Giáo án hóa học 11 CV 5512 phát triển năng lực theo các hoạt động (2 cột) Năm học 2020-2021 by Dạy Kèm Quy Nhơn Official

GIÁO ÁN HÓA HỌC PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC

vectorstock.com/28062440

Ths Nguyễn Thanh Tú eBook Collection

Giáo án hóa học 11 CV 5512 phát triển năng lực, phẩm chất theo các hoạt động (Mục tiêu, Nội dung, Sản phẩm, Tổ chức thực hiện) (2 cột) Năm học 2020-2021 WORD VERSION | 2021 EDITION ORDER NOW / CHUYỂN GIAO QUA EMAIL TAILIEUCHUANTHAMKHAO@GMAIL.COM

Tài liệu chuẩn tham khảo Phát triển kênh bởi Ths Nguyễn Thanh Tú Đơn vị tài trợ / phát hành / chia sẻ học thuật : Nguyen Thanh Tu Group Hỗ trợ trực tuyến Fb www.facebook.com/DayKemQuyNhon Mobi/Zalo 0905779594

Ngày soạn: Tiết 1, 2: ÔN TẬP ĐẦU NĂM I. Mục tiêu 1. Kiến thức HS Biết được: - Hệ thống hóa kiến thức lý thuyết đại cương nguyên tử, liên kết hóa học, định luật tuần hoàn, phản ứng oxi hoá khử, tốc độ phản ứng hoá học - Hệ thống hóa các kiến thức về đơn chất halogen, oxi, lưu huỳnh và các hợp chất của chúng. - Làm các dạng bài tập và cân bằng phản ứng oxi hoá khử - Vận dụng kiến thức lý thuyết để làm một số dạng bài tập cơ bản. 2. Năng lực * Các năng lực chung - Năng lực tự học - Năng lực hợp tác - Năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề - Năng lực giao tiếp * Các năng lực chuyên biệt - Năng lực sử dung ngôn ngữ - Năng lực thực hành hóa học - Năng lực tính toán - Năng lực giải quyết vấn đề thông qua hóa học - Năng lực vận dụng kiến thức hóa học vào cuộc sống 3. Phẩm chất Yêu gia đình, quê hương đất nước; Nhân ái khoan dung; Trung thực, tự trọng, chí công, vô tư; Tự lập, tự tin, tự chủ; Có trách nhiệm với bản thân, cộng đồng, đất nước, nhân loại; Nghĩa vụ công dân. 1

II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU 1. Giáo viên : Hệ thống hoá các kiến thức chương trình lớp 10 2. Học sinh : Xem lại các kiến thức đã học III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG: (10 phút) a) Mục tiêu: Tạo tâm thế trước khi bắt đầu học bài mới. b) Nội dung: Giáo viên cho HS làm các thí nghiệm c) Sản phẩm: Học sinh làm thí nghiệm d. Tổ chức thực hiện: GV cho HS một số video các thí nghiệm hóa học vui tạo sự hứng khởi cho HS ngay từ tiết học đầu tiên. B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI Hoạt động 1: Tìm hiểu về nguyên tử a) Mục tiêu: Hiểu biết về cấu tạo nguyên tử, đặc điểm của các loại hạt trong nguyên tử, đồng vị. Biết các tính khối lượng nguyên tử trung bình b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: Nắm chắc nội dung bài học: Cấu tạo nguyên tử? Đặc điểm của các loại hạt trong nguyên tử? Đồng vị? Biểu thức tính khối lượng nguyên tử trung bình d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

I. Cấu tạo nguyên tử

HS nghiên cứu sgk, thảo luận nhóm

1. Nguyên tử

để hoàn thành phiếu học tập.

+ Vỏ: các electron điện tích 1-.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

+ Hạt nhân: proton điện tích 1+ và

HS: Hoạt động nhóm hoàn thành 2

phiếu học tập

nơtron không mang điện.

Bước 3: Báo cáo thảo luận

2. Đồng vị

- HĐ chung cả lớp: GV mời 4

A 

nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện.

a.X  b.Y 100

Ví dụ: A (Cl) 

Bước 4: Kết luận, nhận định:

75,77.35  24,23.37 ≈ 35,5 100

GV chốt lại kiến thức. Phiếu học tập số 1 (Phiếu này được dùng để ghi nội dung bài học thay cho vở)

1. Cấu tạo nguyên tử? Đặc điểm của các loại hạt trong nguyên tử? ………………………………………………………………………………………… 2. Đồng vị? Biểu thức tính khối lượng nguyên tử trung bình ………………………………………………………………………………………… 3. Tính khối lượng nguyên tử trung bình của Clo biết clo có 2 đồng vị là 1735 Cl chiếm 75,77% và 37 chiếm 24,23% tổng số nguyên tử. 17 Cl ………………………………………………………………………………………… Hoạt động 2: Tìm hiểu về cấu hình electron nguyên tử. a) Mục tiêu: - Nêu được định nghĩa axit, bazo. - Viết được phương trình điện ly của dd axit, bazo - Hiểu được axit nhiều nấc HS nêu được định nghĩa Axit, Bazo theo thuyết Areniut b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: Khái niệm axit, công thức, phân loại, đọc tên bazơ. d) Tổ chức thực hiện:

HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

3. Cấu hình electron nguyên tử

Hướng dẫn học sinh viết phân bố năng

19K

lượng rồi chuyển sang cấu hình

E: 1s22s22p63s23p64s1 Ch: 1s22s22p63s23p64s1

electron nguyên tử.

20Ca

HS nghiên cứu sgk, thảo luận nhóm để

E: 1s22s22p63s23p64s2

hoàn thành phiếu học tập.

Ch: 1s22s22p63s23p64s2

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm hoàn thành

26Fe

phiếu học tập

E: 1s22s22p63s23p64s23d6

Bước 3: Báo cáo thảo luận

Ch: 1s22s22p63s23p63d64s2

- HĐ chung cả lớp: GV mời 4

35Br

nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1

E:1s22s22p63s23p64s23d104p5

nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ

Ch:1s22s22p63s23p63d104s24p5

sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Phiếu học tập số 2 (Phiếu này được dùng để ghi nội dung bài học thay cho vở) 1. Cấu hình electron nguyên tử? ………………………………………………………………………………………… 2. Viết cấu hình electron nguyên tử 19K, 20Ca, 26Fe, 35Br. ………………………………………………………………………………………… Hoạt động 3: Định luật tuần hoàn a) Mục tiêu: Nắm được nội dung ĐL tuần hoàn, tính chất kim loại, phi kim b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. 4

c) Sản phẩm: Khái niệm ĐL tuần hoàn, tính chất kim loại, phi kim d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN VÀ

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

II. Định luật tuần hoàn

HS nghiên cứu sgk, thảo luận nhóm để

1. Nội dung (SGK)

hoàn thành phiếu học tập.

2. Sự biến đổi tính chất

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

Ví dụ: so sánh tính chất của đơn chất

HS: Hoạt động nhóm hoàn thành phiếu

và hợp chất của nitơ và photpho.

học tập Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản

7N:

1s22s22p3

15P:

1s22s22p63s23p3

Chúng thuộc nhóm VA Bán kính nguyên tử N < P

biện.

Độ âm điện N > P

Bước 4: Kết luận, nhận định:

Tính phi kim N > P

GV chốt lại kiến thức.

Hiđroxit HNO3 có tính axit mạnh hơn H3PO4

Phiếu học tập số 3 (Phiếu này được dùng để ghi nội dung bài học thay cho vở) 1. Phát biểu nội dung của ĐL tuần hoàn? ………………………………………………………………………………………… 2. Sự biến đổi tính chất kim loại, phi kim, độ âm điện, bán kính nguyên tử trong một chu kì, trong một phân nhóm chính? ………………………………………………………………………………………… 3. Ví dụ so sánh tính chất của đơn chất và hợp chất của nitơ và photpho. 5

………………………………………………………………………………………… Hoạt động 4: Liên kết hóa học a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

III. Liên kết hoá học

HS nghiên cứu sgk, thảo luận nhóm

1. Liên kết ion hình thành do lực hút

để hoàn thành phiếu học tập.

tĩnh điện giữa các ion mang điện tích

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

trái dấu

HS: Hoạt động nhóm hoàn thành

2. Liên kết cộng hoá trị được hình

phiếu học tập

thành do sự góp chung cặp electron

Bước 3: Báo cáo thảo luận

3. Mối quan hệ giữa hiệu độ âm điện

- HĐ chung cả lớp: GV mời 4

và loại liên kết hoá học

nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1

Hiệu độ âm

nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ

điện (χ)

Loại liên kết

sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định:

0<χ< 0,4

Liên kết CHT không cực.

GV chốt lại kiến thức. 0,4<χ<1,7

Liên kết CHT có cực.

χ ≥ 1,7

Liên kết ion.

Phiếu học tập số 4 (Phiếu này được dùng để ghi nội dung bài học thay cho vở) 1.Phân loại liên kết hoá học? Mối quan hệ giữa hiệu độ âm điện và liên kết hoá học? ………………………………………………………………………………………… 6

2. Mối quan hệ giữa liên kết hoá học và một số tính chất vật lí? …………………………………………………………………………………………

Hoạt động 5: Phản ứng oxi hóa khử, phản ứng hóa học. a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

IV. Phản ứng oxi hoá khử

HS nghiên cứu sgk, thảo luận nhóm

1. Khái niệm

để hoàn thành phiếu học tập.

2. Đặc điểm phản ứng oxi hóa khử

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

Đặc điểm là sự cho và nhận xảy ra

HS: Hoạt động nhóm hoàn thành

đồng thời.

phiếu học tập

Σe cho = Σe nhận.

Bước 3: Báo cáo thảo luận

3. Lập phương trình oxi hoá khử

- HĐ chung cả lớp: GV mời 4

Cân bằng các phản ứng sau theo

nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1

phương pháp thăng bằng electron

nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện.

a. KMnO4 + HCl → KCl + MnCl2 + Cl2 + H2O

Bước 4: Kết luận, nhận định:

b. K2Cr2O7 + HCl → KCl + CrCl3 +

GV chốt lại kiến thức.

Cl2 + H2O Phiếu học tập số 5

(Phiếu này được dùng để ghi nội dung bài học thay cho vở) 1. Khái niệm? Đặc điểm của phản ứng oxi hoá khử? 2. Lập phương trình oxi hoá khử? 7

3. Phân loại phản ứng hoá học. Hoạt động 6: Tốc độ phản ứng hóa học a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN VÀ

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

V. Lý thuyết phản ứng hoá học

HS nghiên cứu sgk, thảo luận nhóm để

1. Tốc độ phản ứng hoá học

hoàn thành phiếu học tập.

2. Cân bằng hoá học

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

3. Nguyên lí chuyển dịch cân bằng

HS: Hoạt động nhóm hoàn thành phiếu

Ví dụ: Cho cân bằng như sau:

học tập

N2(k) + 3H2(k)  2NH3(k) (H<0)

Bước 3: Báo cáo thảo luận

Áp dụng những biện pháp nào để tăng

- HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm

hiệu suất phản ứng?

báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Phiếu học tập số 5 (Phiếu này được dùng để ghi nội dung bài học thay cho vở) 1. Tốc độ phản ứng hoá học? Những yếu tố ảnh hưởng tốc độ phản ứng? Cân bằng hoá học? 2. Nguyên lý chuyển dịch cân bằng hoá học. C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP 8

a. Mục tiêu: Củng cố, luyện tập kiến thức vừa học. b. Nội dung: Hoàn thành các câu hỏi trong phiếu bài tập. c. Sản phẩm: HS vận dụng các kiến thức vào giải quyết các bài tập d. Tổ chức thực hiện: GV cho chơi trò chơi thông qua web Kahoot: trả lời các câu hỏi dưới hình thức trắc nghiệm. Tiết 2 A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG: (10 phút) a) Mục tiêu: Tạo tâm thế trước khi bắt đầu học bài mới. b) Nội dung: Giáo viên cho HS làm các thí nghiệm c) Sản phẩm: Học sinh làm thí nghiệm d. Tổ chức thực hiện: GV cho HS lên làm một số thí nghiệm đã học ở lớp 10: ví dụ H2SO4 với đường… để từ đó nhắc lại các kiến thức cũ liên quan B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI Hoạt động 1: Halogen đơn chất a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

I. Halogen

HS nghiên cứu sgk, thảo luận nhóm

1. Đơn chất

để hoàn thành phiếu học tập.

X: ns2np5

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

-1

HS: Hoạt động nhóm hoàn thành 9

X+1e → X

phiếu học tập Bước 3: Báo cáo thảo luận

Tính oxi hoá mạnh.

- HĐ chung cả lớp: GV mời 4

Tính oxi hoá giảm dần từ Flo đến Iot.

nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Phiếu học tập số 1 (Phiếu này được dùng để ghi nội dung bài học thay cho vở) 1. Cấu hình electron ngoài cùng của nhóm halogen? Từ cấu hình suy ra tính chất hoá học cơ bản? 2. So sánh tính chất hoá học cơ bản từ Flo đến Iot? Cho Ví dụ chứng minh sự biên thiên đó? Điều chế?

Hoạt động 2: Halogen Hiđric a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

2. Halogen hiđric

HS nghiên cứu sgk, thảo luận nhóm

HF<<HCl<HBr<HI

để hoàn thành phiếu học tập.

chiều tăng tính axit.

HF có tính chất ăn mòn thuỷ tinh.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm hoàn thành phiếu học tập

4HF+ SiO2→ SiF4+ 2H2O

Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Phiếu học tập số 2 (Phiếu này được dùng để ghi nội dung bài học thay cho vở) 1. Tính chất của các halogen hiđric biến đổi như thế nào từ F đến I. 2. HF có tính chất nào đáng chú ý? Điều chế? 3. Hợp chất có oxi của clo? Tính chất hóa học cơ bản? Nguyên nhân?

Hoạt động 3: Oxi a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

1. Đơn chất

HS nghiên cứu sgk, thảo luận nhóm

a. Oxi - ozon

để hoàn thành phiếu học tập.

Tính oxi hoá mạnh

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

- Điều chế

HS: Hoạt động nhóm hoàn thành

+ Trong phòng thí nghiệm

phiếu học tập

Phân huỷ những hợp chất giàu oxi và

Bước 3: Báo cáo thảo luận

kém bền nhiệt như KMnO4, KClO3,

- HĐ chung cả lớp: GV mời 4

H2O2, KNO3,...

nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1

+ trong công nghiệp

nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Phiếu học tập số 3 (Phiếu này được dùng để ghi nội dung bài học thay cho vở) 1. Tính chất hoá học cơ bản? nguyên nhân? So sánh tính oxi hoá của oxi với ozon? cho Ví dụ minh hoạ? 2. Điều chế oxi? Hoạt động 4: Lưu huỳnh a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

b. Lưu huỳnh

HS nghiên cứu sgk, thảo luận nhóm

Lưu huỳnh vừa có tính oxi hoá vừa có

để hoàn thành phiếu học tập.

tính khử.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: 12

HS: Hoạt động nhóm hoàn thành phiếu học tập Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Phiếu học tập số 4 (Phiếu này được dùng để ghi nội dung bài học thay cho vở) 1. Tính chất hoá học cơ bản của lưu huỳnh? giải thích 2. So sánh tính oxi hoá của lưu huỳnh với oxi và với clo?

Hoạt động a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

2. Hợp chất lưu huỳnh

HS nghiên cứu sgk, thảo luận nhóm

Hiđro sunfua

để hoàn thành phiếu học tập.

Lưu huỳnh đioxit.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

Axit sunfuric đặc và loãng.

HS: Hoạt động nhóm hoàn thành phiếu học tập 13

Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Phiếu học tập số 5 (Phiếu này được dùng để ghi nội dung bài học thay cho vở) 1. Tính chất hoá học cơ bản của các hợp chất lưu huỳnh? Mối quan hệ giữa tính oxi hoá -khử và mức oxi hoá. 2. Chú ý tính oxi hoá khử còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác. Dự đoán này mang tính chất lý thuyết.

C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP a. Mục tiêu: Củng cố, luyện tập kiến thức vừa học. b. Nội dung: Hoàn thành các câu hỏi trong phiếu bài tập. c. Sản phẩm: HS vận dụng các kiến thức vào giải quyết các bài tập d. Tổ chức thực hiện: Bài 1 Tính thể tích xút 0,5M cần dùng để trung hoà 50ml axit sunfuric 0,2 M. Bài 2 Đốt cháy hoàn toàn 3,52g bột lưu huỳnh rồi sục toàn bộ sản phẩm cháy qua 200g dung dịch KOH 6,44%. Muối nào được tạo thành và khối lượng là bao nhiêu? Bài 3 Cho 12 gam hỗn hợp bột đồng và sắt vào dung dịch axit sunfuric đặc, sau phản ứng thu được duy nhất 5,6 lít SO2 (đktc). Tính % khối lượng mỗi kim loại trong hỗn hợp đầu.D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG a) Mục tiêu: Luyện tập, vận dụng các kiến thức giải quyết các vấn đề thực tiễn. b. Nội dung: Dạy học trên lớp, hoạt động nhóm, hoạt động cá nhân. c. Sản phẩm: Bài làm của học sinh, kĩ năng tính toán hóa học 14

d. Tổ chức thực hiện: - Giáo viên cho hs tự trao đổi các câu hỏi về nội dung bài học liên quan đến thực tiễn xung quanh hs. ( Ghi lại những câu hay của hs để tích lũy) * HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ Hướng dẫn HS tìm hiểu thêm các nội dung liên quan đến bài học. HD học sinh tự học, tự tìm hiểu về bài cũ và bài mới, đưa ra các câu hỏi mở rộng cho học sinh tham khảo

Ngày soạn: Tiết 3: SỰ ĐIỆN LI I. MỤC TIÊU: 1. Kiến thức: HS Biết được: - Khái niệm về sự điện li, chất điện li, chất điện li mạnh, chất điện li yếu, cân bằng điện li - Quan sát thí nghiệm, rút ra được kết luận về tính dẫn điện của dung dịch chất điện li. - Phân biệt được chất điện li, chất không điện li, chất điện li mạnh, chất điện li yếu. - Viết được phương trình điện li của chất điện li mạnh, chất điện li yếu. - Bản chất tính dẫn điện của chất điện li (nguyên nhân và cơ chế đơn giản) - Viết phương trình điện li của một số chất. 2. Năng lực * Các năng lực chung - Năng lực tự học - Năng lực hợp tác - Năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề - Năng lực giao tiếp * Các năng lực chuyên biệt - Năng lực sử dung ngôn ngữ - Năng lực thực hành hóa học - Năng lực tính toán - Năng lực giải quyết vấn đề thông qua hóa học - Năng lực vận dụng kiến thức hóa học vào cuộc sống 3. Phẩm chất

Yêu gia đình, quê hương đất nước; Nhân ái khoan dung; Trung thực, tự trọng, chí công, vô tư; Tự lập, tự tin, tự chủ; Có trách nhiệm với bản thân, cộng đồng, đất nước, nhân loại; Nghĩa vụ công dân. II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU 1. Giáo viên - Dụng cụ và hoá chất thí nghiệm đo độ dẫn điện 2. Học sinh - Xem lại hiện tượng dẫn điện đã học trong chương trình vật lý lớp 7 III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG: (10 phút) a) Mục tiêu: Tạo tâm thế trước khi bắt đầu học bài mới. b) Nội dung: Giáo viên cho HS làm các thí nghiệm c) Sản phẩm: Học sinh làm thí nghiệm d. Tổ chức thực hiện: - GV tiến hành thí nghiệm hoặc chiếu phim hoặc xem hình ảnh về thí nghiệm tính dẫn điện: a. của nước cất b. dung dịch saccarozơ c. dung dịch HCl d. dung dịch NaOH e. dung dịch NaCl Yêu cầu HS: quan sát thí nghiệm, nêu hiện tượng xảy ra? giải thích ? Giáo viên đặt vấn đề: Tại sao dung dịch HCl, NaCl, NaOH dẫn điện, còn các chất còn lại không dẫn điện? Giáo viên gợi ý: Vận dụng kiến thức đã học lớp dưới về khái niệm dòng điện để giải thích B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI 17

Hoạt động 1: Tính dẫn điện a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

I. Hiện tượng điện li

HS nghiên cứu sgk, thảo luận nhóm

1. Thí nghiệm: SGK

để hoàn thành phiếu học tập. Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm hoàn thành phiếu học tập Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định:

Kết luận: - Dung dịch axit, bazơ muối

GV chốt lại kiến thức.

dẫn điện.

Kết luận: - Dung dịch axit, bazơ muối

Các chất rắn khan: NaCl, NaOH và

dẫn điện.

một số dung dịch rượu đường không

Các chất rắn khan: NaCl, NaOH và

dẫn điện

một số dung dịch rượu đường không dẫn điện.

Hoạt động 2: Nguyên nhân tính dẫn điện của các dung dịch axit, bazơ, muối trong nước 18

a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

- Các axit, bazơ, muối khi tan trong

- Các chất rắn khan: NaCl, NaOH và

nước phân li ra các ion làm cho dung

các dung dịch rượu, đường do chúng

dịch của chúng dẫn điện.

tồn tại ở dạng phân tử nên không dẫn

- Quá trình phân li các chất trong nước

điện.

ra ion gọi là sự điện li.

- GV đưa ra một số axit bazơ, muối

- Những chất tan trong nước phân li ra

quen thuộc để học sinh biểu diễn sự

ion gọi là chất điện li.

phân li và gọi tên các ion tạo thành.

- Sự điện li được biểu diễn bằng

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

phương trình điện li.

HS: Hoạt động nhóm hoàn thành

Ví dụ

phiếu học tập

NaCl → Na+ + Cl-

Bước 3: Báo cáo thảo luận

HCl → H+ + Cl-

- HĐ chung cả lớp: GV mời 4

NaOH → Na+ + OH-

2. Biểu diễn sự phân li của axit bazơ muối theo phương trình điện li. Hướng dẫn cách gọi tên một số ion. Hoạt động 3: So sánh sự dẫn điện của các chất a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

- Nhận xét ở cùng nồng độ thì HCl dẫn

- GV làm thí nghiệm 2 của dung dịch

điện nhiều hơn CH3COOH.

HCl và CH3COOH ở SGK cho HS nhận xét và rút ra kết luận. Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm hoàn thành phiếu học tập Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 4: Chất điện li mạnh a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. 20

d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

a. Chất điện li mạnh

GV gợi ý để HS rút ra các khái niệm

- Chất điện li mạnh là chất khi tan

chất điện li mạnh.

trong nước các phân tử hoà tan đều

GV nhắc lại đặc điểm cấu tạo của tinh

phân li ra ion.

thể NaCl là tinh thể ion, các ion âm và dương phân bố đều đặn tại các nút

NaCl → Na+ + Cl- Chất điện li mạnh

mạng.

bao gồm

GV khi cho tinh thể NaCl vào nước thì

Các axit mạnh như HNO3, H2SO4,

có hiện tượng gì xảy ra?

HClO4, HClO3, HCl, HBr, HI,

GV kết luận dưới tác dụng của các

HMnO4...

phân tử nước phân cực. Các ion Na+ và Các bazơ mạnh như NaOH, Ba(OH) ... 2 ion Cl- tách ra khỏi tinh thể đi vào dung Hầu hết các muối. dịch. Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm hoàn thành phiếu học tập Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 5: Chất điện li yếu a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. 21

b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

b. Chất điện li yếu

GV lấy Ví dụ CH3COOH để phân tích

- Chất điện li yếu là chất khi tan trong

rồi giúp HS rút ra định nghĩa, đồng thời nước chỉ có một phần phân li ra ion, giáo viên cũng cung cấp cho HS cách

phần còn lại tồn tại ở dạng phân tử

biểu diễn trong phương trình điện li

trong dung dịch.

của chất điện li yếu

Ví dụ

Đặc điểm của quá trình điện li yếu?

CH3COOH  CH3COO- + H+

Chúng cũng tuân theo nguyên lí chuyển dịch cân bằng. Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm hoàn thành phiếu học tập Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4

- Chất điện li yếu gồm axit có độ mạnh trung bình và yếu: CH3COOH, HCN, H2S, HClO, HNO2, H3PO4... bazơ yếu Mg(OH)2, Bi(OH)3... Một số muối của thuỷ ngân như Hg(CN)2, HgCl2...

d. Tổ chức thực hiện: - Sự điện li, chất điện li là gì? Thế nào là chất điện li mạnh, điện li yếu? Cho Ví dụ và viết phản ứng minh hoạ. D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG a) Mục tiêu: Luyện tập, vận dụng các kiến thức giải quyết các vấn đề thực tiễn. b. Nội dung: Dạy học trên lớp, hoạt động nhóm, hoạt động cá nhân. c. Sản phẩm: Bài làm của học sinh, kĩ năng tính toán hóa học d. Tổ chức thực hiện: Bài 1: Một dung dịch chứa x mol Na+, y mol Ca2+, z mol HCO3-, t mol Cl-. Viết biểu thức liên hệ giữa x, y, z, t . Bài 2: Em hãy giải thích vì sao nước mưa, nước biển dẫn điện tốt? * HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ Hướng dẫn HS tìm hiểu thêm các nội dung liên quan đến bài học. HD học sinh tự học, tự tìm hiểu về bài cũ và bài mới, đưa ra các câu hỏi mở rộng cho học sinh tham khảo

Ngày soạn: Tiết 4: AXIT, BAZƠ VÀ MUỐI I. MỤC TIÊU: 1. Kiến thức: HS Biết được: - Thế nào là axit, bazơ theo thuyết Arêniut - Axit nhiều nấc - Vận dụng lý thuyết axit, bazơ của Arêniut để phân biệt được axit, bazơ. - Biết viết phương trình điện li của các axit, bazơ. Có được hiểu biết khoa học đúng về dd axit, bazơ. 2. Năng lực * Các năng lực chung - Năng lực tự học - Năng lực hợp tác - Năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề - Năng lực giao tiếp * Các năng lực chuyên biệt - Năng lực sử dung ngôn ngữ - Năng lực thực hành hóa học - Năng lực tính toán - Năng lực giải quyết vấn đề thông qua hóa học - Năng lực vận dụng kiến thức hóa học vào cuộc sống 3. Phẩm chất Yêu gia đình, quê hương đất nước; Nhân ái khoan dung; Trung thực, tự trọng, chí công, vô tư; Tự lập, tự tin, tự chủ; Có trách nhiệm với bản thân, cộng đồng, đất nước, nhân loại; Nghĩa vụ công dân. II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU 24

1. Giáo viên: Thí nghiệm chứng minh Zn(OH)2 có tính lưỡng tính. 2. Học sinh III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG: (10 phút) a) Mục tiêu: Tạo tâm thế trước khi bắt đầu học bài mới. b) Nội dung: Giáo viên cho HS làm các thí nghiệm c) Sản phẩm: Học sinh làm thí nghiệm d. Tổ chức thực hiện: Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: Sử dụng kỹ thuật “ khăn trải bàn” để hoàn thành nội dung trong phiếu học tập số 1. - GV chia lớp thành 4 nhóm, các dụng cụ thí nghiệm và hóa chất được giao đầy đủ về cho từng nhóm. - GV giới thiệu hóa chất, dụng cụ và cách tiến hành các thí nghiệm. (Nếu HS chưa rõ cách tiến hành thí nghiệm, GV nhắc lại một lần nữa để các nhóm đều nắm được). - Các nhóm phân công nhiệm vụ cho từng thành viên: tiến hành thí nghiệm, quan sát và thống nhất để ghi lại hiện tượng xảy ra, viết các PTHH, …. vào bảng phụ, viết ý kiến của mình vào giấy và kẹp chung với bảng phụ. Phiếu học tập số 1 TN 1: Thí nghiệm : dd axit làm thay đổi màu quỳ . - Nhúng quỳ tím lần lượt vào các ống nghiệm chứa dd axit HCl, H2SO4 TN 2: Thí nghiệm : dd bazo làm thay đổi màu quỳ. - Nhúng quỳ tím lần lượt vào các ống nghiệm chứa dd NaOH, Ba(OH)2 Quan sát hiện tượng xảy ra, rút nhận xét. Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm thực hiện thí nghiệm Bước 3: Báo cáo thảo luận 25

- GV mời một nhóm báo cáo kết quả, các nhóm khác góp ý, bổ sung. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV nhận xét, chuyển sang hoạt động tiếp theo: HĐ hình thành kiến thức. B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI Hoạt động 1: Axit a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

I. AXIT

Axit có phải là chất điện li không?

1. Định nghĩa

Axit có phải là chất điện li không?

- Theo Arêniut Là chất khi tan trong

+ Yêu cầu HS Viết phương trình điện li nước phân li ra cation H

của

các

axit

HCl,

HNO3 Ví dụ:

CH3COOH. Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm hoàn thành

HCl  H+ + ClCH3COOH

→

H++ CH3COO-

- Các Axit trong nước có một số tính

phiếu học tập

chất chung đó là tính chất của ion H+

Bước 3: Báo cáo thảo luận

trong dd.

- HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện.

2. Axit nhiều nấc - Các axit chỉ phân li ra một ion H+ gọi là axit một nấc.

Bước 4: Kết luận, nhận định: Ví dụ: HCl, HNO3, CH3COOH … GV chốt lại kiến thức. GV Yêu cầu HS - Các axit mà một phân tử phân li 26

nhận xét t/c chung của axit là do ion nhiều nấc ra ion H+ gọi là axit nhiều nào quyết định?

nấc

 Từ phương trình điện li Gv hướng Ví dụ: H3PO4, H2CO3 … dẫn Hs rút ra định nghĩa mới về axit.

H2SO4  H+ + HSO4 Sự điện li mạnh HSO4- → H+ + SO42 Sự điện li yếu - Các axit nhiều nấc phân li lần lượt theo từng nấc.

Hoạt động 2: Bazo a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

II. BAZƠ

GV Yêu cầu HS so sánh phương trình - Theo Arêniut bazơ Là chất khi tan điện li của HCl và H2SO4.

trong nước phân li ra ion OH-.

GV thông báo: Các axit phân li lần lượt Ví dụ: theo từng nấc.

KOH  K+ + OH-

GV hướng dẫn:

Ba(OH)2  Ba2+ + 2OH-

H2SO4  H+ + HSO4-

- Các bazơ tan trong nước đều có một

HSO4- → H+ + SO42-

số tính chất chung, đó là tính chất của

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

các ion OH- trong dung dịch.

HS: Hoạt động nhóm hoàn thành phiếu học tập 27

Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP a. Mục tiêu: Củng cố, luyện tập kiến thức vừa học. b. Nội dung: Hoàn thành các câu hỏi trong phiếu bài tập. c. Sản phẩm: HS vận dụng các kiến thức vào giải quyết các bài tập d. Tổ chức thực hiện: + Vòng 1: GV chia lớp thành 2 nhóm lớn để tham gia thi đua với nhau trả lời nhanh và chính xác các câu hỏi (khoảng 5 câu hỏi) mà GV đã chuẩn bị (chưa cho HS chuẩn bị trước). Ghi điểm cho 2 nhóm ở vòng 1. Câu 1: Nêu điểm khác nhau của axit và bazo khi phân li? Câu 2: Câu 3: Câu 4: Câu 5: + Vòng 2: Trên cơ sở 2 nhóm, GV lại yêu cầu mỗi nhóm lại tiếp tục hoạt động cặp đôi để giải quyết các yêu cầu đưa ra trong phiếu học tập số 4. GV quan sát và giúp HS tháo gỡ những khó khăn mắc phải. D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG a) Mục tiêu: Luyện tập, vận dụng các kiến thức giải quyết các vấn đề thực tiễn. b. Nội dung: Dạy học trên lớp, hoạt động nhóm, hoạt động cá nhân. c. Sản phẩm: Bài làm của học sinh, kĩ năng tính toán hóa học 28

d. Tổ chức thực hiện: - GV thiết kế hoạt động và giao việc cho HS về nhà hoàn thành. Yêu cầu nộp báo cáo (bài thu hoạch). * HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ Hướng dẫn HS tìm hiểu thêm các nội dung liên quan đến bài học. HD học sinh tự học, tự tìm hiểu về bài cũ và bài mới, đưa ra các câu hỏi mở rộng cho học sinh tham khảo

Ngày soạn: Tiết 5: AXIT, BAZƠ VÀ MUỐI I. MỤC TIÊU: 1. Kiến thức: HS Biết được: - Khái niệm hiđroxit lưỡng tính, muối trung hoà, muối axit theo thuyết Arêniut - Biết viết phương trình điện li hiđroxit lưỡng tính và muối Có được hiểu biết khoa học đúng về dd axit, bazơ, muối 2. Năng lực * Các năng lực chung - Năng lực tự học - Năng lực hợp tác - Năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề - Năng lực giao tiếp * Các năng lực chuyên biệt - Năng lực sử dung ngôn ngữ - Năng lực thực hành hóa học - Năng lực tính toán - Năng lực giải quyết vấn đề thông qua hóa học - Năng lực vận dụng kiến thức hóa học vào cuộc sống 3. Phẩm chất Yêu gia đình, quê hương đất nước; Nhân ái khoan dung; Trung thực, tự trọng, chí công, vô tư; Tự lập, tự tin, tự chủ; Có trách nhiệm với bản thân, cộng đồng, đất nước, nhân loại; Nghĩa vụ công dân. II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU 1. Giáo viên: Thí nghiệm chứng minh Zn(OH)2 có tính lưỡng tính 2. Học sinh: 30

III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG: (10 phút) a) Mục tiêu: Tạo tâm thế trước khi bắt đầu học bài mới. b) Nội dung: Giáo viên cho HS làm các thí nghiệm c) Sản phẩm: Học sinh làm thí nghiệm d. Tổ chức thực hiện: GV cho HS tham gia trò chơi trên web Quizizz.com để trả lời các câu hỏi trắc nghiệm liên quan kiến thức cũ. B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI Hoạt động 1: Hidroxit lưỡng tính a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

III. Hiđroxit lưỡng tính

GV: Thế nào là hidroxit lưỡng tính?

1. Định nghĩa

- Nhỏ từ từ dd NaOH vào dd ZnCl2 - Là chất khi tan trong nước vừa có thể đến khi kết tủa không xuất hiện thêm phân li như axit vừa có thể phân li như nửa. - Chia kết tủa làm 2 phần:

bazơ. Ví dụ:

Phần I : Cho thêm vài giọt axit

Zn(OH)2 → Zn2+ + 2OH-

Phần II: Cho thêm kiềm vào.

Zn(OH)2

GV Yêu cầu HS nhận xét và kết luận.

2. Đặc tính của hiđroxit lưỡng tính

→ ZnO22- + 2H+

GV hướng dẫn:Viết các hiđroxit dưới - Một số hiđroxit lưỡng tính thường dạng công thức axit:

gặp: 31

Zn(OH)2  H2ZnO2 Pb(OH)2  H2PbO2 Al(OH)3  HAlO2.H2O

Al(OH)3, Zn(OH)2, Pb(OH)2, Cr(OH)3, Sn(OH)2, Be(OH)2 - Là những chất ít tan trong nước, có tính axit, tính bazơ yếu.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm hoàn thành phiếu học tập Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 2: Muối a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

IV. MUỐI

GV hướng dẫn học sinh viết phương 1. Định nghĩa trình điện li của KCl, Na2SO4.

- Muối là hợp chất khi tan trong nước

GV bổ xung thêm trường hợp phức phân li ra cation kim loại (hoặc NH4+) tạp:

và anion gốc axit.

(NH4)2SO4  2NH4+ + SO42-

Ví dụ:

NaHCO3  Na+ + HCO3-

(NH4)2SO4  2NH4+ + SO42-

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

NaHCO3  Na+ + HCO3-

HS: Hoạt động nhóm hoàn thành

- Muối trung hoà: Là muối mà trong

phiếu học tập

phân tử không còn hiđro có tính axit:

Bước 3: Báo cáo thảo luận

Ví dụ: NaCl, Na2CO3, (NH4)2SO4 …

- HĐ chung cả lớp: GV mời 4

- Muối axit: Là muối mà trong phân tử

nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1

còn hiđro có tính axit:

nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện.

Ví dụ: NaHCO3, NaH2PO4, NaHSO4 …

Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Phiếu học tập số 1 (Phiếu này được dùng để ghi nội dung bài học thay cho vở) 1. Muối là gì? kể tên một số muối thường gặp? 2. Nêu tính chất của muối? 3. Thế nào là muối axit? muối trung hoà? cho ví dụ? Hoạt động 3: Điện li a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

2. Sự điện li của muối trong nước

GV nêu cho HS.

- Hầu hết các muối phân li hoàn toàn ra

GV Yêu cầu HS viết ptđl.

cation kim loại ( hoặc NH4+ ) và anion gốc axit ( trừ HgCl2, Hg(CN)2 … ) 33

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

Ví dụ:

HS: Hoạt động nhóm hoàn thành

K2SO4  2K+ + SO42-

phiếu học tập

NaHSO3  Na+ + HSO3-

Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1

- Gốc axit còn H+: HSO3- →

H+ + SO32

nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP a. Mục tiêu: Củng cố, luyện tập kiến thức vừa học. b. Nội dung: Hoàn thành các câu hỏi trong phiếu bài tập. c. Sản phẩm: HS vận dụng các kiến thức vào giải quyết các bài tập d. Tổ chức thực hiện: GV: Yêu cầu HS Viết phương trìng điện li của các chất sau: NH4OH, NaHSO4, K2SO3, Ba(HCO3)2. D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG a) Mục tiêu: Luyện tập, vận dụng các kiến thức giải quyết các vấn đề thực tiễn. b. Nội dung: Dạy học trên lớp, hoạt động nhóm, hoạt động cá nhân. c. Sản phẩm: Bài làm của học sinh, kĩ năng tính toán hóa học d. Tổ chức thực hiện: Viết phương trình phản ứng chứng minh Al(OH)3 có tính lưỡng tính? * HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ Hướng dẫn HS tìm hiểu thêm các nội dung liên quan đến bài học. HD học sinh tự học, tự tìm hiểu về bài cũ và bài mới, đưa ra các câu hỏi mở rộng cho học sinh tham khảo 34

Ngày soạn: Tiết 6: SỰ ĐIỆN LI CỦA H2O – pH - CHẤT CHỈ THỊ AXIT BAZƠ I. MỤC TIÊU: 1. Kiến thức: HS Biết được: - Sự điện li của nước, nước là chất điện li rất yếu - Tích số ion của nước và ý nghĩa của đại lượng này - Khái niệm về pH - Biết đánh giá độ axit, và độ kiềm của các dung dịch bằng nồng độ H+ và pH - Biết màu của vài chất chỉ thị thông dụng trong môi trường axit, bazơ 2. Năng lực Hs biết làm một số dạng toán đơn giản có liên quan tới H+, [OH-], pH và xác định môi trường axit, kiềm hay trung tính * Các năng lực chung - Năng lực tự học - Năng lực hợp tác - Năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề - Năng lực giao tiếp * Các năng lực chuyên biệt - Năng lực sử dung ngôn ngữ - Năng lực thực hành hóa học - Năng lực tính toán - Năng lực giải quyết vấn đề thông qua hóa học - Năng lực vận dụng kiến thức hóa học vào cuộc sống 3. Phẩm chất Rèn luyện đức tính cẩn thận, nghiêm túc trong nghiên cứu khoa học 35

Yêu gia đình, quê hương đất nước; Nhân ái khoan dung; Trung thực, tự trọng, chí công, vô tư; Tự lập, tự tin, tự chủ; Có trách nhiệm với bản thân, cộng đồng, đất nước, nhân loại; Nghĩa vụ công dân. II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU 1. Giáo viên: - Dụng cụ: Giấy đo pH, 3 ống nghiệm - Hoá chất: Dung dịch HCl, NaOH, nước cất. ( 6 bộ chia cho 6 nhóm học sinh ) 2. Học sinh: III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG: (10 phút) a) Mục tiêu: Tạo tâm thế trước khi bắt đầu học bài mới. b) Nội dung: Giáo viên cho HS làm các thí nghiệm c) Sản phẩm: Học sinh làm thí nghiệm d. Tổ chức thực hiện: HS1: Viết phương trình điện li của các chất sau: Al(OH)3, HNO3, CH3COOH, NaHSO4 HS2: Viết phương trình điện li của các chất sau: NH4Cl, Na2HPO4,, Pb(OH)2, Ca(HCO3)2 B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI Hoạt động 1: Sự điện li của nước a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

I. Nước là chất điện li rất yếu

GV dùng phương pháp thuyết trình

1. Sự điện li của nước

thông báo cho học sinh về sư điện li của nước. GV đặt câu hỏi: Dựa vào phương trình điện li của nước so sánh [H+] và [OH-]? GV thông báo: bằng thực nghiệm

H2O

H+ + OH- (1)

2.Tích số ion của nước -Ở 250 C: - Từ phương trình (1) KH2O = K[H2O] = [H+][OH-]

người ta xác định ở 250C [H+] = [OH-] KH2O: Tích số ion của nước = 10-7

- Ở 250 C:

Đặt KH2O = 10-14 = [H+][OH-]

KH2O = 10-14 = [H+][OH-]

Là tích số ion của nước.

 KH2O được gọi là tích số ion của

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

nước.

HS: Hoạt động nhóm hoàn thành

- Môi trường trung tính là môi trường

phiếu học tập

trong đó:

Bước 3: Báo cáo thảo luận

[H+] = [OH-] = 10-7M

- HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. GV kết luận: Nước là môi trường trung tính nên môi trường trung tính có: [H+] = [OH-] = 10-7 Hoạt động 2: Chỉ số ion của nước a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. 37

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

3. Ý nghĩa tích số ion của nước

GV: Thông báo KH2O là hằng số đối

a. Môi trường axit

với tất cả dung môi và dd các chất.

- Môi trường axit là môi trường trong

 Vì vậy, nếu biết [H+] trong dd sẽ

đó:

biết được [OH-].

[H+] > [OH-] hay: [H+] > 10-7M

GV đặt vấn đề: - Nếu thêm axit vào dd, cân bằng (1) chuyển dịch theo hướng nào?

b. Môi trường kiềm

- Để KH2O không đổi thì [OH ] biến đổi như thế nào? GV phân tích VD SGK.

- Là môi trường trong đó [H+]≤ [OH-] hay [H+] ≤ 10-7M

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm hoàn thành phiếu học tập Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1

Kết luận - Nếu biết [H+] trong dd sẽ biết được [OH-] và ngược lại. - Độ axit và độ kiềm của dd có thể đánh giá bằng [H+]

nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ

* Môi trường axit: [H+]>10-7M

sung, phản biện.

* Môi trường kiềm:[H+]≤10-7M

Bước 4: Kết luận, nhận định:

* Môi trường trung tính: [H+] = 10-7M

GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 3: pH 38

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

II. Khái niệm về pH, chất chỉ thị axit,

GV đặt vấn đề: pH là gì? pH dùng để

bazơ

biểu thị cái gì? tại sao cần dùng đến

1. Khái niệm về pH

pH?

Nếu [H+] = 10-aM thì pH = a.

GV thông báo: do [H+] có mũ âm, để thuận tiện người ta dùng giá trị pH. Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

phiếu học tập

- HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ

GV chốt lại kiến thức.

- Môi trường trung tính: pH=7 Ví dụ

Bước 3: Báo cáo thảo luận

Bước 4: Kết luận, nhận định:

- Môi trường axit: pH < 7 - Môi trường bazơ: pH > 7

HS: Hoạt động nhóm hoàn thành

sung, phản biện.

Hay pH = -lg [H+]

a.Viết phương trình điện li HCl  H+ + Cl0,01M 0,01M 0,01M => [H+] = 0,01M = 10-2M => pH=2 b. Viết phương trình điện li NaOH  Na+ + OH0,01M

0,01M 0,01M

=> [OH-] = 0,01M Vậy [H+] = 10-12M => pH=12. Phiếu học tập số 1 (Phiếu này được dùng để ghi nội dung bài học thay cho vở) 39

Dd axit, kiềm, trung tính có pH là bao nhiêu? Ví dụ: Tính pH của dd sau: a. Dd HCl 0,01M b. Dd NaOH 0,01M Hoạt động 5: Tự học có hướng dẫn a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN VÀ

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

2. Chất chỉ thị axit, bazơ: Tự học có

GV nêu: Để xác định môi trường của dd,

hướng dẫn

người ta dùng chất chỉ thị: quỳ, pp. GV pha 3 dd: axit, bazơ, và trung tính (nước cất) GV kẻ sẳn bảng và Yêu cầu HS lên điền: Hs điền vào bảng các màu tương ứng với chất chỉ thị và dd cần xác định. Môi trường

Axit

Trung kiềm tính

Quỳ tím

Đỏ

Không Không Hồng

phenolphtalein màu

tím

Xanh

màu

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: 40

C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP a. Mục tiêu: Củng cố, luyện tập kiến thức vừa học. b. Nội dung: Hoàn thành các câu hỏi trong phiếu bài tập. c. Sản phẩm: HS vận dụng các kiến thức vào giải quyết các bài tập d. Tổ chức thực hiện: D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG a) Mục tiêu: Luyện tập, vận dụng các kiến thức giải quyết các vấn đề thực tiễn. b. Nội dung: Dạy học trên lớp, hoạt động nhóm, hoạt động cá nhân. c. Sản phẩm: Bài làm của học sinh, kĩ năng tính toán hóa học d. Tổ chức thực hiện: - Giáo viên cho hs tự trao đổi các câu hỏi về nội dung bài học liên quan đến thực tiễn xung quanh hs. ( Ghi lại những câu hay của hs để tích lũy) * HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ

Hướng dẫn HS tìm hiểu thêm các nội dung liên quan đến bài học. HD học sinh tự học, tự tìm hiểu về bài cũ và bài mới, đưa ra các câu hỏi mở rộng cho học sinh tham khảo

Ngày soạn: Tiết 7: PHẢN ỨNG TRAO ĐỔI ION TRONG DUNG DỊCH CÁC CHẤT ĐIỆN LI I. MỤC TIÊU: 1. Kiến thức: HS Biết được: - Hiểu được các điều kiện xảy ra phản ứng trao đổi trong dung dịch chất điện li - Viết phương trình ion rút gọn của phản ứng - Dựa vào điều kiện xảy ra phản ứng trao đổi trong dung dịch các chất điện li để biết được phản ứng có xảy ra hay không xảy ra 2. Năng lực * Các năng lực chung - Năng lực tự học - Năng lực hợp tác - Năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề - Năng lực giao tiếp * Các năng lực chuyên biệt - Năng lực sử dung ngôn ngữ - Năng lực thực hành hóa học - Năng lực tính toán - Năng lực giải quyết vấn đề thông qua hóa học - Năng lực vận dụng kiến thức hóa học vào cuộc sống 3. Phẩm chất Rèn luyện đức tính cẩn thận, nghiêm túc trong nghiên cứu khoa học Yêu gia đình, quê hương đất nước; Nhân ái khoan dung; Trung thực, tự trọng, chí công, vô tư; Tự lập, tự tin, tự chủ; Có trách nhiệm với bản thân, cộng đồng, đất nước, nhân loại; Nghĩa vụ công dân. 43

II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU 1. Giáo viên: - Dụng cụ: Giá ống nghiệm, ống nghiệm. - Hoá chất: Dung dịch NaCl, NaNO3, NH3, Fe2(SO4)3, KI, Hồ tinh bột 2. Học sinh: III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG: (10 phút) a) Mục tiêu: Tạo tâm thế trước khi bắt đầu học bài mới. GV làm thí nghiệm: Cho dd BaCl2 + Na2SO4 GV Yêu cầu HS q/s hiện tượng và viết PTPT. b) Nội dung: Giáo viên cho HS làm các thí nghiệm c) Sản phẩm: Học sinh làm thí nghiệm d. Tổ chức thực hiện: B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI Hoạt động 1: Phản ứng trao đổi ion tạo thành chất kết tủa a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

I. Điều kiện xảy ra phản ứng trao đổi

GV hướng dẫn HS viết phương trình

trong dd các chất điện li

phản ứng dưới dạng ion và ion rút

1. Phản ứng tạo thành chất kết tủa

gọn.

a. Thí nghiệm: SGK 44

GV yêu cầu Hs viết phản ứng phân tử, pt ion rút gọn của các phản ứng

b. Giải thích:

sau: PTPT: BaCl2 + Na2SO4  BaSO4 ↓ + CuSO4 + NaOH 

2NaCl

CO2 + Ca(OH)2 

Na2SO4  2Na+ + SO42-

=> Nhận xét về bản chất của phản

BaCl2  Ba2+ + 2Cl-

ứng? - Bản chất của phản ứng là: Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: Ba2+ + SO42-  BaSO4 ↓ HS: Hoạt động nhóm hoàn thành phiếu học tập

- Phương trình ion rút gọn cho biết bản chất của phản ứng trong dung dịch các

Bước 3: Báo cáo thảo luận

chất điện li

- HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 2: Phản ứng trao đổi ion tạo thành chất điện li yếu a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

2. Phương trình tạo thành chất điện

GV: Yêu cầu Hs viết phương trình

li yếu

phân tử và phương trình ion thu gọn

a. Phản ứng tạo thành nước 45

của phản ứng của NaOH và HCl.

* Thí nghiệm 1: SGK

GV Yêu cầu HS nêu bản chất của

* Giải thích:

phản ứng?

-Phương trình phân tử:

GV Yêu cầu HS viết phưong trình

NaOH + HCl  NaCl + H2O

phân tử và ion rút gọn của phản ứng: Mg(OH)2 + HCl. GV làm thí nghiệm:

-Phương rình ion: Na+ + OH- + H++ Cl-  Na+ + Cl- + H2O

CH3COONa + HCl  -Phương trình ion rút gọn: GV: Yêu cầu Hs viết phương trình phân tử và phương trình ion thu gọn. GV Yêu cầu HS nêu bản chất của phản ứng?

H+ + OH-  H2O Thực chất của phản ứng là sự kết hợp giữa cation H+ và anion OH-, tạo nên chất điện li yếu là H2O.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm hoàn thành phiếu học tập Bước 3: Báo cáo thảo luận

b. Phản ứng tạo thành axit yếu

- HĐ chung cả lớp: GV mời 4

* Thí nghiệm 2:

nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1

CH3COONa + HCl  NaCl +

nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ

CH3COOH

sung, phản biện.

- Phương trình ion rút gọn:

Bước 4: Kết luận, nhận định:

CH3COO- + H+  CH3COOH

GV chốt lại kiến thức.

 Thực chất của phản ứng là do sư kết hợp giữa cation H+ và anion CH3COOtạo thành axit yếu CH3COOH.

Hoạt động 3: Phản ứng trao đổi ion tạo thành chất khí a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. 46

c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

3. Phản ứng tạo thành chất khí

GV làm thí nghiệm:

a.Thí nghiệm: SGK

HCl + Na2CO3 

b.Giải thích:

GV: Yêu cầu Hs viết phương trình

2HCl + Na2CO3 2NaCl + H2O + CO2

phân tử và phương trình ion thu gọn.

2H+ + 2Cl- + 2Na+ + CO32-  2Na+ +

Nêu bản chất của phản ứng?

2Cl- + H2O + CO2

GV gợi ý, hướng dẫn học sinh rút ra

- Phương trình ion rút gọn:

kết luận chung.

2H+ + CO32-  H2O + CO2↑

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm hoàn thành phiếu học tập Bước 3: Báo cáo thảo luận

Kết luận: - Phản ứng xảy ra trong dung dịch các chất điện li là phản ứng giữa các ion. - Phản ứng trao đổi trong dung dịch

- HĐ chung cả lớp: GV mời 4

chất điện li chỉ xảy ra khi có ít nhất

nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1

một trong các điều kiện sau:

nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ

* Tạo thành chất kết tủa

sung, phản biện. * Tạo thành chất khí Bước 4: Kết luận, nhận định: * Tạo thành chất điện li yếu. GV chốt lại kiến thức. C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP a. Mục tiêu: Củng cố, luyện tập kiến thức vừa học. b. Nội dung: Hoàn thành các câu hỏi trong phiếu bài tập. c. Sản phẩm: HS vận dụng các kiến thức vào giải quyết các bài tập d. Tổ chức thực hiện: 47

BT: Trộn lẫn những dung dịch sau đây, cho biết trường hợp nào xảy ra phản ứng? viết phương trình phân tử và ion rút gọn: a. KCl + AgNO3 b. Al2(SO4)3 + Ba(NO3)2 c. Na2S + HCl d. BaCl2 + KOH D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG a) Mục tiêu: Luyện tập, vận dụng các kiến thức giải quyết các vấn đề thực tiễn. b. Nội dung: Dạy học trên lớp, hoạt động nhóm, hoạt động cá nhân. c. Sản phẩm: Bài làm của học sinh, kĩ năng tính toán hóa học d. Tổ chức thực hiện: - Nội dung HĐ: yêu cầu HS tìm hiểu, giải quyết các câu hỏi sau Câu 1: Bệnh nhân loét dạ dày do dịch dạ dày có pH < 1 ( bao tử bị chua), ta phải trung hòa bớt ion H+ bằng cách cho bệnh nhân uống thuốc có các thành phần: A. NaHCO3, Mg(OH)2, Al(OH)3. B. Cu(OH)2, NaHCO3, Zn(OH)2. C. NaHCO3 và than hoạt tính. D. NaCl. Câu 2: Các phản ứng nào sau đây không cho thấy hai ion đối kháng khi gặp nhau thì có phản ứng ngay cả khi một trong hai ion đó đang ở dạng hợp chất rắn không tan trong nước A. CaCO3 + 2HCl. B. Cu(OH)2 + H2SO4 C. MgSO3 + HNO3 D. NaCl + KNO3.

