl nhỏ nhất khi kết tủa chưa bị hòatan,khi đó:

Chọn A.  Ví dụ 3: Hòatanhoàntoànmgam hỗn hợp (tỉ lệ mol tương ứng là4:3)vào nước, thu 223 NaO,AlO được dung dịch X.Cho từ từ dung dịch HCl1MvàoX, kết quả thí nghiệm được ghi ở bảng sau: Thể tíchdung dịch HCl(ml) 300 600 Khối lượng kết tủa (gam) a a2,6  Giá trị của avàm lần lượt là: A. 23,4và35,9. B. 15,6và27,7. C. 15,6và55,4. D. 23,4và56,3. Hướng dẫn giải Gọi số mol của lần lượt là4xvà3xmol. 223 NaO,AlO

           Bảo toànnguyên tố Al: 10,68x y 6x2 303   Từ (1)và(2)suyra: x0,05;y0,2 

Vìkhi thể tíchHCl tăng từ 300mllên600mlmà kết tủa vẫn tăng, chứng tỏ tại 300mlcòn dư 2NaAlO Gọi số mol kết tủa tương ứng với agamlàymol.

Tacó sơ đồ:

NaO:4xmolNaAlO:6xmol AlO:3xmolNaOH:2xmol   A0,68xlCl:mol XHClAlOH 3 NaCl:8xmol 

NaAlO:6xymol

m0,054620,05310227,7gam a0,27815,6gam

Chọn B. 

Bài tập tự luyện dạng 7 Bài tập cơ bản

Câu 1: Hòatanhoàntoànmgam hỗn hợp gồm và vào nước thu được dung dịch Xtrong 2 NaO23AlO suốt. Thêm từ từ dung dịch HCl1MvàoX,khi hết 100mlthì bắt đầu xuất hiện kết tủa; khi hết 300ml hoặc 700mlthì đều thu được agam kết tủa. Giá trị của avàm lần lượt là: A. 15,6và27,7. B. 23,4và35,9. C. 23,4và56,3. D. 15,6và55,4. Câu 2: Dẫn Vlítkhí (đktc) vàodung dịch dư, thu được kết tủa X.NungX đến khối lượng 2CO 2NaAlO không đổi thu được 10,2gam chất rắn Y.Giá trị của Vlà: A. 2,24. B. 4,48. C. 3,36. D. 6,72. Câu 3: Hòatanhoàntoànmgam hỗn hợp Na,Al (tỉ lệ mol tương ứng là5:4),thu được dung dịch X. Cho từ từ dung dịch HCl1MvàoX, kết quả thí nghiệm được ghi ở bảng sau: Thể tíchdung dịch HCl(ml) 210 430 Khối lượng kết tủa (gam) a a1,56 Giá trị của mlà: A. 6,69. B. 11,15. C. 9,80. D. 6,15. Câu 4: Cho8,63gam hỗn hợp X gồm Na,K,Bavà (trong đó oxi chiếm 19,47% về khối lượng) 23AlO tan hết vào nước thu được dung dịch Yvà1,344litkhí (đktc). Cho0,32lítdung dịch HCl0,75Mvào 2H dung dịch Y,thu được mgam kết tủa. Giá trị của mlà: A. 5,46. B. 1,04. C. 2,34. D. 2,73. Câu 5: Chomgam hỗn hợp gồm (trong đó oxi chiếm 9,638% khối lượng) 22 Na,NaO,K,KO,Ba,BaO tác dụng với một lượng dư ,thu được 0,0672lítkhí (đktc) và20mldung dịch X.ChoXtác 2 HO 2H dụng với 20mldung dịch chứa hỗn hợp gồm 0,2MvàHCl0,1M,thu được 40mldung dịch có 24HSO .Giá trị của m gần nhất với: pH13  A. 0,66. B. 0,68. C. 0,72. D. 0,54. Bài tập nâng cao Câu 6: Cho0,926gam hỗn hợp gồm (trong đó oxi chiếm 3,456%)tác dụng 22 Na,NaO,K,KO,Ba,BaO với một lượng dư ,thu được 0,112lítkhí (đktc) và200mldung dịch X. Hấp thụ 0,224lít 2 HO 2H 2CO (đktc) vào200mlX,thu được 0,394gam kết tủa. Nếu cho0,002mol vào200mldung dịch X  243AlSO thìthu được mgam kết tủa. Giá trị của mlà: A. 1,088. B. 0,622. C. 0,466. D. 0,778. Câu 7: Hỗn hợp X gồm Al,Ba,NavàK.HòatanhoàntoànmgamXvào nước dư, thu được dung dịch Yvà0,0405molkhí .Cho từ từ đến hết dung dịch chứa 0,018mol và0,03molHClvàoY, 2H 24HSO thu được 1,089 gam hỗn hợp kết tủa và dung dịch Z chỉ chứa 3,335 gam hỗn hợp các muối clorua và muối sunfattrunghòa. Phần trăm khối lượng của kim loại BatrongXlà:

A. 42,33%. B. 37,78%. C. 29,87%. D. 33,12%.

Câu 8: Hòatanmgam hỗn hợp X gồm Ba,BaO,Alvà vào nước dư, thu được 0,008molkhí 23AlO 2H vàdung dịch Y.ChiaYlàmhai phần bằng nhau. Nhỏ từ từ dung dịch HCl0,1Mvào phần một đến khi bắt đầu xuất hiện kết tủa thì hết 20ml. Sục từ từ 0,0054molkhí vào phần hai,thu được 0,4302gam 2CO kết tủa vàdung dịch Z chỉ chứa một chất tan.Giá trị của mlà: A. 0,599. B. 1,198. C. 0,536. D. 1,070.

Câu 9: Hòatanhoàntoànmgam hỗn hợp X gồm Al,NavàBaOvào nước dư, thu được dung dịch Yvà 0,085molkhí .Cho từ từ đến hết dung dịch chứa 0,03mol và0,1molHClvàoY,thu được 2H 24HSO 3,11 gam hỗn hợp kết tủa và dung dịch Z chỉ chứa 7,43 gam hỗn hợp các muối clorua và muối sunfat trunghòa.Giá trị của mlà: A. 2,79. B. 3,76. C. 6,50. D. 3,60. Câu 10: Hỗn hợp X gồm Al,K, vàBaO(trong đó oxi chiếm 10% khối lượng của X).Hòatanhoàn 2 KO toànmgamXvào nước dư, thu được dung dịch Yvà0,0056molkhí .Cho từ từ đến hết dung dịch 2H chứa 0,004mol và0,002molHClvàoY,thu được 0,498gam hỗn hợp kết tủa vàdung dịch Z chỉ 24HSO chứa 0,6182gam hỗn hợp các muối cloruavà muối sunfattrunghòa.Giá trị của mlà: A. 0,9592. B. 0,5760. C. 0,5004. D. 0,9596. Dạng 8: Bài toán đồ thị Bài toán 1: Đồ thị muối nhôm tác dụng với dung dịch kiềm Phương pháp giải * Nếu cho từ từ dung dịch NaOH đến dư vào dung dịch chứa a mol . Đồ thị: 3Al

OFFICIAL

Chọn C. 

Ví dụ mẫu

Ví dụ 1: Cho từ từ dung dịch NaOH đến dư vàodung dịch chứa amol . Khối lượng kết tủa thu được phụ thuộc vào số mol 3AlCl NaOH được biểu diễn bằng đồ thị trên.Giá trị của alà: A. 0,15. B. 0,10. C. 0,12. D. 0,20.

Hướng dẫn giải Tại thời điểm

Khi đó, kết tủa đã hòatan một phần, tacó:

Chọn A.  Ví dụ 2: Cho từ từ dung dịch NaOH đến dư vàodung dịch chứa a mol HCl và b mol . Khối lượng kết tủa thu 3AlCl được phụ thuộc vào số molNaOH được biểu diễn bằng đồ thị bên.Giá trị của avàb lần lượt là: A. 0,15và0,20. B. 0,10và0,30. C. 0,10và0,20. D. 0,15và0,30. Hướng dẫn giải Nhìnvào đồ thị bêntacó: HHCl ann0,1mol   Tại điểm cuối của đồ thị, kết tủa tanhoàntoàn,tacó: 3 3 3 OHAlH Al Al n4nn1,34n0,1n0,3mol 

B.

Ví dụ 3: Hòatanagam hỗn hợp gồm Alvà 23AlO vàodung dịch loãng, dư, thu được dung dịch

HSO X và 1,008 lít khí (đktc). Cho từ từ dung dịch 2H NaOH1Mvàodung dịch X. Số mol kết tủa thu được phụ thuộc vào thể tích dung dịch NaOH được biểu diễn bằng đồ thị bên.Giá trị của alà: A. 2,34. B. 7,95. C. 3,87. D. 2,43. Hướng dẫn giải

Tại điểm cuối của đồ thị: Kết tủa tanhoàntoàn:  2 neu HAlOOcó H n4nn  Ví dụ: Cho từ từ dung dịch HCl đến dư vào dung dịch chứa amolNaOHvàbmol . Khối lượng kết tủa 2NaAlO thu được phụ thuộc vào số mol NaOH được biểu diễn bằng đồ thị sau:Giá trị của avàb lần lượt là: A. 0,10và0,15. B. 0,20và0,15. C. 0,10và0,35. D. 0,20và0,35. Hướng dẫn giải Nhìnvào đồ thị, tacó: NaOHOH ann0,2mol  Tại điểm cuối của đồ thị: 2 2HAlOOHAlO 0,80,2n4nnn 0,15mol 4   Chọn B.  Ví dụ mẫu Ví dụ 1: Cho từ từ dung dịch HCl đến dư vàodung dịch chứa a mol . Khối lượng kết tủa thu được phụ thuộc vào số 2NaAlO molNaOH được biểu diễn bằng đồ thị bên.Giá trị của mlà: A. 10,92. B. 7,80. C. 12,48. D. 11,70. Hướng dẫn

Chọn D.  Ví dụ 2: Hòatanhoàntoànagam hỗn hợp X gồm và vào nước thu được dung dịch Y. 23AlO2 NaO

Cho từ từ dung dịch HCl1MvàoY. Khối lượng kết tủa thu được phụ thuộc vào thể tíchdung dịch HCl được biểu diễn bằng đồ thị bên.Giá trị của alà: A. 14,40. B. 19,95. C. 29,25. D. 24,60. Hướng dẫn giải Nhìnvào đồ thị ta thấy dung dịch Y gồm và . OH 2AlO Tại thời điểm ,khi đó: HCl HCl Vn0,15mol 150ml 

Tại thời điểm , kết tủa chưa đạt cực đại: HCl HCl Vn0,35mol 350ml 

nnnn0,350,150,2mol

Tại thời điểm , kết tủa đã hòa tan một phần: HCl HCl Vn0,75mol 750ml 

Trongdung dịch Ycó (0,3mol)vàNaOH dư (0,15mol). 2NaAlO Bảo toànnguyên tố Na: . 2 NaO 0,30,15 n 0,225mol 2 

Bảo toànnguyên tố Al: . 23AlO 0,3 n0,15mol 2  .a0,225.620,15.10229,25gam 

Chọn C.  Bài tập tự luyện dạng 8 Bài tập cơ bản Câu 1: Khi nhỏ từ từ đến dư dung dịch NaOHvàodung dịch hỗn hợp gồm amolHClvàbmol , kết quả thí nghiệm 3AlCl được biểu diễn trên đồ thị bên. Tỉ lệ a:blà: A. 4:3. B. 2:1. C. 1:1. D. 2:3. Câu 2: Khi nhỏ từ từ dung dịch NaOH đến dư vàodung dịch , kết quả thí nghiệm được biểu diễn theo đồ thị 3AlCl sau (số molcác chất tínhtheo đơn vị mol).Giá trị của x là:

A. 0,82. B. 0,80. C. 0,78. D. 0,84. Câu 3: Khi nhỏ từ từ dung dịch HClvàodung dịch hỗn hợp gồm amol vàbmol 2 BaOH 22BaAlO , kết quả thí nghiệm được biểu diễn trên đồ thị bên. Tỉ lệ a:blà: A. 1:2. B. 2:1. C. 2:3. D. 1:3.

Câu 4: Nhỏ từ từ dung dịch 0,2M vào ống 2 BaOH nghiệm chứa . Khối lượng kết tủa thu được  243AlSO phụ thuộc vào thể tích được biểu diễn bằng 2 BaOH đồ thị bên.Giá trị của V gần nhất với: A. 1,7. B. 2,1. C. 2,4. D. 2,5.

Câu 5: Nhỏ từ từ dung dịch vàodung dịch hỗn 2 BaOH hợp và . Khối lượng kết tủa thu được  243AlSO 3AlCl phụ thuộc vào số mol được biểu diễn bằng đồ 2 BaOH thị bên. Tổng giá trị bằng:  xy 

A. 163,2. B. 162,3. C. 132,6. D. 136,2.

Câu 6: Khi nhỏ từ từ đến dư dung dịch NaOH vào dung dịch X chứa xmol vàymol , số mol kết 24HSO  243AlSO tủa thu được phụ thuộc vào số mol NaOH được biểu diễn bằng đồ thị sau. Mặt khác, nếu chodung dịch chứa 0,7mol vàoX, phản ứng hoàntoànthu được mgam kết 2 BaOH tủa. Giá trị của m gần nhất với:

A. 170,0. B. 145,0. C. 167,0. D. 151,5. Câu 7: Chomgam hỗn hợp gồm NavàAlvào một lượng nước dư, thu được dung dịch X. Nhỏ từ từ đến dư dung dịch HClvàoX, kết quả thí nghiệm được biểu diễn đồ thị bên.Giá trị của mlà:

A. 10,4. B. 9,6. C. 19,6. D. 17,3.

Câu 8: Hòatanmgam hỗn hợp gồm và vào 2 NaO23AlO

nước thu được dung dịch X.Cho từ từ dung dịch HCl1M vào dung dịch X. Lượng kết tủa phụ thuộc vào thể tích dung dịch HCl được biểu diễn đồ thị bên.Giá trị của mlà:

A. 32,8. B. 22,6. C. 16,4. D. 26,7.

Câu 9: Hòatan hỗn hợp gồm Alvà trong 23AlO

200mldung dịch HCl nồng độ x(mol/l)thu được dung dịch Xvàkhí (ở đktc). Cho từ từ dung 2H dịch NaOH1Mvàodung dịch X. Khối lượng kết tủa phụ thuộc vào thể tíchdung dịch NaOH được biểu diễn bằng đồ thị bên.Giá trị của xlà:

A. 2,0. B. 4,0. C. 1,5. D. 3,0. Câu 10: Hòa tan hỗn hợp gồm Na và vào 23AlO nước thu được dung dịch X và V lít khí (ở 2H đktc). Cho từ từ dung dịch HCl 1M vào dung dịch X. Lượng kết tủa phụ thuộc vào thể tíchdung dịch HCl được biểu diễn bằng đồ thị bên.Giá trị của V là:

A. 4,48. B. 8,96. C. 5,04. D. 3,92. Câu 11: Cho m gam hỗn hợp X gồm Ba, BaO, Al vào nước dư phản ứng kết thúc thu được 1,792lítkhí (đktc), dung dịch Y.Cho từ từ dung dịch HCl1MvàoY. Khối lượng kết tủa thu được phụ thuộc vào thể tíchdung dịch HCl được biểu diễn bằng đồ thị bên.Giá trị của mlà:

A. 5,35. B. 5,19. C. 5,67. D. 5,53. Câu 12: Nhỏ từ từ dung dịch đến 2 BaOH dư vào dung dịch hỗn hợp và 24NaSO . Khối lượng kết tủa thu được phụ  243AlSO thuộc vào thể tích số mol được 2 BaOH biểu diễn bằng đồ thị bên.Giá trị của xlà:

A. 0,40. B. 0,20. C. 0,25. D. 0,30.

Câu 13: Cho từ từ đến dư dung dịch NaOH0,1M vào300mldung dịch hỗn hợp gồm amol/l 24HSO và b mol/l. Đồ thị hình bên mô tả sự  243AlSO phụ thuộc của số mol kết tủa vào số mol 3 AlOH NaOH đã dùng. Tỉ số gần nhất với giá trị nào a b sau đây?

