BinderDA12

Ιούλης 2007 - Τεύχος 12 - Τιμή: 4 ευρώ

Η ζωή και το έργο του Αντόνιο Γκράμσι Περιοδικό της Διεθνιστικής Εργατικής Αριστεράς

Πάλη ενάντια στο νεοφιλελευθερισμό • Το νερό, ένα σημαντικό μέτωπο • Ρίχνουν οι μετανάστες τα μεροκάματα; • Ασφαλιστικό: Η λαίλαπα έρχεται • Νεοφιλελευθερισμός και φτώχεια

Αριστερά και εκλογές γράφουν οι:

• Νίκος Γαλάνης • Τάκης Μαστρογιαννόπουλος • Γιάννης Μηλιός • Δημήτρης Μπελαντής • Αντώνης Νταβανέλλος • Ευκλείδης Τσακαλώτος

Η Διεθνιστική Αριστερά εκδίδεται από αστική μη κερδοσκοπική εταιρεία Υπεύθυνος Σύνταξης Παναγιώτης Λίλλης Συντακτική Επιτροπή: Αντώνης Νταβανέλλος, Μήτσος Γκορίτσας, Παναγιώτης Λίλλης, Πέτρος Τσάγκαρης Ηλ. Σελιδοποίηση - Εξώφυλλο: Εμμανουέλα Ραπούση Σιδέρης Τσανακτσής Διεύθυνση: Κλαζομενών 3 τηλ: 210-3306286, fax: 210-3303566 e-mail: aristera@otenet.gr e-mail: www.dea.org.gr

μ

(sel 1).qxp

18/7/2007

6:57 μμ

Page 1

«ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ», ðïëéôéêü ðåñéïäéêü ôçò ÄéåèíéóôéêÞò ÅñãáôéêÞò ÁñéóôåñÜò Éïýëçò 2007 Ôçò óýíôáîçò

óåë. 2

ÅéäÞóåéò êáé ó÷üëéá - Áðåñãéáêü îÝóðáóìá óôçí Áßãõðôï óåë. 4 - Ãáëëßá: “Ç åêëïãéêÞ Þôôá äåí åßíáé êïéíùíéêÞ Þôôá” óåë. 5 - ÇÐÁ: Ç Óßíôé Óß÷áí åãêáôÝëåéøå ôï Äçìïêñáôéêü Êüììá óåë. 6 - ÇÐÁ: Ïé Üèëéåò óõíèÞêåò íïóçëåßáò ôùí ôñáõìáôéþí ðïëÝìïõ óåë. 8

ÁöéÝñùìá ÁñéóôåñÜ êáé åêëïãÝò

óåë. 9

Íåïöéëåëåõèåñéóìüò êáé áíôßóôáóç - Ôï ðïóïôéêü êáé ðïéïôéêü ðñüâëçìá ìå ôï íåñü - Ôáìåßá: Ç ìåãÜëç ëçóôåßá óôá óå âÜñïò ôùí åñãáæïìÝíùí - Õãåßá, Öôþ÷åéá êáé êïéíùíéêÞ áíéóüôçôá - Ïé ìåôáíÜóôåò ñß÷íïõí ôá ìåñïêÜìáôá;

óåë. 20 óåë. 26 óåë. 32 óåë. 37

ÄéåèíÞ - ÂåíåæïõÝëá: Ó÷Ýäéï ãéá ôï óïóéáëéóìü ôïõ 21ïõ áéþíá

óåë. 42

Éóôïñßá - 1821: ÅèíéêÞ Þ êïéíùíéêÞ åðáíÜóôáóç; - Ç æùÞ êáé ôï Ýñãï ôïõ Áíôüíéï ÃêñÜìóé

óåë. 46 óåë. 53

ÂéâëéïêñéôéêÞ - «Ç áíáôïìßá ôïõ öáóéóìïý» - «Ç ÌåîéêÜíéêç ÅðáíÜóôáóç, 1910-1920»

óåë. 61 óåë. 63

swma_2-8.qxp

18/7/2007

6:56 µµ

Page 2

Óôï óõíÝäñéï ôçò Í.Ä. ï ÊáñáìáíëÞò äÞëùóå áõôÜñåóêá üôé ôï êüììá êáé ç êõâÝñíçóÞ ôïõ áðïôåëïýí ôï «óýã÷ñïíï êïéíùíéêü êÝíôñï». Ç ðñáãìáôéêüôçôá ãýñù ìáò áðïäåéêíýåé üôé ðñüêåéôáé êõñéïëåêôéêÜ ãéá Ýíá êÝíôñï ðïõ ïñãáíþíåé óõìöïñÝò ãéá ôá ëáúêÜ óôñþìáôá. Óå äýï âäïìÜäåò, ç êõâÝñíçóç áõôÞ êáôüñèùóå íá ÷Üóåé óôéò ðõñêáãéÝò ôçí ÐÜñíçèá, ôï ÐÞëéï, ôïí Êßóóáâï, ôç ÓêéÜèï êáé ÷éëéÜäåò Üëëá óôñÝììáôá äÜóïõò. ÊáôÜ ôç äéÜñêåéá ôïõ êáýóùíá, ç ÄÅÇ êáôÝññåõóå ìå áðïôÝëåóìá åêôåôáìÝíåò äéáêïðÝò ñåýìáôïò, êõñßùò óôéò ëáúêÝò óõíïéêßåò ôçò öëåãüìåíçò ÁôôéêÞò. Ôá ôñÝíá óõãêñïýïíôáé ëßãá ÷éëéüìåôñá áðü ôï êÝíôñï ôçò ÁèÞíáò. Ôï óýóôçìá ôùí åîåôÜóåùí ãéá ôá ÁÅÉ áðïäåéêíýåôáé äéÜôñçôï. Êáé üëá áõôÜ, åíþ ôá óêÜíäáëá ôçò ëåçëáóßáò ôùí Ôáìåßùí êáé ôïõ ðáñáäéêáóôéêïý åîáêïëïõèïýí íá óÝñíïíôáé ìåôáîý åéóáããåëÝùí êáé ÌÌÅ, áðïêáëýðôïíôáò üìùò óôïõò åñãáæüìåíïõò ðéêñÝò áëÞèåéåò ãéá ôçí ðïéüôçôá ôüóï ôùí «èåóìþí», üóï êáé ôïõ ãáëÜæéïõ ðïëéôéêïý ðñïóùðéêïý ðïõ Þñèå óôçí åîïõóßá ìå óçìáßá -ôÜ÷á- ôï óýíèçìá «óåìíÜ êáé ôáðåéíÜ». ¼ëåò ïé äçìïóêïðÞóåéò áíáäåéêíýïõí ðëÝïí ùò ðñþôï æÞôçìá ãéá ôïí êüóìï ôçí áêñßâåéá. Êáé ôï æÞôçìá ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

2

áõôü äåí áöïñÜ ìüíïí ôï Ýëåã÷ï ôùí ôéìþí ðïõ Ý÷ïõí ðñÜãìáôé áðïãåéùèåß. ÁöïñÜ êõñßùò ôçí êáèÞëùóç ôïõ åñãáôéêïý åéóïäÞìáôïò. Ôï ìåñßäéï ôùí ìéóèþí êáé ôùí óõíôÜîåùí óôï ÁÅÐ Ý÷åé ðÝóåé óå éóôïñéêü ÷áìçëü, åíþ áíôßóôïé÷á ôï ìåñßäéï ôùí êåñäþí Ý÷åé áíÝëèåé óå éóôïñéêü ñåêüñ. ÌÝóá óôéò öùôéÝò óôÝëíïíôáé åðï÷éêïß-óõìâáóéïý÷ïé ðõñïóâÝóôåò -üðùò ïé 3 ðïõ êÜçêáí óôçí ÊñÞôçðïõ áìåßâïíôáé ìå øß÷ïõëá (600 åõñþ!) êáé «áðáó÷ïëïýíôáé» ÷ùñßò ôá óôïé÷åéþäç åñãáôéêÜ äéêáéþìáôá, üðùò Üëëùóôå êáé ïé õðüëïéðïé 350.000 óõìâáóéïý÷ïé. Ôçí ßäéá óôéãìÞ éäéùôéêïðïéåßôáé ôï Ôá÷. ÔáìåõôÞñéï, ãéá íá ÷ñçìáôïäïôçèåß ï Ðñïûðïëïãéóìüò êáé ïé éó÷õñéóìïß ôïõ Áëïãïóêïýöç ãéá ôçí «éó÷õñÞ ïéêïíïìßá». ÁõôÞ ç óêëçñÞ åðéêáéñüôçôá ðåñéãñÜöåé ôï íåïöéëåëåýèåñï ðñüãñáììá ôçò Í.Ä., ðïõ áêïëïõèåß êáôÜ ãñÜììá ôéò åðéôáãÝò ôùí âéïìç÷Üíùí êáé ôùí ôñáðåæéôþí, áäéáöïñþíôáò ãéá ôçí êÜëõøç áêüìá êáé ôùí ðéï óôïé÷åéùäþí áíáãêþí ôçò ðëåéïøçößáò ôïõ êüóìïõ. Ôï ðñüãñáììá ôçò Í.Ä. Ý÷åé áðïêáëõöèåß, äåí Ý÷åé üìùò ïëïêëçñùèåß. Ï ÊáñáìáíëÞò Ý÷åé Þäç äþóåé ôï óôßãìá ôçò åðüìåíçò ôåôñáåôßáò, áí âÝâáéá êåñäßóåé ôéò åêëïãÝò: êáôå-

swma_2-8.qxp

18/7/2007

6:56 µµ

Page 3

äÜöéóç ôïõ äçìüóéïõ áóöáëéóôéêïý óõóôÞìáôïò. ÐëÞñçò «áðåëåõèÝñùóç» ôùí ïìáäéêþí áðïëýóåùí êáé õðïâÜèìéóç ôçò éó÷ýïò ôùí óõëëïãéêþí ÓõìâÜóåùí Åñãáóßáò (üðùò Üëëùóôå ðñïôñÝðåé ç «ÐñÜóéíç Âßâëïò» ôçò Å.Å. êáé ç äéáâüçôç flexicurity). Êýìá éäéùôéêïðïéÞóåùí, ìå ïëïêëÞñùóç ôùí ðùëÞóåùí óå ÄÅÇ, ÏÔÅ, ÅÕÄÁÐ, ëéìÜíéá, ìáñßíåò ê.á. ÁõôÞ ôçí ðïëéôéêÞ ïöåßëïõìå íá ôçí áíáôñÝøïõìå. Êáé ãé’ áõôü èá ÷ñåéáóôåß óõóôçìáôéêÞ ðñïóðÜèåéá ãéá íá ìáõñéóôåß ç Í.Ä. óôéò åðåñ÷üìåíåò åêëïãÝò, üðïôå êáé áí áõôÝò ãßíïõí. ¼ìùò, áêñéâþò åðåéäÞ ôï êýñéï êáèÞêïí ãéá ôïõò åñãáæüìåíïõò êáé ôç íåïëáßá åßíáé ç áíáôñïðÞ ôçò íåïöéëåëåýèåñçò ðïëéôéêÞò, ç áíôéäåîéÜ äéÜèåóç êáé øÞöïò ðñÝðåé íá åêöñÜæåé ôáõôü÷ñïíá êáé áðïäïêéìáóßá ãéá ôçí ðïëéôéêÞ ôïõ ÐÁÓÏÊ. Ãéáôß äåí îå÷íÜìå ôçí åðï÷Þ Óçìßôç. Ãéáôß êáôáíïïýìå üôé –ðÝñá áðü ôç öñáóôéêÞ äçìáãùãßá– ç áíôéðïëßôåõóç ôïõ Ã. ÐáðáíäñÝïõ Þôáí êáé åßíáé åðß ôçò ïõóßáò óõíáéíåôéêÞ óôçí ðïëéôéêÞ ÊáñáìáíëÞ. Ãéáôß ôï ÐÁÓÏÊ áðïöåýãåé –áêüìá êáé óôï ðñüóöáôï ðñïãñáììáôéêü óõíÝäñéü ôïõ– íá äåóìåõôåß èåôéêÜ óå ïðïéïäÞðïôå áðü ôá áéôÞìáôá ôùí åñãáæïìÝíùí êáé ôçò íåïëáßáò. Êáé áêüìá ÷åéñüôåñá: ï Ã. ÐáðáíäñÝïõ ðåñéãñÜöïíôáò ôï «êõâåñíçôéêü ðñüãñáììá 100 çìåñþí» ôïõ ÐÁÓÏÊ, äåí äßóôáóå íá óôåßëåé áðåéëçôéêÜ ìçíýìáôá. Èá áíïßîåé, ëÝåé, åðåéãüíôùò ôï Áóöáëéóôéêü (ìå êñéôÞñéï ôç äéáóöÜëéóç ôçò «âéùóéìüôçôáò» ôïõ óõóôÞìáôïò…)