Câu 3: Nước thải công nghiệp thường chứa các ion kim loại nặng như Hg2+, Pb2+, Fe3+... Để xử lí sơ bộ nước thải trên, làm giảm nồng độ các ion kim loại nặng với chi phí thấp, người ta sử dụng chất nào sau đây? A. Ca(OH)2.

B. NaCl.

C. HCl.

H2SO4. Câu 4: Một mẫu nước chứa Pb(NO3)2. Để xác định hàm lượng Pb2+ người ta hòa tan một lượng dư Na2SO4 vào 500ml nước đó. Làm khô kết tủa sau phản ứng thu được 0,96g PbSO4. Hỏi nước này có bị nhiễm độc chì không, biết rằng nồng độ chì tối đa cho phép trong nước sinh hoạt là 0,1mg/l? * HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ Hướng dẫn HS tìm hiểu thêm các nội dung liên quan đến bài học. HD học sinh tự học, tự tìm hiểu về bài cũ và bài mới, đưa ra các câu hỏi mở rộng cho học sinh tham khảo - Hướng dẫn bài mới: Tùy vào chủ đề/bài học tiếp theo mà GV xây dựng hệ thống câu hỏi hướng dẫn HS chuẩn bị các nội dung hoạt động.

Ngày soạn: Tiết 8: LUYỆN TẬP: AXIT – BAZƠ – MUỐI I. MỤC TIÊU: 1. Kiến thức: HS Biết được: Củng cố hệ thống hoá các kiến thức axit, bazơ, hiđroxit lưỡng tính, muối trên cơ sở thuyết Arêniut - Vận dụng điều kiện xảy ra phản ứng giữa các chất điện li - Viết phương trình phản ứng phân tử và ion rút gọn - Giải bài toán có liên quan đến độ pH và môi trường axit, bazơ, muối 2. Năng lực * Các năng lực chung - Năng lực tự học - Năng lực hợp tác - Năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề - Năng lực giao tiếp * Các năng lực chuyên biệt - Năng lực sử dung ngôn ngữ - Năng lực thực hành hóa học - Năng lực tính toán - Năng lực giải quyết vấn đề thông qua hóa học - Năng lực vận dụng kiến thức hóa học vào cuộc sống 3. Phẩm chất Yêu gia đình, quê hương đất nước; Nhân ái khoan dung; Trung thực, tự trọng, chí công, vô tư; Tự lập, tự tin, tự chủ; Có trách nhiệm với bản thân, cộng đồng, đất nước, nhân loại; Nghĩa vụ công dân. Rèn luyện đức tính cẩn thận, nghiêm túc, phát triển tư duy logic 50

II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU 1. Giáo viên: - Nội dung bài số 8 để thảo luận - Hệ thống câu hỏi và bài tập

2. Học sinh: III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG: (10 phút) a) Mục tiêu: Tạo tâm thế trước khi bắt đầu học bài mới. b) Nội dung: Giáo viên cho HS làm các thí nghiệm c) Sản phẩm: Học sinh làm thí nghiệm d. Tổ chức thực hiện: Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: GV soạn hệ thống câu hỏi và Yêu cầu HS nhắc lại kiến thức: - Axit là gì theo Arêniut? cho ví dụ? - Bazơ là gì theo Arêniut? cho ví dụ? - Hidroxit lưỡng tính là gì? cho ví dụ? - Muối là gì? có mấy loại? cho ví dụ? - Tích số ion của nước là gì? ý nghĩa của tích số ion của nước? - Môi trường của dd được đánh giá dựa vào nồng độ H+ và pH như thế nào? - Chất chỉ thị nào thường được dùng để xác định môi trường của dd? Màu của chúng thay đổi như thế nào? - Điều kiện xảy ra phản ứng trong dung dịch chất điện li là gì? cho ví dụ? - Phương trình ion rút gọn có ý nghĩa gì? nêu cách viết phương trình ion rút gọn? Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm thực hiện thí nghiệm 51

Bước 3: Báo cáo thảo luận - GV mời một nhóm báo cáo kết quả, các nhóm khác góp ý, bổ sung. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV nhận xét, chuyển sang hoạt động tiếp theo: HĐ hình thành kiến thức. 1 Axit - Bazơ 2. Hidroxit lưỡng tính 3. Muối 4. Phản ứng trao đổi trong dung dịch các chất điện li chỉ xảy ra khi có ít nhất một trong các điều kiện sau a. Tạo thành chất kết tủa b. Tạo thành chất điện li yếu. c. Tạo thành chất khí. 5. Phương trình ion rút gọn cho biết bản chất của phản ứng trong dung dịch các chất điện li. Trong phương trình ion rút gọn của phản ứng, người ta lượt bỏ những ion không tham gia phản ứng, còn những chất kết tủa, chất điện li yếu, chất khí được giữ nguyên dưới dạng phân tử. B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI Hoạt động 1: Làm bài tập 1 trang 22-SGK a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: GV Yêu cầu 2 học sinh làm BT1/22

BT1/22 SGK K2S  2K+ + S2-

SGK. 52

GV sửa bổ sung.

Na2HPO4  2Na+ + HPO42-

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

HPO42- ↔ H+ + PO43-

HS: Hoạt động nhóm hoàn thành

NaH2PO4  Na+ + H2PO4-

phiếu học tập

H2PO4- ↔ H+ + HPO4-

Bước 3: Báo cáo thảo luận

HPO4- ↔ H+ + PO43-

- HĐ chung cả lớp: GV mời 4

Pb(OH)2 ↔ Pb2+ + 2OH-

nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ

H2PbO2 ↔ 2H+ + PbO22-

sung, phản biện.

HClO ↔ H+ + ClO-

Bước 4: Kết luận, nhận định:

Fe(OH)2 ↔ Fe2+ + 2OH-

GV chốt lại kiến thức.

HF ↔ H+ + FHClO4 → H+ + ClO4-

Hoạt động 2: Làm bài tập 4 trang 22-SGK a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

BT4/22 SGK

GV hướng dẫn học sinh làm BT4/22

a. Ca2+ + CO32-  CaCO3

SGK

b. Fe2+ + 2OH-  Fe(OH)2

Chia lớp thành 4 nhóm, mỗi nhóm làm 2 câu nhỏ. Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

c. HCO3- + H+  CO2 + H2O d. HCO3- + OH-  H2O + CO32g

HS: Hoạt động nhóm hoàn thành

. Pb(OH)2 + H+  Pb2+ + 2H2O 53

phiếu học tập

h. H2PO2 + 2OH-  PbO22- + 2H2O

Bước 3: Báo cáo thảo luận

i. Cu2+ + S2-  CuS

- HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 3: Làm bài tập bổ sung a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: GV cho học sinh hoạt động theo nhóm làm các BT sau đây:

BT1: 3 dung dịch đó là: Ba(NO3)2, Na2CO3, MgSO4

BT1: Có 3 dung dịch, mỗi dung dịch chỉ chứa 1 anion và 1 cation không trùng

BT2:

lặp, xác định 3 dung dịch đó. Ba2+, Mg2+, Na+, SO42-, CO32- , NO3BT2: Cho 150 ml dd Ba(OH)2 0,5M tác dụng với 100 ml dd H2SO4 0,5M. a. Tính CM của các ion trong dung

nBa ( OH )2  0, 075mol  nH 2 SO4  0, 05mol Ba(OH)2 + H2SO4  BaSO4 + 2H2O 0,05

0,05

n Ba(OH)2 dư = 0,025 mol  [Ba(OH)2 dư ] = 0,1 mol 54

dịch sau phản ứng? b. Tính PH của dung dịch thu

=> [OH-] = 0,2 = 2. 10-1 => [H+] = 5.10-12 PH = 11,3

được? Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm hoàn thành phiếu học tập Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP a. Mục tiêu: Củng cố, luyện tập kiến thức vừa học. b. Nội dung: Hoàn thành các câu hỏi trong phiếu bài tập. c. Sản phẩm: HS vận dụng các kiến thức vào giải quyết các bài tập d. Tổ chức thực hiện: BT1: Cho 6 dung dịch: Na2SO4, Ba(NO3)2, (NH4)2SO4, BaCl2, K2SO4, Ba(CH3COO)2. a. Những chất nào tác dụng được với nhau? b. Viết phương trình PT và ion rút gọn của các phản ứng? BT2: Trộn lẫn 100 ml H2SO4 có PH = 3 với 400 ml dd NaOH có PH = 10. Tính PH của dd sau phản ứng. D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG a) Mục tiêu: Luyện tập, vận dụng các kiến thức giải quyết các vấn đề thực tiễn. b. Nội dung: Dạy học trên lớp, hoạt động nhóm, hoạt động cá nhân. 55

c. Sản phẩm: Bài làm của học sinh, kĩ năng tính toán hóa học d. Tổ chức thực hiện: - Giáo viên cho hs tự trao đổi các câu hỏi về nội dung bài học liên quan đến thực tiễn xung quanh hs. ( Ghi lại những câu hay của hs để tích lũy) * HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ Về nhà chuẩn bị bài thực hành và làm BT Hướng dẫn HS tìm hiểu thêm các nội dung liên quan đến bài học. HD học sinh tự học, tự tìm hiểu về bài cũ và bài mới, đưa ra các câu hỏi mở rộng cho học sinh tham khảo

Ngày soạn: Tiết 9: BÀI THỰC HÀNH SỐ 1 TÍNH AXIT, BAZƠ- PHẢN ỨNG TRAO ĐỔI ION I. MỤC TIÊU: 1. Kiến thức: HS Biết được: Củng cố các kiến thức về axit – bazơ và điều kiện xảy ra phản ứng trong dung dịch các chất điện li Rèn luyện kỹ năng tiến hành thí nghiệm trong ống nghiệm với một lượng nhỏ hoá chất 2. Năng lực Rèn luyện đức tính cẩn thận, nghiêm túc trong nghiên cứu khoa học 3. Phẩm chất Yêu gia đình, quê hương đất nước; Nhân ái khoan dung; Trung thực, tự trọng, chí công, vô tư; Tự lập, tự tin, tự chủ; Có trách nhiệm với bản thân, cộng đồng, đất nước, nhân loại; Nghĩa vụ công dân. II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU 1. Giáo viên: 1. Dụng cụ - Đĩa thuỷ tinh - Ống hút nhỏ giọt - Bộ giá thí nghiệm đơn giản (đế sứ và cặp ống nghiệm gỗ ) - Ống nghiệm - Thìa xúc hoá chất bằng đũa thuỷ tinh 2. Hoá chất - Dung dịch HCl 0,1M - Giấy đo độ pH 57

- Dung dịch NH4Cl 0,1M - Dung dịch CH3COONa 0,1M - Dung dịch NaOH 0,1M - Dung dịch Na2CO3 đặc - Dung dịch CaCl2 đặc - Dung dịch phenolphtalein - Dung dịch CuSO4 1M - Dung dịch NH3 đặc 2. Học sinh: III. Phát triển năng lực - Năng lực sử dụng ngôn ngữ hóa học - Năng lực giải quyết vấn đề thông qua môn hóa học - Năng lực tính toán hóa học - Năng lực thực hành hóa học III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG: (10 phút) a) Mục tiêu: Tạo tâm thế trước khi bắt đầu học bài mới. b) Nội dung: Giáo viên cho HS làm các thí nghiệm c) Sản phẩm: Học sinh làm thí nghiệm d. Tổ chức thực hiện: B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI Hoạt động 1: Tính axit - bazo a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: 58

HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

1. Thí nghiệm 1: Tính axit – bazơ

GV hướng dẫn cho HS cách tiến hành TN: - Đặt mẫu giấy pH trên đĩa thủy tinh (hoặc đế sứ giá thí nghiệm cải tiến) nhỏ lên mẫu giấy đó một giọt dung dịch HCl 0,1 M. - Làm tương tự như trên nhưng thay dung dịch HCl bằng từng dung dịch sau: * Dung dich NH4Cl 0,1M ] * Dung dịch CH3COONa 0,1M * Dung dịch NaOH 0,1M GV Yêu cầu HS So sánh màu của mẫu giấy với mẫu chuẩn để biết giá trị pH. - Quan sát và giải thích hiện tượng. Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm hoàn thành phiếu học tập Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: 59

GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 2: Phản ứng trao đổi trong dung dịch các chất điện ly a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

2. Thí nghiệm 2: Phản ứng trao đổi

GV hướng dẫn cho HS cách tiến hành

trong dung dịch các chất điện ly:

TN:

a. PTPT:

a. Cho khoảng 2ml d2 Na2CO3 đặc vào ống nghiệm đựng khoảng 2ml CaCl2 đặc.

Na2CO3 + CaCl2  CaCO3+2NaCl PT ion rút gọn: Ca2+ + CO32-  CaCO3 

b. Hòa tan kết tủa thu được ở thí nghiệm a. bằng HCl loãng, quan sát?

b. PTPT:

c. Lấy vào ống nghiệm khoảng 2ml

CaCO3 + 2HCl  CaCl2 + CO2 + H2O

dung dịch NaOH loãng nhỏ vào đó vài giọt dung dịch phenolphtalein . - Nhỏ từ từ dung dịch HCl loãng vào,

PT ion rút gọn: CaCO3 + 2H+ Ca2+ + CO2 + H2O c. PTPT:

vừa nhỏ vừa lắc cho đến khi mất màu, giải thích?

NaOH + HCl  NaCl + H2O

Quan sát các hiện tượng. Viết các

PT ion rút gọn:

phương trình phản ứng xảy ra dưới

H+ + OH-  H2O

dạng phân tử và ion rút gọn. Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm hoàn thành phiếu học tập 60

Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 3: Củng cố và dặn dò a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: GV Yêu cầu HS nêu lại các hiện tượng quan sát được từ TN từ đó rút ra kiến thức cần nắm vững. GV Hướng dẫn học sinh viết bảng tường trình. DẶN DÒ Về nhà chuẩn bị bài tiết sau KT 1tiết. Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm hoàn thành phiếu học tập Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 61

nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP a. Mục tiêu: Củng cố, luyện tập kiến thức vừa học. b. Nội dung: Hoàn thành các câu hỏi trong phiếu bài tập. c. Sản phẩm: HS vận dụng các kiến thức vào giải quyết các bài tập d. Tổ chức thực hiện: D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG a) Mục tiêu: Luyện tập, vận dụng các kiến thức giải quyết các vấn đề thực tiễn. b. Nội dung: Dạy học trên lớp, hoạt động nhóm, hoạt động cá nhân. c. Sản phẩm: Bài làm của học sinh, kĩ năng tính toán hóa học d. Tổ chức thực hiện: - Giáo viên cho hs tự trao đổi các câu hỏi về nội dung bài học liên quan đến thực tiễn xung quanh hs. ( Ghi lại những câu hay của hs để tích lũy) * HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ Hướng dẫn HS tìm hiểu thêm các nội dung liên quan đến bài học. HD học sinh tự học, tự tìm hiểu về bài cũ và bài mới, đưa ra các câu hỏi mở rộng cho học sinh tham khảo

Ngày soạn: Tiết 10: LUYỆN TẬP CHƯƠNG

I. MỤC TIÊU: 1. Kiến thức: HS Biết được: - Kiểm tra khả năng tiếp thu kiến thức của học sinh về sự điện li; axit, bazơ, muối; pH; phản ứng trao đổi ion trong dung dịch các chất điện li - Kiểm tra kĩ năng phân loại các chất điện li; viết phương trình điện li; vận dụng điều kiện trao đổi ion; tính pH của dung dịch;... Kiến thức cần kiểm tra: a. Sự điện li: Chất điện li mạnh, chất điện li yếu b. Axit- Bazơ- Muối - Hiđroxit lưỡng tính - Axit nhiều nấc - Sự điện li của muối c. pH, chất chỉ thị axit-bazơ 1.3.1. Ý nghĩa tích số ion của nước 1.3.2. Chất chỉ thị axit-bazơ d. Phản ứng trao đổi ion: Điều kiện xảy ra phản ứng trao đổi ion 2. Năng lực Năng lực cần kiểm tra: a. Viết phương trình điện li, phân biệt chất điện li mạnh, chất điện li yếu b. Nhận biết hiđroxit lưỡng tính, viết phương trình phản ứng c. Nhận biết axit, bazơ, muối d. Tính [H+]; [OH-];[ion] → Tính pH, môi trường e. Vận dụng điều kiện xảy ra phản ứng trao đổi ion 63

Nhận biết

Thông hiểu

Vận dụng

DUNG

CỘNG

cao TN

Khái niệm về Phân biệt được Sự sự điện li, chất các chất điện li: điện li, chất chất không điện điện li 1.

điện li mạnh, li, chất điện li chất điện li yếu, mạnh, chất điện cân bằng điện li yếu. li. Số

câu

0,5

0,75

1,25

hỏi Số điểm

- Định nghĩa: -

Nhận

biết - Viết được

bazơ, được một chất phương trình 2. Axit, axit, bazơ và hiđroxit lưỡng cụ thể là axit, điện li của muối

tính và muối bazơ,

muối, axit,

bazơ,

theo thuyết A- hiđroxit lưỡng hiđroxit lưỡng rê-ni-ut.

tính, muối.

tính theo A-re-

- Axit một nấc, - Tính nồng độ ni-ut. axit nhiều nấc, mol ion trong - Tính nồng muối

trung dung dịch chất độ

mol

ion 64

hoà, muối axit. điện li mạnh.

trong

phản

ứng trao đổi ion. Số

câu

0,25

0,5

hỏi Số điểm

0,5

0,25

2,5

Sự - Tích số ion - Tính pH của - Từ phương - Giải được

li của nước,

điện

ý dung dịch axit trình điện li bài tập liên

của

nghĩa tích số mạnh,

nước.

ion của nước.

pH.

- Khái niệm về -

mạnh. Xác

bazơ của nước hình quan thành định nghĩa môi trường

đến

định thực

tiễn

môi cuộc sống.

Chất chỉ pH, định nghĩa được trung thị axit - môi trường trường của dd tính và viết bazơ axit, môi bằng cách sử được tích số trường trung dụng giấy chỉ ion của nước, môi thị vạn năng, từ đó dùng trường kiềm. giấy quỳ tím biết cách dùng tính

và

dd nồng độ ion - Chất chỉ thị hoặc H+ để đánh phenolphtalein. axit - bazơ: giá độ axit và quỳ tím, dd độ kiềm. phenolphtalein - Chất chỉ thị và giấy chỉ thị axit - bazơ:

vạn năng.

quỳ tím, dd phenolphtalein và giấy chỉ thị vạn năng. Số

câu

0,5

0,75

0,25

2,5

hỏi Số điểm

4. Phản -

Biết

được - Dự đoán kết - Viết được

ứng trao điều kiện để quả phản ứng phương trình đổi

ion xảy ra phản trao

đổi

ion ion

trong

ứng trao đổi trong

dung

ion trong dung dịch các chất ứng. điện li.

điện li

gọn

dung của các phản

dịch các dịch các chất điện li. chất

rút

- Giải các bài

- Bản chất của toán tính khối phản ứng xảy lượng và thể ra trong dd các tích của các chất điện li là sản phẩm thu phản ứng giữa được, các ion.

tính

nồng độ mol ion thu được sau phản ứng.

Số

câu

0,75

0,5

2,5

3,75

2,5

(20%)

(25%)

hỏi Số điểm Tổng số

0,5

3,5

câu hỏi Tổng số điểm

0,5

(5%) (5%) (35%)

(10%) (100%)

ĐỀ KIỂM TRA H = 1; C = 12; O = 16; Na = 23; Mg = 24; Al = 27; S = 32; K = 39; Ca = 40; Fe = 56; Cu = 64

Phần I: TRẮC NGHIỆM (20 câu* 0,25 điểm = 5 điểm) Câu 1: Cho các nhận định sau: 66

(a) Sự điện li của chất điện li yếu là thuận nghịch. (b) Chỉ có hợp chất ion mới có thể điện li được trong nước. (c) Chất điện li phân li thành ion khi tan vào nước hoặc tại trạng thái nóng chảy. (d) Nước là dung môi phân cực, có vai trò quan trọng trong quá trình điện li. Số nhận định đúng là: A. 1.

B. 2.

C. 3.

D. 4.

Câu 2: Chất nào sau đây không dẫn điện? A. KCl rắn, khan.

B. CaCl2 nóng chảy.

C. NaOH nóng chảy.

D. HBr hòa tan trong nước.

Câu 3: Công thức hóa học của chất mà khi điện li tạo ra ion Fe3+ và NO3- là A. Fe(NO3)2.

B. Fe(NO3)3.

C. Fe(NO2)2.

Fe(NO2)3. Câu 4: Cho dãy các chất: KAl(SO4)2.12H2O, C2H5OH, C12H22O11(saccarozơ), CH3COOH, Ca(OH)2, CH3COONH4. Số chất điện li là A. 2.

B. 4.

C. 3.

D. 5.

Câu 5: Một dung dịch axit H2SO4 có pH=4. Nồng độ mol/l của dung dịch axit trên là A. 5.10-4M.

B. 1.10-4M.

C. 5.10-5M.

D. 2.10-4M.

Câu 6: Theo Ahrenius thì kết luận nào sau đây đúng? A. Bazơ là chất nhận proton. B. Axit là chất khi tan trong nước phân ly cho ra cation H+. C. Axit là chất nhường proton. D. Bazơ là hợp chất trong thành phần phân tử có một hay nhiều nhóm OH–. Câu 7: Các hợp chất trong dãy chất nào dưới đây đều có tính lưỡng tính? A. Cr(OH)3, Zn(OH)2, Mg(OH)2.

B. Cr(OH)3, Fe(OH)2, Mg(OH)2.

C. Cr(OH)3, Zn(OH)2, Pb(OH)2.

D. Cr(OH)3, Pb(OH)2, Mg(OH)2.

Câu 8: Trong các phản ứng sau, phản ứng thuộc loại phản ứng axit – bazơ là: A. Fe + 2HCl → FeCl2+ H2↑

B. NaOH + HCl → NaCl + H2O 67

C. BaCl2+ Na2CO3 →BaCO3↓ + 2NaCl

D. 2NH3+ 2H2O + FeSO4 →Fe(OH)2+

(NH4)2SO4 Câu 9: Thể tích dung dịch HCl 0,3M cần để trung hoà 100 ml dung dịch hỗn hợp NaOH 0,1M và Ba(OH)2 0,1M là A. 100 ml

B. 150 ml

C. 200 ml

D. 250 ml

Câu 10: Cho dung dịch phenolphtalein vào dung dịch nào sau đây sẽ hóa hồng A. dung dịch NaCl.

B. dung dịch BaCl2.

C. dung dịch HCl. D. dung dịch

NaOH. Câu 11: Phát biểu không đúng là: A. Môi trường kiềm có pH < 7.

B. Môi trường kiềm có pH > 7.

C. Môi trường trung tính có pH = 7.

D. Môi trường axit có pH < 7.

Câu 12: Công thức tính pH là: A. pH = - lg [H+]. B. pH = lg [H+].

C. pH = +10 lg [H+].

D. pH= -lg [OH-].

Câu 13: Phản ứng hóa học nào dưới đây là phản ứng trao đổi ion? A. 2Mg + O2  2MgO.

B. Zn + CuSO4  Cu + FeSO4.

C. H2 + Cl2  2HCl.

D. KOH + HCl  KCl + H2O.

Câu 14: Cho các dung dịch chứa trong các lọ mất nhãn sau đây: H2SO4; Ba(OH)2; BaCl2; HCl; NaCl; NaOH. Hãy chọn một thuốc thử trong các hóa chất sau đây để nhận biết: A. dd NaOH.

B. quỳ tím.

C. AgNO3.

D. BaCl2.

Câu 15: Trong số các dung dịch: Na2CO3, KCl, CH3COONa, NH4Cl, NaHSO4, C6H5ONa. Những dung dịch có pH>7 là A. Na2CO3, C6H5ONa, CH3COONa.

B. Na2CO3, NH4Cl, KCl.

C. NH4Cl, CH3COONa, NaHSO4.

D. KCl, C6H5ONa, CH3COONa.

Câu 16: Phương trình ion rút gọn của phản ứng cho biết: A. Không tồn tại phân tử trong dung dịch các chất điện li. 68

B. Những ion nào tồn tại trong dung dịch . C. Nồng độ những ion nào trong dung dịch lớn nhất. D. Bản chất của phản ứng trong dung dịch các chất điện li. Câu 17: Trong các dung dịch: HNO3, NaCl, Na2SO4, Ca(OH)2, KHSO4, Mg(NO3)2 dãy gồm các chất đều tác dụng được với dung dịch Ba(HCO3)2 là: A. HNO3, Ca(OH)2, KHSO4, Mg(NO3)2.

B. HNO3, NaCl, Na2SO4.

C. NaCl, Na2SO4, Ca(OH)2.

D. HNO3, Ca(OH)2, KHSO4, Na2SO4.

Câu 18: Cho các phản ứng hóa học sau: (1) (NH4)2SO4 + BaCl2 → (3) Na2SO4 + BaCl2 →

(2) CuSO4 + Ba(NO3)2 → (4) H2SO4 + BaSO3 →

(5) (NH4)2SO4 + Ba(OH)2 →

(6) Fe2(SO4)3 + Ba(NO3)2→

Các phản ứng đều có cùng một phương trình ion rút gọn là: A. (1), (3), (5), (6).

B. (1), (2), (3), (6).

C. (2), (3), (4), (6).

(3),

(4), (5), (6). Câu 19: Trộn lẫn V ml dung dịch NaOH 0,01M với V ml dung dịch HCl 0,03 M được 2V ml dung dịch Y. Dung dịch Y có pH là A. 1.

B. 2.

C. 3.

D. 4.

Câu 20: Dung dịch X chứa 0,1 mol Ca2+; 0,3 mol Mg2+; 0,4 mol Cl- và a mol HCO3-. Giá trị của a là A. 0,2.

B. 0,3.

C. 0,4 gam.

D. 0,5.

Phần II: TỰ LUẬN (5 điểm) Câu 1: (2,5 điểm) Viết PTHH và PT ion thu gọn của các phản ứng sau: a. H2SO4 + KOH → b. NaCl + AgNO3 →

b. Mg(NO3)2 + NaOH → d. BaCl2 + CuSO4 →

e. Na2CO3 + HCl → Câu 2: (1,5 điểm)

Dung dịch Y chứa 0,1 mol Cu2+, 0,3 mol Fe3+, x mol Cl– và y mol NO3–. Cô cạn dung dịch Y thu được 86,1 gam muối khan. Tính giá trị của x và y. Câu 3: (1 điểm) Răng được bảo vệ bởi lớp men cứng, dày khoảng 2mm. Lớp men này là hợp chất Ca5(PO4)3OH và được tạo thành bằng phản ứng: 5Ca2+ + 3PO43-+ OH- ↔ Ca5(PO4)3OH (1) Quá trình tạo lớp men này là sự bảo vệ tự nhiên cho con người chống lại bệnh sâu răng. Sau bữa ăn, vi khuẩn trong miệng tấn công thức ăn thừa trên răng tạo nên các axit hữu cơ. Khi lượng axit tăng, pH giảm, làm xảy ra phản ứng H+ + OH- → H2O. Khi nồng độ OH- giảm, theo nguyên lí Lơ Sa-tơ-li-ê thì cân bằng (1) chuyển dịch theo chiều nghịch và men răng bị ăn mòn, răng sẽ bị sâu. Dựa vào kiến thức đã học và thực tế, em hãy nêu một số biện pháp để chống sâu răng.

ĐÁP ÁN Phần I: TRẮC NGHIỆM (20câu* 0,25 điểm = 5 điểm)

10D

11A

12A

13D

14B

15A

16D

17D

18B

19B

20B

Phần II: TỰ LUẬN (5 điểm)

Câu

Nội dung

Điểm số

1 (2,5 a. H2SO4 + 2KOH → K2SO4 + 2H2O

0,25

đ)

0,25

H+ + OH- → H2O

b. Mg(NO3)2 + 2NaOH → 2NaNO3 + Mg(OH)2↓

0,25

Mg2+ + 2OH- → Mg(OH)2↓

0,25

c. NaCl + AgNO3 → AgCl↓ + NaNO3

0,25

Cl- + Ag → AgCl↓

0,25

d. BaCl2 + CuSO4 → CuCl2 + BaSO4↓

0,25

Ba2+ + SO42- → BaSO4↓

0,25

e. Na2CO3 + 2HCl → 2NaCl + CO2↑ + H2O

0,25

CO32- + 2H+ → CO2↑ + H2O

0,25

2 (1,5 Áp dụng định luật bảo toàn điện tích: đ)

0,1*2 + 0,3*3 = x + y

(1)

0,5

Áp dụng định luật bảo toàn khối lượng:

3 (1 đ)

64*0,1 + 56*0,3 + 35,5x + 62y = 86,1 (2)

0,5

Từ (1) và (2) ta có: x = 0,2; y = 0,9

0,5

- Ăn ít thức ăn chua, ít đường, đánh răng sau bữa ăn.

0,5

- Dùng kem đánh răng có chứa NaF, ion F- có thể thay thế ion OH- bị mất đi. - Ở nước ta, một số người hay ăn trầu, rất tốt cho việc tạo men răng theo pứ (1), vì trong trầu có vôi Ca(OH)2, chứa Ca2+ và OHlàm cho cân bằng (1) dịch chuyển theo chiều thuận.

0,5

Chú ý: Học sinh có cách giải đúng khác vẫn cho điểm tuyệt đối.

Ngày soạn: Chương 2: NITƠ – PHOTPHO Tiết 11: NITƠ I. MỤC TIÊU: 1. Kiến thức: HS Biết được: - Vị trí trong bảng tuần hoàn, cấu hình electron nguyên tử của nguyên tố nitơ. - Cấu tạo phân tử, tính chất vật lí (trạng thái, màu, mùi, tỉ khối, tính tan), ứng dụng chính, trạng thái tự nhiên; điều chế nitơ trong phòng thí nghiệm và trong công nghiệp HS hiểu được: - Phân tử nitơ rất bền do có liên kết ba, nên nitơ khá trơ ở nhiệt độ thường, nhưng hoạt động hơn ở nhiệt độ cao. - Tính chất hoá học đặc trưng của nitơ: tính oxi hoá (tác dụng với kim loại mạnh, với hiđro), ngoài ra nitơ còn có tính khử (tác dụng với oxi). - Dự đoán tính chất, kiểm tra dự đoán và kết luận về tính chất hoá học của nitơ. - Viết các PTHH minh hoạ tính chất hoá học. - Tính thể tích khí nitơ ở đktc trong phản ứng hoá học; tính % thể tích nitơ trong hỗn hợp khí. - Vận dụng kiến thức về nitơ, giải thích các hiện tượng trong tự nhiên 2. Năng lực * Các năng lực chung - Năng lực tự học - Năng lực hợp tác - Năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề - Năng lực giao tiếp * Các năng lực chuyên biệt - Năng lực sử dung ngôn ngữ 72

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

I. Vị trí và cấu hình e nguyên tử

- Gv: Yêu cầu học sinh viết cấu hình e - Cấu hình e của N: 1s22s22p3 có 5e ở của 7N

lớp ngoài cùng.

+ Từ cấu hình e, xác định vị trí của N - Vị trí của N trong BTH: Ô thứ 7, trong BTH

nhóm VA, chu kì 2.

+ Dựa vào cấu hình e, cho biết loại liên - Phân tử N gồm 2 ngtử N, liên kết với kết được hình thành trong phân tử N2?

nhau bằng 3 liên kết CHT không cực. 73

+ Viết CTCT

- CTCT: N  N

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm hoàn thành phiếu học tập Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI Hoạt động 2: Tính chất vật lí a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

II. Tính chất vật lí: Tự học có hướng

- Gv: N2 có tính chất vật lý nào?

dẫn

Hs: Nghiên cứu sgk và trả lời câu hỏi (Trạng thái, màu sắc, mùi vị, tỷ khối so với kk, to sôi, tính tan trong H2O, khả năng duy trì sự cháy, sự hô hấp) Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm hoàn thành phiếu học tập Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: - Gv: Nitơ là phi kim khá hoạt động (ĐAĐ là 3) nhưng ở to thường khá trơ về mặt hoá học, vì sao? SOXH của N ở dạng đơn chất là bao nhiêu? Ngoài ra, N còn có những trạng thái oxi hoá nào? Hoạt động 3: Tính chất hóa học a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH 75

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

III. Tính chất hoá học

- Gv:? Dựa vào các SOXH → TCHH - Ở to thường N2 khá trơ về mặt hoá của N2?

học.

- SOXH của N trong các hợp chất - Ở to cao N2 trở nên hoạt động. CHT: -3, +1, +2 , +3, +4, +5

- Các trạng thái oxi hoá: -3; 0; +1; +2;

- Dựa vào sự thay đổi SOXH của N → +3; +4; +5 → Tuỳ thuộc ĐAĐ của chất Dự đoán tính chất hoá học của N2

p/ư mà N2 có thể thể hiện tính khử hay

- Gv kết luận:

tính oxi hoá.

+ Ở to thường N2 khá trơ về mặt hoá học + Ở to cao N2 trở nên hoạt động hơn và có thể tác dụng với nhiều chất + N2 thể hiện tính khử và tính oxi hoá - Gv: Hãy xét xem N2 thể hiện tính khử hay tính oxi hoá trong trường hợp nào? - Gv: Thông báo phản ứng của N2 với H2 và kim loại hoạt động Hs: Xác định SOXH của N trước và sau phản ứng cho biết vai trò của N2 1. Tính oxi hoá trong phản ứng.

a. Tác dụng với kim loại

- Gv: Thông báo pứ của N2 và O2

mạnh.(Li,Ca,Mg,Al.. tạo nitrua kim

Hs: Xác định SOXH của N trước và

loại)

sau pứ cho biết vai trò của N2 trong pứ.

-3

- Gv nhấn mạnh: Pứ này xảy ra rất khó 6 Li + N2 → 2 Li3N khăn cần ở to cao và là pứ thuận nghịch. NO rất dễ dàng kết hợp với O2 → NO2 màu nâu đỏ.

o t

-3

3 Mg + N2 → Mg3N2 b. Tác dụng với hiđrô: to cao,P cao, xt.

- Gv thông tin: Pư giữa N2 và O2 khi có sấm sét

-3

t , p , xt - Gv: Một số oxit khác của N: N2O, N2 + 3 H2    2 NH3  N2O3, N2O5, chúng không điều chế trực 2. Tính khử tiếp từ phản ứng của N2 và O2 - Tác dụng với oxi: ở 3000OC hoặc hồ - Gv kết luận: N2 thể hiện tính khử khi quang điện. tác dụng với ngtố có ĐAĐ lớn hơn và

thể hiện tính khử khi tác dụng với ngtố ĐAĐ nhỏ hơn. Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm hoàn thành phiếu học tập Bước 3: Báo cáo thảo luận

N2 + O2

3000 C   

2NO

- NO dễ dàng kết hợp với O2 tạo NO2 (màu nâu đỏ), 2 NO + O2  2 NO2 - Một số oxít khác của N: NO2, N2O3,

- HĐ chung cả lớp: GV mời 4

N2O5 chúng không điều chế trực tiếp từ

nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1

N và O.

nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện.

* Kết luận: N2 thể hiện tính khử khi tác dụng với nguyên tố có ĐAĐ lớn hơn và

Bước 4: Kết luận, nhận định:

thể hiện tính khử khi tác dụng với

GV chốt lại kiến thức.

nguyên tố ĐAĐ nhỏ.

Hoạt động 4: Trạng thái thiên nhiên a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

IV. Trạng thái thiên nhiên: Tự học có

- Gv:? Trong tự nhiên Nitơ có ở đâu và hướng dẫn dạng tồn tại của nó là gì?

Hs: Nghiên cứu sgk để trả lời Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm hoàn thành phiếu học tập Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 5: Ứng d a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

V. Ứng dụng: Tự học có hướng dẫn

- Gv:? Nitơ có ứng dụng gì? Hs: Nghiên cứu kiến thức thực tế và sgk Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm hoàn thành phiếu học tập Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 78

nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 6: Điều chế a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

VI. Điều chế

- Gv:? Người ta điều chế N2 bằng cách a. Trong CN: Tự học có hướng dẫn nào?

Chưng cất phân đoạn kk lỏng.

Hs: Tìm hiểu sgk và trả lời.

b. Trong PTN:

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm hoàn thành phiếu học tập

t NH4NO2   N2 + 2 H2O o

t NH4Cl + NaNO2   NaCl + N2 +

2H2O

a. Mục tiêu: Củng cố, luyện tập kiến thức vừa học. b. Nội dung: Hoàn thành các câu hỏi trong phiếu bài tập. c. Sản phẩm: HS vận dụng các kiến thức vào giải quyết các bài tập d. Tổ chức thực hiện: Bài tập: Cần lấy bao nhiêu lít N2 và H2 (đkc) để điều chế được 51 gam NH3, biết hiệu suất phản ứng là 25 %? D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG a) Mục tiêu: Luyện tập, vận dụng các kiến thức giải quyết các vấn đề thực tiễn. b. Nội dung: Dạy học trên lớp, hoạt động nhóm, hoạt động cá nhân. c. Sản phẩm: Bài làm của học sinh, kĩ năng tính toán hóa học d. Tổ chức thực hiện: 1. Em hãy tìm hiểu thêm các ứng dụng của nitơ trong thực tế? 2.Không khí sạch chứa thành phần như thế nào? Nếu bầu khí quyển chỉ có khí oxi thì sự sống sẽ thế nào? 3. Giaỉ thích vì sao khi người thợ lặn xuống một độ sâu khá lớn thì sẽ cảm thấy bàng hoàng ,cử động mất tự nhiên như say rượu? 4.Tại sao trong bảo tàng, người ta thường dùng nitơ để bảo quản các đồ gỗ, vải giấy? 5. Ca dao Việt Nam có câu: Lúa chiêm lấp ló đầu bờ Hễ nghe tiếng sấm phất cờ mà lên Mang ý nghĩa hóa học gì? * HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ Hướng dẫn HS tìm hiểu thêm các nội dung liên quan đến bài học. HD học sinh tự học, tự tìm hiểu về bài cũ và bài mới, đưa ra các câu hỏi mở rộng cho học sinh tham khảo

Ngày soạn: Tiết 12: AMONIAC VÀ MUỐI AMONI (tiết 1) I. MỤC TIÊU: 1. Kiến thức: HS Biết được: - HS biết được: Cấu tạo phân tử, tính chất vật lí (tính tan, tỉ khối, màu, mùi), ứng dụng chính, amoniac trong phòng thí nghiệm và trong công nghiệp. - HS hiểu được: Tính chất hoá học của amoniac: Tính bazơ yếu (tác dụng với nước, dung dịch muối, axit) và tính khử (tác dụng với oxi, clo). - Dự đoán tính chất hóa học, kiểm tra bằng thí nghiệm và kết luận được tính chất hoá học của amoniac. - Quan sát thí nghiệm hoặc hình ảnh..., rút ra được nhận xét về tính chất vật lí và hóa học của amoniac. - Viết được các PTHH dạng phân tử hoặc ion rút gọn. - Phân biệt được amoniac với một số khí đã biết bằng phương pháp hoá học. - Nhận biết được NH3 có trong môi trường, có ý thức giữ gìn vệ sinh để giữ bầu kk và nguồn nước trong sạch không bị ô nhiễm bởi NH3 2. Năng lực * Các năng lực chung - Năng lực tự học - Năng lực hợp tác - Năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề - Năng lực giao tiếp * Các năng lực chuyên biệt - Năng lực sử dung ngôn ngữ - Năng lực thực hành hóa học - Năng lực tính toán 81

- Năng lực giải quyết vấn đề thông qua hóa học - Năng lực vận dụng kiến thức hóa học vào cuộc sống 3. Phẩm chất Yêu gia đình, quê hương đất nước; Nhân ái khoan dung; Trung thực, tự trọng, chí công, vô tư; Tự lập, tự tin, tự chủ; Có trách nhiệm với bản thân, cộng đồng, đất nước, nhân loại; Nghĩa vụ công dân. II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU 1. Giáo viên - Thí nghiệm về sự hoà tan của NH3 trong nước + Chậu thuỷ tinh đựng nước + Lọ đựng khí NH3 với nút cao su có ống thuỷ tinh vuốt nhọn xuyên qua - Thí nghiệm cứu tinh bazơ yếu của NH3 + Giấy quỳ tím ẩm. + Dung dịch AlCl3 và dd NH3 + Dung dịch HCl đặc, H2SO4 và dd NH3 2. Học sinh: Học bài, làm bài tập, soạn bài mới III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG: (10 phút) a) Mục tiêu: Tạo tâm thế trước khi bắt đầu học bài mới. b) Nội dung: Giáo viên cho HS làm các thí nghiệm c) Sản phẩm: Học sinh làm thí nghiệm d. Tổ chức thực hiện: B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI Hoạt động 1: Amoniac a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. 82

d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

I. Cấu tạo phân tử

- Gv: Dựa vào cấu tạo của ngtử N và H - CTPT: NH3 hãy mô tả sự hình thành ptử NH3? Viết CTe và CTCT ptử NH3? Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

- CTe: H: N :H ..

Hs: Dựa vào kiến thức lớp 10 và sgk: Trong ptử NH3 + Nguyên tử N liên kết với 3 nguyên tử H bằng 3 LK CHT có cực.

- CTCT: H N

+ Nguyên tử N còn có 1 cặp e hoá trị. + Nguyên tử N có SOXH thấp nhất -3 Bước 3: Báo cáo thảo luận

H → p/tử NH3 phân cực.

- HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: - Gv bổ sung: Phân tử có cấu tạo không đối xứng nên phân tử NH3 phân cực.

Hoạt động 2: Tính chất vật lí a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. 83

d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

II. Tính chất vật lý

- Gv: Yêu cầu hs quan sát bình đựng - Là chất khí không màu, mùi khai, khí NH3 tính tỉ khối của NH3 so với xốc, nhẹ hơn không khí không khí, thí nghiệm thử tính tan của - Tan nhiều trong nước, tạo thành dd có NH3 (h23 sgk). tính kiềm - Gv: Làm TN thử tính tan của khí NH3. Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: Hs: Rút ra nhận xét về trạng thái, màu sắc, mùi, tỉ khối, tính tan của NH3 trong H2O. + Khí NH3 tan nhiều trong nước làm giảm P trong bình và nước bị hút vào bình. Phenolphtalein chuyển thành màu hồng → NH3 có tính bazơ. Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: - Gv: thông báo thêm: Dd NH3 đậm đặc trong phòng thí nghiệm có nồng độ 25% (N = 0,91g/cm3).

Hoạt động 3: Tác dụng với nước 84

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

a. Tác dụng với nước

- Gv thông báo: Thí nghiệm thử tính

- Khi hoà tan khí NH3 vào nước, 1

tan của NH3 trong nước đã chứng tỏ dd phần các phân tử NH3 phản ứng tạo NH3 có tính bazơ yếu

thành dd bazơ  dd NH3 là bazơ yếu:

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

NH3 + H2O  NH4++ OH-

Hs viết phương trình ion

- Làm quỳ tím chuyển sang màu xanh

Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 4: Tác dụng với dung dịch muối a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

b. Tác dụng với dung dịch muối

- Gv hỏi: Khi cho dd AlCl3 vào dd NH3 - Dd NH3 có khả năng làm kết tủa sẽ xảy ra pứ nào? →Làm thí nghiệm nhiều hidroxít kim loại với dung dịch AlCl3 Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

AlCl3 + 3 NH3 + 3 H2O → Al(OH)3  + 3 NH4Cl

Hs quan sát, nhận xét hiện tượng, viết Al3++3NH3+3H2O→Al(OH)3  + phương trình phản ứng, phtrình ion thu 3NH4+ gọn Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 5: Tác dụng với axit a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

c. Tác dụng với axít

- Gv làm thí nghiệm: NH3 + HCl đặc

2NH3 + H2SO4 → (NH4)2SO4

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

NH3 (k) +

HCl (k) → NH4Cl

Hs quan sát hiện tượng, nhận xét, viết (không màu) (ko màu) (khói trắng) phương trình 86

Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 6: Tính khử a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

2. Tính khử

- Gv: Yêu cầu hs cho biết: SOXH của a. Tác dụng với oxi N trong NH3 và nhắc lại các SOXH của N. Từ đó dự đoán TCHH tiếp theo của NH3 dựa vào sự thay đổi SOXH của N. -

Gv:

có

các

SOXH:

3,0,+1,+2,+3,+4,+5.

to 4 NH3 + 3O2 → 2N2 + 6 H2O b. Tác dụng với Clo 2 NH3 + 3Cl2 → N2 + 6 HCl

- Gv: Như vậy trong các pứ hh khi có - Nếu NH3 dư sự thay đổi SOXH, SOXH của N trong NH3 + HCl → NH4Cl (khói trắng) NH3 chỉ có thể tăng lên → tính khử. * Kết luận: Amoniac có các tính chất - Gv: Cho hs quan sát hiện tượng (h2.4 hoá học cơ bản: sgk). Yêu cầu hs cho biết chất tạo thành

- Tính bazơ yếu - Tính khử

khi đốt cháy NH3, viết PTHH. 87

Gợi ý: Sản phẩm là khí N2. - Gv: Yêu cầu hs viết ptpứ của NH3 với clo. - Gv bổ sung: Nếu NH3 còn dư sẽ có pứ NH3 + HCl → NH4Cl (khói trắng) Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: Hs: Trong ptử NH3, N có SOXH -3 Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: - Gv kết luận: Về TCHH của NH3. + Tính bazơ yếu. + Tính khử

Hoạt động 7: Ứng dụng a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: HS nghiên cứu sgk, thảo luận nhóm 88

để hoàn thành phiếu học tập. Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: Học sinh về nhà tìm hiểu các ứng dụng của amoniac trong đời sống Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP a. Mục tiêu: Củng cố, luyện tập kiến thức vừa học. b. Nội dung: Hoàn thành các câu hỏi trong phiếu bài tập. c. Sản phẩm: HS vận dụng các kiến thức vào giải quyết các bài tập d. Tổ chức thực hiện: Câu 1: Hoàn thành chuỗi phản ứng : NH4Cl → NH3 → N2 → NO → NO2 → HNO3 → NaNO3 → NaNO2 Câu 2: Cho 0,448 lít khí NH3 (đktc) đi qua ống sứ đựng 16 gam CuO nung nóng, thu được chất rắn X (giả sử phản ứng xảy ra hoàn toàn). Phần trăm khối lượng của Cu trong X là A. 12,37%.

B. 87,63%.

C. 14,12%.

D. 85,88%.

Câu 3: Hỗn hợp khí X gồm N2 và H2 có tỉ khối so với He bằng 1,8. Đun nóng X một thời gian trong bình kín (có bột Fe làm xúc tác), thu được hỗn hợp khí Y có tỉ khối so với He bằng 2. Hiệu suất của phản ứng tổng hợp NH3 là A. 50%

B. 36%.

C. 40%

D. 25% 89

D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG a) Mục tiêu: Luyện tập, vận dụng các kiến thức giải quyết các vấn đề thực tiễn. b. Nội dung: Dạy học trên lớp, hoạt động nhóm, hoạt động cá nhân. c. Sản phẩm: Bài làm của học sinh, kĩ năng tính toán hóa học d. Tổ chức thực hiện: - Giáo viên cho hs tự trao đổi các câu hỏi về nội dung bài học liên quan đến thực tiễn xung quanh hs. ( Ghi lại những câu hay của hs để tích lũy) * HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ Hướng dẫn HS tìm hiểu thêm các nội dung liên quan đến bài học. HD học sinh tự học, tự tìm hiểu về bài cũ và bài mới, đưa ra các câu hỏi mở rộng cho học sinh tham khảo

Ngày soạn: Tiết 13: AMONIAC VÀ MUỐI AMONI (tiết 2) I. MỤC TIÊU: 1. Kiến thức: HS Biết được: - Cách điều chế NH3 - Tính chất vật lí (trạng thái, màu sắc, tính tan). - Tính chất hoá học (phản ứng với dung dịch kiềm, phản ứng nhiệt phân) và ứng dụng của muối amoni - Quan sát thí nghiệm, rút ra được nhận xét về tính chất của muối amoni - Viết được các PTHH dạng phân tử, ion thu gọn minh hoạ cho tính chất hoá học - Phân biệt được muối amoni với một số muối khác bằng phương pháp hóa học - Tính thể tích khí amoniac sản xuất được ở đktc theo hiệu suất phản ứng - Tính % về khối lượng của muối amoni trong hỗn hợp 2. Năng lực * Các năng lực chung - Năng lực tự học - Năng lực hợp tác - Năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề - Năng lực giao tiếp * Các năng lực chuyên biệt - Năng lực sử dung ngôn ngữ - Năng lực thực hành hóa học - Năng lực tính toán - Năng lực giải quyết vấn đề thông qua hóa học - Năng lực vận dụng kiến thức hóa học vào cuộc sống 91

3. Phẩm chất Yêu gia đình, quê hương đất nước; Nhân ái khoan dung; Trung thực, tự trọng, chí công, vô tư; Tự lập, tự tin, tự chủ; Có trách nhiệm với bản thân, cộng đồng, đất nước, nhân loại; Nghĩa vụ công dân. II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU 1. Giáo viên - Hoá chất: Tinh thể NH4Cl, Ca(OH)2 rắn, dd (NH4)2SO4 đậm đặc, dd NaOH, HCl đặc - Dụng cụ: Giá sắt, bình cầu, nút cao su có ống dẫn, bình tam giác, ống nghiệm, mặt kính đồng hồ, kẹp gỗ, giá gỗ, công tơ hút, đèn cồn 2. Học sinh: Học bài, làm bài tập, chuẩn bị bài III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG: (10 phút) a) Mục tiêu: Tạo tâm thế trước khi bắt đầu học bài mới. b) Nội dung: Giáo viên cho HS làm các thí nghiệm c) Sản phẩm: Học sinh làm thí nghiệm d. Tổ chức thực hiện: B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI Hoạt động 1: Điều chế a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

V. Điều chế

- Gv: Đặt vấn đề: Trong phòng thí 92

nghiệm và trong công nghiệp NH3 1. Trong PTN được điều chế bằng phương pháp nào?

- Đun nóng muối amoni với Ca(OH)2

- Gv: Yêu cầu học sinh nghiên cứu sgk hay dd kiềm và trả lời:

+ Thí nghiệm điều chế NH3 được thực 2NH Cl + Ca(OH) → CaCl +2NH ↑ + 4 2 2 3 hiện ntn? 2H O 2

+ NH3 thu được sau pứ thường có lẫn - Để làm khô khí, ta cho khí NH có lẫn 3 chất nào? hơi nước qua bình vôi sống CaO. + Làm thế nào thu được NH3 tính - Điều chế nhanh 1 lượng nhỏ khí NH , 3 khiết? ta đun nóng dung dịch NH đậm đặc. 3

+ Viết PTHH?

2. Trong CN

- Gv: Yêu cầu học sinh nghiên cứu sgk, tóm tắt quá trình điều chế NH3 trong công nghiệp.

to , P N2 (k) + 3H2 (k)  2 NH3 (k), H < 0 Xt

- Gv: Yêu cầu học sinh sử dụng nguyên lí Lơsatơlie để làm cho cân bằng dịch to: 450 – 500OC chuyển về NH3.

P: 200- 300 atm

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

Chất xúc tác: Fe/Al2O3, K2O

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

B. Muối amoni

HS nghiên cứu sgk, thảo luận nhóm

- Muối amoni là chất tinh thể ion gồm

để hoàn thành phiếu học tập.

cation amoni NH4+ và anion gốc axít.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

Vd: NH4Cl, (NH4)2SO4, (NH4)2CO3

- Gv: Yêu cầu học sinh cho biết khái I. Tính chất vật lý niệm về muối amoni, lấy 1 số ví dụ về muối amoni. - Gv: Yêu cầu hs nghiên cứu sgk, cho biết về trạng thái, màu sắc, tính tan của

- Tinh thể - Đều tan trong nước - Ion NH4+ không màu

muối amoni. Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 3: Tác dụng với dung dịch kiềm a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: 94

HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

1. Tác dụng với dd kiềm

- Gv: Làm thí nghiệm: Nhỏ vài giọt dd (NH4)2SO4 + 2NaOH

→ Na2SO4 +

NaOH vào ống nghiệm đựng dung dịch 2NH3  + 2H2O. (NH4)2SO4 đậm đặc, đun nóng nhẹ. PT ion thu gọn: NH + + OH- → NH  4 3 Đưa giấy quỳ tím ẩm trên miệng ống + H O 2

nghiệm Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

→ Điều chế NH3 trong PTN và nhận biết muối amoni.