A. 1,7. B. 2,3. C. 2,7. D. 3,3. Câu 14: Khi nhỏ từ từ đến dư dung dịch NaOHvào dung dịch hỗn hợp gồm xmol vàymol  243AlSO , kết quả thí nghiệm được biểu diễn trên đồ 24HSO thị bên. Tỉ lệ x:ylà: A. 1:2. B. 1:1. C. 2:3. D. 2:1. Bài tập nâng cao Câu 15: HòatanhoàntoànagamAltrongdung dịch ,thu được dung dịch X. Nhỏ rất từ từ 2 BaOH dung dịch 0,5Mvàodung dịch Xvà lắc nhẹ để các phản ứng xảy rahoàntoàn. Đồ thị biểu diễn 24HSO sự phụ thuộc tổng khối lượng kết tủa (mgam)theo thể tíchdung dịch (Vml) như sau: 24HSO Giá trị của alà: A. 8,10. B. 4,05. C. 5,40. D. 6,75.

Dạng 1: Lí thuyết trọng tâm 1 – B 2 – C 3 – A 4 – C 5 – D 6 – D 7 – B 8 – D 9 – C 10 – D 11 – A 12 – C 13 – B 14 – B 15 – A 16 – A 17 – C 18 – C 19 – C 20 – D Câu 1: Đáp án B Phènchuacócông thức là hay .  24242 3 KSO.AlSO.24HO42 2 KAlSO.12HO

Câu 4: Đáp án C Nhỏ từ từ dung dịch NaOH đến dư vàodung dịch X.Lúc đầu có kết tủa keobônglà ,sau đó kết 3 AlOH tủa tan dần hết Chất Xlà .  3AlCl

Câu 10: Đáp án D Ở nhiệt độ caoAl khử được cácoxit của kim loại đứng sauAltrongdãy hoạt động hóa học. Cácoxit bị Al khử ở nhiệt độ caolà: .  23FeO,CuO,CrO Câu 12: Đáp án C Phương trìnhhóa học:   

Câu 13: Đáp án B

(a) Đúng vìthu được kết tủa .3CaCO (b)Saivìkhôngthu được kết tủa. (c),(d) đúng vìthu được kết tủa 3 AlOH

Câu 14: Đáp án B Cả 5 chất đều phản ứng được với NaOH.

Câu 15: Đáp án A

Cácphát biểu đúng là:(a),(d). (b)saivì ở nhiệt độ thường, Bekhôngtantrong nước. (c)saivì quặng boxitcóthành phần chínhlà .23AlO (e)saivì thạch cao sống cócông thức là . 42 CaSO.2HO (g)saivì đun nóng chỉ có thể làm mềm nước cứng cótính cứng tạm thời.

Câu 16: Đáp án A

Cácphát biểu đúng là:(b),(g).

(a)saivìcáckim loại kiềm mới tan được trong nước và giải phóngkhí hiđro, cònoxit của kim loại kiềm thìtantrong nước không giải phóngkhí hiđro.

(c)saivìtrongdung dịch Natác dụng với nước trước nênkhông thử được ion . 3Al (d)saivìCO chỉ khử được oxit của kim loại đứng sauAltrongdãy hoạt động hóa học màMg đứng trước Al Không khử được. 

(e)saivìAllàkim loại, không phải chất lưỡng tính.

Câu 17: Đáp án C

CsaivìAlkhôngtantrong đặc, nguội. 3HNO

Câu 18: Đáp án C

Cả 5phát biểu đều đúng.

Câu 19: Đáp án C

Từ phản ứng (c) Loại B,D. 

Dựa vàoA,C Xlà ,Ylà ,Tlà .   243AlSO 2 BaOH 2BaCl

Từ phản ứng (b) Zlà .  4BaSO

Câu 20: Đáp án D

OFFICIAL

Ytác dụng với dung dịch loãng Ykhông thể là không thể là . 24HSO  4 BaSOX   243AlSO

Loại A,B.  Xkhông thể là vì sẽ khôngcó sản phẩm T Loại C. 3 AlOH  Dạng 2: Nhôm hoặc nhôm oxit tác dụng với dung dịch bazơ 1 – A 2 – D 3 – C 4 – B 5 – C 6 – C 7 – C 8 – D 9 – A 10 – C Câu 1: Đáp án A

Câu 4: Đáp án B

Bảo toànnguyên tố Na: . 2 2 NaOHNaAlO NaAlO nn0,2molm0,2.8216,4gam  

Câu 5: Đáp án C

Gọi số mol của Al, trong hỗn hợp X lần lượt làx,xmol. 23AlO

Tacó: 23 23

nn2nx2x0,2.1,5x0,1 mmm0,1.270,1.10212,9gam  

NaOHAlAlO XAlAlO

Câu 6: Đáp án C

Xét phản ứng X với NaOH: Chỉ Al phản ứng, Mgkhông phản ứng với NaOH. 2H Al 2n n0,1mol 3 

Xét phản ứng X với HCl: Cả Al,Mg đều phản ứng. Bảo toànelectron: 2 AlMgHMg 2.0,253.0,13n2n2nn 0,1mol 2   AlMg mmm0,1270,1245,1gam 

H Al AlOXAl 2n n0,2molmmm15,60,2.2710,2gam 3    Al H H 3n30,02 n 0,03molV0,0322,4lít 0,672 22    Câu 9: Đáp án A Xét phản ứng của X với dung dịch NaOH dư: Tacó: 2H Al 2n n0,2mol 3  Xét phản ứng của X với dung dịch loãng, dư: 24HSO

Nhận thấy: Lượng tăng lần. 2 BaOH0,5b1,67 0,3b  Lượng kết tủa tăng lần. 12,0451,41 8,55  Kết tủa bị hòatan một phần.  3 AlOH  3 3 AlOHAlOH n4nn1,6abmol  

Lại có:    4 243BaSOAlSO n3n3.0,2a0,6amol m0,6a233781,6ab12,045gam**

Từ (*)và(**)suyra: a0,075  Câu 12: Đáp án A Khithêm240mldung dịch NaOH2M: Kết tủa bị hòatan Dung dịch chứa: .   2 2 4 AlO,Na0,48mol,SO0,2mol  Bảo toàn điện tích: . 2 2 4 2AlOSONaAlO n2nnn0,480,2.20,08mol   

Khithêm220mldung dịch NaOH2M: Dung dịch chứa: hoặc .   2 3 4 Na0,44mol,SO0,2mol,Al   2AlO Nhận thấy: Dung dịch chứa: . 2 4NaSO n2n   2 2 4 AlO,Na0,44mol,SO0,2mol  Bảo toàn điện tích: . 2 2 4 2AlOSONaAlO n2nnn0,440,2.20,04mol    Bảo toànnguyên tố Al ở cả 2 phần:

. AlpuNa AlpuNaAldu nn0,05molmmmm0,05.270,05.232,354,85gam   

Câu 2: Đáp án D . 3AlOH n0,095mol  Bảo toànnguyên tố Al: . 3AlAlOH nn0,095mol  BaOhhAl BaO

mmm13,2750,095.2710,71gam %m80,678%    

Câu 3: Đáp án B

2H n0,04mol  Sau phản ứng cóAlkhôngtan Na phản ứng hết.  Tacó: 2 HNaNa Al n2nn0,02moln0,0220,04mol   Mà: . AlpuNa Aldu nn0,02moln0,040,020,02mol    . chatran m0,02.270,54gam 

mmm0,1.390,1.276,6gam m8,66,62gam    Câu 5: Đáp án A .    2 2 2 H1 H2 H3 n0,09mol,n0,04mol,n0,07mol

   Gọi số mol của K,Mg,Altrong hỗn hợp X ở mỗi phần lần lượt làx,y,zmol. Xét phần một: Bảo toànelectron:  KMgAl n2n3n0,18molx2y3z0,18*

Gọi số mol của sinhrakhiX phản ứng với làamol Số mol của khiX phản ứng với 2H 2 HO  2H

NaOH dư là1,75amol. Nhận thấy, khichovàodung dịch NaOHthu được nhiều khí hơn KhichoXvào nước Al dư. 2H Tacó: . 2 NaHNa 2nnn0,5amol  KhichoXvàoNaOH dư Al phản ứng hết.  Tacó:   2 HNaAlAl Na

1 2nn3nn2.1,75a0,5aamol 3 %0,5a.23 m .100%29,87% 0,5a23a27

Câu 7: Đáp án B Nhận thấy, khichovàodung dịch thu được nhiều khí hơn KhichoXvào nước Al dư. 2 BaOH 2H Xét phần một: . 2 HBa Ba n4n0,06moln0,015mol   Xét phần hai: . 2 HBaAlAl 20,0920,0152n2n3nn 0,05mol 3  

Câu 8: Đáp án C 2H n0,08mol  Gọi số mol của Ba,Na,Altrong hỗn hợp X lần lượt làx,y,6xmol. Sau phản ứng có0,54gam chất rắn Al dư (0,02mol).  Tacó:  2 HNaBa n2n4n0,08mol2xy0,04*  

Fe2HClFeClH 0,090,09 mol 2Al6HCl2AlCl3H 0,040,04 mol AlO6HCl2AlCl3HO 0,040,08 mol FeO8HClFeCl2FeCl4HO 0,010,040,02mol

gồm 0,12mol ;0,1mol và0,02mol . 3AlCl 2FeCl 3FeCl .m0,12.133,50,1.1270,02.162,531,97gam

Tacó: 2H Aldu 2n20,3 n 0,2mol 33 

Bảo toànnguyên tố Al: .  23 23AlAlOAlduAlO OY 0,80,2n2nnn 0,3moln0,330,9mol 2   

Quy đổi hỗn hợp X gồm FevàO. Bảo toànnguyên tố O: .  OXOY nn0,9mol 

Bảo toànelectron: . AlFeNOOFe 3.0,852.0,93.0,83n3n3n2nn 0,65mol 3    . XFeO mmm0,65.560,9.1650,8gam 

Câu 13: Đáp án B . 2 NaOH H n0,04mol,n0,05mol  

Xét phản ứng của 1/2Y với NaOH: VìCr, đều không phản ứng với NaOH,nên muối thu được là . 23CrO 2NaAlO . 2 AlNaAN đ lOOH b a nnn0,04moln0,08mol  Gọi số mol của Cr,Fe,Al dư cótrong từng phần của Y lần lượt làx,y,zmol.

Tacó: . Alpu n0,82zmol 

Xét phản ứng nhiệt nhôm: Bảo toànelectron: .   AlpuFeCr 3n2n3n30,082z22y32x3x2y3z0,12* 

Xét phản ứng của 1/2Y với HCl: Bảo toànelectron: . 2CrFeAlH 2n2n3n2n2x2y3z0,1**

phần hai:

hai chứa: Al(0,09mol),Fe(0,18mol), (0,09mol).

toànnguyên

Tacó: Z Z 7,2 n0,2molM37 0,2

TH1:Z gồm NO(xmol)và (ymol). 2 NO

Tacó: xy0,2x0,1TM 30x44y7,4y0,1

Gọi số mol cótrongYlàamol. 43NHNO

n3n8n8n1,18amol m25,31,18a6280a122,3a0,05mol n4n10n10n0,140,1100,05101,9mol

TH2:Z gồm

Bảo toàn điện tích: 2 NaAlOOH nnn0,30,10,4mol 

Bảo toànnguyên tố Al,Na: 2 Na Al Na AlO nn0,4mol;nn0,3mol  

TH2: Kết tủa gồm và max. 3 AlOH 4BaSO Tacó: Thỏa mãn.

kết tủa cực đại.

cực

và bị hòatan một phần.

CHƯƠNG 7: SẮT VÀ MỘT SỐ KIM LOẠI QUAN TRỌNG

BÀI 15: SẮT VÀ HỢP CHẤT CỦA SẮT

Mục tiêu

 Kiến thức

+ Chỉ ra được vị trí, cấu hìnhelectron lớp ngoàicùng,tính chất vật lý của sắt.

+Trìnhbày được tính chất hoá học của sắt: tính khử trungbình(tác dụng với oxi, lưu huỳnh, clo, nước, dung dịch axit,dung dịch muối).

+Phântích được tính khử của hợp chất sắt(II) vàtínhoxihóa của hợp chất sắt(III).

+Nêu được thành phần của gangvàthép.

+Trìnhbày được nguyên tắc điều chế và ứng dụng của sắt và một số hợp chất của sắt.  Kĩ năng

+ Viết được phương trìnhhóa học và phương trìnhionthu gọn minh họa tính chất hóa học của sắt và hợp chất của sắt...

OFFICIAL

+ Nhận biết được ionFe2+,Fe3+ trongdung dịch.

+Phân biệt được một số đồ dùng bằng gang,thép.

+ Giải cácbài tập hóa học cóliênquan như: xác định kim loại dựa vào số liệu thực nghiệm, tính phần trăm khối lượng kim loại hoặc oxitkim loại trong hỗn hợp, tính khối lượng quặng...

I. LÍ THUYẾT TRỌNG TÂM

A. SẮT

1. Vị trí trong bảng tuần hoàn

Cấu hình:Fe :[Ar]3d64s2 .  Z26 

→ Fe thuộc ô26,chukì4,nhómVIIIB.

2. Tính chất vật lí

Kim loại màu trắng, hơi xám, khối lượng riêng lớn. Dẫn điện, dẫn nhiệt tốt. Cótính nhiễm từ.

3. Tính chất hóa học Tính khử trungbình.

•Tác dụng với phikim: Ở nhiệt độ cao, sắt khử được nguyên tử phi kim thànhionâm.

•Tác dụng với axit: HCl,H2SO4 loãng+Fe → Muối Fe2+ +H2 HNO3,H2SO4 đặc, nóng+Fe → Muối Fe3++SPK +H2O

•Tác dụng với muối:

Fe chỉ khử được những ion kim loại đứng sau nó trongdãy điện hóa(theoquy tắc α).

4. Trạng thái tự nhiên

Kim loại phổ biến thứ hai,sauAl. Tồn tại chủ yếu ở dạng hợp chất (quặng).

Ví dụ: Fe + S FeS

2O

OFFICIAL

Ví dụ: Fe + 2HCl → FeCl2 + H2 Ví dụ: Fe + 4HNO3 → Fe(NO3)3 + NO + 2H2O Chú ý: Fe bị thụ động hóa trong HNO3 đặc, nguội và H2SO4 đặc, nguội.