êáé èá åðáíáöÝñåé ôï èÝìá ôçò éäéùôéêïðïßçóçò ôùí ÁÅÉ, äçëáäÞ ôçí áíáèåþñçóç ôïõ ¢ñèñïõ 16… Óôï ÐÁÓÏÊ Ý÷åé ïëïêëçñùèåß ç ðñïó÷þñçóç óôï íåïöéëåëåõèåñéóìü êáé –êáôÜ óõíÝðåéá– ôá óõìöÝñïíôá ôùí êõñßáñ÷ùí ôÜîåùí ôßèåíôáé åðßóçò ðÜíù áðü ôéò áíÜãêåò ôùí åñãáæïìÝíùí. Ôï öáéíüìåíï åßíáé äéåèíÝò êáé áöïñÜ üëá ôá óïóéáëäçìïêñáôéêÜ êüììáôá. Ìüíïí Ýôóé åñìçíåýïíôáé öáéíüìåíá üðùò ï «ìåãÜëïò óõíáóðéóìüò» ìåôáîý äåîéÜò êáé óïóéáëäçìïêñáôßáò óôç Ãåñìáíßá, Þ ïé äõíáôüôçôåò ôïõ Óáñêïæß íá ëåçëáôåß ôá óôåëÝ÷ç ôïõ Óïóéáëéóôéêïý Êüììáôïò óôç Ãáëëßá. Ç óýãêëéóç ìåôáîý äåîéÜò êáé óïóéáëäçìïêñáôßáò ðÜíù óôç âÜóç ôçò íåïöéëåëåýèåñçò ðïëéôéêÞò äçìéïõñãåß Ýíá ôåñÜóôéï ðïëéôéêü êåíü. Ï èõìüò êáé ç äõóðéóôßá ôïõ êüóìïõ áðÝíáíôß óôï åðßóçìï ðïëéôéêü óêçíéêü ðáßñíåé ðñùôïöáíåßò äéáóôÜóåéò. Ï ìüíïò ôñüðïò ãéá íá êáëõöèåß èåôéêÜ áõôü ôï êåíü åßíáé êëéìÜêùóç ôùí áãþíùí ìáò. Êáé ç áíÜðôõîç ìéáò íÝáò, ñéæïóðáóôéêÞò ÁñéóôåñÜò. Áõôü èá åßíáé ôï ìïôßâï ôçò ðåñéüäïõ ðïõ Ýñ÷åôáé.

ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

3

swma_2-8.qxp

18/7/2007

6:56 µµ

Page 4

Áðåñãéáêü îÝóðáóìá óôçí Áßãõðôï Ôï ðñþôï åîÜìçíï ôïõ 2007 ç Áßãõðôïò óõãêëïíßóôçêå áðü Ýíá êýìá áðåñãéþí ðïõ üìïéü ôïõ åß÷å íá äåé ç ÷þñá áðü ôï ôÝëïò ôïõ Â’ Ðáãêüóìéïõ ÐïëÝìïõ. Ãéá ðñþôç öïñÜ áðü ôï 1981 ðïõ êáôÝëáâå ôçí åîïõóßá, ôï êáèåóôþò ôïõ ðñïÝäñïõ ×üóíé ÌïõìðÜñáê, âáóéêïý óõììÜ÷ïõ ôùí ÇÐÁ óôç ÌÝóç ÁíáôïëÞ, áíôéìåôùðßæåé Ýíá óïâáñü êßíçìá áíôéðïëßôåõóçò. Ôá ôåëåõôáßá äýï ÷ñüíéá ï áñéèìüò ôùí áðåñãéþí (ðïõ óõíÞèùò ðáßñíïõí ôç ìïñöÞ êáôÜëçøçò åñãïóôáóßùí áöïý ïé áðåñãßåò åßíáé ïõóéáóôéêÜ ðáñÜíïìåò) áíåâáßíåé óôáèåñÜ. Ôï 2006, Ýãéíáí ôïõëÜ÷éóôïí 220 áðåñãßåò êáé äéáäçëþóåéò. Åêáôïììýñéá Áéãýðôéùí åñãáôþí Ý÷ïõí äåé ôïõò ìéóèïýò êáé ôá äéêáéþìáôÜ ôïõò íá êáôñáêõëÜíå Ýðåéôá áðü 20 ÷ñüíéá íåïöéëåëåýèåñùí ðïëéôéêþí, áíáäéáñèñþóåùí êáé éäéùôéêïðïéÞóåùí ðïõ ôïõò åðÝâáëå ôï ÄéåèíÝò Íïìéóìáôéêü Ôáìåßï êáé ïé Áéãýðôéïé êáðéôáëéóôÝò. Ç ìåôÜâáóç áðü ìéá ïéêïíïìßá óôçñéãìÝíç óôï äçìüóéï ôïìÝá, üðïõ ïé åñãÜôåò áðïëÜìâáíáí Ýíá ó÷åôéêü âáèìü ðñïóôáóßáò óôç äïõëåéÜ ôïõò, óå Ýíá éäéùôéêïðïéçìÝíï «÷ñõóùñõ÷åßï» ôçò åëåýèåñçò áãïñÜò ãéá ôïõò ðëïýóéïõò êáé ôéò îÝíåò ðïëõåèíéêÝò, ïäÞãçóå óå ï-

ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

4

ãêïýìåíç áíåñãßá (åðßóçìá åêôéìÜôáé óôï 13%), óå áýîçóç ôçò öôþ÷åéáò áëëÜ êáé ôçò ïñãÞò. Ðñïò ôï ôÝëïò ôïõ 2006, ç áðåñãßá ôùí åñãáæïìÝíùí óå ìéá åôáéñåßá åíäõìÜôùí óôç âéïìç÷áíéêÞ ðüëç Ìå÷Üëá Åë Êïýìðñá óôçí ðåñéï÷Þ ôïõ ÄÝëôá, óçìáôïäüôçóå ìéá óôñïöÞ óôï êýìá áðåñãéþí. Ïé åñãáæüìåíïé óôçí êëùóôïûöáíôïõñãßá åß÷áí ÷ôõðçèåß Üãñéá áðü ôéò áðïëýóåéò êáé ôéò åîáãïñÝò ôùí éäéùôéêïðïéÞóåùí. Ç êáðéôáëéóôéêÞ ðáãêïóìéïðïßçóç ïäÞãçóå ôïõò Áéãýðôéïõò åñãáæüìåíïõò óôïí éìáôéóìü –ïé ïðïßïé êÜðïôå ðëçñþíïíôáí ó÷åôéêÜ êáëÜ– íá êåñäßæïõí óÞìåñá ìüíï ôï 60% áêüìá êáé åíüò ÷áìçëüìéóèïõ óôçí Éíäßá!

¢ãñéåò áðåñãßåò ¼ìùò ïé åñãáæüìåíïé óôïí éìáôéóìü Ý÷ïõí ìéá ìáêñÜ éóôïñßá ìá÷çôéêüôçôáò áðü ôç äåêáåôßá ôïõ ’40, üôáí îåêßíçóáí ôéò ðñþôåò ðñïóðÜèåéÝò ôïõò ãéá óõíäéêáëéóìü. Óôéò 9 ÄåêÝìâñç ôïõ 2006, 24.000 åñãÜôåò ôïõ Ìéóñ áðÝñãçóáí êáé êáôÝëáâáí ôï åñãïóôÜóéï ìå ôï öüâï üôé ç ìïíÜäá ìðïñåß íá éäéùôéêïðïéïýíôáí. ¸íáò åñãáæüìåíïò óôçí åôáéñåßá ñïý÷ùí ôçò Áë Ìå÷Üëá åßðå óå Ýíáí áãùíéóôÞ ãéá ôá áíèñþðéíá äéêáéþìáôá: «ÊÜíïõìå ôçí áðåñãßá ãéáôß äåí ôï áíå÷üìáóôå Üëëï: ÐáñÜãïõìå ðïëëÜ êáé ðáßñíïõìå ðßóù ðïëý ëßãá. Ïé ìéóèïß ìáò Ý÷ïõí ãßíåé ôüóï ÷áìçëïß ðïõ äåí ìðïñïýìå íá áãïñÜóïõìå ïýôå ôá ñïý÷á ðïõ åìåßò öôéÜ÷íïõìå». Ïé áðåñãïß æÞôçóáí áðü ôç ÃåíéêÞ Óõíïìïóðïíäßá ÓõíäéêÜôùí (ôï ìüíï óõíäéêÜôï áíáãíùñéóìÝ-

íï áðü ôï êáèåóôþò, áëëÜ êáé áðïëýôùò åëåã÷üìåíï áðü áõôü) íá êáèáéñÝóåé ôçí ôïðéêÞ çãåóßá ôïõ óùìáôåßïõ ç ïðïßá åíáíôéþèçêå óôçí áðåñãßá. ¼ðùò ðÜíôá, ç Óõíïìïóðïíäßá áñíÞèçêå íá óôçñßîåé ôïõò åñãÜôåò. ¼ôáí áõôïß óõíåéäçôïðïßçóáí üôé ç áóôõíïìßá ìðïñåß íá åñ÷üôáí ãéá íá êáôáóôåßëåé ôçí áðåñãßá, êÜëåóáí ôïí ôïðéêü ðëçèõóìü óå âïÞèåéá. ×éëéÜäåò Üíäñåò, ãõíáßêåò êáé ðáéäéÜ ðåñéêýêëùóáí ôï åñãïóôÜóéï êáé ðñïóôÜôåõóáí ôïõò áðåñãïýò. Óå ëéãüôåñï áðü 4 ìÝñåò, ïé áðåñãïß êÝñäéóáí ôá áéôÞìáôÜ ôïõò êáé åéóÝðñáîáí ôá ìðüíïõò ðïõ ôïõò åß÷áí õðïó÷åèåß. Ç íßêç óôç Ìå÷Üëá áýîçóå ôçí áõôïðåðïßèçóç óå Üëëá ôìÞìáôá ôïõ äçìïóßïõ ôïìÝá, áëëÜ åðßóçò êáé óôïí áóõíäéêÜëéóôï éäéùôéêü ôïìÝá. ÕðÞñ÷å ôïõëÜ÷éóôïí ìéá íÝá áðåñãßá ó÷åäüí êÜèå ìÝñá áðü ôçí áñ÷Þ ôçò ÷ñïíéÜò. Åñãáæüìåíïé óôïí éìáôéóìü, óôï ìåôñü, óôçí ðéëïðïéßá, óôç óéäçñïõñãßá êáé Üëëïý áðÝñãçóáí åßôå ìå ìéóèïëïãéêÜ áéôÞìáôá åßôå åíÜíôéá óå éäéùôéêïðïéÞóåéò. Ïé ãõíáßêåò åñãáæüìåíåò ðáßæïõí Ýíáí åíåñãü ñüëï óôï áðåñãéáêü êýìá. Óôï Ìáíóïýñá Óðåí ÃêÜñìåíô (åñãïóôÜóéï üðïõ ôï 75% ôùí åñãáæïìÝíùí åßíáé ãõíáßêåò) 284 åñãáæüìåíïé êáôÝëáâáí ôç ìïíÜäá ãéá íá äéáìáñôõñçèïýí åíÜíôéá óôçí ðþëçóç ôçò åôáéñåßáò óå ìéá éäéùôéêÞ ôñÜðåæá ÷ùñßò åããõÞóåéò üôé ôï åðßðåäï ôùí ìéóèþí êáé ôùí äéêáéùìÜôùí èá Ýìåíå óôáèåñü.