Hs: Quan sát, nhận xét, viết phương trình phản ứng dạng phân tử và ion rút gọn. Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: - Gv bổ sung: Phản ứng trên dùng để điều chế NH3 và nhận biết muối amoni

Hoạt động 4: Phản ứng nhiệt phân a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

2. Phản ứng nhiệt phân

- Gv làm TN: Lấy 1 ít bột NH4Cl cho * Muối amoni tạo bởi axít không có vào ống nghiệm khô, đun nóng ống tính oxi hoá: (HCl,H2CO3) → NH3 nghiệm, đưa tấm kính mỏng vào miệng

t NH4Cl (r)   NH3 (k) + HCl (k).

ống nghiệm - Gv giải thích: Do NH4Cl bị phân huỷ thành NH3 (k) và HCl(k). Khi tiếp xúc

(NH4)2CO3 (r)

t  

NH3 (k) +

NH4HCO3(r). o

t với tấm kính ở miệng ống nghiệm có to NH4HCO3(r)  NH3(k) + CO2(k) + thấp nên kết hợp với nhau thành tinh H2O

thể NH4Cl.

* Muối amoni tạo bởi axít có tính oxi

- Gv thông tin: (NH4)2CO3; NH4HCO3 hoá: (HNO2, HNO3)  N2, N2O t ở nhiệt độ thường cũng tự phân huỷ; ở NH4NO2   N2 + 2H2O nhiệt độ cao phản ứng xảy ra nhanh t NH4NO3   N2O + 2H2O hơn; Dùng NH4HCO3 trong bột nở o

- Gv: Yêu cầu hs nhắc lại pứ điều chế N2 trong PTN→ Gv thông tin Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: Hs: Quan sát, mô tả hiện tượng: Chất rắn màu trắng bám vào tấm kính đặt ở phía trên miệng ống nghiệm. Hs: Viết PTHH của phản ứng nhiệt phân NH4Cl ; (NH4)2CO3; NH4HCO3. Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định:

GV chốt lại kiến thức. C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP a. Mục tiêu: Củng cố, luyện tập kiến thức vừa học. b. Nội dung: Hoàn thành các câu hỏi trong phiếu bài tập. c. Sản phẩm: HS vận dụng các kiến thức vào giải quyết các bài tập d. Tổ chức thực hiện: - Viết phương trình hoá học hoàn thành dãy chuyển hoá sau: (1) (2) N2   NH3  

(3) (4) (5) NH4Cl   N2   NO   NO2

- Bằng phương pháp hoá học, nhận biết các lọ khí mất nhãn sau: N2; O2; NH3; H2S D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG a) Mục tiêu: Luyện tập, vận dụng các kiến thức giải quyết các vấn đề thực tiễn. b. Nội dung: Dạy học trên lớp, hoạt động nhóm, hoạt động cá nhân. c. Sản phẩm: Bài làm của học sinh, kĩ năng tính toán hóa học d. Tổ chức thực hiện: - Giáo viên cho hs tự trao đổi các câu hỏi về nội dung bài học liên quan đến thực tiễn xung quanh hs. ( Ghi lại những câu hay của hs để tích lũy) * HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ Hướng dẫn HS tìm hiểu thêm các nội dung liên quan đến bài học. HD học sinh tự học, tự tìm hiểu về bài cũ và bài mới, đưa ra các câu hỏi mở rộng cho học sinh tham khảo

Ngày soạn Tiết 14: AXIT NITRIC VÀ MUỐI NITRAT (tiết1) I. MỤC TIÊU: 1. Kiến thức: HS Biết được: - Cấu tạo phân tử, tính chất vật lí (trạng thái, màu sắc, khối lượng riêng, tính tan), ứng dụng của HNO3 - HNO3 là một trong những axit mạnh nhất - HNO3 là chất oxi hoá rất mạnh: oxi hoá hầu hết kim loại, một số phi kim, nhiều hợp chất vô cơ và hữu cơ - Dự đoán tính chất hóa học, kiểm tra dự đoán bằng thí nghiệm và rút ra kết luận - Quan sát thí nghiệm, hình ảnh..., rút ra được nhận xét về tính chất của HNO3 - Viết các phương trình hoá học dạng phân tử, ion rút gọn minh hoạ tính chất hoá học của HNO3 đặc và loãng. 2. Năng lực * Các năng lực chung - Năng lực tự học - Năng lực hợp tác - Năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề - Năng lực giao tiếp * Các năng lực chuyên biệt - Năng lực sử dung ngôn ngữ - Năng lực thực hành hóa học - Năng lực tính toán - Năng lực giải quyết vấn đề thông qua hóa học - Năng lực vận dụng kiến thức hóa học vào cuộc sống 3. Phẩm chất 98

Yêu gia đình, quê hương đất nước; Nhân ái khoan dung; Trung thực, tự trọng, chí công, vô tư; Tự lập, tự tin, tự chủ; Có trách nhiệm với bản thân, cộng đồng, đất nước, nhân loại; Nghĩa vụ công dân. II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU 1. Giáo viên: Quỳ tím, CuO (r), dd NaOH, CaCO3 (r) và Cu, Zn, HNO3 đặc, HNO3 (l), dd HCl loãng 2. Học sinh: Học bài, làm bài tập, chuẩn bị bài mới III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG: (10 phút) a) Mục tiêu: Tạo tâm thế trước khi bắt đầu học bài mới. b) Nội dung: Giáo viên cho HS làm các thí nghiệm c) Sản phẩm: Học sinh làm thí nghiệm d. Tổ chức thực hiện: B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI Hoạt động 1: Cấu tạo phân tử và tính chất vật lí a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

I. Cấu tạo phân tử

- Gv: Yêu cầu hs viết CTCT của phân -CTCT: H – O – N = O tử HNO3. Xác định số oxh của nitơ trong HNO3. - Gv: Giới thiệu lọ đựng dd HNO3 → Yêu cầu Hs quan sát và nghiên cứu nội

O -Trong ptử HNO3: N có SOXH +5 II. Tính chất vật lý: Sgk

dung bài học trong sgk, rút ra tính chất vật lý của HNO3. - Gv: Nhận xét, bổ sung và kết luận. Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: Hs: Trả lời Hs: Nêu trạng thái, màu sắc, độ bền tính tan trong nước, nồng độ của dung dịch HNO3 đậm đặc và khối lượng riêng. Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 2: Tính axit a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

III. Tính chất hoá học

- Gv: Yêu cầu học sinh viết phương - HNO3 → H+ + NO3- => là axit mạnh trình điện li của HNO3 và xác định số oxi hoá của N trong phân tử HNO3 →

- H N O3 → Số OXH cao nhất nên chỉ có thể giảm => tính oxi hoá 100

Dự đoán tính chất?

1. Tính axít: HNO3 là axít mạnh

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

- Quỳ tím hoá đỏ

Hs làm thí nghiệm theo nhóm chứng - Tác dụng với oxít bazơ, bazơ, muối minh tính axit mạnh của HNO3 với:

của các axít yếu → muối nitrat.

+ Quỳ tím

2 HNO3 + CuO → Cu(NO3)2 + H2O

+ CuO

2HNO3 +Ca(OH)2→ Ca(NO3)2+2H2O

+ Ca(OH)2

2HNO3 + CaCO3 → Ca(NO3)2 + CO2

+ CaCO3

+ H2O

→ Nhận xét hiện tượng, viết phương trình phân tử và ion thu gọn Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 3: Tính oxi hóa – tác dụng với kim loại a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

2. Tính oxi hoá

- Gv yêu cầu hs nhắc lại các mức oxi - HNO3 có số OXH + 5 có thể bị khử hoá của N → Gv thông tin

thành: 101

- Gv làm thí nghiệm đối chứng:

+ Cu + dd HCl loãng

N2, N2O, NO, NO2, NH4NO3 tuỳ theo

+ Cu + dd HNO3 loãng

nồng độ HNO3 và khả năng khử của

- Gv trình diễn thí nghiệm HNO3 đặc

-3

chất tham gia. a. Tác dụng với kim loại

với Cu

- Gv thông tin: Thường HNO3 loãng -Oxy hoá hầu hết kim loại (trừ Au, Pt). tạo thành NO; HNO3 đặc tạo thành

NO2

3Cu +8HNO3(l) → 3Cu(NO3)2 + 2NO

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

+ 4H2O

Hs quan sát, nhận xét, viết phương

trình

Cu + 4HNO3đ → Cu(NO3)2 + 2NO2 +

Bước 3: Báo cáo thảo luận

2H2O

- HĐ chung cả lớp: GV mời 4

- Fe, Al, Cr thụ động hoá với HNO3

nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1

đặc, nguội

nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 4: Tính oxi hóa – Tác dụng với phi kim a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

b. Tác dụng với phi kim

- Gv: Khi đun nóng, HNO3 đặc có thể HNO3 đặc, nóng OXH được một số phi 102

oxi hoá một số phi kim lên mức oxh kim C,S,P,... → NO2 cao nhất

5

4

C + 4H N O3 → C O2 + 4 N O2 + 2H2O

→ Biểu diễn thí nghiệm: HNO3 đặc với

6

4

S + 6H N O3 → H2 S O4 + 6 N O2+

C Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

2H2O

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

c. Tác dụng với hợp chất

- Gv biểu diễn thí nghiệm FeO+ HNO3 - HNO3 đặc oxi hoá nhiều hợp chất vô đặc nóng, để nguội, nhỏ vài giọt dd cơ và hữu cơ NaOH vào cho đến khi có kết tủa nâu đỏ - Gv thông tin thêm

2

5

3

4

Fe O + 4H N O3 → Fe (NO3)3 + N O2 +

2H2O - Vải, giấy, mùn cưa, dầu thông….bị 103

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

phá huỷ khi tiếp xúc HNO3 đặc

Hs quan sát, nhận xét, viết phản ứng Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 6: Ứng dụng a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

IV. Ứng dụng: sgk

HS nghiên cứu sgk, thảo luận nhóm để hoàn thành phiếu học tập. Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: Hs nghiên cứu SGK cho biết ứng dụng của HNO3 Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. 104

Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP a. Mục tiêu: Củng cố, luyện tập kiến thức vừa học. b. Nội dung: Hoàn thành các câu hỏi trong phiếu bài tập. c. Sản phẩm: HS vận dụng các kiến thức vào giải quyết các bài tập d. Tổ chức thực hiện: 1. Viết phương trình phân tử và ion thu gọn của HNO3 loãng với: Fe2O3; Ag; Cu(OH)2; Na2S 2. Viết phương trình hoá học hoàn thành dãy chuyển hoá sau: (1) (2) (NH4)2SO4   NH3  

(3) (4) (5) NH4Cl   N2   NO   NO2

3. Bằng phương pháp hoá học, nhận biết chất rắn sau: CaCO3; NH4Cl; NaCl D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG a) Mục tiêu: Luyện tập, vận dụng các kiến thức giải quyết các vấn đề thực tiễn. b. Nội dung: Dạy học trên lớp, hoạt động nhóm, hoạt động cá nhân. c. Sản phẩm: Bài làm của học sinh, kĩ năng tính toán hóa học d. Tổ chức thực hiện: - Giáo viên cho hs tự trao đổi các câu hỏi về nội dung bài học liên quan đến thực tiễn xung quanh hs. ( Ghi lại những câu hay của hs để tích lũy) * HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ Hướng dẫn HS tìm hiểu thêm các nội dung liên quan đến bài học. HD học sinh tự học, tự tìm hiểu về bài cũ và bài mới, đưa ra các câu hỏi mở rộng cho học sinh tham khảo

105

Ngày soạn: Tiết 15: AXIT NITRIC VÀ MUỐI NITRAT (tiết2) I. MỤC TIÊU: 1. Kiến thức: HS Biết được: - Cách điều chế HNO3 trong phòng thí nghiệm và trong công nghiệp (từ amoniac) - Phản ứng đặc trưng của ion NO3- với Cu trong môi trường axit - Quan sát thí nghiệm, rút ra được nhận xét về tính chất của muối nitrat - Viết được các PTHH dạng phân tử và ion thu gọn minh hoạ cho tính chất hoá học - Áp dụng để giải các bài toán tính thành phần % khối lượng hỗn hợp kim loại tác dụng với HNO3 - Tính thành phần % khối lượng muối nitrat trong hỗn hợp; nồng độ hoặc thể tích dung dịch muối nitrat tham gia hoặc tạo thành trong phản ứng - Áp dụng để giải các bài toán tính thành phần % khối lượng hỗn hợp kim loại tác dụng với HNO3. - Muối nitrat đều dễ tan trong nước và là chất điện li mạnh, kém bền với nhiệt và bị phân hủy bởi nhiệt tạo ra khí O2 2. Năng lực * Các năng lực chung - Năng lực tự học - Năng lực hợp tác - Năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề - Năng lực giao tiếp * Các năng lực chuyên biệt - Năng lực sử dung ngôn ngữ - Năng lực thực hành hóa học - Năng lực tính toán 106

- Năng lực giải quyết vấn đề thông qua hóa học - Năng lực vận dụng kiến thức hóa học vào cuộc sống 3. Phẩm chất Yêu gia đình, quê hương đất nước; Nhân ái khoan dung; Trung thực, tự trọng, chí công, vô tư; Tự lập, tự tin, tự chủ; Có trách nhiệm với bản thân, cộng đồng, đất nước, nhân loại; Nghĩa vụ công dân. II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU 1. Giáo viên: Clip điều chế HNO3, quy trình sản xuất HNO3 trong công nghiệp 2. Học sinh: Học bài cũ, làm bài tập, chuẩn bị bài mới III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG: (10 phút) a) Mục tiêu: Tạo tâm thế trước khi bắt đầu học bài mới. b) Nội dung: Giáo viên cho HS làm các thí nghiệm c) Sản phẩm: Học sinh làm thí nghiệm d. Tổ chức thực hiện: Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: Giáo viên đặt câu hỏi, giới thiệu các thí nghiệm Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm thực hiện thí nghiệm Bước 3: Báo cáo thảo luận - GV mời một nhóm báo cáo kết quả, các nhóm khác góp ý, bổ sung. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV nhận xét, chuyển sang hoạt động tiếp theo: HĐ hình thành kiến thức. B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI Hoạt động 1: Điều chế a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. 107

d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

1.Trong PTN

- Gv: Nêu câu hỏi: HNO3 được điều Cho tinh thể NaNO3 (hoặc KNO3) tác chế như thế nào?

dụng với H2SO4 đặc, đun nóng o

t - Gv: Cho hs đọc, quan sát hình 2.7 sgk NaNO3 + H2SO4(đ)   HNO3 +

→Yêu cầu hs cho biết cách điều chế NaHSO4 HNO3 trong PTN. Viết phương trình hoá học.

- Gv: Cho hs nghiên cứu nội dung sgk

2. Trong CN

và rút ra quy trình và phương pháp sản xuất HNO3 trong công nghiệp, viết pthh. - Gv nêu chú ý: + Điều kiện của phản ứng: to = 850 – 900oC, xúc tác Pt + Dd HNO3 thu được 52 - 68%. Để đạt

* Sản xuất HNO3 từ NH3, không khí: Gồm 3 giai đoạn - Oxi hoá khí NH3 bằng oxi kk thành NO: 3

2

850 900 C , Pt 4 N H3+ 5O2   4 N O +6H2O

H < 0

nồng độ cao hơn, chưng cất axít này -Oxi hoá NO thành NO2 bằng oxi kk ở với H2SO4 đậm đặc (có vai trò là chất điều kiện thường: 2NO + O2 → 2NO2 hút nước).

- NO2 tác dụng với nước và oxi kk tạo

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

HNO3:

Hs:.Trả lời

4NO2 + O2 + 2H2O → 4HNO3

Bước 3: Báo cáo thảo luận

* Dung dịch HNO3 có nồng độ 52 – 68

- HĐ chung cả lớp: GV mời 4

nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1

→ Để HNO3 có nồng độ cao hơn:

nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ

Chưng cất với H2SO4 đậm đặc.

108

sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 2: Tính chất vật lý muối nitrat a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

1. Tính chất vật lý

- Gv: Cho hs nghiên cứu sgk, cho biết - Tất cả các muối nitrat đều tan trong đặc điểm về tính tan của muối nitrat; nước và là chất điện li mạnh. Viết phương trình điện li của một số Ca(NO ) → Ca 2+ + 2NO 3 2 3 muối. KNO3 → K+ + NO3Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: Hs: Trả lời, viết phương trình điện li Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 3: Tính chất hóa học của muối Nitrat a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. 109

c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

2. Tính chất hoá học

- Gv: Cho hs đọc và thu thập thông tin -Các muối nitrat đều kém bền bởi từ sgk.

nhiệt, khi đun nóng muối nitrat có tính

→ Yêu cầu hs thảo luận để rút ra kết OXH mạnh. luận về phản ứng nhiệt phân của muối -Sản phẩm phân huỷ phụ thuộc vào bản nitrat

chất của cation kim loại:

- Gv: Nhận xét, kết luận

t * Kim loại đứng trước Mg   muối

- Gv: Yêu cầu hs viết phương trình Nitrit + O2 nhiệt phân của một số muối: Al(NO3)3; NaNO; Pb(NO3)2 Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

t 2KNO3   2KNO2 + O2 o

t * Từ Mg đến Cu   Oxit kim loại

+ NO2 + O2

Hs: Thảo luận trong 3 phút, trình bày

t 2Cu(NO3)2   2CuO + 4NO2 +

Bước 3: Báo cáo thảo luận

- HĐ chung cả lớp: GV mời 4

t * Kim loại sau Cu   Kim loại +

nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1

NO2 + O2

nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện.

2AgNO3 → 2Ag + 2NO2 + O2

Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 4: Ứng dụng của muối Nitrat a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. 110

d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

II. Ứng dụng muối nitrat: Sgk

- Gv Cho hs nghiên cứu sgk và tìm hiểu thực tế cho biết muối nitrat có ứng dụng gì? Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: Hs: Phân đạm, thuốc nổ đen. Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP a. Mục tiêu: Củng cố, luyện tập kiến thức vừa học. b. Nội dung: Hoàn thành các câu hỏi trong phiếu bài tập. c. Sản phẩm: HS vận dụng các kiến thức vào giải quyết các bài tập d. Tổ chức thực hiện: - Gv: cho các nhóm giải 2 bài toán: Hs: 2 hs lên bảng, hs khác nhận xét, bổ sung - Gv: Giảng giải Bài tập 1: Cho 11 gam hỗn hợp Al và Fe vào dung dịch HNO3 loãng dư thì có 6,72 lit khí NO bay ra (đkc). Tính khối lượng mỗi kim loại trong hỗn hợp? Giải: 111

Gọi x, y lần lượt là số mol Al và Fe trong hỗn hợp, ta có: 27x + 56y = 11 (1) PTPƯ: Al + 4HNO3 → Al(NO3)3 + NO + 2H2O x mol

x mol

Fe + 4HNO3 → Fe(NO3)3 + NO + 2H2O y mol

y mol

Tổng số mol khí thu được: nNO  x  y 

6, 72  0, 3(mol ) (2) 22, 4

Từ (1) và (2) ta có hệ phương trình: 27 x  56 y  11  x  0, 2    x  y  0,3  y  0,1

Khối lượng Al=27.0,2=5,4 (g) Khối lượng Fe= 11-5,4=5,6 (g) Bài tập 2: Hoà tan hoàn toàn 2,32 gam hỗn hợp FeO và Fe2O3 vào dung dịch HNO3 đặc, dư thì thu được 0,224 lít khí NO2 (đtc). Tính khối lượng muối Fe(NO3)2 tạo thành sau phản ứng? Giải: Số mol khí =

0, 224  0, 01(mol ) 22, 4

FeO+ 4HNO3 → Fe(NO3)3 +NO2 + 2H2O 0,01mol

0,01mol

Khối lượng Fe2O3= 2,32-72.0,01=1,6 (g) → nFe O  2 3

1, 6  0, 01(mol ) 160

Fe2O3 + 6HNO3 → 2Fe(NO3)3 + 3H2O 0,01mol

0,02mol

Khối lượng muối=242.0,03=7,26 (g) 112

D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG a) Mục tiêu: Luyện tập, vận dụng các kiến thức giải quyết các vấn đề thực tiễn. b. Nội dung: Dạy học trên lớp, hoạt động nhóm, hoạt động cá nhân. c. Sản phẩm: Bài làm của học sinh, kĩ năng tính toán hóa học d. Tổ chức thực hiện: - Phản ứng nhiệt phân muối nitrat - Giải bài toán hỗn hợp * HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ Hướng dẫn HS tìm hiểu thêm các nội dung liên quan đến bài học. HD học sinh tự học, tự tìm hiểu về bài cũ và bài mới, đưa ra các câu hỏi mở rộng cho học sinh tham khảo

113

Ngày soạn: Tiết 16: PHOTPHO I. MỤC TIÊU: 1. Kiến thức: HS Biết được: - Vị trí trong bảng tuần hoàn, cấu hình electron nguyên tử của nguyên tố photpho - Các dạng thù hình, tính chất vật lí (trạng thái, màu sắc, khối lượng riêng, tính tan, độc tính), ứng dụng, trạng thái tự nhiên và điều chế photpho trong công nghiệp - Tính chất hoá học cơ bản của photpho là tính oxi hoá (tác dụng với kim loại Na, Ca...) và tính khử (tác dụng với O2, Cl2) - Dự đoán, kiểm tra bằng thí nghiệm và kết luận về tính chất của photpho - Quan sát thí nghiệm, hình ảnh.., rút ra được nhận xét về tính chất của photpho - Viết được PTHH minh hoạ. - Sử dụng được photpho hiệu quả và an toàn trong phòng thí nghiệm và thực tế - So sánh 2 dạng thù hình chủ yếu của Photpho là P trắng và P đỏ về cấu trúc phân tử, một số tính chất vật lí - Tính chất hoá học cơ bản của photpho là tính oxi hoá (tác dụng với kim loại Na, Ca...) và tính khử (tác dụng với O2, Cl2) 2. Năng lực * Các năng lực chung - Năng lực tự học - Năng lực hợp tác - Năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề - Năng lực giao tiếp * Các năng lực chuyên biệt - Năng lực sử dung ngôn ngữ - Năng lực thực hành hóa học 114

- Năng lực tính toán - Năng lực giải quyết vấn đề thông qua hóa học - Năng lực vận dụng kiến thức hóa học vào cuộc sống 3. Phẩm chất Yêu gia đình, quê hương đất nước; Nhân ái khoan dung; Trung thực, tự trọng, chí công, vô tư; Tự lập, tự tin, tự chủ; Có trách nhiệm với bản thân, cộng đồng, đất nước, nhân loại; Nghĩa vụ công dân. II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU 1. Giáo viên - Chuẩn bị nội dung kiến thức - Hoá chất và dụng cụ làm thí nghiệm biểu diễn 2. Học sinh - Cần chuẩn bị trước nội dung bài học ở nhà III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG: (10 phút) a) Mục tiêu: Tạo tâm thế trước khi bắt đầu học bài mới. b) Nội dung: Giáo viên cho HS làm các thí nghiệm c) Sản phẩm: Học sinh làm thí nghiệm d. Tổ chức thực hiện: Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: Giáo viên đặt câu hỏi, giới thiệu các thí nghiệm Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm thực hiện thí nghiệm Bước 3: Báo cáo thảo luận - GV mời một nhóm báo cáo kết quả, các nhóm khác góp ý, bổ sung. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV nhận xét, chuyển sang hoạt động tiếp theo: HĐ hình thành kiến thức. B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI 115

Hoạt động 1: Vị trí và cấu hình electron nguyên tử a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

I. Vị trí và cấu hình electron nguyên

Vị trí giáo viên yêu cầu học sinh viết tử cấu hình electron nguyên tử từ đó suy P 1s22p63s23p3 ra vị trí trong bảng hệ thống tuần hoàn.

Photpho ở ô thứ 15 thuộc chu kỳ 3,

Từ cấu tạo cho biết hoá trị của nhóm VA. photpho?

Photpho có hoá trị III hoặc V

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm hoàn thành phiếu học tập Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 2: Tính chất vật lý a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. 116

d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

II. Tính chất vật lí

Giáo viên cho học sinh quan sát hình 1. Photpho trắng ảnh photpho trắng.

- Photpho trắng là chất rắn màu trắng

Ngoài ra photpho trắng còn có những trong suốt. tính chất vật lí nào khác?

- Nó bốc cháy ở 40oC.

Tên gọi khác của photpho trắng là lân - Photpho trắng rất độc. tính xuất phát từ tính chất này. 2. Photpho đỏ Vì sao photpho trắng mềm, dễ nóng - Photpho đỏ là chất bột màu đỏ, khó chảy? ít tan trong nước? nóng chảy, khó bay hơi hơn phôt pho Giáo viên cung cấp thông tin về độc trắng. Photpho đỏ bốc cháy ở 250oC. tính của photphat trắng.

- Photpho đỏ không độc.

Giáo viên cho học sinh quan sát một mẫu phot pho đỏ. Ngoài ra nó còn những tính chất vật lí nào? So sánh với photpho trắng? Giải thích ? Sự chuyển hoá của 2 dạng thù hình photpho như thế nào? Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

- Sự chuyển hoá giữa hai dạng thù hình

HS: Hoạt động nhóm hoàn thành

250oC, không có không khí

phiếu học tập Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4

P trắng

to, cao, không có không khí

P đỏ

nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. 117

Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 3: Tính chất hóa học a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

III. Tính chất hoá học

Từ cấu tạo, độ âm điện và các mức oxi - Các mức oxi hoá của photpho hoá của photpho yêu cầu học sinh dự -3 đoán tính chất hoá học của photpho?

So sánh mức độ hoạt động của hai dạng thù hình photpho? Giải thích?

Tính oxi

Tính khử

hoá

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm hoàn thành

tác dụng

phiếu học tập

với chất

Bước 3: Báo cáo thảo luận

khử

tác dụng với chất oxi hóa

- HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 4: Tính oxi hóa 118

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: Tính oxi hoá thể hiện như thế nào? Cho Ví dụ?

1. Tính oxi hoá -3

0 o

t 2P + 3Ca  Ca3P2

Yêu cầu học sinh xác định số oxi hoá

Canxi photphua

và vai trò của photpho trong các Ví dụ đó.

-3

0 o

Hướng dẫn học sinh gọi tên một số

t P + 3Na  Na3P

muối photphua. Photpho tác dụng với hiđro tạo thành photphin là một chất độc.

natri photphua -3

0 o

t 2P + 3H2  2PH3 (photphin)

Chú ý muối photphua thuỷ phân mạnh dựa vào tính chất này người ta làm thuốc diệt chuột. Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm hoàn thành phiếu học tập Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: 119

GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 5: Tính khử a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

2. Tính khử

tính khử thể hiện khi nào? cho Ví dụ - Cháy trong oxi minh hoạ, xác định số oxi hoá và vai + Thiếu oxi trò của photpho trong các Ví dụ đó. 0

Hướng dẫn học sinh gọi tên các sản phẩm phản ứng.

t 4P + 3O2  2P2O3

điphotpho trioxit

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm hoàn thành phiếu học tập Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4

+ Thừa oxi 0

+5 o

t 4P + 5O2  2P2O5

điphotpho pentaoxit

nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 6: Ứng dụng a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. 120

c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

IV. Ứng dụng

Photpho có những ứng dụng nào?

- Photpho được sử dụng làm diêm,

Giáo viên cung cấp thêm một số thông phân lân, thuốc bào vệ thực vật. tin.

- Dùng trong quân sự.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm hoàn thành phiếu học tập Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 7: Trạng thái tự nhiên a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

V. Trạng thái tự nhiên

121

Photpho tồn tại trong tự nhiên ở dạng - Photpho tồn tại ở dạng hợp chất chủ nào?

yếu là photphorit và apatit.

Giáo viên cung cấp thêm một số thông tin về photpho có liên quan đến tư duy Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm hoàn thành phiếu học tập Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 8: Sản xuất a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

VI. Sản xuất

Photpho được sản xuất như thế nào?

Ca3(PO4)2 + 3SiO2 + 5C

1200 C 

Giáo viên bổ sung thêm một số thông 3CaSiO3 + 5CO + 2P tin về quy trình sản xuất photpho và lịch sử tìm ra photpho. Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: 122

HS: Hoạt động nhóm hoàn thành phiếu học tập Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP a. Mục tiêu: Củng cố, luyện tập kiến thức vừa học. b. Nội dung: Hoàn thành các câu hỏi trong phiếu bài tập. c. Sản phẩm: HS vận dụng các kiến thức vào giải quyết các bài tập d. Tổ chức thực hiện: - So sánh tính chất hoá học của nitơ với photpho? Tại sao photpho và nitơ thuộc cùng một nhóm chính, độ âm điên của photpho nhỏ hơn nitơ nhưng photpho hoạt động hóa học mạnh hơn nitơ? D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG a) Mục tiêu: Luyện tập, vận dụng các kiến thức giải quyết các vấn đề thực tiễn. b. Nội dung: Dạy học trên lớp, hoạt động nhóm, hoạt động cá nhân. c. Sản phẩm: Bài làm của học sinh, kĩ năng tính toán hóa học d. Tổ chức thực hiện: - Giáo viên cho hs tự trao đổi các câu hỏi về nội dung bài học liên quan đến thực tiễn xung quanh hs. ( Ghi lại những câu hay của hs để tích lũy) * HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ - Làm bài tập SGK, SBT. - Chuẩn bị nội dung bài axit photphoric. 123

Ngày soạn: Tiết 17: AXIT PHOTPHORIC VÀ MUỐI PHOTPHAT

I. MỤC TIÊU: 1. Kiến thức: HS Biết được: - Cấu tạo phân tử, tính chất vật lí (trạng thái, màu, tính tan), ứng dụng, cách điều chế H3PO4 trong phòng thí nghiệm và trong công nghiệp. - Tính chất của muối photphat (tính tan, tác dụng với axit, phản ứng với dung dịch muối khác), ứng dụng. - H3PO4 là axit trung bình, axit ba nấc. - Viết các PTHH dạng phân tử hoặc ion rút gọn minh hoạ tính chất của axit H3PO4 và muối photphat. - Nhận biết được axit H3PO4 và muối photphat bằng phương pháp hoá học. - Tính khối lượng H3PO4 sản xuất được, % muối photphat trong hỗn hợp. - Viết được phương trình phân li theo từng nấc của axit H3PO4 là axit ba nấc. - Viết được các PTHH minh họa tính chất hóa học của axit H3PO4: tính axit, tác dụng với dd kiềm tạo ra 3 loại muối tùy theo lượng chất tác dụng. - Tính chất của muối photphat. Nhận biết ion photphat. 2. Năng lực * Các năng lực chung - Năng lực tự học - Năng lực hợp tác - Năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề - Năng lực giao tiếp * Các năng lực chuyên biệt - Năng lực sử dung ngôn ngữ 124

- Năng lực thực hành hóa học - Năng lực tính toán - Năng lực giải quyết vấn đề thông qua hóa học - Năng lực vận dụng kiến thức hóa học vào cuộc sống 3. Phẩm chất Yêu gia đình, quê hương đất nước; Nhân ái khoan dung; Trung thực, tự trọng, chí công, vô tư; Tự lập, tự tin, tự chủ; Có trách nhiệm với bản thân, cộng đồng, đất nước, nhân loại; Nghĩa vụ công dân. II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU 1. Giáo viên - Chuẩn bị nội dung kiến thức. - Hoá chất và dụng cụ làm thí nghiệm biểu diễn. 2. Học sinh - Cần chuẩn bị trước nội dung bài học ở nhà. III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG: (10 phút) a) Mục tiêu: Tạo tâm thế trước khi bắt đầu học bài mới. b) Nội dung: Giáo viên cho HS làm các thí nghiệm c) Sản phẩm: Học sinh làm thí nghiệm d. Tổ chức thực hiện: Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: Giáo viên đặt câu hỏi, giới thiệu các thí nghiệm Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm thực hiện thí nghiệm Bước 3: Báo cáo thảo luận - GV mời một nhóm báo cáo kết quả, các nhóm khác góp ý, bổ sung. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV nhận xét, chuyển sang hoạt động tiếp theo: HĐ hình thành kiến thức. 125

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI Hoạt động 1: Cấu tạo phân tử a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

I. Cấu tạo phân tử

Dựa vào quy tắc bát tử hãy viết công thức cấu tạo của phân tử axit photphoric? Xác định số oxi hoá của photpho trong phân tử axit photphoric?

H H H

O O O

Photpho có số oxi hoá +5

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm hoàn thành phiếu học tập Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 2: Tính chất vật lý a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. 126

c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

II. Tính chất vật lí

Giáo viên cho học sinh quan sát một

Axit phot phoric là chất rắn ở dạng tinh

mẫu axit photphoric.

thể không màu.

Yêu cầu bổ sung thêm một số thông tin Nó tan vô hạn trong nước. Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm hoàn thành phiếu học tập Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 3: Tính chất hóa học a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

1. Tính axit

Từ cấu tạo hãy dự đoán tính chất hoá 127

học có thể có?

H3PO4  H+ + H2PO4-

Cho biết trong dung dịch H3PO4 có

H2PO4-  H+ + HPO42-

những loại ion nào.

HPO4-  H+ + PO43-

Trong dung dịch axit có bao nhiêu loại

- Dung dịch H3PO4 có đầy đủ tính chất

anion gốc axit? Vậy nó có thể tạo ra

của một axit, nó là một axit có độ mạnh

bao nhiêu loại muối?

trung bình và là một chất điện li yếu.

GV hướng dẫn học sinh xác định tỉ lệ

- Tác dụng với chỉ thị, bazơ, oxit bazơ,

tham gia của các chất phản ứng để xác

muối, kim loại trước H.

định loại muối sinh ra. So sánh tính oxi hoá của HNO3 với H3PO4? Giải thích? Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: Viết phương trình điện li của axit photphoric để chứng minh nó là một axit. Viết phương trình phản ứng với kim loại, với oxit bazơ, bazơ, muối.

2. Tác dụng với dung dịch kiềm H3PO4 + NaOH → NaH2PO4 + H2O (1) H3PO4 + 2NaOH → Na2HPO4 + H2O (2) H3PO4 + 3NaOH → Na3PO4 + 3H2O (3) Đặt k =

n NaOH n H PO 3

Bước 3: Báo cáo thảo luận

Nếu k ≤ 1 thì xảy ra (1)

- HĐ chung cả lớp: GV mời 4

Nếu 1< k < 2 thì xảy ra (1) và (2)

nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1

Nếu k= 2 thì xảy ra (2)

nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ

Nếu 2< k < 3 thì xảy ra (2) và (3)

sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức.

Nếu k≥ 3 thì xảy ra (3) 3. Axit photphoric không thể hiện tính oxi hoá mạnh như axit nitric

Hoạt động 4: Điều chế a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. 128

c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

IV. Điều chế

Yêu cầu học sinh nghiên cứu sách giáo

1. Phòng thí nghiệm

khoa và cho biết axit photphoric có thể được điều chế bằng những cách nào? So sánh độ tinh khiết của mỗi phương

t P + 5HNO3  H3PO4 + 5NO2 +

H2O 2. Trong công nghiệp

pháp. o

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm hoàn thành phiếu học tập

t Ca3(PO4)2 + 3H2SO4 (đặc) 

2H3PO4 + 3CaSO4 ↓ Hoặc HO O P2O5   H3PO4 P  2

Bước 3: Báo cáo thảo luận

- HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 5: Muối Photphat a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH 129

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

B. MUỐI PHOTPHAT

muối photphat gồm những loại nào?

- Muối photphat PO43-

Tính tan của chúng?

- Muối hiđrophophat HPO42-

Làm cách nào để nhận biết muối

- Muối đihiđrophotphat H2PO4-

phophat?

I. Tính tan

Giáo viên làm thí nghiệm biểu diễn

cả

các

muối

photphat,

dung dịch AgNO3 tác dụng với dung

hiđrophophat

đều

không

tan

dịch Na3PO4.

photphat kim loại kiềm và amoni. Với

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

các kim loại khác chỉ có muối

HS: Hoạt động nhóm hoàn thành

đihđrophophat là tan.

phiếu học tập

II. Nhận biết

Bước 3: Báo cáo thảo luận

AgNO3 + Na3PO4 → Ag3PO4 ↓ +

- HĐ chung cả lớp: GV mời 4

3NaNO3

nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1

Ag+ + PO43- → Ag3PO4 ↓

Tất

nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định:

trừ

màu vàng V. Ứng dụng Làm phân lân và thuốc trừ sâu.

Ca3(PO4)2 → P → P2O5→ H3PO4 130

131

Ngày soạn: Tiết 18: PHÂN BÓN HOÁ HỌC

I. MỤC TIÊU: 1. Kiến thức: HS Biết được: - Khái niệm phân bón hóa học và phân loại - Tính chất, ứng dụng, điều chế phân đạm, lân, kali, NPK và vi lượng. - Quan sát mẫu vật, làm thí nghiệm nhận biết một số phân bón hóa học. - Sử dụng an toàn, hiệu quả một số phân bón hoá học. - Tính khối lượng phân bón cần thiết để cung cấp một lượng nguyên tố dinh dưỡng - Biết thành phần hóa học của các loại phân đạm, phân lân, phân kali, phân phức hợp, tác dụng với cây trồng và cách điều chế các loại phân này. 2. Năng lực * Các năng lực chung - Năng lực tự học - Năng lực hợp tác - Năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề - Năng lực giao tiếp * Các năng lực chuyên biệt - Năng lực sử dung ngôn ngữ - Năng lực thực hành hóa học - Năng lực tính toán - Năng lực giải quyết vấn đề thông qua hóa học - Năng lực vận dụng kiến thức hóa học vào cuộc sống 3. Phẩm chất 132

Yêu gia đình, quê hương đất nước; Nhân ái khoan dung; Trung thực, tự trọng, chí công, vô tư; Tự lập, tự tin, tự chủ; Có trách nhiệm với bản thân, cộng đồng, đất nước, nhân loại; Nghĩa vụ công dân. II. Phương pháp giảng dạy - Sử dụng phương pháp đàm thoại nêu vấn đề kết hợp với phương tiện trực quan. III. Phát triển năng lực - Năng lực sử dụng ngôn ngữ hóa học - Năng lực giải quyết vấn đề thông qua môn hóa học - Năng lực tính toán hóa học II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU 1. Giáo viên - Hoá chất và dụng cụ làm thí nghiệm biểu diễn. 2. Học sinh - Cần chuẩn bị trước nội dung bài học ở nhà. III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG: (10 phút) a) Mục tiêu: Tạo tâm thế trước khi bắt đầu học bài mới. b) Nội dung: Giáo viên cho HS làm các thí nghiệm c) Sản phẩm: Học sinh làm thí nghiệm d. Tổ chức thực hiện: Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: Giáo viên đặt câu hỏi, giới thiệu các thí nghiệm Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm thực hiện thí nghiệm Bước 3: Báo cáo thảo luận - GV mời một nhóm báo cáo kết quả, các nhóm khác góp ý, bổ sung. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV nhận xét, chuyển sang hoạt động tiếp theo: HĐ hình thành kiến thức. 133

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI Hoạt động 1: Phân đạm a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

I. Phân đạm

Vai trò của phân đạm? Cách đánh giá - Phân đạm cung cấp nitơ hoá hợp cho chất lượng đạm dựa vào đâu?

cây dưới dạng ion nitrat và ion amoni.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

Phân đạm làm tăng tỉ lệ của protein

HS: Hoạt động nhóm hoàn thành phiếu học tập Bước 3: Báo cáo thảo luận

thực vật, có tác dụng làm cho cây trồng phát triển nhanh, mạnh cho nhiều hạt củ quả. - Phân đạm được đánh giá dựa vào tỉ lệ

- HĐ chung cả lớp: GV mời 4

% về khối lượng của nguyên tố nitơ

nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1

trong phân.

nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 2: Phân amoni a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện:

134

HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

1. Phân đạm amoni

Giáo viên cho học sinh quan sát lọ Đạm amoni là các loại muối amoni như đựng phân đạm amoni yêu cầu học sinh NH4Cl. (NH4)2SO4, NH4NO3... cho biết trạng thái màu sắc của phân Phương pháp điều chế amoni. Cho amoniac tác dụng với dung dịch Phương pháp điều chế đạm amoni. axit. GV cung cấp thêm một số thông tin

2NH3 + H2SO4 → (NH4)2SO4

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm hoàn thành phiếu học tập Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 3: Phân đạm Nitrat a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

2. Phân đạm nitrat 135

Giáo viên cho học sinh quan sát lọ - Đạm nitrat là các muối nitrat như đựng phân đạm nitrat.

NaNO3, Ca(NO3)2....

Yêu cầu học sinh cho biết trạng thái - Phương pháp điều chế màu sắc của phân nitrat.

muối cacbonat + axit nitric.

Phương pháp điều chế đạm nitrat.

CaCO3 + HNO3 → Ca(NO3)2 + CO2 +

GV cung cấp thêm một số thông tin.

H2O

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm hoàn thành phiếu học tập Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 4: Phân đạm ure a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

3. Phân đạm ure là loại phân đạm tốt

Giáo viên cho học sinh quan sát lọ nhất hiện nay, có tỉ lệ %N là 46% đựng phân đạm ure.

- Điều chế

Yêu cầu học sinh cho biết trạng thái CO + 2NH3 → (NH2)2CO + H2O 136

màu sắc của phân ure. Phương pháp điều chế đạm ure. GV cung cấp thêm một số thông tin. Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm hoàn thành phiếu học tập Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 5: Phân lân a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

II. Phân lân

Trong tự nhiên photpho tồn tại ở những Phân lân cung cấp photpho cho cây dạng nào?

dưới dạng ion photphat PO43-.

Vai trò của photpho đối với cây trồng?

Phân lân được đánh giá theo tỉ lệ khối

Chất lượng phân lân được đánh giá như lượng P2O5 tương ứng với lượng photpho có trong thành phần của nó. thế nào? Có bao nhiêu loại phân lân? Cách điều 1. Supephotphat đơn 137

chế? Ưu nhược của từng loại phân lân? Có hai loại là supe lân đơn và supe lân Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

kép.

HS: Hoạt động nhóm hoàn thành

a. Supephotphat đơn

phiếu học tập

Cách điều chế

Bước 3: Báo cáo thảo luận

Ca3(PO4)2 + H2SO4 →Ca(H2PO4)2 +

- HĐ chung cả lớp: GV mời 4

CaSO4

nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1

b. Supephotphat kép

nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ

Cách điều chế

sung, phản biện.

Ca3(PO4)2 + 3H2SO4 → 2H3PO4 + 3

Bước 4: Kết luận, nhận định:

CaSO4

GV chốt lại kiến thức.

Ca3(PO4)2 + 4H3PO4 → 3Ca(HPO4)2 2. Phân lân nung chảy - Cách điều chê: trộn bột quặng phophat với đá xà vân. - Phân lân nung chảy chỉ thích hợp với đất chua.

Hoạt động 6: Phân kali a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

III. Phân kali

Vai trò của kali với cây trồng?

- Phân kali cung cấp cho cây trồng nguyên tố dưới dạng ion K+. 138

Cách đánh giá phân kali như thế nào?

- Phân kali giúp cho cây hấp thụ đạm

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

nhiều hơn, cần cho việc tạo ra chất

HS: Hoạt động nhóm hoàn thành phiếu học tập Bước 3: Báo cáo thảo luận

đường bột, chất xơ, tăng sức đề kháng của cây. - Phân kali được đánh giá theo tỉ lệ % về khối lượng kali oxit tương ứng với

- HĐ chung cả lớp: GV mời 4

lượng kali có trong thành phần của

nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1

phân.

nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 7: Phân hỗn hợp và phân phức hợp a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

IV. Phân hỗn hợp và phân phức hợp

Khái niệm phân hỗn hợp và phân phức * Phân hỗn hợp là phân chứa nitơ, hợp?

photpho, kali gọi chung là phân N, P,

Cách điều chế?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

- Cách điều chế là trộn các loại phân N,

HS: Hoạt động nhóm hoàn thành phiếu học tập Bước 3: Báo cáo thảo luận

P, K theo tỉ lệ định trước. * Phân phức hợp là hỗn hợp các chất được tạo ra đông thời bằng tương tác hoá học của các chất.

- HĐ chung cả lớp: GV mời 4 139

nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 8: Phân vi lượng a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

V. Phân vi lượng

Khái niệm? vai trò của phân vi lượng Phân vi lượng cung cấp cho cây trồng với cây trồng

một lượng rất nhỏ các nguyên tố như

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

Cu, Mo, B, Mn...

b. Nội dung: Hoàn thành các câu hỏi trong phiếu bài tập. c. Sản phẩm: HS vận dụng các kiến thức vào giải quyết các bài tập d. Tổ chức thực hiện: - Làm bài tập 2 và 3 sách giáo khoa. D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG a) Mục tiêu: Luyện tập, vận dụng các kiến thức giải quyết các vấn đề thực tiễn. b. Nội dung: Dạy học trên lớp, hoạt động nhóm, hoạt động cá nhân. c. Sản phẩm: Bài làm của học sinh, kĩ năng tính toán hóa học d. Tổ chức thực hiện: - Giáo viên cho hs tự trao đổi các câu hỏi về nội dung bài học liên quan đến thực tiễn xung quanh hs. ( Ghi lại những câu hay của hs để tích lũy) * HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ - Làm bài tập về nhà trong SGK và SBT. - Chuẩn bị nội dung kiến thức để luyện tập chương.

141

Ngày soạn: Tiết: 19, 20: LUYỆN TẬP: TÍNH CHẤT CỦA NITƠ - PHOTPHO VÀ CÁC HỢP CHẤT CỦA CHÚNG

I. MỤC TIÊU: 1. Kiến thức: HS Biết được: - Củng cố, ôn tập các tính chất của nitơ, phopho và các hợp chất của chúng. - Vận dụng kiến thức để làm một số dạng bài tập cơ bản. 2. Năng lực * Các năng lực chung - Năng lực tự học - Năng lực hợp tác - Năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề - Năng lực giao tiếp * Các năng lực chuyên biệt - Năng lực sử dung ngôn ngữ - Năng lực thực hành hóa học - Năng lực tính toán - Năng lực giải quyết vấn đề thông qua hóa học - Năng lực vận dụng kiến thức hóa học vào cuộc sống 3. Phẩm chất Yêu gia đình, quê hương đất nước; Nhân ái khoan dung; Trung thực, tự trọng, chí công, vô tư; Tự lập, tự tin, tự chủ; Có trách nhiệm với bản thân, cộng đồng, đất nước, nhân loại; Nghĩa vụ công dân. II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU 1. Giáo viên 142

- Nội dung bài luyện tập. 2. Học sinh - Cần chuẩn bị trước nội dung luyện tập ở nhà. III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG: (10 phút) a) Mục tiêu: Tạo tâm thế trước khi bắt đầu học bài mới. b) Nội dung: Giáo viên cho HS làm các thí nghiệm c) Sản phẩm: Học sinh làm thí nghiệm d. Tổ chức thực hiện: Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: Giáo viên đặt câu hỏi, giới thiệu các thí nghiệm Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm thực hiện thí nghiệm Bước 3: Báo cáo thảo luận - GV mời một nhóm báo cáo kết quả, các nhóm khác góp ý, bổ sung. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV nhận xét, chuyển sang hoạt động tiếp theo: HĐ hình thành kiến thức. B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI Hoạt động 1: Tính chất của đơn chất nitơ, photpho a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

1. Tính chất của đơn chất nitơ, photpho

So sánh tính chất của nitơ, photpho 143

Giáo viên yêu cầu học sinh viết cấu

Nitơ

Photpho

hình, độ âm điện, cấu tạo phân tử. Dựa vào cấu tạo giải thích tại sao nitơ có độ âm điện lớn hơn photpho nhưng

Điều này ảnh hưởng như thế nào đến sự tồn tại của chúng trong tự nhiên?

1s2

cấu hình

hoạt động hoá học kém hơn photpho? Độ âm điện

1s2 2s22p6

2 3

2s p

3s23p3

3,04

2,19

Vì sao photpho trắng độc hơn photpho đỏ? Nitơ và photpho thể hiện tính khử, tính oxi hoá khi nào? Điều chế nitơ, photpho Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

cấu tạo phân tử Các mức oxi hoá

HS: Hoạt động nhóm hoàn thành

Tính

phiếu học tập

chất

Bước 3: Báo cáo thảo luận

N≡N

P trắng và P đỏ -3, 0, +3,

-3, 0, +1, +2, +3, +4,

+5.

Nitơ và photpho đều có tính oxi

hoá học

hoá và tính khử

- HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 2: Amoniac và muối amoni a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện:

144

HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

2. Amoniac và muối amoni

Tính chất của amoniac và muối amoni

Amoniac tan rất nhiều trong nước tạo

Tính tan của amoniac trong nước? Giải thành dung dịch có tính bazơ yếu ngoài ra amoniac còn có tính khử. thích? Amoniac có những tính chất hoá học nào? Giải thích vì sao amoniac có tính khử? Điều chế? Tính chất của muối amoni? Sự nhiệt phân muối amoni có đặc điểm gì? Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm hoàn thành phiếu học tập Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 3: Axit nitric và axit photphoric. a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN 145

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

3. Axit nitric và axit photphoric.

làm bài tập 1, 2 và 6 trang 61, 62

HNO3

H3PO4

Tính

Axit

Axit trung bình, điện li 3

axit

mạnh

nấc.

Tính

Oxi

oxi

hoá

mạnh

SGK. Hoạt động 4 Axit nitric và axit photphoric So sánh tính chất hoá học của axit nitric và axit photphoric? Tính oxi hoá mạnh của HNO3 thể

Không thể hiện tính oxi hoá mạnh.

hiện như thế nào? Phương pháp điều chế? Hoạt động 4 Làm bài tập 5 trang 62 SGK. Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm hoàn thành phiếu học tập Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 4: Sự nhiệt phân của muối nitrat a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: 146

HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

4. Sự nhiệt phân của muối nitrat

Yêu cầu HS nhắc lại sự nhiệt phân của Muối nitrat kém bền với nhiệt muối nitrat?

K Ca Na

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

Muối Ag nitrit + O2

HS: Hoạt động nhóm hoàn thành

Mg Cu Oxit KL + NO2 + O2

Hg Oxit KL + NO2 + O2

phiếu học tập Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 5: Muối nitrat, muối phốt phat a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

5. Muối nitrat, muối phốt phat

- Tính tan của muối nitrat, muối Lập bảng so sánh giữa 2 muối về tính photphat?

chất vật lí, tính chất hóa học, nhận

Độ bền nhiệt? tính chất hóa học cơ bản biết? của 2 muối? 147

- Nhận biết các muối trên bằng cách nào? Hiện tượng xảy ra như thế nào? Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm hoàn thành phiếu học tập Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP a. Mục tiêu: Củng cố, luyện tập kiến thức vừa học. b. Nội dung: Hoàn thành các câu hỏi trong phiếu bài tập. c. Sản phẩm: HS vận dụng các kiến thức vào giải quyết các bài tập d. Tổ chức thực hiện: D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG a) Mục tiêu: Luyện tập, vận dụng các kiến thức giải quyết các vấn đề thực tiễn. b. Nội dung: Dạy học trên lớp, hoạt động nhóm, hoạt động cá nhân. c. Sản phẩm: Bài làm của học sinh, kĩ năng tính toán hóa học d. Tổ chức thực hiện: - Giáo viên cho hs tự trao đổi các câu hỏi về nội dung bài học liên quan đến thực tiễn xung quanh hs. ( Ghi lại những câu hay của hs để tích lũy) * HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ Hướng dẫn HS tìm hiểu thêm các nội dung liên quan đến bài học. HD học sinh tự học, tự tìm hiểu về bài cũ và bài mới, đưa ra các câu hỏi mở rộng cho học sinh tham khảo 148

149

Ngày soạn: Tiết 21: BÀI THỰC HÀNH 2 TÍNH CHẤT CỦA MỘT SỐ HỢP CHẤT NITƠ - PHOTPHO

I. MỤC TIÊU: 1. Kiến thức: HS Biết được:  Phản ứng của dung dịch HNO3 đặc, nóng và HNO3 loãng với kim loại đứng sau hiđro.  Phản ứng KNO3 oxi hoá C ở nhiệt độ cao.  Phân biệt được một số phân bón hoá học cụ thể (cả phân bón là hợp chất của photpho).  Sử dụng dụng cụ, hoá chất để tiến hành được an toàn, thành công các thí nghiệm trên.  Quan sát hiện tượng thí nghiệm và viết các phương trình hoá học.  Loại bỏ được một số chất thải sau thí nghiệm để bảo vệ môi trường.  Viết tường trình thí nghiệm.  Tính chất một số hợp chất của nitơ  Tính chất một số hợp chất của photpho 2. Năng lực * Các năng lực chung - Năng lực tự học - Năng lực hợp tác - Năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề - Năng lực giao tiếp * Các năng lực chuyên biệt 150

- Năng lực sử dung ngôn ngữ - Năng lực thực hành hóa học - Năng lực tính toán - Năng lực giải quyết vấn đề thông qua hóa học - Năng lực vận dụng kiến thức hóa học vào cuộc sống 3. Phẩm chất Yêu gia đình, quê hương đất nước; Nhân ái khoan dung; Trung thực, tự trọng, chí công, vô tư; Tự lập, tự tin, tự chủ; Có trách nhiệm với bản thân, cộng đồng, đất nước, nhân loại; Nghĩa vụ công dân. II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU 1. Giáo viên - Dụng cụ: 

Ống nghiệm.