Ví dụ: Fe + CuSO4 → FeSO4 + Cu

Ví dụ: Quặng hematit đỏ: Fe2O3 khan. Quặng hematit nâu: Fe2O3.nH2O. Quặng manhetit: Fe3O4 (giàu sắt nhất, hiếm). Quặng xiđerit: FeCO3 Quặng pirit: FeS2

Sắt còn có mặt trong hemoglobin (hồng cầu của máu) → Vận chuyển oxi.

B. HỢP CHẤT CỦA SẤT

1. Hợp chất Fe (II)

Tính khử đặc

•FeO: Chất rắn, màu đen, khôngcótrong tự nhiên.

Làoxit bazơ. Cótính khử. Điều chế: DùngH2 hayCO khử Fe2O3. Nhiệt phân Fe(OH)2 trong điều kiện không có khôngkhí. Fe(OH)2 FeO+H2O t  •Fe(OH)2: Chất rắn, màu trắng hơi xanh,khôngtan trong nước.

Cótính bazơ. Cótính khử. Điều chế: Cho muối sắt(II) tác dụng với dung dịch kiềm

Fe2+ +2OH → Fe(OH)2↓ • Muối Fe(II): Đa số tantrong nước. Cótính khử.

Điều chế: Cho Fe (hoặc FeO, Fe(OH)2) tác dụng với axitHCl hoặc H2SO4 loãng.

2. Hợp chất Fe (III)

Tínhoxihóa đặc trưng: Fe3+ +1e → Fe2+ • Fe2O3: Chất rắn màu đỏ nâu, không tan trong nước.

Làoxit bazơ. Cótínhoxihóa.

Điều chế: Phân hủy Fe(OH)3.

2Fe(OH)3 Fe2O3 +3H2O t  •Fe(OH)3: Chất rắn, màunâu đỏ, khôngtantrong nước.

Cótính bazơ.

Điều chế: Cho muối sắt(III) tác dụng với dung dịch kiềm.

Fe3+ +3OH → Fe(OH)3↓

• Muối Fe(III): Đa số đều tantrong nước. Cótínhoxihóa.

C. HỢP KIM CỦA SẮT

Ví dụ: FeO + 2HCl → FeCl2 + H2O

Ví dụ: FeO + 4HNO3 → Fe(NO3)3 + NO2 + 2H2O

Ví dụ: Fe2O3 + CO 2FeO + CO2 t 

Ví dụ: Fe(OH)2 + 2HCl → FeCl2 + 2H2O

Ví dụ: 4Fe(OH)2 + O2 + 2H2O → 4Fe(OH)3↓

OFFICIAL

Ví dụ: 2FeCl2 + Cl2 → 2FeCl3 Chú ý: Muối sắt(II) điều chế được phải dùng ngay vì để trong không khi sẽ chuyển dần thành muối sắt(III).

Ví dụ: Fe2O3 + 6HCl → FeCl3 + 3H2O

Ví dụ: Fe2O3 + 3H2 2Fe + 3H2O t 

Ví dụ: 2Fe(OH)3 + 6HCl → 2FeCl3 + 3H2O

Ví dụ: 2FeCl3 + Fe → 3FeCl2

1. Gang

• Gang là hợp kim của sắt với cacbon trong đó có

từ 2 - 5% khối lượng cacbon, ngoài ra còn một lượng nhỏ cácnguyên tố Si,Mn,S...

•Phân loại:

Gang xám: chứa cacbon ở dạng than chì, dùng để đúc bệ máy, ống dẫn nước.

Gang trắng: chứa ít cacbon hơn ở dạng xementit(Fe3C),dùng để luyện thép.

• Nguyên tắc sản xuất: Khử quặng oxit bằng than cốc tronglòcao.

2. Thép

• Thép là hợp kim của sắt chứa từ 0,01 - 2% khối lượng của cacboncùng với một số nguyên tố khác (Si,Mn,Cr,Ni...)

•Phân loại:

Thép mềm: chứa không quá 0,1% C, dùng để kéo sợi, chế tạo vật dụng trong đời sống vàxây dựng nhà cửa.

Thép cứng: chứa trên0,9%C,dùng để chế tạo công cụ, chi tiết máy.

Thép đặc biệt: đưa thêm một số nguyên tố làmchothépcó những tính chất đặc biệt.

• Nguyên tắc sản xuất: Giảm hàm lượng các tạp chất C, S, Si, Mn, ... có trong gang bằng cách oxi hóacác tạp chất đó thànhoxit rồi biến thành xỉ và táchra khỏi thép.

SƠ ĐỒ HỆ THỐNG HÓA

SẮT

Vị trí trong bảng tuần hoàn

OFFICIAL

Ví dụ: Vòng bi, vở xe bọc thép

Ví dụ: Thép chứa 13% Mn rất cứng được dùng làm máy nghiền đá.

+ Sắt thuộc ô26,nhómVIIIB,chukì4trong bảng tuần hoàn.

+ Số oxihóatrong hợp chất: +2,+3.

Trạng thái tự nhiên

+ Sắt làkim loại phổ biến sauAl.

+Trong tự nhiên, sắt tồn tại chủ yếu ở dạng hợp chất.

Fe2O3 khan: Quặng hematit đỏ.

Fe2O3.nH2O: Quặng hematitnâu.

Fe3O4: Quặng manhetit(giàu sắt nhất nhưng hiếm).

FeCO3:Quặng xiđerit.

FeS2: Quặng pirit sắt.

+ Sắt còncótronghemoglobin của máulàm nhiệm vụ vận chuyển, duytrì sự sống.

Tính chất vật lí

+Màu trắng hơi xám,có khối lượng riêng lớn (kim loại nặng).

+ Dẫn điện và nhiệt tốt. Khác với kim loại khác, sắt cótính nhiễm từ.

Tính chất hóa học

+Tác dụng với phikim:

+Tác dụng với axit:

Fe+HCl/H2SO4 loãng → Muối Fe(II)+H2

Fe+HNO3/H2SO4 đặc, nóng → Muối Fe(III)+SPK+H2O

Chú ý: Fe bị thụ động hóatrongdung dịch HNO3 đặc, nguội vàH2SO4 đặc, nguội.

+Tác dụng với muối: Fe khử được muối của kim loại đứng saunótrongdãy điện hóa.

HỢP CHẤT VÀ HỢP KIM CỦA SẤT

HỢP CHẤT CỦA SẤT

Hợp chất sắt (II)

+Cótính khử (đặc trưng) vàtínhoxihóa.

FeO:oxit bazơ, chất rắn, màu đen. Fe(OH)2: bazơ, chất rắn, màu trắng hơi xanh.

Muối Fe(II):màu lục nhạt.

Các phản ứng quan trọng:

4Fe(OH)2 +O2 +2H2O → 4Fe(OH)3

Fe(OH)2 FeO+H2O  t khoângcoùkhoângkhí

Fe2+ +Ag+ → Fe3+ +Ag

Hợp chất sắt (III) +Cótínhoxihóa.

Fe2O3:oxit bazơ, chất rắn, màu đỏ nâu.

Fe(OH)3: bazơ, chất rắn, màunâu đỏ.

Muối Fe(III):màuvàngnâu.

Các phản ứng quan trọng: 2Fe(OH)3 Fe2O3 +3H2O t 

2FeCl3 +Fe → 3FeCl2

2FeCl3 +H2S → 2FeCl2 +S+2HCl

2FeCl3 +2KI → 2FeCl2 +I2 +2KCl

HỢP KIM CỦA SẤT

Gang

Khái niệm

Là hợp kim của Fe với Cvà lượng nhỏ Si,Mn,S...

Hàm lượng cacbon:2%-5%

Nguyên tắc

Khử quặng oxit (thường làFe2O3) bằng than cốc tronglòcao.

Thép

Khái niệm

Là hợp kim của Fe,CvàSi,Mn,Cr,Ni,...

Hàm lượng cacbon:0,01-2%

Nguyên tắc

Oxihóacác tạp chất C,S,Si,Mn,...cótronggang.

II. CÁC DẠNG BÀI TẬP

Dạng 1: Lý thuyết trọng tâm

Kiểu hỏi 1: Lý thuyết về sắt Ví dụ mẫu

OFFICIAL

Ví dụ 1: Kim loại Fe không phản ứng với chất nàosau đây trongdung dịch?

A. CuSO4. B. MgCl2. C. FeCl3. D. AgNO3. Hướng dẫn giải

Fecó thể khử được ion của cáckim loại đứng saunótrongdãy điện hóa của kim loại nênFe phản ứng được với Cu2+,Fe3+,Ag+ Phương trìnhhóa học: Fe+CuSO4 → FeSO4 +Cu Fe+2FeCl3 → 3FeCl2 Fe+2AgNO3 → Fe(NO3)2 +2Ag → Fekhông phản ứng được với dung dịch MgCl2. → Chọn B. Ví dụ 2: Cho bột Fevàodung dịch AgNO3

Fe(NO3)2 +AgNO3 → Fe(NO3)3 +Ag

→ Saukhi phản ứng xảy rahoàntoàn,thu được dung dịch chứa chất tan:Fe(NO3)3 vàAgNO3 còn dư.

→ Chọn C.

Chú ý: Khi Fe tác dụng với muối Ag dư luôn thu được muối Fe(III).

Kiểu hỏi 2: Lý thuyết về hợp chất của sắt

Ví dụ mẫu

Vi dụ 1: Thành phần chính của quặng manhetitlà

A. Fe2O3. B. FeCO3. C. Fe3O4. D. FeS2.

Hướng dẫn giải

Các quặng sắt quan trọng:

Quặng manhetit:Fe3O4;

Quặng hematit đỏ: Fe2O3;

Quặng hematitnâu:Fe2O3.nH2O;

Quặng xiđerit: FeCO3;

Quặng pirit:FeS2.

→ Thành phần chính của quặng manhetitlàFe3O4

→ Chọn C.

Ví dụ 2: Phát biểu nàosau đây sai?

A. Hàm lượng cacbontrongthépcao hơn tronggang.

B. Sắt làkim loại màu trắng hơi xám, dẫn nhiệt tốt.

C. Quặng pirit sắt cóthành phần chínhlàFeS2.

OFFICIAL

D. Sắt(III) hiđroxit là chất rắn, màunâu đỏ, khôngtantrong nước.

Hướng dẫn giải

Hàm lượng cacbontrongthép khoảng 0,01-2% thấp hơn trongganglà2-5% → Asai. Sắt làkim loại màu trắng, hơi xám, dẫn nhiệt tốt → B đúng.

Quặng pirit sắt cóthành phần chínhlàFeS2 → C đúng.

Fe(OH)3 là chất rắn, màunâu đỏ, khôngtantrong nước → D đúng.

→ Chọn A. Ví dụ 3: HòatanhoàntoànFe3O4 vàodung dịch HCl dư được dung dịch X.ChiaXlàmba phần rồi tiến hànhbathí nghiệm:

TN1:ThêmNaOH dư vào phần một được kết tủa Y.NungYtrongkhôngkhí đến khối lượng không đổi.

TN2:Cho bột Cuvào phần hai.

TN3: Sục khíCl2 vào phần ba.

Số phản ứng oxihóa- khử xảy ralà A. 2. B. 3. C. 4. D. 5.

Hướng dẫn giải

HòatanhoàntoànFe3O4 vàodung dịch HCl dư:

Fe3O4 +8HCl → 2FeCl3 +FeCl2 +4H2O

→ Dung dịch X gồm: FeCl3,FeCl2 vàHClcòn dư.

TN1:ThêmNaOH dư vào phần một được kết tủa Y.NungYtrongkhôngkhí đến khối lượng không đổi.

FeCl3 +3NaOH → Fe(OH)3 +3NaCl

FeCl2 +2NaOH → Fe(OH)2 +2NaCl

HCl+NaOH → NaCl+H2O

2Fe(OH)3 Fe2O3 +H2O t 

4Fe(OH)2 +O2 2Fe2O3 +4H2O t 

→ Có1 phản ứng oxihóa- khử.

TN2:Cho bột Cuvào phần hai:

Cu+2FeCl3 → CuCl2 +2FeCl2

→ Có1 phản ứng oxihóa- khử.

TN3: Sục khíCl2 vào phần ba:

Cl2 +2FeCl2 → 2FeCl3

→ Có1 phản ứng oxihóa- khử.

OFFICIAL

Vậy tổng có3 phản ứng oxihóa- khử. → Chọn B. Ví dụ 4: ChoamolFetác dụng với amolkhíCl2 thu được hỗn hợp rắn X.ChoXvào nước, thu được dung dịch Y (biết các phản ứng xảy rahoàntoàn).Chocác chất (hoặc hỗn hợp các chất) sau:AgNO3, NaOH,Cu,HCl, hỗn hợp KNO3 vàH2SO4 loãng. Số chất (hoặc hỗn hợp các chất) có thể tác dụng được với dung dịch Ylà

→ Các chất (hoặc hỗn hợp chất) có thể tác dụng được với dung dịch Ylà:AgNO3,NaOH, hỗn hợp

KNO3 vàH2SO4 loãng.

→ Chọn C

Bài tập tự luyện dạng 1

Bài tập cơ bản

Câu 1: Cấu hìnhelectronnàosau đây là của Fe?

A. [Ar]4s23d6 . B. [Ar]3d64s2 . C. 3d8 . D. [Ar]3d74s1 .

Câu 2: Kim loại Fe không tác dụng với dung dịch

A. CuSO4. B. HCl. C. FeCl3. D. AlCl3.

Câu 3: Các số oxihóa thường gặp của sắt là

A. +2,+4. B. +1,+2. C. +2,+3. D. +1,+2,+3.

Câu 4: Cấu hìnhelectronnàosau đây là của ionFe2+?

A. [Ar]3d6 B. [Ar]3d5 C. [Ar]3d4 D. [Ar]3d3

Câu 5: Quặng nàosau đây có chứa oxit sắt?

OFFICIAL

A. Đolomit. B. Xiđerit. C. Hematit. D. Boxit. Câu 6: Hợp chất nàosau đây của sắt vừa cótínhoxihóa, vừa cótính khử?

A. FeO. B. Fe2O3 C. Fe(OH)3 D. Fe.

Câu 7: Kim loại Fe bị thụ động bởi dung dịch

A. HCl đặc, nguội. B. H2SO4 loãng. C. HClloãng. D. HNO3 đặc, nguội. Câu 8: Chất cótínhoxihóa nhưng khôngcótính khử là

A. FeO. B. Fe2O3 C. Fe. D. FeCl2 Câu 9: Trongcác loại quặng sắt, quặng cóhàm lượng sắt cao nhất là

A. pirit sắt. B. manhetit. C. xiđerit. D. hematit đỏ. Câu 10: Chodung dịch FeCl3 tác dụng với dung dịch NaOH tạo thành kết tủa cómàu

A. nâu đỏ. B. trắng. C. xanh thẫm. D. trắng xanh. Câu 11: Haidung dịch đều phản ứng được với kim loại Felà

A. CuSO4 vàZnCl2 B. CuSO4 vàHCl. C. ZnCl2 vàFeCl3 D. HClvàAlCl3 Câu 12: Phản ứng giữa cặp chất nào dưới đây không tạo thành muối Fe(II)?