Ç êõâÝñíçóç Ç êõâÝñíçóç ÌïõìðÜñáê áðÜíôçóå ìå Ýíá óõíäõáóìü êáôáðßåóçò êáé ðáñï÷þí. Ç êõâÝñíçóç åðßóçò êáôçãüñçóå ôçí ðáñÜíïìç ïñãÜíùóç ôùí «Áäåëöþí ÌïõóïõëìÜíùí», ðïõ åßíáé ç ìåãáëýôåñç ïñãÜíùóç ôçò áíôéðïëßôåõóçò, üôé õðïêéíåß ôéò áðåñãßåò. Åßíáé áëÞèåéá üôé êïììÜôéá ôçò âÜóçò ôçò Áäåëöüôçôáò óôçñßæïõí ôéò áðåñãßåò, üìùò ïé ðëïýóéïé, ìåãáëïáóôïß êáé ìåóïáóôïß çãÝôåò ôçò ðáñáìÝíïõí ðñïóåêôéêïß. ÌÜëéóôá ìéá áðü ôéò ìåãÜëåò áðåñãßåò êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôïõ êýìáôïò îÝóðáóå óå åñãïóôÜóéï ðïõ áíÞêå óå åîÝ÷ïí óôÝëå÷ïò ôùí Áäåëöþí ÌïõóïõëìÜíùí. Ïé ðáñï÷Ýò ôïõ ÌïõìðÜñáê ìåôÜ ôç Ìå÷Üëá Ý÷ïõí äþóåé óôïõò

swma_2-8.qxp

18/7/2007

6:56 µµ

Page 5

åñãÜôåò ðåñéóóüôåñç áõôïðåðïßèçóç üôé, áí áãùíéóôïýí, ìðïñïýí íá íéêÞóïõí. Óå ìéá êßíçóç ÷ùñßò ðñïçãïýìåíï, ï ÌïõìðÜñáê ðáñáäÝ÷ôçêå ï ßäéïò äçìüóéá ôçí ýðáñîç ôïõ áðåñãéáêïý êýìáôïò óôçí åôÞóéá ðñùôïìáãéÜôéêç ïìéëßá ôïõ, üôáí æÞôçóå áðü ôïõò åñãÜôåò íá áðïöåýãïõí ôéò áðåñãßåò êáé íá áíáæçôïýí «íüìéìïõò ôñüðïõò» ãéá íá äéåêäéêÞóïõí ôá áéôÞìáôÜ ôïõò. ÐáñÜ ôá ðéóùãõñßóìáôá ðïõ ÷áñáêôÞñéæáí ôï åñãáôéêü êßíçìá ôéò ðåñáóìÝíåò äåêáåôßåò óôçí Áßãõðôï (ôç ìåãáëýôåñç êáé ðéï âéïìç÷áíïðïéçìÝíç ÷þñá óôïí áñáâéêü êüóìï), ïé ðñüóöáôåò áðåñãßåò äåß÷íïõí üôé åêáôïììýñéá åñãáôþí âëÝðïõí ôçí åðéôáêôéêÞ áíÜãêç ãéá ôï ÷ôßóéìï åíüò íÝïõ ìá÷çôéêïý êéíÞìáôïò. Ïé áðåñãïß åß÷áí ùò êßíçôñï ìáêñï÷ñüíéá ïéêïíïìéêÜ áéôÞìáôá, áëëÜ åìðíåýóôçêáí åðßóçò áðü ôéò äéáäçëþóåéò ðïõ ãßíïíôáí óôç ÷þñá ôá ôåëåõôáßá ôñßá ÷ñüíéá ãéá äçìïêñáôßá êáé ôåñìáôéóìü ôçò 25åôïýò èçôåßáò ôïõ ÌïõìðÜñáê, üóï ìéêñÝò êé áí Þôáí. Áêüìá, åêáôïììýñéá Áéãýðôéïé åßíáé åîïñãéóìÝíïé ìå ôç óõíÝíï÷ç óôÜóç ôçò áéãõðôéáêÞò êõâÝñíçóçò ðïõ äåí êÜíåé ôßðïôá åíÜíôéá óôçí éóñáçëéíÞ êáé áìåñéêÜíéêç åðéèåôéêüôçôá êáé áëáæïíåßá óôç ÌÝóç ÁíáôïëÞ, êáé åìðíÝïíôáé áðü ôá ðáñáäåßãìáôá ôçò áíôßóôáóçò óôçí Ðáëáéóôßíç êáé ôï ÉñÜê.

ÐïëéôéêÞ ¸ôóé, åíþ ïé ïéêïíïìéêÝò óõíèÞêåò äßíïõí þèçóç óôï áðåñãéáêü êýìá, óôçí åîÝëéîÞ ôïõò ïé áðåñãßåò Ý÷ïõí ôçí ôÜóç íá ãßíïõí ðéï ðïëéôéêÝò. Ç Áßãõðôïò åîÜëëïõ äåí Ý÷åé ìéá óïóéáëäçìïêñáôéêÞ, ñåöïñìéóôéêÞ ðáñÜäïóç ðïõ íá ìðïñåß íá êáôåõèýíåé êáé íá óõãêñáôåß ôçí ïñãÞ ôçò åñãáôéêÞò ôÜîçò. ¸íáò áñéèìüò áðåñãþí çãåôþí áðü üëç ôç ÷þñá óõíáíôéÝôáé êáé óõæçôÜåé ôï óõíôïíéóìü óå åèíéêü åðßðåäï. Ìéá ìåéïøçößá áíÜìåóá óôïõò áðåñãéáêïýò çãÝôåò ðñïùèåß ôçí éäÝá ìéáò áíåîÜñôçôçò óõíäéêáëéóôéêÞò ïìïóðïíäßáò, üðùò êáé ôçí áíÜãêç ôçò äçìïêñáôéêÞò áëëáãÞò êáèåóôþôïò. Óå áõôü ôï ôïðßï, ç ÁñéóôåñÜ, êáé ïé åðáíáóôÜôåò óïóéáëéóôÝò, áñ÷ßæïõí íá âñßóêïõí åõêáéñßåò ãéá íá ïñãáíþóïõí ìéá ôÜóç ãéá ñéæïóðáóôéêÞ ðïëéôéêÞ. ÓïóéáëéóôÝò

êáé Üëëïé áñéóôåñïß óõãêåíôñþíïõí ÷ñÞìáôá ãéá áëëçëåããýç óôïõò áðåñãïýò êáé ïñãáíþíïõí ðåñéïäåßåò áëëçëåããýçò áðü ôçí ðñùôåýïõóá ÊÜéñï óôá «ï÷õñÜ» ôùí áðåñãéþí óôéò åðáñ÷éáêÝò ðüëåéò. Ôï åñãáôéêü êßíçìá êáé ç ÁñéóôåñÜ èá ìðïñïýóáí íá áñ÷ßóïõí íá áíáêÜìðôïõí Ýðåéôá áðü äåêáåôßåò õðï÷þñçóçò. Ôï êáôáðéåóôéêü êáé îåêÜèáñá õðÝñ ôùí êáðéôáëéóôþí êáèåóôþò åßíáé ðñïöáíþò ôï âáóéêü åìðüäéï. Ðáñ’ üëá áõôÜ ç ÁñéóôåñÜ èá Ý÷åé åðßóçò íá áíôéìåôùðßóåé ôçí áíôéðïëßôåõóç ôùí Áäåëöþí ÌïõóïõëìÜíùí, ðïõ åßíáé õðÝñ ôùí åðé÷åéñçìáôéþí (ðáñÜ ôçí êñéôéêÞ åíÜíôéá óôç öôþ÷åéá êáé ôçí êáôáðßåóç) êáé åìöáíßæïíôáé ðïëý äéóôáêôéêïß óôï íá ðñïêáëÝóïõí «áíáôáñá÷Þ» õðïóôçñßæïíôáò ìéá áíïé÷ôÞ áíôéðáñÜèåóç ôùí åñãáôþí ìå ôï êáèåóôþò. Ôï ðéï êáëü íÝï ðïõ ìðïñåß íá ðñïêýøåé áðü áõôÝò ôéò åîåëßîåéò åßíáé üôé êÜôù áðü ôá ÷ôõðÞìáôá ôçò ìåãáëýôåñçò åñãáôéêÞò ôÜîçò óôçí ðåñéï÷Þ, ìðïñåß íá áñ÷ßóåé íá ìðáßíåé óå ìåãÜëá ðñïâëÞìáôá ç óõììá÷ßá ôçò ÏõÜóéíãêôïí ìå áõôÞí ôç óçìáíôéêÞ áñáâéêÞ ÷þñá.

Ç åêëïãéêÞ Þôôá äåí åßíáé êïéíùíéêÞ Þôôá ôïõ ÏëéâéÝ Ìðåæáíóåíü Ï ÏëéâéÝ Ìðåæáíóåíü, õðïøÞöéïò ôçò ôñïôóêéóôéêÞò ïñãÜíùóçò LCR óôç Ãáëëßá, ãñÜöåé ãéá ôï ðïëéôéêü óêçíéêü áìÝóùò ìåôÜ ôéò åêëïãÝò:

Ç åêëïãÞ ôïõ ÍéêïëÜ Óáñêïæß ùò ðñïÝäñïõ åßíáé Ýíá ìåãÜëï ãåãïíüò ãéá ôç ãáëëéêÞ ðïëéôéêÞ óêçíÞ. Åßíáé ç íßêç åíüò ðïëý óêëçñïý äåîéïý êüììáôïò ðïõ ôï ðñüãñáììÜ ôïõ åßíáé ôüóï Üãñéá íåïöéëåëåýèåñï êáé áíôéäñáóôéêü, þóôå ðïëëÜ áðü ôá êåíôñéêÜ ôïõ óçìåßá íá ôá «äáíåßæïíôáé» áêñïäåîéÝò êáé íåïöáóéóôéêÝò ïìéëßåò. ¸íáò áðü ôïõò êýñéïõò ëüãïõò áõôÞò ôçò íßêçò åßíáé üôé, åíþ ï Óáñ-

êïæß ðáñåß÷å Ýíá ðïëý åðéèåôéêü êáé îåêÜèáñï ìÞíõìá, ç ÓåãêïëÝí ÑïõáãéÜë, ç õðïøÞöéïò ôïõ óïóéáëöéëåëåýèåñïõ Óïóéáëéóôéêïý Êüììáôïò, Þôáí áíßêáíç íá áíôéðáñáèÝóåé Ýíá äéáöïñåôéêü ðñüãñáììá. ¸íá óçìáíôéêü êïììÜôé ôçò ðïëéôéêÞò ôçò áöïñïýóå ïéêïíïìéêÝò äéåõêïëýíóåéò óå ìéêñÝò Þ áêüìá êáé ìåãÜëåò åðé÷åéñÞóåéò, ôçí åðßêëçóç ãéá íüìï êáé ôÜîç, ôçí áíáöïñÜ óôïí ãáëëéêü åèíéêü ýìíï êáé ôç óçìáßá, ôçí õðï÷þñçóç ó÷åôéêÜ ìå ôçí êáôáðßåóç åíÜíôéá óôç íåïëáßá ê.ëð. ÌåôÜ ôïí ðñþôï ãýñï ôùí åêëïãþí, Ýöôáóå áêüìá êáé íá ðñïôåßíåé ðïëéôéêÞ óõììá÷ßá ìå ôïí ÖñáíóïõÜ Ìðáúñïý, ôïí õðïøÞöéï ôçò êåíôñïäåîéÜò.