Nút cao su.



Kẹp gỗ.



Đèn cồn.



Giá thí nghiệm.



Bông gòn.



Kẹp sắt.



Chậu cát.

- Hoá chất: 

Dung dịch HNO3 68% và 15%.



Than.



Đồng lá.



(NH4)2SO4.



Dung dịch NaOH. 151



KCl.



KNO3 tinh thể.



Ca(HPO4)2.



Dung dịch AgNO3.



Quỳ tím.

2. Học sinh Cần chuẩn bị trước nội dung bài học ở nhà. A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG: (10 phút) a) Mục tiêu: Tạo tâm thế trước khi bắt đầu học bài mới. b) Nội dung: Giáo viên cho HS làm các thí nghiệm c) Sản phẩm: Học sinh làm thí nghiệm d. Tổ chức thực hiện: Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: Giáo viên giới thiệu mục đích yêu cầu thí nghiệm. Hương dẫn cách tiến hành thí nghiệm. Chú ý yêu cầu an toàn, chính xác. Hoá chất lấy với lượng nhỏ, đủ dùng. Thận trọng trong các thí nghiệm với HNO3 đặc. Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm thực hiện thí nghiệm Bước 3: Báo cáo thảo luận - GV mời một nhóm báo cáo kết quả, các nhóm khác góp ý, bổ sung. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV nhận xét, chuyển sang hoạt động tiếp theo: HĐ hình thành kiến thức. B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI Hoạt động 1: Tính oxi hoá của axit nitric đặc và loãng a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. 152

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

1. Thí nghiệm 1: Tính oxi hoá của axit

Thí nghiệm 1 tính oxi hoá của axit nitric đặc và loãng nitric.

Cho 1ml dung dịch HNO3 68% vào

Yêu cầu học sinh tiến hành thí nghiệm ống nghiệm 1. như hướng dẫn.

Cho 1ml dung dịch HNO3 15% vào

Sau khi tiến hành xong thí nghiệm thì ống nghiệm 2. ngâm ống nghiệm ngay vào cốc xút đặc Cho là đồng vào 2 ống nghiệm và đậy để hấp thụ hết NO2.

bằng bông tẩm xút. Đun nhẹ ống

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

nghiệm thứ 2. Quan sát và giải thích

HS: Hoạt động nhóm hoàn thành

hiện tượng.

phiếu học tập Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 2: Tính oxi hoá của muối kali nitrat nóng chảy a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. 153

d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

2. Thí nghiệm 2: Tính oxi hoá của

HS nghiên cứu sgk, thảo luận nhóm

muối kali nitrat nóng chảy

để hoàn thành phiếu học tập.

Lấy một ống nghiệm sạch, khô cặp vào

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

giá. Đặt giá sắt vào chậu cát rồi cho

HS: Hoạt động nhóm hoàn thành phiếu học tập

một lượng nhỏ KNO3 vào ống nghiệm và đun. Đun đến khi có bọt khí bắt đầu xuất hiện thì dùng kẹp sắt cho một mẩu

Bước 3: Báo cáo thảo luận

than nóng đỏ vào ống nghiệm chứa

- HĐ chung cả lớp: GV mời 4

KNO3 nóng chảy. Quan sát hiện tượng

nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1

và giải thích.

nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Hoạt động a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

3. Thí nghiệm 3

Phân biệt một số loại phân bón hoá Hoà tan các mẩu phân bón trong các học.

ống nghiệm chứa 4-5ml nước.

154

Phân đạm amoni.

a. Phân đạm amoni sunfat

Phân kali clorua và supe photphat kép

Lấy 1ml dung dịch của mỗi loại phân

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

bón cho vào ống nghiệm riêng. Cho

HS: Hoạt động nhóm hoàn thành phiếu học tập

vào mỗi ống 0,5ml dung dịch NaOH và đun nóng nhẹ mỗi ống. Ống nghiệm nào có khí thoát ra làm xanh quỳ tím

Bước 3: Báo cáo thảo luận

ẩm là amoni sunfat.

- HĐ chung cả lớp: GV mời 4

Quan sát và giải thích.

nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức.

Phân

kali

clorua

và

phân

supephotphat kép Lấy 1ml dung dịch pha chế của kali clorua vào một ống nghiệm và của supephotphat vào ống nghiệm khác. Nhỏ vài giọt dung dịch AgNO3 vào từng ống. Phân biệt hai loại phân bón trên bằng cách quan sát hiện tượng ở mỗi ống. Giải thích.

C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP a. Mục tiêu: Củng cố, luyện tập kiến thức vừa học. b. Nội dung: Hoàn thành các câu hỏi trong phiếu bài tập. c. Sản phẩm: HS vận dụng các kiến thức vào giải quyết các bài tập d. Tổ chức thực hiện: D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG a) Mục tiêu: Luyện tập, vận dụng các kiến thức giải quyết các vấn đề thực tiễn. b. Nội dung: Dạy học trên lớp, hoạt động nhóm, hoạt động cá nhân. c. Sản phẩm: Bài làm của học sinh, kĩ năng tính toán hóa học d. Tổ chức thực hiện: - Giáo viên cho hs tự trao đổi các câu hỏi về nội dung bài học liên quan đến thực tiễn xung quanh hs. ( Ghi lại những câu hay của hs để tích lũy) 155

* HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ Hướng dẫn HS tìm hiểu thêm các nội dung liên quan đến bài học. HD học sinh tự học, tự tìm hiểu về bài cũ và bài mới, đưa ra các câu hỏi mở rộng cho học sinh tham khảo

156

Ngày soạn: Tiết 22: KIỂM TRA GIỪA KÌ CHƯƠNG NITƠ – PHOTPHO I. MỤC TIÊU: 1. Kiến thức: HS Biết được: - Kiểm tra khả năng tiếp thu kiến thức của học sinh về nitơ và hợp chất của nitơ, photpho và hợp chất của photpho. - Kiểm tra kĩ năng viết PTHH chứng minh tính chất hóa học, điều chế, nhận biết các chất nitơ, photpho và hợp chất của chúng - Kiểm tra kĩ năng giải bài tập liên quan đến hợp chất của Nitơ và photpho: bài tập về tính axit của H3PO4, tính oxi hóa của HNO3 … 2. Năng lực * Các năng lực chung - Năng lực tự học - Năng lực hợp tác - Năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề - Năng lực giao tiếp * Các năng lực chuyên biệt - Năng lực sử dung ngôn ngữ - Năng lực thực hành hóa học - Năng lực tính toán - Năng lực giải quyết vấn đề thông qua hóa học - Năng lực vận dụng kiến thức hóa học vào cuộc sống 3. Phẩm chất

157

Nhận biết

Thông hiểu

Vận dụng

CỘNG

cao TN

1. Nitơ Số câu hỏi Số điểm

0.25

0.5

2. Amoniac

TL:

và

phản

ứng: hành

Tính

chất nghiệm.

muối

amoni

Chuổi Bài tập thực Bài tập muối

hóa học và

thí amoni

tác

dụng với dd kiềm.

điều chế. Số câu hỏi Số điểm 3. nitric

Axit và

muối nitrat

0.5

3.5

0.25

1.75

TL:

Chuổi TL: Hỗn hợp Bài tập nhiệt

phản

ứng: hai kim loại phân

Tính

chất tác dụng với nitrat.

muối

hóa học và HNO3. điều chế. 158

Số câu hỏi Số điểm

0.5

3.5

0.25

4.5

TL: Liên hệ

4. Photpho

thực tế các ứng dụng của P hoặc hợp chất của P. Số câu hỏi Số điểm 5.

0.25

1.25

TN: Bài tập

Axit

Photphoric

xác định sản

và

phẩm H3PO4

muối

tác dụng với

photphat

dung

dịch

kiềm. TL: Bài tập tính lượng

khối sản

phẩm H3PO4 tác dụng với dung

dịch

kiềm chỉ tạo 1 sản phầm. Số câu hỏi Số điểm

0.25

2.75

6. Phân bón hoá học

159

Số câu hỏi Số điểm Tổng số câu

0.25

0.5

hỏi Tổng

số

điểm

ĐỀ KIỂM TRA H = 1; C = 12; O = 16; Na = 23; Mg = 24; Al = 27; S = 32; K = 39; Ca = 40; Fe = 56; Cu = 64

PHẦN 1: TRẮC NGHIỆM (12 câu* 0,25 điểm = 3 điểm) Câu 1: Sản phẩm của phản ứng nhiệt phân hoàn toàn AgNO3 là: A. Ag2O, NO, O2. B. Ag2O, NO2, O2.

C. Ag, NO, O2.

D. Ag, NO2,

O2. Câu 2: Thành phần chính của quặng photphorit là A. Ca(H2PO4)2.

B. Ca3(PO4)2.

C. NH4H2PO4.

D. CaHPO4.

Câu 3: Phát biểu không đúng là A.Trong điều kiện thường, NH3 là khí không màu, mùi khai. B. Khí NH3 nặng hơn không khí. C. Khí NH3 dễ hoá lỏng, tan nhiều trong nước. D. Liên kết giữa N và 3 nguyên tử H là liên kết cộng hoá trị có cực. Câu 4: Phân bón nào sau đây làm tăng độ chua của đất? A. KCl.

B. NH4NO3.

C. NaNO3.

K2CO3. Câu 5: Trong phòng thí nghiệm, để điều chế một lượng nhỏ khí X tinh khiết, người 160

ta đun nóng dung dịch amoni nitrit bão hoà. Khí X là A. NO.

B. N2.

C. N2O.

NO2 Câu 6: Dãy gồm các kim loại đều tác dụng được với dung dịch HCl nhưng không tác dụng với dung dịch HNO3 đặc, nguội là: A. Cu, Fe, Al.

B. Fe, Al, Cr.

C. Cu, Pb, Ag.

Fe,

Mg, Al. Câu 7: Để nhận ra ion NO3- trong dung dịch Ba(NO3)2, người ta đun nóng nhẹ dung dịch đó với A. kim loại Cu.

B. dung dịch H2SO4 loãng.

C. kim loại Cu và dung dịch Na2SO4.

D. kim loại Cu và dung dịch

H2SO4 loãng. Câu 8: Tổng hệ số (các số nguyên, tối giản) của tất cả các chất trong phương trình phản ứng giữa Cu với dung dịch HNO3 loãng, thấy thoát ra khí NO duy nhất là A. 20.

B. 19.

C. 18.

17. Câu 9: Cho từng chất: Fe, FeO, Fe(OH)2, Fe(OH)3, Fe3O4, FeCl2, Fe2O3, Fe(NO3)2, Fe(NO3)3, FeSO4, Fe2(SO4)3, FeCO3 lần lượt phản ứng với HNO3 đặc, nóng. Số phản ứng thuộc loại phản ứng oxi hoá - khử là A. 8.

B. 7.

C. 6.

D. 5.

Câu 10: Cho 200 ml dung dịch KOH 1,5M vào 200 ml dung dịch H3PO4 0,5M, thu được dung dịch X. Cô cạn dung dịch X, thu được hỗn hợp gồm A. KH2PO4 và K3PO4.

B. KH2PO4 và K2HPO4. C. KH2PO4 và H3PO4.

D. K3PO4. Câu 11: Đốt 5,6 gam Fe trong không khí, thu được hỗn hợp chất rắn X. Cho toàn bộ X tác dụng với dung dịch HNO3 loãng (dư), thu được khí NO (sản phẩm khử duy nhất) và dung dịch chứa m gam muối. Giá trị của m là A. 18,0.

B. 22,4.

C. 15,6.

D. 24,2.

Câu 12: Cho 3,6 gam Mg tác dụng hết với dung dịch HNO3 (dư), sinh ra 2,24 lít khí 161

X (sản phẩm khử duy nhất, ở đktc). Khí X là A. N2O.

B. NO2.

C. N2.

D. NO.

PHẦN 2: TỰ LUẬN (7 điểm) Câu 13: (3 điểm) Hoàn thành chuỗi phản ứng sau (ghi rõ điều kiện phản ứng nếu có): Ca3(PO4)2 → P → P2O5 → H3PO4 → Na3PO4 → Ag3PO4

HNO3 Câu 14: (3 điểm) Hòa tan hoàn toàn 12 gam hỗn hợp kim loại gồm Cu và Fe trong dung dịch HNO3 đặc nóng, dư thu được 11,2 lít khí NO2 (sản phẩm khử duy nhất, đktc) và dung dịch X. a. Viết PTHH của các phản ứng xảy ra. b. Tính thành phần % về khối lượng mỗi kim loại trong hỗn hợp ban đầu và số mol HNO3 phản ứng. c. Lấy toàn bộ dung dịch X phản ứng hoàn toàn với dung dịch amoniac (dư). Lọc lấy kết tủa, đem nung nóng đến khối lượng không đổi thu được a gam chất rắn. Tính giá trị của a. Câu 15: (1 điểm) Trong cuộc chiến tranh kháng chiến chống Pháp, nhân dân ta đã điều chế diêm tiêu (KNO3) – thành phần chính của thuốc nổ - bằng cách lấy đất ở các hang đá vôi có dơi ở trộn với tro bếp rồi dùng nước sôi dội nhiều lần qua hỗn hợp đó để tách ra KNO3. Hãy giải thích cách làm đó.

ĐÁP ÁN Phần I: TRẮC NGHIỆM (20câu* 0,25 điểm = 5 điểm)

11D

12D

10B

162

Phần II: TỰ LUẬN (5 điểm)

Câu 1 (3 đ)

2 (3 đ)

Nội dung

Điểm số

a. 3P + 5HNO3 + 2H2O → 3H3PO4 + 5NO↑

0,5

b. NaCl + AgNO3 → AgCl↓ + NaNO3

0,5

c. NH4Cl + KOH → KCl + NH3↑ + H2O

0,5

d. Ca3(PO4)2 + 2H2SO4 → 3CaSO4 + 2H3PO4

0,5

nNO = 3,36/22,4 = 0,15 (mol) Gọi số mol của Al và Ag lần lượt là x và y. Ta có: 27x + 108y = 18,9

(1)

0,5

Áp dụng định luật bảo toàn e: 3x + y = 0,15*3 = 0,45

(2)

0,5

Từ (1) và (2) suy ra: x = 0,1; y = 0,15

3 (1 đ)

a. %mAl = 14,29% ; %mAg = 85,71%

0,5

b. mmuối = mAl(NO3)3 + mAgNO3 = 0,1 * 213+ 0,15* 294 = 65,4g

0,5

- Trong phân dơi có nhiều chất hữu cơ, quá trình phân hủy phân dơi trong đất sẽ tạo thành NH3, NH3 dưới tác dụng của vi khuẩn sẽ bị oxy hóa thành HNO3. HNO3 phản ứng với đất đá trong hang tạo thành muối nitrat (Ca(NO3)2, hoặc NaNO3).

0,5

- Trong tro bếp có KOH. Khi trộn tro bếp với đất trong hang rồi chiết bằng nước nóng thì sẽ thu được KNO3. (NaCl kết tinh ở 30oC, tách được tinh thể ra khỏi dung dịch, sau đó làm nguội đến 22oC thì KNO3 kết tinh).

0,5

PTHH: NaNO3 + KCl → KNO3 + NaCl

Chú ý: Học sinh có cách giải đúng khác vẫn cho điểm tuyệt đối. 163

Ngày soạn: Chương 3: CACBON - SILIC Tiết 23: CACBON I. MỤC TIÊU: 1. Kiến thức: HS Biết được: - Vị trí trong bảng tuần hoàn, cấu hình electron nguyên tử, các dạng thù hình của cacbon - Tính chất vật lí (cấu trúc tinh thể, độ cứng, độ dẫn điện) và ứng dụng của các dạng thù hình đó Hiểu được: - Cacbon có tính khử (khử oxi, một số hợp chất có tính oxi hóa) và tính oxi hóa (oxi hóa hiđro và kim loại hoạt động… ),. Trong một số hợp chất, cacbon thường có số oxi hóa -4, +2 hoặc +4. - Viết PTHH minh họa tính chất của C - Giải thích các vấn đề trong thực tế có liên quan 2. Năng lực * Các năng lực chung - Năng lực tự học - Năng lực hợp tác - Năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề - Năng lực giao tiếp * Các năng lực chuyên biệt - Năng lực sử dung ngôn ngữ - Năng lực thực hành hóa học - Năng lực tính toán - Năng lực giải quyết vấn đề thông qua hóa học 164

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

Câu 1: Nguyên tố nào được coi là

Trò chơi “AI NHANH HƠN”

“Nguyên tố của sự sống và tư duy”.

- Chia lớp làm 4 nhóm.

→ Photpho

- Có 5 câu hỏi. Nhóm có câu trả lời Câu 2: Phần lớn photpho trong vỏ Trái Đất nằm ở dạng muối của axit 165

nhanh và chính xác nhất sẽ cộng điểm. photphoric. Hai khoáng vật chính Hình thức trả lời: giơ tay.

của photpho là quặng photphorit

- Cung cấp thêm thông tin: Cơ thể Ca3(PO4)2 và quặng … chúng ta chứa trung bình 1kg P, → Apatit thường tập trung nhiều ở xương, bắp Câu 3: Theo dõi đoạn video sau, cho thịt và ở tổ chức thần kinh. Nếu P trong biết đoạn video trên liên quan đến xương mất đi thì thân thể chúng ta trở hợp chất khí gì của Nitơ? thành một khối không có hình dáng, nếu P trong bắp thịt mất đi thì cúng ta

→ N2O

sẽ mất khả năng cử động, và nếu P - Dựa vào câu trả lời của HS mà GV có trong tổ chức thần kinh mất đi thì thể cung cấp thêm thông tin về tác hại chúng ta sẽ ngừng suy nghĩ. Không có của việc sử dụng “bóng cười”. P sẽ không có tư tưởng.

Câu 4: Cho phản ứng sau:

- Cho HS theo dõi đoạn video nói về Cu + HNO3(loãng)→ NO↑ + Cu(NO3)2 hành động của một bộ phận giới trẻ + H2O hiện nay sử dụng “bóng cười”, yêu cầu HS cho biết đoạn video trên liên quan

Hệ số cân bằng (nguyên, tối giản) của HNO3 là bao nhiêu?

đến hợp chất khí gì của Nitơ? →8 - Câu hỏi phụ: Việc sử dụng bóng cười một cách không kiểm soát như thế gây ra tác hại gì không?

→ tính oxi hóa Câu 5: Đây là nguyên tố gì –X ?

- Câu hỏi phụ: Trong phản ứng trên → Cacbon HNO3 thể hiện tính chất hóa học gì? - Cho HS quan sát những hình ảnh, những thông tin về cacbon và cho biết: “Đây là nguyên tố gì – X”? - Ngoài những đặc điểm, tính chất trên, Cacbon còn có những tính chất gì, được ứng dụng và điều chế như thế nào → vào bài mới. Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: 166

HS: Hoạt động nhóm hoàn thành phiếu học tập Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. - Giới thiệu cấu trúc của bài học: + Vị trí, cấu hình electron nguyên tử + Tính chất vật lý - Ứng dụng + Tính chất hóa học + Trạng thái tự nhiên + Điều chế B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI Hoạt động 1: Ví trí, cấu hình e nguyên tử a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

1. VỊ TRÍ, CẤU HÌNH E NGUYÊN

- Chiếu BTH, yêu cầu Hs lên bảng ghi

TỬ

cấu hình e nguyên tử và xác định vị trí

C (Z=6): 1s22s22p2

của nguyên tố Cacbon trong BTH 167

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

Vị trí: ô thứ 6, chu kì 2, nhóm IVA

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

2. TÍNH CHẤT VẬT LÝ - ỨNG

- Chiếu các hình ảnh giới thiệu một số DỤNG dạng thù hình của Cacbon.

- Các dạng thù hình của Cacbon:

- Yêu cầu HS tìm hiểu cấu trúc, tính + Than chì chất và ứng dụng một số dạng thù hình + Kim cương của cacbon bằng cách hoạt động nhóm + Fuleren (ghi vào bảng phụ). + Cacbon vô định hình Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: → Do cấu trúc của các dạng thù hình + Nhóm 1: Kim cương này khác nhau dẫn đến chúng có + Nhóm 3: Than chì những tính chất khác nhau. 168

+ Nhóm 2, 4: Cacbon vô định hình - Các nhóm lên bảng dán câu trả lời (cử

Dạng

Cấu

Tính

Ứng

đại diện trình bày), các nhóm khác

thù

trúc

chất

dụng

nhận xét bổ sung.

hình

Bước 3: Báo cáo thảo luận + Cộng điểm cho các nhóm có nội

Kim

Tứ

Tinh thể Làm đồ

cương

diện

trong

đều

suốt, rất sức,

dung trả lời tốt.

trang

- Cung cấp thêm một số thông tin về 3

cứng,

mũi

dạng thù hình trên của cacbon.

không

dao,

- Dạng fuleren khuyến khích HS tự đọc.

dẫn

mũi

điện,

khoan,

dẫn

bột mài

- GV chốt: Các dạng thù hình của

nhiệt

...

Cacbon có những tính chất vật lý khác

kém

Bước 4: Kết luận, nhận định:

nhau do cấu trúc của chúng khác nhau. Than

Cấu

Tinh thể Làm

chì

trúc

màu

điện

lớp;

xám

cực,

các

đen,

ruột bút

lớp

mềm

chì, tạo

liên

hợp

kết

kim

yếu

chịu

với

nhiệt

nhau

…

Cacbon Cấu

Màu

vô định trúc

đen xốp, vật liệu

hình

Chế tạo

vô trật có khả siêu tự

năng

dẫn,

hấp

mặt nạ

phụ

chống

mạnh 169

các chất độc, … khí

và

chất tan trong dung dịch

→ cacbon vô định hình

Phiếu học tập số 1 (Phiếu này được dùng để ghi nội dung bài học thay cho vở) 1. Hãy kể tên các dạng thù hình của Cacbon mà em biết? 2. Kim cương, than chì và Cacbon vô định hình là những dạng rất quen thuộc, tại sao kim cương lại trong suốt, rất đẹp, giá thành đắt; trong khi đó than chì và cacbon vô định hình thì lại không trong suốt và giá rẻ hơn rất nhiều lần so với kim cương. 3. Trong các dạng thù hình của cacbon, dạng nào hoạt động hơn cả về mặt hóa học?

Hoạt động 3: Tính chất hóa học a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

3. TÍNH CHẤT HÓA HỌC

- GV làm 2 thí nghiệm: phản ứng cháy → Số oxi hóa của C: -4, 0, +2, +4 170

của C và C phản ứng với HNO3 đặc. → Tính Oxi hóa và tính khử HS quan sát và lên bảng viết PTHH

→ Khi tác dụng với oxi và một số hợp

- Cho HS xem hình ảnh những người chất có tính oxi hóa dân vùng núi phía Bắc đang đốt than + Tăng 0 → +2, +4 sưởi ấm khi mùa lạnh về. Trời càng → Khi tác dụng với chất khử (H2 và lạnh người dân càng có khuynh hướng kim loại). đóng kín cửa để giữ nhiệt. Hành động này có đúng hay không? Chúng ta có + Giảm từ 0 → -4 nên đốt than trong phòng kín hay a. Tính khử không? - Tác dụng với hợp chất: + Nên sử dụng bếp than như thế nào để + các hợp chất oxi hóa như HNO3, giảm thiểu sự ô nhiễm không khí? H2SO4 đặc, KClO3… Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: t C + 4HNO3 → CO2 + 4NO2 + 2H2O HS: Hoạt động nhóm hoàn thành + ở nhiệt độ cao, C khử được nhiều phiếu học tập Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4

oxit kim loại (sau Al đến Cu) - Tác dụng với Oxi:

nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1

+ Cacbon cháy trong không khí tỏa

nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ

nhiều nhiệt

sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: - GV chốt: Trong các phản ứng oxi

t C + O2 → CO2 + Ở nhiệt độ cao, cacbon lại khử được CO2

hóa - khử, cacbon có thể thể hiện

t CO2 + C → 2CO

tính khử và tính oxi hóa. Tuy nhiên,

tính khử vẫn là tính chất chủ yếu của Lưu ý: - C cháy trong không khí cacbon. luôn tạo hỗn hợp gồm khí CO2 và CO. - C cháy trong O2 dư để sản phẩm chủ yếu là CO2 b. Tính oxi hóa 171

- Tác dụng với H2: t, xt C + 2H2 → CH4 - Tác dụng với kim loại hoạt động mạnh: t 3C + 4Al → Al4C3 (Nhôm cacbua) Phiếu học tập số 2 (Phiếu này được dùng để ghi nội dung bài học thay cho vở) 1. Hãy xác định số oxi hóa của C trong các chất sau: CH4, C, CO , CO2. → Nêu các số oxi hóa có thể có của C? 2. Dựa vào các số oxi hóa của Cacbon, hãy dự đoán tính chất hóa học của đơn chất Cacbon? 3. Khi nào C thể hiện tính khử? + Trong các phản ứng đó, số oxi hóa của C thay đổi như thế nào? - Khi nào C thể hiện tính oxi hóa? + Trong các phản ứng đó, số oxi hóa của C thay đổi như thế nào? 4. C thể hiện tính oxi hóa khi tác dụng với 1 số chất khử như H2, KL. Ở đây số oxi hóa của C giảm từ 0 → -4. Trên cơ sở đó yêu cầu HS viết PTHH minh họa Hoạt động 4: Trạng thái tự nhiên a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH HĐ5: TRẠNG THÁI TỰ NHIÊN . TRẠNG THÁI TỰ NHIÊN (Tự học (Tự học có hướng dẫn)

có hướng dẫn) 172

- Từ tính chất vật lý và tính chất hóa - Cacbon tự do: Kim cương, than chì học của C, hãy cho biết trong tự nhiên - Khoáng C tồn tại ở những trạng thái nào? magiezit

vật:

Canxit

(MgCO3),

(CaCO3), đolomit

- Kể tên một số tỉnh, thành phố ở nước (CaCO3.MgCO3)… ta có mỏ than lớn mà em biết?

- Cơ sở của các tế bào động vật và thực

- GV cung cấp thông tin: Than là một vật. trong những nguồn tài nguyên khoáng

→ Quảng Ninh, Thanh Hóa, Nghệ An,

sản quan trọng của VN. Hầu hết các

Quảng Nam…

khoáng sản ở Việt Nam có trữ lượng không lớn và phân bố tản mạn, không tập trung. Than ở đất liền đang cạn kiệt dần. Việt Nam đang và sẽ phải nhập than từ nước ngoài để bảo đảm nhu cầu tiêu thụ trong nước. Mà khoáng sản là loại tài nguyên không tái tạo được do đó chúng ta cần có ý thức bảo vệ khai thác để sử dụng hợp lý tiết kiệm và có hiệu quả phục vụ cho sự nghiệp xây dựng và phát triển kinh tế xã hội, an ninh quốc phòng của đất nước. C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP a. Mục tiêu: Củng cố, luyện tập kiến thức vừa học. b. Nội dung: Hoàn thành các câu hỏi trong phiếu bài tập. c. Sản phẩm: HS vận dụng các kiến thức vào giải quyết các bài tập d. Tổ chức thực hiện: Câu 1: Kim cương và than chì là các dạng: A. đồng hình của cacbon B. đồng vị của cacbon. C. thù hình của cacbon 173

D. đồng phân của cacbon. Câu 2: Dạng thù hình nào của cacbon hoạt động hóa học mạnh nhất? A. Kim cương. B. Than chì. C. Fuleren. D. Cacbon vô định hình. Câu 3: Tính chất hóa học của cacbon là A. Tính phi kim. B. Tính khử. C. Tính oxi hóa và tính khử. D. Tính oxi hóa. Câu 4: Tính khử của cacbon thể hiện ở phản ứng nào trong các phản ứng sau? A. 2C + Ca → CaC2. B. C + H2 → CH4. C. C + CO2 → CO. D. 3C + 4Al → Al4C3. Câu 5: Dãy chất nào sau đây không tác dụng được với cacbon? A. ZnO, HNO3, Cl2. B. O2, KClO3, Al. C. Ca, CO2, ZnO, H2. D. HNO3, H2SO4 đặc, Na. Đáp án: Câu 1: C. thù hình của cacbon. Câu 2: D. Cacbon vô định hình 174

Câu 3: C. Tính oxi hóa và tính khử Câu 4: C. C + CO2 → CO Câu 5: A. ZnO, HNO3, Cl2 - Lưu ý: Cacbon không tác dụng trực tiếp với halogen (Cl2, Br2, I2) HD: → Do than củi có tính hấp phụ, nên hấp phụ được mùi khét của cơm, làm cho cơm đỡ khê. D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG a) Mục tiêu: Luyện tập, vận dụng các kiến thức giải quyết các vấn đề thực tiễn. b. Nội dung: Dạy học trên lớp, hoạt động nhóm, hoạt động cá nhân. c. Sản phẩm: Bài làm của học sinh, kĩ năng tính toán hóa học d. Tổ chức thực hiện: Câu hỏi: Trường THPT A tổ chức buổi cắm trại, có trò chơi thi nấu cơm đun bằng củi. Lớp 11A1 nấu cơm bị khê, bạn Nam liền cho vào nồi cơm một mẩu than củi? Em hãy giải thích vì sao bạn Nam lại làm như vậy? * HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ Hướng dẫn HS tìm hiểu thêm các nội dung liên quan đến bài học. HD học sinh tự học, tự tìm hiểu về bài cũ và bài mới, đưa ra các câu hỏi mở rộng cho học sinh tham khảo

175

Ngày soạn: Tiết 24, 25: HỢP CHẤT CỦA CACBON

I. MỤC TIÊU: 1. Kiến thức: HS Biết được: - Cấu tạo phân tử CO và CO2. - Biết tính chất vật lí, hoá học, cách điều chế CO và CO2. - Tính chất vật lí, hoá học của axit cacbonic và muối cacbonat. - Ứng dụng của các hợp chất cacbon. - Ảnh hưởng của CO2 đến môi trường. - Vận dụng kiến thức để giải thích các tính chất và ứng dụng của các hợp chất cacbon trong đời sống. - Rèn luyện kỹ năng giải bài tập lý thuyết và tính toán có liên quan. - CO có tính khử (tác dụng với oxit kim loại), CO2 là một oxit axit, có tính oxi hóa yếu (tác dụng với Mg, C). - Muối cacbonat có tính chất nhiệt phân, tác dụng với axit. Cách nhận biết muối cacbonat. 2. Năng lực * Các năng lực chung - Năng lực tự học - Năng lực hợp tác - Năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề - Năng lực giao tiếp * Các năng lực chuyên biệt - Năng lực sử dung ngôn ngữ - Năng lực thực hành hóa học 176

- Năng lực tính toán - Năng lực giải quyết vấn đề thông qua hóa học - Năng lực vận dụng kiến thức hóa học vào cuộc sống 3. Phẩm chất Yêu gia đình, quê hương đất nước; Nhân ái khoan dung; Trung thực, tự trọng, chí công, vô tư; Tự lập, tự tin, tự chủ; Có trách nhiệm với bản thân, cộng đồng, đất nước, nhân loại; Nghĩa vụ công dân. II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU 1. Giáo viên - Hoá chất và dụng cụ làm thí nghiệm biểu diễn. 2. Học sinh - Cần chuẩn bị trước nội dung bài học ở nhà. V. Nội dung giảng dạy III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG: (10 phút) a) Mục tiêu: Tạo tâm thế trước khi bắt đầu học bài mới. b) Nội dung: Giáo viên cho HS làm các thí nghiệm c) Sản phẩm: Học sinh làm thí nghiệm d. Tổ chức thực hiện: Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: Giáo viên đặt câu hỏi, giới thiệu các thí nghiệm Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm thực hiện thí nghiệm Bước 3: Báo cáo thảo luận - GV mời một nhóm báo cáo kết quả, các nhóm khác góp ý, bổ sung. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV nhận xét, chuyển sang hoạt động tiếp theo: HĐ hình thành kiến thức. B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI 177

Hoạt động 1: Cacbon monoxit a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

A. CACBON MONOXIT CO

Yêu cầu học sinh viết cấu tạo của CO? Cấu tạo phân tử So sánh CO với N2? Nhận xét tính chất

vật lý của CO? Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm hoàn thành phiếu học tập Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 2: Tính chất vật lý a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện:

178

HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

I. Tính chất vật lí

Giáo viên yêu cầu học sinh nghiên cứu CO là khí không màu, không mùi, và trả lời.

không vị.

Chú ý độc tính của CO.

Khí CO rất độc.

Giáo viên giải thích nguyên nhân độc tính của CO. Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm hoàn thành phiếu học tập Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 3: Tính chất hóa học a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

II. Tính chất hoá học

Tính chất hoá học của CO

CO kém hoạt động ở nhiệt độ thường 179

Từ cấu tạo giáo viên yêu cầu học sinh và có tính khử. dự đoán tính chất hoá học của CO.

1. Cacbon monoxit là oxit không tạo

Cho Ví dụ minh hoạ

muối (oxit trung tính).

Ứng dụng của tính khử để làm gì?

2. Tính khử

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

Tác dụng với oxi.

HS: Hoạt động nhóm hoàn thành phiếu học tập Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4

+2 o

t 2CO+ O2  2CO2

H < 0 Tác dụng với oxit kim loại

nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện.

+4 o

t 3CO + Fe2O3  3CO2 + 2Fe

Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 4: Điều chế a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

III. Điều chế

Giáo viên yêu cầu học sinh nghiên cứu 1. Trong phòng thí nghiệm sách giáo khoa và cho biết CO có thể

,t HCOOH HSO   CO + H2O 2

được sản xuất bằng những cách nào? 2. Trong công nghiệp Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: 1050oC

HS: Hoạt động nhóm hoàn thành

C+ H2O

CO + H2 180

phiếu học tập

t CO2 + C  2CO

Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 5: Cacbon dioxit a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

B. CACBON ĐIOXIT CO2

Giáo viên yêu cầu học sinh viết cấu tạo Cấu tạo phân tử CO2 và nhận xét phân tử CO2.

O=C=O

GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 6: Tính chất vật lý a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

I. Tính chất vật lí (SGK)

Yêu cầu học sinh cho biết tính chất vật lí của CO2. Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm hoàn thành phiếu học tập Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 7: Củng cố (hết tiết 7) a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện:

182

HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Làm và trả lời các câu hỏi.

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: Câu 1: Khí CO không khử được oxit nào dưới đây A. CuO.

B. CaO.

C. PbO. D.

ZnO. Câu 2: Khử 32g Fe2O3 bằng khí CO dư,sản phẩm khí thu được cho vào bình đựng nước vôi trong dư thu được a gam kết tủa.Giá trị của a là A. 60g.

B. 50g.

C. 40g.

30g. Câu 3: Dẫn luồng khí CO qua hổn hợp Al2 O3 ,CuO, MgO, Fe2 O3 (nóng)

sau khi

phản ứng xảy ra hoàn toàn thu được chất rắn là A. Al2 O3 ,Cu,MgO, Fe B. Al, Fe, Cu, Mg. C. Al2 O3 ,Cu,Mg, Fe D. Al2 O3 , Fe2 O3 ,Cu,MgO Câu 4. Cho khí CO khử hoàn toàn hổn hợp gồm FeO,Fe2O3,Fe3O4 thấy có 4,48 lít khí thoát ra(đkc).Thể tích khí CO(đkc) đã tham gia phản ứng là A. 1,12 lít. B. 2,24 lít. C. 3,36 lít. D. 4,48 lít. Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm hoàn thành 183

phiếu học tập Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 8: Tính chất hóa học a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

II. Tính chất hoá học

Mức oxi hoá +4 của cacbon khá bền 1. Cacbon đioxit không duy trì sự cháy, nên nó không có tính oxi hoá mạnh. Vì sự sống. sao như vậy?

2. Cacbon đioxit là oxit axit

Cacbon đioxit là oxit axit, hãy cho Ví Tác dụng với nước. dụ minh hoạ. CO2(k)+ H2O(l) H2CO3(dd) Chú ý phản ứng của CO2 với dung dịch kiềm.(tương tự SO2) Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm hoàn thành phiếu học tập

Tác dụng với kiềm. CO2 + NaOH→ NaHCO3 (1) CO2 + 2NaOH →Na2CO3 + H2O (2)

Bước 3: Báo cáo thảo luận 184

- HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức.

k

n NaOH n CO 2

Nếu k ≤ 1 thì xảy ra phản ứng (1). Nếu 1 < k < 2 thì xảy ra phản ứng (1) và (2). Nếu k ≥ 2 thì xảy ra phản ứng (2). Tác dụng với oxit bazơ (kiềm) CO2 + CaO → CaCO3

Hoạt động 9: Điều chế a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

III. Điều chế

Phương pháp điều chế CO2 trong công 1. Trong phòng thí nghiệm nghiệp, trong phòng thí nghiệm.

Muối cacbonat + axit HCl, H2SO4

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

CaCO3 + HCl → CO2 + CaCl2 + H2O

HS: Hoạt động nhóm hoàn thành

2. Trong công nghiệp

phiếu học tập

Thu hồi từ khí thải

Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. 185

Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 10: Axit Cacbonic và muối Cacbonat a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

C. AXIT CACBONIC VÀ MUỐI

Tính chất vật lý hoá học của axit CACBONAT cacbonic? Nó tạo ra bao nhiêu muối?

I. Axit cacbonic

Tính tan của các muối cacbonat như Axit cacbonic là axit yếu kém bền. thế nào?

H2CO3  H+ + HCO3-

Tính chất hoá học của muối cacbonat?

HCO3-  H+ + CO32-

Cho Ví dụ?

II. Muối cacbonat

cacbonat, hiđrocacbonat như t

1. Tính chất

Độ bền nhiệt của các muối hế nào

a. Tính tan

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

Tất cả các muối cacbonat đều không

HS: Hoạt động nhóm hoàn thành

tan trừ cacbonat kim loại kiềm và

phiếu học tập

amoni.

Bước 3: Báo cáo thảo luận

Muối hiđrocacbonat dễ tan hơn muối

- HĐ chung cả lớp: GV mời 4

cacbonat.

nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1

b. Tác dụng với axit

nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ

NaHCO3 + HCl → NaCl + H2O +

sung, phản biện.

CO2↑

Bước 4: Kết luận, nhận định: 186

GV chốt lại kiến thức.

HCO3- + H+ →H2O + CO2↑ Na2CO3 + 2HCl →NaCl + CO2 ↑+ H2O CO32- + 2H+ →CO2 ↑+ H2O b. Tác dụng với dung dịch kiềm Muối hiđrocacbonat tác dụng với dung dịch kiềm NaHCO3 + NaOH → Na2CO3 +H2O HCO3- + OH- → CO32- + H2O d. Phản ứng nhiệt phân Muối cacbonat của kim loại kiềm bền nhiệt. Muối cacbonat của các kim loại khác và muối hiđrocacbonat kém bền nhiệt. o

t MgCO3 (r)  MgO(r)+ CO2 (k) o

t 2NaHCO3(r)  Na2CO3(r) + CO2(k)

+ H2O(k) 2. Ứng dụng (SGK)

D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG a) Mục tiêu: Luyện tập, vận dụng các kiến thức giải quyết các vấn đề thực tiễn. b. Nội dung: Dạy học trên lớp, hoạt động nhóm, hoạt động cá nhân. c. Sản phẩm: Bài làm của học sinh, kĩ năng tính toán hóa học d. Tổ chức thực hiện: - Làm bài tập SGK và SBT. - Chuẩn bị nội dung bài “Silic và các hợp chất của silic” * HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ Hướng dẫn HS tìm hiểu thêm các nội dung liên quan đến bài học. HD học sinh tự học, tự tìm hiểu về bài cũ và bài mới, đưa ra các câu hỏi mở rộng cho học sinh tham khảo

188

Ngày soạn: Tiết 26: SILIC VÀ CÁC HỢP CHẤT CỦA SILIC

I. MỤC TIÊU: 1. Kiến thức: HS Biết được: - Tính chất vật lí, hoá học của silic. - Tính chất vật lí, hoá học của các hợp chất silic. - Phương pháp điều chế, các ứng dụng của silic và các hợp chất của nó. - Vận dụng kiến thức để làm các bài tập liên quan. - Vận dụng kiến thức để giải thích một số hiện tượng trong thực tế. - Silic là phi kim hoạt động hóa học yếu, ở nhiệt độ cao tác dụng với nhiều chất (oxi, cacbon, dung dịch NaOH, magie). - Tính chất hóa học của hợp chất SiO2 (tác dụng với kiềm đặc, nóng, với dung dịch HF). - H2SiO 3 (là axit yếu, ít tan trong nước, tan trong kiềm nóng). 2. Năng lực * Các năng lực chung - Năng lực tự học - Năng lực hợp tác - Năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề - Năng lực giao tiếp * Các năng lực chuyên biệt - Năng lực sử dung ngôn ngữ - Năng lực thực hành hóa học - Năng lực tính toán - Năng lực giải quyết vấn đề thông qua hóa học 189

- Năng lực vận dụng kiến thức hóa học vào cuộc sống 3. Phẩm chất Yêu gia đình, quê hương đất nước; Nhân ái khoan dung; Trung thực, tự trọng, chí công, vô tư; Tự lập, tự tin, tự chủ; Có trách nhiệm với bản thân, cộng đồng, đất nước, nhân loại; Nghĩa vụ công dân. II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU 1. Giáo viên - Hoá chất và dụng cụ làm thí nghiệm biểu diễn. 2. Học sinh - Cần chuẩn bị trước nội dung bài học ở nhà. A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG: (10 phút) a) Mục tiêu: Tạo tâm thế trước khi bắt đầu học bài mới. b) Nội dung: Giáo viên cho HS làm các thí nghiệm c) Sản phẩm: Học sinh làm thí nghiệm d. Tổ chức thực hiện: Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: Giáo viên đặt câu hỏi, giới thiệu các thí nghiệm Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm thực hiện thí nghiệm Bước 3: Báo cáo thảo luận - GV mời một nhóm báo cáo kết quả, các nhóm khác góp ý, bổ sung. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV nhận xét, chuyển sang hoạt động tiếp theo: HĐ hình thành kiến thức. B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI Hoạt động 1: Tính chất vật lí của Silic a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. 190

d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

I. Tính chất vật lí (SGK)

Yêu cầu học sinh nghiên cứu và cho biết tính chất vật lí của Silic. Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm hoàn thành phiếu học tập Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 2: Tính chất hóa học a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

II. Tính chất hoá học

Giáo viên yêu cầu học sinh viết cấu - Các mức oxi hoá của silic. hình, độ âm điện?

-4

(+2)

Các mức oxi hoá của silic? Từ cấu tạo 191

hãy dự đoán tính chất hoá học của silic

Tính oxi

Tính khử

So sánh cacbon với silic?

hoá

Cho Ví dụ?

Td với

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

chất khử chất oxi hoá

Td với

HS: Hoạt động nhóm hoàn thành phiếu học tập

1. Tính khử

Bước 3: Báo cáo thảo luận

a. Tác dụng với phi kim

- HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ

Si + 2F2 →SiF4 silic tetraflorua

sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức.

+4 o

t Si + O2  SiO2

silic đioxit b. Tác dụng với hợp chất 0

Si + 2NaOH + H2O → +4

Na2SiO3 + 2H2↑ 2. Tính oxi hoá 0

-4 o

t 2Mg + Si  Mg2Si

magie silixua

Hoạt động 3: Silic dioxit a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. 192

c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

I. Silic đioxit

Giáo viên cho học sinh quan sát mẫu 1. Tính chất vật lí và trạng thái tự nhiên thạch anh. Nhận xét tính chất vật lí

(SGK)

Tính chất hoá học cơ bản của silic 2. Tính chất hoá học đioxit?

Tính chất hoá học cơ bản là tính oxit

Ứng dụng phản ứng với dung dịch HF? axit. o

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

t SiO2 + NaOH  Na2SiO3 + H2O

HS: Hoạt động nhóm hoàn thành

SiO2 + 4HF → SiF4 + 2H2O

phiếu học tập Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 4: Axit silixic và muối silicat a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH 193

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

II. Axit Silixic

Giáo viên làm thí nghiệm biểu diễn

Axit silixic là chất ở dạng keo, không

Sục khí CO2 qua dung dịch Na2SiO3.

tan trong nước, dễ mất nước khi đun

Phản ứng này chứng tỏ độ mạnh của axit silixic như thế nào? Tính tan của muối silicat? Ứng dụng

nóng. Na2SiO3 + CO2 + H2O → Na2CO3 + H2SiO3 ↓

của muối siliccat.

III. Muối silicat

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

Chỉ có muối silicat kim loại kiềm tan

HS: Hoạt động nhóm hoàn thành

trong nước, còn lại không tan.

phiếu học tập Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP a. Mục tiêu: Củng cố, luyện tập kiến thức vừa học. b. Nội dung: Hoàn thành các câu hỏi trong phiếu bài tập. c. Sản phẩm: HS vận dụng các kiến thức vào giải quyết các bài tập d. Tổ chức thực hiện: - Làm bài tập 3 D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG a) Mục tiêu: Luyện tập, vận dụng các kiến thức giải quyết các vấn đề thực tiễn. b. Nội dung: Dạy học trên lớp, hoạt động nhóm, hoạt động cá nhân. c. Sản phẩm: Bài làm của học sinh, kĩ năng tính toán hóa học 194

d. Tổ chức thực hiện: - Làm bài tập về nhà. - Chuẩn bị nội dung bài “Công nghiệp silicat”. Sưu tầm một số tranh ảnh. * HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ Hướng dẫn HS tìm hiểu thêm các nội dung liên quan đến bài học. HD học sinh tự học, tự tìm hiểu về bài cũ và bài mới, đưa ra các câu hỏi mở rộng cho học sinh tham khảo

195

Ngày soạn: Tiết 26, 27: LUYỆN TẬP: TÍNH CHẤT CỦA CACBON - SILIC VÀ CÁC HỢP CHẤT CỦA CHÚNG

I. MỤC TIÊU: 1. Kiến thức: HS Biết được: - Nắm vững các tính chất hoá học cơ bản của cacbon, silic và các hợp chất của chúng. - Vận dụng kiến thức để làm bài tập và giải thích một số hiên tượng. 2. Năng lực * Các năng lực chung - Năng lực tự học - Năng lực hợp tác - Năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề - Năng lực giao tiếp * Các năng lực chuyên biệt - Năng lực sử dung ngôn ngữ - Năng lực thực hành hóa học - Năng lực tính toán - Năng lực giải quyết vấn đề thông qua hóa học - Năng lực vận dụng kiến thức hóa học vào cuộc sống 3. Phẩm chất Yêu gia đình, quê hương đất nước; Nhân ái khoan dung; Trung thực, tự trọng, chí công, vô tư; Tự lập, tự tin, tự chủ; Có trách nhiệm với bản thân, cộng đồng, đất nước, nhân loại; Nghĩa vụ công dân. II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU 1. Giáo viên 196

Nội dung luyện tập. 2. Học sinh Cần chuẩn bị trước nội dung luyện tập ở nhà. III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG: (10 phút) a) Mục tiêu: Tạo tâm thế trước khi bắt đầu học bài mới. b) Nội dung: Giáo viên cho HS làm các thí nghiệm c) Sản phẩm: Học sinh làm thí nghiệm d. Tổ chức thực hiện: Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: Giáo viên đặt câu hỏi, giới thiệu các thí nghiệm Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm thực hiện thí nghiệm Bước 3: Báo cáo thảo luận - GV mời một nhóm báo cáo kết quả, các nhóm khác góp ý, bổ sung. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV nhận xét, chuyển sang hoạt động tiếp theo: HĐ hình thành kiến thức. B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: Nội dung luyện tập GV lập bảng so sánh, yêu cầu học sinh lên bảng điền vào ô trống Cacbon

Silic

Tính chất

197



Dạng thù hình

Kim cương

- Tinh thể

Than chì

- Vô định hình

Vô định hình Tính khử C + O2  CO2 

Tính chất hóa học

C + 2CuO  2Cu + CO2 - Tính oxi hóa

- Tính khử Si + O2  SiO2 - Tính oxi hóa Si + 2Mg  Mg2Si

C + 2 H2  CH4 3C + 4Al  Al4C3 Oxit CO: - Là oxi không tạo muối. - Là chất khử mạnh 4CO + Fe3O4 3Fe + 4 CO2

- Là oxit axit CO2:

CO2 + H2O  H2CO3 CO2 + 2NaOHNa2CO3 +H2O - Là chất oxi hóa

SiO2: - Là oxit axit SiO2 + 2NaOHNa2SiO3 +H2O

CO2 + 2Mg C + 2MgO - Là chất oxi hóa - Tính chất đặc biệt SiO2 + 4HF  SiF4 + 2H2O Axit

H2CO3

H2SiO3

- Axit yếu 2 nấc

- Axit rất yếu

H2CO3  H+ + HCO3-

Na2SiO3+ CO2+ H2O  198

HCO3-  H+ + CO32-

H2SiO3 + Na2CO3

- Kém bền

- Rất ít tan trong nước

H2CO3  CO2 + H2O

Muối

Cacbonat

Silicat

- Cacbonat trung hòa

Silicat kim loại kiềm dễ tan

+ cacbonat kim loại kiềm tan được trong nước + Cacbonat khá ít tan, dễ bị nhiệt phân CaCO3  CaO + CO2 Cacbonat axit dễ tan, dễ bị nhiệt phân Ca(HCO3)2CaCO3+CO2+H2O

199

Ngày soạn: Chương 4: ĐẠI CƯƠNG VỀ HÓA HỌC HỮU CƠ Tiết 28: MỞ ĐẦU VỀ HOÁ HỌC HỮU CƠ

I. MỤC TIÊU: 1. Kiến thức: HS Biết được: - Khái niệm hoá học hữu cơ và hợp chất hữu cơ, đặc điểm chung của các hợp chất hữu cơ. - Phân loại hợp chất hữu cơ theo thành phần nguyên tố (hiđrocacbon và dẫn xuất). - Sơ lược về phân tích nguyên tố: Phân tích định tính, phân tích định lượng. - Tính được phân tử khối của chất hữu cơ dựa vào tỉ khối hơi. - Xác định được công thức phân tử khi biết các số liệu thực nghiệm. - Phân biệt được hiđrocacbon và dẫn xuất của hiđrocacbon theo thành phần phân tử. - Đặc điểm chung của các hợp chất hữu cơ. - Phân tích nguyên tố: phân tích định tính và phân tích định lượng 2. Năng lực * Các năng lực chung - Năng lực tự học - Năng lực hợp tác - Năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề - Năng lực giao tiếp * Các năng lực chuyên biệt - Năng lực sử dung ngôn ngữ - Năng lực thực hành hóa học - Năng lực tính toán 200

- Năng lực giải quyết vấn đề thông qua hóa học - Năng lực vận dụng kiến thức hóa học vào cuộc sống 3. Phẩm chất Yêu gia đình, quê hương đất nước; Nhân ái khoan dung; Trung thực, tự trọng, chí công, vô tư; Tự lập, tự tin, tự chủ; Có trách nhiệm với bản thân, cộng đồng, đất nước, nhân loại; Nghĩa vụ công dân. II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU 1. Giáo viên Chuẩn bị nội dung kiến thức. Hoá chất và dụng cụ làm thí nghiệm biểu diễn. 2. Học sinh Cần chuẩn bị trước nội dung bài học ở nhà. III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG: (10 phút) a) Mục tiêu: Tạo tâm thế trước khi bắt đầu học bài mới. b) Nội dung: Giáo viên cho HS làm các thí nghiệm c) Sản phẩm: Học sinh làm thí nghiệm d. Tổ chức thực hiện: Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: Giáo viên đặt câu hỏi, giới thiệu các thí nghiệm Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm thực hiện thí nghiệm Bước 3: Báo cáo thảo luận - GV mời một nhóm báo cáo kết quả, các nhóm khác góp ý, bổ sung. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV nhận xét, chuyển sang hoạt động tiếp theo: HĐ hình thành kiến thức. B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI Hoạt động 1: Khái niệm về hợp chất hữu cơ và hoá học hữu cơ 201

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

I. Khái niệm về hợp chất hữu cơ và

Hợp chất hữu cơ là những hợp chất

hoá học hữu cơ

như thế nào?

Hợp chất hữu cơ là hợp chất của

Hoá học hữu cơ là gì?

cacbon (trừ CO, CO2, muối cacbonat,

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm hoàn thành phiếu học tập

xianua, cacbua...). Hoá học hữu cơ là ngành Hoá học chuyên nghiên cứu các hợp chất hữu cơ.

Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 2: Phân loại hợp chất hữu cơ a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

202

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

- Phân loại dựa vào thành phần nguyên

Cơ sở phân loại hợp chất hữu cơ.

tố.

Có những loại hợp chất hữu cơ nào dựa +Hiđrocacbon trên cơ sở phân loại đó?

