fl/nkxZG iksVªh ladyu
1
fl/nkxZG iksVªh ps ladyu }kjs iwT;uh; f'kojktk;ksxh]ijekuan lnkf'ko ljxq#] FkofFk# vjaxk egk nsflxk LokehxG T;kauh txkr tkghj dsys fd ÞKkuh;kaph ikniwtk ghp [kjh vk/;kfRedrk gks;ß-
fl/nkxZG iksVªh ladyu
2
Hkk"kkarjdkj
& vkj-th- jktkjke vkf.k çks-ds-jfFkukosGq
dkxn
& 70 th,l,e eWifyFkks
i`"B
& 60
çrh
& 1000
fdaer
& 20 #
çdk'kd
& Jh-vxfFk;kj lUekxZ laxe Þ vksaxkjdqfMyß 115] ,DlVsa'ku-Fkqjk;wj &621010 ftYgk& f=ph] rfeyukMq] Hkkjr *04327255184/ w.agathiar.org 01-07-2015 ¼ikSf.kZek½
fl/nkxZG iksVªh ladyu
3
fl/nkxZG iksVªh ladyu Þfl/nkxZG iksVªh ps ladyuß baxzth vko`Ùkh ph çLrkouk f'kojktk;ksxh]ijekuan lnkf'ko ljxq#] iwT;uh; vjaxk egk nsflxk LokehxG fyf[kr Þfl/nkxZG iksVªh ps ladyuß gs vk/kqfud vk/;kReoknkojps ,d vf}rh; iqLrd vkgsLokehthauh fl/n]lk/kw]Kkuh];ksxh]laU;klh]iqjk.kkrhy ifo= O;fä]çkphu vkf.k vk/kqfud] lokaZuk ,d= dj.;klkBh ifjJe ?ksrysys vkgsr-gs Li"Vi.ks n'kZors fd lar gs Qä çkphu dkGkrp gksr ulwu rh ,d fujarj pky.kkjh çfØ;k vkgs-fl/nkaO;frfjä] T;k egkiq#"kkauh lk/kkj.k ekuokauk vk/;kfRed Kku nsÅu R;kauk vlk/kkj.k cuoys v'kk 131 lk/kw vkf.k laU;kL;kaph ekfgrh i.k xksGk d#u lkfey dsysyh vkgsLokehthauh tkrh]laçnk;]{ks=]Hkk"kk ákaP;kckcrps vMFkGs eksBîk fufHkZdrsus ikj dsys-
fl/nkxZG iksVªh ladyu
4
R;kaps ,dk lkoZf=d /kekZyk vkfyaxu |k;ps ç;Ru R;kaP;k larkaP;k ladyukrwu çdV gksrsák lkalkfjd HkkSfrd oLrwauh cka/kysY;k txrkrY;k x`gLFkkyk Lor%ps vk/;kfRed Kku ok<o.;klkBh osnkaps iB.k dj.ks cgq/kk 'kD; ulw 'kdrs-i.k Lor%P;k vuqHkoko#u Lokehth ,d lksik ekxZ lkaxrkr-T;k lk/kw larkauh ák txrkoj fu;a=.k d#u jkT; dsys R;kaps vkf'kokZn çkIr dj.ksLo;e v#Rçdk'k oYykykj P;k vorkj Lo#ikr Lokehth Lor%pk vk/;kfRed vuqHko lkaxrkr vkf.k larkaps njjkst uke%Lej.k dj.;kps Qk;ns letorkr-gs Lokehthaps txrkrhy loZ çkf.kek=kacíyps çse n'kZorsLokehthauh okijysyh Hkk"kk ,dne ljy vkf.k loZ lk/kkj.k O;fäauk i.k lgt letsy v'kh vkgs-okpdkauk egku larkaP;k ikniwtsP;k Hkkjrh; /kkfeZd i/nr leto.;klkBh Lorps vk/;kfRed er ekaM.;klkBh Lokehtha lar dksaxuokj]lar jksek_'kh]lar fFk#oYywoj]lar fFk#ewyj]lar f'kokofDd;kj]lar dkMqosfyfpÙkj]lar bMk;DdMj]vkf.k lar vtqxUukj ;kaph enr ?ksrkr-
fl/nkxZG iksVªh ladyu
5
vkeP;k lkrk leqækikjP;k Qk;|klkBh gs ifo= lkoZf=d baxzth iqLrd çLrqr djrkuk JhvxkfFk;kj lUekxZ laxe]vksaxkjdqfMy]Fkqjk;;wj] ftYgk f=ph] rfeyukMq] uk vR;ar vkuan gksr vkgs- vkEgh eksBîk xokZus loZ lniq#"kkaps vkHkkj ekurks ts gk xzaFk lQyiwoZd vk.k.;kl vkeP;k cjkscjhus mHks jkfgys vkf.k R;k lokaZuk vkiys —ikf'kokZn ns.;kl vkEgh LokehthaP;k pj.kkatoG fouarh djrks- gs iqLrd usgehçek.ks brD;k lqanj fjrhus Nkiwu çdkf'kr d#u okaph v‚QlsV fçaVlZ Fkqjk;;wj ;kauh ijr ,dnk vkiys dlc fl/n dsysys vkgs-
fl/nkxZG iksVªh ladyu
6
f'kojkt;ksxh ijekuan lnkf'ko ln~xq# ijeiwT; vjaxkegk nsflxk LokehxG ,d laf{kIr thou ifjp; leqækrwu ldkGP;k çgjh ckgsj ;s.kkÚ;k lw;kZçek.ks]dkG~;kdqê <xkarwu ckgsj ;s.kkÚ;k ikSf.kZesP;k paækçek.ks]cgj.kkÚ;k uohu QqykaP;k lqxa/kkçek.ks] Lokehthapk 13 tkusokjh 1936 jksth Jh- cky—".ku o Jherh ehuk{kh vEey ;kap srhljs iq= Eg.kwu tUe >kyk-Lokehthapk ckyi.kkiklwup ,dne lk/ks jkg.;kr dy gksrk o R;kauk fn[kkoVh vkf.k 'kku'kkSdrhph vkoM uOgrh- rs 35 o"kkaZps vlrkuk R;kaps oMhy okjys-oMhykaP;k e`R;quarj R;kaP;k vkbZ Jherh ehukD'kh vEeypk R;kaP;k vk/;kfRed thoukr Qkj eksBk okVk gksrk-;saxksbZeykbZ toG ,dk ygku xkokr euyesMq e/;s Lokehth fo.kdjkps f'k{k.k ?ksr gksrs-Lokehthauk bjkbe¸;e P;k fe=kaekQZr letys fd ;ksxlk/kusf'kok; Qä Hkäh dsY;kus eks{k çkIr gksÅ 'kdr ukgh-
fl/nkxZG iksVªh ladyu
7
1955 lkyh Jh- fpUukLokeh 'kkL=h] fl/n vkS"k/kh vkf.k fl/n rRoKkukrys fuiq.k] lar vxkFkhlkj vk.kh vU; larkaph iwtk djr gksrs-gs ikgwu Lokehth çHkkfor >kys- 'kkL=hauh R;kauk larkaph iwtk dj.;kph i/nr vkf.k bMk]fiaxyk]vkf.k lq"euk cíyps xqfir letoysvk/;kfRed KkukcíyP;k rhoz ykylseqGs Lokehthauh [kwi yodjp gs Kku çkIr dsysloZlk/kkj.k dkexkjkP;k ?kjkr tUe ?ksrY;kus Lokehthauk loZlk/kkj.k O;fäaP;k thoukr leksj dk; ok<wu Bsoysys vkgs ákph dYiuk gksrhp>ksiMîke/;s jkg.kkÚ;k yksdkaps nq%[k ikgwu Lokehth O;fFkr >kys vkf.k v'kk O;fäaph Lokehthauk tk.kho vkf.k ?kksj fpark gksrh- ekuoh thoukP;k okLrfodrsckcr mÙkj R;kauk ijeiwT; Lokeh jkefyaxj ákaP;k xk.;kar lkiMys- xfjckaP;k miklekjhyk 'kkar dj.;klkBh R;kaph uSlfxZd rGeG lar jkefyaxjkaP;k eatwG v/;ka;kauh vk.k[khup ok<yh-
fl/nkxZG iksVªh ladyu
8
xsY;k 50 o"kkaZiklwu R;kauh vkiys fopkj vkf.k vk;q"; lektkP;k vk/;kfRed lq/kkjklkBh lefiZr dsys vkgs-xfjckaP;k Qk;|klkBh Lokehthauh lar vxFkhljkaP;k ukokus ,d VªLV LFkkfir dsyk- ts dks.kh frFks ;srkr R;kaP;klkBh Lokehth 'kkarh o lek/kkukps dsaæ vlrkrvksaxkjdqfMy njjkst gtkjksa yksdkaph nq%[ks nwj djhr vkgs vkf.k 1975 lkykiklwup R;kauh xfjckauk tsÅ ?kky.;kps Fkksj dk;Z gkrkr ?ksrysys vkgs-Fkqjk;;qj toGiklP;k xkokar eksQr fi.;kps ik.kh okVk;ps dk;Z xsY;k 30 o"kkaZiklwu dj.;kr ;sr vkgs-R;kaP;k ekQZr gtkjks xfjhckaps fookg dj.;kr vkysys vkgsr vkf.k ijeiwT; LokeharQsZ xfjckauk vk'kspk fdj.k nkdowu R;kaP;k mnjfuokZgkph lks; dj.;kr vkysyh vkgs- 18&06&1995 jksth R;kaP;k ifo= ekrsps fu/ku >kys-
fl/nkxZG iksVªh ladyu
9