A. FeO+HCl. B. Fe(OH)2 +H2SO4 loãng, C. FeCO3 +HNO3 loãng. D. Fe+Fe(NO3)3. Câu 13: Dãy gồm cáckim loại đều tác dụng với dung dịch FeCl3 là:

A. Fe,Mg,Cu,Ag,Al. B. Cu,Ag,Au,Mg,Fe. C. Fe,Zn,Cu,Al,Mg. D. Au,Cu,Al,Mg,Zn.

Câu 14: ChoNavàodung dịch FeSO4 ta thấy xuất hiện

A. bọt khíthoátra. B. chất rắn màuxám trắng bámlên bề mặt kim loại Na.

C. bọt khíthoátravàcó kết tủa màu trắng xanh, kết tủa hóanâutrongkhôngkhí.

D. có kết tủa màuxanh lục.

Câu 15: NhúngthanhFevàodung dịch CuSO4.Sau một thời gian, hiện tượng quansát được là:

A. ThanhFecómàu trắng vàdung dịch nhạt dần màuxanh.

B. ThanhFecómàu trắng xámvàdung dịch nhạt dần màuxanh,

C. ThanhFecómàu đỏ vàdung dịch nhạt dần màuxanh.

D. ThanhFecómàu đỏ vàdung dịch dần cómàuxanh.

Câu 16: Tiến hànhcácthí nghiệm sau:

(1)CholáFevàodung dịch gồm CuSO4 vàH2SO4 loãng.

(2)CholáCuvàodung dịch gồm Fe(NO3)3 vàH2SO4 loãng.

(3)CholáZnvàodung dịch HCl.

(4) Để miếng gangngoàikhôngkhí ẩm. Số thí nghiệm xảy ra ăn mòn điện hóalà

A. 3. B. 4. C. 2. D. 1.

Câu 17: Cho từng chất: Fe, FeO, Fe(OH)2, Fe(OH)3, Fe3O4, Fe2O3, Fe(NO3)2, Fe(NO3)3, FeCO3, Fe2(SO4)3 lần lượt phản ứng với dung dịch H2SO4 đặc, nóng và dung dịch HCl. Số trường hợp xảy ra phản ứng oxihóa- khử là

OFFICIAL

A. 8. B. 10. C. 9. D. 7. Câu 18: Chocácphát biểu sau:

(a)NhúngthanhFevàodung dịch FeCl3 xảy ra ăn mòn điện hóa.

(b) Sục khíH2Svàodung dịch CuSO4 thấy xuất hiện kết tủa xanh nhạt.

(c) Nhỏ dung dịch Na2CO3 vàodung dịch FeCl3 thấy xuất hiện kết tủa nâu đỏ vàkhí.

(d)NhúngthanhAlvàodung dịch NaOHloãng, nguội thấy thanhAltan dần.

(e) Đốt dây sắt trongkhíCl2 thấy tạo thành muối Fe(II)bámtrêndây sắt.

Số phát biểu đúng là

A. 3. B. 4. C. 5. D. 2.

Bài tập nâng cao

Câu 19: PhikimXtác dụng với kim loại Mthu được chất rắn Y.HòatanYvào nước được dung dịch Z. ThêmAgNO3 dư vàodung dịch Z được chất rắn G.ChoGvàodung dịch HNO3 đặc nóng dư thu được khímàunâu đỏ và chất rắn F.Kim loại Mvà chất rắn F lần lượt là A. AlvàAgCl. B. FevàAgCl. C. CuvàAgBr. D. FevàAgF. Câu 20: HòatanhoàntoànFe3O4 trongdung dịch H2SO4 loãng, dư, thu được dung dịch X.Trongcác chất: NaOH,Cu,Fe(NO3)2,KMnO4,BaCl2,Cl2 vàAl, số chất phản ứng được với dung dịch Xlà

3Fe+2O2 Fe3O4 t  0,3← 0,1 mol Fe m0,35616,8gam  → Chọn A. Ví dụ 2: Hòatanhoàntoàn14,8gam hỗn hợp gồm FevàCutrongdung dịch HCl dư, sau phản ứng thu được 3,36lítH2 (đktc). Khối lượng Cucótrong hỗn hợp là A. 3,2gam. B. 6,4gam. C. 9,6gam. D. 12,8gam. Hướng dẫn giải 2H n0,15mol 

DoCukhông phản ứng được với HClnêntacó phương trìnhhóa học: Fe+2HCl → FeCl2 +H2 0,15 ← 0,15mol Fe m0,15.568,4gam  Cu m14,88,46,4gam  → Chọn B. Ví dụ 3: Cho16,8gamFevào200mldung dịch CuSO4 0,75M.Sau một thời gian lấy thanh sắt racân nặng 17,6gam. Khối lượng đồng bámtrênthanh sắt là A. 19,2gam. B. 6,4gam. C. 0,8gam. D. 9,6gam. Hướng dẫn giải ; Fe n0,3mol

Hướng dẫn giải NO n0,1mol  Dosau phản ứng còn dư Fenên muối thu được là muối sắt(II). Quátrìnhcho nhận electron: 2 FeFe2e   5 2N3eNe   Bảo toànelectron: FepöNO2n3n  Fepö 30,1 n20,15mol Tacó: FepöFedö amm0,15565,614gam   Bảo toànnguyên tố: 32FepöFeNO nn0,15mol

32FeNO bm0,1518027gam → Chọn A. Chú ý: Khi hỗn hợp kim loại có chứa Fe, mà sau phản ứng với HNO3 hoặc H2SO4 đặc nóng, sau phản ứng có kim loại còn dư thì thu được muối Fe(II) Ví dụ 5: ChoagamFevào100mldung dịch hỗn hợp gồm HNO3 0,8MvàCu(NO3)2 1M.Saukhicác phản ứng xảy rahoàntoàn,thu được 0,92agam hỗn hợp kim loại vàkhíNO (sản phẩm khử duy nhất của N+5).Giá trị của alà A. 8,4. B. 11,0. C. 11,2. D. 5,6. Hướng dẫn giải

→ Chọn B. Ví dụ 6: Đốt 8,4gam bột sắt trongkhíclo một thời gian đến khi phản ứng hoàntoàn,thu được 15,5gam chất rắn X.Chotoàn bộ chất rắn Xvàodung dịch AgNO3 dư, khuấy đều, saukhicác phản ứng xảy ra hoàntoàn,thu được mgam kết tủa. Giá trị của mlà A. 57,7. B. 55,7. C. 39,5. D. 28,7. Hướng dẫn giải Fe n0,15mol  Bảo toàn khối lượng: 2 FeClX mmm  2Cl m15,58,47,1gam   2Cl n0,1mol 

Phương trìnhhóa học: 2Fe+3Cl2 → 2FeCl3 0,150,1 → mol 1 15 → Chất rắn X gồm: Fe dư ( mol)vàFeCl3 ( mol). 1 12 1 15 KhichoXvàodung dịch AgNO3: Fe+2FeCl3 → 3FeCl2 → 0,1mol 1 12 1 15

A. 7,0. B. 6,8. C. 6,4. D. 12,4. Câu 3: Cho0,3mol hỗn hợp FevàFeOtan vừa hết trongdung dịch H2SO4 loãng,thu được khíH2 và dung dịch chứa mgam muối. Giá trị của mlà

A. 45,6. B. 30,4 C. 60,0. D. 30,0. Câu 4: Choamol sắt tác dụng với 1,25amolkhíclo,thu được hỗn hợp rắn X.ChoXvào nước, thu được dung dịch Y. Biết các phản ứng xảy rahoàntoàn.Các chất trongdung dịch Ylà

A. FeCl3 B. FeCl2 C. FeCl2,Fe. D. FeCl2,FeCl3 Câu 5: HòatanhoàntoànFevàodung dịch H2SO4 loãng vừa đủ thu được 4,48lítH2 (đktc). Cô cạn dung dịch trong điều kiện khôngcóoxithu được 55,6gam muối. Công thức phân tử của muối là

A. FeSO4. B. Fe2(SO4)3. C. FeSO4.9H2O. D. FeSO4.7H2O. Câu 6: Choamol sắt tác dụng với amolkhíclo,thu được hỗn hợp rắn X.ChoXvào nước thu được dung dịch Y, nhỏ AgNO3 dư vàodung dịch Ythu được 79gam kết tủa. Biết các phản ứng xảy rahoàn toàn.Giá trị alà

OFFICIAL

A. 0,10. B. 0,15. C. 0,20. D. 0,25. Câu 7: ChomgamFevàodung dịch chứa 1,38molHNO3, đun nóng đến kết thúc phản ứng còn0,75m gam chất rắn khôngtanvàcó0,38mol hỗn hợp NO,NO2 (khôngcòn sản phẩm khử khác)thoátra ở đktc. Giá trị của mlà

A. 70. B. 56. C. 84. D. 112. Câu 8: Cho8,4gamFevàodung dịch HNO3 loãng.Saukhi phản ứng xảy rahoàntoànthu được 2,688lít khíNO (đktc, là sản phẩm khử duy nhất) vàdung dịch A. Khối lượng Fe(NO3)3 trongdung dịch Alà A. 14,95gam. B. 21,95gam. C. 16,54gam. D. 14,52gam. Câu 9: Cho45gam hỗn hợp bột FevàFe3O4 vàoVlítdung dịch HCl1M, khuấy đều để các phản ứng xảy rahoàntoàn, thấy thoátra4,48lítkhí (đktc) và5gamkim loại khôngtan.Giá trị của Vlà A. 0,4. B. 0,6. C. 1,2. D. 1,4. Câu 10: Cho27,75gam hỗn hợp A gồm Fe,Fe3O4 tác dụng với 300mldung dịch HNO3 aM.Saukhi phản ứng xảy rahoàntoànthu được 3,36lítkhíNO,là sản phẩm khử duy nhất (đktc), dung dịch Bvà 2,19gamkim loại chưa tan.Giá trị của alà

A. 3,2. B. 1,2. C. 2,4. D. 1,6. Bài tập nâng cao Câu 11: Hòatan1,12gamFe bằng 300mldung dịch HCl0,2M,thu được dung dịch XvàkhíH2.Cho dung dịch AgNO3 dư vàoXthu được khíNO (sản phẩm khử duy nhất của N+5)vàmgam kết tủa. Biết các phản ứng xảy rahoàntoàn.Giá trị của mlà

A. 7,36. B. 8,61. C. 9,15. D. 10,23. Câu 12: Đốt cháy16,8gam bột FetrongVlít (đktc) hỗn hợp khí gồm Cl2 vàO2 thu được hỗn hợp rắn X gồm cácoxitvà muối (không thấy khíthoátra).HòatanXtrong480mldung dịch HCl1M,thu được dung dịch Y.Chodung dịch AgNO3 dư vàoY, thấy thoátra0,03molkhíNO (sản phẩm khử duy nhất của N+5), đồng thời thu được 132,39gam kết tủa. Giá trị của Vlà A. 6,272. B. 6,720. C. 7,168. D. 5,600. Dạng 3: Hợp chất của sắt Bài toán 1: Quy đổi tương đương hỗn hợp oxit sắt Phương pháp giải

Hỗn hợp oxit sắt (FeO,Fe2O3,Fe3O4)

+ Thường được quy đổi hỗn hợp thành hỗn chứa FeOvàFe2O3

+ Nếu ,thìtaquy đổi hỗn hợp thành chỉ chứa Fe3O4. 23FeOFeOnn  Ví dụ mẫu

Ví dụ 1: Cho7,68gam hỗn hợp gồm FeO,Fe3O4,Fe2O3 tác dụng vừa hết với 260mldung dịch HCl1M thu được dung dịch X.Chodung dịch X phản ứng với dung dịch NaOH dư thu được kết tủa Y.NungY ngoàikhôngkhí đến khối lượng không đổi, thu được mgam chất rắn. Giá trị của mlà A. 16,0. B. 8,0. C. 24,0. D. 12,0. Hướng dẫn giải HCl n0,26mol  Quy đổi hỗn hợp oxit sắt ban đầu gồm FeO(xmol)vàFe2O3 (ymol). 72x160y7,68  * Phương trìnhhóa học: FeO+2HCl → FeCl2 +H2O x 2xmol Fe2O3 +6HCl → 2FeCl3 +3H2O y6ymol 2x6y0,26

OFFICIAL

23 FeOFe 1 nn0,05mol 2  23FeO n0,05.160 8gam Ví dụ 2: Hỗn hợp A gồm FeO,Fe2O3,Fe3O4 (trong đó số molFeO bằng số molFe2O3.Hòatan46,4gam trongdung dịch H2SO4 loãng dư thu được 200mldung dịch X. Thể tíchdung dịch KMnO4 0,1M cần thiết để phản ứng hết 100mldung dịch Xlà A. 200ml. B. 500ml. C. 250ml. D. 150ml. Hướng dẫn giải Số molFeO bằng số molFe2O3 nên hỗn hợp Acoi như là chỉ gồm Fe3O4 A n0,2mol  Phương trìnhhóa học: Fe3O4 +4H2SO4 → Fe2(SO3)3 +FeSO4 +4H2O 0,2 → 0,2 →0,2 mol Dung dịch X gồm: Fe2(SO4)3;FeSO4 vàH2SO4 dư. 100mldung dịch X phản ứng với KMnO4: 10FeSO4 +2KMnO4 +8H2SO4 → 5Fe2(SO4)3 +2MnSO4 +K2SO4 +8H2O 0,1 →0,02 mol 4KMnO V0,020,2lit200ml 0,1  → Chọn A. Bài toán 2: Quy đổi hỗn hợp thành các nguyên tố Phương pháp giải Ví dụ: Nung nóng 12,6 gam Fe ngoài không khí, sau một thời gianthu được mgam hỗn hợp X gồm Fe, FeO, Fe2O3 và Fe3O4 Hỗn hợp này phản ứng với dung dịch H2SO4 đặc, nóng dư, thu được 4,2lít khí SO2 (sản phẩm khử duy nhất, ở đktc). Giá trị của mlà A. 18. B. 16. C. 15. D. 12. Hướng dẫn giải Tacóquátrình:12,6gamFe

, Fe n0,225mol  2SO n0,1875mol 

Hỗn hợp gồm Fevàoxit sắt được quy đổi về Fe,O. Hỗn hợp gồm Fe,FeS,FeS2 được quy đổi về Fe,S.

Bước 1: Viết quá trình nhường nhận electron cho cả quá trình (đầu - cuối) và áp dụng định luật bảo toànelectron.

Bước 2: Kết hợp bảo toàn khối lượng, bảo toàn nguyên tố tínhtheoyêu cầu đề bài.