 Hiđrocacbon no.

Hiđrocacbon là gì?

 Hiđrocacbon không no.

Dẫn xuất hiđrocacbon là gì?

 Hiđrocacbon thơm.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm hoàn thành phiếu học tập Bước 3: Báo cáo thảo luận

+ Dẫn xuất của hiđrocacbon.  Dẫn xuất halogen.  Ancol, phenol, ete.  Anđehyt, xeton.

- HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1

 Amin, nitro.

nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ

 Axit, este.

sung, phản biện.

 Hợp chất tạp chức polyme.

Bước 4: Kết luận, nhận định:

- Phân loại dựa theo mạch cacbon

GV chốt lại kiến thức.

+ Hợp chất hữu cơ mạch vòng. + Hợp chất hữu cơ mạch hở.

Hoạt động 3 Đặc điểm chung của hợp chất hữu cơ a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

III. Đặc điểm chung của hợp chất 203

Đặc điểm cấu tạo của hợp chất hữu cơ? hữu cơ Tính chất vật lí như thế nào?

1. Đặc điểm cấu tạo

Tính chất hoá học có đặc điểm gì?

- Liên kết hoá học ở các hợp chất hữu

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

cơ thường là liên kết cộng hoá trị.

HS: Hoạt động nhóm hoàn thành

2. Về tính chất vật lí

phiếu học tập

- Thường có nhiệt độ nóng chảy, nhiệt

Bước 3: Báo cáo thảo luận

độ sôi thấp (dễ bay hơi).

- HĐ chung cả lớp: GV mời 4

- Thường không tan hoặc ít tan trong

nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1

nước, nhưng tan trong dung môi

nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ

hữu cơ.

sung, phản biện.

3. Về tính chất hoá học

Bước 4: Kết luận, nhận định:

- Các hợp chất hữu cơ kém bền với

GV chốt lại kiến thức.

nhiệt nên dễ bị phân huỷ bởi nhiệt. Phản ứng của các hợp chất hữu cơ thường xảy ra chậm, không hoàn toàn, không theo một hướng nhất định, thường cần đun nóng hoặc cần có xúc tác.

Hoạt động 4: Phân tích định tính a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

IV. Sơ lược về phân tích nguyên tố

Mục đích của phân tích định tính?

1. Phân tích định tính 204

Nguyên tắc?

a. Mục đích: phân tích định tính

Phương pháp tiến hành?

nguyên tố nhằm xác định các nguyên tố

Nếu có clo thì làm cách nào để nhận

có mặt trong hợp chất hữu cơ. b. Nguyên tắc: chuyển các nguyên tố

biết? Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm hoàn thành phiếu học tập Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1

trong hợp chất hữu cơ thành vô cơ đơn giản rồi nhận biết. c. Cách tiến hành C  CO2 H  H2O  NH3 N

nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 5: Phân tích định lượng a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

2. Phân tích định lượng

Mục đích của phân tích đinh lượng?

a. Mục đích

Nguyên tắc? Phương pháp tiến hành

Xác định thành phần % về khối lượng

như thế nào?

các nguyên tố trong phân tử hợp chất

So sánh với phân tích định tính?

hữu cơ.

Biểu thức tính như thế nào?

b. Nguyên tắc 205

Làm cách nào để đưa ra biểu thức?

Cân chính xác hợp chất hữu cơ, sau đó

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

chuyển C thành CO2, H thành H2O...

HS: Hoạt động nhóm hoàn thành

rồi xác định chính xác lượng CO2,

phiếu học tập

H2O....từ đó tính % khối lượng các

Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1

nguyên tố có mặt trong hợp chất hữu cơ. c. Phương pháp tiến hành

nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ

C  CO2 KOH   cân bình

sung, phản biện.

H  H2O HSO  cân bình

Bước 4: Kết luận, nhận định:

H N chuẩn độ....  NH3 

GV chốt lại kiến thức.



d. Biểu thức tính m CO .12,0

mC 

mN 

44,0

, mH 

m H O .2,0 2

18,0

VN 2 .28,0 22,4

Tính được %C =

m C .100% a

%H =

m H .100% a

%N=

m N .100% a

%O = 100% - %C - %H -%H C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP a. Mục tiêu: Củng cố, luyện tập kiến thức vừa học. b. Nội dung: Hoàn thành các câu hỏi trong phiếu bài tập. c. Sản phẩm: HS vận dụng các kiến thức vào giải quyết các bài tập 206

d. Tổ chức thực hiện: Làm bài tập 3 sách giáo khoa. D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG a) Mục tiêu: Luyện tập, vận dụng các kiến thức giải quyết các vấn đề thực tiễn. b. Nội dung: Dạy học trên lớp, hoạt động nhóm, hoạt động cá nhân. c. Sản phẩm: Bài làm của học sinh, kĩ năng tính toán hóa học d. Tổ chức thực hiện: Làm bài tập về nhà. Chuẩn bị nội dung bài “Công thức phân tử hợp chất hữu cơ” * HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ Hướng dẫn HS tìm hiểu thêm các nội dung liên quan đến bài học. HD học sinh tự học, tự tìm hiểu về bài cũ và bài mới, đưa ra các câu hỏi mở rộng cho học sinh tham khảo

207

Ngày soạn: Tiết 29: CÔNG THỨC PHÂN TỬ HỢP CHẤT HỮU CƠ

I. MỤC TIÊU: 1. Kiến thức: HS Biết được: - Các loại công thức của hợp chất hữu cơ: Công thức chung, công thức đơn giản nhất - Tính được phân tử khối của chất hữu cơ dựa vào tỉ khối hơi. - Xác định được công thức phân tử khi biết các số liệu thực nghiệm. - Cách thiết lập công thức đơn giản nhất và công thức phân tử. 2. Năng lực * Các năng lực chung - Năng lực tự học - Năng lực hợp tác - Năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề - Năng lực giao tiếp * Các năng lực chuyên biệt - Năng lực sử dung ngôn ngữ - Năng lực thực hành hóa học - Năng lực tính toán - Năng lực giải quyết vấn đề thông qua hóa học - Năng lực vận dụng kiến thức hóa học vào cuộc sống 3. Phẩm chất Yêu gia đình, quê hương đất nước; Nhân ái khoan dung; Trung thực, tự trọng, chí công, vô tư; Tự lập, tự tin, tự chủ; Có trách nhiệm với bản thân, cộng đồng, đất nước, nhân loại; Nghĩa vụ công dân. II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU 208

1. Giáo viên Chuẩn bị nội dung kiến thức. Hoá chất và dụng cụ làm thí nghiệm biểu diễn. 2. Học sinh Cần chuẩn bị trước nội dung bài học ở nhà. III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG: (10 phút) a) Mục tiêu: Tạo tâm thế trước khi bắt đầu học bài mới. b) Nội dung: Giáo viên cho HS làm các thí nghiệm c) Sản phẩm: Học sinh làm thí nghiệm d. Tổ chức thực hiện: Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: Giáo viên đặt câu hỏi, giới thiệu các thí nghiệm Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm thực hiện thí nghiệm Bước 3: Báo cáo thảo luận - GV mời một nhóm báo cáo kết quả, các nhóm khác góp ý, bổ sung. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV nhận xét, chuyển sang hoạt động tiếp theo: HĐ hình thành kiến thức. B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI Hoạt động 1: Công thức đơn giản nhất a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH 209

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

I. Công thức đơn giản nhất

Giáo viên cho một số Ví dụ C2H4, 1. Định nghĩa C3H6, C4H8...

- Công thức đơn giản nhất là công thức

Yêu cầu nhận xét?

biểu thị tỉ lệ tối giản về số nguyên tử

vậy công thức đơn giản nhất là gì?

của các nguyên tố trong phân tử.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm hoàn thành phiếu học tập Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 2: Cách thiết lập công thức đơn giản nhất a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

2. Cách thiết lập công thức đơn giản

Yêu cầu học sinh nghiên cứu và làm Ví nhất dụ trong sách giáo khoa.

Gọi công thức đơn giản nhất của hợp

Chú ý hướng dẫn học sinh phương chất hữu cơ là CxHyOz pháp đặt công thức đơn giản. 210

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

x: y: z = nC: nH: nO =

HS: Hoạt động nhóm hoàn thành phiếu học tập Bước 3: Báo cáo thảo luận

mC mH mO : : 12,0 1,0 16,0

Hoặc x: y: z =

- HĐ chung cả lớp: GV mời 4

%C %H %O : : 12,0 1,0 16,0

nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ

Bước 1: Xác định thành phần định tính

sung, phản biện.

chất A:

Bước 4: Kết luận, nhận định:

Bước 2: Đặt công thức phân tử của A :

GV chốt lại kiến thức.

CxHyOz

C, H, O

Bước 3: Căn cứ đầu bài tìm tỉ lệ x:

%C %H %O : : 12,0 1,0 16,0

40,00 6,67 53,33 : : 12,0 1,0 16,0

= 1:2:1

Bước 4: Từ tỉ lệ tìm công thức đơn giản nhất là: CH2O

Hoạt động 3 Công thức phân tử a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

II. Công thức phân tử

HS nghiên cứu sgk, thảo luận nhóm

1. Định nghĩa 211

để hoàn thành phiếu học tập.

- Công thức phân tử là công thức biểu

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

thị số lượng nguyên tử của mỗi nguyên

HS: Hoạt động nhóm hoàn thành

tố trong phân tử.

phiếu học tập Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 4: Quan hệ giữa công thức phân tử và công thức đơn giản nhất a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

2. Quan hệ giữa công thức phân tử và

Giáo viên cho một số các Ví dụ

công thức đơn giản nhất

C2H4, C2H2, CH4, C11H22O11....Vậy - Số nguyên tử của mỗi nguyên tố trong công thức phân tử là số nguyên công thức phân tử là gì? Mối quan hệ giữa công thức phân tử và công thức đơn giản nhất? Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm hoàn thành phiếu học tập

lần số nguyên tử của nó trong công thức đơn giản nhất. Công thức phân tử có thể là công thức đơn giản nhất. Các chất khác nhau có thể có cùng

212

Bước 3: Báo cáo thảo luận

công thức phân tử.

- HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 5: Thiết lập công thức phân tử dựa vào % khối lượng các nguyên tố a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

a. Dựa vào % khối lượng các nguyên tố

HS nghiên cứu sgk, thảo luận nhóm

CxHyOz→ xC + yH + zO

để hoàn thành phiếu học tập.

M (g)

12x 1y 16z

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

100%

%C %H %O

HS: Hoạt động nhóm hoàn thành

Lập tỉ lệ

phiếu học tập Bước 3: Báo cáo thảo luận

M 12.x 1.y 16.z    100% %C %H %O

- HĐ chung cả lớp: GV mời 4

Ta có

nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ

M.%C 12.100%

M.%H 1.100%

sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. 213

M.%O 16.100%

Ví dụ giải ra x = 20 ; y = 14 ; z=4 Vậy công thức phân tử là: C20H14O4. Hoạt động 6: Thiết lập công thức phân tử thông qua công thức đơn giản nhất. a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

b. Thông qua công thức đơn giản nhất

Yêu cầu học sinh làm Ví dụ trong sách Từ công thức đơn giản nhất công thức giáo khoa và bài tập 6 trang 95.

phân tử của X là (CH2O)n hay CnH2nOn

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

MX = (1.12 + 2.1 + 16.1)n = 60

HS: Hoạt động nhóm hoàn thành

Giải ra n = 2.

phiếu học tập

vậy công thức phân tử là C2H4O2.

Bước 3: Báo cáo thảo luận

c. Tính trực tiếp theo khối lượng sản

- HĐ chung cả lớp: GV mời 4

phẩm đốt cháy

nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định:

MY = 29,0.3,04 ≈ 88,0 (g/mol) nY =

0,88  0,010 (mol) 88,0

GV chốt lại kiến thức.

214

n CO = 2

1,76  0,040 (mol) 44,0

Đặt công thức phân tử của Y là CxHyOz y z y t0 C x H y O z + (x+ - )O 2   xCO 2 + H 2 O 4 2 2 y 1 mol x mol mol 2

Từ các tỉ lệ ta tính được x = 4; y = 8. MY=12.4 + 1.8+16.z=88 ta có z = 2. Vậy công thức phân tử là C4H8O2 C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP a. Mục tiêu: Củng cố, luyện tập kiến thức vừa học. b. Nội dung: Hoàn thành các câu hỏi trong phiếu bài tập. c. Sản phẩm: HS vận dụng các kiến thức vào giải quyết các bài tập d. Tổ chức thực hiện: Làm bài tập 4 sách giáo khoa. D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG a) Mục tiêu: Luyện tập, vận dụng các kiến thức giải quyết các vấn đề thực tiễn. b. Nội dung: Dạy học trên lớp, hoạt động nhóm, hoạt động cá nhân. c. Sản phẩm: Bài làm của học sinh, kĩ năng tính toán hóa học d. Tổ chức thực hiện: Làm bài tập sách giáo khoa, sách bào tập. Chuẩn bị nội dung bài “Cấu trúc phân tử hợp chất hữu cơ * HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ Hướng dẫn HS tìm hiểu thêm các nội dung liên quan đến bài học. HD học sinh tự học, tự tìm hiểu về bài cũ và bài mới, đưa ra các câu hỏi mở rộng cho học sinh tham khảo

215

Ngày soạn: Tiết 30, 31: CẤU TRÚC PHÂN TỬ HỢP CHẤT HỮU CƠ

I. MỤC TIÊU: 1. Kiến thức: HS Biết được: - Nội dung thuyết cấu tạo hoá học; Khái niệm đồng đẳng, đồng phân. - Liên kết cộng hoá trị và khái niệm về cấu trúc không gian của phân tử chất hữu cơ. - Viết được công thức cấu tạo của một số chất hữu cơ cụ thể. - Phân biệt được chất đồng đẳng, chất đồng phân dựa vào công thức cấu tạo cụ thể. - Nội dung thuyết cấu tạo hoá học, chất đồng đẳng, chất đồng phân - Liên kết đơn, bội (đôi, ba) trong phân tử chất hữu cơ 2. Năng lực * Các năng lực chung - Năng lực tự học - Năng lực hợp tác - Năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề - Năng lực giao tiếp * Các năng lực chuyên biệt - Năng lực sử dung ngôn ngữ - Năng lực thực hành hóa học - Năng lực tính toán - Năng lực giải quyết vấn đề thông qua hóa học - Năng lực vận dụng kiến thức hóa học vào cuộc sống 3. Phẩm chất

216

Yêu gia đình, quê hương đất nước; Nhân ái khoan dung; Trung thực, tự trọng, chí công, vô tư; Tự lập, tự tin, tự chủ; Có trách nhiệm với bản thân, cộng đồng, đất nước, nhân loại; Nghĩa vụ công dân. II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU 1. Giáo viến: 2. Học sinh: chuẩn bị nội dung bài học trước. III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG: (10 phút) a) Mục tiêu: Tạo tâm thế trước khi bắt đầu học bài mới. b) Nội dung: Giáo viên cho HS làm các thí nghiệm c) Sản phẩm: Học sinh làm thí nghiệm d. Tổ chức thực hiện: Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: Giáo viên đặt câu hỏi, giới thiệu các thí nghiệm Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm thực hiện thí nghiệm Bước 3: Báo cáo thảo luận - GV mời một nhóm báo cáo kết quả, các nhóm khác góp ý, bổ sung. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV nhận xét, chuyển sang hoạt động tiếp theo: HĐ hình thành kiến thức. B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI Hoạt động 1: Công thức cấu tạo a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN 217

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

I. Công thức cấu tạo

Công thức cấu tạo là gì?

1. Khái niệm

Ý nghĩa?

Công thức cấu tạo biểu diễn thứ tự và

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

cách thức liên kết (liên kết đơn, liên kết

HS: Hoạt động nhóm hoàn thành phiếu học tập Bước 3: Báo cáo thảo luận

bội) của các nguyên tử trong phân tử. Biết công thức cấu tạo của hợp chất hữu cơ sẽ dự đoán tính chất hóa học cơ bản.

- HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 2: Những loại công thức cấu tạo a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

2. Các loại công thức cấu tạo

Có những loại công thức cấu tạo nào?

a. Công thức cấu tạo khai triển

Cho Ví dụ minh họa.

- Biểu diễn tất các liên kết trên mặt

Cách biểu diễn từng loại công thức cấu

phẳng giấy

tạo?

Ví dụ

Giáo viên hướng dẫn học sinh thực 218

hành công thức cấu tạo. Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm hoàn thành phiếu học tập Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện.

b. Công thức cấu tạo thu gọn - Công thức cấu tạo thu gọn nhất - Cách biểu diễn các nguyên tử, nhóm nguyên tử cùng liên kết với một nguyên tử cacbon được viết thành một nhóm.

Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 3: Thuyết cấu tạo hoá học a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

II. Thuyết cấu tạo hoá học

Giáo viên giới thiệu sơ lược lịch sử

1. Nội dung

phát minh ra thuyết cấu tạo hoá học.

a. Trong phân tử hợp chất hữu cơ, các

Từ các Ví dụ trên đưa ra luận điểm thứ

nguyên tử liên kết với nhau theo đúng

nhất và lấy Ví dụ như sách giáo khoa.

hoá trị và theo một thứ tự nhất định.

Từ các Ví dụ trên nguyên tử cacbon tạo Thứ tự liên kết đó gọi là cấu tạo hoá học. Sự thay đổi liên kết đó tức là thay ra bao nhiêu liên kết? Nó có thể tạo liên kết với những nguyên tử nào?...

đổi cấu tạo hoá học sẽ tạo ra chất mới.

Vậy nội dung của luận điểm thứ hai là

Ví dụ bảng phụ 2

219

gì?

b. Trong phân tử hợp chất hữu cơ,

Giáo viên lấy các Ví dụ sách giáo khoa. cacbon có hoá trị bốn. Nguyên tử cacbon không những có thể liên kết với Mỗi một chất thì có một tính chất đặc nguyên tử của các nguyên tố khác mà trưng. Vậy khi cấu tạo thay đổi dẫn đến còn liên kết với nhau tạo thành mạch tính chất thay đổi như thế nào? cacbon (mạch vòng, mạch không hở Giáo viên lấy Ví dụ sách giáo khoa. (mạch nhánh và mạch không nhánh)). Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

c. Tính chất của các chất phụ thuộc vào

HS: Hoạt động nhóm hoàn thành

thành phần phân tử (bản chất, số lượng

phiếu học tập

các nguyên tử) và cấu tạo hoá học (thứ

Bước 3: Báo cáo thảo luận

tự liên kết các nguyên tử).

- HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 4: Ý nghĩa của thuyết cấu tạo hoá học. a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

2. Ý nghĩa

HS nghiên cứu sgk, thảo luận nhóm

- Thuyết cấu tạo hoá học giúp giải

để hoàn thành phiếu học tập.

thích được hiện tượng đồng đẳng, đồng

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

phân. 220

HS: Hoạt động nhóm hoàn thành phiếu học tập Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 5: Bài tập củng cố (hết tiết 1) a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: Câu 1: Thành phần các nguyên tố trong hợp chất hữu cơ A. nhất thiết phải có cacbon, thường có H, hay gặp O, N sau đó đến halogen, S, P... B. gồm có C, H và các nguyên tố khác. C. bao gồm tất cả các nguyên tố trong bảng tuần hoàn. D. thường có C, H hay gặp O, N, sau đó đến halogen, S, P. Câu 2: Cấu tạo hoá học là A. số lượng liên kết giữa các nguyên tử trong phân tử. B. các loại liên kết giữa các nguyên tử trong phân tử. C. thứ tự liên kết giữa các nguyên tử trong phân tử. D. bản chất liên kết giữa các nguyên tử trong phân tử. Câu 3: Phát biểu nào sau được dùng để định nghĩa công thức đơn giản nhất của hợp chất hữu cơ ?

221

A. Công thức đơn giản nhất là công thức biểu thị số nguyên tử của mỗi nguyên tố trong phân tử. B. Công thức đơn giản nhất là công thức biểu thị tỉ lệ tối giản về số nguyên tử của các nguyên tố trong phân tử. C. Công thức đơn giản nhất là công thức biểu thị tỉ lệ phần trăm số mol của mỗi nguyên tố trong phân tử. D. Công thức đơn giản nhất là công thức biểu thị tỉ lệ số nguyên tử C và H có trong phân tử. Câu 4: Phát biểu nào sau đây là sai ? A. Liên kết hóa học chủ yếu trong hợp chất hữu cơ là liên kết cộng hóa trị. B. Các chất có cấu tạo và tính chất tương tự nhau nhưng về thành phần phân tử khác nhau một hay nhiều nhóm -CH2- là đồng đẳng của nhau. C. Các chất có cùng khối lượng phân tử là đồng phân của nhau. D. Liên kết ba gồm hai liên kết  và một liên kết . Hoạt động 6: Hãy viết CTCT của C3H8O a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: CH3−CH2−CH2−OH

CH3−CH2− O−CH3

CH3−CH−CH3 OH

Hoạt động 7: Đồng đẳng 222

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

1. Đồng đẳng

- Cho dãy các chất sau: CH4, C2H6, VD: Xét dãy các chất: CH4, C2H6, C3H8, C4H10 ...

C3H8, C4H10 ...

em hãy so sánh sự giống nhau và khác

- Chỉ chứa C và H, có tính chất tương

nhau giữa các chất trong dãy đó?

tự nhau.

- Dãy các chất đó gọi là dãy đồng đẳng

- Các phân tử hơn kém nhau nhóm

của nhau. Vậy đồng đẳng là gì?

CH2.

- Em hãy viết các chất trong dãy đồng

* Khái niệm: Những hợp chất có thành

dẳng của C2H4 , CH3OH ?

phần phân tử hơn kém nhau một hay

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

nhiều nhóm CH2 nhưng có tính chất

HS: Hoạt động nhóm hoàn thành

hoá học tương tự nhau.

phiếu học tập Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4

C2H4 , C3H6 , C4H8 , C5H10, C6H12.... CnH2n

nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1

CH3OH, C2H5OH, C3H7OH,

nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ

C4H9OH,....CH2n+1OH

sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 8: Đồng phân a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. 223

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

2. Đồng phân

- Cho các chất sau :

VD . CH3−CH2−OH,

CH3−CH2−OH, CH3−O−CH3,

có cùng CTPT là C2H6O.

CH3−O−CH3

CH3−CH2−CH2−OH Hãy cho biết chất nào có cùng CTPT ?

* Khái niệm: Những hợp chất khác

- Hai chất đó gọi là đồng phân của nhau nhưng có cùng CTPT. nhau. Vậy đồng phân là gì ? - Em hãy cho biết có những loại đồng

* Các loại đồng phân: + Đồng phân cấu tạo:

phân nào?

- mạch C

- Hãy viết đồng phân của chất có CTPT

- loại nhóm chức.

là C4H8? + Dựa vào kết quả kiểm tra bài cũ đưa ra ví dụ đồng phân loại nhóm chức và vị trí nhóm chức. Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm hoàn thành phiếu học tập Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện.

- vị trí liên kết bội(hay vị trí nhóm chức) + Đồng phân lập thể. VD. C4H8 + đồng phân về vị trí liên kết đôi. CH3−CH = CH−CH3 CH2=CH−CH2−CH3 + Đồng phân mạch C. CH3−CH

CH−CH3

CH2=C−CH3 CH3

Bước 4: Kết luận, nhận định: 224

GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 9: Liên kết hoá học a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

IV. Liên kết hoá học - cấu trúc phân

- Em hãy cho biết liên kết hoá học chủ tử hợp chất hữu cơ yếu trong hợp chất hữu cơ?

- Liên kết hoá học chủ yếu trong

- Em hãy cho biết liên kết đơn là liên

phân tử hợp chất hữu cơ là liên kết

kết như thế nào?

cộng hoá trị.

- Em hãy cho biết liên kết đôi là liên

+ Liên kết xích ma(): Bền vững.

kết như thế nào?

+ Liên kết pi ( ): Kém bền.

- Liên kết đôi bao gồm các liên kết nào?Hãy cho VD hợp chất có liên kết đôi. - Em hãy cho biết liên kết ba là liên kết như thế nào?

1. Liên kết đơn (liên kết ) - là liên kết do một cặp electron chung tạo nên. Vd:

- Liên kết ba bao gồm các liên kết nào? Hãy cho VD hợp chất có liên kết ba Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm hoàn thành

H −C − H H

2. Liên kết đôi

phiếu học tập

- Là liên kết do 2 cặp electron chung

Bước 3: Báo cáo thảo luận

giữa hai nguyên tử tạo nên.

- HĐ chung cả lớp: GV mời 4

- Liên kết đôi gồm một liên kết  và

nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1

một liên kết . 225

nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện.

VD:

CH2 = CH2.

3. Liên kết ba

Bước 4: Kết luận, nhận định:

- Là liên kết do 3 cặp electron chung

GV chốt lại kiến thức.

giữa hai nguyên tử tạo nên. - Liên kết đôi gồm một liên kết  và hai liên kết . VD:

CH CH

c) CH3−CH = CH−CH3 d) CH2=CH−CH2−CH3 e) CH3−CH2−CH3 g) CH3−CH=CH2 h) CH3−C CH - Những chất là đồng đẳng của nhau: a và e; b và e; c và g; d và g. - Những chất là đồng phân của nhau: a và b;

c và d

D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG 226

a) Mục tiêu: Luyện tập, vận dụng các kiến thức giải quyết các vấn đề thực tiễn. b. Nội dung: Dạy học trên lớp, hoạt động nhóm, hoạt động cá nhân. c. Sản phẩm: Bài làm của học sinh, kĩ năng tính toán hóa học d. Tổ chức thực hiện: - Giáo viên cho hs tự trao đổi các câu hỏi về nội dung bài học liên quan đến thực tiễn xung quanh hs. ( Ghi lại những câu hay của hs để tích lũy) * HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ Hướng dẫn HS tìm hiểu thêm các nội dung liên quan đến bài học. HD học sinh tự học, tự tìm hiểu về bài cũ và bài mới, đưa ra các câu hỏi mở rộng cho học sinh tham khảo

227

Ngày soạn: Tiết 32, 33: LUYỆN TẬP: HỢP CHẤT HỮU CƠ - CÔNG THỨC PHÂN TỬ CÔNG THỨC CẤU TẠO

I. MỤC TIÊU: 1. Kiến thức: HS Biết được: - Củng cố các khái niệm về hoá học hữu cơ, các loại hợp chất hữu cơ và các loại phản ứng hữu cơ. - Phân biệt các loại đồng phân cấu tạo. - Học sinh biết cách thành lập công thức phân tử của các hợp chất hữu cơ từ kết quả phân tích định tính. 2. Năng lực * Các năng lực chung - Năng lực tự học - Năng lực hợp tác - Năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề - Năng lực giao tiếp * Các năng lực chuyên biệt - Năng lực sử dung ngôn ngữ - Năng lực thực hành hóa học - Năng lực tính toán - Năng lực giải quyết vấn đề thông qua hóa học - Năng lực vận dụng kiến thức hóa học vào cuộc sống 3. Phẩm chất

228

Yêu gia đình, quê hương đất nước; Nhân ái khoan dung; Trung thực, tự trọng, chí công, vô tư; Tự lập, tự tin, tự chủ; Có trách nhiệm với bản thân, cộng đồng, đất nước, nhân loại; Nghĩa vụ công dân. II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU 1. Giáo viên Nội dung kiến thức và hệ thống bài tập 2. Học sinh Cần chuẩn bị trước nội dung bài học ở nhà. III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG: (10 phút) a) Mục tiêu: Tạo tâm thế trước khi bắt đầu học bài mới. b) Nội dung: Giáo viên cho HS làm các thí nghiệm c) Sản phẩm: Học sinh làm thí nghiệm d. Tổ chức thực hiện: Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: Giáo viên đặt câu hỏi, giới thiệu các thí nghiệm Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm thực hiện thí nghiệm Bước 3: Báo cáo thảo luận - GV mời một nhóm báo cáo kết quả, các nhóm khác góp ý, bổ sung. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV nhận xét, chuyển sang hoạt động tiếp theo: HĐ hình thành kiến thức. B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI Hoạt động 1: Lý thuyết a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: 229

HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

1. Hợp chất hữu cơ là hợp chất của

Nhắc lại khái niệm hợp chất hữu cơ là

cacbon (trừ CO, CO2, muối cacbonat,

gì? phân loại hợp chất hữu cơ.

xianua, cacbua...)

đặc điểm của hợp chất hữu cơ?

2. Hợp chất hữu cơ được chia thành 2

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm hoàn thành phiếu học tập

nhóm là hiđrocacbon và dẫn xuất hiđrocacbon. 3. Liên kết hóa học trong phân tử hợp chất hữu cơ là liên kết cộng hoá trị.

Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 2: Các loại công thức biểu diênc phần tử hợp chất hữu cơ a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH

230

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

4. Các loại công thức biểu diễn phân tử

HS nghiên cứu sgk, thảo luận nhóm

hợp chất hữu cơ

để hoàn thành phiếu học tập.

Công thức đơn giản nhất

Phân tích nguyên tố

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm hoàn thành

Khối lượng mol phân tử

phiếu học tập

Công thức phân tử

Bước 3: Báo cáo thảo luận

Thuyết cấu tạo hóa học

- HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1

Công thức cấu tạo

nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức.

Hoạt động 3: Các loại phản ứng trong hoá học hữu cơ a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

5. Các loại phản ứng hay gặp trong hoá

HS nghiên cứu sgk, thảo luận nhóm

học hữu cơ là phản ứng thế, phản ứng

để hoàn thành phiếu học tập.

cộng, phản ứng tách

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm hoàn thành

Tính

phiếu học tập

chất

Bước 3: Báo cáo thảo luận 231

- HĐ chung cả lớp: GV mời 4

Chất Hơn

Tương Tương

nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1

đồng kém

tự

nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ

đẳng nCH2

nhau

Chất Giống Khác

Khác

sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định:

đồng nhau GV chốt lại kiến thức.

phân

C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP a. Mục tiêu: Củng cố, luyện tập kiến thức vừa học. b. Nội dung: Hoàn thành các câu hỏi trong phiếu bài tập. c. Sản phẩm: HS vận dụng các kiến thức vào giải quyết các bài tập d. Tổ chức thực hiện: Bài tập làm thêm: 1. Chất hữu cơ A có tỉ khối hơi so với êtan là 2. Hãy xác định CTPT của A biết A chỉ chứa C, H, O. 2. Hợp chất A (C, H, O, N) có MA = 89 đvc. Khi đốt cháy 1 mol A thu được hơi H2O, 3 mol CO2 và 0,5 mol N2. Tìm CTPT của A và viết CTCT các đồng phân mạch hở của A biết rằng A là hợp chất l. tính. 3. Cần 7,5 thể tích O2 thì đốt cháy vừa đủ 1 thể tích hơi hiđrocacbon A. Xác định CTPT của hiđrocacbon đó? 4. Trộn 6 cm3 chất A có công thức CZxHy và 6 cm3 chất B có công thức CxH2x với 70 cm3 O2 rồi đốt. Sau khi làm ngưng tụ hơi nước thu được 49 cm3 khí trong đó có 36 cm3 bị hấp thụ bởi nước vôi trong và phần còn lại bị hấp thụ bởi P. Xác định CTPT của A, B? 5. Sau khi đốt 0,75 l một hỗn hợp gồm chất hữu cơ A và CO2 bằng 3,75 l khí O2 lấy dư người ta thu được 5,1 l hỗn hợp mới. Nếu cho hơi nước ngưng tụ hết, thể tích trên còn lại 2,7 l và nếu cho lội tiếp qua 1 l dung dịch KOH thì chỉ còn 0,75 l. Các khí đo ở cùng điều kiện. 232

Tìm CTPT của A? 6. Cho 4,6 l hỗn hợp gồm CxHy A và CO vào 30 l O2 dư rồi đốt. Sau phản ứng thu được một hỗn hợp 38,7 l. Sau khi cho hơi nước ngưng tụ còn lại 22,7 l và sau đó lội qua dung dịch KOH còn lại 8,5 l khí. Tìm CTPT của A1. Đốt cháy hoàn toàn 5,8 gam chất hữu cơ A thu được 2,65 gam Na2CO3, 12,1 gam CO2 và 2,25 gam D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG a) Mục tiêu: Luyện tập, vận dụng các kiến thức giải quyết các vấn đề thực tiễn. b. Nội dung: Dạy học trên lớp, hoạt động nhóm, hoạt động cá nhân. c. Sản phẩm: Bài làm của học sinh, kĩ năng tính toán hóa học d. Tổ chức thực hiện: - Giáo viên cho hs tự trao đổi các câu hỏi về nội dung bài học liên quan đến thực tiễn xung quanh hs. ( Ghi lại những câu hay của hs để tích lũy) * HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ Hướng dẫn HS tìm hiểu thêm các nội dung liên quan đến bài học. HD học sinh tự học, tự tìm hiểu về bài cũ và bài mới, đưa ra các câu hỏi mở rộng cho học sinh tham khảo

233

234

Ngày soạn: Tiết 34, 35: ÔN TẬP HỌC KÌ I I. MỤC TIÊU: 1. Kiến thức: HS Biết được: - Hệ thống kiến thức sự điện li và phản ứng trao đổi. - Hệ thống kiến thức về tính chất hoá học của nitơ, photpho và cacbon. - Vận dụng kiến thức để làm một số dạng bài tập cơ bản. 2. Năng lực * Các năng lực chung - Năng lực tự học - Năng lực hợp tác - Năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề - Năng lực giao tiếp * Các năng lực chuyên biệt - Năng lực sử dung ngôn ngữ - Năng lực thực hành hóa học - Năng lực tính toán - Năng lực giải quyết vấn đề thông qua hóa học - Năng lực vận dụng kiến thức hóa học vào cuộc sống 3. Phẩm chất Yêu gia đình, quê hương đất nước; Nhân ái khoan dung; Trung thực, tự trọng, chí công, vô tư; Tự lập, tự tin, tự chủ; Có trách nhiệm với bản thân, cộng đồng, đất nước, nhân loại; Nghĩa vụ công dân. II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU 1. Giáo viên Chuẩn bị nội dung kiến thức và một số dạng bài tập cơ bản để luyện tập cho học sinh 235

2. Học sinh Cần chuẩn bị trước nội dung ôn tập trước. III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG: (10 phút) a) Mục tiêu: Tạo tâm thế trước khi bắt đầu học bài mới. b) Nội dung: Giáo viên cho HS làm các thí nghiệm c) Sản phẩm: Học sinh làm thí nghiệm d. Tổ chức thực hiện: Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: Giáo viên đặt câu hỏi, giới thiệu các thí nghiệm Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm thực hiện thí nghiệm Bước 3: Báo cáo thảo luận - GV mời một nhóm báo cáo kết quả, các nhóm khác góp ý, bổ sung. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV nhận xét, chuyển sang hoạt động tiếp theo: HĐ hình thành kiến thức. B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI Hoạt động a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

I. Điện li

Sự điện li? chất điện li? Phân biệt chất

1. Lý thuyết

điện li mạnh yếu?

- Sự điện li 236

Quan điểm của Areniut về axit - bazơ?

- Chất điện li

Tích số ion của nước?

Phân biệt chất điện li mạnh & yếu.

Điều kiện của phản ứng trao đổi ion

- Axit - bazơ theo Areniut.

trong dung dịch. Bản chất của phản ứng trao đổi ion trong dung dịch? Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm hoàn thành

- Tích số ion của nước. Khái niệm pH. - Điều kiện phản ứng trao đổi.

phiếu học tập Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 2: Bài tập a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

2. Bài tập

Giáo viên hướng dẫn một số dạng bài

- Tính pH của dung dịch.

tập cơ bản để học sinh về nhà làm.

- So sánh nồng độ ion chất điện li.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

- Nồng độ dung dịch.

HS: Hoạt động nhóm hoàn thành 237

phiếu học tập Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 3: Đơn chất Nitơ - Photpho - Cacbon - Silic a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

II. Nitơ - Photpho - Cacbon - Silic

So sánh tính chất hoá học cơ bản của

1. Đơn chất

các loại đơn chất? Nguyên nhân giống

- Tính oxi hoá

nhau tính chất hoá học cơ bản? So sánh độ hoạt động trong một chu kỳ, một

Tác dụng với chất khử

nhóm Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

- Tính khử

HS: Hoạt động nhóm hoàn thành

Tác dụng với chất khử.

phiếu học tập Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. 238

Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 4: Hợp chất của nitơ, photpho, cacbon, silic. Hợp chất với hiđro a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

2. Hợp chất

chỉ xét hợp chất hiđro của nitơ.

a. Hợp chất với hiđro

Tính chất hoá học cơ bản của amoniac? NH3 có tính bazơ yếu và tính khử. Cho Ví dụ?

b. Oxit

Các oxit của cacbon tính chất hoá học

Oxit cacbon

cơ bản? Tính chất hoá học đặc trưng của silic đioxit? Hiđroxit của nitơ, photpho, cacbon,

CO có tính khử mạnh CO2 có là oxit axit SiO2

silic. Tính chất hoá học cơ bản? Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

c. Hiđroxit

HS: Hoạt động nhóm hoàn thành

Hiđroxit nitơ HNO3 là chất oxi hoá

phiếu học tập

mạnh và tính axit mạnh

Bước 3: Báo cáo thảo luận

Hiđroxit photpho H3PO4 là axit trung

- HĐ chung cả lớp: GV mời 4

bình, điện li ba nấc.

nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1

Hiđroxit cacbon H2CO3

nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ

Hiđroxit silic H2SiO3

sung, phản biện. 239

↓

Al(OH)3

↑

↓

Al(NO3)3←HNO3← NO2 b. P → P2O5 → H3PO4 Bài tập 2 Cho 3 gam Cu và Al tác dụng với dung dịch HNO3 đặc dư, đun nóng, sinh ra 4,48 lít khí duy nhất NO2 (đktc). Xác định phần trăm khối lượng mỗi kim loại trong hỗn hợp. Bài tập 3 Nung 52,65gam CaCO3 ở 1000oC và cho toàn bộ lượng khí thoát ra hấp thụ hết vào 500ml dung dịch NaOH 1,8M. Hỏi thu được những muối nào? Khối lượng là bao nhiêu? Biết rằng hiệu suất của phản ứng nhiệt phân CaCO3 là 95%. D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG a) Mục tiêu: Luyện tập, vận dụng các kiến thức giải quyết các vấn đề thực tiễn. b. Nội dung: Dạy học trên lớp, hoạt động nhóm, hoạt động cá nhân. c. Sản phẩm: Bài làm của học sinh, kĩ năng tính toán hóa học d. Tổ chức thực hiện: - Giáo viên cho hs tự trao đổi các câu hỏi về nội dung bài học liên quan đến thực tiễn xung quanh hs. ( Ghi lại những câu hay của hs để tích lũy) 240

241

Ngày soạn: Tiết 36: KIỂM TRA HỌC KÌ 1 I. MỤC TIÊU: 1. Kiến thức: HS Biết được: - Kiểm tra, đánh giá học sinh nắm kiến thức của chương trình học kì 1 - Ứng dụng tính chất để giải một số bài tập - Thái độ tích cực trong học tập. 2. Năng lực * Các năng lực chung - Năng lực tự học - Năng lực hợp tác - Năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề - Năng lực giao tiếp * Các năng lực chuyên biệt - Năng lực sử dung ngôn ngữ - Năng lực thực hành hóa học - Năng lực tính toán - Năng lực giải quyết vấn đề thông qua hóa học - Năng lực vận dụng kiến thức hóa học vào cuộc sống 3. Phẩm chất Yêu gia đình, quê hương đất nước; Nhân ái khoan dung; Trung thực, tự trọng, chí công, vô tư; Tự lập, tự tin, tự chủ; Có trách nhiệm với bản thân, cộng đồng, đất nước, nhân loại; Nghĩa vụ công dân. II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU 1. GV: Nội dung kiểm tra Thành lập ma trận đề, đề kiểm tra và đáp án 242

2. HS: Ôn tập các kiến thức học kì 1 IV. Tiến trình kiểm tra

243

Ngày soạn: Ngày dạy: Chương 5: HIDROCACBON NO Tiết 37: ANKAN I. MỤC TIÊU: 1. Kiến thức: HS Biết được: - Công thức chung của dãy đồng đẳng ankan, CTCT, gọi tên một số ankan đơn giản - Tính chất hóa học của ankan và phản ứng đặc trưng của hidrocacbon no là phản ứng thế. - Tầm quan trọng của hidrocacbon no trong công nghiệp và trong đời sống - Vì sao các ankan khá trơ về mặt hóa học, do đó hiểu được vì sao phản ứng đặc trưng của ankan là phản ứng thế. - Vì sao các hidrocacbon no lại được dùng làm nhiên liệu và nguyên liệu cho công nghiệp hóa chất, từ đó thấy được tầm quan trọng và ứng dụng của H.C no. - Lập dãy đồng đẳng, viết các đồng phân. - Viết và xác định sản phẩm chính của phản ứng thế - Gọi được tên các ankan cũng như sản phẩm tạo ra trong các phản ứng. - Giáo dục cho học sinh lòng say mê học tập. 2. Năng lực * Các năng lực chung - Năng lực tự học - Năng lực hợp tác - Năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề - Năng lực giao tiếp * Các năng lực chuyên biệt - Năng lực sử dung ngôn ngữ 1

- Năng lực thực hành hóa học - Năng lực tính toán - Năng lực giải quyết vấn đề thông qua hóa học - Năng lực vận dụng kiến thức hóa học vào cuộc sống 3. Phẩm chất Yêu gia đình, quê hương đất nước; Nhân ái khoan dung; Trung thực, tự trọng, chí công, vô tư; Tự lập, tự tin, tự chủ; Có trách nhiệm với bản thân, cộng đồng, đất nước, nhân loại; Nghĩa vụ công dân. II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU 1. GV: Mô hình phân tử metan, butan. 2. HS: Ôn lại lí thuyết về đồng đẳng, đồng phân, loại phản ứng và cách viết. III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG: (10 phút) a) Mục tiêu: Tạo tâm thế trước khi bắt đầu học bài mới. b) Nội dung: Giáo viên cho HS làm các thí nghiệm c) Sản phẩm: Học sinh làm thí nghiệm d. Tổ chức thực hiện: Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: Giáo viên đặt câu hỏi, giới thiệu các thí nghiệm Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm thực hiện thí nghiệm Bước 3: Báo cáo thảo luận - GV mời một nhóm báo cáo kết quả, các nhóm khác góp ý, bổ sung. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV nhận xét, chuyển sang hoạt động tiếp theo: HĐ hình thành kiến thức. B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI Hoạt động 1: Đồng đẳng a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. 2

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

1. Đồng đẳng ankan

GV: Nếu biết chất đồng đẳng đầu tiên CH4, C2H6, C3H8, … hợp thành dãy của dãy ankan là CH4, em hãy lập công đồng đẳng gọi là dãy đồng đẳng của thức các chất đồng đẳng tiếp theo.

ankan(parafin).

GV: - Vậy CT chung của dãy đồng đẳng - CT chung: CnH2n+2(n>1) ankan là như thế nào? - Chỉ số n có giá trị như thế nào? GV cho HS quan sát mô hình phân tử butan. Giúp HS rút ra được các nhận xét. GV nhấn mạnh thêm về các góc: CCC, CCH, HCH vào khoảng 109,50.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: vận dụng khái niệm đồng đẳng để xây dựng dãy đồng đẳng của CH4 (hơn, kém …CH2) Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 2: Đồng phân 3

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

2. Đồng phân

GV: Với ba chất đầu dãy đồng đẳng, em - 3 chất đầu dãy không có đồng phân hãy viết CTCT cho các chất đó. Các chất - Từ C H trở lên có đồng phân mạch 4 10 này có một hay nhiều CTCT mạch hở? cacbon GV tương tự. GV yêu cầu HS viết * C H có 2 đồng phân cấu tạo: 4 10 CTCT cho các chất C4H10, C5H12 CH3 - CH2 - CH2 - CH3: butan GV hướng dẫn HS phân biệt các trật tự sắp xếp cấu trúc của chất đó (lưu ý HS tránh viết các cấu trúc trùng lặp nhau, chú ý đến trình tự viết CTCT các đồng CH3 - CH - CH3: 2-metyl propan phân)  Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: CH3 HS nhận xét rút ra kết luận * C5H12 có 3 đồng phân cấu tạo: Bước 3: Báo cáo thảo luận CH3 - CH2 - CH2 – CH2 – CH3: pentan - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 CH3 - CH - CH2 – CH3 2-metyl butan nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1  nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức.

CH3

(isopentan)

CH3 CH3 C CH3 CH3

2,2-dimetyl propan (neopentan)

Hoạt động 3: Danh pháp a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VIÊN VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

3/ Danh pháp

- Giới thiệu bảng 5.1 SGK

3.1 Danh pháp thay thế(Theo IUPAC)

- Yêu cầu HS luyện tập gọi tên các a/ Ankan mạch không phân nhánh ankan không phân nhánh. - Từ CTCT  tên gọi  Rút ra cách gọi tên ankan có

(bảng 5.1 SGK trang 111) Tên ankan mạch thẳng =Tên mạch C chính+an

nhánh? GV: Hướng dẫn hs biêt bậc của cacbon:

CH3 CH2 CH2 CH3

CH3 CH2 CH2 CH2 CH3

Butan

Penan

- Bậc của nguyên tử C ở phân tử * Tên gốc ankyl ankan bằng số nguyên tử C liên kết trực tiếp với nó - Ankan không phân nhánh chỉ chứa C bậc I, II - Ankan phân nhánh trong phân tử chứa C bậcI, II, III, IV. Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

Đổi đuôi an thành yl H CnH2n+2  CnH2n+1

(ankan)

(gốc ankyl)

Ví dụ: CH4(mêtan) C2H6(êtan)

-CH3(mêtyl) -C2H5(êtyl)

b/ Ankan có nhánh

HS: Hoạt động nhóm hoàn thành - Chọn mạch C dài nhất làm mạch chính. phiếu học tập

- Đánh số thứ tự sao cho vị trí nhánh nhỏ nhất. 5

Bước 3: Báo cáo thảo luận

- Đọc tên theo mẫu.

- HĐ chung cả lớp: GV mời 4

Số chỉ vị trí nhánh + Tên nhánh(theo thứ tự

nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm

a,b,c…) + Tên ankan mạch chính

1 nội dung), các nhóm khác góp

Ví dụ:

ý, bổ sung, phản biện. CH3 – CH – CH2 – CH3 Bước 4: Kết luận, nhận định: 

GV chốt lại kiến thức.

CH3

2-metylbutan

CH3  CH3 – C – CH – CH2 – CH3 



CH3 C2H5 3- etyl-2,2-dimetyl pentan 3.2. Danh pháp thông thường - Thêm n-: chỉ mạch khơng phân nhánh  Có một nhóm CH3 ở C thứ 2 đọc là iso… thí dụ: CH3 CH3 CH CH3 isobutan

 có hai nhóm CH3 ở C thứ 2 đọc là neo…thí dụ:

CH3

(a)

CH3 C CH3 CH3 neopentan

Nếu có nhiều nhánh giống nhau thì

* Chú ý:

thêm tiền tố đi(2 nhánh), tri(3 nhánh), tetra(4 nhánh) Ví dụ:

CH3 – CH – CH - CH3 



CH3 CH3 (2,3-Đimêtylbutan) * Bậc của Cacbon: Tính bằng số liên kết của C đó với C xung quanh: Ankan không phân nhánh H

CH3 CH3 H



H – CI – CII – CIII –CIV – CI – H 



CH3 H

Hoạt động 4: Tính chất vật lí a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

II. Tính chất vật lí

GV dựa vào SGK, GV yêu cầu HS thống kê các đặc điểm của ankan: Trạng thái.Tnc, T sôi, khối lượng riêng Khi phân tử khối. GV nhấn mạnh lại tóm tắt SGK. Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

*Trạng thái Từ C1  C4: chất khí. Từ C5  C17: ch/lỏng. Từ C18: chất rắn. * Khi phân tử khối tăng, Tnc, T sôi, khối lượng riêng cũng tăng theo. *Các ankan đều nhẹ hơn nước và

HS: Hoạt động nhóm hoàn thành

không tan trong nước, tan nhiều trong

phiếu học tập

các dung môi hữu cơ.

Ngày soạn: Tiết 38: ANKAN(tt) I. MỤC TIÊU: 1. Kiến thức: HS Biết được: - Công thức chung của dãy đồng đẳng ankan, CTCT, gọi tên một số ankan đơn giản - Tính chất hóa học của ankan và phản ứng đặc trưng của hidrocacbon no là phản ứng thế. - Tầm quan trọng của hidrocacbon no trong công nghiệp và trong đời sống - Vì sao các ankan khá trơ về mặt hóa học, do đó hiểu được vì sao phản ứng đặc trưng của ankan là phản ứng thế. - Vì sao các H.C no lại được dùng làm nhiên liệu và nguyên liệu cho công nghiệp hóa chất, từ đó thấy được tầm quan trọng và ứng dụng của H.C no. - Lập dãy đồng đẳng, viết các đồng phân. - Viết và xác định sản phẩm chính của phản ứng thế - Gọi được têncác ankan cũng như sản phẩm tạo ra trong các phản ứng. 2. Năng lực * Các năng lực chung - Năng lực tự học - Năng lực hợp tác - Năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề - Năng lực giao tiếp * Các năng lực chuyên biệt - Năng lực sử dung ngôn ngữ - Năng lực thực hành hóa học - Năng lực tính toán - Năng lực giải quyết vấn đề thông qua hóa học 10

- Năng lực vận dụng kiến thức hóa học vào cuộc sống 3. Phẩm chất Yêu gia đình, quê hương đất nước; Nhân ái khoan dung; Trung thực, tự trọng, chí công, vô tư; Tự lập, tự tin, tự chủ; Có trách nhiệm với bản thân, cộng đồng, đất nước, nhân loại; Nghĩa vụ công dân. II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU 1. GV: Mô hình phân tử metan, butan. 2. HS: Ôn lại lí thuyết về đồng đẳng, đồng phân, loại phản ứng và cách viết. III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG: (10 phút) a) Mục tiêu: Tạo tâm thế trước khi bắt đầu học bài mới. b) Nội dung: Giáo viên cho HS làm các thí nghiệm c) Sản phẩm: Học sinh làm thí nghiệm d. Tổ chức thực hiện: Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: Giáo viên đặt câu hỏi, giới thiệu các thí nghiệm Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm thực hiện thí nghiệm Bước 3: Báo cáo thảo luận - GV mời một nhóm báo cáo kết quả, các nhóm khác góp ý, bổ sung. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV nhận xét, chuyển sang hoạt động tiếp theo: HĐ hình thành kiến thức. B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI Hoạt động 1: Tính chất hóa học – Phản ứng thế a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: 11

HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

III. TÍNH CHẤT HOÁ HỌC

GV yêu cầu HS đọc SGK và đưa ra

Ankan tương đối trơ về mặt hoá học: Ở

những nhận xét chung về đặc điểm cấu nhiệt độ thường chúng không phản ứng tạo và tính chất hoá học của ankan.

với axit, bazơ và chất oxy hoá mạnh

GV lưu ý cho HS phản ứng đặc trưng (KMnO4) của ankan là phản ứng thế.

1. Phản ứng thế bởi halogen:(đặc

GV yêu cầu HS nhắc lại khái niệm phản trưng) ứng thế và nêu qui tắc thế trong phân tử Ví dụ: metan: Thay thế lần lượt từng nguyên CH + Cl  as  CH3Cl + HCl 4 2 tử H. clometan(metyl clorua)

GV Y/C HS xác định bậc C trong phân tử propan và viết PTHH p/ứ thế kèm

as CH3Cl + Cl2   CH2Cl2 + HCl

điclo metan(mrtylen clrrua)

theo % các chất sản phẩm. Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

as CH2Cl2 + Cl2   CHCl3 + HCl

triclometan(clorofom)

HS viết các phương trình phản ứng thế của metan.

as CHCl3 + Cl2   CCl4

Bước 3: Báo cáo thảo luận

HCl

tetra clometan(cacbon tetra clorua

- HĐ chung cả lớp: GV mời 4

- Các đồng đẳng: Từ C3H8 trở đi thì Clo

nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1

(nhất là brom) ưu tiên thế ở trong mạch.

nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ

Ví dụ:

sung, phản biện. CH3-CH2CH2Cl + HCl Bước 4: Kết luận, nhận định: → CH3-CH2-CH3 + Cl2 GV chốt lại kiến thức. 1- clo propan(43%) Quy tắc thế: Ankan có nhiều bậc cacbon tham gia phản ứng thế cho hh nhiều sp thế mà spchính là thế H liên kết

CH3CHClCH3 + HCl

với C bậc cao hơn

2- clo propan(57%) 12

Hoạt động 2: Tính chất hóa học – Phản ứng tách a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

2/ Phản ứng tách (dehiđrohoá)

GV giúp HS có thể viết được các phản  Các ankan có phân tử khối nhỏ (t0, xt ứng tách trong các thí dụ mà GV đưa ra. thích hợp) → hiđrocacbon không no Sau khi đưa ra các thí dụ về C2H6, C3H8 tương ứng + H2 và C4H10: GV gợi ý

Ví dụ:

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

500 C CH3- CH3   CH2 = CH2 + H2 xt

HS đưa ra CTTQ: CnH2 n + 2

t0 xt

 Các an kan Có M lớn (t0, xt thích

CxH2x + CyH2y

hợp) còn phân cắt mạch C tạo các ankan có M nhỏ hơn.