Áðïëïãéóìüò Ôþñá ç ðñïïðôéêÞ åßíáé íá ïñãáíþóïõìå ôçí áíôßóôáóç óôéò åðåñ÷üìåíåò åðéèÝóåéò ôçò íÝáò êõâÝñíçóçò, åíÜíôéá óôïõò åñãÜôåò, ôç íåïëáßá êáé ôïõò ìåôáíÜóôåò óå ìéá óõãêõñßá ÷åéñüôåñç áðü ðïôÝ. ÁëëÜ äåí îå÷íÜìå üôé áðü ôï 1995 êáé ìåôÜ ç ÁñéóôåñÜ êáé ôá êïéíùíéêÜ êéíÞìáôá Ý÷ïõí ìðïñÝóåé íá áíôéóôÝêïíôáé êáé íá áíôåðéôßèåíôáé. ÁõôÞ ç óêëçñÞ åêëïãéêÞ Þôôá äåí óçìáßíåé áõôüìáôá êáé ìéá êïéíùíéêÞ Þôôá. Ôï âáóéêü ðñüâëçìá åßíáé ç êáôÜóôáóç ôçò ÁñéóôåñÜò óôç Ãáëëßá. Ôï Óïóéáëéóôéêü Êüììá (Ó.Ê.) Ý÷åé çôôçèåß êáé ôþñá áíôéìåôùðßæåé ìéá ìåãÜëç êñßóç. Ðïëëïß çãÝôåò ôïõ ðñïóðáèïýí íá áëëÜîïõí ôç óôñáôçãéêÞ ôïõ êüììáôïò êáé íá ôï ìåôáôñÝøïõí óå Ýíá êåíôñïáñéóôåñü êüììá, üìïéï ìå ôïõò ÍÝïõò Åñãáôéêïýò Þ ìå ôïí éôáëéêü óõíáóðéóìü ðïõ óôçñßæåé ôïí ÑïìÜíï Ðñüíôé. Ïé äéÜöïñïé äïñõöüñïé ôïõ ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

5

swma_2-8.qxp

18/7/2007

6:56 µµ

Page 6

Ó.Ê. õðÝóôçóáí ïäõíçñÞ Þôôá, óå ôÝôïéï âáèìü ðïõ ç ýðáñîÞ ôïõò ùò áíåîÜñôçôá êüììáôá ôþñá áìöéóâçôåßôáé. Ôï Êïììïõíéóôéêü Êüììá âñÝèçêå êÜôù áðü ôï 2% ôùí øÞöùí êáé åßíáé âáèéÜ äéáóðáóìÝíï, ìå êÜðïéïõò áðü ôïõò âïõëåõôÝò ôïõ íá ãïçôåýïíôáé ðåñéóóüôåñï Þ ëéãüôåñï áðü ôçí ðñïïðôéêÞ ìéáò óôåíüôåñçò óõíåñãáóßáò ìå ôï Óïóéáëéóôéêü Êüììá. Ïé ðñïåäñéêÝò åêëïãÝò Þôáí ìéá ïëïêëçñùôéêÞ êáôáóôñïöÞ ãéá ôïõò ÐñÜóéíïõò ðïõ ðÞñáí ìüëéò 1,5%. ÁëëÜ ç êñßóç Üããéîå êáé ôçí áíôéíåïöéëåëåýèåñç ÁñéóôåñÜ óôï óýíïëü ôçò. Ç ðñïóðÜèåéá ôïõ ÆïæÝ ÌðïâÝ (ðñþçí çãÝôç ôçò ÁãñïôéêÞò Ïìïóðïíäßáò êáé äéÜóçìïõ áêôéâéóôÞ ôïõ áíôéðáãêïóìéïðïéçôéêïý êéíÞìáôïò) íá áíáóõãêñïôÞóåé ôçí áíôéíåïöéëåëåýèåñç ÁñéóôåñÜ êáôáããÝëëïíôáò ôï «óå÷ôáñéóìü ôùí ìç÷áíéóìþí ôüóï ôïõ Êïììïõíéóôéêïý Êüììáôïò üóï êáé ôçò LCR» êáôÝëçîå óå ðëÞñç áðïôõ÷ßá, ëáìâÜíïíôáò 1,3% ôùí øÞöùí.

Ç LCR Ç ðïëéôéêÞ ðñïóÝããéóç ôçò LCR ãéá áõôÝò ôéò åêëïãÝò äÝ÷ôçêå óõ÷íÜ óêëçñÞ êñéôéêÞ. ÁëëÜ ôåëéêÜ, ùò õðïøÞöéïò ôçò LCR, Þìïõí ï ìüíïò õðïøÞöéïò óôá áñéóôåñÜ ôïõ Óïóéáëéóôéêïý Êüììáôïò ðïõ ìðüñåóå íá áíôéóôáèåß óôçí ðßåóç ãéá øÞöï óôç ÑïõáãéÜë. Ðåôý÷áìå ðåñßðïõ ôá ßäéá áðïôåëÝóìáôá ìå ôï 2002 (åíÜìéóç åêáôïììýñéï øÞöïõò ðïõ áíôéðñïóùðåýïõí ôï 4,1% ôùí øçöïöüñùí) êáé óõãêåíôñþèçêáí 300 ÷éëéÜäåò øÞöïé ðáñáðÜíù. ¹ôáí åðåéäÞ åßìáóôå Ýîõðíïé ôýðïé; ¼÷é, Þôáí ãéá ðéï óïâáñïýò ëüãïõò. ÕðåñáóðéóôÞêáìå Ýíá îåêÜèáñï ðïëéôéêü ðñïóáíáôïëéóìü ãéá áíáãêáßá êïéíùíéêÜ êáé äçìïêñáôéêÜ ìÝôñá. ÐñïóðáèÞóáìå íá áðåõèõíèïýìå óôç íÝá ðïëéôéêÞ ãåíéÜ, óôá äçìüóéá ó÷ïëåßá, óôá ëáúêÜ ðñïÜóôéá êáé óôïõò åñãáôéêïýò ÷þñïõò. Åðßóçò ç LCR Þôáí 100% áíåîÜñôçôç áðü ôï Ó.Ê. ÁõôÞ åßíáé ç âáóéêÞ åîÞãçóç. Áõôüò Þôáí áêñéâþò êáé ï ëüãïò ðïõ Þôáí áäýíáôï íá ÷ôßóïõìå Ýíá ðëáôýôåñï áíôéíåïöéëåëåýèåñï ìÝôùðï ìå Ýíáí êïéíü õðïøÞöéï, êáèþò ôá Üëëá êüììáôá êáé êéíÞìáôá ðïõ åß÷áí åðéôõ÷çìÝíá óõíåñãáóôåß åíÜíôéá óôï Åõñùóýíôáãìá, Þôáí ôïõëÜ÷éóôïí ôáëáíôåõüìåíá ãéá ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

6

ôï åßäïò ôçò ó÷Ýóçò ðïõ èá ìðïñïýóáí íá Ý÷ïõí ìå ôï Ó.Ê. Ç áíåîáñôçóßá åßíáé óÞìåñá ç âáóéêÞ ðñüêëçóç ðïõ ç áíôéêáðéôáëéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ áíôéìåôùðßæåé óôç Ãáëëßá, ôçí Åõñþðç êáé ïðïõäÞðïôå áëëïý. Ôþñá ç LCR Ý÷åé ôåñÜóôéåò åõèýíåò êáèþò åßíáé ç ìüíç áñéóôåñÞ ïñãÜíùóç óôç Ãáëëßá ðïõ «åðéâßùóå» ôçò êáôáóôñïöÞò. ¸÷åé ôç äõíáôüôçôá íá ðÜñåé ðñùôïâïõëßåò ãéá íá áíáäéïñãáíþóåé ôçí ÁñéóôåñÜ óå ìéá ñéæïóðáóôéêÞ êáé áíåîÜñôçôç âÜóç. Áõôü ôï æÞôçìá èá åßíáé êåíôñéêü óôï åðüìåíï åèíéêü óõíÝäñéü ìáò, ôï ÄåêÝìâñç ôïõ 2007.

Ìéá áðüöáóç ðïõ óõíôÜñáîå ôï áíôéðïëåìéêü êßíçìá óôéò ÇÐÁ

Ç Óßíôé Óß÷áí åãêáôÝëåéøå ôï Äçìïêñáôéêü Êüììá Ç Óßíôé Óß÷áí, ìéá áðü ôéò ðéï ãíùóôÝò óôïí êüóìï áêôéâßóôñéåò åíÜíôéá óôïí ðüëåìï óôï ÉñÜê, Ýñéîå ìéá ðïëéôéêÞ âüìâá üôáí áíáêïßíùóå üôé åãêáôáëåßðåé ôï Äçìïêñáôéêü Êüììá êáé áðïóýñåôáé ðñïóùñéíÜ áðü ôçí ðïëéôéêÞ äñÜóç. Áõôü ôï Ýêáíå ùò áíôßäñáóç óôçí áðüöáóç ôïõ Äçìïêñáôéêïý Êüììáôïò íá åãêñßíåé ôï áßôçìá ôçò êõâÝñíçóçò Ìðïõò ãéá Üíåõ üñùí áýîçóç êáôÜ 120 äéóåêáôïììýñéá äïëÜñéá ôùí äáðáíþí ãéá ôïí ðüëåìï óôï ÉñÜê êáé áöïý ïé Äçìïêñáôéêïß äÞëùóáí üôé åãêáôáëåßðïõí ôï áßôçìá íá èÝóåé ç êõâÝñíçóç Ìðïõò ÷ñïíïäéÜãñáììá áðï÷þñçóçò áðü ôï ÉñÜê. Óôï óêëçñü «Áíïé÷ôü ãñÜììá ðñïò ôï ÓõíÝäñéï ôùí Äçìïêñáôéêþí», ç Óß÷áí äéáêÞñõôôå: «Äåí õðÜñ÷åé áðïëýôùò êáìßá ëïãéêÞ ðïõ íá ìðïñåßôå íá åðéêáëåóôåßôå åóåßò ðïõ ðáñáäßäåôå óôïí áéìáôïâáììÝíï Ôæïñôæ Ìðïõò áêüìç ðåñéóóüôåñá ëåöôÜ, ãéá íá êáôáäéêÜóåé ôïõò êïõñáóìÝíïõò êáé êáôå-