ijeiwT; usgeh Eg.krkr fd rs ts dkgh dk;Z djhr vkgsr rs loZ lar vxkFkhlkaP;k —is eqGs gksr vkgsr vkf.k rs usgehp lar vxkFkhlj]lar uanhlj]lar fFk#ewyk Fksoj]vkf.k lar d#owjFksojl ákaps ifo= ekxZn'kZu ?ksr vlrkr-lar jkekfyaxlj ákaps f'k"; Eg.kwu vkt Lokehth loZ txrkps usrk vkgsr vkf.k uÅ dksVh fl/nkaps usrk vkgsr rs lar vxFkhlk T;kauh rfeG Hkk"ksph jpuk dsyh R;kaph iwtk djrkr-d‚ystsl vkf.k ;qfuOgjflVht e/;s lkekftd lsok vkf.k rRoKku Qä oxkZrp f'kdoys tkrs i.k xksjxfjckauk o xjtwauk eksQr vUu o fi.;kps ik.kh ts nSuafnu thoukdfjrk vfr vko';d vkgs] rs nsÅu vksaxkjdqfMy us rs Fkqjk;;qj P;k vklikl xkokr iksgkspoysys vkgs-lar vxfFk;kj lUekxZ laxe gs lkoZf=d ca/kqRokps fu'kk.k vkgs vkf.k xq# vkf.k R;kaP;k f'k";kae/kys ukrs gs vioknkRed fjR;k ikydkps vkgs- f'k"; xkokxkokr tkÅu d#.kk] çse] tho gR;sps iki] 'kkdkgkj ákapk lans'k iljorkr-
fl/nkxZG iksVªh ladyu
10
Lokehthai;aZr iksgksp.ks vR;ar ljy vkgs vkf.k rs loZ O;fFkr yksdkalkBh 'kkarh lek/kkukpk L=ksr vkgsr-'kkGsps çkFkfed f'k{k.k ulrkuk ns[khy Lokehthph lkfgfR;d –"Vh vlk/kkj.k vkgs vkf.k gs çLrkouse/kY;k etdwjke/kwu çdV gksrs-ekuorsyk fnysY;k R;kaP;k lans'kkrwu Lokehth Lor%yk loZ çk.khek=kaps uk;d fl/n djrkr& vkj- th- jktkjke
fl/nkxZG iksVªh ladyu
11
rqEgh egku lar vxfFk;k _'khaps ukeLej.k djky rs rqEgkyk vkB fl/nh vkf.k lq"euk ;ksx çnku djrhy vxFkkj Lo%r rqEgkyk Hkxos oL= nsrhy vkf.k loZ fl/nh i.kvxfFk;kjkauk ueu dsY;kus çk.kh eks{akkl izkIr gksrkr vkf.k ákr dkghp vMFkGk ;sr ukgh o vls Eg.krkr fd gs loZ egku vkgs ewyd.kharwu mRiUu >kysys vkgsr ;ksxh vxfFk;kj R;kaP;k v/khu vkgsr 1008 fo'os ¼ egku dksaxuj P;k dforkaP;k 500 e/kys 76 os dMos½ vxfFk;kj ts uÅ dksVh lk/kwaps eq[; vkgsr vkf.k T;kauk Þxq#equh vkf.k dqaHkequhßgh mik/kh feGkysyh vkgs¼vxR; equhauk dqaHk equh Eg.krkr dkj.k R;kapk tUe dqaMfyuhiklwu >kyk gksrk½ P;k ikniwtukus uÅ dksVh ekuo ikieqä gksÅu lnxq.kh >kys vkf.k Kkuh gksÅu 'ksoVh eks{kkl çkIr >kys-
fl/nkxZG iksVªh ladyu
12
R;kauk xq#equh Eg.kts xq# lar vls i.k lacks/k.;kr ;srs-tj vki.k njjkst ldkG la/;kdkG o 'kD; >kY;kl jk=h 12 oktrk i.k]likV tfeuhoj vaFkjysY;k ik<Ú;k oL=koj clwu leksj rsykpk ok rqikpk fnok vkf.k mncÙkh ykowu] Þ vkse!vxfFkL; ue%ß vlk v/kkZ rkl ti dsyk rj vki.k i.k jksxeqä nh?kkZ;q"; çkIr d# 'kdrks-vkiY;k dqVqackr 'kkarh ukansy- vkiyh eqys Fkksj gksrhy-ákf'kok;]O;olk;]'ksrh] uksdjh vkf.k O;kikjkr vkf.k R;keqGs laiÙkhr HkjHkjkV gksbZy -vki.k Þ vkse! vxFkhL; ue%ß pk ti d#u vkiY;kyk lacaf/kr Kku vkf.k HksnHkko dj.;kr ifjiDork çkIr gksÅu vki.k Kkuh cuw-
fl/nkxZG iksVªh ladyu
13
vki.k Þ vkse! vxFkhL; ue%ß pk ti d#u vkiY;kyk gk vkf'kokZn çkIr gksbZy fd vki.k dks.kkgh çk.khek=kyk btk iksgkspo.kkj ukgh o vki.k ekal Hk{k.k u d#u fo'kq/n 'kkdkgkjh cuwvki.k Þ vkse! vxFkhL; ue%ß pk ti d#u vkiY;kyk gk vkf'kokZn çkIr gksbZy fd vki.k vkiyh ekrk] firk]HkkÅ] cgh.k]ukrsokbZd] vkf.k fe= ák lokaZ'kh çse vkf.k l[;kus okxwvki.k Þ vkse! vxFkhL; ue%ß pk ti d#u vkiY;kyk gk vkf'kokZn çkIr gksbZy fd vki.k nk#% fi.ks] ekal [kk.ks]tqxkj [ksG.ks ákaiklwu eqä gksÅvki.k Þ vkse! vxFkhL; ue%ß pk ti d#u vkiY;kyk gk vkf'kokZn çkIr gksbZy fd vkiY;kyk nqlÚ;kaP;k çxrhpk gsok okV.kkj ukghvki.k Þ vkse! vxFkhL; ue%ß pk ti d#u vkiY;kyk ifjiDorspk vkf'kokZn çkIr gksbZy ts.ksd#u vki.k nqlÚ;kauk tk.kho d#u nsÅ “kdw fd vki.k dks.kkpk gsok djr ukgh-
fl/nkxZG iksVªh ladyu
14
vki.k Þ vkse! vxFkhL; ue%ß pk ti d#u vkiY;kyk gk vkf'kokZn çkIr gksbZy fd vki.k nqlÚ;kaP;k Hkkouk u nq[kork R;kaP;k'kh cksyk;ph lo; ykowu ?ksÅ 'kdwvki.k Þ vkse! vxFkhL; ue%ß pk ti d#u vkiY;kyk gk vkf'kokZn çkIr gksbZy fd vki.k vkiys eu v'kk çdkjs r;kj d# fd nqlÚ;kauh vkiY;kcjkscj dsysY;k xqUákpk cnyk u ?ksrk gs vkiY;k ikikeqGs fdaok uf'kckr vls vlY;kus ?kMysys vkgs vls Lohdk#vki.k Þ vkse! vxFkhL; ue%ß pk ti d#u vkiY;kyk gk vkf'kokZn çkIr gksbZy fd vki.k oLrqfLFkrh u letrk jkxko.;kph eukph nqcZyrk dk<wu Vkdwvki.k Þ vkse! vxFkhL; ue%ß pk ti d#u vkiY;kyk gk vkf'kokZn çkIr gksbZy fd vki.k dks.kkpk la'k; ?ksÅ u;s T;keqGs vkiyh fe=rk]eukph 'kkarh Hkax gksbZy vkf.k gs letw fd la'k;kus xaHkhj iki gksÅ 'kdrsvki.k Þ vkse! vxFkhL; ue%ß pk ti d#u vki.k R;kapk vkf'kokZn çkIr d# vkf.k gs let.;kdfjrk fd R;kaP;k deGiknkaps fuR; iwtu dsY;kus rs nqxqZ.k vkf.k lnxq.k ákar HksnHkko dj.;klkBh vkiY;ktoG var%Lo#ikr vf.k cká Lo#ikr usgeh jkgrhy vkf.k njjkst iwtk dj.;kpk folj u iMkok gk vkf'kokZn nsrhy-
fl/nkxZG iksVªh ladyu
15
vki.k Þ vkse! vxFkhL; ue %ß pk ti d#u vkiY;kyk gk vkf'kokZn çkIr gksbZy fd okjaokj tUe ?ks.;kps ,deso dkj.k gs ek;k vkgs gs vkiY;kyk vksG[krk ;sbZy vkf.k ákoj ekr dj.;klkBh lk/kus vkf.k 'käh vkiY;kyk çkIr gksbZyvki.k Þ vkse! vxFkhL; ue% ß pk ti d#u vkiY;kyk gk vkf'kokZn çkIr gksbZy fd vki.k loZikieqä gksÅu lUekxkZP;k vtUekP;k pGoGhps vuqlj.k d#vki.k HkqdsysY;kauk vUu ns.;kps /kekZnk;h dke dj.;klkBh vkf.k vkiY;kyk vUu [kkÅ ?kky.;kph la/kh ns.;klkBh vki.k* vkse! vxFkhL; ue%* gk ti d#u R;kapk vkf'kokZn çkIr d#- vkiY;k —isus vkEgkyk gs letysys vkgs fd T;k fno'kh HkqdsysY;kaP;k rksaMkr ?kkl ns.;kpk fopkj vkeP;k eukr ;sbZy R;kp fno'kh vkEgh vk/;kRedpsph mPp ikrGh xkBw-
fl/nkxZG iksVªh ladyu
16
vki.k* vkse! vxFkhL; ue%* gk ti d#u gs Kku feGow fd rqeph ifo= ikniwtk d#u vla[; ikih O;fäauk lk/kwRo çkIr >kysys vkgs-lkjs tx gs tk.krs fd eh ikih vkgsijarq]ek÷;klkj[;k ikih ek.klkyk okpok;ph vkf.k ek÷;klkj[;koj vkiyh —ik –"Vh Bsok;ps vkiys drZO; vkgs-Eg.kwu vkiY;k ifo= ikoykaoj fo'okl BsÅu eh fouarh djhr vkgs-ß gs vxFkh'ojk ! ek>k Lohdkj dj vkf.k ek÷;koj rq>h —ik jkgw ns ßHkqdsysY;kaP;k rksaMkr ?kkl ns.;kps y{k BsÅu nj efgU;kr dehrdeh nksu HkqdsysY;kaP;k rksaMkr ?kkl ns.;klkBh vki.k * vkse! vxFkhL; ue%* gk ti d#u R;kapk vkf'kokZn feGowvkEgkyk gs ekghr vkgs fd vkEgh* vkse! vxFkhL; ue%*gk ti dsY;kcjkscjp rqeps uÅ dksVh lk/kw vkEgkyk vkf'kokZn nsrhy-vkEgh ,dk jkts'kkgh FkkVkr okVpky d# dkj.k fd vkEgkyk ekghr vkgs fd vkEgh vkiY;k ifo= pj.kkaph iwtk djhr vlY;kus vkEgkyk dlyhp btk gks.kkj ukgh- Eg.kwu] rqEgh * ?kkc# udksl- ?kkc# udksl * Eg.kr eyk /khj |kyÞ rqeP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj! lUekxZe pk fot; vlks!!ß