ĐK:

( x2 ;

y  0 ; x+ y =

n) khi x = n thì y = 0 x = n – 1 thì y = 1 x = n – 2 thì y = 2….

Thí dụ: (theo SGK tr 114) CH3-CH2-CH2-CH3 ,p XT    CH 4  C 3 H 6 ,p XT    C2 H 4  C2 H 6 ,p XT    C4 H 8  H 2

Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định:

GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 3: Phản ứng oxi hóa a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

3. Phản ứng Oxi hóa

GV đưa thông tin gas là hỗn hợp nhiều - Phản ứng cháy, toả nhiều nhiệt: hiđrocacbon no khác nhau. GV làm thí nghiệm bật lửa gas. GV cho HS so sánh số mol CO2 với số mol H2O tạo thành và kết luận.

CnH2n+2+(3n+1 )O2 2

t 

CO2

+(n+1)H2O  Trong trường hợp O2 dư hoặc đủ.

GV cho HS viết một số p/ứ cụ thể: đủ, Phản ứng cháy ankan có: dư oxi (cháy hoàn toàn) hoặc thiếu oxi nCO2 <(n+1) H2O (cháy không hoàn toàn). Ví dụ: CH4 + 2 O2 đủ, dư  CO2 + 2H2O Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS nhận xét: Màu ngọn lửa. Sản phẩm tạo thành: (mùi, trạng thái). HS viết phản ứng cháy dưới dạng tổng quát. HS viết một số p/ứ cụ thể: - Giáo viên lưu ý học sinh: + Phản ứng toả nhiệt làm nguyên liệu + Không đủ O2 phản ứng cháy không hoàn toàn tạo ra C, CO... 14

Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 4: Điều chế và ứng dụng a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

IV. Điều chế và ứng dụng

bằng cách gì?

1. Điều chế

GV thông báo: Chưng cất phân đoạn a/ Trong công nghiệp: lấy từ khí thiên dầu mỏ thu được các ankan ở các phân nhiên, khí dầu mỏ. đoạn khác nhau. Từ khí thiên nhiên và khí mỏ dầu cũng thu được các ankan. Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS nghiên cứu SGK, kết hợp với những kiến thức thực tiễn của đời sống

b/ Phòng thí nghiệm CH3COONa

NaOH

t 

CH4+Na2CO3 Al4C3 + 12H2O  3CH4  +4Al(OH)3 2. Ứng dụng

để thấy được ứng dụng của ankan trong - Từ C1 đến C20 được ứng dụng làm nhiên liệu 2 lĩnh vực: Làm nguyên liệu sản xuất và làm nhiên liệu cung cấp năng lượng

- Nhiều Ankan được dùng làm dung môi

phục vụ cho đời sống và sản xuất.

và dầu bôi trơn máy 15

Bước 3: Báo cáo thảo luận

- Điều chế chất sinh hàn

- HĐ chung cả lớp: GV mời 4

- Nhờ tác dụng của nhiệt và các phản

nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1

ứng oxy hoá không hoàn toàn →

nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ

HCHO, rượu metylic, axit axetic

sung, phản biện.

…v..v…

Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP a. Mục tiêu: Củng cố, luyện tập kiến thức vừa học. b. Nội dung: Hoàn thành các câu hỏi trong phiếu bài tập. c. Sản phẩm: HS vận dụng các kiến thức vào giải quyết các bài tập d. Tổ chức thực hiện: GV khắc sâu kiến thức cho HS những nội dung sau: + Phản ứng đặc trưng của ankan là phản ứng thế. + Ứng dụng quan trọng của ankan: dùng làm nguyên liệu và nhiên liệu. D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG a) Mục tiêu: Luyện tập, vận dụng các kiến thức giải quyết các vấn đề thực tiễn. b. Nội dung: Dạy học trên lớp, hoạt động nhóm, hoạt động cá nhân. c. Sản phẩm: Bài làm của học sinh, kĩ năng tính toán hóa học d. Tổ chức thực hiện: - Giáo viên cho hs tự trao đổi các câu hỏi về nội dung bài học liên quan đến thực tiễn xung quanh hs. ( Ghi lại những câu hay của hs để tích lũy) * HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ Hướng dẫn HS tìm hiểu thêm các nội dung liên quan đến bài học. HD học sinh tự học, tự tìm hiểu về bài cũ và bài mới, đưa ra các câu hỏi mở rộng cho học sinh tham khảo

Ngày soạn: Ngày dạy: Tiết 39: LUYỆN TẬP: ANKAN (tiết 1) I. MỤC TIÊU: 1. Kiến thức: HS Biết được: - Tính chất vật lý, tính chất hóa học và ứng dụng ankan - Cấu trúc, danh pháp ankan - Rèn luyện kĩ năng viết CTCT và gọi tên. - Rèn luyện kĩ năng lập CTPT của hợp chất hữu cơ, viết PTHH của phản ứng thế có chú ý vận dụng quy luật thế vào phân tử ankan. Giáo dục cho học sinh lòng say mê học tập. 2. Năng lực * Các năng lực chung - Năng lực tự học - Năng lực hợp tác - Năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề - Năng lực giao tiếp * Các năng lực chuyên biệt - Năng lực sử dung ngôn ngữ - Năng lực thực hành hóa học - Năng lực tính toán - Năng lực giải quyết vấn đề thông qua hóa học - Năng lực vận dụng kiến thức hóa học vào cuộc sống 3. Phẩm chất

Yêu gia đình, quê hương đất nước; Nhân ái khoan dung; Trung thực, tự trọng, chí công, vô tư; Tự lập, tự tin, tự chủ; Có trách nhiệm với bản thân, cộng đồng, đất nước, nhân loại; Nghĩa vụ công dân. II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU 1.GV: Kẻ sẵn bảng tổng kết như SGK nhưng chưa điền dữ liệu. Hệ thống bài tập bám sát nội dung luyện tập. 2. HS: Chuẩn bị các bài tập trong chương 5 trước khi đến lớp. Hệ thống lại kiến thức đã được học. III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG: (10 phút) a) Mục tiêu: Tạo tâm thế trước khi bắt đầu học bài mới. b) Nội dung: Giáo viên cho HS làm các thí nghiệm c) Sản phẩm: Học sinh làm thí nghiệm d. Tổ chức thực hiện: Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: Giáo viên đặt câu hỏi, giới thiệu các thí nghiệm Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm thực hiện thí nghiệm Bước 3: Báo cáo thảo luận - GV mời một nhóm báo cáo kết quả, các nhóm khác góp ý, bổ sung. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV nhận xét, chuyển sang hoạt động tiếp theo: HĐ hình thành kiến thức. B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI Hoạt động 1: Kiến thức cần nắm a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. 18

c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

I.KIẾN THỨC CẦN NẮM

Gv nêu những vấn đề cơ bản đã được 1. Các phản ứng chính trong hoá hữu cơ: học

Thế, cộng, tách.

Cho các tổ thoả luận nhóm.

2. Ankan là hiđrocacbon no mạch hở, có

- Phản ứng chính trong hoá hữu cơ?

CTTQ là CnH2n+2 (n≥1)

- Ankan là gì? CTTQ?

3. từ C4H10 trở đi có đồng phân mạch

- Có những loại đồng phân nào? - Tính chất hoá học đặc trưng của ankan là gì? - Ứng dụng của ankan? Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

cacbon. 4. Tính chất hoá học đặc trưng của ankan là phản ứng thế. 5. Ankan là thành phần chính trong các loại nhiên liệu và là nguồn nguyên liệu phong phú cho CN hoá chất.

c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

Bài 1: CH3 – CH2 – CH2 – CH2 – CH3

GV hướng dẫn học sinh hoàn thành các CH3 – CH – CH2 – CH3 CH3 – CH – bài tập trong sgk.

CH3

Bài 1: Viết CTCT của các ankan sau:

CH3

Pentan, 2-metylbutan, isobutan, các Bài 2: a) Ankan có CTPT (C2H5)n  Cchất trên còn có tên gọi nào khác không? 2nH5n Bài 2: Ankan Y mạch không phân Vì ankan nên: 5n = 2n.2+2 => n = 2 nhánh có CTĐG nhất là C2H5. Vậy CTCT của Y là: CH3 – CH2 – CH2 a) Tìm CTPT, viết CTCT và gọi tên Y? – CH3 b) Viết ptpư của Y với clo khi chiếu sáng, chỉ rõ sản phẩm chính của phản ứng? Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm hoàn thành

CH3 – CH2 – CH2 – CH2Cl b) CH3 – CH2 – CH2 – CH3 + Cl2  HCl

phiếu học tập Bước 3: Báo cáo thảo luận

CH3 – CH – CH2 – CH3

- HĐ chung cả lớp: GV mời 4

b. Nội dung: Hoàn thành các câu hỏi trong phiếu bài tập. c. Sản phẩm: HS vận dụng các kiến thức vào giải quyết các bài tập d. Tổ chức thực hiện: BÀI TẬP TRẮC NGHIỆM Câu 1: Ứng dụng nào dưới đây KHÔNG phải là ứng dụng của ankan? A. Làm khí đốt, xăng dầu cho động cơ, dầu thắp sáng và đun nấu. B. Làm dung môi, dầu mỡ bôi trơn, nến, giấy dầu. C. Làm nguyên liệu tổng hợp các chất hữu cơ khác. D. Tổng hợp trực tiếp các polime có nhiều ứng dụng trong thực tế. Câu 2: Thành phần chính của “khí thiên nhiên” là: A. metan.

B. etan.

Câu 3: Cho ankan có CTCT là

C. propan.

D. butan.

CH3 – CH – CH2 – CH – CH3

CH3 – CH2

CH3

Tên gọi của A theo IUPAC là: A. 2,4 – đimetylhexan.

B. 3,5 – đimetylhexan.

C. 4 – etyl – 2 – metylpentan.

D. 2 – etyl – 4 – metylpentan

Câu 4: Phần trăm khối lượng cacbon trong phân tử ankan Y bằng 83,33%. CTPT của Y là A. C2H6

B. C3H8

C. C4H10

D. C5H12.

Câu 5: Đốt cháy hoàn toàn hỗn hợp X gồm hai ankan kế tiếp trong dãy đồng đẳng được 24,2 gam CO2 và 12,6 gam H2O. Công thức phân tử 2 ankan là: A. C3H8 và C4H10. B. C2H6 và C3H8.

C. CH4 và C2H6.

D. C4H10 và C5H12.

Ngày soạn: Ngày dạy: Tiết 40: LUYỆN TẬP: ANKAN (tiết 2) I. MỤC TIÊU: 1. Kiến thức: HS Biết được: - Tính chất vật lý, tính chất hóa học và ứng dụng ankan. - Cấu trúc, danh pháp ankan. - Rèn luyện kĩ năng viết CTCT và gọi tên. - Rèn luyện kĩ năng lập CTPT của hợp chất hữu cơ, viết PTHH của phản ứng thế có chú ý vận dụng quy luật thế vào phân tử ankan. Giáo dục cho học sinh lòng say mê học tập. 2. Năng lực * Các năng lực chung - Năng lực tự học - Năng lực hợp tác - Năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề - Năng lực giao tiếp * Các năng lực chuyên biệt - Năng lực sử dung ngôn ngữ - Năng lực thực hành hóa học - Năng lực tính toán - Năng lực giải quyết vấn đề thông qua hóa học - Năng lực vận dụng kiến thức hóa học vào cuộc sống 3. Phẩm chất

Yêu gia đình, quê hương đất nước; Nhân ái khoan dung; Trung thực, tự trọng, chí công, vô tư; Tự lập, tự tin, tự chủ; Có trách nhiệm với bản thân, cộng đồng, đất nước, nhân loại; Nghĩa vụ công dân. 4. Phát triển năng lực - Năng lực sử dụng ngôn ngữ hóa học - Năng lực giải quyết vấn đề thông qua môn hóa học - Năng lực tính toán hóa học II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU 1.GV: Kẻ sẵn bảng tổng kết như SGK nhưng chưa điền dữ liệu. Hệ thống bài tập bám sát nội dung luyện tập. 2. HS: Chuẩn bị các bài tập trong chương 5 trước khi đến lớp. Hệ thống lại kiến thức đã được học. III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG: (10 phút) a) Mục tiêu: Tạo tâm thế trước khi bắt đầu học bài mới. b) Nội dung: Giáo viên cho HS làm các thí nghiệm c) Sản phẩm: Học sinh làm thí nghiệm d. Tổ chức thực hiện: Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: Giáo viên đặt câu hỏi, giới thiệu các thí nghiệm Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm thực hiện thí nghiệm Bước 3: Báo cáo thảo luận - GV mời một nhóm báo cáo kết quả, các nhóm khác góp ý, bổ sung. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV nhận xét, chuyển sang hoạt động tiếp theo: HĐ hình thành kiến thức. 24

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI Hoạt động 1: Bài tập a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

Bài 3: gọi số mol CH4 là x, số mol C2H6

Bài 3: Đốt cháy hoàn toàn 3,36 lit hỗn là y hợp khí A gồm metan và etan thu được nA = 0,15 = x + y 4,48 lit khí CO2 (đktc). Tính %V mỗi n = 0,2 = x + 2y CO2 khí trong hỗn hợp A? giải hệ => x = 0,1 , y = 0,05 Bài 4: khi 1gam CH4 cháy toả ra => %V CH4 = 66,67% , %V C2H6 = 55,6KJ. Cần đốt bao nhiêu lit khí CH4 33,33% (đkc) để đủ lượng nhiệt đun 1 lit H2O (D = 1g/cm3) từ 250 C lên 1000 C. Biết Bài 4: muốn nâng 1gam nước lên 10 C cần

Nâng nhiệt độ của 1g nước lên 10 C cần

tiêu tốn 4,18J và giả sử nhiệt sinh ra

tiêu tốn 4,18J

chỉ dùng để làm tăng nhiệt độ của

Vậy khi nâng nhiệt độ 1g nước từ 250 C

nước.

lên 1000 C cần tiêu tốn lượng nhiệt

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

là:75.4,18 = 313,5J

HS: Hoạt động nhóm hoàn thành

Do đó lượng nhiệt cần tiêu tốn cho 1lit

phiếu học tập

nước từ 250 C lên 1000 C là 313,5.

Bước 3: Báo cáo thảo luận

1000 = 313,5KJ

- HĐ chung cả lớp: GV mời 4

Mặt khác: 1gam CH4 khi cháy toả

nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1

55,6KJ

nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ

Vậy để có 313,5KJ cần 5,6385 gam CH4

sung, phản biện. 25

VCH4 cần dùng là: 7,894 lít.

Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

CaO ,t CH3COONa(r) + NaOH (r)   CH4  + Na2CO3

(I)

Al4C3 + 12H2O  4Al(OH)3 + 3CH4 

(II)



cracking C3H8  C2H4  + CH4 

(III)

xt ,t C + 2H2   CH4 

(IV)

Phương pháp nào dùng để điều chế metan trong phòng thí nghiệm? A. (I), (IV).

B. (I), (II), (IV).

C. (I), (II). D. (I), (II), (III), (IV).

Câu 2: Đốt cháy hoàn toàn một hidrocacbon X thu được 6,72 lít CO2 ( đktc) và 7,2 g H2O. CTPT của X là: A. C2H6

B. C3H8

C. C4H10

D. CH4

Câu 3: Craking 40 lít butan thu được 56 lít hỗn hợp A gồm H2, CH4, C2H4, C2H6, C3H6, C4H8 và một phần butan chưa bị craking (các thể tích khí đo ở cùng điều kiện nhiệt độ và áp suất). Giả sử chỉ có các phản ứng tạo ra các sản phẩm trên. Hiệu suất phản ứng tạo hỗn hợp A là A. 40%.

B. 30%.

C. 80%.

D. 20%.

Câu 4: Hỗn hợp khí X gồm 2 hiđrocacbon A và B là đồng đẳng kế tiếp. Đốt cháy X với 64 gam O2 (dư) rồi dẫn sản phẩm thu được qua bình đựng Ca(OH)2 dư thu được 100 gam kết tủa. Khí ra khỏi bình có thể tích 11,2 lít ở 0oC và 0,4 atm. Công thức phân tử của A và B là: 26

A. CH4 và C2H6.

B. C2H6 và C3H8.

C. C3H8 và C4H10. D. C4H10 và C5H12.

Câu 5: Đốt cháy hoàn toàn một hiđrocacbon X thu được 0,11 mol CO2 và 0,132 mol H2O. Khi X tác dụng với khí clo (theo tỉ lệ số mol 1:1) thu được một sản phẩm hữu cơ duy nhất. Tên gọi của X là A. 2-Metylbutan.

B. etan.

C. 2,2-Đimetylpropan.

D. 2-Metylpropan.

Ngày soạn: Ngày dạy: Tiết 41: Bài thực hành số 3: PHÂN TÍCH ĐỊNH TÍNH NGUYÊN TỐ. ĐIỀU CHẾ VÀ TÍNH CHẤT CỦA METAN I. MỤC TIÊU: 1. Kiến thức: HS Biết được: - Biết nguyên tắc phân tích định tính các hợp chất hữu cơ: xác định sự có mặt của C, H trong hợp chất hữu cơ. - Tính chất của hiđrocacbon: Điều chế và thu khí CH4; thử tính chất của CH4; Phản ứng cháy, thử phản ứng với dung dịch Br2, dung dịch KMnO4. - Rèn luyện kĩ năng thực hành với các hợp chất hữu cơ. - Tiếp tục rèn luyện các kĩ năng thực hành thí nghiệm với lượng nhỏ hoá chất như nung nóng ống nghiệm chứa chất rắn, thử tính chất của khí… - Giáo dục cho học sinh lòng say mê học tập. - Thu gom và xử lý hoá chất dư và sản phẩm. - Rèn luyện tính cẩn thận và biết bảo quản của công. 2. Năng lực * Các năng lực chung - Năng lực tự học - Năng lực hợp tác - Năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề - Năng lực giao tiếp * Các năng lực chuyên biệt - Năng lực sử dung ngôn ngữ - Năng lực thực hành hóa học 28

- Năng lực tính toán - Năng lực giải quyết vấn đề thông qua hóa học - Năng lực vận dụng kiến thức hóa học vào cuộc sống 3. Phẩm chất Yêu gia đình, quê hương đất nước; Nhân ái khoan dung; Trung thực, tự trọng, chí công, vô tư; Tự lập, tự tin, tự chủ; Có trách nhiệm với bản thân, cộng đồng, đất nước, nhân loại; Nghĩa vụ công dân. 4. Phát triển năng lực - Năng lực sử dụng ngôn ngữ hóa học - Năng lực giải quyết vấn đề thông qua môn hóa học - Năng lực tính toán hóa học II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU 1. Dụng cụ - Ống nghiệm. - Đèn cồn. - Nút cao su một lỗ nay vừa ống nghiệm. - Ống hút nhỏ giọt. - Ống dẫn khí hình chữ L(l1: 5cm, l2: 20 cm) đầu nhánh dài và được vút nhọn: - Bộ giá thí nghiệm thực hành(đế sứ và cặp gỗ) - Cốc thủy tinh 100 – 200 ml - Kẹp hóa chất. - Giá để ống nghiệm 2 tầng. 2. Hóa chất - Đường kính (tinh bột, naphtalen v. v…) - CuO, bột CuSO4 khan, CH3COONa đã được nghiền nhỏ. - Đoạn dây Cu đường kính 0,5 mm dài 20 cm - Vôi tôi xút (NaOH và CaO). 29

- Dung dịch KMnO4 loãng - Dung dịch nước brom - Dung dịch nước vôi trong - Nắm bông III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG: (10 phút) a) Mục tiêu: Tạo tâm thế trước khi bắt đầu học bài mới. b) Nội dung: Giáo viên cho HS làm các thí nghiệm c) Sản phẩm: Học sinh làm thí nghiệm d. Tổ chức thực hiện: Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: Dặn dò trước buổi thực hành GV: - Nêu nội dung của tiết thựchành. Yêu cầu HS trình bày kiến thức liên quan đến bài thực hành. GV biểu diễn cho HS xem cách lắp dụng cụ theo hình 5.2 - SGK tr114. Sau khi làm xong phải bỏ ống nghiệm chứa Ca(OH)2… ra trước sau đó mới tắt đèn cồn. Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm thực hiện thí nghiệm Bước 3: Báo cáo thảo luận - GV mời một nhóm báo cáo kết quả, các nhóm khác góp ý, bổ sung. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV nhận xét, chuyển sang hoạt động tiếp theo: HĐ hình thành kiến thức. B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI Hoạt động 1: Thí nghiệm 1 a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. 30

d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

Thí nghiệm 1: Xác định sự có mặt của

Chia học sinh ra rừng nhóm để thực C, H trong hợp chất hữu cơ hành

- Nghiền nhỏ khoảng 0,2  0,3ghợp

Giáo viên lưu ý: - Cần chuẩn bị sẵn bột CuSO4: nghiền nhỏ các tinh thể CuSO4.5H2O bằng cối rồi sấy khô trong capsun sứ

chất hữu cơ(đường kính, băng phiến hoặc tinh bột) rồi trộn đều với 1g bột CuO. Cho hỗn hợp vào đáy ống nghiệm khô. Cho tiếp 1g bột CuO để phủ kín

hổn hợp. Đặt 1 mẫu bông có rắc các hạt - Cần tộn kĩ hỗn hợp của chất hữu cơ và CuSO4 khan ở phần trên ống nghiệm. CuO, cho vào tận đáy ốngnghiệm Đậy nút có ống dẫn khí sục vào ống - Hướng dẫn HS đặt ống nghiệm nằm nghiệm chứa nước vôi trong. Lắp dụng cụ như hình vẽ. ngang Hoãn hôï p 0,2gC12H22O11 vaø 1-2 g Cu O

- Dùng đèn cồn nung nóng nhẹ toàn Boâng taåm boät CuSO4 khan

bộ ống nghiệm, sau đó đun nóng mạnh phần có chứa hỗn hợp phản ứng và ghi lại hiện tượng quan sát

Ban ñaàu laø nöôùc voâi trong

được

Xaùc ñònh ñònh tính C, H trong saccarozô

Lưu ý:Đưa điểm nóng nhất của ngọn lửa đèn cồn tiếp xúc với phần đáy ống nghiệm. Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm hoàn thành phiếu học tập Bước 3: Báo cáo thảo luận

- HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 2: Thí nghiệm 2: Điều chế và thử một vài tính chất của metan a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VIÊN VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm

Thí nghiệm 2: Điều chế và thử một vài tính chất

vụ:

của metan

Gv lưu ý:Nên chuẩn bị sẳn vôi

4-5 g hoãn hôïp CH3COONa:

tôi xút và CH3COONa khan cho

CaO, NaOH tæ leä kl 1: 2

các nhóm thực hành: Tán nhỏ vôi sống (không dùng bột vôi có

CH4

H2O

sẳn) rồi trộn nhanh với xút hạt theo tỉ lệ 1,5:1 sau đó trộn nhanh

Ñieàu cheá metan trong phoøng thí nghieäm

CH3COONa khan với vôi tôi xút theo tỉ lệ 2:3 Oáng nghiệm chứa hỗn hợp phản ứng được lắp theo hướng nằm ngang trên giá thí nghiệm HS xem cách lắp dụng cụ theo hình vẽ.

Nghiền nhỏ 1 g CH3COONa khan cùng với 2 g vôi tôi xút (CaO + NaOH) rồi cho vào đáy ống 32

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

nghiệm có lắp ống dẫn khí (giống như hình 5.5).

HS: Hoạt động nhóm hoàn

Đun nóng từ từ, sau đó đun nóng mạnh phần

thành phiếu học tập

ống nghiệm có chứa hổn hợp phản ứng đồng

Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi

thời lần lượt làm các thao tác: Đưa đầu ống dẫn khí sục vào dung dịch KMNO4 1%.

nhóm 1 nội dung), các nhóm

Đưa đầu ống dẫn khí sục vào nước brom.

khác góp ý, bổ sung, phản

Đưa que diêm đang cháy tới đầu ống dẫn khí.

biện.

Đưa một mẫu sứ trắng chạm vào ngọn lửa của

Bước 4: Kết luận, nhận định:

metan

GV chốt lại kiến thức.

Hoãn hôïp CH3COONa CaO, NaOH

dd KMnO4

Ñieàu cheá vaø thöû tính chaát metan

dd Br2

Ñieàu cheá vaø thöû tính chaát metan

Hoạt động 3 a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: Gv yêu cầu Hs viết tường trình theo mẫu Hoạt động 4 a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: GV y/c HS rửa dọn dụng cụ thực hành, nộp bản tường trình. 33

Ngày soạn: Ngày dạy: Chương 6: HIĐROCACBON KHÔNG NO Chủ đề: HIĐROCACBON KHÔNG NO Tiết 42: ANKEN (tiết 1) I. MỤC TIÊU: 1. Kiến thức: HS Biết được: - Cấu tạo, danh pháp, đồng phân của anken. Phân biệt anken và ankan bằng phương pháp hóa học. - Vì sao anken có nhiều đồng phân hơn ankan tương ứng. -Viết đồng phân cấu tạo của anken. -Viết phản ứng chứng minh tính chất hoá học của anken. Giáo dục cho học sinh lòng say mê học tập. 2. Năng lực * Các năng lực chung - Năng lực tự học - Năng lực hợp tác - Năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề - Năng lực giao tiếp * Các năng lực chuyên biệt - Năng lực sử dung ngôn ngữ - Năng lực thực hành hóa học - Năng lực tính toán - Năng lực giải quyết vấn đề thông qua hóa học - Năng lực vận dụng kiến thức hóa học vào cuộc sống 35

3. Phẩm chất Yêu gia đình, quê hương đất nước; Nhân ái khoan dung; Trung thực, tự trọng, chí công, vô tư; Tự lập, tự tin, tự chủ; Có trách nhiệm với bản thân, cộng đồng, đất nước, nhân loại; Nghĩa vụ công dân. II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU 1. Giáo viên - Mô hình phân tử etilen, mô hình đồng phân cis, trans của but-2-en - Ống nghiệm, nút cao su kèm theo ống dẫn khí, kẹp ống nghiệm, đèn cồn, bộ giá thí nghiệm. - Hoá chất: H2SO4đặc, C2H5OH cát sạch, ddKMnO4, ddBr2. 2. Học sinh III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG: (10 phút) a) Mục tiêu: Tạo tâm thế trước khi bắt đầu học bài mới. b) Nội dung: Giáo viên cho HS làm các thí nghiệm c) Sản phẩm: Học sinh làm thí nghiệm d. Tổ chức thực hiện: Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: Giáo viên đặt câu hỏi, giới thiệu các thí nghiệm Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm thực hiện thí nghiệm Bước 3: Báo cáo thảo luận - GV mời một nhóm báo cáo kết quả, các nhóm khác góp ý, bổ sung. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV nhận xét, chuyển sang hoạt động tiếp theo: HĐ hình thành kiến thức. B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI Hoạt động 1: Đồng đẳng – Đồng phân cấu tạo a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. 36

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

1. Đồng đẳng

GV: y/c HS

- Etilen (C2H4), propilen (C3H6), butilen

* Viết đồng phân của C3H6

(C4H10)… đều có một liên kết đôi C=C, chúng hợp thành dãy đồng đẳng gọi là

 Ngoài xicloankan còn có anken cũng

dãy đồng đẳng của etilen

có công thức chung CnH2n - CT chung là: CnH2n (n ≥ 2) * Từ Ct của etilen và khái niệm đồng đẳng Gv yêu cầu HS viết CTPT một số đồng

2. Đồng phân

đẳng của etilen  viết CT tổng quát của a) Đồng phân cấu tạo anken - Gv cho Hs khái quát về các loại đồng phân của anken? GV yêu cầu HS viết tất cả CTCT của anken ứng với CTPT C2H4, C3H6, C4H8 Do trong phân tử có 1 lk đôi nên anken (n≥4) còn có thêm đồng phân vị trí liên kết đôi. Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

- Đồng phân vị trí lk đôi: CH2=CH-CH2-CH3 CH3-CH=CH-CH3 - Đồng phân mạch cacbon: CH2=C-CH2-CH3 CH3 CH2=CH-CH-CH3 CH3

HS: Hoạt động nhóm hoàn thành phiếu học tập Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 37

nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 2: Đồng phân hình học a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

b) Đồng phân hình học

* Gv cho Hs xem mô hình cis-but-2-en và tran-but-2-en

CH3

* Gv dùng sơ đồ sau để mô tả khái niệm đồng phân hình học.

H3C

C=C H

Điều kiện: R1≠ R2, R3≠ R4

CH3

C=C H

Cis

CH3

Trans

R3 C=C

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm hoàn thành phiếu học tập Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 38

nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 3: Danh pháp a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

3. Danh pháp

Gv gọi tên một số anken đầu dãy theo a) Tên thông thường danh pháp thông thường.

Tên ankan – an + ilen

Cách gọi tên thông thường của anken?

Ví dụ:

GV gọi tên thay thế của các anken sau:

CH2=CH-CH3

CH2=C-CH3

CH2=CH-CH3 ; CH2=CH-CH2-CH3 ;

Propilen

CH3CH=CH-CH3 ; CH| 2=C-CH3

CH2=CH-CH2-CH3

CH3

b) Tên IUPAC

* Gv giới thiệu cách gọi tên các anken a. Quy tắc theo danh pháp thay thế - Chọn mạch chính là mạch C dài nhất - Chọn mạch chính là mạch C dài nhất có chứa lk đôi có chứa lk đôi và có chứa nhiều nhánh nhất - Đánh số C mạch chính từ phía gần lk đôi hơn.

- Đánh số C mạch chính từ phía gần lk đôi hơn. Số chỉ nhánh – tên nhánh – tên C mạch chính – số chỉ lk đôi – en

Số chỉ vị trí nhánh – tên nhánh - Tên b. Ví dụ: mạch chính – số chỉ vị trí lk đôi – en - Gv gọi tên một số anken

CH2=CH2

CH2=CH-CH3

Eten

Propen

Dựa vào sgk nêu tính chất vật lí cơ bản CH =CH-CH -CH But – 1 – en 2 2 3 của anken? CH3-CH=CH-CH3 But – 2 –en Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm hoàn thành phiếu học tập Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 4: Tính chất vật lý – Tính chất hóa học a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

I. ĐỒNG ĐẲNG,

Dự đoán tính chất hoá học của anken?

DANH PHÁP

 liên kết

ĐỒNG PHÂN,

ở nối đôi của anken kém

bền vững nên trong phản ứng dẽ bị đứt III. TÍNH CHẤT VẬT LÝ - Từ C2  C4: Chất khí 40

ra để tạo thành liên kết  với các - Nhiệt độ nóng chảy, nhiệt độ sôi tăng nguyên tử khác.

theo M. - Các anken nhẹ hơn nước.

Gv nêu vấn đề: phản ứng cộng vào - Anken có tên lịch sử là olefin anken nói riêng và hiđrocacbon không - hầu như không tan trong nước no nói chung được xét với 3 tác nhân - Là những chất không màu. H2; Br2; HX III. TÍNH CHẤT HOÁ HỌC - Gv cho HS xem thí nghiệm: 1. Phản ứng cộng C2H4 + Br2 a) Cộng hiđro (Phản ứng hiđro hoá) - Phản ứng có xảy ra không? Hiện tượng t CH2=CH2 + H2   CH3-CH3 gì? viết ptpư? o

Sơ đồ chung: o

Ni ,t CnH2n + H2   CnH2n+2

C=C + H – A  – C – C –

b) Cộng halogen (Phản ứng halogen hoá)

H A * Gv viết sơ đồ phản ứng của propen với HCl, isobutilen với nước

CH2=CH2 + Cl2  ClCH2 - CH2Cl CH3CH=CHCH2CH3 + Br2  CH3 – CH – CH CH2CH3 Br

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

HS: Hoạt động nhóm hoàn thành

- Anken làm mất màu của dung dịch

phiếu học tập

brom

Bước 3: Báo cáo thảo luận

 Phản ứng này dùng để nhận biết

- HĐ chung cả lớp: GV mời 4

anken.

nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1

c) Phản ứng cộng nước và axit

nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ

*) Cộng axit: halogenua (HCl, HBr,

sung, phản biện.

HI), H2SO4đđ…

Bước 4: Kết luận, nhận định:

CH2=CH2 + HClk  CH3CH2Cl

GV chốt lại kiến thức. 41

CH2=CH2

H-OSO3H



CH3CH2OSO3H *) Cộng nước: o

t CH2=CH2 + H-OH   HCH2 –

CH2OH

*)Hướng của phản ứng cộng axit vào anken HCH2-CHCl-CH3 CH2=CH-CH3

sp chính ClCH2-CHH-CH3 Sp phụ

* Quy tắc Maccôpnhicôp Trong phản ứng cộng HX (axit hoặc nước) vào lk C=C của anken, H (phần mang điện tích dương) cộng vào C mang nhiều H hơn, còn X-(hay phần mang điện tích âm) cộng vào C mang ít H hơn. C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP a. Mục tiêu: Củng cố, luyện tập kiến thức vừa học. b. Nội dung: Hoàn thành các câu hỏi trong phiếu bài tập. c. Sản phẩm: HS vận dụng các kiến thức vào giải quyết các bài tập d. Tổ chức thực hiện: - Công thức chung và qui tắc gọi tên anken - Khái niệm đồng phân hình của anken Gv đưa ra bài tập vào phiếu học tập

1. Viết CTCT của các anken có CTPT: C5H10, chỉ rõ anken nào có đồng phân hình học, viết đồng phân hình học của anken đó 2. Anken có CTCT: CH3 – CH =| C – CH2 – CH3 CH3 Tên gọi anken theo IUPAC là: A. 3-Metylpent-2-en B. 3-Metylpent-3-en C. 2-Etylbut-2-en

D. 3-Etylbut-2-en

Ngày soạn: Ngày dạy: Chủ đề: HIĐROCACBON KHÔNG NO Tiết 43: ANKEN (tiết 2) I. MỤC TIÊU: 1. Kiến thức: HS Biết được: - Cấu tạo, danh pháp, đồng phân của anken. Phân biệt anken và ankan bằng phương pháp hóa học. - Vì sao anken có nhiều đồng phân hơn ankan tương ứng. -Viết đồng phân cấu tạo của anken. -Viết phản ứng chứng minh tính chất hoá học của anken. 2. Năng lực * Các năng lực chung - Năng lực tự học - Năng lực hợp tác - Năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề - Năng lực giao tiếp * Các năng lực chuyên biệt - Năng lực sử dung ngôn ngữ - Năng lực thực hành hóa học - Năng lực tính toán - Năng lực giải quyết vấn đề thông qua hóa học - Năng lực vận dụng kiến thức hóa học vào cuộc sống 3. Phẩm chất

Yêu gia đình, quê hương đất nước; Nhân ái khoan dung; Trung thực, tự trọng, chí công, vô tư; Tự lập, tự tin, tự chủ; Có trách nhiệm với bản thân, cộng đồng, đất nước, nhân loại; Nghĩa vụ công dân. II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU 1. Giáo viên - Mô hình phân tử etilen, mô hình đồng phân cis, trans của but-2-en (hoặc tranh vẽ) - Ống nghiệm, nút cao su kèm theo ống dẫn khí, kẹp ống nghiệm, đèn cồn, bộ giá thí nghiệm. - Hoá chất: H2SO4 đặc, C2H5OH, cát sạch, ddKMnO4, ddBr2. 2. Học sinh III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG: (10 phút) a) Mục tiêu: Tạo tâm thế trước khi bắt đầu học bài mới. b) Nội dung: Giáo viên cho HS làm các thí nghiệm c) Sản phẩm: Học sinh làm thí nghiệm d. Tổ chức thực hiện: Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: Giáo viên đặt câu hỏi, giới thiệu các thí nghiệm Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm thực hiện thí nghiệm Bước 3: Báo cáo thảo luận - GV mời một nhóm báo cáo kết quả, các nhóm khác góp ý, bổ sung. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV nhận xét, chuyển sang hoạt động tiếp theo: HĐ hình thành kiến thức. B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI Hoạt động 1: Phản ứng trùng hợp a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. 45

c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

4. Phản ứng trùng hợp

- Gv đặt vấn đề: anken có khả năng tham nCH2=CH2 gia phản ứng cộng hợp liên tiếp nhau tạo thành những phân tử mạch rất dài và có phân tử khối lớn. - GV viết sơ đồ và phương trình phản ứng trùng hợp etilen - Hướng dẫn Hs rút ra khái niệm. Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm hoàn thành

peoxit ,100 300 C   100 atm

[- CH2 – CH2 ]n

- Phản ứng trùng hợp là quá trình cộng hợp liên tiếp nhiều phân tử nhỏ giống nhau hoặc tương tự nhau tạo thành phân tử lớn gọi là polime. - Chất đầu gọi là monome - Số lượng mắc xích trong một phân tử polime gọi là hệ số trùng hợp, kí hiệu n

phiếu học tập Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 2: Phản ứng oxi hóa a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: 46

HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

5. Phản ứng oxi hoá

GV yêu cầu HS viết phản ứng cháy hoàn a) Oxi hoá hoàn toàn toàn của anken. Nhận xét tỉ lệ số mol H2O và số mol của CO2 trong sản phẩm.

CnH2n +

3n to O2   nCO2+ nH2O 2

b) Oxi hoá không hoàn toàn Anken làm mất màu dd KMnO4

GV làm thí nghiệm của etilen với dd  Dùng để nhận biết anken. KMnO4. Nêu hiện tượng? GV hướng dẫn hs viết

3CH2= CH2 + 2KMnO4 + 4H2O  3HO-CH2–CH2-OH+ 2MnO2 +2 KOH

PTHH. Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm hoàn thành phiếu học tập Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 3: Điều chế và ứng dụng a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: 47

HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

V. ĐIỀU CHẾ VÀ ỨNG DỤNG

GV yêu cầu HS nghiên cứu sgk và nêu 1. Điều chế phương pháp điều chế anken trong phòng thí nghiệm. Viết PTHH? Gv nêu phương pháp điều chế trong công nghiệp và yêu cầu HS viết PTPƯ

H SO ,170 C CH3CH2OH   CH2=CH2 + 2

H2O o

t C4H10   C2H4 + C2H6

minh họa.

2. Ứng dụng

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

- Tổng hợp Polime: PVC, PVA, PE...

HS: Hoạt động nhóm hoàn thành

- Tổng hợp các hoá chất khác: etanol,

phiếu học tập

etilen oxit, etilen glicol, anđehit

Bước 3: Báo cáo thảo luận

axetic...

- HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP a. Mục tiêu: Củng cố, luyện tập kiến thức vừa học. b. Nội dung: Hoàn thành các câu hỏi trong phiếu bài tập. c. Sản phẩm: HS vận dụng các kiến thức vào giải quyết các bài tập d. Tổ chức thực hiện: 1. Hãy trình cách phân biệt các chất khí sau: etan, etilen, CO2, SO2. 2. Viết ptpứ trùng hợp: propen, but-2-en, 48

Isobutilen. 3. Bài tập số 7 / trang 164 SGK D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG a) Mục tiêu: Luyện tập, vận dụng các kiến thức giải quyết các vấn đề thực tiễn. b. Nội dung: Dạy học trên lớp, hoạt động nhóm, hoạt động cá nhân. c. Sản phẩm: Bài làm của học sinh, kĩ năng tính toán hóa học d. Tổ chức thực hiện: - Giáo viên cho hs tự trao đổi các câu hỏi về nội dung bài học liên quan đến thực tiễn xung quanh hs. ( Ghi lại những câu hay của hs để tích lũy) * HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ Hướng dẫn HS tìm hiểu thêm các nội dung liên quan đến bài học. HD học sinh tự học, tự tìm hiểu về bài cũ và bài mới, đưa ra các câu hỏi mở rộng cho học sinh tham khảo

Ngày soạn: Ngày dạy: Chủ đề: HIĐROCACBON KHÔNG NO Tiết 44: ANKAĐIEN I. MỤC TIÊU: 1. Kiến thức: HS Biết được: - Khái niệm về ankađien: CT chung, phân loại, đồng đẳng, đồng phân danh pháp. - Đặc điểm cấu trúc của hệ liên kết đôi liên hợp - Phương pháp điều chế và ứng dụng của butađien và isopren - Vì sao phản ứng của ankađien xảy ra theo nhiều hướng hơn so vối anken. - Thành phần của cao su. Viết phản ứng cộng, phản ứng trùng hợp của butađien và isopren 2. Năng lực * Các năng lực chung - Năng lực tự học - Năng lực hợp tác - Năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề - Năng lực giao tiếp * Các năng lực chuyên biệt - Năng lực sử dung ngôn ngữ - Năng lực thực hành hóa học - Năng lực tính toán - Năng lực giải quyết vấn đề thông qua hóa học - Năng lực vận dụng kiến thức hóa học vào cuộc sống 3. Phẩm chất 50

Yêu gia đình, quê hương đất nước; Nhân ái khoan dung; Trung thực, tự trọng, chí công, vô tư; Tự lập, tự tin, tự chủ; Có trách nhiệm với bản thân, cộng đồng, đất nước, nhân loại; Nghĩa vụ công dân. II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU 1. Giáo viên: Mô hình phân tử but – 1,3 – đien, tư liệu về cao su. 2. Học sinh III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG: (10 phút) a) Mục tiêu: Kiểm tra bài cũ b) Nội dung: Giáo viên cho HS làm các thí nghiệm c) Sản phẩm: Học sinh làm thí nghiệm d. Tổ chức thực hiện: Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: Hoàn thàng chuỗi phản ứng: C4H10  C2H6  C2H4 C2H5OH  C2H4  C2H5Cl  C2H4Cl2 Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm thực hiện thí nghiệm Bước 3: Báo cáo thảo luận - GV mời một nhóm báo cáo kết quả, các nhóm khác góp ý, bổ sung. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV nhận xét, chuyển sang hoạt động tiếp theo: HĐ hình thành kiến thức. B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI Hoạt động 1: Định nghĩa phân loại a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: 51

HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

I. ĐỊNH NGHĨA, PHÂN LOẠI

- Hc không no: chứa 1, 2 liên kết đôi 1. Định nghĩa hoặc liên kết ba

Ankađien

(điolefin)

là

những

- Ankađien là một trong những HC hiđrocacbon mạch hở có 2 liên kết đôi không no

trong phân tử.

- Nếu có 2 liên kết đôi gọi là đien, nếu - Đien mạch hở có CT chung là có 3 liên kết đôi gọi là trien, chúng được gọi chung là polien - Gv lấy ví dụ một số ankađien và cho Hs quan sát mô hình phân tử buta-1,3-

CnH2n-2 (n ≥ 3) 2. Phân loại - Ví dụ:

đien.

CH2=C=CH2 (anlen)

- Gv hướng dẫn HS viết một số CT

CH2=CH-CH=CH2

ankađien.

CH2=CH-CH2-CH=CH2 …

- Yêu cầu Hs viết đồng phân của C5H8

- Đien mà 2 lk đôi cách nhau một liên

(ankađien)

kết đơn gọi là đien liên hợp.

* Lưu ý: trong các loại trên thì ankađien liên hợp có nhiều ứng dụng trong kĩ thuật. Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm hoàn thành phiếu học tập Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện.

Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 2: Tính chất hóa học a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

II. TÍNH CHẤT HOÁ HỌC

Gv hướng dẫn Hs quan sát mô hình phân 1. Phản ứng cộng tử Buta-1,3-đien và so sánh với cấu tạo a) Cộng hiđro phân tử của but-2-en? Ni ,t CH2=CH-CH=CH2 + 2H2   Từ đó dự đoán tính chất hóa học của CH3 – CH2 – CH2 – CH3 ankađien. CH2=C-CH=CH2 + 2H2 - Dự đoán tính chất hoá học của CH3 ankađien? o

Ni ,t - Gv cho biết tỉ lệ % sản phẩm cộng 1,2   CH3-CH-CH2-CH3

và 1,4.

CH3

- Do ankađien có nhiều hơn anken một b) Cộng halogen liên kết đôi nên tỉ lệ cộng giữa ankađien CH2Br-CHBr-CH=CH2 và tác nhân có thể là 1,2 hoặc 1,4.  Br CH2=CH-CH=CH2   - Gv lưu ý Hs viết sản phẩm chính theo BrCH2-CH=CH-CH2Br quy tắc Maccôpnhicôp. 2

- Gv hướng dẫn Hs viết pt phản ứng - Ở nhiệt độ thấp ưu tiên tạo thành sản phẩm 1,2 ở nhiệt độ cao tạo thành trùng hợp sản phẩm cộng 1,4. c) Cộng hiđrohalogenua 53

- Phản ứng trùng hợp của anken và - Cộng 1,2: ankađien có điểm gì giống và khác CH =CH – CH = CH + HBr 2 2 nhau?  CH2 = CH – CHBr – CH3 GV yêu cầu HS viết phản ứng cháy của - Cộng 1,4: ankađien. CH2=CH – CH = CH2 + HBr Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:  CH3 - CH = CH – CH2Br HS: Hoạt động nhóm hoàn thành 2) Phản ứng trùng hợp phiếu học tập Bước 3: Báo cáo thảo luận

Tham gia phản ứng trùng hợp chủ yếu

- HĐ chung cả lớp: GV mời 4

theo kiểu cộng 1,4:

nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ

xt ,t , p n CH2=CH-CH=CH2  

[-CH2 – CH = CH – CH2 - ]

sung, phản biện. Polibutađien (cao su buna) Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức.

xt ,t , p CH2=C-CH=CH2  

CH3 [-CH2 – C = CH – CH2 - ] CH3 Poliisopren 3. Phản ứng oxi hoá a) Phản ứng cháy: o

t 2C4H6 + 11O2   8CO2 + 6H2O

b) Phản ứng oxi hoá không hoàn toàn: ankađien cũng làm mất màu dd KMnO4. Hoạt động 3: Điều chế a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. 54

d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

. Điều chế

-Gv nêu phương pháp điều chế buta – - Tách từ các ankan tương ứng 1,3 – đien và isopren trong công nghiệp, CH CH CH CH  3 2 2 3 gợi ý Hs viết phương trình hóa học. CH2=CH-CH=CH2 - Có thể yêu cầu Hs viết thêm pthh của CH3CH(CH3)CH2CH3  phản ứng điều chế buta-1,3-đien từ CH2=C-CH=CH2 C2H5OH. Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

CH3

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH 55

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

Ứng dụng

Gv yêu cầu HS nêu ứng dụng của buta1,3-đien và isopren. Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm hoàn thành phiếu học tập Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP a. Mục tiêu: Củng cố, luyện tập kiến thức vừa học. b. Nội dung: Hoàn thành các câu hỏi trong phiếu bài tập. c. Sản phẩm: HS vận dụng các kiến thức vào giải quyết các bài tập d. Tổ chức thực hiện: Sử dụng bài số 2 trng 135 sgk D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG a) Mục tiêu: Luyện tập, vận dụng các kiến thức giải quyết các vấn đề thực tiễn. b. Nội dung: Dạy học trên lớp, hoạt động nhóm, hoạt động cá nhân. c. Sản phẩm: Bài làm của học sinh, kĩ năng tính toán hóa học d. Tổ chức thực hiện: - Giáo viên cho hs tự trao đổi các câu hỏi về nội dung bài học liên quan đến thực tiễn xung quanh hs. ( Ghi lại những câu hay của hs để tích lũy) * HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ 56

Ngày soạn: Ngày dạy: Chủ đề: HIĐROCACBON KHÔNG NO Tiết 45, 46: ANKIN I. MỤC TIÊU: 1. Kiến thức: HS Biết được: - Khái niệm đồng đẳng, đồng phân, danh pháp và cấu trúc phân tử của ankin - Phương pháp điều chế và ứng dụng của axetilen - Sự giống nhau và khác nhau về tính chất hoá học giữa ankin và anken. - Viết phương trình phản ứng minh hoạ tính chất của ankin - Giải tích hiện hượng thí nghiệm. 2. Năng lực * Các năng lực chung - Năng lực tự học - Năng lực hợp tác - Năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề - Năng lực giao tiếp * Các năng lực chuyên biệt - Năng lực sử dung ngôn ngữ - Năng lực thực hành hóa học - Năng lực tính toán - Năng lực giải quyết vấn đề thông qua hóa học - Năng lực vận dụng kiến thức hóa học vào cuộc sống 3. Phẩm chất

Yêu gia đình, quê hương đất nước; Nhân ái khoan dung; Trung thực, tự trọng, chí công, vô tư; Tự lập, tự tin, tự chủ; Có trách nhiệm với bản thân, cộng đồng, đất nước, nhân loại; Nghĩa vụ công dân. II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU 1. Giáo viên - Tranh vẽ hoặc mô hình rỗng, mô hình đặc của phân tử axetilen. - Dụng cụ: Ống nghiệm, nút cao su kèm ống dẫn khí, cặp ống nghiệm, đèn cồn, bộ giá ống nghiệm. - Hoá chất: CaC2, dd KmnO4, dd Br2 2. Học sinh III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG: (10 phút) a) Mục tiêu: Tạo tâm thế trước khi bắt đầu học bài mới. b) Nội dung: Giáo viên cho HS làm các thí nghiệm c) Sản phẩm: Học sinh làm thí nghiệm d. Tổ chức thực hiện: Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: Giáo viên đặt câu hỏi, giới thiệu các thí nghiệm Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm thực hiện thí nghiệm Bước 3: Báo cáo thảo luận - GV mời một nhóm báo cáo kết quả, các nhóm khác góp ý, bổ sung. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV nhận xét, chuyển sang hoạt động tiếp theo: HĐ hình thành kiến thức. B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI Hoạt động 1: Đồng đẳng a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. 59

c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

1. Đồng đẳng

- Viết công thức cấu tạo các đồng phân - Ankin là những hiđrocacbon mạch hở mạch hở của C4H6. Đặc điểm liên kết có một liên kết ba trong phân tử. của các đồng đó?

- Dãy đồng đẳng của axetilen có công

- Dựa vào các đồng phân C4H6 ở trên, thức chung là CnH2n-2 (n≥2) GV thông báo những đồng phân nào Ví dụ: trong số các đồng phân trên là ankin. HC  CH, CH3-C  CH - Gv cho biết một số ankin tiêu biểu: C2H2, C3H4 Ankin là gì? Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm hoàn thành phiếu học tập Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 2: Đồng phân a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. 60

d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

2. Đồng phân

- Ankin có các loại đồng phân nào?

- Từ C4 trở đi có đồng phân vị trí nhóm

- Viết các đồng phân của ankin ứng với chức, từ C5 trở đi có thêm đồng phân mạch cacbon. CTPT C H ? 5

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

CH  C – CH2 – CH2 – CH3

HS: Hoạt động nhóm hoàn thành

CH3 – C  C – CH2 – CH3

phiếu học tập

CH  C – CH(CH3) – CH3

Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 3: Danh pháp a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

3.Danh pháp a.Tên thông thường

- Gv hướng dẫn Hs gọi tên theo danh pháp IUPAC và danh pháp thông

R – C  C – R’ Tên gốc R, R’ + Axetilen

thường. Ví dụ: HC  CH

CH3-C  CH CH3- C  CH: metyl axetilen

Etin

propin (metylaxetilen) b. Tên IUPAC

CH  C – CH2 – CH3 but-1-in(etylaxetilen) CH3 – C  C – CH2 – CH3 Pent-2-in(etylmetylaxetilen)

Số chỉ nhánh – tên nhánh – tên mạch chính – số chỉ liên kết ba – in Ví dụ: CH3- C  C – CH3: but – 1 - in

GV lưu ý Các ankin có liên kết ba trong mạch gọi là ank-1-in. Etin còn có tên thông thường là axetilen. Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm hoàn thành phiếu học tập Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 4: Tính chất vật lý a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. 62

d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: - Gv yêu cầu Hs nghiên cứu bảng 6.2

II. TÍNH CHẤT VẬT LÍ SGK

trong SGK rút ra nhận xét về nhiệt độ sôi, nhiệt độ nóng chảy của các ankin. Gv giới thiệu cấu trúc electron qua tranh vẽ hoặc mô hình của phân tử axetilen. Nêu đặc điểm cấu tạo phân tử axetilen từ đó nêu cấu tạo các ankin nói chung? Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm hoàn thành phiếu học tập Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 5: Phản ứng cộng a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện:

HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

1.Phản ứng cộng

Gv yêu cầu Hs viết các phản ứng

a) Cộng hiđro

* Axetilen + H2 

Ni ,t HC  CH + 2H2   CH3-CH3

Pd / PbCO - GV làm thí nghiệm điều chế C2H2 rồi HC  CH +H2   CH2 = CH2 cho qua dd Br2. b) Cộng brom Quan sát hiện tượng, viết PTHH? C2H5 – C  C – C2H5 GV thông báo: cũng tương tự anken,  Br   C2H5 – C=C – C2H5 20 ankađien, các ankin cũng tham gia phản 3

2 o

ứng công HX. Sản phẩm chính theo qui tắc Maccopnhicop.