óôñáììÝíïõò óôñáôéþôåò ìáò, áëëÜ êáé ôï ëáü ôïõ ÉñÜê, óå ðåñéóóüôåñï èÜíáôï êáé óöáãÞ. Íïìßæåôå üôé ç áðüöáóç íá ôïõ äþóåôå ðåñéóóüôåñá ëåöôÜ åßíáé ðïëéôéêÜ ùöÝëéìç ãéá óáò, áëëÜ óôçí ðñáãìáôéêüôçôá åßíáé Ýíá çèéêü áßó÷ïò. ÊÜèå äåõôåñüëåðôï ðïõ ç êáôï÷Þ óôï ÉñÜê óõíå÷ßæåôáé, Ý÷åôå üëïé ðåñéóóüôåñï áßìá óôá ÷Ýñéá óáò». Ç Óß÷áí óõíå÷ßæåé êáëþíôáò ãéá ìéá åíáëëáêôéêÞ ðïëéôéêÞ áðÝíáíôé óôï äéêïììáôéêü óýóôçìá: «Ôï Camp Casey Peace Institute (ðÞñå ôï üíïìÜ ôïõ áðü ôï ãéï ôçò ðïõ óêïôþèçêå óôï ÉñÜê) êáëåß üëïõò ôïõò ðïëßôåò ðïõ åßíáé ôüóï áçäéáóìÝíïé üóï êáé åìåßò, íá âñåèïýí ìáæß ìáò óôç ÖéëáäÝëöåéá ôçí 4ç Éïõëßïõ, ãéá íá ðñïóðáèÞóïõìå íá âñïýìå Ýíáí ôñüðï íá îåöýãïõìå áðü áõôü ôï äéêïììáôéêü óýóôçìá ðïõ ðïõëéÝôáé êáé áãïñÜæåôáé áðü ôçí ðïëåìéêÞ ìç÷áíÞ, ðïõ áóêåß Ýëåã÷ï óå êÜèå ôïìÝá ôçò æùÞò ìáò. ¼óïí áöïñÜ åìÝíá, åãêáôáëåßðù ôï Äçìïêñáôéêü Êüììá. ¸÷åôå áðïãïçôåýóåé ïëïêëçñùôéêÜ áõôïýò ðïõ óáò Ýäùóáí ôçí åîïõóßá ãéá íá áëëÜîåôå ôçí êáôåýèõíóç ðïõ Ý÷åé ðÜñåé ç ÷þñá. Äåí óáò åêëÝîáìå ãéá íá âïçèÞóåôå íá âõèéóôåß ôï ðëïßï, áëëÜ ãéá íá ôï ïäçãÞóåôå óå áóöáëÝò ëéìÜíé». Ç Óß÷áí åíáíôéþèçêå óôïí ðüëåìï óôï ÉñÜê áðü ôçí áñ÷Þ, áëëÜ áöéÝñùóå ôïí åáõôü ôçò óôï íá óôáìáôÞóåé ôïí ðüëåìï üôáí ï ãéïò ôçò ÊÝéóé óêïôþèçêå óôï Óáíôñ Óßôé ôïí Áðñßëç ôïõ 2004. ¸÷åé ôáîéäÝøåé áêïýñáóôá óå üëï ôïí êüóìï êáé Ý÷åé åìðíåýóåé ðïëëïýò óõããåíåßò óôñáôéùôþí åí õðçñåóßá íá ìéëÞóïõí äçìüóéá åíÜíôéá óôïí ðüëåìï. Ç Óßíôé êÝñäéóå ðáãêüóìéá öÞìç ìå ôçí êáôáóêÞíùóÞ ôçò Ýîù áðü ôï ñÜíôóï ôïõ Ìðïõò óôï Êñüöïñíô ôïõ ÔÝîáò ôïí Áýãïõóôï ôïõ 2005, ìéá ðñùôïâïõëßá ðïõ áíáèÝñìáíå ôï ìáæéêü áíôéðïëåìéêü êßíçìá óôéò ÇÐÁ. Èåùñåßôáé ùò ìéá çñùßäá ãéá åêáôïììýñéá áíèñþðïõò óôéò ÇÐÁ êáé óå üëï ôïí êüóìï. Ç ïñãÞ ôçò ãéá ôçí ðïëéôéêÞ ôïõ Äçìïêñáôéêïý Êüììáôïò, áíôéðñïóùðåýåé ôçí ïñãÞ åíüò ìåãÜëïõ ôìÞìáôïò ôïõ ðëçèõóìïý –áõôïýò ðïõ øÞöéóáí ãéá íá óôáìáôÞóïõí ôïí ðüëåìï óôï ÉñÜê üôáí óôá ôÝëç ôïõ 2006 Ýäùóáí îáíÜ óôïõò Äçìïêñáôéêïýò ôçí ðëåéïøçößá óôï ÊïãêñÝóï Ýðåéôá áðü ìéá äåêáåôßá. Ïé áðïëïãçôÝò ôïõ Äçìïêñáôéêïý Êüììáôïò åðé÷åéñïýí íá äé-

swma_2-8.qxp

18/7/2007

6:56 µµ

Page 7

êáéïëïãÞóïõí ôç óôñïöÞ ôïõò, áðïäåéêíýïíôáò üôé ãéá ìÞíåò äçìáãùãïýóáí ðåñß ôçò áíÜãêçò ÷ñïíïäéáãñÜììáôïò áðï÷þñçóçò ôùí áìåñéêáíéêþí äõíÜìåùí: éó÷õñßæïíôáé üôé ôÜ÷á ïé Äçìïêñáôéêïß äåí Þèåëáí íá åìöáíéóôïýí «åíÜíôéá óôïõò óôñáôéþôåò» Þ íá öáíåß üôé äåí «åß÷áí áñêåôïýò øÞöïõò ãéá íá îåðåñÜóïõí ôï ðñïåäñéêü âÝôï». Ï áíôéðïëåìéêüò áñèñïãñÜöïò Stephen Zunes Ýãñáøå óôï «Foreign Policy in Focus»: «Áí õðïóôÞñéæáí ðñáãìáôéêÜ ôïõò óôñáôéþôåò êáé Þèåëáí íá ôïõò âïçèÞóïõí, èá øÞöéæáí Ýíá íïìïó÷Ýäéï ðïõ èá ôïõò Ýöåñíå óðßôé… ÕðÜñ÷ïõí ðñïçãïýìåíá üðïõ ôï ÊïãêñÝóï óôáìÜôçóå ðïëÝìïõò ðáñÜ ôéò ðñïåäñéêÝò åíóôÜóåéò óôï ðáñåëèüí. Ãéá ðáñÜäåéãìá ôï ÌÜç ôïõ 1970, ôï ÊïãêñÝóï ìðüñåóå íá ôåñìáôßóåé ôç ÷ñçìáôïäüôçóç ãéá ôïí ðüëåìï óôçí Êáìðüôæç êáé ï Ðñüåäñïò Íßîïí áíáãêÜóôçêå íá áðïóýñåé ôï óôñáôü áðü åêåß óôéò 30 Éïýíç. Ïé Äçìïêñáôéêïß èá ìðïñïýóáí íá êÜíïõí ôï ßäéï üóïí áöïñÜ ôï ÉñÜê, áëëÜ, ðñïöáíþò, äåí ôï Þèåëáí. ÄçìïêñáôéêÝò ðëåéïøçößåò ìðüñåóáí áêüìç íá áðïôñÝøïõí áìåñéêáíéêÝò óôñáôéùôéêÝò åðé÷åéñÞóåéò óôçí Áãêüëá, íá ðåñéïñßóïõí ôïõò Áìåñéêáíïýò óôñáôéþôåò óôï Åë Óáëâáäüñ óå 50 êáé íá ôåñìáôßóïõí ôçí õðïóôÞñéîç óôïõò Êüíôñáò óôç ÍéêáñÜãïõá. Ç Óß÷áí äÝ÷èçêå Ýíôïíç ðßåóç áðü ôï Äçìïêñáôéêü Êüììá. Ôï 2006 ç Óßíôé áíáêïßíùóå óôï Ðáãêüóìéï Êïéíùíéêü Öüñïõì óôï ÊáñÜêáò ôçò ÂåíåæïõÝëá üôé èá Ýâáæå õðïøçöéüôçôá åíÜíôéá óôç ÃåñïõóéáóôÞ Dianne Feinstein óôéò åðåñ÷üìåíåò ðñïêñéìáôéêÝò ôùí Äçìïêñáôéêþí óôçí Êáëéöüñíéá. ¸ðåéôá áðü ðáñáóêçíéáêÝò ðéÝóåéò, ç Óß÷áí åãêáôÝëåéøå ôá ó÷ÝäéÜ ôçò íá êáôÝâåé åíÜíôéá óôçí Feinstein. ¼ôáí ç Óß÷áí Ýêáíå äçìüóéá äçëþóåéò åíÜíôéá óôïí ðüëåìï óôï ÁöãáíéóôÜí êáé åíÜíôéá óôçí ðïëéôéêÞ ôïõ ÉóñáÞë óôçí Ðáëáéóôßíç, ôçò åßðáí íá «ìåßíåé óôï ìÞíõìá», äçëáäÞ íá ðåñéïñéóôåß óôç ÷ëéáñÞ êñéôéêÞ ôùí Äçìïêñáôéêþí êáé íá ìçí áíïßãåé Üëëá áíôééìðåñéáëéóôéêÜ æçôÞìáôá. ¼ôáí Ýãéíå îåêÜèáñï üôé ç íÝá äçìïêñáôéêÞ çãåóßá ôïõ ÊïãêñÝóïõ åðñüêåéôï íá õðïôá÷èåß óôïí Ìðïõò üóïí áöïñÜ ôï íïìïó÷Ýäéï ãéá ÷ñçìáôïäüôçóç ôïõ ðïëÝìïõ, ç Óß÷áí îåêßíçóå íá ðéÝæåé ôïõò Äç-

ìïêñáôéêïýò íá áíôéóôáèïýí. Ç ßäéá Ýãñáöå óõãêåêñéìÝíá: «¼ôáí Üñ÷éóá íá êñßíù ôïõò Äçìïêñáôéêïýò ìå ôá ßäéá óôÜíôáñ ðïõ Ýêñéíá ôïõò ÑåðïõìðëéêÜíïõò, ç õðïóôÞñéîç óôïí áãþíá ìïõ Üñ÷éóå íá ìåéþíåôáé êáé ç “ÁñéóôåñÜ” Üñ÷éóå íá ìå óôéãìáôßæåé ìå ôéò ßäéåò ðñïóâïëÝò ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýóå ç ÄåîéÜ. ÕðïèÝôù üôé êáíåßò äåí Ýäùóå óçìáóßá üôáí åßðá üôé ôï æÞôçìá ôçò åéñÞíçò êáé ôùí áðùëåéþí äåí åßíáé æÞôçìá ÁñéóôåñÜò Þ ÄåîéÜò áëëÜ óùóôïý Þ ëÜèïõò». Ïé Ðñïïäåõôéêïß Äçìïêñáôéêïß ôçò ÁìåñéêÞò (Progressive Democrats of America, PDA), ìéá ïñãÜíùóç ðïõ óõíåñãÜóôçêå óôåíÜ ìå ôç Óß÷áí, áðÜíôçóå ìå ìéá äÞëùóç ðïõ ìðïñåß íá ðåñéãñáöåß ìüíï ùò Ýíá åõãåíéêü «Åõ÷áñéóôïýìå êáé áíôßï». ËÝåé óõãêåêñéìÝíá: «Êáíåßò äåí áîßæåé Ýíá äéÜëåéììá áðü ôç äçìïóéüôçôá, ôéò öõóéêÝò áðåéëÝò êáé ôéò åðéèÝóåéò áðü ôá ÌÌÅ ðåñéóóüôåñï áðü ü,ôé ç Óßíôé Óß÷áí. Ôçò åõ÷üìáóôå ôá êáëýôåñá ôþñá ðïõ áðïóýñåôáé áðü ôç äçìïóéüôçôá». Ôï ìÞíõìá áðÝöõãå íá ó÷ïëéÜóåé ïðïéïäÞðïôå áðü ôá æçôÞìáôá ðïõ áíÝäåéîå ç Óß÷áí, Þ ôéò åðéèÝóåéò ðïõ äÝ÷ôçêå áðü ôçí áñéóôåñÞ ðôÝñõãá ôùí Äçìïêñáôéêþí ãéá ôçí áðüöáóÞ ôçò íá åãêáôáëåßøåé ôï êüììá.