fl/nkxZG iksVªh ladyu
17
//kkok dj.ks ifo= pj.kkaP;k egkursps ifo= pj.kkaP;k egkursps ifo= pj.kkaP;k egkursps ifo= pj.kkaP;k egkursps ifo= pj.kkaP;k egkursps ¼fFk#eafFkje&fFk#ofMIis#
Kku Kku rqEgkyk f'ko cuors Kku rqEgkyk f'kokP;k txrkr usrsKku rqEgkyk dSn dj.kkÚ;k v'kq/nhaiklwu eqä djrs Kku fl/nh vkf.k eqfä i.k vkgs1598 ½
fl/nkxZG iksVªh ladyu
fl/nkxZG iksVªh ps ladyu vkse! vkse! vkse! vkse! vkse! vkse! vkse! vkse! vkse!
vxfFk;kjkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlksvxIik;fl/njkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlksvlqfofuFksojkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlksvFkfFkjh eg"khZP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlksguqekukP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlksvafcxuanjkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlksv#ukfxjhukFkjkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlksvYyek çHkwaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlksv>qxfUu fl/njkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks- 10
18
fl/nkxZG iksVªh ladyu
vkse! vkse! vkse! vkse! vkse! vkse! vkse! vkse! vkse! vkse!
bMSDdMjkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlksjkefyaxk LokehxGkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlksjkensojkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlksjkeuanjkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlksmekirh f'kopfj;kjkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlksvOo;S;kjkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlksdateykbZ fl/njkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlksdMbZfIiykbZaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlksdMqosyh fl/njkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlksdUuuanjkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks- 20
19
fl/nkxZG iksVªh ladyu
vkse! vkse! vkse! vkse! vkse! vkse! vkse! vkse! vkse! vkse!
dUuh fl/njkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlksx.kukFkjkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlksx.kirhFkkljkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlksdnEc eg"khaZP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlksdfiykP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlksdeyequhojkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlksd;Z~oqjFksojkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlksdYyqyh fl/njkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlksdybZdksêqe equhojkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlksdoqckyk fl/njkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks- 30
20
fl/nkxZG iksVªh ladyu
vkse! vkse! vkse! vkse! vkse! vkse! vkse! vkse! vkse! vkse!
x.kjkejkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlksdkdHkqtkanjkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlksdflijkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlksdyaxhukFkjkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlksdqxSuefNok;jkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlksdqFkecSfl/njkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlksdqekjxq#ikjkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlksxq# nf{k.kewrhZP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlksxq# jktkjkjP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlksdq#EcS fl/njkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks- 40
21
fl/nkxZG iksVªh ladyu
vkse! vkse! vkse! vkse! vkse! vkse! vkse! vkse! vkse! vkse! vkse!
vxfFk;kjkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlksdwjeuanjkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlksdksaxus'ojkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlksdksjDdkjkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlksdkSf'kdkjkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlksxkSrekaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlkslaxequh fl/njkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlksladkj eg"khaZP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlkslafxyh fl/njkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlkslfPprkuankjkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlkslÙkukFkjkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks- 50
22
fl/nkxZG iksVªh ladyu
vkse! vkse! vkse! vkse! vkse! vkse! vkse! vkse! vkse! vkse!
lafnds'ojkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlkslF;ukanjkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlksf'ko;ksxe equhojkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks'khooDdh;kjkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlksf'kouanjkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlkslqxczEgjkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlkslqanjanjkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlkslqanjewFkhaZP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlkslwFkequhojkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlkslqjh;kuanjkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks 60-
23
fl/nkxZG iksVªh ladyu
vkse! vkse! vkse! vkse! vkse! vkse! vkse! vkse! vkse! vkse!
lwyequhojkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlkslsFkqequhojkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlkslks#cauanjkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlkstkEcw eg"khaZP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlkstenXuhaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlkstukxjkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlkstukaFkukjkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlkstukFkujkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlkstuRdqekjkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlkstsxukFkjkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks- 70
24
fl/nkxZG iksVªh ladyu
vkse! vkse! vkse! vkse! vkse! vkse! vkse! vkse! vkse! vkse!
t;equhojkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlksKku fl/njkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlksnejkuanjkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks/kUoarjhaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlksFk;qeu LokehxGkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlksFkuaFkjkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlksfFkfjxks.k fl/njkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlksfFk#KkulacanjkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlksfFk#uoqDdjkljkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlksfFk#eyhxSFksojkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks- 80
25
fl/nkxZG iksVªh ladyu
vkse! vkse! vkse! vkse! vkse! vkse! vkse! vkse! vkse! vkse!
fFk#ewykFksojkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlksfFk#oYyqojkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlksnqokZl equhojkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlksFksjk;;kjkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlksuanukjkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlksu/kh'ojkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlksuu/kuaFk fl/njjkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlksujk/kkjjkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlksuksanh fl/njkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlksiêhukFFkjkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks- 90
26
fl/nkxZG iksVªh ladyu
vkse! vkse! vkse! vkse! vkse! vkse! vkse! vkse! vkse!
iratyhaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlksHkkj}ktkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlksijekuankaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlksijk"kj _"khaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlksieiêh fl/njkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlksfiaxy equhojkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlksihMhukxs'ojkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlksHk`xq eg"khaZP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlksczqEe equhojkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks- 100
27
fl/nkxZG iksVªh ladyu
vkse! vkse! vkse! vkse! vkse! vkse! vkse! vkse! vkse! vkse!
ihj eksgEenkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlksiqUuDdh'ojkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlksiqyFkhljkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlksiqfyIiuh fl/njkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlksiwUuSDdUukjkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlkscksx eg"khaZP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlksekN equhojkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlkseLFkkukaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlkse;qjs'ojkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlksefuDdoklkxjkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks- 110
28
fl/nkxZG iksVªh ladyu
vkse! vkse! vkse! vkse! vkse! vkse! vkse! vkse! vkse! vkse!
ejDduan;kjkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlkseyaxukaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlksfe#xaM #"khaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlksewFkuanjkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlkseSdanFksojkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlksekSufl/njkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks;kdkscqaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks;qxhequhojkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks;ksxfl/njkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks;ksxuanjkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks- 120
29
fl/nkxZG iksVªh ladyu
vkse! vkse! vkse! vkse! vkse! vkse! vkse! vkse! vkse! vkse!
jksek _"khaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlksof'k"B eg"khaZP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlksojn_"khaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlksoj#"khaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlksojkfxfexhaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlksokfYedha ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlksfo'ofefFkjkjkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlksfo;DdekjkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlksO;klequhojkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlksfoyS;kÙkqjfl/njkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks- 130