Br2   C2H5 – C – C – C2H5

* Axetilen + HCl  * Propin + HCl →

c) Cộng nước (hiđrat hoá)

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

HgSO , H SO HC  CH + H – OH   80

HS: Hoạt động nhóm hoàn thành

[CH2=CH – OH ]  CH3 – CH = O

phiếu học tập

- Phản ứng cộng HX, H2O vào các

Bước 3: Báo cáo thảo luận

ankin trong dãy đồng đẳng của axetilen

- HĐ chung cả lớp: GV mời 4

cũng tuân theo quy tắc Maccopnhicop.

nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1

d) Cộng HX

nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện.

CH  CH + HCl o

Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức.



t ,H   CH2 = CHBr

CH2 = CHCl o



t ,H   CH3 – CHCl2

Nhưng: CH  CH + HCl

HgCl2 CH2 = CHCl  150o  200o C

Tiết 46: Hoạt động 1: Phản ứng đime hoá và trime hoá a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

e) Phản ứng đime hoá và trime hoá

- Từ đặc điểm cấu tạo phân tử ankin, Gv - Đime hoá hướng dẫn HS viết ptpư đime và trime hoá. Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm hoàn thành phiếu học tập

2CH  CH

xt ,t  

CH2 = CH – C 

CH -Trime hoá 0

C ,600 C 3CH  CH   C6H6

Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 2: Phản ứng thế ngtuyên tử H của ank – 1 – in bằng ion kim loại a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. 65

c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

2. Phản ứng thế ngtử H của ank – 1 –

- Gv phân tích vị trí nguyên tử hiđrô ở in bằng ion kim loại liên kết ba của ankin

AgNO3

-làm thí nghiệm C2H2 + AgNO3 /NH3

[Ag(NH3)2]+OH- + NH4NO3

- Nêu hiện tượng?

HC  CH + 2[Ag(NH3)2]OH  Ag – C

- Hướng dẫn HS viết PTHH.  Phản ứng này dùng để nhận biết các ank-1-in.

3NH3

H2 O



 C – Ag + 2H2O + 4NH3  Phản ứng này dùng để nhận biết các ankin có lk ba ở đầu dãy.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm hoàn thành phiếu học tập Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 3: Phản ứng oxi hóa a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: 66

HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

3. Phản ứng oxi hoá

Gv gọi HS viết ptpư cháy của C2H2

CnH2n-2 +

3n  1 O2  2

 Cho Hs viết ptpư tổng quát và nhận xét tỉ lệ số mol của CO2 và H2O.

nCO2 +(n-1) H2O H<0

- Gv làm thí nghiệm dẫn khí C2H2 qua - Ankin cũng làm mất màu dd KMnO4 dd KMnO4. Yêu cầu Hs quan sát hiện tượng và nêu nhận xét. Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm hoàn thành phiếu học tập Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 4: Điều chế và ứng dụng a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

1. Điều chế

GV thông báo phương pháp điều chế - Nhiệt phân CH4: axetilen trong phòng thí nghiệm và

1500 2CH4   CH  CH + 3H2

trong công nghiệp. Hướng dẫn Hs viết PTHH.

-Từ canxicacbua: CaC2 + 2H2O  Ca(OH)2 + C2H2ì

GV hướng dẫn HS tìm hiểu ứng dụng 2.Ứng dụng của axetilen và của ankin nói chung.

- HS tự học có hướng dẫn

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm hoàn thành phiếu học tập Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP a. Mục tiêu: Củng cố, luyện tập kiến thức vừa học. b. Nội dung: Hoàn thành các câu hỏi trong phiếu bài tập. c. Sản phẩm: HS vận dụng các kiến thức vào giải quyết các bài tập d. Tổ chức thực hiện: - Đặc điểm cấu tạo phân tử ankin: - Phản ứng cộng là phản ứng đặc trưng. - Ankin có liên kết ba ở đầu mạch có phản ứng thế. * Bài tập củng cố: phiếu số 1 và phiếu số 2 68

1. Viết phương trình phản ứng khi cho: a. Propin tác dụng với HCl b. But-1-in tác dụng với H2O c. But-1-in tác dụng với dd AgNO3 trong NH3 2. Hãy nêu cách phân biệt bằng phương pháp hóa học các chất sau: C2H6, C2H4,C2H2, CO2. D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG a) Mục tiêu: Luyện tập, vận dụng các kiến thức giải quyết các vấn đề thực tiễn. b. Nội dung: Dạy học trên lớp, hoạt động nhóm, hoạt động cá nhân. c. Sản phẩm: Bài làm của học sinh, kĩ năng tính toán hóa học d. Tổ chức thực hiện: - Giáo viên cho hs tự trao đổi các câu hỏi về nội dung bài học liên quan đến thực tiễn xung quanh hs. ( Ghi lại những câu hay của hs để tích lũy) * HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ Hướng dẫn HS tìm hiểu thêm các nội dung liên quan đến bài học. HD học sinh tự học, tự tìm hiểu về bài cũ và bài mới, đưa ra các câu hỏi mở rộng cho học sinh tham khảo

Ngày soạn: Ngày dạy: Chủ đề: HIĐROCACBON KHÔNG NO Tiết 47, 48: BÀI TẬP TỔNG HỢP I. MỤC TIÊU: 1. Kiến thức: HS Biết được: - Củng cố về tính chất hóa học của anken, ankađien, ankin - HS biết cách phân biệt anken, ankan, ankađien, ankin bằng phương pháp hoá học. - Rèn luyện kĩ năng viết pthh minh họa tính chất hóa học của anken và ankađien, ankin. - Rèn luyện kĩ năng giải bài tập. 2. Năng lực * Các năng lực chung - Năng lực tự học - Năng lực hợp tác - Năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề - Năng lực giao tiếp * Các năng lực chuyên biệt - Năng lực sử dung ngôn ngữ - Năng lực thực hành hóa học - Năng lực tính toán - Năng lực giải quyết vấn đề thông qua hóa học - Năng lực vận dụng kiến thức hóa học vào cuộc sống 3. Phẩm chất Yêu gia đình, quê hương đất nước; Nhân ái khoan dung; Trung thực, tự trọng, chí công, vô tư; Tự lập, tự tin, tự chủ; Có trách nhiệm với bản thân, cộng đồng, đất nước, nhân loại; Nghĩa vụ công dân. 70

II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU 1. Gv :chuẩn bị bảng kiến thức cần nhớ. 2. HS III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG: (10 phút) a) Mục tiêu: Tạo tâm thế trước khi bắt đầu học bài mới. b) Nội dung: Giáo viên cho HS làm các thí nghiệm c) Sản phẩm: Học sinh làm thí nghiệm d. Tổ chức thực hiện: Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: Giáo viên đặt câu hỏi, giới thiệu các thí nghiệm Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm thực hiện thí nghiệm Bước 3: Báo cáo thảo luận - GV mời một nhóm báo cáo kết quả, các nhóm khác góp ý, bổ sung. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV nhận xét, chuyển sang hoạt động tiếp theo: HĐ hình thành kiến thức. B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI Hoạt động 1: Giáo viên phát phiếu học tập a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

I. NHỮNG KIẾN THỨC CẦN NHỚ

GV phát phiếu học tập có nhữnh phần 1. Công thức phân tử chung của anken: trống để HS điền kiến thức vào

CnH2n, của ankađien: CnH2n-2.

1. Công thức phân tử chung của anken, 2. Đặc điểm cấu tạo: của ankađien

- Trong phân tử anken có 1 liên kết đôi

2. Đặc điểm cấu tạo:

C=C, ankađien có 2 liên kết đôi C=C.

- Trong phân tử anken có... liên kết đôi - Anken và ankađien đều có đồng phân C=C, ankađien có... liên kết đôi C=C.

mạch cacbon và đồng phân vị trí liên kết

- Anken và ankađien đều có đồng đôi. phân... và đồng phân... liên kết đôi.

- Một số anken, ankađien còn có đồng

- Một số anken, ankađien còn có đồng phân hình học. phân...

3.Tính chất hóa học đặc trưng của anken

3.Tính chất hóa học đặc trưng của anken và ankađien: và ankađien

* Cộng hiđro

* Cộng halogen

4. Lập mối liên hệ giữa ankan, anken

* Cộng HA

* Trùng hợp

và ankađienBước 2: Thực hiện nhiệm

* Oxi hoá

vụ: HS: Hoạt động nhóm hoàn thành

4. Sự chuyển hóa lẫn nhau giữa ankan, anken, ankađien.

phiếu học tập Bước 3: Báo cáo thảo luận

ankađien

t ,xt(  H 2 )      H ,t 0 ,xt

anken

- HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ

t0, xt, (-H2)

H2, t0, xt

sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định:

t0,xt(-H2)

ankan + H2, t0, xt

GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 2: Chữa bài tập a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. 72

c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

II. BÀI TẬP

GV gọi HS lên bảng giải BT1 (sgk)

Bài 1

GV gọi HS lên bảng giải BT2(sgk)

a/ CH2=CH2 + Br2  BrCH2 - CH2Br

GV chỉ định 1 HS lên bảng giải bài tập b/ 3CH3 - CH= CH2 + 2KMnO4 + 4H2O 3(sgk)  GV cho HS xung phong lên bảng giải 3CH3 -CH2(OH)–CH2-OH+ 2MnO2 +2 bài tập 5 và bài tập 7 sgk KOH Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

Bài 2

HS: Hoạt động nhóm hoàn thành

Dẫn lần lượt từng khí qua dd nước vôi

phiếu học tập

trong khí nào

Bước 3: Báo cáo thảo luận

tạo kết tủa trắng khí đó là khí CO2.

- HĐ chung cả lớp: GV mời 4

CO2 + Ca(OH)2 → CaCO3  + H2O

nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức.

Dẫn lần lượt 2 khí còn lại qua dd Brom, khí nào làm mất màu dd Brom là khí etilen, còn lại là metan. CH2=CH2 + Br2  BrCH2 - CH2Br Bài 3: Hs tự viết PTHH. Bài 4: 0

500 C,xt CH3 – CH3   CH2 = CH2 + H2

CH2 = CH2 + Cl2 → CH2Cl – CH2Cl as CH3 – CH3 + 2Cl2   CH3 – CHCl2

+ 2HCl 73

Bài 5: CH2=CH2 + Br2  BrCH2 - CH2Br CH4 không phản ứng với dung dịch Brom. VCH4 = 1,12 lít → VC2H4 = 4,48 – 1,12 = 3,36 lít. %VCH4 =

1,12.100% =25% 4,48

Chọn A Bài 6: CnH2n-2 +

3n  1 O2 → nCO2 +(n -1)H2O 2

Theo PTHH và theo đề bài: 5,40.n 8,96 giải ra ta có n=4.  14n  2 22, 4

Kết hợp với đề bài cho ankađien liên hợp nên chọn công thức:

CH2 =

CH – CH = CH2 C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP a. Mục tiêu: Củng cố, luyện tập kiến thức vừa học. b. Nội dung: Hoàn thành các câu hỏi trong phiếu bài tập. c. Sản phẩm: HS vận dụng các kiến thức vào giải quyết các bài tập d. Tổ chức thực hiện: D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG a) Mục tiêu: Luyện tập, vận dụng các kiến thức giải quyết các vấn đề thực tiễn. b. Nội dung: Dạy học trên lớp, hoạt động nhóm, hoạt động cá nhân. c. Sản phẩm: Bài làm của học sinh, kĩ năng tính toán hóa học d. Tổ chức thực hiện: 74

- Giáo viên cho hs tự trao đổi các câu hỏi về nội dung bài học liên quan đến thực tiễn xung quanh hs. ( Ghi lại những câu hay của hs để tích lũy) * HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ Hướng dẫn HS tìm hiểu thêm các nội dung liên quan đến bài học. HD học sinh tự học, tự tìm hiểu về bài cũ và bài mới, đưa ra các câu hỏi mở rộng cho học sinh tham khảo

Ngày soạn: Ngày dạy: CHƯƠNG 7: HIĐROCACBON THƠM – NGUỒN HIĐROCACBON THIÊN NHIÊN. HỆ THỐNG HOÁ VỀ HIĐROCACBON THƠM Chủ đề: BENZEN VÀ ĐỒNG ĐẲNG Tiết 49, 50: BENZEN VÀ ĐỒNG ĐẲNG I. MỤC TIÊU: 1. Kiến thức: HS Biết được: - Đặc điểm cấu tạo của benzen; viết CTCT và gọi tên một số H.C thơm đơn giản. - Tính chất hóa học của benzen và đồng đẳng. - Cấu tạo đặc biệt của vòng benzen: cấu trúc phẳng và phân tử có dạng hình lục giác đều, có hệ liên kết pi liên hợp là nguyên nhân dẫn đến benzen thể hiện tính chất của hidrocacbon vừa no vừa không no. - Viết được các PTHH minh họa tính chất hóa học của benzen và đồng đẳng - Phân biệt được benzen với các hidrocacbon khác. 2. Năng lực * Các năng lực chung - Năng lực tự học - Năng lực hợp tác - Năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề - Năng lực giao tiếp * Các năng lực chuyên biệt - Năng lực sử dung ngôn ngữ - Năng lực thực hành hóa học - Năng lực tính toán - Năng lực giải quyết vấn đề thông qua hóa học 76

- Năng lực vận dụng kiến thức hóa học vào cuộc sống 3. Phẩm chất Yêu gia đình, quê hương đất nước; Nhân ái khoan dung; Trung thực, tự trọng, chí công, vô tư; Tự lập, tự tin, tự chủ; Có trách nhiệm với bản thân, cộng đồng, đất nước, nhân loại; Nghĩa vụ công dân. II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU 1. GV mô hình phân tử benzen. 2. HS: Ôn lại tính chất của hiđrocacbon no, hđirocacbon không no. III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG: (10 phút) a) Mục tiêu: Tạo tâm thế trước khi bắt đầu học bài mới. b) Nội dung: Giáo viên cho HS làm các thí nghiệm c) Sản phẩm: Học sinh làm thí nghiệm d. Tổ chức thực hiện: Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: Giáo viên đặt câu hỏi, giới thiệu các thí nghiệm Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm thực hiện thí nghiệm Bước 3: Báo cáo thảo luận - GV mời một nhóm báo cáo kết quả, các nhóm khác góp ý, bổ sung. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV nhận xét, chuyển sang hoạt động tiếp theo: HĐ hình thành kiến thức. B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI Hoạt động 1: Nghiên cứu phần mở đầu và nhận xét a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: 77

HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

- H.C thơm là những H.C trong phân

HS nghiên cứu sgk, thảo luận nhóm

tử có chứa một hay nhiều vòng benzen.

để hoàn thành phiếu học tập.

- Phân loại: 2 loại: Có 1 vòng benzen

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

và nhiều vònh benzen

HS nghiên cức phần mở đầu và rút ra những nhận xét: - H.C thơm là gì? - H.C thơm có mấy loại? Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 2: Benzen và đồng đẳng a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

I- Đồng đẳng, đồng phân và danh

- CT chung của dãy đồng đẳng benzen? pháp

- GV yêu cầu HS viết CTCT và gọi tên 1/ Đồng đẳng: C6H6(benen); C7H8, các H.C thơm có CTPT sau: C7H8, C8H10.... dăy đồng đẳng của benzen C8H10 GV: hướng dẫn hai cách đọc tên của

-CT chung: CnH2n-6(n  6) 2/ Đồng phân và danh pháp

ankyl benzen * Đồng phân: Ankylbenzen có đồng Nhóm C6H5CH2- là nhóm benzyl,

phân mạch cacbon và đồng phân vị trí

nhóm C6H5 – gọi là nhóm phenyl

nhóm thế trên vòng benzen.

o: ortho

* Danh pháp: Tên gốc ankyl + benzen

m: metha

CH3

CH 2CH 3

p: para CH3

- Hs quan sát mô hình đặc và mô hình rỗng của benzen. Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm hoàn thành phiếu học tập Bước 3: Báo cáo thảo luận

etylbenzen

1,2-đimetylbenzen

đimetylbenzen (0 –xilen) CH 3

CH3

- HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ

CH3

CH 3

sung, phản biện.

1,4 đimetyl benzen

Bước 4: Kết luận, nhận định:

đimetylbenzen

GV chốt lại kiến thức.

p- đimetylbenzen

1,3 –

m –

đimetylbenzen (p- xilen)

(m –xilen)

3/ Cấu tạo: Mô hình phân tử:

- Phân tử benzen có hình lục giác đều. - Các nguyên tử nằm trong một mặt phẳng các góc hóa trị đều bằng 1200. Biểu diễn cấu tạo của benzen:

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

1. Phản ứng thế

- GV: Phân tích đặc điểm cấu tạo của a. Thế nguyên tử H của vòng benzen benzen từ đó dự đoán tính chất của * Phản ứng halogen hóa benzen? - Khi có bột sắt benzen tác dụng với - Gv thông báo: brom khan.

Các aren có hai trung tâm phản ứng

là nhân và mạch nhánh. + Br2

- GV hướng dẫn

+ HBr brombenzen

GV bổ sung: * Trạng thái: brom khan, HNO3 bốc khói, H2SO4 đậm đặc đun nóng. * Điều kiện phản ứng: Bột sắt, chiếu sáng. GV: - Ảnh hưởng của nhóm thế của nhân thơm tới mức độ phản ứng và hướng phản ứng?

- Toluen phản ứng dễ hơn benzen: tạo sp ở 2 vị trí ortho và para. * Phản ứng nitrohóa: - Benzen tác dụng với hỗn hợp HNO3 +

H2SO4

đậm

đặc

tạo

thành

nitrobenzen: H

phẩm thế vào vị trí ortho và para.

+ HO-NO2

H2SO4

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

+H2O nitrobenzen

- HS: - Mạch vòng, tạo hệ liên kết liên hợp vì vậy nhân benzen khá bền.

- Toluen phản ứng dễ hơn:

- HS viết phương trình phản ứng thế của benzen, toluen với Br2; HNO3

HNO3,H2SO4 -H2O

CH3

- HS suy luận khả năng tham gia phản ứng của aren HS: -Toluen phản ứng nitro hóa dễ dàng hơn benzen và tạo thành sản

0 –nitrotoluen

CH 3

NO 2

p-nitrotoluen

Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4

b. Thế nguyên tử H của mạch nhánh:

nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ

CH 2 - Br

-H

sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định:

+ Br2

+ HBr Benzyl bromua

GV chốt lại kiến thức. 2. Phản ứng cộng

a. Cộng với clo - Khi chiếu sáng, benzen cộng với clo thành C6H6Cl6. C6H6 + Cl2  C6H6Cl6 b. Cộng với hiđro - Khi đun nóng, có Ni hoặc Pt làm xúc tác: Ni, t0 C6H6 +3H2  C6H12. 3. Phản ứng oxi hóa a. Oxi hoá không hoàn toàn - Benzen không tác dụng với KMnO4 - Các ankylbenzen khi đun nóng với dung dịch KMnO4 thì nhóm ankyl bị oxihóa.

Ví dụ: C6H5CH3

KMnO4 , H 2O   80 100o C

C6H5-

COOK+ MnO2+ KOH

b. Oxi hoá hoàn toàn

15 C6H6 + 2 O2 6CO2 + 3 H2O

H= -3273 kJ Nhận xét

Benzen tương đối dễ tham gia phản ứng thế, khó tham gia phản ứng cộng và bền vững với các chất oxi hóa, đó gọi là tính thơm.

Hoạt động 4: Điều chế và ứng dụng a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

4. Điều chế và ứng dụng

HS nghiên cứu sgk, thảo luận nhóm

a. Điều chế

để hoàn thành phiếu học tập.

- Benzen, toluen, xilen... thường tách

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

được bằng cách chưng cất nhựa than đá

HS: Hoạt động nhóm hoàn thành

hoặc dầu mỏ.

phiếu học tập

- Từ ankan hoặc xicloankan.

Bước 3: Báo cáo thảo luận

Ví Dụ

- HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ

CH3CH24CH3

xt ,t   4 H 2

C6H6 +

4H2 o

sung, phản biện.

CH3CH25CH3

Bước 4: Kết luận, nhận định:

4H2

xt ,t   4 H 2

C6H5CH3 +

GV chốt lại kiến thức.

C6H6+CH2

xt ,t o

 CH2 

C6H5CH2CH3 b- Ứng dụng B/ Một vài hidrocacbon thơm khác - Khuyến khích HS tự đọc. C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP a. Mục tiêu: Củng cố, luyện tập kiến thức vừa học. b. Nội dung: Hoàn thành các câu hỏi trong phiếu bài tập. c. Sản phẩm: HS vận dụng các kiến thức vào giải quyết các bài tập d. Tổ chức thực hiện: - Nhận xét cấu trúc của benzen giống và khác gì so với các hiđrocacbon không no khác?* Thí nghiệm: cho benzen vào dung dịch brom. * Bổ sung: Khi có nhiệt độ, xúc tác, xảy ra phản ứng cộng với H2: Thí nghiệm: Cho benzen vào dung dịch KMnO4, HS quan sát, nhận xét: Gv: nhấn mạnh các ankyl benzen khi t0 với d2 KMnO4 thì chỉ có nhóm ankyl bị oxihóa GV bổ sung: Các aren khi cháy trong không khí thường tạo ra nhiều muội than. Nêu hai phương pháp điều chế aren: - Chưng cất nhựa than đá hoặc dầu mỏ. - Điều chế từ ankan hoặc xicloankan. - Dùng sơ đồ tóm tắt giới thiệu một số ứng dụng của benzen và aren: D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG a) Mục tiêu: Luyện tập, vận dụng các kiến thức giải quyết các vấn đề thực tiễn. b. Nội dung: Dạy học trên lớp, hoạt động nhóm, hoạt động cá nhân. c. Sản phẩm: Bài làm của học sinh, kĩ năng tính toán hóa học d. Tổ chức thực hiện: 84

Ngày soạn: Ngày dạy: Tiết 53: HỆ THỐNG HÓA VỀ HIĐROCACBON I. MỤC TIÊU: 1. Kiến thức: HS Biết được: Học sinh biết hệ thống hoá các hiđrocacbon quan trọng Phân tích, khái quát nội dung kiến thức trong SGK thành những kết luận khoa học 2. Năng lực * Các năng lực chung - Năng lực tự học - Năng lực hợp tác - Năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề - Năng lực giao tiếp * Các năng lực chuyên biệt - Năng lực sử dung ngôn ngữ - Năng lực thực hành hóa học - Năng lực tính toán - Năng lực giải quyết vấn đề thông qua hóa học - Năng lực vận dụng kiến thức hóa học vào cuộc sống 3. Phẩm chất Yêu gia đình, quê hương đất nước; Nhân ái khoan dung; Trung thực, tự trọng, chí công, vô tư; Tự lập, tự tin, tự chủ; Có trách nhiệm với bản thân, cộng đồng, đất nước, nhân loại; Nghĩa vụ công dân. II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU 1. Giáo viên: 2. Học sinh: Học sinh chuẩn bị kiến thức để tổng kết hiđrocacbon 86

thức C2H2n+2(n1)

Anken

Ankin

Ankylbenzen

CnH2n(n2)

CnH2n-2(n2)

CnH2n-6(n  6)

phân tử - Chỉ có liên - Có một liên - Có liên kết - Có vòng Benzen kết đơn C - C, kết đôi: C=C C-H

ba C  C

- Có đồng phân

Có

đồng - Có đồng mạch Đặc điểm - Có đồng phân mạch phân mạch cacbon(nhánh mà cấu tạo phân mạch C Cacbon vị trí tương đối Cacbon đồng - Có đồng vị của các phân vị trí trí liên kết ba ankyl) -

Có

nhánh

liên kết đôi - ở điều kiện thường, các hợp chất từ C1 - C4 là chất khí;  C5 là Tính chất vật

chất lỏng

lí - Không màu; không tan trong nước - Phản ứng - Phản ứng - Phản ứng thế halogen Tính hoá học

cộng;

ứng

cộng(H2, Br2, thế(halogen nitro)

chất - Phản ứng (H2, Br2, HX) HX). tách

Phản

- Phản ứng cộng

- Phản ứng thế H liên kết 87

- phản ứng - Phản ứng trực tiếp với - Phản ứng oxi oxi hoá

hoá hợp

nguyên tử C hoá mạch nhánh

- Phản ứng của liên liên kết ba đầu oxi hoá khử mạch Làm Ứng dụng

nhiên Làm nguyên Làm nguyên Làm dung môi và

liệu, nguyên liệu liệu,

liệu

nguyên liệu

dung

môi B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI Hoạt động 1: Làm bài tập a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

Bài 1:

GV: Chép đề lên bảng, yêu cầu HS chép Đốt cháy hoàn toàn hỗn hợp hai đề vào vở.

hiđrocacbon mạch hở X, Y liên tiếp

GV: Yêu cầu HS thảo luận làm bài.

trong dãy đồng đẳng thu được 11,2 lít

GV: Cho HS xung phong lên bảng giải GV: Gọi HS nhận xét ghi điểm

CO2 (đktc) và 12,6 gam nước. Tìm CTPT của X, Y Giải:

Bài 1: Đốt cháy hoàn toàn hỗn hợp hai hiđrocacbon mạch hở X, Y liên tiếp trong dãy đồng đẳng thu được 11,2 lít

nCO2 

11,2  0,5(mol ) 22,4

n H 2O 

12,6  0,7(mol ) 18

CO2 (đktc) và 12,6 gam nước. Tìm  Số mol nước > số mol CO2  X, Y CTPT của X, Y

thuộc dãy đồng đẳng của ankan.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

CnH2n

HS: Thảo luận làm bài

Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1

t nCO2  

+(n+1)H2O

HS: Lên bảng trình bày, các HS còn lại lấy nháp làm bài

3n  1 O2 2

0,5 0,7 Ta có: 0,5(n + 1) = 0,7n  n = 2,5 CTPT của X, Y là: C2H6, C3H8

nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 2: Làm bài tập a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

Bài 2:

GV: Chép đề lên bảng, yêu cầu HS chép Cho 3,5 gam một anken X tác dụng hoàn đề vào vở.

toàn với dung dịch KMnO4 loãng dư,

Bài 2:

thu được 5,2 gam sản phẩm hữu cơ. Tìm

Cho 3,5 gam một anken X tác dụng hoàn

CTPT của X.

toàn với dung dịch KMnO4 loãng dư,

thu được 5,2 gam sản phẩm hữu cơ. Tìm CTPT của X.

Giải

GV: Yêu cầu HS thảo luận làm bài.

3CnH2n + 2KMnO4 + 4H2O



GV: Cho HS xung phong lên bảng giải CnH2n(OH)2 + 2MnO2 + 2KOH GV: Gọi HS nhận xét ghi điểm

14n

14n + 34

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

3,5

HS: Chép đề

Ta có: 3,5(14n + 34) = 5,2.14n

HS: Thảo luận làm bài

n = 5

5,2

HS: Lên bảng trình bày, các HS còn lại CTPT của X là C5H10 lấy nháp làm bài Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 3: Làm bài tập a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

Bài 3:

GV: Chép đề lên bảng, yêu cầu HS chép Đốt đề vào vở.

cháy

hoàn

toàn

hoàn

hai

hiđrocacbon mạch hở M, N liên tiếp 90

trong dãy đồng đẳng thu được 22,4 lít

Bài 3:

hai CO2 (đktc) và 12,6 gam nước. Tìm hiđrocacbon mạch hở M, N liên tiếp CTPT của M, N. Đốt

cháy

hoàn

toàn

hoàn

trong dãy đồng đẳng thu được 22,4 lít Giải CO2 (đktc) và 12,6 gam nước. Tìm CTPT của M, N. GV: Gợi ý hướng dần HS cách giải, yêu cầu HS lên bảng trình bày GV: Gọi HS nhận xét ghi điểm Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

nCO2 

22,4  1(mol ) 22,4

n H 2O 

12,6  0,7(mol ) 18

 Số mol nước < số mol CO2  M, N

thuộc dãy đồng đẳng của ankin.

HS: Chép đề

CnH2n

Bước 3: Báo cáo thảo luận

1)H2O

- 2

3n  1 t O2  nCO2 +(n  2

- HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện.

0,7

Ta có:(n - 1) = 0,7n  n = 3,3 CTPT của M, N là: C3H4, C4H6

Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 4: Làm bài tập a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

Bài 4:

Bài 4: 91

Đốt cháy hoàn toàn a lít(đktc) một ankin Đốt cháy hoàn toàn a lít(đktc) một ankin X ở thể khí thu được CO2 và H2O có X ở thể khí thu được CO2 và H2O có tổng khối lượng 12,6 gam. Nếu cho sản tổng khối lượng 12,6 gam. Nếu cho sản phẩm cháy qua dung dịch nước vôi phẩm cháy qua dung dịch nước vôi trong dư, thu được 22,5g kết tủa. Tìm trong dư, thu được 22,5g kết tủa. Tìm CTPT của X.

CTPT của X.

GV: Yêu cầu HS thảo luận làm bài.

Giải

22,5 GV: Cho HS xung phong lên bảng giải n  0,225(mol ) CaCO  100

GV: Gọi HS nhận xét ghi điểm Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Chép đề HS: Thảo luận làm bài

mCO2  44.0,225  9,9( gam) n H 2O 

12,6  9,9  0,15(mol ) 18

CnH2n

- 2

HS: Lên bảng trình bày, các HS còn lại lấy nháp làm bài

3n  1 t O2  nCO2 +(n  2

1)H2O 0,225

Bước 3: Báo cáo thảo luận 0,15 - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ

Ta có: 0,225(n - 1) = 0,15n  n = 3 CTPT của X là: C3H4

sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức.

Ngày soạn: Ngày dạy: Chủ đề: BENZEN VÀ ĐỒNG ĐẲNG Tiết 54: LUYỆN TẬP HIĐROCACBON THƠM I. MỤC TIÊU: 1. Kiến thức: HS Biết được: - Củng cố tính chất hóa học cơ bản của H.C thơm - So sánh tính chất H.C thơm với các H.C khác - Rèn luyện kỹ năng viết PTPƯ minh họa tính chất hóa học của H.C thơm - Kỹ năng giải bài toán về H.C thơm 2. Năng lực * Các năng lực chung - Năng lực tự học - Năng lực hợp tác - Năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề - Năng lực giao tiếp * Các năng lực chuyên biệt - Năng lực sử dung ngôn ngữ - Năng lực thực hành hóa học - Năng lực tính toán - Năng lực giải quyết vấn đề thông qua hóa học - Năng lực vận dụng kiến thức hóa học vào cuộc sống 3. Phẩm chất Yêu gia đình, quê hương đất nước; Nhân ái khoan dung; Trung thực, tự trọng, chí công, vô tư; Tự lập, tự tin, tự chủ; Có trách nhiệm với bản thân, cộng đồng, đất nước, nhân loại; Nghĩa vụ công dân. 94

II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU 1. GV: Bảng phụ và giáo án 2. HS: Ôn tập kiến thức trong chương III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG: (10 phút) a) Mục tiêu: Tạo tâm thế trước khi bắt đầu học bài mới. b) Nội dung: Giáo viên cho HS làm các thí nghiệm c) Sản phẩm: Học sinh làm thí nghiệm d. Tổ chức thực hiện: Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: Giáo viên đặt câu hỏi, giới thiệu các thí nghiệm Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm thực hiện thí nghiệm Bước 3: Báo cáo thảo luận - GV mời một nhóm báo cáo kết quả, các nhóm khác góp ý, bổ sung. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV nhận xét, chuyển sang hoạt động tiếp theo: HĐ hình thành kiến thức. B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI Hoạt động 1: Nêu lại kiến thức cũ a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

Xem SGK

GV y/c HS nêu: 95

- Cách đọc tên đ đ của Benzen, các d9p có hai nhánh ở vòng benzen. - TCHH chung của HC thơm. Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm hoàn thành phiếu học tập Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 2: Bài tập 1 a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VIÊN VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao

Bài 1: Viết CTCT và gọi tên các H.C thơm có CTPT: C8H10,

nhiệm vụ:

C8H8?

- Viết CTCT và gọi tên các Yêu cầu trả lời được: hiđrocacbon thơm có CTPT C H 8 10 C8H10, C8H8?

etylbenzen (toluen)

1,2-đimetylbenzen o-đimetylbenzen (o-xilen)

1,3-đimetylbenzen m-đimetylbenzen (m-xilen)

1,4-đimetylbenzen p-đimetylbenzen (p-xilen)96

HD:

Tên

các

nhóm

ankyl(chỉ rõ vị trí nhóm ankyl) + benzen.

C8H8

Đánh số các nguyên tử C của vòng benzen theo qui

CH = CH2

tắc. Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: - HS thảo luận theo nhóm nhỏ. Cử đại diện lên bảng viết. Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 2: Bài tập 2 a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH

Bước 1: Chuyển giao

Bài 2: Viết các pthh sau:

nhiệm vụ: Bài 2: Viết các pthh sau: + Toluen với Brom (bột sắt); HNO3 (H2SO4 đặc) + Benzen với H2 (xt: Ni) + Etyl benzen với Cl2 (điều kiện as), với dung dịch KMnO4 (t0). + Stiren với dung dịch Br2. Bước 2: Thực hiện

(58%)

H SO H2 O

2 4  HO  NO2 

Ni, t o

C 6 H 6  3H 2  C 6 H12

nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm hoàn thành phiếu học tập

(42%)

AS C6 H 5  CH 2  CH 3  Cl2   C6 H 5  CHCl  CH 3  HCl 0

Bước 3: Báo cáo thảo luận

ddKMnO4 ,t C6H5  CH2  CH3  5O  C6H5  COOH  HCOOH  H2O

C 6 H5 CH CH 2  Br2  C 6 H5 CH CH 2 |

- HĐ chung cả lớp:

GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 3: Bài tập 3 a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. 98

c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

Bài 3:

Phân biệt điểm giống và khác nhau - Dùng dd AgNO3/ NH3 để nhận biết giữa H.C thơm với các H.C khác

hex-1-in

- Dựa vào CTCT để xác định thuốc thử - Dùng dd KmnO4 nhận được stiren ở dùng để nhận biết.

điều kiện thường, nhận được toluen khi

Bài 3: Phân biệt các dd sau: hex-1-in; đun nóng. toluen; benzen, stiren bằng pp hóa học - Không có hiện tượng là benzen. Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm hoàn thành phiếu học tập Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 4: Bài tập 4 a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện:

HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Học sinh tự viết

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: Khắc sâu tính chất hóa học của H.C thơm, mối liên hệ giữa các H.C đã học với H.C thơm. Bài 4: Hoàn thành chuỗi phản ứng: CH4

→

C2 H2

→

C 2 H4

→ Ancol etylic Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm hoàn thành phiếu học tập Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 5: Bài tập 5 a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

Bài 5: 100

Rèn luyện kỹ năng giải bài tập hóa học. Bài 5: Ankylbenzen(X) có %m C = Ta có: 12n = 91,31 14n  6 100 91,31%. => 1200n = 91,31(14n -6) a/ Xác định CTPT b/ Viết CTCT và gọi tên.Bước 2:

→n=7

Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm hoàn thành

Vậy CTPT: C7H8

phiếu học tập

CH3

Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4

CTCT:

nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1

Toluen)

(metylbenzen hay

nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP a. Mục tiêu: Củng cố, luyện tập kiến thức vừa học. b. Nội dung: Hoàn thành các câu hỏi trong phiếu bài tập. c. Sản phẩm: HS vận dụng các kiến thức vào giải quyết các bài tập d. Tổ chức thực hiện: D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG a) Mục tiêu: Luyện tập, vận dụng các kiến thức giải quyết các vấn đề thực tiễn. b. Nội dung: Dạy học trên lớp, hoạt động nhóm, hoạt động cá nhân. c. Sản phẩm: Bài làm của học sinh, kĩ năng tính toán hóa học d. Tổ chức thực hiện: - Giáo viên cho hs tự trao đổi các câu hỏi về nội dung bài học liên quan đến thực tiễn xung quanh hs. ( Ghi lại những câu hay của hs để tích lũy) 101

102

Ngày soạn: Ngày dạy: Chương VIII: DẪN XUẤT HALOGEN - ANCOL – PHENOL Tiết 56: ANCOL I. MỤC TIÊU: 1. Kiến thức: HS Biết được: - Tính chất vật lí, ứng dụng của ancol - Định nghĩa, phân loại, đồng phân, danh pháp, liên kết hiđro, tính chất hoá học, điều chế ancol - Giúp học sinh rèn luyện để đọc tên viết được công thức của ancol và ngược lại. Viết đúng công thức đồng phân của ancol. Vận dụng liên kết hiđro giải thích tính chất vật lí của ancol. Vận dụng tính chất hoá học của ancol để giải đúng bài tập 2. Năng lực * Các năng lực chung - Năng lực tự học - Năng lực hợp tác - Năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề - Năng lực giao tiếp * Các năng lực chuyên biệt - Năng lực sử dung ngôn ngữ - Năng lực thực hành hóa học - Năng lực tính toán - Năng lực giải quyết vấn đề thông qua hóa học - Năng lực vận dụng kiến thức hóa học vào cuộc sống 3. Phẩm chất

103

Yêu gia đình, quê hương đất nước; Nhân ái khoan dung; Trung thực, tự trọng, chí công, vô tư; Tự lập, tự tin, tự chủ; Có trách nhiệm với bản thân, cộng đồng, đất nước, nhân loại; Nghĩa vụ công dân. 3. Thái độ: - Giáo dục cho học sinh lòng say mê học tập, tính cẩn thận, phát huy tư duy logic. 4. Phát triển năng lực - Năng lực sử dụng ngôn ngữ hóa học - Năng lực giải quyết vấn đề thông qua môn hóa học - Năng lực tính toán hóa học II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU 1. Giáo viên: Đồ dùng dạy học: Mô hình lắp ghép phân tử ancol để minh hoạ phần định nghĩa, đồng phân, bậc của ancol, so sánh mô hình phân tử H2O và C2H5OH Thí nghiệm C2H5OH + Na hoặc phóng to hình 9.5 SGK Thí nghiệm Cu(OH)2 + glixerin Thí nghiệm so sánh A, B, C của ancol isoamylic trong bài học(mục phản ứng thế nhóm OH ancol) Các mẫu vật minh hoạ các ứng dụng của ancol 2. Học sinh A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG: (10 phút) a) Mục tiêu: Tạo tâm thế trước khi bắt đầu học bài mới. b) Nội dung: Giáo viên cho HS làm các thí nghiệm c) Sản phẩm: Học sinh làm thí nghiệm d. Tổ chức thực hiện: GV nhận xét, chuyển sang hoạt động tiếp theo: HĐ hình thành kiến thức. Giáo viên: Cho học sinh viết công thức một vài chất ancol đã biết ở bài 39: 104

C2H5OH, CH3CH2CH2OH, CH2=CHCH2OH Giáo viên ghi nhận các phát biểu của học sinh, chỉnh lí lại để dẫn đến định nghĩa Trong các định nghĩa giáo viên lưu ý đặc điểm: nhóm hiđoxyl(-OH) liên kết trực tiếp với nguyên tử cacbon no B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI Hoạt động 1: Định nghĩa, phân loại a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

I. Định nghĩa, phân loại

Giáo viên đàm thoại gợi mở về cách

1. Định nghĩa: ancol là hợp chất hữu cơ

phân loại ancol

mà trong phân tử có nhóm hiđroxyl (-

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

OH) liên kết trực tiếp với nguyên tử

HS: Hoạt động nhóm hoàn thành phiếu học tập

cacbon no của gốc hiđrocacbon CH3OH, C2H5OH

Học sinh lấy ví dụ cho mỗi loại và tổng CH3CH2CH2OH quát hoá công thức(nếu có)

CH2 = CHCH2OH

Bước 3: Báo cáo thảo luận

2. Phân loại

- HĐ chung cả lớp: GV mời 4

e) ancol đa chức: phân tử có hai hay

nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1

nhiều nhóm -OH

nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ

CH2 - CH2

sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định:

OH OH

CH2 - CH2 - CH2 OH OH OH

Etilen glicol glixeron

GV chốt lại kiến thức. 105

Hoạt động 2: Đồng phân a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

1. Đồng phân

Giáo viên yêu cầu học sinh liên hệ với

Có 3 loại:

cách viết đồng phân của hiđrocacbon

- Đồng phân về vị trí nhóm chức

và viết các đồng phân của C4H9OH Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm hoàn thành phiếu học tập Bước 3: Báo cáo thảo luận

- Đồng phân về mạch cacbon - Đồng phân nhóm chức Viết các đồng phân ancolcó công thức: C4H9OH

- HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 3: Danh pháp a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện:

106

HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

2. Danh pháp

Giáo viên trình bày quy tắc rồi đọc tên

- Tên thông thường(gốc - chức)

một chất để làm mẫu

CH3 - OH Ancol metylic

Giáo viên cho học sinh vận dụng đọc

CH3 - CH2 - OH ancol etilic

tên các chất khác ở bảng 8.1 nếu học sinh đọc sai thì giáo viên sửa Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm hoàn thành

CH3 - CH2 - CH2 - OH: ancol propylic + Nguyên tắc: Ancol + tên gốc ankyl + ic

phiếu học tập

- Tên thay thế:

Bước 3: Báo cáo thảo luận

Quy tắc: Mạch chính được quy định là

- HĐ chung cả lớp: GV mời 4

mạch cacbon dài nhất chứa nhóm OH

nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1

Số chỉ vị trí được bắt đầu từ phía gần

nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ

nhóm -OH hơn.

sung, phản biện.

VD:

Bước 4: Kết luận, nhận định:

CH3 - OH: metanol

GV chốt lại kiến thức.

CH3 - CH2 - OH: Etanol CH3 - CH2 - CH2 - CH2 - OH: butan1-ol CH3 CH CH2 OH CH3 2-metylpropan-1-ol

Hoạt động 4: Tính chất vật lý a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. 107

c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

II. Tính chất vật lí: SGK

Giáo viên hướng dẫn học sinh nghiên

- Liên kết hiđro

cứu các hằng số vật lí của một số ancol

Nguyên tử H mang một phần điện tích

thường gặp được ghi trong bảng 9.3

dương + của nhóm -OH này khi ở gần

SGK để trả lời các câu hỏi sau:

nguyên tử O mang một phần điện tích

- Căn cứ vào nhiệt nóng chảy và nhiệt

- của nhóm -OH kia thì tạo thành một

độ sôi, em cho biết điều kiện thường

liên kết yếu gọi là liên kết hiđro, biểu

các ancol là chất lỏng, chất rắn hay

diễn bằng dấu...như hình 8.1 SGK

chất khí?

- ảnh hưởng của liên kết hiđro đến tính

- Căn cứ vào độ tan, em cho biết ở điều chất vật lí: kiện thường các ancol thường gặp nào So sánh ancol với hiđrocacbon, dẫn có khả năng tan vô hạn trong nước? xuất halogen, ete có phân tử khối Khi nguyên tử C tăng lên thì độ tan chênh lệch không nhiều nhưng nhiệt độ thay đổi như thế nào? nóng hảy, nhiệt độ sôi, độ tan trong Sau đó học sinh tự đọc SGK để kiểm nước của ancol đều cao hơn tra ý kiến của mình đúng hay sai và tự bổ sung thêm các tư liệu Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm hoàn thành phiếu học tập Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. 108

Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP a. Mục tiêu: Củng cố, luyện tập kiến thức vừa học. b. Nội dung: Hoàn thành các câu hỏi trong phiếu bài tập. c. Sản phẩm: HS vận dụng các kiến thức vào giải quyết các bài tập d. Tổ chức thực hiện: D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG a) Mục tiêu: Luyện tập, vận dụng các kiến thức giải quyết các vấn đề thực tiễn. b. Nội dung: Dạy học trên lớp, hoạt động nhóm, hoạt động cá nhân. c. Sản phẩm: Bài làm của học sinh, kĩ năng tính toán hóa học d. Tổ chức thực hiện: - Giáo viên cho hs tự trao đổi các câu hỏi về nội dung bài học liên quan đến thực tiễn xung quanh hs. ( Ghi lại những câu hay của hs để tích lũy) * HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ Hướng dẫn HS tìm hiểu thêm các nội dung liên quan đến bài học. HD học sinh tự học, tự tìm hiểu về bài cũ và bài mới, đưa ra các câu hỏi mở rộng cho học sinh tham khảo

109

Ngày soạn: Ngày dạy: Tiết 57: ANCOL I. MỤC TIÊU: 1. Kiến thức: HS Biết được: - Tinh chất vật lí, ứng dụng của ancol - Định nghĩa, phân loại, đồng phân, danh pháp, liên kết hiđro, tính chất hoá học, điều chế ancol - Giúp học sinh rèn luyện để đọc tên viết được công thức của ancol và ngược lại. Viết đúng công thức đồng phân của ancol. Vận dụng liên kết hiđro giải thích tính chất vật lí của ancol. Vận dụng tính chất hoá học của ancol để giải đúng bài tập 2. Năng lực * Các năng lực chung - Năng lực tự học - Năng lực hợp tác - Năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề - Năng lực giao tiếp * Các năng lực chuyên biệt - Năng lực sử dung ngôn ngữ - Năng lực thực hành hóa học - Năng lực tính toán - Năng lực giải quyết vấn đề thông qua hóa học - Năng lực vận dụng kiến thức hóa học vào cuộc sống 3. Phẩm chất

110

Yêu gia đình, quê hương đất nước; Nhân ái khoan dung; Trung thực, tự trọng, chí công, vô tư; Tự lập, tự tin, tự chủ; Có trách nhiệm với bản thân, cộng đồng, đất nước, nhân loại; Nghĩa vụ công dân. II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU 1. Giáo viên Đồ dùng dạy học: Mô hình lắp ghép phân tử ancol để minh hoạ phần định nghĩa, đồng phân, bậc của ancol, so sánh mô hình phân tử H2O và C2H5OH Thí nghiệm C2H5OH + Na hoặc phóng to hình 9.5 SGK Thí nghiệm Cu(OH)2 + glixerin Thí nghiệm so sánh A, B, C của ancol isoamylic trong bài học(mục phản ứng thế nhóm OH ancol) Các mẫu vật minh hoạ các ứng dụng của ancol 2. Học sinh III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG: (10 phút) a) Mục tiêu: Tạo tâm thế trước khi bắt đầu học bài mới. b) Nội dung: Giáo viên cho HS làm các thí nghiệm c) Sản phẩm: Học sinh làm thí nghiệm d. Tổ chức thực hiện: Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: Giáo viên đặt câu hỏi, giới thiệu các thí nghiệm Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm thực hiện thí nghiệm Bước 3: Báo cáo thảo luận - GV mời một nhóm báo cáo kết quả, các nhóm khác góp ý, bổ sung. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV nhận xét, chuyển sang hoạt động tiếp theo: HĐ hình thành kiến thức. 111

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI Hoạt động 1 a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

a/ Tính chất chung của ancol

GV biểu diễn thí nghiệm của ancol Tác dụng với kim loại kiềm: etylic với Na, đốt cháy khí thoát ra. HS 2C H OH + 2Na  2C H ONa + H 2 5 2 5 2 nêu hiện tượng, viết PTHH. Các ancol đều có khả năng tác dụng với Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: Na tạo thành ancolat và giải phóng HS: Hoạt động nhóm hoàn thành

hiđro.

phiếu học tập Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 2 a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: 112

HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

b/ Tính chất đặc trưng của glixerol

GV biểu diễn thí nghiệm của glixerol 2C3H5(OH)3+Cu(OH)2[C3H5(OH)2O]2Cu với keo đồng(II) hiđroxit. HS nêu hiện +2H2O tượng, viết PTHH.

Phản ứng này phân biệt ancol đơn chức với

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

ncol đa chức có ít nhất 2 nhóm OH cạnh

HS: Hoạt động nhóm hoàn thành

nhau trong phân tử.

phiếu học tập Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 3 a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

a/ Phản ứng với axit vô cơ

HS nghiên cứu sgk, thảo luận nhóm

C2H5 – OH + HBr

để hoàn thành phiếu học tập.

H2O

C2H5Br +

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: 113

HS nghiên cứu SGK phản ứng của ancol Các ancol khác cũng có phản ứng tương etylic với axit bromhiđric. Viết PTHH. tự. Phản ứng này chứng tỏ phân tử ancol Phản ứng này chứng minh được điều gì có nhóm –OH. về cấu tạo ancol. Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 4 a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: GV tiến hành TN điều chế ete etylic. HS

b/ Phản ứng với ancol 0 H2SO4 đ, 140 C

nhận xét mùi của sản phẩm, viết PTHH. C H – OH + H – O C H 2 5 2 5 Phản ứng này nhóm OH của rượu này C2H5 – O – C2H5 + được thay thế bằng nhóm nguyên tử nào H2O của rượu kia? đietylete(ete etylic) GV lưu ý các ancol khác cũng có phản ứng tương tự. Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

114

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

3/ Phản ứng tách nước

GV yêu cầu HS nêu lại thí nghiệm điều Đun ancol etylic với axit sufuric đặc làm chế etilen trong phòng thí nghiệm ở bài xúc tác ở nhiệt độ khoảng 1700C thu thực hành trước. Viết PTHH?

được khí etylen do phản ứng: 0 H2SO4 đ, 170 C

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm hoàn thành

CH3 – CH2 - OH

CH2 = CH2

phiếu học tập

+ H2O

Bước 3: Báo cáo thảo luận

Ở điều kiện tương tự các ancol no, đơn

- HĐ chung cả lớp: GV mời 4

chức, mạch hở trừ metanol có thể bị tách

nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1

nước tạo anken. CnH2n+1OH  CnH2n + H2O

115

nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ

Lưu ý: Nhóm OH được tách cùng

sung, phản biện.

nguyên tử H liên kết với nguyên tử C

Bước 4: Kết luận, nhận định:

bên cạnh tạo thành 1 liên kết đôi.

GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 6 a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

a/ Phản ứng oxi hoá không hoàn toàn t0

HS nhiên cứu SGK thí nghiệm của anol

etylic với CuO, viết PTHH, nêu vai trò CH – CH –OH+CuO  CH –C=O + 3 2 3 của các chất phản ứng. Cu +H O 2

Ancol bậc II oxi hoá tạo thành loại chất

nào? VD? Ancol bậc III trong điều kiện trên có bị oxi hóa không? Khi bị oxi hóa hoàn toàn các ancol cháy toả ra nhiều nhiệt tạo CO2 và hơi nươc. Viết PTHH minh họa. Nhận xét về số

H Các ancol bậc I khi bị oxi hóa không hoàn toàn tạo thành anđehit. Các ancol bậc II trong điều kiện trên các ancol bậc 2 bị oxi hóa tạo xeton: t0

mol CO2 và hơi nước thu được? Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm hoàn thành phiếu học tập Bước 3: Báo cáo thảo luận

CH3 – CH – CH3 + CuO  CH3- C – CH3+Cu

O+

H2O Trong điều kiện trên ancol bậc III không phản ứng. 116

- HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện.

b/ Oxi hóa hoàn toàn CnH2n+1OH +

3n O2 nCO2 +(n+1) 2

H2O

Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 7 a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

a/ Điều chế ancol etylic bằng phương

Nhắc lại p/ư của anken hợp nước? Nêu pháp tổng hợp từ etilen và nước 0 H2SO4, t

phương pháp điều chế ancol etylic bằng photphoric tổng hợp? PTHH?

C2H4 + H2O

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

HS: Hoạt động nhóm hoàn thành

Có thể điều chế bằng phương pháp thuỷ

phiếu học tập

phân dẫn xuất halogen trong môi trường

Bước 3: Báo cáo thảo luận

kiềm.

CH3 – CH2 –

- HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1

CH3 – CH2 – Cl + NaOH  CH3 – CH2

nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ

– OH + NaCl

sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức.

117

Hoạt động 8 a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

Lên men tinh bột, đường 0

t ,xt GV thông báo pp điều chế từ dẫn xuất n(C6 H10 O5 )n  nH 2O   nC6 H12 O6 enzim halogen. Yêu cầu HS nghiên cứu và viết C6 H12O6   2C2 H5OH  2CO2

PTHH điều chế ancol etylic và glixerol? Ngoài phương pháp hóa học chúng ta HS nêu ứng dụng và bổ sung theo SGK còn thấy người ta đ/c rượu uống bằng từ nguồn nguyên liệu nào? Cách điều chế? GV yêu cầu HS nêu ứng dụng của ancol? Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm hoàn thành phiếu học tập Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 9 a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. 118

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

Giải

Bài 5: Đốt cháy hồn tồn 3g hợp chất hữu a. Đặt công thức phân tử của X là: cơ A thu được 6,6g CO2 và 3,6g H2O. CxHyOz Biết tỉ khối hơi của A so với O2 là 1,875.

Ta có: x : y : z 

a. Xác định CTPT của A.

1,8 0, 4 0,8 : :  3 : 8 :1 12 1 16

b. Viết các CTCT của A.