Coi hỗn hợp X gồm Fe(0,225mol)vàO(xmol). Quátrìnhcho nhận electron: Fe → Fe+3 +3e 0,225 → 0,675 mol O+2e → O2–x → 2xmol S+6 +2e →S+4 0,1875 → 0,375mol Bảo toànelectron: 0,6752x0,375  x0,15 Bảo toàn khối lượng: XFeO mmm  0,225560,1516  15gam → Chọn C. Ví dụ mẫu Ví dụ 1: Cho6,72gam hỗn hợp gồm Fe,FeO,Fe2O3,Fe3O4 phản ứng hết với 500mldung dịch HNO3 aMloãng dư thu được 0,448lítkhíNO (đktc, là sản phẩm khử duy nhất) vàdung dịch X.Dung dịch Xcó thể hòatan tối đa 8,4gamFe.Giá trị của alà A. 1,50. B. 1,14. C. 1,11. D. 0,57 Hướng dẫn giải

và suyra: ; 

**x0,09 x0,105  Dung dịch X gồm Fe3+ (0,09mol)vàH+, còn dư phản ứng tối đa với 0,15molFe: 3NO Fe+ 2Fe3+ → 3Fe2+ 0,045 ← 0,09 → 0,135mol 3Fe+8H+ +2 → 3Fe2+ +2NO+4H2O 3NO 0,105 → 0,105 → 0,07mol Tacó: 

NOFe n2n20,1350,1050,48mol

NO n0,070,020,09mol

cả quátrình:

NONOtrongmuoá

nn n0,480,090,57mol 0,57 a1,14 0,5

Chọn B. Ví dụ 2: Hòatanhoàntoàn3,76gam hỗn hợp X ở dạng bột gồm S,FeSvàFeS2 trongdung dịch HNO3 đặc, nóng, dư, thu được 0,48molNO2 (sản phẩm khử duy nhất) vàdung dịch Y.Chodung dịch Ytác dụng với dung dịch Ba(OH)2 dư, lọc vànung kết tủa đến khối lượng không đổi thu được mgam hỗn hợp rắn Z.Giá trị của mlà A. 11,650. B. 12,815. C. 17,545. D. 15,145 Hướng dẫn giải Coi hỗn hợp X gồm Fe(amol)vàS(bmol). 56a32b3,76

Chọn C. Bài toán 3: Khử oxit sắt, sản phẩm thu được tác dụng với chất oxi hóa mạnh Phương pháp giải Tacóquátrình:

Bước 1: Viết quátrình nhường nhận electroncho cả quátrình (đầu - cuối) vàáp dụng định luật bảo toàn electron. Bước 2: Kết hợp bảo toàn khối lượng, bảo toànnguyên tố tínhtheoyêu cầu đề bài. Ví dụ mẫu Ví dụ 1: Cho một luồng khíCO đi qua ống sứ đựng mgamFe2O3 nungnóng.Sau một thời gianthu được 10,44gam chất rắn X gồm Fe,FeO,Fe2O3 vả Fe3O4.Hòatan hết Xtrongdung dịch HNO3 đặc, nóng dư thu được 4,368lítNO2 (sản phẩm khử duy nhất ở đktc). Giá trị của mlà A. 8. B. 12. C.10. D. 6. Hướng dẫn giải

Bài tập tự luyện dạng 3 Bài tập cơ bản

Câu 1: Khử hoàntoàn4,8gamFe2O3 bằng CO dư ở nhiệt độ cao. Khối lượng Fethu được sau phản ứng là

A. 3,36gam. B. 2,52gam. C. 1,68gam. D. 1,44gam. Câu 2: Cho2,32gamFe3O4 tác dụng vừa đủ với Vmldung dịch H2SO4 0,2Mloãng.Giá trị của Vlà

A. 300. B. 100. C. 400. D. 200. Câu 3: Thêmdung dịch NaOH dư vàodung dịch chứa 0,3molFe(NO3)3 Lọc kết tủa, đem nung đến khối lượng không đổi thì khối lượng chất rắn thu được là

A. 24,0gam. B. 96,0gam. C. 32,1gam. D. 48,0gam. Câu 4: Khử hoàntoàn17,6gam hỗn hợp X gồm Fe,FeO,Fe2O3 cần 2,24lítCO (ở đktc). Khối lượng sắt thu được là

OFFICIAL

A. 5,6gam. B. 8,0gam. C. 6,72gam. D. 16,0gam. Câu 5: Hòatan1,16gam hỗn hợp FeO,Fe2O3,Fe3O4 (trong đó số molFeO bằng số molFe2O3), cần vừa đủ Vmldung dịch HCl0,1M.Giá trị của Vlà

A. 400. B. 160. C. 800. D. 180. Câu 6: Khử hoàntoàn một oxit sắt X ở nhiệt độ cao cần vừa đủ VlítkhíCO (ở đktc), sau phản ứng thu được 0,84gamFevà0,02molkhíCO2.Công thức của Xvàgiá trị V lần lượt là

A. Fe2O2 và0,440. B. FeOvà0,224. C. Fe3O4 và0,448. D. Fe2O3 và0,224. Câu 7: ChokhíCO đi qua ống chứa 10gamFe2O3 đốt nóng,thu được mgam hỗn hợp X (gồm baoxit). Hỗn hợp X đem hoàtrongHNO3 đặc, nóng, dư thu được 8,96lítNO2.Giá trị của mlà

A. 8,4. B. 7,2. C. 6,8. D. 5,6. Câu 8: Hỗn hợp chất rắn A gồm 16gamFe2O3 và23,2gamFe3O4.HòatanhoàntoànA bằng dung dịch HCl dư thu được dung dịch B. ChoNaOH dư vảo dung dịch B,thu được kết tủa C. Lọc bỏ kết tủa, rửa sạch rồi đem nungtrongkhôngkhí đến khối lượng không đổi thu được mgam chất rắn D. Giá trị của mlà A. 80,0. B. 32,8. C. 40,0. D. 16,0. Câu 9: Đem hòatan5,6gamFetrongdung dịch HNO3 loãng,saukhi kết thúc phản ứng, còn lại 1,12 gam chất rắn không tan. Lọc bỏ chất không tan, lấy dung dịch thu được cho vào lượng dư dung dịch AgNO3, thấy xuất hiện mgam chất rắn khôngtan.Giá trị của mlà A. 4,48. B. 8,64. C. 6,48. D. 19,36. Câu 10: Đốt cháyxmolFe bằng oxithu được 5,04gam hỗn hợp A. HòatanA bằng dung dịch HNO3 dư thu được 0,035mol hỗn hợp Y gồm NOvàNO2 (sản phẩm khử duy nhất). Tỉ khối hơi của Y đối với H2 bằng 19.Giá trị của xlà

A. 0,04. B. 0,05. C. 0,06. D. 0,07. Câu 11: Trộn 100mldung dịch FeCl2 1Mvào100mldung dịch AgNO3 2,5Mthu được mgam kết tủa. Giá trị của mlà

A. 28,7. B. 35,9. C. 14,4. D. 34,1. Câu 12: Cho20gam hỗn hợp gồm Fe,FeO,Fe3O4,Fe2O3 tác dụng vừa hết với 700mldung dịch HCl 1Mthu được dung dịch Xvà3,36lítkhíH2 (đktc). ChoX phản ứng với dung dịch NaOH dư thu được kết tủa Y.NungYngoàikhôngkhí đến khối lượng không đổi thu được mgam chất rắn. Giá trị của mlà

A. 16,8. B. 24,0. C. 24,8. D. 35,6. Câu 13: Cho9,12gam hỗn hợp gồm FeO,Fe2O3,Fe3O4 tác dụng với dung dịch HCl dư. Saukhicác phản ứng xảy rahoàntoàn,thu được dung dịch X.Cô cạn dung dịch Xthu được mgamFeCl2 và9,75gam FeCl3.Giá trị của mlà

A. 8,75. B. 7,62. C. 7,80. D. 6,72. Câu 14: Hòatanhoàntoàn hỗn hợp gồm 0,08molFeS2 vàxmolCu2SvàoaxitHNO3 (vừa đủ), thu được dung dịch X (chỉ chứa hai muối sunfat)vàkhíduy nhất NO.Giá trị của xlà

OFFICIAL

A. 0,03. B. 0,06. C. 0,08. D. 0,04. Bài tập nâng cao Câu 15: Nung một hỗn hợp rắn gồm amolFeCO3 vàbmolFeS2 trongbìnhkín chứa khôngkhí (dư). Sau khicác phản ứng xảy rahoàntoàn, đưa bình về nhiệt độ ban đầu thu được chất rắn duy nhất làFe2O3 và hỗn hợp khí. Biết áp suất khítrongbình trước vàsau phản ứng bằng nhau, mối liên hệ giữa avàblà (biết saucác phản ứng, lưu huỳnh ở mức oxihóa+4)

A. . B. . C. . D. . a4b  a2b  ab  a0,5b  Câu 16: Cho8,16gam hỗn hợp X gồm Fe,FeO,Fe3O4 vàFe2O3 phản ứng hết với dung dịch HNO3 loãng (dung dịch Y),thu được 1,344lítNO (đktc) vàdung dịch Z.Dung dịch Zhòatan tối đa 5,04gamFe,sinh rakhíNO. Biết trongcác phản ứng, NOlà sản phẩm khử duy nhất của N+5 Số molHNO3 cótrongYlà A. 0,54mol. B. 0,78mol. C. 0,50mol. D. 0,44mol. Câu 17: Hòatanhoàntoàn4,56gam hỗn hợp X ở dạng bột gồm FeSvàFeS2 vàStrongdung dịch HNO3 đặc nóng dư thu được 0,48molNO2 (là sản phẩm khử duy nhất) vàdung dịch Y.Chodung dịch Ytác dụng với dung dịch Ba(OH)2 dư, lọc vànung kết tủa đến khối lượng không đổi, được mgam hỗn hợp rắn Z.Giá trị gần nhất của mlà A. 15,8. B. 20,5. C. 16,5. D. 18,5. Câu 18: Cho 5,8 gam muối FeCO3 tác dụng với dung dịch HNO3 vừa đủ, thu được hỗn hợp khí chứa CO2,NOvàdung dịch X.Chodung dịch HCl rất dư vàodung dịch X được dung dịch Y,dung dịch Ynày cần hòatan tối đa mgamCu,sinhra sản phẩm khử NOduy nhất. Giá trị của mlà A. 11,2. B. 16,0. C. 14,4. D. 9,6. Dạng 4: Bài tập tổng hợp Phương pháp giải Vận dụng linh hoạt định luật bảo toànnguyên tố, định luật bảo toàn khối lượng. Ví dụ mẫu

Ví dụ 1: Hòatan hết mgam hỗn hợp X gồm Fe,FeO,Fe2O3 vàFe3O4 vàodung dịch HCl dư, thu được a molH2 vàdung dịch chứa 31,19gam hỗn hợp muối. Mặt khác,hòatanhoàntoànmgamXtrongdung dịch chứa 0,55molH2SO4 (đặc) đun nóng,thu được dung dịch Yvà0,14molSO2 (sản phẩm khử duy nhất của S+6).Cho400mldung dịch NaOH1MvàoY,sau khỉ phản ứng kết thúc được 10,7gam một chất kết tủa. Giá trị của alà A. 0,05. B. 0,04. C. 0,06. D. 0,03. Hướng dẫn giải



khác, bảo toàn điện tíchtrongYta thấy: Loại. 3 2 4FeSO 3n2n  Giả sử Y chứa Fe2+:  2 2FeOH Fe 10,7 n0,12moln0,12mol 90    Mặt khác, bảo toàn điện tíchtrongY,ta thấy: Loại 2 2 4FeSO 2n2n

hợp 2không thỏa mãn đề bài.

Chọn D.

dụ

Trong quá trình bảo quản, một mẫu FeSO4.7H2O (có khối lượng m gam) bị oxi hóa bởi oxi khôngkhí tạo thành hỗn hợp X chứa các hợp chất của Fe(II)vàFe(III).Hòatantoàn bộ Xtrongdung dịch loãng chứa 0,035molH2SO4 thu được 100mldung dịch Y Thí nghiệm 1:Cho lượng dư dung dịch BaCl2 vào20mldung dịch Ythu được 2,33gam kết tủa. Thí nghiệm 2:Thêmdung dịch H2SO4 (loãng, dư) vào20mldung dịch Y,thu được dung dịch Z. Nhỏ từ từ dung dịch KMnO4 0,03MvàoZ đến khi phản ứng vừa đủ thì hết 18ml. Giá trị của mvà phần trăm số molFe(II) đã bị oxihóatrongkhôngkhí lần lượt là A. 13,90và27%. B. 4,17và5%. C. 13,90và73%. D. 4,17và10%.

N+5)có tỉ khối so với H2 là18,5. số mol của HNO3 phản ứng là A. 1,8. B. 3,2. C. 2,0. D. 3,8 Câu 2: Hòatan hết 23,18gam hỗn hợp X gồm Fe,MgvàFe(NO3)3 vàodung dịch chứa 0,92molHClvà 0,01molNaNO3,thu được dung dịch Y (chất tan chỉ chứa 46,95gam hỗn hợp muối) và2,92gam hỗn hợp Z gồm bakhíkhôngmàu(trong đó cóhaikhícó số mol bằng nhau).Dung dịch Y phản ứng tối đa

với 0,91molKOH,thu được 29,18gam kết tủa. Biết các phản ứng xảy rahoàntoàn. Phần trăm thể tích của khícóphân tử khối lớn nhất trongZlà

A. 58,82%. B. 45,45%. C. 51,37%. D. 75,34%. Câu 3: Để mgam hỗn hợp E gồm Al,FevàCutrongkhôngkhí một thời gian,thu được 34,4gam hỗn hợp X gồm cáckim loại vàoxit của chúng.Cho6,72lítkhíCOquaXnungnóng,thu được hỗn hợp rắn Yvà hỗn hợp khíZcó tỉ khối so với H2 là18.HòatanhoàntoànYtrongdung dịch chứa 1,7molHNO3, thu được dung dịch chỉ chứa 117,46gam muối và4,48lít hỗn hợp khíT gồm NOvàN2O. Tỉ khối của T so với H2 là16,75.Giá trị của mlà A. 27. B. 31. C. 32. D. 28. Câu 4: Cho hỗn hợp X gồm Fe,Fe3O4 vàFe(NO3)2 tan hết trong 400 ml dung dịch KHSO4 0,4M. Sau phản ứng thu được dung dịch Y chỉ chứa 29,52gam muối trunghòavà0,448lítNO (đktc, sản phẩm khử duy nhất). Chodung dịch NaOH dư vàoYthìcó8,8gamNaOH phản ứng. Dung dịch Yhòatan tối đa m gam bột Cu. Biết các phản ứng xảy rahoàntoàn.Giá trị của mlà

OFFICIAL

A. 0,96. B. 1,92. C. 2,24. D. 2,40. Câu 5: Hòa tan hết 15,0 gam hỗn hợp X gồm Fe, Fe3O4, FeCO3 và Fe(NO3)3 trong dung dịch chứa NaHSO4 và0,16molHNO3,thu được dung dịch Yvà hỗn hợp khíZ gồm CO2 vàNO (tỉ lệ mol tương ứng 1:4).Dung dịch Yhòatan tối đa 8,64gam bột Cu, thấy thoátra0,03molkhíNO. Nếu chodung dịch Ba(OH)2 dư vàoY,thu được 154,4gam kết tủa. Biết các phản ứng xảy rahoàntoànvàkhíNOlà sản phẩm khử duy nhất của cả quátrình. Phần trăm khối lượng của Fetrong hỗn hợp Xlà

A. 48,80%. B. 33,60%. C. 37,33%. D. 29,87%.

Dạng 1: Lí thuyết trọng tâm

1-B 2-D 3-C 4-A 5-C 6-A 7-D 8-B 9-B 10-A 11-B 12-C 13-C 14-C 15-C 16-C 17-A 18-D 19-C 20-A

Câu 7:

Kim loại Fe,Al,Cr đều bị thụ động bởi dung dịch H2SO4 đặc, nguội vàHNO3 đặc, nguội.

Câu 8: Fe2O3 có số oxihóa bằng +3(cao nhất) → Fe2O3 cótínhoxihóa nhưng khôngcótính khử.