30
fl/nkxZG iksVªh ladyu
31
vkse! osnkarfl/njkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks- 131 vkse! vla[; fl/n _"khaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlksrs nh?kkZ;q gksr rs nh?kkZ;q gksr] rs nh?kkZ;q gksr] vkeP;k uanhps ifo= pj.k ! rs nh?kkZ;q gksr] rs nh?kkZ;q gksr] T;kauh eG ¼ rhu v'kq/nh ½ rksMyk R;kaps ifo= pj.k ! rs nh?kkZ;q gksr] rs nh?kkZ;q gksr] T;kaP;kr ,d i.k eG ukgh R;kaps ifo= pj.k ! fFk#eafFkje 3047
fl/nkxZG iksVªh ladyu
32
ts lk/kd njjkst fl/nkxZG iksVªha P;k ladyukps Lrou djrkr R;kauk gks.kkjs Qk;ns oj mYys[kysys 131 fl/nj gs lar vkgsr T;kauh eks{; çkIr dsysyk vkgs-R;k lokaZph çkFkZuk d#u R;kaps vkf'kokZn ?ks.ks gk fopkj egkure Kku çkIrhpk vkgs- tj vki.k njjkst ldkG la/;kdkG]likV tfeuhoj vaFkjysY;k ik<Ú;k oL=koj clwu leksj rsykpk ok rqikpk fnok vkf.k mncÙkh ykowu] Þ vkse!vxfFkL; ue%ß vlk v/kkZ rkl ti dsyk rj ldkG~P;k lw;Zçdk'kkr tls /kqds fuoGrs rlsp vki.k ekxs dsysyh ikideZ i.k fuoGyh tkrkr-tj dks.kh gs lrr djhr jkghyk rj R;kP;k dqVqackr 'kkarh ukansyFkksj eqys tUekyk ;srhy-R;kyk pkaxys vkjksX; vkf.k nh?kkZ;q çkIr gksbZy-R;kP;k eqykaps vMdysys fookg Rofjr gksrhy-_.k QsMys tkbZy vkf.k laiÙkhr ok< gksbZy-
fl/nkxZG iksVªh ladyu
33
ákf'kok;]'ksrh]O;kikj vkf.k uksdjh DlY;kgh vMp.khf'kok; ok<rhy-nk# fi.ks]ekal^[kk.ks vkf.k tqxkj [ksG.;kP;k lo;h vlrhy rj R;k ukgh';k gksrhy- vk.k[khu Þ Bkj ekjY;koj R;k çk.;kps ekal [kk.ks Þ gs iki vkgs gs mtkxj gksbZy-tj dks.kh Þfl/nkxZG iksVªhaß ps Lrou djr jkghyk rj R;kyk dks.krsgh dk;Z dj.;kvk/kh rs ikideZ vkgs fd iq.; áke/ks HksnHkko djrk ;sbZy- vkf.k gs loZ tsaOgk R;kauk mtkxj gksbZy rj gs 'kiFksoj lkaxrk ;sÅ 'kdrs fd R;kp {k.kh rs Kkuh curhy-ákf'kok;]rs R;kaps vkbZoMhy]ck;dks]HkkÅ cfg.kh]vkf.k fe=kaph dkGth ?ksrhy]R;kauk [kkÅfiÅ ?kkyrhy vkf.k R;kaP;k lfnPNk vftZr djrhy- gs 'kgk.ki.k vkgs! ri'p;kZ dj.ks Eg.kts nSoh lk/kd vxFkhlkjkaph ikniwtk dj.ks]vU; dkgh ukgh- gs dj.;klkBh O;fäyk R;kP;k dqVqackP;k lnL;kaph vkf.k fe=kaP;k vk/kkjkph xjt vkgs-ákeqGsp R;kaP;k lfnPNk çkIr dj.;kpk lYyk fnyk tkrks-
fl/nkxZG iksVªh ladyu
34
R;kaP;k fç; vkf.k toGP;kauk estokuh nsÅu vkf.k xjhc vkf.k xjtwaph Hkwd feVowu rs lnxq.k çkIr djrhy-ßfl/nkxZG iksVªhß ps Lrou dj.kkjs 'kjhj vkf.k vkRE;kps [kkl Kku çkIr djrhy-rs gs i.k letrhy fd 'kjhjkpk MkokMksyi.kk vkRE;kyk i.k MkokMksy djrks vkf.k vKkukyk tUe nsrks-,dnk dk R;kauk vxFkhlkj P;k enrhus gs letys fd 'kjhjkpk MkokMksyi.kk vkRE;kyk i.k MkokMksy djrks]R;kauk 'kjhjkrys rhu MkokMksyi.kk¼ eG ½ dk<wu Vkd.;kps vkf.k R;kuqlkj vkRE;kps MkokMksyi.k i.k dk<.;kps 'kgk.ki.k ;sbZytj vkRe'kq/nh >kyh rj vKkurk nwj gksbZy vkf.k R;kph tkxk 'kgkui.k ?ksbZy-Qä v';kp O;fäauk tUee`R;qiklwu eqfä feGsyoj mYysf[kr 131 lk/kd lokZr tkLr laosnu'khy vkgsr-tj vki.k R;kaph lrr iwtk dsyh rj vki.k lokaZ çk.khek=ka çrh laosnu'khy gksÅ-
fl/nkxZG iksVªh ladyu
35
vkiY;k eukr HkqdsysY;k xfjckaph Hkwd feVok;ps mPp fopkj ;srhy vkf.k v'kk çdkjs vki.k tUee`R;q P;k pØkrwu eqfä 'kks/k.;kps ç;Ru d#-vkiY;kyk gs leto.;kr ;sbZy fd loZ ekuotkr gh * v#ris#uT;ksrh vaMokj * ph eqys vkgsr-LokHkkfodp vkgs fd ,d lferhpk mn; gksrks- lferhe/kY;k O;fäae/;s dlykgh oa'kHksn vkf.k lkekftd HksnHkko ulrks- loZ dkG rs [kqY;k eukus ,dnqlÚ;k cjkscj okojrkr vkf.k fe=Ro vuqljrkr-vkiY;k 'kCnkauh rs dks.kkP;k Hkkoukauk nq[kor ukghr] rs nqlÚ;kuk vkuanh jkg.;kr enr djrkr vkf.k lokaZcjkscj çseG cksywu lokaZps vkf'kokZn ?ksrkrtks lk/kd iksVªh ladyukpk lrr ti djrks R;kP;k eukrwu gsok]yksHk]'kh?kz jkx]vkf.k dBksj 'kCn vkiksvki fu?kwu tkrkr- gs pkj nqxqZ.k ,dnk dk eukrwu fu?kkys fd R;kuarj eukph uohu mPp ikrGh xkB.ks fuf'prp vlrs-
fl/nkxZG iksVªh ladyu
36
ákP;kf'kok;] ekxph dsysyh nq"k—R;s tls ;ksX; fe=kapk R;kx d#u v;ksX; fe=kauk toG dj.ks v';k okbZV lo;h i.k jkg.kkj ukghr- rs 'kkari.ks fu.kZ; ?ksrhy- dks.kR;kgh xks"Vhpk lkjklkj fopkj dsY;kf'kok; R;kP;kcíy 'kadk ?ks.kkj ukghr-vuar tUe ?ks.;kps ewG dkj.k vkgs 'kadk ?ks.ks- vkiY;kyk gs metsy fd pkaxY;k O;fäa,soth okbZV O;fäauk toG dj.ks gs vuar tUe ?ks.;kps ewG dkj.k vkgsVhi 1%& ;k=k djhr vlysY;k O;fäauh tj gs ß fl/nxZG iksVªh ladyu Þ iqLrd vkiY;k toG@f[k'kkr Bsoysys vlY;kl dks.krkgh vi?kkr gks.kkj ukgh- nq"VkRek]taxyh i'kq fdaok fo"kkjh çk.;kaiklwu dlyhp btk iksgksp.kkj ukgh-pksj vkf.k 'k=w R;kauk dlyhp btk dj.kkj ukgh-
fl/nkxZG iksVªh ladyu
37
Vhi 2 : tj fo|kFkZ~;kauh Þ fl/nxZG iksVªh ladyu Þ pk ti dsyk rj R;kaP;k f'k{k.kkr o`/nh gksÅu uksdjhP;k laHkkouk ok<rhyVhi 3 : Þ fl/nxZG iksVªh ladyu Þ gs eks{k çkIrhlkBh lk/kuk dj.kkÚ;kadfjrk ,d ojnku vkgs-tj R;kauh ákpk ti dsyk rj R;kaph ekxP;k tUekryh loZ ikis ukgh'kh gksrhy vkf.k R;kauk eks{kçkIrhlkBh ;ksX; fn'kk vkf.k Kku çkIr gksbZy-ákf'kok; eks{k çkIr dj.;kr dlyhp vMp.k ;s.kkj ukghVhi 4 : tj tqukV jksxkus xzflr fdaok vlk/; jksxkus ihfMr O;fäus njjkst ák ladyukyk Li'kZ dsyk]R;kph iwtk dsyh vkf.k ák nSoh ladyukpk ti dsyk vkf.k xksjxfjckauk tsÅ ?kkrys rj R;kaps gs vlk/; jksx cjs gksrhy vkf.k R;kaps vk;q"; ok<sy-