Công thức phân tử của X là:(C3H8O)n

CTPT X là: C3H8O

Do M = 1,875.32=60 => 60n = 60=> n=1

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm hoàn thành

CTPT X là: C3H8O

d. Tổ chức thực hiện: D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG a) Mục tiêu: Luyện tập, vận dụng các kiến thức giải quyết các vấn đề thực tiễn. b. Nội dung: Dạy học trên lớp, hoạt động nhóm, hoạt động cá nhân. c. Sản phẩm: Bài làm của học sinh, kĩ năng tính toán hóa học d. Tổ chức thực hiện: - Giáo viên cho hs tự trao đổi các câu hỏi về nội dung bài học liên quan đến thực tiễn xung quanh hs. ( Ghi lại những câu hay của hs để tích lũy) * HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ Hướng dẫn HS tìm hiểu thêm các nội dung liên quan đến bài học. HD học sinh tự học, tự tìm hiểu về bài cũ và bài mới, đưa ra các câu hỏi mở rộng cho học sinh tham khảo

120

Ngày soạn: Ngày dạy: Tiết 58: PHENOL I. MỤC TIÊU: 1. Kiến thức: HS Biết được: - Khái niệm về loại hợp chất phenol: cấu tạo, tính chất của phenol - Phân biệt phenol với ancol thơm. - Viết các PTHH của phenol với NaOH, dd Brom 2. Năng lực * Các năng lực chung - Năng lực tự học - Năng lực hợp tác - Năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề - Năng lực giao tiếp * Các năng lực chuyên biệt - Năng lực sử dung ngôn ngữ - Năng lực thực hành hóa học - Năng lực tính toán - Năng lực giải quyết vấn đề thông qua hóa học - Năng lực vận dụng kiến thức hóa học vào cuộc sống 3. Phẩm chất Yêu gia đình, quê hương đất nước; Nhân ái khoan dung; Trung thực, tự trọng, chí công, vô tư; Tự lập, tự tin, tự chủ; Có trách nhiệm với bản thân, cộng đồng, đất nước, nhân loại; Nghĩa vụ công dân. II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU

121

1. Giáo viên: Hóa chất, dụng cụ: Phenol rắn, nước cất, Na dd Brom, etanol, ống nghiệm, ống nhỏ giọt, đèn cồn, giá thí nghiệm. 2. Học sinh III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG: (10 phút) a) Mục tiêu: Tạo tâm thế trước khi bắt đầu học bài mới. b) Nội dung: Giáo viên cho HS làm các thí nghiệm c) Sản phẩm: Học sinh làm thí nghiệm d. Tổ chức thực hiện: Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: Giáo viên đặt câu hỏi, giới thiệu các thí nghiệm Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm thực hiện thí nghiệm Bước 3: Báo cáo thảo luận - GV mời một nhóm báo cáo kết quả, các nhóm khác góp ý, bổ sung. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV nhận xét, chuyển sang hoạt động tiếp theo: HĐ hình thành kiến thức. B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI Hoạt động 1: Định nghĩa a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

I/ ĐỊNH NGHĨA - Định nghĩa (SGK) 122

GV ghi một số công thức cấu tạo của

Phenol đơn giản nhất là C6H5 – OH,

phenol, yêu cầu HS nêu khái niệm?

phân tử gồm 1 nhóm –OH liên kết với

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

gốc phenyl.

HS nghiên cứu SGK ? Cho 1 VD? So sánh cấu tạo của phenol và ancol benzylic? Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 2: Cấu tạo a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

1/ Cấu tạo

GV cho HS quan sát phenol và thử tính (SGK) tan. Yêu cầu HS nêu t/c vật lí. GV lưu ý HS cẩn thận khi sử dụng phenol vì phenol rất độc lại gây bỏng nặng. Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: 123

HS nghiên cứu SGK nêu cấu tạo của phenol? Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 3: Tính chất vật lý và tính chất hóa học a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

2/ Tính chất vật lí

Từ cấu tạo của phenol suy ra phenol có (SGK) tham gia p/ư thế nguyên tử H của nhóm 3/ Tính chất hóa học OH tương tự ancol. a/ Phản ứng thế nguyên tử H của nhóm GV nêu p/ư của phenol với Na, yêu cầu OH. HS viết PTHH, gọi tên sp.

+ Tác dụng với KLK

GV làm thí nghiệm của phenol với dd NaOH. Thí nghiệm này chứng minh phenol có t/c gì?

t 2C6H5OH+2Na   2C6H5ONa +H2

+ Tác dụng với dd kiềm 0

t C6H5OH+NaOH   C6H5ONa

Để biết phenol có tính axit mạnh hay yếu GV làm TN của dd muối thu được

+H2O

với dd axit cacbonic, gợi ý SP cho HS. 124

Yêu cầu HS so sánh t/c axit của phenol

P/Ư này chứng minh phenol có tính

với axit cacbonic.

axit.

GV làm TN của phenol với dd Brom, yêu cầu HS nêu hiện tượng, gợi ý SP

Nhận xét: do ảnh hưởng của nhóm OH

cho HS viết PTHH.

nên phenol dễ thế nguyên tử H hơn

Lưu ý HS p/ư trên còn dùng để nhận

trong ancol.

biết phenol.

P/Ư này chứng minh phenol có t/c axit.

So sánh khả năng thế nguyên tử H

Để chứng minh phenol có t/c axit yếu

trong vòng benzen của phenol với

ta cho muối sinh ra tác dụng với axit

benzen? So sánh khả năng thế nguyên

cacbonic thấy có phenol sinh ra:

tử H trong nhóm OH của phenol với

C6H5ONa + CO2 + H2O  C6H5OH +

ancol?

NaHCO3

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

b/ Phản ứng thế nguyên tử H của vòng

HS: Hoạt động nhóm hoàn thành

benzen

phiếu học tập Bước 3: Báo cáo thảo luận

OH OH

- HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1

Br Br

nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định:

+ 3Br2  + 3HBr

GV chốt lại kiến thức.

(kết tủa trắng)

Br Nếu cho axit nitric vào dd phenol thì thấy kết tủa vàng của 2,4,6trinitrophenol (axit picric ) 125

HS tự viết PTHH Nhận xét:Nguyên tử H trong vòng benzen dễ thế hơn nguyên tử H trong benzen do ảnh hưởng của nhom OH đến vòng benzen. Nguyên tử H trong nhóm OH của phenol dễ thế hơn trong ancol là do ảnh hưởng của vòng benzen tới nhóm OH. Các ảnh hưởng trên gọi là ảnh hưởng qua lại giữa các nguyên tử trong phân tử. Hoạt động 4: Ứng dụng a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

4/ Ứng dụng: (SGK)

HS nghiên cứu sgk, thảo luận nhóm để hoàn thành phiếu học tập. Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS đọc SGK nêu ứng dụng của phenol. Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. 126

Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. C + D. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP - VẬN DỤNG a. Mục tiêu: Củng cố, luyện tập kiến thức vừa học. b. Nội dung: Hoàn thành các câu hỏi trong phiếu bài tập. c. Sản phẩm: HS vận dụng các kiến thức vào giải quyết các bài tập d. Tổ chức thực hiện: - Giáo viên cho hs tự trao đổi các câu hỏi về nội dung bài học liên quan đến thực tiễn xung quanh hs. ( Ghi lại những câu hay của hs để tích lũy) * HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ Hướng dẫn HS tìm hiểu thêm các nội dung liên quan đến bài học. HD học sinh tự học, tự tìm hiểu về bài cũ và bài mới, đưa ra các câu hỏi mở rộng cho học sinh tham khảo

127

Ngày soạn: Ngày dạy: Tiết 59, 60: LUYỆN TẬP: ANCOL - PHENOL I. MỤC TIÊU: 1. Kiến thức: HS Biết được: - Cũng cố và hệ thống lại tính chất hóa học của dẫn xuất halogenvà một số phương pháp điều chế. - Thiết lập mối quan hệ giữa hiđrcacbon, ancol, phenol qua hợp chất trung gian là dẫn xuất halogen. - Viết PTHH biểu diễn tính chất của của ancol, phenol. - Viết PTHH chuyển hóa từ hiđrocacbon thành các dẫn xuất. 2. Năng lực * Các năng lực chung - Năng lực tự học - Năng lực hợp tác - Năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề - Năng lực giao tiếp * Các năng lực chuyên biệt - Năng lực sử dung ngôn ngữ - Năng lực thực hành hóa học - Năng lực tính toán - Năng lực giải quyết vấn đề thông qua hóa học - Năng lực vận dụng kiến thức hóa học vào cuộc sống 3. Phẩm chất

128

Yêu gia đình, quê hương đất nước; Nhân ái khoan dung; Trung thực, tự trọng, chí công, vô tư; Tự lập, tự tin, tự chủ; Có trách nhiệm với bản thân, cộng đồng, đất nước, nhân loại; Nghĩa vụ công dân. II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU 1. GV: Hệ thống câu hỏi về CTCT, danh pháp, tính chất. Hệ thống câu hỏi về mối quan hệ giữa hiđrocacbo, ancol, phenol qua dẫn xuất halogen. 2. HS: Ôn tập, so sánh etanol với phenol về đặc điểm cấu tạo \và tính chất hóa học. A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG: (10 phút) a) Mục tiêu: Tạo tâm thế trước khi bắt đầu học bài mới. b) Nội dung: Giáo viên cho HS làm các thí nghiệm c) Sản phẩm: Học sinh làm thí nghiệm d. Tổ chức thực hiện: Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: Giáo viên đặt câu hỏi, giới thiệu các thí nghiệm Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm thực hiện thí nghiệm Bước 3: Báo cáo thảo luận - GV mời một nhóm báo cáo kết quả, các nhóm khác góp ý, bổ sung. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV nhận xét, chuyển sang hoạt động tiếp theo: HĐ hình thành kiến thức. B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI Hoạt động 1 a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện:

129

HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

GV đưa ra bảng hệ thống còn bỏ trống

halogen đ/c

sau đó dưa ra hệ thống câu hỏi cho HS

CxHyX

điền vào các ô trống.

của

được tính như thế nào?

nhóm

Dẫn xuất halogen và ancol, phenol đều

chức

Ngoài ra anclo và phenol còn có p/ư

hoặc

gì? (tách)Viết p/ư?

Phenol còn có loại p/ư thế nhân. VD?

Thế

Viết p/ư oxi hóa không hoàn toàn của

H của

ancol?

Nêu phương pháp điều chế mỗi loại

Tách

chất trên?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

hoặc

Thế

Bước 3: Báo cáo thảo luận

nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1

ở

vòng bezen

nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ

p/ư

sung, phản biện.

oxi

Bước 4: Kết luận, nhận định:

hóa

GV chốt lại kiến thức.

CnH2n+1OH

H2O

phiếu học tập

- HĐ chung cả lớp: GV mời 4

C6H5OH

Thế

Viết p/ư dạng tổng quát.

HS: Hoạt động nhóm hoàn thành

no, phenol

bậc

Bậc của ancol, của dẫn xuất halogen

có chung loại p/ư nào?

ancol

130

hoàn toàn điều chế Hoạt động 2: Làm bài tập a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

BT1(SGK)

GV yêu cầu HS lên bảng làm các bài

BT2 (SGK)

tập (SGK). Sau đó yêu cầu lớp nhận

BT3(SGK)

xét, GV cho điểm.

BT5(SGK)

b. Nội dung: Hoàn thành các câu hỏi trong phiếu bài tập. c. Sản phẩm: HS vận dụng các kiến thức vào giải quyết các bài tập d. Tổ chức thực hiện: Vì sao phenol dễ thế nguyên tử H trong nhóm OH hơn ancol và phenol dễ thế nhân hơn bezen? D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG a) Mục tiêu: Luyện tập, vận dụng các kiến thức giải quyết các vấn đề thực tiễn. b. Nội dung: Dạy học trên lớp, hoạt động nhóm, hoạt động cá nhân. c. Sản phẩm: Bài làm của học sinh, kĩ năng tính toán hóa học d. Tổ chức thực hiện: - Giáo viên cho hs tự trao đổi các câu hỏi về nội dung bài học liên quan đến thực tiễn xung quanh hs. ( Ghi lại những câu hay của hs để tích lũy) * HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ Hướng dẫn HS tìm hiểu thêm các nội dung liên quan đến bài học. HD học sinh tự học, tự tìm hiểu về bài cũ và bài mới, đưa ra các câu hỏi mở rộng cho học sinh tham khảo

132

Ngày soạn: Ngày dạy: Tiết: KIỂM TRA MỘT TIẾT MA TRẬN ĐỀ KIỂM TRA 1 TIẾT CHƯƠNG 7, 8 NĂM HỌC: 2019-2020 Môn : Hóa học lớp 11 Nội dung

Mức độ nhận thức

Cộng

kiến thức của

Nhận biết

Thông hiểu

Vận dụng

Vận dụng cao

chương

TNKQ TL TNKQ TL TNKQ TL TNKQ TL Benzen Đồng phân, Tính và

tên gọi

của benzen công

đồng

và

đẳng

Số câu

chất Xác

định thức

đồng ankylbenzen

0,5

3,5

0,25

1,0

0,25

1,75

hỏi Số điểm Đồng phân, Tính Ancol

chất Xác

phân loại và ancol

công

cách gọi tên

ancol

định thức

ancol 2

Số câu

0,5

3,5

0,25

1,0

0,25

1,75

hỏi Số điểm 133

Tính

chất Phản

Phenol của phenol

ứng

thế H ở vòng của phenol

3 Số câu

0,5

0,25

1,0

1,5

hỏi Số điểm Các Tổng hợp

phản Viết

ứng

đặc phương

trưng

mỗi trình

loại

hợp học

các Bài

tập

tính

toán

hóa về

ancol

và phenol

chất

4 Số câu

0,5

0,25

1,0

0,75

2,0

1,0

5,0

hỏi Số điểm Tổng số

0,5

0,75

2,0

1,0

2,0

1,25

2,0

1,0

10,0

câu Tổng số điểm

134

ĐỀ KIỂM TRA Cho biết nguyên tử khối của các nguyên tố: H = 1; C = 12; N = 14; O = 16; Na = 23; Br=80; Ag = 108. I. PHẦN TRẮC NGHIỆM (3,0 điểm) Câu 1: Công thức tổng quát của dãy đồng đẳng của ancol no, đơn chức, mạch hở là: A. CnH2n+2OH (n  1).

B. CnH2n-1OH (n  1).

C. CnH2n+1OH (n  1). D. CnH2n-2O

(n  1). Câu 2: Etanol là chất tác động đến thần kinh trung ương. Khi hàm lượng etanol trong máu tăng sẽ có hiện tượng nôn, mất tỉnh táo và có thể gây tử vong. Tên gọi khác của etanol là A. axit fomic.

B. phenol.

C. etanal.

D. ancol etylic.

Câu 3: Phenol (C6H5OH) không phản ứng với chất nào sau đây? A. KOH.

B. Br2.

C. KHCO3.

D. Na.

Câu 4: Khi tách nước từ ancol 3-metylbutan-2-ol (có mặt H2SO4đ, 170oC), sản phẩm chính thu được là A. 2-metylbut-3-en.

B. 3-metylbut-2-en. C. 3-metylbut-1-en. D. 2-metylbut-2-

en. Câu 5: Ancol nào dưới đây là ancol bậc III: A. 2,2-đimetylpropan-1-ol.

B. 3-metylbutan-2-ol.

C. 3-metylbutan-1-ol.

D. 2-metylbutan-2-ol.

Câu 6: Oxi hoá CH3CH2OH bằng CuO đun nóng, thu được anđehit có công thức là A. CH3CH2CHO.

B. CH2=CHCHO. C. CH3CHO.

D. HCHO.

Câu 7: Sản phẩm chủ yếu trong hỗn hợp thu được khi cho toluen phản ứng với dung dịch chứa hỗn hợp HNO3/H2SO4 đặc theo tỉ lệ số mol 1 : 1 là A. o-nitrotoluen và m-nitrotoluen.

B. o-nitrotoluen và p-nitrotoluen.

C. p-nitrotoluen và m-nitrotoluen.

D. benzyl nitro.

Câu 8: Có bao nhiêu chất chứa vòng benzen có cùng công thức phân tử C7H8O? 135

A. 4.

B. 5.

C. 6.

D. 3.

Câu 9: Khi đun nóng hỗn hợp ancol gồm CH3OH và C2H5OH (xúc tác H2SO4 đặc, ở 140oC) thì số ete thu được tối đa là A. 1.

B. 4.

C. 2.

D. 3.

Câu 10: Muốn điều chế 7,85g brom benzen, hiệu suất phản ứng là 80% thì khối lượng benzen cần dùng là bao nhiêu? A. 6g.

B. 4,57g.

C. 4,875g.

D. 5g.

Câu 11: Cho các phát biểu sau về phenol (C6H5OH): (a) Phenol tan nhiều trong nước lạnh. (b) Phenol có tính axít nhưng dung dịch phenol trong nước không làm đổi màu quỳ tím. (c) Phenol được dùng để sản xuất phẩm nhuộm, chất diệt nấm mốc. (d) Nguyên tử H của vòng benzen trong phenol dễ bị thay thế hơn nguyên tử H trong benzen. (e) Cho nước brom dư vào dung dịch phenol thấy xuất hiện kết tủa trắng. Số phát biểu đúng là A. 3.

B. 5.

C. 4.

D. 2.

Câu 12: Cho 2,3 gam ancol etylic phản ứng với lượng dư kim loại Na, thu được V lít khí H2 (đktc). Giá trị của V là A. 0,56.

B. 4,48.

C. 2,24.

D. 1,12.

II. PHẦN TỰ LUẬN (7,0 điểm) Câu 13: (2,0 điểm) Gọi tên theo danh pháp IUPAC các chất có công thức sau: a) CH3CH2CH(OH)CH3 b) CH3CH(CH3)CH(OH)CH3 c) C6H5C2H5

136

CH2CH2CH2CH3

d) CH2CH3 CH3

Câu 14: (2,0 điểm) Hoàn thành phương trình hóa học của các phản ứng sau: a) etanol + H2SO4 (170oC)

b) benzen + dung dịch HNO3/ H2SO4 đặc

(tỉ lệ mol 1:1) c) metanol + O2/to

d) phenol + dung dịch NaOH

Câu 15: (3,0 điểm) Cho 14 gam hỗn hợp X chứa phenol và etanol tác dụng với Na (dư) thu 2,24 lít khí (đktc). a) Xác định thành phần % về khối lượng mỗi chất trong X. b) Cho toàn bộ lượng X ở trên tác dụng hoàn toàn với dung dịch HNO3 dư, thu được a gam 2,4,6-trinitrophenol. Tính giá trị của a. ....................Hết................ HƯỚNG DẪN CHẤM I. TRẮC NGHIỆM (3 điểm) 1

II. TỰ LUẬN (7 điểm)

137

Câu

Đáp án a. butan – 1 – ol

0.5đ

b. 3 – metylbutan – 2 – ol

0.5đ

(2đ) c. etylbenzen

Điểm

0.5đ

d. 4 – butyl – 2 – etyltoluen

0.5đ

a. C2H5OH (H2SO4/170oC)  C2H4 + H2O

0.5đ

b. C6H6 + HNO3 (H2SO4 đặc/ 1:1)  C6H5NO2 + H2O

0.5đ

(2đ) c. CH3OH + 1,5O2 (to)  CO2 + 2H2O d. C6H5OH + NaOH  C6H5ONa + H2O a. n H = 2

2.24 = 0.1 (mol) 22.4

0.5đ 0.5đ 0.5đ

C2H5OH + Na  C2H5ONa + 1/2H2↑ x

x/2 (mol) 0.5đ

C6H5OH + Na  C6H5ONa + 1/2H2↑ y

y/2 (mol)

Ta có hệ: 0,5x + 0,5y = 0,1 0.5đ 3

46x + 94y = 14

(3đ)  x = 0,1; y = 0,1 0.5đ  %C2H5OH = 32,86%; %C6H5OH = 67,14%

138

0.5đ 0,1

0,1 (mol)

a = 0,1 * 229 = 22,9 (gam)

0.5đ

139

Ngày soạn: Ngày dạy: Chương 9: ANĐEHIT – XETON - AXITCACBOXYLIC Tiết 62-64: ANĐEHIT - XETON 1. Kiến thức: HS Biết được: - Định nghĩa, phân loại, đồng phân, danh pháp, tính chất vật lý. - Học sinh rèn luyện để đọc tên viết được công thức đồng phân của anđehit. 2. Năng lực * Các năng lực chung - Năng lực tự học - Năng lực hợp tác - Năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề - Năng lực giao tiếp * Các năng lực chuyên biệt - Năng lực sử dung ngôn ngữ - Năng lực thực hành hóa học - Năng lực tính toán - Năng lực giải quyết vấn đề thông qua hóa học - Năng lực vận dụng kiến thức hóa học vào cuộc sống 3. Phẩm chất Yêu gia đình, quê hương đất nước; Nhân ái khoan dung; Trung thực, tự trọng, chí công, vô tư; Tự lập, tự tin, tự chủ; Có trách nhiệm với bản thân, cộng đồng, đất nước, nhân loại; Nghĩa vụ công dân. II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU 1. Giáo viên: - Thí nghiệm chứng minh TCHH của anđehit 140

2. Học sinh A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG: (10 phút) a) Mục tiêu: Tạo tâm thế trước khi bắt đầu học bài mới. b) Nội dung: Giáo viên cho HS làm các thí nghiệm c) Sản phẩm: Học sinh làm thí nghiệm d. Tổ chức thực hiện: B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI Hoạt động 1: Định nghĩa a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

1/ định nghĩa:

Giáo viên cho học sinh viết công thức - anđehit là hợp chất hữu cơ mà trong một vài chất anđehit * H - CH = O; O

phân tử có nhóm (-CH=O) liên kết trực CH3 - CH = tiếp với gốc hiđrocacbon hoặc nguyên tử H, hoặc nhóm -CH = O khác

* CH2= CH – CH=O * C6H5 - CH =O

- nhóm (-CH = O) được gọi là nhóm chức anđehit

* O = HC – CH = O; O = HC – CH2 – CH =O Giáo viên hỏi: em thấy có điểm gì giống nhau về cấu tạo trong phân tử của các hợp chất hữu cơ trên?

141

Giáo viên ghi nhận các phát biểu của học sinh, chỉnh lí lại để dẫn đến định nghĩa Trong định nghĩa giáo viên lưu ý đặc điểm: nhóm andehit (-CH=O) liên kết trực tiếp với gốc hiđrocacbon hoặc nguyên tử h, nhóm -ch=o khác Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm hoàn thành phiếu học tập Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 2: Phân loại – Đồng phân a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: Giáo viên đàm thoại gợi mở cho học sinh dựa vào đặc điểm cấu tạo cảu gốc

- anđehit no, đơn chức, mạch hở : + CTCT thu gọn: CnH2n+1CHO với n   0

hiđrocacbon và số lượng nhím -CH = 142

O để phân loại và lấy ví dụ minh hoạ

+ CTPT chung: CaH2aO với a  1

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

- anđehit không no: CH2= CH – CH=O

HS: Hoạt động nhóm hoàn thành

- andehit thơm: C6H5 - CH =O

phiếu học tập

- anđehit đa chức: O = HC – CH2 – CH

Bước 3: Báo cáo thảo luận

- HĐ chung cả lớp: GV mời 4

- viết mạch cacbon cho (n – 1) cacbon.

nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện.

- gắn nhóm –CHO. - vd: C4H8O

Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 3: Danh pháp a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

a/ tên thông thường:

Giáo viên cho học sinh liên hệ với cách [ tên andehit = anđehit + tên axit tương đọc của ancol từ đó rút ra tương tự cho

ứng]

anđehit

hcho: andehit fomic

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

ch3cho: andehit axetic

HS: Hoạt động nhóm hoàn thành phiếu học tập Bước 3: Báo cáo thảo luận

b/tên thay thế - chọn mạch chính: nhiều c nhất và có –cho. - đánh số 1 cho c trong nhóm cho. 143

- HĐ chung cả lớp: GV mời 4

- gọi theo trình tự:

nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1

[vị trí nhánh  tên nhánh  tên mạch

nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ

chính+ al]

sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định:

ch3 - CH - CH2 – CHO 3-metylbutanal

GV chốt lại kiến thức.

CH3

Hoạt động 4: Đặc điểm cấu tạo a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

II. ĐẶC ĐIỂM CẤU TẠO: O

Giáo viên cho học sinh quan sát mô hình của anđehitfomic từ đó rút ra đặc điểm cấu tạo, dự đoán tính chất hoá học chung của anđehit

C H

- trong nhóm –cho có liên kết đôi C = O

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

gốm 1 lk  bền và  kém bền  tương

HS: Hoạt động nhóm hoàn thành

tự trong phân tử anken.

phiếu học tập Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: 144

GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 5: Tính chất vật lí a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

- thuộc loại chất có nhiệt độ sôi thấp: vì

- học sinh quan sát lọ đựng andehit không tạo liên kết hidro. axetic kết hợp sách giáo khoa, rồi nêu - M càng lớn nhiệt độ sôi càng cao. tính chất vật lý.

- dung dịch hcho gọi là fomon, nếu C%

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

= 37% - 40% gọi là fomlin.

HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

1. Từ ncol bậc I: Tổng quát:

- GV yêu cầu HS liên hệ tính chất của

t R-CH2OH + CuO   R-CHO + Cu

ancol bậc I để nêu được phương pháp

+ H2O

điều chế chung:

2. Từ hiđrocacbon: - Điều chế anđehitfomic từ metan:

oxi hoaù Ancol baäc I

NO, 700 C CH4 + O2   HCHO +

Anñehit khöû

H2O

Hoạt động 7:

- Từ etilen ( phương pháp hiện đại)

- GV tóm tắt:

t  2CH3CHO 2CH2 = CH2 + O2  xt

Anñehit

khöû

Ancol baäc I

HS vận dụng phản ứng cộng H-X vào liên kết ñoâi

- Từ axetilen: HgSO  CH3CHO CH  CH + HOH  t C 4

IV. TÍNH CHẤT HOÁ HỌC:

C = C cuûa anken.

1. Phản ứng cộng hiđro: - Cộng vào liên kết đôi C = O:

-COOH hoaëc - C

O 0

Tồn tại dưới dạng muối: như HCOONH4, CH3 - COONH4…

Ni,t H-CH= O + H2   CH3OH

Metanal

metanol 0

Ni,t CH3- CH=O+H2   CH3-CH2OH

- GV làm thí nghiệm ( xem hình vẽ)

Etanal

- GV nêu ứng dụng của phản ứng

Tổng quát:

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

Ni,t R-CH=O + H2   R-CH2-OH

HS: Hoạt động nhóm hoàn thành phiếu học tập

etanol

Anđehit (coxh)

ancol (bậc1) (ck)

Bước 3: Báo cáo thảo luận

146

- HĐ chung cả lớp: GV mời 4

2. Phản ứng oxi hoá không hoàn

nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1

toàn:

nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ

- Chuyển nhóm –CH= O thành nhóm

sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức.

-COOH hoaëc - C

O OH

Với AgNO3 trong dd NH3. Thí dụ: HCHO + 2AgNO3 + H2O + 3NH3 0

t   HCOONH4 + 2NH4NO3 + 2Ag

( ck)

(coxh)

C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP a. Mục tiêu: Củng cố, luyện tập kiến thức vừa học. b. Nội dung: Hoàn thành các câu hỏi trong phiếu bài tập. c. Sản phẩm: HS vận dụng các kiến thức vào giải quyết các bài tập d. Tổ chức thực hiện: Bài tập 1: Cho 0,94 gam hỗn hợp hai anđehit đơn chức, no, kế tiếp nhau trong dãy đồng đẳng cho tác dụng hết với dung dịch AgNO3/NH3 thu được 3,24 gam Ag. Tìm CTPT của 2 anđehit? Bài tập 2: Cho 0,72 gam ankanal A phản ứng hoàn toàn với dung dịch AgNO3/NH3 sinh ra muối axit B và 2,16 gam bạc kim loại. Nếu cho tác dụng với hiđro xúc tác Ni, đun nóng thu được ancol đơn chức mạch nhánh. Xác định CTCT A và viết PTHH? Giải: 1. Bài tập 1: Vì 2 anđehit nơtron, đơn chức nên gọi CT chung: CnH2n+1CHO (n>0) nAg 

3, 24  0, 03 (mol) 108

CnH2n+1CHO+2AgNO3+3NH3+ H2OCnH2n+1COONH4 + 2Ag + 2NH4NO3 0,015mol

0,03mol 147

M hh 

0,94  63  14n + 30 = 63  n = 1,6 0, 015

Vậy 2 anđehit là CH3CHO và C2H5 CHO 2. Bài tập 2 A phản ứng với H2 tạo ancol đơn chức nên A là anđehit đơn chức. Gọi A là RCHO nAg 

2,16  0, 02 (mol) 108

RCHO+2AgNO3 +3NH3→ RCOONH4+ 2Ag + 2NH4NO3 0,01mol MA 

0,02mol

0, 72  72  R  72  29  43 R là C3H7 0, 01

Vậy CTPT của A là C3H7CHO CTCT là CH3-CH2(CHO)-CH3D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG a) Mục tiêu: Luyện tập, vận dụng các kiến thức giải quyết các vấn đề thực tiễn. b. Nội dung: Dạy học trên lớp, hoạt động nhóm, hoạt động cá nhân. c. Sản phẩm: Bài làm của học sinh, kĩ năng tính toán hóa học d. Tổ chức thực hiện: - Giáo viên cho hs tự trao đổi các câu hỏi về nội dung bài học liên quan đến thực tiễn xung quanh hs. ( Ghi lại những câu hay của hs để tích lũy) * HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ Hướng dẫn HS tìm hiểu thêm các nội dung liên quan đến bài học. HD học sinh tự học, tự tìm hiểu về bài cũ và bài mới, đưa ra các câu hỏi mở rộng cho học sinh tham khảo

148

Ngày soạn: Ngày dạy: Tiết 65: AXIT CACBOXYLIC I. MỤC TIÊU: 1. Kiến thức: HS Biết được: - Định nghĩa, phân loại, đặc điểm cấu tạo phân tử, danh pháp. - Tính chất vật lí : Nhiệt độ sôi, độ tan trong nước ; Liên kết hiđro. - Ứng dụng của axit cacboxylic. - Quan sát mô hình, rút ra được nhận xét về cấu tạo 2. Năng lực * Các năng lực chung - Năng lực tự học - Năng lực hợp tác - Năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề - Năng lực giao tiếp * Các năng lực chuyên biệt - Năng lực sử dung ngôn ngữ - Năng lực thực hành hóa học - Năng lực tính toán - Năng lực giải quyết vấn đề thông qua hóa học - Năng lực vận dụng kiến thức hóa học vào cuộc sống 3. Phẩm chất Yêu gia đình, quê hương đất nước; Nhân ái khoan dung; Trung thực, tự trọng, chí công, vô tư; Tự lập, tự tin, tự chủ; Có trách nhiệm với bản thân, cộng đồng, đất nước, nhân loại; Nghĩa vụ công dân. II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU 149

1. Giáo viên: Mô hình cấu tạo phân tử axit axetic. Máy chiếu 2. Học sinh: Chuẩn bị bài mới III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG: (10 phút) a) Mục tiêu: Tạo tâm thế trước khi bắt đầu học bài mới. b) Nội dung: Giáo viên cho HS làm các thí nghiệm c) Sản phẩm: Học sinh làm thí nghiệm d. Tổ chức thực hiện: Đặt vấn đề: Trong thực đơn của con nguời thì trái cây chiếm một phần khá quan trọng, thường ngày chúng ta ăn cam ,bưởi, nho, uống nuớc chanh …ta thấy chúng có vị chua đặc trưng của mỗi loại trái cây. Vậy tại sao chúng lại có vị chua đặc trưng như thế? Đó là do trong trái cây có các axit hữu cơ mà mỗi loại axit lại có một vị chua riêng. Thế axit hưu cơ là gì ? Thì bài hôm nay chúng ta sẽ nghiên cứu…. B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI Hoạt động a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

1. Định nghĩa:

Từ kiến thức về định nghĩa anđehit Axit cacboxylic là những hợp chất hữu hướng dẫn HS tới khái niệm tương tự về cơ mà phân tử có nhóm cacboxyl (axit trên cơ sở cấu tạo có nhóm chức – COOH) liên kết trực tiếp với nguyên tử COOH.

cacbon hoặc nguyên tử hiđro.

- GV: Cho một số công thức hữu cơ

Thí dụ: 150

CH3OH

;C2H5OH;

CH3CHO;

CH3COOH; H-COOH, H3C-COOH, HOOC-COOH

HCHO;

HCOOH; …

C6H5COOH; … →Chỉ cho học sinh thấy các axit cacboxylic: CH3COOH ; HCOOH; C6H5COOH. - GV yêu cầu hs cho biết cấu tạo của axit cacboxylic có đặc điểm gì chung, liên hệ với định nghĩa anđehit, từ đó định nghĩa về axit cacboxylic. Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm hoàn thành phiếu học tập Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 2: Phân loại a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH

151

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

2. Phân loại: Dựa vào đặc điểm gốc

- GV yêu cầu HS dựa vào các ví dụ trên, hiđrocacbon và số lượng nhóm -COOH kết hợp SGK rút ra nhận xét chung cho Người ta phân loại axit cacboxylic theo từng loại

4 cách chính :

- GV tổng kết lại

- Axit no , mạch hở, đơn chức: Có 1

Học sinh lấy ví dụ

nhóm cacboxyl liên kết trực tiếp với

nguyên tử hidro hoặc gốc ankyl - Axit không no: Gốc hiđro cacbon trong phân tử axit có chứa liên kết đôi hoăc liên kết 3 - Axit thơm: Gốc hiđrocacbon là vòng thơm - Axit đa chức: Phân tử có nhiều nhóm cacboxyl

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

3. Danh pháp:

- Gv yêu cầu hs đọc bảng tên gọi SGK, a. Tên thông thường: (SGK) rút ra quy luật gọi tên thông thường và b. Tên thay thế: Axit + tên của tên thay thế hiđrocacbon tương ứng theo mạch chính 152

Hs gọi tên cho ví dụ trên

(mạch chính bắt đầu từ nguyên tử

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

cacbon của nhóm –COOH + oic)

HS: Hoạt động nhóm hoàn thành

Thí dụ: HCOOH axit metanoic

phiếu học tập

CH3COOH axit etanoic…

Bước 3: Báo cáo thảo luận

1 CH3 CH CH2 COOH

- HĐ chung cả lớp: GV mời 4

CH3 axit 3 - metylbutanoic

nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 4: Cấu tạo a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

II. ĐẶC ĐIỂM CẤU TẠO:

- GV: Giải thích cho học sinh biết

Nhóm cacboxyl (-COOH) là sự kết hợp

nhóm cacboxyl (-COOH) là sự kết hợp

bởi nhóm cacbonyl(>C=O) và nhóm

hydroxyl (-OH).

Nhóm –OH và nhóm >C=O lại có ảnh

Tương tự như ở ancol và anđehit, các hưởng qua lại lẫn nhau: liên kết O-H và C=O luôn luôn phân cực về phía các nguyên tử oxi. Ngoài ra nhóm –OH và nhóm >C=O lại có ảnh hưởng

qua

lại

lẫn

nhau

O R

C O

cặp 153

.. electron tự do của oxi trong nhóm -O H Liên kết giữa H và O trong nhóm –OH liên hợp với cặp electron  của nhóm phân cực mạnh, nguyên tử H linh động

C=O làm cho mật độ electron chuyển hơn trong ancol, anđehit và xeton có cùng số nguyên tử C. dịch về phía nhóm C=O: - Sự tạo liên kết hiđro ở trạng thái hơi: O...H-O

Vì vậy, liên kết OH đã phân cực lại càng

CH3- C

phân cực mạnh hơn. Nguyên tử H trong OH trong axit linh động hơn trong ancol

O-H...O

C- CH3

- Sự tạo liên kết hiđro ở trạng thái lỏng

và phenol. Do đặc điểm cấu tạo trên, trong phân tử axit cacboxylic nhóm –

...O

H3C

C=O...H -O CH3

OH dễ dàng tạo liên kết hiđro hơn trong

C = O...H - O

C = O...

CH3

ancol - Sự tạo liên kết hiđro với phân tử H2O Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm hoàn thành

phiếu học tập

H3C

C = O...H

O...H -O

O...

Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 5: Tính chất vật lý a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện:

154

HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

III. TÍNH CHẤT VẬT LÍ:

- GV Căn cứ vào bảng 9.2 SGK trang

+ Ở điều kiện thường các axit

206 từ đó HS xác định trang thái của

cacboxylic đều là những chất lỏng hoặc

các axit cacboxylic.

rắn.

- GV nhận xét hoàn chỉnh nội dung kiến + Độ tan giảm khi M tăng. thức.

+ Nhiệt độ sôi tăng theo chiều tăng M

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

và cao hơn các ancol có cùng M nguyên

HS: Hoạt động nhóm hoàn thành

nhân là do giữa các phân tử axit

phiếu học tập

cacboxylic có liên kết hiđro (dưới dạng

Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1

đime hoặc polime) bền hơn giữa các phân tử ancol. + Mỗi loại axit có mùi vị riêng.

nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 6: Ứng dụng a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

IV. ỨNG DỤNG: (SGK)

HS đọc sgk, nêu ứng dụng 155

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm hoàn thành phiếu học tập Bước 3: Báo cáo thảo luận - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 7: Tính chất hóa học a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao

V. TÍNH CHẤT HOÁ HỌC:

nhiệm vụ:

1. Tính axit:

- GV hướng dẫn HS tự HS tự học có hướng dẫn. học TCHH tính axit của 2. Phản ứng thế nhóm -OH ( Còn gọi phản ứng este axit cacboxylic. hoá) Bước 2: Thực hiện Tổng quát: nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm

RC OOH + H O-R'

t0, xt

RCOOR' + H2O

hoàn thành phiếu học tập

Thí dụ: 156

Bước 3: Báo cáo thảo

CH3 - C - OH + H - O -C2H5 H2SO4 ñaëc

luận

- HĐ chung cả lớp: GV mời 4 nhóm báo

CH3 -C -O-C2H5 + H2O O etyl axetat

Phản ứng thuận nghịch, xúc tác H2SO4 đặc.

cáo kết quả (mỗi nhóm 1 nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức. Hoạt động 8: Điều chế a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

V. ĐIỀU CHẾ:

HS nghiên cứu sgk, thảo luận

1. Phương pháp lên men giấm : ( phương

nhóm để hoàn thành phiếu học tập. pháp cổ truyền) Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

Men giaám C2H5OH   CH3COOH+H2O

Hs đọc SGK, cho biết các phoơng pháp điều chế axit axetic, viết 2. Oxi hoá anđehit axetic: PTHH xt 2CH3CHO + O2   2CH3COOH Bước 3: Báo cáo thảo luận 3. Oxi hoá ankan: - HĐ chung cả lớp: GV mời 4 Tổng quát: nhóm báo cáo kết quả (mỗi nhóm 157

1 nội dung), các nhóm khác góp

xt, t 2R –CH2-CH2-R1 + 5O2   2R-COOH +

ý, bổ sung, phản biện.

2R1-COOH + 2H2O

Bước 4: Kết luận, nhận định:

Thí dụ:

GV chốt lại kiến thức.

 2CH3CH2CH2CH3  1800 C, 50 atm

4CH3COOH + 2H2O Butan

4. Từ metan ( hoặc metanol pp hiện đại) [O] + CO CH4   CH3COOH  CH3OH  t, xt

C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP a. Mục tiêu: Củng cố, luyện tập kiến thức vừa học. b. Nội dung: Hoàn thành các câu hỏi trong phiếu bài tập. c. Sản phẩm: HS vận dụng các kiến thức vào giải quyết các bài tập d. Tổ chức thực hiện: D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG a) Mục tiêu: Luyện tập, vận dụng các kiến thức giải quyết các vấn đề thực tiễn. b. Nội dung: Dạy học trên lớp, hoạt động nhóm, hoạt động cá nhân. c. Sản phẩm: Bài làm của học sinh, kĩ năng tính toán hóa học d. Tổ chức thực hiện: - Giáo viên cho hs tự trao đổi các câu hỏi về nội dung bài học liên quan đến thực tiễn xung quanh hs. ( Ghi lại những câu hay của hs để tích lũy) * HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ Hướng dẫn HS tìm hiểu thêm các nội dung liên quan đến bài học. HD học sinh tự học, tự tìm hiểu về bài cũ và bài mới, đưa ra các câu hỏi mở rộng cho học sinh tham khảo

158

Ngày soạn: Ngày dạy: Tiết 66: LUYỆN TẬP: ANĐEHIT - AXITCACBOXYLIC I. MỤC TIÊU: 1. Kiến thức: HS Biết được: Củng cố kiến thức về anđehit, axit cacboxylic 2. Năng lực * Các năng lực chung - Năng lực tự học - Năng lực hợp tác - Năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề - Năng lực giao tiếp * Các năng lực chuyên biệt - Năng lực sử dung ngôn ngữ - Năng lực thực hành hóa học - Năng lực tính toán - Năng lực giải quyết vấn đề thông qua hóa học - Năng lực vận dụng kiến thức hóa học vào cuộc sống 3. Phẩm chất Yêu gia đình, quê hương đất nước; Nhân ái khoan dung; Trung thực, tự trọng, chí công, vô tư; Tự lập, tự tin, tự chủ; Có trách nhiệm với bản thân, cộng đồng, đất nước, nhân loại; Nghĩa vụ công dân. II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU 1. Giáo viên: Giáo án 2. Học sinh: Chuẩn bị bài mới III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC 159

A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG: (10 phút) a) Mục tiêu: Tạo tâm thế trước khi bắt đầu học bài mới. b) Nội dung: Giáo viên cho HS làm các thí nghiệm c) Sản phẩm: Học sinh làm thí nghiệm d. Tổ chức thực hiện: Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: Giáo viên đặt câu hỏi, giới thiệu các thí nghiệm Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS: Hoạt động nhóm thực hiện thí nghiệm Bước 3: Báo cáo thảo luận - GV mời một nhóm báo cáo kết quả, các nhóm khác góp ý, bổ sung. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV nhận xét, chuyển sang hoạt động tiếp theo: HĐ hình thành kiến thức. B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI Hoạt động 1: Hệ thống hoá kiến thức về axit cacboxylic a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH Bước 1: Chuyển giao

I. Kiến thức cần nắm:

nhiệm vụ: - GV dùng câu hỏi vấn

AXIT CACBOXYLIC

đáp HS để hoàn chỉnh theo bảng

Cấu tạo

R-COOH

( R: CxHy; H; -COOH)

160

Bước 2: Thực hiện

Phân loại

- Theo đặc điểm của R: no, không no,

nhiệm vụ:

thơm.

HS trả lời theo các câu

- Theo số lượng nhóm chức trong

hỏi của GV. Và lấy thí

phân tử: đơn chức, đa chức.

dụ Bước 3: Báo cáo thảo luận

Tên

thay

thế

- M aïc h chính baét ñaàu töø -C O O H

- Tên = Axit + Tên hiđrocacbon no - HĐ chung cả lớp:

tương ứng với mạch chính + oic.

GV mời 4 nhóm báo

Thí dụ: HCOOH,

cáo kết quả (mỗi nhóm 1

Axit metanoic, Axit etanoic

nội dung), các nhóm khác góp ý, bổ sung, phản biện. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV chốt lại kiến thức.

CH3COOH

Điều chế

1. Phương pháp lên men giấm (phương pháp cổ truyền) Men giaám C2H5OH   CH3COOH+H2O

2. Oxi hoá anđehit axetic xt 2CH3CHO + O2   2CH3COOH

3. Oxi hoá ankan Tổng quát: xt, t 2R –CH2-CH2-R1 + 5O2   2R0

COOH + 2R1-COOH + 2H2O Thí dụ: xt

 2CH3CH2CH2CH3  1800 C, 50 atm 4CH3COOH Butan + 2H2O 4. Từ metan ( hoặc metanol pp hiện đại)

161

[O] + CO CH4    CH3OH  t, xt

CH3COOH Tính chất

1. Tính axit: Tác dụng với quì tím, kim loại trước H2, bazơ, oxit bazơ, muối. Thí dụ:… 2. Tác dụng với ancol tạo este.

RC OOH + H O-R'

t0, xt

RCOOR' + H2O

C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP a. Mục tiêu: Củng cố, luyện tập kiến thức vừa học. b. Nội dung: Hoàn thành các câu hỏi trong phiếu bài tập. c. Sản phẩm: HS vận dụng các kiến thức vào giải quyết các bài tập d. Tổ chức thực hiện: II. Bài tâp: Bài tâp 1:Bằng phương pháp hoá học, phân biệt các chất sau: anđehit axetic, ancol etylic, axit axetic, đimetylete?

Giải: - Dùng quì tím axit - Dung dịch AgNO3/NH3anđehit - Na  ancol Bài tâp 2: Lấy a gam hỗn hợp gồm CH3COOH và C2H5COOH tiến hành thí nghiệm sau: TN1: Cho a gam hỗn hợp tác dụng với Na dư thu được 336ml khí H2 đkc

162

TN2: Để trung hoà hết a gam hỗn hợp thì cần vừa đủ V ml dd NaOH 0,1M. Cô cạn dung dịch sau pư thu được 2,6 gam muối khan. Hãy tính % khối lượng mỗi axit trong hỗn hợp và giá trị V? Giải: Gọi x, y là số mol CH3COOH và C2H5COOH TN1: CH3COOH + Na  CH3COONa + ½ H2 x mol

x/2 mol

C2H5COOH + Na  C2H5COONa + ½ H2 y mol

y/2 mol

 x/2 + y/2 =

0,336  0, 015  x + y =0,03 (1) 22, 4

TN2: CH3COOH + NaOH  CH3COONa + H2O x mol

x mol

C2H5COOH + NaOH  C2H5COONa + H2O y mol

y mol

mmuoi  82 x  96 y  2, 6 (2)  x  0, 02  y  0, 01

Từ (1) và (2) ta có 

mCH 3COOH  60.0, 02  1, 2( g ) mC2 H 5COOH  74.0, 01  0, 74( g )

%mCH3COOH 

1, 2.100  61,9(%) 1, 2  0, 74

%mC2 H 5COOH  100  61, 9  38,1(%)

Số mol NaOH=0,03 V=0,03:0,1=0,3(l) D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG a) Mục tiêu: Luyện tập, vận dụng các kiến thức giải quyết các vấn đề thực tiễn. 163

b. Nội dung: Dạy học trên lớp, hoạt động nhóm, hoạt động cá nhân. c. Sản phẩm: Bài làm của học sinh, kĩ năng tính toán hóa học d. Tổ chức thực hiện: - Giáo viên cho hs tự trao đổi các câu hỏi về nội dung bài học liên quan đến thực tiễn xung quanh hs. ( Ghi lại những câu hay của hs để tích lũy) * HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ Hướng dẫn HS tìm hiểu thêm các nội dung liên quan đến bài học. HD học sinh tự học, tự tìm hiểu về bài cũ và bài mới, đưa ra các câu hỏi mở rộng cho học sinh tham khảo

164

Ngày soạn: Ngày dạy: Tiết 68, 69: ÔN TẬP HỌC KÌ II

I. MỤC TIÊU: 1. Kiến thức: HS Biết được: Củng cố kiến thức về hidrocacbon no, không no, thơm, ancol, phenol - Viết CTCT và gọi tên - Viết PTHH - Phân biệt các chất - Giải bài toán tìm CTPT, CTCT 2. Năng lực * Các năng lực chung - Năng lực tự học - Năng lực hợp tác - Năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề - Năng lực giao tiếp * Các năng lực chuyên biệt - Năng lực sử dung ngôn ngữ - Năng lực thực hành hóa học - Năng lực tính toán - Năng lực giải quyết vấn đề thông qua hóa học - Năng lực vận dụng kiến thức hóa học vào cuộc sống 3. Phẩm chất

165

Yêu gia đình, quê hương đất nước; Nhân ái khoan dung; Trung thực, tự trọng, chí công, vô tư; Tự lập, tự tin, tự chủ; Có trách nhiệm với bản thân, cộng đồng, đất nước, nhân loại; Nghĩa vụ công dân. II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU 1. Giáo viên: Đề cương ôn tập 2. Học sinh: Ôn bài cũ A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG: (10 phút) a) Mục tiêu: Tạo tâm thế trước khi bắt đầu học bài mới. b) Nội dung: Giáo viên cho HS làm các thí nghiệm c) Sản phẩm: Học sinh làm thí nghiệm d. Tổ chức thực hiện: - Đặt vấn đề: Tổng kết chương trình HKII Vận dụng - Triển khai bài: Tùy từng lớp, chọn một số bài tập trong đề cương để ôn tập. B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI a) Mục tiêu: Hiểu được nội dung bài học, các khái niệm, định nghĩa có liên quan. b) Nội dung: Làm việc với sách giáo khoa, thảo luận nhóm. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và phiếu bài tập. d) Tổ chức thực hiện: ĐỀ MINH HỌA Phần I. Trắc nghiệm (3 điểm) Câu 1: Axit axetic không phản ứng với chất nào sau đây? A. CaCO3.

B. ZnO.

C. NaOH.

D. MgCl2.

Câu 2: Tên thay thế của hợp chất có công thức cấu tạo CH3 – CH2 – CH(CH3) – CH3 là: A. pentan. C. 2 – metylbutan.

B. 3 – metylbutan. D. 2 – metylpropan.

166

Câu 3: Để nhận biết 3 khí C2H6, C2H4, C2H2 đựng trong 3 lọ mất nhãn, người ta dùng hoá chất nào dưới đây ? A. Nước brom.

B. Dung dịch AgNO3/NH3 và nước brom.

C. Dung dịch AgNO3/NH3.

D. Dung dịch HCl và nước brom.

Câu 4: Số đồng phân hiđrocacbon thơm ứng với công thức phân tử C8H10 là A. 2.

B. 4.

C. 3.

D. 5.

Câu 5: Trong số các chất dưới đây, chất có nhiệt độ sôi cao nhất là A. C2H5OH. C. CH3COOH.

B. CH3 – CH3. D. CH3CHO.

Câu 6: Cho các hợp chất sau: (a) HOCH2-CH2OH.

(b) HOCH2-CH2-CH2OH.

(d) CH3-CH(OH)-CH2OH.

(e) CH3-CH2OH.

(f) CH3-O-CH2CH3.

Các chất đều tác dụng được với Na, Cu(OH)2 là: A. (a), (c), (d).

B. (c), (d), (f).

C. (a), (b), (c).

(c),

(d), (e). Câu 7: Cho dãy các chất: HCHO, CH3COOH, C6H5OH, CH3CHO, HCOOH, C2H5OH. Số chất trong dãy tham gia phản ứng tráng gương là A. 6.

B. 4.

C. 5.

D. 3.

Câu 8: Etanol là chất có tác động đến thần kinh trung ương. Khi hàm lượng etanol trong máu tăng cao sẽ có hiện tượng nôn, mất tỉnh táo và có thể dẫn đến tử vong. Tên gọi khác của etanol là A. ancol etylic.

B. axit fomic.

C. etanal.

phenol. Câu 9: Chất X (có M = 60 và chứa C, H, O). Chất X phản ứng được với Na, NaOH và NaHCO3. Tên gọi của X là A. axit fomic.

B. ancol propylic. C. axit axetic.

phenol. 167

Câu 10: Axit fomic có trong nọc kiến. Khi bị kiến cắn, nên chọn chất nào sau đây bôi vào vết thương để giảm sưng tấy? A. Vôi tôi.

B. Giấm ăn.

C. Nước.

D. Muối ăn.

Câu 11: Chất nào sau đây làm mất màu dung dịch KMnO4 ở điều kiện thường? A. Benzen.

B. Metan.

C. Toluen.

D. Axetilen.

Câu 12: Cho CH3CHO phản ứng với H2 (xúc tác Ni, đun nóng) thu được A. CH3COOH.

B. HCOOH.

C. CH3CH2OH.

CH3OH. Phần II. Tự luận (7 điểm) Câu 1 (2,5 điểm). Hoàn thành các PTHH sau (chỉ ghi các sản phẩm chính): a. Anđehit fomic + H2 (Ni/ to) b. Metanol + H2SO4 đặc/ 140oC c. Toluen + Br2 (bột Fe/ to) d. Axetilen + H2O (H+/to) e. Đốt cháy khí propan Câu 2 (1,5 điểm). Cho 7,84 lít (đktc) hỗn hợp khí X gồm etilen và axetilen đi qua bình đựng dung dịch AgNO3/NH3 dư, thu được 24 gam kết tủa. Tính thành phần phần trăm về thể tích của mỗi khí trong hỗn hợp X. Câu 3 (3 điểm). Cho 10,6 gam hỗn hợp gồm hai axit cacboxylic X và Y (MX < MY) tác dụng với Na dư thu được 2,24 lít khí (đktc). a. Xác định công thức phân tử của X và Y. b. Tính phần trăm về khối lượng của X và Y. c. Cho toàn bộ lượng X ở trên tác dụng với dung dịch ancol etylic (trong điều kiện thích hợp), thu được m gam este. Tính giá trị của m. Biết hiệu suất của phản ứng là 92%....

168