Câu 10:

Phương trìnhhóa học:

FeCl3 +3NaOH → Fe(OH)3 +3NaCl (màunâu đỏ)

Câu 12: Csaivì xảy ra phản ứng oxihóa khử thu được muối sắt(III).

OFFICIAL

Câu 14:

Phương trình phản ứng: Na+H2O → NaOH+ H2↑ 1 2

FeSO4 +2NaOH → Fe(OH)2 ↓trắng xanh +Na2SO4 4Fe(OH)2 +O2 +2H2O → 4Fe(OH)3↓ nâu đỏ → Hiện tượng: có bọt khíthoátra(H2), xuất hiện kết tủa màu trắng xanh(Fe(OH)2)sau đó kết tủa hóa nâutrongkhôngkhí(Fe(OH)3).

Câu 15: Phương trìnhhóa học: Fe+CuSO4 → FeSO4 +Cu → Hiện tượng: ThanhFecómàu đỏ vàdung dịch nhạt dần màuxanh.

Câu 16:

(1) đúng vì tạo ra cặp điện cực kim loại Fe-Cucùng đặt trong một dung dịch chất điện li. (2),(3)vìkhôngcó cặp điện cực khác bản chất. (4) đúng vì tạo ra cặp điện cực Fe-Ccùng đặt trong một dung dịch chất điện li. Cácthí nghiệm xảy ra ăn mòn điện hóalà:(1),(4). Câu 17: Các

(c) đúng vìsau phản ứng thu được Fe(OH)3 (kết tủa màunâu đỏ) vàkhíCO2 thoátra.

(d) đúng vìAlcó khả năng phản ứng với NaOH.

(e)saivìsau phản ứng thu được muối Fe(III).

Câu 19:

Kim loại MlàFe,phikimXlàCl2.

Chất rắn Y:FeCl3,Fe dư.

Dung dịch Z:FeCl2,FeCl3

Chất rắn G:AgClvàAg. Chất rắn F:AgCl.

Câu 20:

Phương trìnhhóa học: Fe3O4 +4H2SO4 → FeSO4 +Fe2(SO4)3 +4H2O

→ Dung dịch X gồm: FeSO4,Fe2(SO4)3 vàH2SO4 dư. Các chất có khả năng phản ứng được với dung dịch Xlà:NaOH,Cu,Fe(NO3)2,KMnO4,BaCl2,Cl2, Al. Dạng 2: Tinh chất của kim loại

Hỗn hơp rắn X chứa: FeCl3 ( mol);Fe dư ( mol) 5a 6 a 6 HòatanXvào nước: Fe+2FeCl3 → 3FeCl2 → mol a 6 5a 6 a 2 Dung dịch Y chứa: FeCl3 vàFeCl2.  Câu 5: Phương trìnhhóa học: Fe+H2SO4 → FeSO4 +H2 0,2 ← 0,2 mol FeSO4 +xH2O → FeSO4.xH2O 0,2 → 0,2 mol

muoá i M278x7 → Công thức của muối làFeSO4.7H2O. Câu 6: Phương trìnhhóa học: 2Fe+3Cl2 → 2FeCl3 ← a → mol 2a 3 2a 3 Fe+2FeCl3 → 3FeCl2 → amol a 3 2a 3 FeCl2 +3AgNO3 → 2AgCl↓

Xét: Dung dịch A chứa hai muối: muối sắt(II) và muối Fe NO Fe 2n0,33n0,363n0,45  sắt(III). Gọi số molFe(NO3)2 vàFe(NO3)3 lần lượt làx,ymol. Bảo toànnguyên tố Fe: xy0,15   *

Quátrìnhcho nhận electron: Fe → Fe+2 +2eN+5 +3e → N+2 Fe → Fe+3 +3e Bảo toànelectron: 2x3y0,36  ** Từ và suyra: ;  ***x0,09 y0,06  33FeNO m0,0624214,52gam

Câu 9: 2H n0,2mol  Sau phản ứng còn5gamkim loại → Dung dịch chứa FeCl2 Quy đổi hỗn hợp phản ứng thànhFevàOcó số mol lần lượt làx,ymol. 56x16y45540 * Bảo toànelectron: 2FeOH 2n2n2nxy0,2  ** Từ và suyra: ;  ***x0,6 y0,4  HClFe n2n0,621,2mol

  0,40520,15 0,96mol 0,96 a3,2 0,3 

Câu 11: Phương trìnhhóa học: Fe +2HCl → FeCl2 +H2 0,02 → 0,04 → 0,02mol Dung dịch saucó:0,02molFeCl2 và0,02molHCl.

KhichoAgNO3 vàothì: 3Fe2+ +4H+ + → 3Fe3+ +NO+2H2O 3NO 0,015 ← 0,02 mol Fe2+ +Ag+ → Fe3+ +Ag 0,005 → 0,005mol Ag+ +Cl → AgCl 0,06 → 0,06mol  raénAgAgCl mmm9,15gam

Câu 12: ; Fe n0,3mol  HCl n0,48mol  Tacó: HNO du Hpu n4n0,12moln0,480,120,36mol     

toànnguyên tố

Fe2O3 +3CO 2Fe+3CO2 t  0,03 → 0,06mol Fe m0,06.563,36gam  Câu 2: 34FeO n0,01mol  Phương trìnhhóa học: Fe3O4 +4H2SO4 → FeSO4 +Fe2(SO4)3 +4H2O 0,01 → 0,04mol V0,040,2lit200ml 0,2  Câu 3: Tacóquátrình:  NaOH t 3 23 3 3 FeNOFeOHFeO     Bảo toànnguyên tố Fe:  23 33FeOFeNO 1 nn0,15mol 2   23FeO m0,1516024gam  Câu 4: CO OCO FeXO n0,1molnn0,1molmmm17,60,11616gam 

Áp suất khítrongbình trước vàsau phản ứng bằng nhau → Số molkhí trước vàsau phản ứng bằng nhau.

OCOSO

a11ba2bab 44

Câu 16: NO n0,06mol  Dung dịch Z phản ứng được với tối đa 5,04gamFe → Dung dịch Z chứa HNO3 dư. Quy đổi hỗn hợp gồm FevàOcó số mol lần lượt làx,ymol. 56x16y8,16  * Bảo toànelectron: FeONO 3n2n3n3x2y0,18   ** Từ và suyra: ; .  ***x0,12 y0,09  Xét cả quátrình: Fe 5,04 n0,120,21mol 56  Zhòatan tối đa Fenênsau phản ứng tạo Fe(II). Bảo toànelectron: FeNOONO 20,2120,092n3n2nn 0,08mol 3   Bảo toànnguyên tố Fe: 32FeFeNO nn0,21mol  Bảo toànnguyên tố N: 32 3HNO NOFeNO n2nn0,2120,080,5mol  

Z chứa H2 (0,01mol)vàhaitrongbakhíNO,N2,N2O.

TH1:Z chứa NOvàN2 có số mol lần lượt làa,bmol.

Bảo toànnguyên tố NvàOtrongZ ; (thỏa mãn) a0,05b0,05

TH2:Z chứa N2 vàN2Ocó số mol lần lượt làa,bmol.

Bảo toànnguyên tố N,OtrongZ ; mol (loại vìkhôngcó cặp khícùng số mol) a0,025 b0,05 

TH3:Z chứa NOvàN2Ocó số mol lần lượt làa,bmol

Bảo toànnguyên tố N,OtrongZ → Loại vì số molâm. → TrongZ gồm H2 (0,01mol),NO(0,05mol)vàN2 (0,05mol)

Tacó: YXO mmm34,40,15.1632gam

Quy đổi hỗn hợp Y gồm bakim loại (Al,Fe,Cu)vàO(amol).

Lại có: T M16,75233,5

Gọi số mol của NO,N2Otrong hỗn hợp T lần lượt làu,vmol. Tacó hệ phương trình: uv0,2u0,15 30u44v33,5.0,2v0,05

Gọi số molNH4NO3 trong hỗn hợp muối làbmol. Tacó:

CHƯƠNG 7: SẮT VÀ MỘT SỐ KIM LOẠI QUAN TRỌNG

BÀI 14: CROM VÀ HỢP CHẤT CỦA CROM

Mục tiêu

 Kiến thức

+Nêu được vị trí, cấu hìnhelectronhoá trị, tính chất vật lí (độ cứng, màu, khối lượng riêng) của crom, số oxihoá.

+Trìnhbày được tính chất hoá học của cromlàtính khử (phản ứng với oxi,clo, lưu huỳnh, dung dịch axit).

+ Chỉ ra được tính chất của hợp chất crom(III), Cr2O3, Cr(OH)3 (tính tan, tính oxi hoá và tính khử, tính lưỡng tính)

+ Chỉ ra được tính chất của hợp chất crom(VI), K2CrO4, K2Cr2O7 (tính tan, màu sắc, tính oxi hoá).

 Kĩ năng

OFFICIAL

+ Viết được các phương trìnhhóa học thể hiện tính chất của cromvà hợp chất crom.

+ Giải được bài tập hóa học cóliênquan như: tính thể tích hoặc nồng độ dung dịch K2Cr2O7 tham gia phản ứng ...

I. LÍ THUYẾT TRỌNG TÂM

A. CROM

1. Vị trí trong bảng tuần hoàn

Cấu hình:Cr : Z24 51Ar3d4s

→Cr thuộc ô số 24,nhómVIB,chukì4trong bảng tuần hoàn.

2. Tính chất vật lí

Làkim loại màu trắng ánh bạc.

Làkim loại cứng nhất có thể rạch được thủy tinh.

3. Tính chất hóa học

Tính khử mạnh: ZnCrFe 

•Tác dụng với phikim Ở nhiệt độ thường Cr chỉ tác dụng với flo, nhiệt độ caotác dụng với oxi,clo...

•Tác dụng với nước

Crkhôngtác dụng với nước docómàngoxit bảo vệ.

•Tác dụng với axit

HCl,H2SO4 loãng+Cr Cr2+ +H2 t  HNO3,H2SO4 đặc, nóng+Cr → Cr3+ +SPK+H2O

4. Sản xuất, ứng dụng

Sản xuất: Tách Cr2O3 từ quặng cromit, sau đó điều chế bằng phương pháp nhiệt nhôm. Ứng dụng: Sản xuất thépkhông gỉ, mạ kim loại...

B.

HỢP CHẤT CỦA CROM

1. Hợp chất crom(II)

•CrO: Chất rắn, màu đen, khôngtantrong nước.

Oxit bazơ, cótính khử.

• Cr(OH)2: Chất rắn, màu vàng, không tan trong nước. Bazơ, cótính khử.

• Muối Cr(II):Cótính khử mạnh.

2. Hợp chất crom(III)

• Cr2O3: Chất rắn, màu lục thẫm, không tan trong nước.

Oxit lưỡng tính (giống Al) tan trong axit và kiềm đặc.

Độ cứng của crom chỉ kém kim cương.

OFFICIAL

Ví dụ: 4Cr + 3O2 2Cr2O3 t  2Cr + 3Cl2 2CrCl3 t 

Ví dụ: Cr + 2HCl CrCl2 + H2 t 

Ví dụ: Cr + 4HNO3 → Cr(NO3)3 + NO + 2H2O Chú ý: Cr bị thụ động trong axit HNO3 đặc, nguội và H2SO4 đặc, nguội.

Ví dụ: CrO + 2HCl → CrCl2 + H2O 4CrO + O2 2Cr2O3 t 

Ví dụ: Cr(OH)2 + 2HCl → CrCl2 + 2H2O 4Cr(OH)2 + O2 + 2H2O → 4Cr(OH)3

Ví dụ: 2CrCl2 + Cl2 → 2CrCl3

•Cr(OH)3: Chất rắn, màu lục xám,khôngtantrong nước.

Là một hiđroxit lưỡng tính.

• Muối Cr(III):Cótínhoxihóavàtính khử.

Môi trường axitcótínhoxihóa. Môi trường kiềm cótính khử.

3. Hợp chất crom(VI)

•CrO3: Chất rắn, màu đỏ thẫm. Làoxitaxit.

Cótínhoxihóa mạnh.

• Muối Cr(VI):Cótínhoxihóa mạnh.

Trong môi trường thích hợp, các muối cromat và đicromat chuyển hóa lẫn nhautheocân bằng: 2 2 4 272 2CrO2HCrOHO 

SƠ BỒ HỆ THỐNG HÓA

Ví dụ: Cr(OH)3 + NaOH → NaCrO2 + 2H2O Cr(OH)3 + 3 HCl → CrCl3 + 3H2O

Ví dụ: 2CrCl3 + Zn → 2CrCl2 + ZnCl2

Ví dụ: 2NaCrO2 + 3Br2 + 8NaOH → 2Na2CrO4 + 6NaBr + 4H2O

Ví dụ: CrO3 + H2O → H2CrO4 2CrO3 + H2O → H2Cr2O7

OFFICIAL

Chú ý: H2CrO4 và H2Cr2O7 không tách được ở dạng tự do, chỉ tồn tại trong dung dịch.

Chú ý: Một số chất vô cơ và hữu cơ như: S, P, C, C2H5OH bốc cháy khi tiếp xúc với CrO3 Ví dụ: 22 33 27 2 CrO6Fe14H6Fe2Cr7HO

Chú ý: Môi trường axit: dung dịch màu da cam. Môi trường kiềm: dung dịch màu vàng.

CROM:làkim loại cứng nhất, độ cứng chỉ kémkim cương Vị trí: + Cấu hìnhelectron: 51Ar3d4s → Thuộc ô số 24,nhómVIB,chukì4. Tính chất hóa học: +Tác dụng với phikim Ở nhiệt độ thường, Cr chỉ tác dụng với flo.

+Tác dụng với nước

Cromkhôngtác dụng với nước docómàngoxit bảo vệ.

+Tác dụng với axit

HCl,H2SO4 loãng,nóng → Cr2+ +H2

HNO3,H2SO4 đặc nóng → Cr3+ +SPK+H2O

Chú ý: Cr bị thụ động với axitHNO3 đặc nguội vàH2SO4 đặc nguội.

Ứng dụng, sản xuất

Ứng dụng: Sản xuất thépkhông gỉ, mạ kim loại...

Sản xuất: TáchCr2O3 từ quặng cromit,sau đó điều chế bằng phương pháp nhiệt nhôm.

HỢP CHẤT CỦA CROM

Cr(II)

+CrO:Oxit bazơ, cótính khử, màu đen.

+Cr(OH)2: bazơ, cótính khử, màuvàng.

+ Muối Cr(II):Cótính khử mạnh.

Cr(III)

+Cr2O3:Oxit lưỡng tính (giống Al),tantrongaxitvà kiềm đặc, màu lục.

+Cr(OH)3: Hiđroxit lưỡng tính (giống Al),màu lục xám.

+ Muối Cr(III):Cótínhoxihóavàtính khử.

Môi trường axitcótínhoxihóa.

Môi trường kiềm cótính khử.

Cr(VI)

+CrO3:Oxitaxit,tínhoxihóa rất mạnh, màu đỏ thẫm.

+ Muối Cr(VI):Cótínhoxihóa mạnh.