fl/nkxZG iksVªh ladyu
38
Vhi 5 : tj O;fäauh * fl/nxZG iksVªh *ladyukpk lrr ti dsyk rj ákeqGs rs ts dk;sZ djhr vkgsr rh ;ksX; vkgsr fd v;ksX; ákps Hkkup R;kauk jkg.kkj ukghVhi 6 :& tj 'kkluke/kY;k O;fäauh ák Þ fl/nxZG iksVªh ladyu Þ pk ti dsyk rj R;kapk ç'kklukpk dkjHkkj çHkkohi.ks pky.;klkBh Kkuh R;kauk vkf'kokZn nsrhy-tj mPp inLFk O;fä tls Hkkjrkps iarç/kku]jkT;kaps eq[;ea=h] ákauh tj gk ti dsyk rj R;kaP;k 'kklukP;k v/khu çns'kkr ekUlwupk fu;fer ikÅl iMsy vkf.k R;kaP;k çns'kkph HkjHkjkV gksbZy-ákf'kok;]R;kaP;k 'k=waP;k dks.kR;kgh dVkeqGs R;kaP;k 'kklukyk dlykgh /kksdk gks.kkj ukgh-tj rs gk ti djr jkghys rj rs pkaxys vkf.k ifjiDo eqRlíh cuwu lxG~;kacjkscj fe=or jkgrhy-mPp inLFk O;fäaP;k LoHkkokr Hkwrn;k gs oSf'k"Vî vl.ks vko';d vlrs- Kkuh R;kauk v'kk ifjiDorspk vkf'kokZn nsrhy-
fl/nkxZG iksVªh ladyu
39
oj mYysf[kr 131 lk/kwauh lnxq.kkaph —R;s¼ iq.;½ dsysyh vkgsr-lnxq.kkaph —R;s dsY;kf'kok; dks.kh i.k Kkuh cuw 'kdr ukgh-loksZÙke lnxq.k —R; vkgs v'kk Kkuhaph ikniwtk dj.ks T;kauh vkiY;k lnxq.kkaP;k vla[; —R;kauh¼lnxq.k&iq.;½ eks{k çkIr dsysyk vkgs-dks.kh gs iqLrd fnolkrwu dehrdeh ,dnk tjh okpys rj R;kyk ,d o"kZ ri'p;sZps QG çkIr gksrs-ákf'kok;]tj dks.kh ,[kk|k xfjckyk efgU;krwu ,dnk tjh tsÅ ?kkrys rj R;kyk ákps iq.;QG feGrs vkf.k R;kyk Kku i.k çkIr gksrs]gs fuf'prák txrkrys dkgh vk/;kfRed lk/kd ák tUekiklwu eqfä feGo.;klkBh] HkfäekxZ nk[ko.;kl mRlqd vlrhy- i.k]vusdkauk ák tUekiklwu eqfä feGo.;klkBh dks.kkP;k ifo= pj.kkaph iwtk djk;ph vkf.k rh d'kh djk;ph gs ekfgr ulsy-tj R;kauk] eqfä feGo.;klkBh dks.kkP;k ifo= pj.kkaph iwtk djk;ph gs ekghr vlsy rj rs v'kk ifo= pj.kkaph HkfäHkkokus iwtk d#u eqfä feGow 'kdrkr- ák iqLrdkr 131 lk/kwaph Øekus ukos fnysyh vkgsr-gk vkepk Lor:pk vuqHko vkgs fd ák larkaph ikniwtk dj.ks gs ák tUekiklwu eqfä feGo.;kr ;ksX; enr djrs-
fl/nkxZG iksVªh ladyu
40
dks.krk ekxZ ;ksX; vkgs ;kckcr 'kadk vlysY;k Hkäkauk * flf/nxZG iksVªh ladyu * Li"Vi.ks ;ksX; ekxZ nk[kors- * flf/nxZG iksVªh ladyu * gk lk/kdkadfjrk ,d nqfeZG [kftuk vkgs- eks{k çkIrh lkBh bPNk vlysY;kalkBh gs ,d ekxZn'kZd vkgsEg.kwu]njjkst ldkG]la/;kdkGh * flf/nxZG iksVªh * ladyukpk ti dj.kk;kZ O;fäauk çkIr >kysY;k egkursps o.kZu dj.ks o frl eki.ks v'kD;p- * flf/nxZG iksVªh * ladyu brds egku vkgs ! Eg.kwu vkEgh lokaZuk ák iqLrdkps njjkst iB.k dj.;kps vkf.k R;keqGs eks{k çkIr dj.;kps vkokgu djrks- ,d mnkgj.k iq<hyçek.ks Þ ák txrkrwu fu/ku ikoysY;kaph la[;k ekst.;k brdsp dk;Z ifo= larkaP;k lkeFkZ~;kps ekiu dj.ks] gs gks; Þ fFk#Ddqjy &22 T;k larkauh vkiY;k nqgsjh bPNkapk R;kx dsysyk vkgs R;kaP;k egkursps o.kZu dj.ks Eg.kts fu/ku ikoysY;kaph la[;k ekst.;klkj[ksp vkgs- tj vki.k ifjR;kx dsysY;k larkaP;k fdrhaZph ;knh d# ykxyks rj gs dk;Z ák txkrwu vkti;aZr fu/ku >kysY;kaph la[;k ekst.;kbrdsp vo?kM vlsy-
fl/nkxZG iksVªh ladyu
41
lkoZf=d lar fFk#ewyjkaps dkO; ifo= pj.kkaP;k Kkukph egkurk ifo= pj.kkaps Kku rqEgkyk f'ko cuors ifo= pj.kkaps Kku rqEgkyk f'ko txrkr usrsifo= pj.kkaps Kku rqEgkyk dSn dj.kkÚ;k v'kq/nhaiklwu eqä djrsifo= pj.kkaps Kku gs fl/nh vkf.k eqfä lq/nk vkgs ifo= pj.kkaps Kku rqEgkyk f'ko cuors ifo= pj.kkaph ekfgrh ,d f'koek;e cuors ifo= pj.kkaps Kku rqEgkyk f'ko txrkr usrs% ifo= pj.kkaph ekfgrh lk/kdkyk Hkxoku f'kokaP;k LoxhZ; txrkr usrsifo= pj.kkaps Kku rqEgkyk dSn dj.kkÚ;k v'kq/nhaiklwu eqä djrs ifo= pj.kkaph ekfgrh vkRE;kyk v'kq/nhaP;k tkG~;krwu eqä djrs
fl/nkxZG iksVªh ladyu
42
ifo= pj.kkaps Kku gs fl/nh vkf.k eqfä lq/nk vkgs- ifo= pj.kkaph ekfgrh fl/nh vkf.k eqfä nsrs ifo= pj.kkaps Kku% Þ fFk#okMh FkhV~Nk Þ ps Qk;ns rls lkafxrysys vkgsrVhi% lar fFk#ewyjkaP;k ifo= pj.kp vkiY;kyk f'koek;e cuow 'kdrkr-Qä rsp vkiY;kyk f'kokaP;k LoxhZ; txrkr usÅ 'kdrkr-Qä rsp vkiY;kyk v'kq/nhaP;k tkG~;krwu eqä d# 'kdrkr- Qä rsp vkiY;kyk 'kfä;qä fl/nh vkf.k eqfä çnku d# 'kdrkr-
fl/nkxZG iksVªh ladyu
43
Hkxokukaps pj.k gs Kku çkIr >kysY;k vkRE;kps vafre LFkku vkgs ifo= pj.k f'ko vlrkr]tj rqEgh fo'ys"k.k dsysrs rj ifo= pj.k f'ko txr vlrkr]tj rqEgh fopkj dsykr rj ifo= pj.k Lora=rspk eks{k vlrks]gs lR; vkgs ifo= pj.k gs Kku çkIr >kysY;k vkRE;kps vafre LFkku vkgs fFk#eufFkje& mins'ke&138 ifo= pj.k f'ko vlrkr]tj rqEgkyk ekghr vlsy rj] tj rqEgh fo'ys"k.k dsysr rj rstLoh pj.kp ,dVs f'ko vlrkr ifo= pj.k f'ko txr vlrs]tj rqEgh fopkj dsykr% tj rqEgh fopkj dsyk fd rstkse; txrkr f'ko okl djrkr- gs Egu.ks lR; vkgs fd ifo= pj.k Lora=rspk eks{k vkgs] tj vls EgVys fd rstLohi.kk gs R;kP;ki;aZr iksgksp.;kps lk/ku vkgs-KkuçkIr vkRE;kadfjrk gsp vafre lqjf{kr fBdk.k vkgs% varKkZuh O;fäadfjrk fd rstLohi.kk ghp lqjf{kr tkxk vkgs-
fl/nkxZG iksVªh ladyu
44
ik;% nSoh vk'khokZn] rst- lar fFk#ewyjkaP;k ifo= okD;kapk bFks lanHkZ ns.ks mfpr vkgs ]ß çdk'kkps Lo:i çdk'kp vkgs tj rqEgh gs letyk rjpß gs iw.kZi.ks Li"V vkgs fd xq:ps ] ifo= ik; f'koyksde]f'keo vkf.k vafre fBdk.kkpk ekxZ vkgsVhi% vUek ¼¼vkRek½ gs rhu v'kq)haP;k ¼eyk½ yksg fdYY;krhy dkjkoklkr Bso.;kr vkys vkgs- tj ^vUek * yk lksMok;ps vlsy rj lar fFk#ewyj ts vki.k rlk fopkj djk;P;k vk/kh usgehp mifLFkr vlrkr R;kapk vk'khokZn vl.ks vko';d vkgs- vU;Fkk vki.k ÞvUekß yk yks[kaMh fdYyk] 'kjhjkiklwu lksMow 'kd.kkj ukgh- tj vki.k tUek?ks.;kiklwu eqfä çkIr dj.;kP;k lk/kukaps fo'ys"k.k dsys rj gs Qä lar fFk#ewyjkaps ifo= pj.k vkgsr- tj vki.k iq<s fopkj dsyk rj gs Li"V gksrs fd Qä lar fFk#ewyjkaps ifo= pj.kp f'koyksde vkgsr-eks{k çkIrhlkBh gk ,dVk vk/kkjp ;ksX; vlsy-