Ïé áðïëïãçôÝò Ïé ðåñéóóüôåñïé åêðñüóùðïé ôùí áñéóôåñþí Äçìïêñáôéêþí åßäáí óôçí êßíçóç ôçò Óß÷áí êÜôé áíçóõ÷çôéêü. «Äåí åßäáìå áêüìá ôï ôÝëïò ôçò Óßíôé Óß÷áí», ãñÜöåé ï John Nichols óôï «Nation». «ÁëëÜ ìÜëëïí åßäáìå ôï ôÝëïò ôçò ùò óôåëÝ÷ïõò ôùí Äçìïêñáôéêþí ðïõ ðßóôåõå ôüóï âáèéÜ êáé áíåðéöýëáêôá óôï ìÝëëïí ôçò ÁìåñéêÞò. ¼ðùò ôï óêÝöôïìáé, áõôü åßíáé ôï ðñáãìáôéêü óçìÜäé ôïõ ôÝëìáôïò óôï ïðïßï âñéóêüìáóôå». Ìüíï üóïé åßíáé áöïóéùìÝíïé óôçí áðïêáôÜóôáóç ôçò «ðßóôçò» óôï äéêïììáôéêü óýóôçìá èá ìðïñïýóáí íá ìéëÞóïõí Ýôóé. Åêåß ðïõ ïé áñéóôåñïß Äçìïêñáôéêïß âëÝðïõí óêïôÜäé, åêáôïììýñéá Üíèñùðïé ðïõ øÞöéóáí ôïõò Äçìïêñáôéêïýò óôï ÊïãêñÝóï åðåéäÞ Þèåëáí íá ãßíåé êÜôé åíÜíôéá óôïí ðüëåìï, åßäáí ìéá áðïêÜëõøç ãéá ôï êüììá óôï ïðïßï óôÞñéîáí ôéò åëðßäåò ôïõò. Ôï ìÜèçìá ôçò Óß÷áí åßíáé ôï ßäéï ìÜèçìá ðïõ ðÞñáí êáé èá óõíå÷ßóïõí íá ðáßñíïõí ÷éëéÜ-

äåò Áìåñéêáíïß ãéá ôç öýóç ôïõ Äçìïêñáôéêïý Êüììáôïò. Ç Judith Le Blanc, óôÝëå÷ïò ôçò United For Peace And Justice, ôçò ìåãáëýôåñçò áñéóôåñÞò áíôéðïëåìéêÞò óõììá÷ßáò ìå óôåíïýò äåóìïýò ìå ôï PDA, êáé çãåôéêü óôÝëå÷ïò ôïõ Êïììïõíéóôéêïý Êüììáôïò ôùí ÇÐÁ, õðåñáóðßóôçêå ôéò ðñÜîåéò ôçò ÄçìïêñáôéêÞò çãåóßáò óôï ÊïãêñÝóï. «Íïìßæù ðùò ïé Äçìïêñáôéêïß êÜíïõí ðïëéôéêÞ ìå âÜóç ôçí ðñáãìáôéêüôçôá», åßðå ç Le Blanc. Ç ìüíç ðñáãìáôéêüôçôá ðïõ ðñÝðåé íá ãßíåé îåêÜèáñç ìåôÜ ôá ðñüóöáôá ãåãïíüôá åßíáé üôé ôï Äçìïêñáôéêü Êüììá, ðáñÜ ôéò åðéêñéôéêÝò ñçôïñåßåò êáôÜ ôïõ êáèåóôþôïò ôïõ Ìðïõò, åßíáé äåóìåõìÝíï óôï ó÷Ýäéï ãéá ìéá ÌÝóç ÁíáôïëÞ êáé ÊåíôñéêÞ Áóßá åëåã÷üìåíåò áðü ôéò ÇÐÁ, üðùò êáé ïé ÑåðïõìðëéêÜíïé. ÁõôÞ ôç óôéãìÞ ïé äçìïóêïðÞóåéò äåß÷íïõí üôé ôï 82% ôùí Áìåñéêáíþí èÝëïõí ôï ÊïãêñÝóï íá äéáêüøåé Üìåóá ôç ÷ñçìáôïäüôçóç ôïõ ðïëÝìïõ Þ íá åãêñßíåé ìéá ÷ñçìáôïäüôçóç ðïõ èá Ý÷åé áõóôçñïýò üñïõò, áíÜìåóá óôïõò ïðïßïõò Ýíá ÷ñïíïäéÜãñáììá áðï÷þñçóçò. Ï Ìðïõò Ý÷åé 28% äçìïôéêüôçôá óôéò äçìïóêïðÞóåéò, áíÜëïãç ìå ôç äçìïôéêüôçôá ðïõ åß÷å ï Íßîïí ðñéí ðáñáéôçèåß áðü ôçí ðñïåäñßá ôïí Áýãïõóôï ôïõ 1974. ¼ëåò ïé óõíèÞêåò õðÜñ÷ïõí ãéá Ýíá äõíáìéêü áíôéðïëåìéêü êßíçìá óå áõôÞ ôç ÷þñá, üðùò õðÞñ÷áí óôçí ðñáãìáôéêüôçôá ãéá ðïëëÜ ÷ñüíéá ôþñá. Ôï ìåãáëýôåñï åìðüäéï ðïõ êñáôÜåé ðßóù ôá ðñÜãìáôá åßíáé ïé ó÷Ýóåéò åíüò ôìÞìáôïò ôïõ êéíÞìáôïò ìå ôïõò Äçìïêñáôéêïýò. Ç áðüöáóç ôçò Óß÷áí íá åãêáôáëåßøåé ôï Äçìïêñáôéêü Êüììá èá Ýðñåðå íá õðïóôçñé÷ôåß áðü üëï ôï ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

7

swma_2-8.qxp

18/7/2007

6:56 µµ

Page 8

áíôéðïëåìéêü êßíçìá ðïõ åðéäéþêåé ôçí Üìåóç áðï÷þñçóç üëùí ôùí áìåñéêáíéêþí äõíÜìåùí áðü ôï ÉñÜê. ¼ðùò ç Óßíôé Óß÷áí åßðå óôçí Amy Goodman ôïõ åíáëëáêôéêïý ñáäéïöþíïõ Democracy Now, «êëåßíïõìå ôï åñãïóôÜóéï, èá ôï áíáâáèìßóïõìå, èá ôï îáíáíïßîïõìå êáé èá åßíáé ìéá êáéíïýñãéá êáé êáëýôåñç Ýêäïóç. ÁëëÜ ðñüêåéôáé óßãïõñá íá åðéóôñÝøïõìå áðü ìéá ôåëåßùò äéáöïñåôéêÞ óêïðéÜ». Ìðïñïýìå ìüíï íá åëðßæïõìå üôé ç Óßíôé èá åðéóôñÝøåé óôçí ðïëéôéêÞ äñÜóç óýíôïìá ãéá íá óôáìáôÞóïõìå áõôüí ôïí åãêëçìáôéêü ðüëåìï.

ÇÐÁ: Ïé Üèëéåò óõíèÞêåò íïóçëåßáò ôùí ôñáõìáôéþí ðïëÝìïõ Óôéò 27 ÖëåâÜñç ï Bob Woodrutt, êïñõöáßïò äçìïóéïãñÜöïò ôïõ ABC News, ðáñïõóßáóå ôçí ðñïóùðéêÞ ôïõ ðåñéðÝôåéá, üôáí ôñáõìáôßóôçêå óôï ÉñÜê, óôéò áñ÷Ýò ôïõ 2006 – õðÝóôç âáñý åãêåöáëéêü ôñáýìá áðü Ýêñçîç «âüìâáò ôïõ ðåæïäñïìßïõ». Ï Woodrutt ìßëçóå ãéá ôçí êáëÞ ðïñåßá ôçò õãåßáò ôïõ, áëëÜ Ýóðåõóå íá ðñïóèÝóåé üôé ïé ðåñéóóüôåñïé ôñáõìáôéóìÝíïé óôñáôéþôåò äåí ðÜíå ôüóï êáëÜ. Ðáñïõóßáóå óõíåíôåýîåéò ìå óôñáôéþôåò, óõããåíåßò, ïñãáíþóåéò âåôåñÜíùí, óôñáôéùôéêïýò ãéáôñïýò. Ôá óõìðåñÜóìáôá Þôáí äýï: ç õðïåêôßìçóç ôïõ áñéèìïý ôùí ôñáõìáôéþí êáé ç åëëéðÞò ðåñßèáëøÞ ôïõò (éäéáßôåñá óôéò áãñïôéêÝò ðåñéï÷Ýò). Ôï õðïõñãåßï ¢ìõíáò åß÷å áíáêïéíþóåé 23.000 ôñáõìáôßåò, åê ôùí ïðïßùí ðïóïóôü 30% åß÷áí õðïóôåß åãêåöáëéêü ôñáõìáôéóìü. Ôï ðïóïóôü áõôü åßíáé äéðëÜóéï áðü ôï áíôßóôïé÷ï óå Üëëïõò ðïëÝ-

ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

8

ìïõò, ðåñéëáìâáíïìÝíùí ôùí ðïëÝìùí óôï ÂéåôíÜì, óôçí ÊïñÝá êáé ôïõ ´ Ðáãêïóìßïõ ÐïëÝìïõ! Óýìöùíá ìå ôï ÊÝíôñï Åãêåöáëéêïý Ôñáýìáôïò ôïõ õðïõñãåßïõ, ïé ìéóïß ôñáõìáôßåò ìå åãêåöáëéêÞ âëÜâç Ý÷ïõí äéÜóåéóç êáé ôï 85% ôùí âëáâþí åßíáé êëåéóôÝò êáé ü÷é áðü äéÜôñçóç. Ðëçí üìùò ôïí Áýãïõóôï ôïõ 2006 ôï õðïõñãåßï åß÷å áíáêïéíþóåé ìüíï 1.304 ôñáõìáôßåò ìå åãêåöáëéêÞ âëÜâç. Ïé áñéèìïß áõôïß áìöéóâçôÞèçêáí áðü ôï ABC News, ôï ïðïßï áðïêÜëõøå ìéá åóùôåñéêÞ Ýêèåóç ôïõ õðïõñãåßïõ, ç ïðïßá áíÝöåñå ðïóïóôü ìüíï 10% ôïõ óõíüëïõ(!) ôùí óôñáôéùôþí ùò ðÜó÷ïíôåò áðü åãêåöáëéêÞ âëÜâç. Ç áíáãùãÞ óôïí áñéèìü ôïõ 1,5 åêáôïììõñßïõ óôñáôéùôþí ðïõ õðçñÝôçóáí Þ ìÝ÷ñé óôéãìÞò õðçñåôïýí, óçìáßíåé üôé 150.000 âåôåñÜíïé ðÜó÷ïõí áðü åãêåöáëéêÞ âëÜâç, åêäçëùìÝíç Þ ìç. Åßíáé ÷áñáêôçñéóôéêÞ ç äÞëùóç ôïõ Dr. Steve Scott, äéåõèõíôÞ ôïõ ÊÝíôñïõ Ðïëõôñáõìáôéþí óôçí ÔÜìðá, (Öëüñéíôá) óôï ABC News: «¼ôáí Üñ÷éóáí íá åðéóôñÝöïõí ìå ôüóïõò ðïëëïýò åãêåöáëéêïýò ôñáõìáôéóìïýò, ôüôå ìüíï êáôáëÜâáìå üôé åßìáóôå óå Ýíáí äéáöïñåôéêü ðüëåìï». Óôá ñåðïñôÜæ ôïõ ABC News áêïëïýèçóáí áðïêáëýøåéò ôçò «Washington Post» üôé ïé âåôåñÜíïé ôïõ ÉñÜê êáé ôïõ ÁöãáíéóôÜí íïóçëåýïíôáé óå «åëååéíïýò» èáëÜìïõò ãéá åîùôåñéêïýò áóèåíåßò, óôï Óôñáôéùôéêü Éáôñéêü ÊÝíôñï Walter Reed êáé üôé óõíèÞêåò íïóçëåßáò åßíáé ÷åßñéóôåò. ¸ôóé, ðñïò ôï ðáñüí, ïäçãÞèçêáí óå ðáñáßôçóç ï ãñáììáôÝáò ôïõ Óôñáôïý Harvey êáé ï äéïéêçôÞò ôïõ Íïóïêïìåßïõ Walter Reed, ôáãìáôÜñ÷çò Weightman. Óôéò 7 Ìáñôßïõ ï Ìðïõò áíáêïßíùóå ôç óõãêñüôçóç åðéôñïðÞò ãéá ôçí áíáèåþñçóç ôïõ óõóôÞìáôïò ðåñßèáëøçò âåôåñÜíùí, ìå óêïðü íá åðéêáëýøåé ôï ðñüãñáììá áíáêñéôéêþí áêñïÜóåùí ôïõ ÊïãêñÝóïõ ðïõ åß÷å áñ÷ßóåé óôéò 5 Ìáñôßïõ. Ôáõôü÷ñïíá, äéÜöïñá ðáðáãáëÜêéá ôçò äéïßêçóçò Ìðïõò, üðùò ï ãñáììáôÝáò ÕðïèÝóåùí ÂåôåñÜíùí Nicholson, äéÝäéäáí üôé ðïëëïß áðü ôïõò 200.000 âåôåñÜíïõò ðïõ åðéóêÝðôïíôáé ôá éáôñéêÜ êÝíôñá Ý÷ïõí «ïäïíôéáôñéêÜ ðñïâëÞìáôá»... Ôï ðåñéïäéêü «Nevrology to-