+Cân bằng chuyển hóa giữa muối cromatvà đicromat 2 2 4 272 2CrO2HCrOHO 

màu vàngmàu da cam II. CÁC DẠNG BÀI TẬP

Dạng 1: Lí thuyết trọng tâm Kiểu hỏi 1: Lí thuyết về crom Ví dụ mẫu Ví dụ 1: Kim loại cromtantrongdung dịch

OFFICIAL

A. HNO3 đặc, nguội.

B. HClloãng,nóng. C. H2SO4 đặc, nguội. D. NaOHloãng,nóng. Hướng dẫn giải

Crom bị thụ động hóatrongdung dịch HNO3 đặc, nguội vàH2SO4 đặc, nguội → Cromkhôngtantrongdung dịch HNO3 đặc, nguội vàH2SO4 đặc, nguội → A,Csai.

Cromtan được trongdung dịch HClloãng,nóng tạo muối Crom(II)clorua → B đúng.

Cromkhôngtan được trongdung dịch NaOH → Dsai.

→ Chọn B.

Ví dụ 2: Cấu hìnhelectronnàosau đây là của ionCr3+?

A. [Ar]3d6 B. [Ar]3d5 C. [Ar]3d4 D. [Ar]3d3 Hướng dẫn giải

Cấu hìnhelectron của cromlà:[Ar]3d54s1 .

Tacó:Cr → Cr+3 +3e

[Ar]3d54s1 → [Ar]3d3

→ Cấu hìnhelectron của ionCr3+ là[Ar]3d3

→ Chọn D.

Ví dụ 3: Ứng dụng nàosau đây không phải của crom?

A. Có thể dùng cắt thủy tinh.

B. Tạo thép cứng, thépkhông gỉ, chịu nhiệt.

C. Cromlàkim loại nhẹ nên tạo các hợp kimdùngtrongngànhhàngkhông.

D. Dùng để mạ bảo vệ.

Hướng dẫn giải

A đúng vìcromlàkim loại cứng nhất nêncó thể dùng để cắt thủy tinh.

B đúng vìcromcó thể dùnglàm hợp kim cứng và chịu nhiệt tạo thép cứng, thépkhông gỉ, chịu nhiệt.

Csaivìcromlàkim loại nặng.

D đúng vì lớp mạ cromcótác dụng bảo vệ kim loại khỏi bị ăn mòn.

→ Chọn C.

Kiểu hỏi 2: Lí thuyết về hợp chất crom Ví dụ mẫu

Ví dụ 1: Phát biểu nàosau đây sai?

A. Crtác dụng được với dung dịch NaOH đặc.

B. CrOlàoxit bazơ, tan dễ dàngtrongdung dịch axit.

C. CrO3 tan dễ trong nước, tác dụng dễ dàng với dung dịch kiềm loãng.

D. Cr2O3 làoxit lưỡng tính,tantrongdung dịch axitvà kiềm đặc Hướng dẫn giải

AsaivìCrkhôngtác dụng được với dung dịch NaOH.

B,C,D đúng vìlàtính chất của một số hợp chất của crom.

→ Chọn A.

Ví dụ 2: Chocácphát biểu sau:

(a)Cr2O3 làoxit lưỡng tínhvà được dùng tạo màu lục cho đồ sứ, đồ thủy tinh.

(b)Trongcác phản ứng, cationCr3+ vừa thể hiện tính khử, vừa thể hiện tínhoxihóa. (c)Crom(VI)oxit bốc cháykhi tiếp xúc với lưu huỳnh, cacbon,photpho,amoniac. (d)Chovài giọt dung dịch NaOHvàodung dịch K2Cr2O7,màu của dung dịch khôngthay đổi. Số phát biểu đúng là A. 1. B. 2. C. 3. D. 4. Hướng dẫn giải

(a) đúng vìlàtính chất và ứng dụng của crom(III)oxit.

(b) đúng vìCr3+ có số oxihóatrunggiannên vừa thể hiện tính khử, vừa thể hiện tínhoxihóa.

(c) đúng vì crom(VI) oxit (CrO3) có tính oxi hóa mạnh nên bốc cháy khi tiếp xúc với lưu huỳnh, cacbon,photpho,amoniac. (d) sai vì ta có cân bằng: nên khỉ nhỏ thêm dung dịch NaOH vào 2 2 272 4 CrOHO2CrO2H

dung dịch muối đicromat thìdung dịch từ màudacam sẽ chuyển sangmàuvàng của muối cromat.

A. Cr+H2SO4 loãng, nóng →

B. CrO3 +KOH →

C. K2Cr2O7 +HBr → D. Cr+S →

Câu 6: Phát biểu nàosau đây sai?

A. Cr(OH)3 là hiđroxit lưỡng tính. B. CrOlàoxit bazơ.

C. CrO3 làoxit bazơ. D. Cr2O3 làoxit lưỡng tính

Câu 7: ChokhíCl2 tác dụng với dung dịch CrCl3 trongmôi trường NaOH. Sản phẩm thu được là:

A. NaCrO2,NaCl,NaClO,H2O. B. Na2CrO4,NaClO,H2O.

C. Na2CrO2,NaCl,H2O. D. Na2CrO4,NaCl,H2O.

Câu 8: Phát biểu nàosau đây sai?

A. Dung dịch K2Cr2O7 cómàudacam.

B. Cr2O3 tan được trongdung dịch NaOHloãng.

C. CrO3 làoxitaxit.

D. Trong hợp chất, cromcó số oxihóa đặc trưng là+2,+3,+6.

Câu 9: Cho sơ đồ: chứng tỏ: 2H2 4O27 H 2CrOCrO  

A. Ion tòn tại trongmôi trường bazơ. 2 27CrO

B. Ion tồn tại trongmôi trường axit. 2 4CrO

C. Sự chuyển hóaqua lại giữa muối cromatvà muối đicromat.

OFFICIAL

D. Dung dịch từ màudacam chuyển sangdung dịch màuvàng . 2 4CrO 2 27CrO

Câu 10: Chất Xlà hợp chất của cromcó khả năng làm bốc cháyS,C,P,C2H5OHkhi tiếp xúc với nó.X là

A. Cr2(SO4)3 B. Cr2O3 C. Cr(OH)3 D. CrO3

Câu 11: Phát biểu nàosau đây sai?

A. Crom(VI)oxitlàoxit bazơ.

B. Ancoletylic bốc cháykhi tiếp xúc với CrO3

C. Khi phản ứng với dung dịch HCl,kim loại Cr bị oxihóathànhCr2+ .

D. Crom(III)oxitvàcrom(III) hiđroxit đều là chất cótính lưỡng tính.

Câu 12: Nhỏ từ từ dung dịch KOHvàodung dịch Cr2(SO4)3 đến dư, hiện tượng quansát được là:

A. Xuất hiện keo tủa màuvàng.

B. Xuất hiện kết tủa keomàu lục xám.

C. Xuất hiện kết tủa keomàuvàng,sau đó kết tủa tan dần tạo dung dịch màuxanh lục.

D. Xuất hiện kết tủa keomàu lục xám,sau đó kết tủa tan dần tạo dung dịch màuxanh lục.

Câu 13: Chocác chất sau:CrO3,Fe,Cr(OH)3,Cr. Số chất tantrong được trongdung dịch NaOHlà

A. 1. B. 2. C. 3. D. 4.

Câu 14:Chocác nhận định sau:

(a)Cromlàkim loại màu trắng ánh bạc, có độ cứng lớn nhất trong tất cả cáckim loại.

(b)Crom bị thụ động trongcácdung dịch axit như HNO3 đặc, nguội vàH2SO4 đặc, nguội.

(c)Trongcông nghiệp, crom được dùng để sản xuất thép.

(d)Cromtác dụng với dung dịch HCltheo tỉ lệ mol1:2.

Số nhận định đúng lả

A. 4. B. 2. C. 3. D. 1.

Câu 15: Chocácphát biểu sau:

(a)K2CrO4 cómàudacam,là chất oxihóa mạnh.

(b)Kim loại AlvàCr đều tantrongdung dịch kiềm đặc.

(c)Kim loại Crcó độ cứng cao nhất trongcác tất cả cáckim loại.

(d)Cr2O3 được dùng để tạo màu lục cho đồ sứ, đồ thủy tinh.

(e) Ở trạng thái cơ bản kim loại, cromcó6electron độc thân.

(f)CrO3 là một oxitaxit,là chất oxihóa mạnh, bốc cháykhi tiếp xúc với lưu huỳnh, photpho,... Số phát biểu đúng là

A. 3. B. 5. C. 4. D. 2.

Dạng 2: Bài tập về crom và hợp chất của crom

Bài toán 1: Bài tập về crom

Phương pháp giải

Viết phương trìnhhóa học vàtínhtheo phương trìnhhóa học.

Ví dụ mẫu

OFFICIAL

Ví dụ 1: Cho5,2gamCrtác dụng hoàntoàn với dung dịch HCl đặc, nóng, dư thu được xmolH2.Giá trị của xlà

A. 0,15. B. 0,20. C. 0,10. D. 0,25. Hướng dẫn giải Cr n0,1mol  Phương trìnhhóa học: Cr+2HCl → CrCl2 +H2 0,1 → 0,1 mol 2H n0,1mol → Chọn C. Ví dụ 2: Hòatan hết 1,08gam hỗn hợp CrvàFetrongdung dịch HClloãng,nóngthu được 448mlkhí (đktc). Khối lượng cromcótrong hỗn hợp là

A. 1,015gam. B. 0,520gam. C. 0,065gam. D. 0,560gam. Hướng dẫn giải 2H n0,02mol  Gọi số mol của CrvàFe lần lượt làx,ymol. 52x56y1,08

Phương trìnhhóa học: Cr+2HCl → CrCl2 +H2 x → x mol

Fe+2HCl → FeCl2 +H2 y → ymol 2H nxy0,02molxy0,02  ** Từ và suyra: ;  ***x0,01 y0,01  Cr m0,01.520,52gam   → Chọn B. Bài toán 2: Bài tập về hợp chất của crom Phương pháp giải Viết phương trìnhhóa học vàtínhtheo phương trìnhhóa học. Ví dụ mẫu Ví dụ 1: Cho sơ đồ: CrCl3 +KOH+Cl2 → K2CrO4 +KCl+H2O. Để oxihóahoàntoàn0,04molCrCl3 thànhK2CrO4 thì thể tíchCl2 tối thiểu (đktc) cần dùnglà A. 0,672lít. B. 1,344lít. C. 0,560lít. D. 0,896lít. Hướng dẫn giải Phương trìnhhóa học: 2CrCl3 +16KOH+3Cl2 → 2K2CrO4 +12KCl+8H2O 0,04 → 0,06mol lít 2Cl V0,0622,41,344  → Chọn B. Ví dụ 2: Cho0,6molKItác dụng hết với dung dịch K2Cr2O7 trongaxitsunfuricthìthu được một đơn chất, số mol của đơn chất là A. 0,3mol. B. 0,4mol. C. 0,5mol. D. 0,6mol. Hướng dẫn giải Phương trìnhhóa học: K2Cr2O7 +6KI+7H2SO4 → Cr2(SO4)3 +4K2SO

→ Chọn A.

Bài tập tự luyện dạng 2

Câu 1: Cho1,04gamCr phản ứng hết với dung dịch H2SO4 loãng, dư, đun nóngthu được VmlkhíH2 (đktc). Giá trị của Vlà A. 448. B. 896. C. 224. D. 672. Câu 2: Cho3,035gam hỗn hợp X gồm AlvàCrtác dụng hoàntoàn với dung dịch NaOH dư, thu được 1,512lítkhíH2 (đktc). Phần trăm về khối lượng của Crtrong hỗn hợp Xlà A. 60%. B. 40%. C. 55%. D. 50%.

Câu 3: Thể tích của dung dịch K2Cr2O7 0,05M vừa đủ phản ứng với dung dịch chứa 0,06 mol FeSO4 trongmôi trường H2SO4 dư là A. 100ml. B. 150ml. C. 200ml. D. 250ml. Câu 4: Cho0,8molKItác dụng hết với dung dịch K2Cr2O7 trongaxitsunfuricthìthu được một đơn chất, số mol của đơn chất thu được là A. 0,3. B. 0,4. C. 0,5. D. 0,6. Câu 5: Để oxihóahoàntoàn0,01molCrCl3 thànhK2CrO4 bằng Cl2 khicó mặt KOH, lượng tối thiểu Cl2 vàKOH tương ứng lần lượt là A. 0,030molvà0,080mol. B. 0,015molvà0,040mol. C. 0,015molvà0,080mol. D. 0,030molvà0,030mol.

Dạng 1: Lí thuyết trọng tâm

1-B 2-A 3-C 4-C 5-A 6-C 7-D 8-B 9-C 10-D 11-A 12-D 13-B 14-A 15-C

Câu 1:

Fe2O3,FeOlàoxit bazơ.

Cr2O3 làoxit lưỡng tính.

CrO3 làoxitaxit.

Câu 2:

Asaivìcrom thuộc chukì4,nhómVIB.

Câu 5:

A đúng vì trong dung dịch HCl, H2SO4 loãng nóng, màng oxit bị phá hủy, crom khử ion H+ tạo ra muối Cr(II)vàkhí hiđro.

Cr+H2SO4 → CrSO4 +H2 B,C,Dsai.

Câu 6: CsaivìCrO3 làoxitaxit.

Câu 7:

Phương trìnhhóa học: 2CrCl3 +16NaOH+3Cl2 → 2Na2CrO4 +12NaCl+8H2O

Sản phẩm thu được lả Na2CrO4,NaCl,H2O.

Câu 8:

OFFICIAL

BsaivìCr2O3 tuylàoxit lưỡng tính nhưng tantrongaxitvà kiềm đặc chứ khôngtan được trong kiềm loãng.

Câu 11: Asaivìcrom(VI)oxitlàoxit axỉt.

Câu 12:

Nhỏ từ từ dung dịch KOHvàodung dịch Cr2(SO4)3: Ban đầu thu được kết tủa màu lục xám: Cr2(SO4)3 +6KOH → 2Cr(OH)3 +3K2SO4 Sau đó kết tủa tan dần tạo dung dịch màuxanh lục: Cr(OH)3 +NaOH → NaCrO2 +2H20 Câu 13: CrO3 làoxitaxitvàCr(OH)3 là hiđroxit lưỡng tínhnêntan được trongdung dịch NaOH. Câu 15: Cácphát biểu đúng là:(c),(d),(e),(f). (a)saivìK2Cr2O4 cómàuvàngchanh. (b)saivìCrkhông phản ứng với dung dịch kiềm đặc. Dạng 2: Bài tập về crom và hợp chất của crom 1-A 2-A 3-C 4-B 5-C

Câu 1: 2 Cr HCr n0,02molnn0,02molV0,448lit448ml     Câu 2: 2H n0,0675mol  Chỉ cóAl phản ứng với dung dịch NaOH 2AlH 2 nn0,045mol 3  Al m0,045271,215gam  Cr m3,0351,2151,82gam  Cr %1,82m.100%60% 3,035  

Câu 3: Phương trìnhhóa học: K2Cr2O7 +6FeSO4 +7H2SO4 → Cr2(SO4)3 +3Fe2(SO4)3 +K2SO4 +7H2O 0,01 ← 0,06mol Tacó: 227 227 KCrO ddKCrO 0,01n0,01molV00,2lit200ml ,05    Câu 4: Phương trìnhhóa học: K2Cr2O7 +6KI+7H2SO4 → Cr2(SO4)3 +4K2SO4 +3I2 +7H2O 0,8 →0,4 mol 2I n0,4mol Câu 5: Phương trìnhhóa học: 2CrCl3 +16KOH+3Cl2 → 2K2CrO4 +12KCl+8H2O 0,01 → 0,08 → 0,015mol ; 2Cl n0,015mol  KOH n0,08mol 

DẠYKÈMQUYNHƠN

CHƯƠNG 8: HÓA HỌC MÔI TRƯỜNG

BÀI 16: HÓA HỌC MÔI TRƯỜNG

Mục tiêu

 Kiến thức

+ Biết được hóa học đã đóng góp phần thiết thực giải quyết các vấn đề về sức khỏe, nêu được tác hại của một số chất gây nghiện.