fl/nkxZG iksVªh ladyu
45
f'kok; rs vn~Hkqr pj.k vkgsr ts, tsaOgk vkeP;k ri'p;sZP;k njE;ku vMFkGs vk<Grkr rsOgk ^ rw fHkÅ udks * vlk vkEgkyk vk'khokZn nsrkr-gs lar fFk#ewyjkaps ifo= pj.k vkgsr-ts R;kaph mikluk djrkr rs lnkpkjh vlrkr-lar fFk#ewyjkauk osGsps rhu VIis ekghr vkgsr- rs usgeh vkeP;k toG jkgwu vkEgkyk enr djrkr- vki.k R;kaph iwtk d# vkf.k lR; tk.kw ekLVj uanhus ek>s tUe&lk;dy lekIr dsys R;kus ek÷;k MksD;koj vkiys ifo= pj.k Bsoys rks eyk R;kP;k lân;kus Vd ykowu igkr vkgs vkf.k R;kus eyk lkeFkZ~;'kkyh #i çnku dsys rks ek>k egku uanh vkgs& eh R;kyk ikfgys] ek÷;k jktkyk] xq# P;k vorkjkr vkf.k ek÷;k loZ tUekapk 'ksoV gks.ks ikfgys fFk#eufFkje& 1579
fl/nkxZG iksVªh ladyu
R;kus ek÷;k MksD;koj vkiys ifo= pj.k Bsoys-vkiY;k ifo= pj.kkauh ek>s eLrd lq'kksfHkr dsys vFkkZr eyk nSoh 'kfä çnku djhr vkgs rks eyk R;kP;k lân;kus Vd ykowu igkr vkgs –vkf.k vkiY;k çseG MksG~;kauh ek÷;kdMs c?kr vkgs& vkiY;k MksG~;ka}kjs f'k";kauk lkeFkZ~; çnku djhr vkgsifo= Li'kZ vkf.k çseG MksGs gs Þ KkuçkIrh ph lq#okr vkgsß vkf.k R;kus eyk lkeF~;Z'kkyh #i çnku dsys % lxGhdMs mifLFkr vkf.k dks.kh eyk lkeF~;Z'kkyh #i çnku dsys R;kus] ek÷;k egku uanhus& eh egku uanhyk ek÷;k xq#P;k vorkjkr ikfgys eh ek÷;k jktkyk] xq# P;k vorkjkr ikfgys vkf.k ek÷;k ;s.kkÚ;k loZ tUekapk 'ksoV gks.ks ikfgys eh gs ikfgys fd tUe gks.;kph okV can >kysyh vkgs
46
fl/nkxZG iksVªh ladyu
47
Vhi% vki.k xq: fFk#ewykFksojkaph mikluk dsyh rj rs vkarfjd vkf.k cká Lo#ikr vkiY;kr mrjrhy *bMk ¼Mkoh ukdiqMhrwu 'okl½ vkf.k fiaxyk¼ mtoh ukdiqMhrwu ¼'okl½ lfØ; djrhy vkf.k R;kauk * lqf>equbZ¼dikGkoj e/;Hkkxh Hkqo;kaP;k dsaækoj½ e/;s foyhu djrhy-R;keqGs vkiY;kyk dk;kfl/nh¼ vej 'kjhj½ çkIr gksbZy-rks vkeP;k loZ tUekaiklwu eqfä pk ekxZ vlsyR;keqGs Qä Hkähp vkEgkyk fl)h vkf.k eqfä nsÅ 'kdrs-Eg.kwu-----txkr lokZr eksBh Hkäh vkgs vuq;k;hoj eäh pk o"kkZo gks ijes'oj f'ko —isus Hkäh gks gh vkiY;kyk vkBs egku 'käh nsrkrlar dkMqosyhfl/nj Li"Vhdj.k% Hkäh fcu ;ksx fu#i;ksxh vkgs-
fl/nkxZG iksVªh ladyu
dqtysyh fc;k.ks vadqfjr gksÅ 'kdr ukghrts Hkäh djr ukghr R;kauk Kku fdaok vuardkGps vkuan çkIr gks.kkj ukgho"kkaZuwo"kZ ,sdysY;k osnkaps vFkZ xq:us lkafxrY;kl vkiY;kyk [kjk vFkZ lgt letrkslar bMSDdMj Li"Vhdj.k% lar bMSDdMjkaP;k pj.kkaph mikluk ts djr ukghr R;kauk Hkäh ¼leiZ.k½ vkf.k Hkfä dj.;kph i)r letw 'kdr ukgh tj dks.kh lar bMSDdMjkaP;k pj.kkaph mikluk njjkst dsyh rj rs vkEgkyk osnkae/kY;k nMysY;k lR;kpk mins'k djrhy ts vki.k vU; dks.kkiklwu ,sdw vkf.k letw 'kdr ukghVhi% tls ,d dqtysys ch vadqfjr gksÅ 'kdr ukgh rlsp O;ähyk Hkäh fcuk Kku¼eks{k½ çkIr gksÅ 'kdr ukgh-
48
fl/nkxZG iksVªh ladyu
j{kd d#owjkj]cksxukFkkj n;kGw vxFkhlj]lÙkSuFkj o`) dksaxukj]czEgefl/nj egRokps eNequh]ua/khFksoj lokZf/kd vknj.kh; dksjsDdj] iratyhoj lokZf/kd fo}ku bMSDdMj] NaMhdslj vYdseh ps vk|çorZd oklqequh] deyequh vkeps fpy[kr vkgsrlar jksekfj"kh oj mYys[k dsysY;k dfork dksf.k tj njjkst okpY;k rj R;kyk vusd Qk;ns gksrhy"eh vkrk rqyk lkaxrks ek>s vkbZ ß eks{kkpk ekxZ xkB.;klkBh rw uanh]fFk#ewyj] dyaxh]u/kkua/k Hkksxj];kaph mikluk dj vxa ek>s vkbZ 'kfä fpnacje
49
fl/nkxZG iksVªh ladyu
50
lÙk equh]egku dksaxuk ph çkFkZuk dj vkuankus d#owjj]vuanjkaph çkFkZuk dj ts ;k ekxkZoj pkyrkr tj rw ,dlwjkr ák lokaZph çkFkZuk dsyh rj vksgks! ek>s vkbZ lokZr ikih O;fäyk i.k fpjaru vkuan çkIr gksbZy eh gs ts ikfgys rs eh ;k çdkjs lkafxrys lar vtqxUuj 6 Vhi%1 - vusd iqLrds okpwu osG ok;k ?kkyo.;k,soth tj dks.kh lar fFk#ewykFksojkaph mikluk vkbZ firk] xq# vkf.k nso Eg.kwu dsyh rj R;kyk brj vusd iqLrds okpwu u lkiMysyh vkf.k u letysyh vusd lw{e jgL;s letrhygh jgL;s let.;klkBh vkiY;ktoG xq#pk mins'k vlk;yk vki.k HkkX;oku vl.ks vko';d vkgs- fdaok vkiY;ktoG nSoh *fl/nxZG iksVªh ladyu Þ vl.ks vko';d vkgs- [kjs Kku dks.k djk Kkuh vkgs gs vksG[k.ks vkgsv'kh vksG[k iVY;kuarj]fo'ks"k Kku R;kaP;k pj.kkaph mikluk vkgs rksp Qä vkEgkyk ák tUekiklwu okpow 'kdrks-.
fl/nkxZG iksVªh ladyu
51
Vhi 2% - ÞvUe ß ¼vkRek½ ;k 'kjhjkr dSnsr vkgs ts rhu çdkjP;k v'kq)haus cuysys vkgs tj rhu eGkaP;k 'kjhjkykas tj 'kwU;koj lsV dsys rj Þ vUe Þ fjyht gksbZy tj 'kjhjkrwu eG dk<wu Vkdk;Pkk vlsy rj vkiY;kyk lar fFk#ewyjkaP;k vk'khokZnkph xjt vkgs T;kauh 'kjhjkrY;k eGkaauk ;'kLoh fjR;k 'kq/n dsysys vkgs R;kP;k —is fcuk rhu eGkapsa Mkx ukghls gks.kkj ukghr tj eG ukghlk >kyk rj eukryk eG vkf.k vkRE;kryk eG ukghlk gksbZyVhi 3 % O;fäyk R;kps 'kjhj vkf.k vkRek letwu ?ks.ks vko';d vkgs- vlkp ,d ek.kwl ,d Kkuh ek.kwl vkgs- tj dks.kk O;fäyk gs ekghr ulsy rj R;kps fdrhfg f'k{k.k vlys rjh R;kyk lk{kj Eg.krk ;sÅ 'kdr ukgh dks.kkyk tj vej jkg.;kph ,d ek.kwl dyk tk.kwu ?;k;ph vlsy rj R;kyk vej jkg.;kph dyk f'kd.ks vko';d vkgs vkf.k- ;k tUekiklwu eks{k çkIr dj.;klkBh lar fFk#ewyjkapk vk'khokZn vl.ks vko';d vkgs
