Volgende maand in De Ingenieur

Vormgeving van de vooruitgang

Sinds mensenheugenis streven ontwerpers naar een vloeiende vorm met weinig weerstand. Op de tentoonstelling Sneller, beter, mooier in Den Bosch komen alle facetten van het gestroomlijnd design aan de orde.

De kunst van de kortste route

In een nieuw boek verkent hoogleraar wiskunde Marcus de Sautoy de kunst van de shortcut. Methoden om sneller te leren denken en sneller de weg te vinden in een complexe wereld blijken ook voor ingenieurs van groot praktisch nut.

Tegen de droogte

De manier waarop wij met ons kostbare drinkwater omgaan, is niet houdbaar. Zeker niet als er nog eens een miljoen huishoudens bijkomen. Dat heeft verregaande implicaties, onder meer voor de bouw.

naar gelang de omvang van de klus. Omdat het toestel volledig uit zichzelf vliegt, hoeft de huurder geen vliegervaring te hebben. Enkel wat punten aanklikken in de webapplicatie is voldoende.’

Vliegdata verzamelen

De software kan onderweg alle soorten data verzamelen. De binnenstromende data volgen tijdens de vlucht, kan nu nog niet. ‘We bewaren de volledige bandbreedte voor het vliegen zelf. Zodra de drone is geland, worden de data naar de cloud geüpload.’ Ook dat gaat volledig automatisch.

Ferris Kwaijtaal houdt zich bezig met de ontwikkeling van de techniek. ‘Wat wij doen is een AI­model proberen te laten vliegen alsof er een mens aan de stuurknuppel zit. In simulaties en in de echte wereld verzamelen we zo veel mogelijk menselijke vliegdata en daarmee trainen we het model. De meeste kennis wordt nu opgedaan in simulaties’, zegt hij.

Voor die simulaties is Jelle Prins verantwoordelijk. Op z’n beeldscherm tovert hij een berglandschap aan een groot meer tevoorschijn. Het enige dat dit tafereel onderscheidt van een gemiddeld Bob Ross­schilderij, is de drone die tussen de bomen door laveert. ‘We gebruiken een bestaand game­landschap’, zegt Prins. ‘Wel zo makkelijk.’

De ontwikkelaars plaatsen de drone ergens in het Bob Ross ­ landschap en dan moet­ie zelf z’n basis terugvinden. In principe kan dat ook in de echte wereld worden getest, zegt Elferink. ‘Maar als we data missen of het algoritme iets niet snapt, dan zou de drone kunnen botsen. Dat risico willen we niet nemen. Het is best een duur ding.’

Elferink kwam speciaal voor zijn droneproject van Amersfoort naar Eindhoven.

‘Fontys biedt leerlingen de mogelijkheid in hun eigen bedrijf af te studeren. Bovendien kent de regio voorzieningen waar beginnende bedrijven makkelijk terechtkunnen voor juridisch of zakelijk advies.’

Startuphulp

Lector Eric Slaats is een van de docenten aan wie Elferink veel heeft. ‘Fontys stimuleert dat leerlingen een bedrijfje opzetten’, zegt Slaats. ‘We helpen ze bij zaken die voor startups soms lastig zijn: huisvesting, apparatuur, expertise.’

Vanuit de samenleving klinkt daarop soms kritiek, zegt Slaats, maar intussen is de opleiding al twintig jaar populair en komen er vanuit het hele land talenten naar Eindhoven. ‘Door aan een eigen bedrijf te werken, ontwikkelen de leerlingen alle vereiste competenties. Dat is toch waar het in een opleiding om gaat?’ •

Vragenvuur

Acht prikkelende vragen aan Amito Haarhuis, directeur van Rijksmuseum Boerhaave in Leiden. Daar is nog het hele jaar de tentoonstelling Onvoorstelbaar over Antoni van Leeuwenhoek te zien.

Wat is het laatste dat u heeft gerepareerd?

Voor welk probleem zouden ze nu eindelijk eens wat slims moeten uitvinden?

Waarvan denkt u: ik wou dat ik dát had uitgevonden?

Tekst: Pancras Dijk

‘Een kraan in de tuin was kapotgegaan, vermoedelijk door de vorst. Die heb ik zelf vervangen. Niet zo moeilijk, al kostte het wel wat tijd voor ik op internet precies het juiste kraantje had gevonden. Eenvoudige klusjes doe ik het liefst zelf.’

‘Ik moest laatst van e-mailadres veranderen. Wat kwam daar veel bij kijken. Ik doe vrijwel alles digitaal, maar dat betekent dat het aanpassen van een mailadres een enorme operatie is. Het zou fijn zijn als er een eenvoudige digitale adreswijziging bestond waarmee het mailadres bij al je accounts in één keer wordt aangepast.’

‘Onze vorige wisseltentoonstelling ging over kunstmatige intelligentie. Daarin lieten we een insectachtige robot van de TU Delft zien, de DelFly. De robots opereren als zwerm en hebben een collectief brein, waarmee ze bijvoorbeeld een bosbrand kunnen opsporen. Als bioloog vind ik dat fascinerend: techniek die is geïnspireerd op de natuur en er nog mooi uitziet ook.’

Welke technologische ontwikkeling baart u zorgen?

‘De opkomst van algoritmen die discriminatie in de hand werken. Gezichtsherkenning die zwarte mensen niet herkent omdat ze alleen op witte mensen blijkt te zijn getraind: dat vind ik ernstig. Intussen wordt het door technieken als ChatGPT steeds lastiger feit en fictie uit elkaar te houden. Dat baart me zorgen, ook in relatie tot ons democratisch bestel.’

Bent u bang dat robots uw werk overnemen?

Wie is uw techniekheld?

‘Als museum hebben we een maatschappelijke missie en ik zie niet in hoe een robot die zou kunnen vormgeven. Volgens mij ontstaat er juist veel werk door robotisering. In mijn vak kunnen ze bijvoorbeeld helpen efficiënter onderzoek te doen.’

‘Antoni van Leeuwenhoek is voor mij de held van de werkplaats. Dat hij de microwereld ontdekte, kwam vooral doordat hij als uiterst getalenteerd ambachtsman allerlei vaardigheden combineerde. Hij maakte goede lenzen, zette microscopen in elkaar, maakte de juiste preparaten, noem maar op. Zijn technische bekwaamheid was onovertroffen.’

Zijn de dijken hoog genoeg?

‘Het wordt langzaamaan tijd voor een nieuw Deltaplan, om met name het westen van het land te beschermen. Als land is het belangrijk dat we er alert op zijn, maar ik zie niet in waarom we de dijken niet een paar meter zouden kunnen verhogen.’

Dilemma: kunst of wetenschap?

‘Voor mij zijn beide even belangrijk, maar ik constateer dat kunst onevenredig veel aandacht krijgt. Rond Vermeer en Escher is dit jaar een hoop mediageweld geweest, rond Van Leeuwenhoek nog wat minder, terwijl 2023 ook zijn jaar is. Alle aandacht voor kunst is terecht, maar wetenschap en technologie verdienen een prominentere plek in ons bewustzijn.’