day» äçìïóéåýåé óõíÝíôåõîç ôçò äéåõèýíôñéáò ôïõ ÊÝíôñïõ Ðïëõôñáõìáôéþí ôçò ÌéíåÜðïëç, áðü ôá ëåãüìåíá ôçò ïðïßáò öáßíåôáé êáèáñÜ üôé ÷ñåéÜæåôáé áýîçóç ôùí êÝíôñùí, íÝï óýóôçìá äéá÷åßñéóçò ôïõ åãêåöáëéêïý ôñáýìáôïò êáé ìáêñïðñüèåóìç (ßóùò óå âÜèïò äåêáåôéþí…) ðáñáêïëïýèçóç ôùí ôñáõìáôéþí. Åßíáé öáíåñü üôé ãéá ôçí êõâÝñíçóç åðåßãåé ç êáôáóßãáóç ôçò äéáìÜ÷çò êáé ç äéá÷åßñéóç ôùí ôñáõìáôéþí. ÐïëëÝò ÍÝåò ÏñëåÜíåò óÝñíïíôáé áõôÞ ôç óôéãìÞ óôïõò äñüìïõò ôùí ÇÐÁ: ç êõâÝñíçóç äåí åß÷å ðñïâëÝøåé ôïí ôñïìáêôéêü áñéèìü ôùí 150.000 óôñáôéùôþí áðü ìßá êáé ìüíç ðÜèçóç, ôç óõãêåêáëõììÝíç ìïñöÞ åêäÞëùóçò ôçò ðÜèçóçò, ôï áíáíôßóôïé÷ï óýóôçìá íïóçëåßáò (ðñïóáñìïóìÝíï óå ðáëáéïýò ðïëÝìïõò) êáé ôá êïíäýëéá ðïõ äéáôßèåíôáé. Ïé âüìâåò óôçí Üêñç ôùí ðåæïäñïìéþí ðïõ äéáèÝôïõí ïé öôù÷ïß óôï ÉñÜê êáé ôï ÁöãáíéóôÜí, óå áíôßèåóç ìå ôá äéáôñçôéêÜ âëÞìáôá Üëëùí ðïëÝìùí, ðñïîåíïýí ôåëéêÜ ðéï äýóêïëá áíáãíùñßóéìåò âëÜâåò, ðïëëáðëïýò ôñáõìáôéóìïýò êáé ôåñÜóôéåò åðéðôþóåéò. Êáé üëá áõôÜ ÷ùñßò áêüìç íá Ý÷åé áíáãíùñéóôåß ç åðßðôùóç Üëëùí ðáèÞóåùí, Üëëùí ôïðéêþí ëïéìþîåùí Þ ç Ýêèåóç óå äéáëõìÝíï ïõñÜíéï DU. ÅðéðëÝïí, ìðïñåß êáíåßò íá õðïèÝóåé üôé üëïé áõôïß ïé âåôåñÜíïé ìå ôçí åëëéðÞ ðåñßèáëøç åßíáé êáé ïé ðéï öôù÷ïß, áðü ôéò ôÜîåéò ôùí ïðïßùí èá áíáæçôçèïýí êáé ïé íÝïé åèåëïíôÝò. Ïé 150.000 áýñéï ìðïñåß íá ãßíïõí 300.000. ÔåëéêÜ åßíáé äýóêïëï íá åßóáé öôù÷üò Áìåñéêáíüò, åßôå æåéò óôç ÍÝá ÏñëåÜíç åßôå óôç ÌéíåÜðïëç êáé óôçí ÔÜìðá åßôå óå óôÝëíïõí íá «õðçñåôÞóåéò» óôï ÉñÜê Þ óôï ÁöãáíéóôÜí. ÔÜóïò ÖÜêïò, ãéáôñüò

swma_9-64.qxp

18/7/2007

6:53 µµ

Page 9

ÁöéÝñùìá

ÁñéóôåñÜ êáé åêëïãÝò Óôéò åêëïãÝò ìå ôïí ÓÕÑÉÆÁ

Ãéá ìéá éó÷õñÞ ñéæïóðáóôéêÞ ÁñéóôåñÜ Áíôþíçò ÍôáâáíÝëëïò åêëïãéêÞ ôáêôéêÞ ðÜíôá ðñïêáëïýóå ðïíïêÝöáëï óôçí ÁñéóôåñÜ. Áêüìá êáé üôáí ïé áíáãêáßåò ðïëéôéêÝò êéíÞóåéò Þôáí ó÷åäüí ðñïöáíåßò, áêüìá êáé üôáí ç ðëåéïíüôçôá ôùí áãùíéóôþí ôçò âÜóçò êáé ôùí êáèçìåñéíþí áãþíùí Þôáí áõèüñìçôá Ýôïéìç íá êÜíåé áðïöáóéóôéêÜ âÞìáôá, ôá «åðéôåëåßá» ôçò ÁñéóôåñÜò êáôüñèùíáí óõ÷íÜ íá ðíßãïíôáé óå ìéá êïõôáëéÜ íåñü. ÁõôÞ ôç öïñÜ ôüóï ç ôïðéêÞ, üóï êáé ç äéåèíÞò åìðåéñßá, åðéôñÝðïõí ìéá ðéï áéóéüäïîç áíôéìåôþðéóç.

Ç

Íåïöéëåëåõèåñéóìüò Óå üëïí ôïí êüóìï, áëëÜ êáé ôçí ÅõñùðáúêÞ ¸íùóç éäéáßôåñá, âñßóêåôáé óå åîÝëéîç Ýíáò íÝïò ãýñïò íåïöéëåëåýèåñçò åðéèåôéêüôçôáò ôïõ êåöáëáßïõ. Ïé âéïìÞ÷áíïé êé ïé ôñáðåæßôåò –ðïõ ðßóù áðü ôéò êïõñôßíåò ôïõ åðßóçìïõ ðïëéôéêïý óêçíéêïý äéáôçñïýí ôçí ðñáãìáôéêÞ åîïõóßá–

õðáãïñåýïõí ôç äéÜëõóç ôùí äçìüóéùí óõóôçìÜôùí õãåßáò êáé áóöÜëéóçò, ôçí áðïãåßùóç ôùí åëáóôéêïðïéçìÝíùí ìïñöþí áðáó÷üëçóçò, ôçí õðïâÜèìéóç ôùí óõëëïãéêþí ÓõìâÜóåùí Åñãáóßáò, ôçí «áðåëåõèÝñùóç» ôùí áðïëýóåùí ê.Ü. Ç äéåèíïðïßçóç êáé ï óõíôïíéóìüò ôùí ðéÝóåùí ãéá áõôü ôï áíôéäñáóôéêü ðñüãñáììá, êÜíïõí ðåéóôéêü ôïí éó÷õñéóìü üôé «ï íåïöéëåëåõèåñéóìüò åßíáé ï êáðéôáëéóìüò ôçò åðï÷Þò ìáò». Óå üëåò ôéò ÷þñåò ôïõ áíáðôõãìÝíïõ êáðéôáëéóìïý, ïé áóôéêÝò ôÜîåéò äçëþíïõí êáèáñÜ üôé äåí äéáðñáãìáôåýïíôáé, üôé äåí óõæçôïýí êáí ãéá öéëïëáúêÝò ìåôáññõèìßóåéò, üôé áðïññßðôïõí áêüìá êáé ôá ìåôñéïðáèÝóôåñá áéôÞìáôá ôùí óõíäéêÜôùí. Ç óôñïöÞ ôùí êõñßáñ÷ùí ôÜîåùí ðñïò áõôÞ ôçí áãñéüôçôá Ý÷åé äýï âáóéêÝò ðïëéôéêÝò óõíÝðåéåò. Áöåíüò, ìå ôéò äåîéÝò êõâåñíÞóåéò êáëïýíôáé óôçí åîïõóßá ïé «Üíèñùðïé áðü óßäåñï» (ïé ÌÝñÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

9

swma_9-64.qxp

18/7/2007

6:53 µµ

Page 10

êåë, ïé Óáñêïæß, ïé ÊáñáìáíëÞäåò). ÁöåôÝñïõ, óôá óïóéáëäçìïêñáôéêÜ êüììáôá ïëïêëçñþíåôáé ç äåîéÜ ìåôáôüðéóç, ç ðñïó÷þñçóç óôï íåïöéëåëåõèåñéóìü. ÁõôÞ ç åîÝëéîç ãßíåôáé ïñáôÞ êáé áéóèçôÞ áðü ìåãÜëï ôìÞìá ôùí åñãáæïìÝíùí êáé ôçò íåïëáßáò. Óå üëåò ôéò ÷þñåò õðÞñîå ìáæéêÞ êáé óêëçñÞ áíôßóôáóç óôï íåïöéëåëåõèåñéóìü, ìå êïñõöáßá ðáñáäåßãìáôá ôçí åîÝãåñóç åíÜíôéá óôï CPE óôç Ãáëëßá êáé ôçí êáôÜññåõóç ôïõ ÅõñùóõíôÜãìáôïò. Óå üëåò ôéò ÷þñåò ôçò ÅõñùðáúêÞò ¸íùóçò Ý÷ïõí äéáìïñöùèåß ðñùôïöáíåßò óõíèÞêåò ðüëùóçò êáé áìöéóâÞôçóçò ôïõ ðïëéôéêïý óêçíéêïý. Ôï Ýäåéîå ôï éóôïñéêü ñåêüñ ôçò áðï÷Þò óôéò ðñïåäñéêÝò åêëïãÝò óôç Ãáëëßá. Ôï äåß÷íïõí ïé äçìïóêïðÞóåéò óôçí ÅëëÜäá, ðïõ áíáäåéêíýïõí ôéò äõíáôüôçôåò ãéá ìéá ìáæéêÞ áðïäÝóìåõóç áðü ôçí åðéññïÞ ôïõ äéêïììáôéóìïý. ¼ìùò ï ðïëéôéêüò áãþíáò äåí åßíáé ìéá åõèýãñáììç áíôáíÜêëáóç ôçò êïéíùíéêÞò ðüëùóçò. Ãéá íá åêöñáóôåß ï èõìüò ôïõ êüóìïõ ÷ñåéÜæåôáé ðïëéôéêÜ åñãáëåßá, ÷ñåéÜæåôáé ìéá ÁñéóôåñÜ ðïõ èá óôÝêåôáé óôïé÷åéùäþò óôï ýøïò ôùí ðåñéóôÜóåùí. Áëëéþò, ï Óáñêïæß èá ìðïñåß íá åêìåôáëëåýåôáé ôçí áðï÷Þ ãéá íá åäñáéþóåé ìéá åîáéñåôéêÜ åðéèåôéêÞ êõâÝñíçóç, Þ ï Ðñüíôé èá ìðïñåß íá áîéïðïéåß ôï ìßóïò åíÜíôéá óôïí Ìðåñëïõóêüíé ãéá íá áíáæùïãïíåß ìéá óïóéáëöéëåëåýèåñç êåíôñïáñéóôåñÜ óôçí Éôáëßá.