fl/nkxZG iksVªh ladyu
52
Vhi 4% T;kyk gs letys vkgs fd dsoG xq# —isus ;k tUekrwu lqVdk gksÅ 'kdrs rks ln~xq.kh euq"; vkgsVhi 5 ,d ek.kwl tks vls letrks fd R;kP;k çxrh lkBh xq# —ik vko';d ukgh vkgs vkf.k ,dVs R;kps f'k{k.k iqjsls vkgs vlk ek.kwl yksdkae/;s HkqldV vlrks Vhi 6 ,d ek.kwl ,d vLly xq# vksG[k.;kl l{ke vlsy vkf.k R;kaps vk'khokZn çkIr djr vlsy rj rks ek.kwl ln~xq.kh vkgs Qä lnkpkjh ek.klkauk vLly xq#ps vk'khokZn çkIr gksrkrnqjkpkjh ek.kwl [kjk xq# vksG[kw 'kdr ukgh-R;kuh tjh R;kauk vksG[kys rjh rks R;kaps vk'khokZn çkIr d# 'kdr ukgh
fl/nkxZG iksVªh ladyu
v;ksX; O;fäyk nku d# udk- nkrk vkf.k Lohdkj.kkjk nksUgh ujdkr tkrkr rqEgh rqeph laiÙkh nku d# 'kdrk Mksaxjk ,Og<h HkO; i.k rs rjhi.k tj rqEgh rs fnys ts vkiY;k çHkqph iwtk djr ukgh rj rqEgh R;kaP;kcjkscj vlguh; osnukaP;k lkrO;k ujdkr tky fFk#eafFkje dks.kR;kgh dqVqackrys yksd vk/kkR;fedkyk lkfgR; viZ.k djrkr T;kos gs vksG[kysys ukgh fd lar vxkFkhlj gs Ks;oknkps eq[; vkgsr vkf.k R;kaph iwtk dsyh ukgh rj vls lkfgR; viZ.k dj.kkjs yksd vkf.k ts R;kpk Lohdkj djrkr rs loZ ujdkr tkrhy-
53
fl/nkxZG iksVªh ladyu
54
ifo= xq# ekxZ nk[korkr vxf.kr nsokauh f'ko mikluk dsyh dk; R;kauk gksrs R;kph vkjk/kuk d:u\ vkrki;aZr pkaxys vlks] fd vki.k ifo= xq#ph mikluk djrks &T;kus] Lor% ijes'ojkph mikluk d#u vkiY;kyk rls dj.;kpk ekxZ nk[koyk; vkiyh [kk=h vkgs dh] [kjap] vkiyh eqäh fuf'pr vkgsfFk#eufFkje 2119 dksVh yksd çHkq f'ko mikluk djr vkgsr- rs çHkq f'ko dks.k vkgs tk.kwu ?ksrY;kf'kok; djr vkgsr Eg.kwu rs vk/;kfRed ykHk ?ksÅ 'kdr ukghr u¶;koj ihd feGsy- xq# letwu ?ks.ks lar vxkFkhljkauk çHkq f'ko Eg.kwu letwu vkf.k R;kaph mikluk d#u vkiY;kyk loZ vk/;kfRed ykHk feGw 'kdrksákf'kok; Kku mRiUu gksrs vkf.k e`R;q fcuk egku thou çkIr gksÅ 'kdrs-
fl/nkxZG iksVªh ladyu
55
f'koHkfä djk vkf.k vejRo çkIr djkloksZPp çHkqph Lrqrh dj.kk Ú;k /kkfeZd o`Ùkhpk yksdkauk] ;s.kk Ú;k dkGkr vejRo çkIr gksrs ts ri'p;kZ dj.;kr vi;'kh gksr ukghr] R;kaP;koj ijes'oj gkL; eqæsus —ik djrkr ;kçek.ks ri'p;sZps Hkxoku nqfeZGrsusp loksZPp ikfjrksf"kd çnku djrkr-fFk#eufFkje 303 tj egku lar vxkFkhljkaph Lrqrh xk;yh ] rj lkekU; ek.kwl i.k ,d foy{k.k O;äh gksrks- ,Og<sp ukgh rj dks.khgh çkekf.kd var% dj.kkus lar vxkFkhljkaph mikluk dsyh rj rh O;fä ,d Kkuh O;fä gksÅ 'kdrslar vxkFkhljkaph tks Lrqrh djrks lar vxkFkhlj R;kyk vk'khokZn nsrkr- rlsp T;kus R;kauk ,sdysys vkgs vkf.k R;kaph iwtk djrks R;kyk i.k rs vkf'kokZn nsrkr-- R;keqGs gs fuf'pr vkgs fd tks dks.kh çkekf.kd var%dj.kkus lar vxkFkhljkaph Lrqrh djsy rks ,d ßKkuhÞ gksbZy-
fl/nkxZG iksVªh ladyu
dls Kku xq: lqfpr djrkr rks nSoh xq: leksj vk/kh yhu gksrks fuoMysY;k ikp ¼fo"k;klä vo;okauh rks vkiY;k ikikaph dcwyh nsrks vkiY;k f'k{kdkP;k xq.kkaph Lrqrh djrks xq: uarj eR;Z rq#axkrwu lqVdspk ekxZ nk[korkr vkf.k f'ko Kku a nsrkr rks [kjks[kja xq# vkgs Eg.kts lUekxkZpk¼Kku xq# vkgs fFk#eufFkje 1701 vki.k lar fFk#ewyjkaP;k ifo=pj.kkapk t;t;dkj d# vkf.k ák tUekiklwu eqfä feGow ;k iqLrdkrys loZ 131 lar [kwi egku Kkuh vkgsr T;kauh ifjiw.kZ vkuan feGfoysyk vkgs R;kaP;krys eq[; vkgsr lar vxkFkhlj]lar uanhlj]lar fFk#EewykFksoj]
56
fl/nkxZG iksVªh ladyu
57
tj vki.k njjkst ldkG la/;kdkG ]likV tfeuhoj vaFkjysY;k ik<Ú;k oL¾koj clwu leksj rsykpk ok rqikpk fnok vkf-k mncÙkh ykowu] Þ vkse!vxfFkL; ue%ß vlk v/kkZ rkl ti dsyk rj vki.k i.k jksxeqä fn?kkZ;q"; çkIr d# 'kdrks&vkiY;k dqVqackr 'kkarh ukansy& vkiyh eqys Fkksj gksrhy&nkf;Ro u"V gksrhy o laiÙkh ok<sy ákf'kok;]O;olk;]'ksrh] uksdjh vkf.k O;kikjkr vkf.k R;keqGs laiÙkhr HkjHkjkV gksbZy vki.k Þ vkse! vxFkhL; ue%ß pk ti d#u vkiY;kyk lacaf/kr Kku vkf.k HksnHkko dj.;kr ifjiDork çkIr gksÅu vki.k Kkuh cuw-;k=k djhr vlysY;k O;fäauh tj gs ß fl/nxZG iksVªh ladyu Þ iqLrd vkiY;k toG@f[k'kkr Bsoysys vlY;kl dks.krkgh vi?kkr gks.kkj ukgh- nq"VkRek]taxyh i'kq fdaok fo"kkjh çk.;kaiklwu dlyhp btk iksgksp.kkj ukgh-pksj vkf.k 'k=w R;kauk dlyhp btk dj.kkj ukghvkiY;kyk ts ikfgts rs dks.kR;kfg vMFkG~;kf'kok; feGsy-
fl/nkxZG iksVªh ladyu
58
Eg.kwu *flf/nxZG iksVªh*pk ti njjkst dsyk ikfgts-loZ 131 lar Kkuh vkgsr T;kauhß vej egku thou Þ çkIr dsysys vkgs- R;kapk ifo= ukokapk ti iqUgk iqUgk dsY;kus vKku feVrs vkf.k 'kq) Kku çkIr gksrs-tj dks.kh *fl/nxZG iksVªh * pk ti lrr djr jkghyk rj rks dkgh dk;Z djk;P;k vk/khp rs okbZV fd pkaxys ;kr HksnHkko d# 'kdsytsaOgk R;kauk gs dGsy rsaOgk rs Kkuh gksrhyÞlUekxZe Þ gs vkiys fopkj]'kCn vkf.k —R; ;kauh loZ çkf.kek=kaP;k lkBh vkuan fufeZrh vkgsÞ FkquekxZe ß fdaok okbZV ekxZ gs vkiys fopkj]'kCn vkf.k —R; ;kauh loZ çkf.kek=kaP;k lkBh uqdlku iksgkspo.ks vkgs-
fl/nkxZG iksVªh ladyu
59
fl/nkxZG iksVªh ladyu *vUunku* ¼xjhckauk vkgkj½ d#u lxq.k çkIr dj.ks pkaxys vlrsi.k thogR;k u djrk 'kkdkgkjh jkg.ks vk.k[khu pkaxys rkj.k çkIr d: bfPNrkauh ;k iqLrdkrY;k ojhy o.kZu dsysY;k rRokaps Qä ikyup ukgh rj njjkst ldkG la/;kdkG lar vxkFkhljkaP;k ifo= ukokapk Þvkse!vxFkhL; ue%ß 10 fefuVs ti dsY;kus R;kaps ekxps iki u"V gksbZy o R;kaP;kr Þ Kkukpk Þ mn; gksbZygk vkepk vuqHko vkgs-
fl/nkxZG iksVªh ladyu
60
SARAVANA JOTHI PARTY
fl/nkxZG iksVªh ladyu
OM SARAVANA JOTHIYE NAMO NAMA
61