+ Chỉ ra được một số khái niệm về ô nhiễm môi trường, ô nhiễm khôngkhí,ô nhiễm đất, nước.

+Trìnhbày được vấn đề về ô nhiễm môi trường cóliênquan đến hóa học.

+ Chỉ ra được vấn đề bảo vệ môi trường trong đời sống, sản xuất và học tập cóliênquan đến hóa học.  Kĩ năng

+ Tìm được thôngtintrongbài học, trêncác phương tiện thôngtin đại chúng về vấn đề sức khỏe, ô nhiễm môi trường.

OFFICIAL

+ Xử lýcácthôngtin,rútra nhận xét về một số vấn đề ô nhiễm và chống ô nhiễm môi trường.

+ Vận dụng để giải quyết một số tình huống về môi trường trong thực tiễn.

+Tínhtoán lượng khí thải, chất thải trongphòngthí nghiệm vàtrong sản xuất.

LÍ THUYẾT TRỌNG TÂM

Hóa học và vấn đề ô nhiễm môi trường a.Ô nhiễm không khí

Ô nhiễm khôngkhílà sự có mặt của các chất lạ hoặc sự biến đổi quan trọng trongthành phần không khí.

Cáckhígâyô nhiễm: , bụi… 22x CO,CO,SO,NO,CFC

Tác hại:

Ảnh hưởng đến sức khỏe con người. Ảnh hưởng đến sự sinh trưởng vàphát triển của động, thực vật.

Hiệu ứng nhàkính(do…). 2CO

Phá hủy tầng ozon(do…). CFC

Mưa axit(do…). 22SO,NO b.Ô nhiễm môi trường nước Sự ô nhiễm môi trường nước là sự thay đổi thành phần vàtính chất của nước gây ảnh hưởng đến hoạt động sống bình thường của con người vàsinh vật.

OFFICIAL

Nguyênnhân: Nguồn gốc tự nhiên: mưa, gió,bão Kéotheo chất bẩn. 

Nguồn gốc nhân tạo: sinh hoạt, giaothông vận tải, thuốc trừ sâu…

Tácnhângâyô nhiễm: ionkim loại nặng ;anion ở nồng  2222 Hg,Pb,Cu,Mn,...

độ cao; thuốc bảo vệ thực vật, phânbónhóa học …

Tác hại: ảnh hưởng đến sức khỏe, sự sinh trưởng vàphát triển của con người và động, thực vật. c.Ô nhiễm môi trường đất Khicó mặt một số chất vàhàm lượng của chúng vượt quá giới hạn thì hệ sinhthái mất cân bằng và môi trường đất bị ô nhiễm. Ô nhiễm đất dokim loại nặng là nguồn ô nhiễm nguy hiểm đối với hệ sinhthái đất.

Nguyênnhân:

Nguồn gốc tự nhiên:núi lửa, ngập úng,xâm nhập mặn …

Nguồn gốc con người: docáctácnhânhóa học, vật lí,sinh học gâyra.Tácnhânhóa học tạo ra từ chất thải nông nghiệp như: phânbónhóa học, chất bảo vệ thực vật, chất kíchthíchsinh trưởng, chất thải sinh hoạt.

Tác hại: gây tổn hại lớn đối với đời sống và sản xuất.

Ô NHIỄM KHÔNG KHÍ

Ô nhiễm khôngkhílà sự có mặt của các chất lạ hoặc sự biến đổi quan trọng trong thành phần khôngkhí.

Cáckhí gâyô nhiễm: CO, CO2, SO2, NOx, CFC, bụi…

HÓA HỌC MÔI TRƯỜNG

Ô NHIỄM MÔI TRƯỜNG NƯỚC

Sự ô nhiễm môi trường nước là sự thay đổi thành phần vàtính chất của nước gây ảnh hưởng đến hoạt động sống bình thường của con người vàsinh vật.

Tácnhângâyra ô nhiễm: ion kim loại nặng (Hg2+,Pb2+ , Cu2+,Mn2+,…), anion thuốc bảo vệ thực vật, phânbónhóa học….

Ô

NHIỄM MÔI TRƯỜNG ĐẤT

Khicó mặt một số chất và hàm lượng của chúng vượt quá giới hạn thì hệ sinhthái mất cân bằng vàmôi trường đất bị ô nhiễm.

Tácnhângâyô nhiễm: tácnhân vật lí,sinh học, hóa học (phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, chất kíchthíchsinh trưởng, chất thải sinh hoạt…)

Ảnh hưởng đến đời sống, sản xuất, sức khỏe của con người

II. CÁC DẠNG BÀI TẬP

Dạng 1: Lí thuyết trọng tâm Ví dụ mẫu

Ví dụ 1: Cáctácnhânhóa học gâyô nhiễm môi trường nước gồm

A. cáckim loại nặng: 223 Hg,Pb,Sb,... 

B. cácanion: 32 344 NO;PO;SO.

C. thuốc bảo vệ thực vật, phânbónhóa học. D. cả A,B,C.

Hướng dẫn giải

Tác nhân gây ô nhiễm môi trường nước bao gồm các ion của kim loại nặng, các anion ; thuốc bảo vệ thực vật vàphânbónhóa học. 32 344 NO;PO;SO Chọn D. 

Ví dụ 2: Nguồn năng lượng được coilà nguồn năng lượng sạch là:

A. năng lượng mặt trời, năng lượng hóa thạch.

B. năng lượng mặt trời, năng lượng hạt nhân.

C. năng lượng gió, năng lượng nước.

D. năng lượng hạt nhân, năng lượng nước.

Hướng dẫn giải

Năng lượng sạch là dạng năng lượng mà trong quá trình sinh công bản thân nó không tạo ra những chất thải độc hại gây ảnh hưởng chomôi trường xungquanh.

Do đó, nguồn năng lượng sạch gồm năng lượng gióvà năng lượng nước, năng lượng mặt trời… Năng lượng hạt nhânvà năng lượng hóa thạch không phải là năng lượng sạch. Chọn C.  Ví dụ 3: Chất khíXgâyra hiện tượng hiệu ứng nhàkínhvàthamgiavàoquátrìnhquang hợp câyxanh tạo tinh bột. Chất khíXlà

A. N2 B. O2 C. H2 D. CO2 Hướng dẫn giải Khígây hiện tượng hiệu ứng nhàkínhvàthamgiavàoquátrìnhquang hợp của câyxanh tạo tinh bột làCO2 Chọn D.  Ví dụ 4: Hóa học góp phần tạo ra ăcquy khôvà ăcquy chìaxittrongxemáy,ôtô. Nguồn năng lượng được sử dụng là A. cơ năng. B. quang năng. C. điện năng. D. động năng. Hướng dẫn giải Nguồn năng lượng được sử dụng là điện năng. Chọn C. 

Ví dụ 5: Tại những bãi đào vàng, nước sông đã nhiễm một loại chất cực độc do thợ vàng sử dụng để tách vàng khỏi cátvà tạp chất. Đất ở vensông cũng bị nhiễm chất độc này. Chất độc này cũng có nhiều trong vỏ sắn. Chất độc nàylà

A. xianua.

B. nicotin. C. thủy ngân. D. đioxin. Hướng dẫn giải Vàng bị hòatantrongxianua kiềm (KCN,NaCN)khicóoxinên được sử dụng vàocông nghệ khai thác vàng. Tuy nhiên, công nghệ này mang đến những hệ lụy không nhỏ, làm ô nhiễm nguồn nước, ô nhiễm môi trường đất, hủy hoại hệ sinhthái của nhiều vùng đất.

Mặt khác,xianua cũng có nhiều trong vỏ sắn, vì vậy màcó hiện tượng saykhi ăn sắn. Chọn A.  Bài tập tự luyện dạng 1

OFFICIAL

Câu 1: Tácnhân chủ yếu gây mưa axitlà A. COvàCH4. B. CH4 vàNH3. C. SO2 vàNO2. D. COvàCO2. Câu 2: Ionkim loại Xkhivào cơ thể vượt mức chophép sẽ gâynguy hiểm cho sự phát triển cả về trí tuệ và thể chất của con người. Ở cáclàng nghề tái chế ăcquy cũ, nhiều người bị ung thư, trẻ em chậm phát triển, còi cọc vì nhiễm độc ionkim loại này.Kim loại Xlà

A. đồng. B. magie. C. chì. D. sắt. Câu 3: Lớp ozon ở tầng bình lưu của khí quyển là tấm lá chắn tia tử ngoại của mặt trời, bảo vệ sự sống trêntrái đất. Hiện tượng suy giảm tầng ozon đang là một vấn đề môi trường toàn cầu. Nguyênnhân của hiện tượng nàylàdo

A. chất thải CFCdocon người gâyra. B. các hợp chất hữu cơ.

C. sự thay đổi khí hậu. D. chất thải CO2.

Câu 4: Những vùng đất ngập nước, vùngcó trầm tíchxác thực vật nước mặn tích tụ 4000–5000 năm là môi trường thuận lợi hìnhthànhpiritlà hoạt chất chủ yếu gâyphènhóa đất làmcho đất bị nhiễm phèn. Công thức hóa học của piritlà

A. FeS2 B. CuS. C. FeCO3 D. FeS. Câu 5: Khôngkhí không bị ô nhiễm bởi

A. khí thải công nghiệp.

C. bụi nhỏ liti với số lượng rất nhiều.

B. khí từ các phương tiện giaothông.

D. sự quang hợp của câyxanh.

Câu 6: Để phòng nhiễm độc CO,làkhíkhôngmàu,khôngmùi, rất độc, người tadùng chất hấp thụ là

A. đồng (II)oxitvàmagieoxit. B. đồng (II)oxitvàthan hoạt tính.

C. đồng (II)oxitvàmanganoxit. D. than hoạt tính.

Câu 7: Chocácphát biểu sau:

(1)Khithoátrangoàikhí quyển, freonphá hủy tầng ozon.

(2) Để xử lí thủy ngân rơi

Câu 8: Etanol được coilà cồn sinh học, nócótínhcháysinh nhiệt như xăng. Người tapha trộn etanolvào xăng để giảm sự phụ thuộc vào việc nhập khẩu xăng dầu, ngoàiracòngiúp giảm lượng CO từ 20–30%, CO2 khoảng 2%so với xăng khoáng thường. Kể từ ngày1/1/2018 ở Việt Nam xăng E5(pha5%etanol với 95% xăng khoáng) sẽ chính thức thay thế xăng RON92.Công thức phân tử của etanollà

A. B. C. D. 262CHO 4 CHO 242CHO 26 CHO

Câu 9: Dạng năng lượng nàosau đây không sinhrado phản ứng hóa học?

A. Dòng điện từ pin, ăcquy.

C. Hoạt động của tàu ngầm.

B. Sức côngphá của thuốc nổ.

D. Nhiệt năng của bếp gas.

Câu 10: Trongquátrình xử lý nước ngầm thành nước máysinh hoạt, cần quagiai đoạn phun nước dưới dạng tiavàokhôngkhí. Việc làmnàycóvaitrò

A. làm chết cácvisinh vật kị khí.

B. oxihóaH2Svà một số chất hữu cơ.

C. loại bỏ ion sắt trong nước ngầm. D. tất cả cácnguyênnhântrên.

Câu 11: Một chất dẻo được dùng phổ biến làpoli(vinylclorua).Khi đốt cáctúi đựng PVC phế thải, nó tạo ra một chất rất độc làmô nhiễm môi trường và tạo kết tủa với AgNO3 Chất độc đó là

OFFICIAL

A. khícacbonoxit. B. bồ hóng (mồ hóng,C). C. nitơ đioxit. D. hiđro clorua. Câu 12: Khi mất điện nhiều gia đình phải sử dụng động cơ điezen để phát điện, phục vụ nhu cầu thắp sáng, chạy thiết bị … Không nên chạy động cơ điezen trong phòng đóng kín các cửa mà luôn ở nơi thoáng.Phát biểu nàosau đây sai?

A. Khi hoạt động, động cơ điezen sinhrakhíSO2 độc.

B. Khi hoạt động, động cơ điezen tiêu thụ nhiều khíCO2,sinhrakhíO2 độc.

C. Nhiều khí hiđrocacbon chưa cháy hết là những khí độc.

D. Khi hoạt động, động cơ sinhrakhíCO độc.

Dạng 2: Bài tập tổng hợp Ví dụ mẫu

Ví dụ 1: Một loại than đá có chứa 2% lưu huỳnh dùngcho một nhàmáy nhiệt điện. Nếu nhàmáy đốt hết 100 tấn thantrong một ngày đêm thì khối lượng khíSO2 donhàmáy xả vàokhí quyển trong một năm là A. 1420 tấn. B. 1250 tấn. C. 1530 tấn. D. 1460 tấn.

B. Có,vìhàm lượng S bằng 0,25%.

C. Có,vìhàm lượng S bằng 0,28%.

D. Có,vìhàm lượng S lớn hơn 0,3%. Hướng dẫn giải Phương trìnhhóa học: 2 422442 5SO2KMnO2HOKSO2MnO5SO    mol 4 48,75.103,5.10  Bảo toànnguyên tố S: 2

4 SOS nn8,7510mol  Hàm lượng của Scótrong xăng là: 4 S S %m8,751032 m100%100%0,28%0,3% m 10 xng

   Loại xăng nàycó chứa hàm lượng lưu huỳnh chophép.  Chọn C.  Bài tập tự luyện dạng 2 Câu 1: Trongdanh mục tiêu chuẩn vệ sinh đối với lương thực, thực phẩm, bộ Y tế quy định có năm chất ngọt nhân tạo được dùng để chế biến lương thực, thực phẩm, nhưng cóquy định liều lượng sử dụng an toàn.Ví dụ chất AcesulfamK, liều lượng có thể chấp nhận được là0–15mg/kg trọng lượng cơ thể một ngày. Như vậy, một người nặng 60kg,trong một ngàycó thể dùng lượng chất này tối đa là

A. 12mg. B. 1500mg. C. 10mg. D. 900mg. Câu 2: Theotínhtoán, năm 2000 cả nước tiêu thụ lượng nhiên liệu tương đương 1,5 triệu tấn dầu và thải ramôi trường khoảng 113700 tấn khíCO2.Trong một ngày lượng tiêu thụ tương đương với khối lượng dầu và lượng khíCO2 thải vàomôi trường là

A. 0,003 triệu tấn dầu, 200 tấn CO2

C. 0,005 triệu tấn dầu, 415 tấn CO2.

III. PHẦN ĐÁP ÁN

B. 0,004 triệu tấn dầu, 311 tấn CO2

D. 0,012 triệu tấn dầu, 415 tấn CO2.