Ìáæéêüôçôá Óôéò åêëïãÝò ðïõ Ýñ÷ïíôáé èá ðñÝðåé íá äþóïõìå óôïí êüóìï ôçí åõêáéñßá íá «ìáõñßóåé» ìáæéêÜ ôç Í.Ä., áëëÜ ôáõôü÷ñïíá íá áðïäïêéìÜóåé êáé ôç öéëåëåýèåñç ìåôÜëëáîç ôïõ ÐÁÓÏÊ. Áõôü ìðïñåß íá ãßíåé ìüíï ìå Ýíá ìáæéêü êáé ñéæïóðáóôéêü øçöïäÝëôéï ôçò ÁñéóôåñÜò. Ç áíÜãêç áõôÞ ãßíåôáé êáôáíïçôÞ áðü ôïí êüóìï ôùí áãþíùí. Ãé’ áõôü óôç óõæÞôçóç êõñéáñ÷ïýí ôá æçôÞìáôá ôùí óõììá÷éþí, ôùí ìåôþðùí ê.ëð. Ãé’ áõôü, áêüìá êáé ïé ðéï óå÷ôáñéóôéêÝò ðñùôïâïõëßåò öñïíôßæïõí íá «óåñâßñïõí» ôéò ðñïôÜóåéò ôïõò ìå Üöèïíç «åíùôéêÞ» åðé÷åéñçìáôïëïãßá êáé ðïëëÜ áíÜëïãá êïóìçôéêÜ åðßèåôá. ¼ìùò ãéá íá åßíáé ðñáãìáôéêÜ ìáæéêü –ãéá íá îåðåñíÜ Ýíá ðñþôï êñßóéìï ìÝãåèïò– Ýíá ôÝôïéï åã÷åßñçìá äåí ìðïñåß íá ðåñéïñßæåôáé óôïí óôåíü (åêëïãéêÜ) êýêëï ôùí äõíÜìåùí ôçò Üêñáò ÁñéóôåñÜò. Ç áðüðåéñá áíáôñïðÞò ôçò óôáèåñüôçôáò ôïõ íåïöéëåëåýèåñïõ ðïëéôéêïý óêçíéêïý äåí ìðïñåß íá óõã÷Ýåôáé ìå êáèáñïýôóéêåò êáé ìéêñïýôóéêåò «êáôáãñáöÝò». Èá Þìáóôáí åõôõ÷åßò áí ôï ÊÊÅ åðÝôñåðå óôïí êüóìï ôïõ íá ìðåé óôçí ðåñéðÝôåéá ôçò åíüôçôáò óôç äñÜóç. ¼ìùò äåí ôï êÜíåé, ðñïôéìþíôáò íá èõóéÜæåé ôéò ðñïïðôéêÝò ìéáò ìáæéêÞò ðïëéôéêÞò ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

10

íßêçò, óôï âùìü ôçò äéêÞò ôïõ êïéíïâïõëåõôéêÞò åíßó÷õóçò. ÕðÜñ÷ïõí ðïëëÝò åíäåßîåéò üôé áõôüò ï éäéüôõðïò óõíôçñçôéêüò «óå÷ôáñéóìüò» áíôéìåôùðßæåé ðïëéôéêÜ ðñïâëÞìáôá. Ç ðßåóç ðïõ áéóèÜíïíôáé óôïí Ðåñéóóü ðñÝðåé íá óõíå÷éóôåß êáé óôïõò áãþíåò êáé óôçí êÜëðç. Ï Óõíáóðéóìüò, ãéá äéêïýò ôïõ ëüãïõò (ðéèáíüôáôá ó÷åôéêïýò ìå ôçí áãùíßá êïéíïâïõëåõôéêÞò åðéâßùóçò óôéò åêëïãÝò ôïõ 2004…) ìðÞêå óôéò äéáäéêáóßåò åíüôçôáò óôç äñÜóç, ôüóï ìå ôï Öüñïõì üóï êáé ìå ôïí ÓÕÑÉÆÁ. Ìå áõôÞ ôçí åðéëïãÞ õðï÷ñåþèçêå íá áëëÜîåé ðïëëÜ ðñÜãìáôá, ôüóï óôï åóùôåñéêü ôïõ (ð.÷. ðñüåäñï êáé çãåôéêÞ ïìÜäá) üóï êáé óôéò ó÷Ýóåéò ôïõ ìå ôï ìáæéêü êßíçìá (ð.÷. óôÜóç óôï Üñèñï 16, æçôÞìáôá áíôßóôáóçò óôçí êáôáóôïëÞ ê.Ü.). Ïé «óêåðôéêéóôÝò» óôçí ÁñéóôåñÜ èá Ýðñåðå Þäç íá Ý÷ïõí ðåéóôåß áðü áõôü ôï ðáñÜäåéãìá, üôé ç ðñïó÷þñçóç óå ôáêôéêÝò åíéáßïõ ìåôþðïõ, åìðëÝêïíôáò ôïí êüóìï ôçò ÁñéóôåñÜò, äçìéïõñãåß äõíáìéêÝò ó÷Ýóåéò ðïëý ðéï óýíèåôåò áðü ôïõò üðïéïõò áñ÷éêïýò ó÷åäéáóìïýò ôùí çãåóéþí.

Ñéæïóðáóôéóìüò ¼ìùò, áí ç ìáæéêüôçôá åßíáé áíáãêáßïò üñïò, äåí åßíáé áóöáëþò êáé áñêåôüò. Ç ñéæïóðáóôéêÞ ðïëéôéêÞ åßíáé ï êñßóéìïò êñßêïò. Ç äéáêÞñõîç ôïõ ÓÕÑÉÆÁ áðïññßðôåé ñçôÜ êáé êáôçãïñçìáôéêÜ ôçí êåíôñïáñéóôåñÞ óôñáôçãéêÞ êáé ôïí êõâåñíçôéóìü. Õéïèåôåß ôçí ðïëéôéêÞ áíôßóôáóç óôçí õðáñêôÞ óÞìåñá ÅõñùðáúêÞ ¸íùóç (ôçí Åõñþðç ôïõ êåöáëáßïõ, ôïõ ðïëÝìïõ, ôïõ ñáôóéóìïý…) ðïõ åéóçãïýíôáé ôï Öüñïõì êáé ôá äéåèíÞ êéíÞìáôá. ÁíáöÝñåôáé óôá êñßóéìá áéôÞìáôá ôïõ êéíÞìáôïò áíôßóôáóçò óôç íåïöéëåëåýèåñç ïéêïíïìéêÞ êáé êïéíùíéêÞ ðïëéôéêÞ. Ôáõôü÷ñïíá, áíáãíùñßæåé óå êÜèå «óõíéóôþóá» ôçí éäåïëïãéêÞ áíåîáñôçóßá êáé ôï äéêáßùìá óå äçìüóéá êñéôéêÞ üðïõ áõôü êáôáóôåß áíáãêáßï. Ç óõìöùíßá áõôÞ «äåóìåýåé» ôçí çãåóßá ôïõ ÓÕÍ óå ìéá ñéæïóðáóôéêÞ ðñïïðôéêÞ, áñêåôÜ äéáöïñåôéêÞ áðü ôéò åðéëïãÝò ð.÷. ôïõ Ê.Ê. Ãáëëßáò Þ ôçò ðëåéïøçößáò ôçò ÁñéóôåñÜò óôçí Éôáëßá. Óå áõôÞ ôç âÜóç ç ÁÊÏÁ, ç ÊÅÄÁ, ïé Åíåñãïß Ðïëßôåò ìå ôïí Ìáíþëç ÃëÝæï, ç ÊÏÅ, ôï Êüêêéíï êáé áóöáëþò ç ÄÅÁ, óõìöþíçóáí íá óõììåôÜó÷ïõí óôï ìÝôùðï ôïõ ÓÕÑÉÆÁ óôéò åðåñ÷üìåíåò åêëïãÝò. Ãíùñßæïõìå üôé äåí áðïôåëåß åããýçóç ç õðïãñáöÞ ôçò çãåóßáò åíüò êüììáôïò, üðùò ï Óõíáóðéóìüò, óå ìéá äéáêÞñõîç. ¸÷ïõìå õðüøç áñêåôÜ ðñüóöáôá ðáñáäåßãìáôá áðßóôåõôùí ðïëéôéêþí óôñïöþí, üðùò áõôÞ ôïõ Ö. Ìðåñôéíüôé, ðïõ áðü ôç ÃÝíïâá êáé ôç Öëùñåíôßá, ïäçãÞèçêå óôçí êõâÝñíçóç Ðñüíôé. ¼ìùò äåí õðïôéìÜìå ôïí êüóìï ôçò ÁñéóôåñÜò. Ç åíüôçôá óôç äñÜóç åßíáé ìÝèïäïò ãéá íá åðéäéþîïõìå ôéò ðïëéôéêÝò êáé êïéíù-

swma_9-64.qxp

18/7/2007

6:53 µµ

Page 11

íéêÝò íßêåò ðïõ ôüóï ðïëý ÷ñåéÜæåôáé óÞìåñá ï êüóìïò ìáò. Åßíáé üìùò ôáõôü÷ñïíá êáé ç ìÝèïäïò ãéá íá áëëÜîïõìå ôçí ÁñéóôåñÜ. Óôïõò êïéíïýò áãþíåò, óôéò ðñáãìáôéêÝò ó÷Ýóåéò óôç âÜóç, ðñÝðåé íá áíïßîåé ìå ïõóéáóôéêïýò üñïõò ç êñßóéìç óõæÞôçóç ãéá ôçí ÁñéóôåñÜ ðïõ óÞìåñá ÷ñåéáæüìáóôå. Ãéá ôçí ðïëéôéêÞ Ýêöñáóç ôùí áãþíùí, ôçò áíôßóôáóçò, ôçò áíáôñïðÞò. Ãéá íá ìðïñÝóïõìå, ðñÜãìáôé, íá âÜëïõìå ôïõò áíèñþðïõò êáé ôéò áíÜãêåò ôïõò ðÜíù áðü ôá êÝñäç. Ãéá íá êÜíïõìå îáíÜ ôï óïóéáëéóìü êáé ôçí åñãáôéêÞ åîïõóßá ìéá ðåéóôéêÞ ìáæéêÞ áðÜíôçóç áðÝíáíôé óôç âáñâáñüôçôá ôïõ íåïöéëåëåõèåñéóìïý êáé ôïõ éìðåñéáëéóìïý.

Ç ÊÏÅ óôïí ÓÕÑÉÆÁ

Ãéá íá ðÜíå ôá ðñÜãìáôá ðéï áñéóôåñÜ Íßêïò ÃáëÜíçò ï áíáãêáßï êáé ÷ñÞóéìï óÞìåñá åßíáé íá õðÜñîåé Ýíá áñéóôåñü åíùôéêü åã÷åßñçìá ðïõ íá ãåííéÝôáé áðü ìéá áíÜãêç êáé íá õðïãñáììßæåé ìéá åëðßäá: Ôçí áíÜãêç íá õðåñáóðßóïõìå ôç æùÞ, ôïí Üíèñùðï, ôï ðåñéâÜëëïí, áðÝíáíôé óôçí íåïöéëåëåýèåñç åðßèåóç. Êáé ôçí åëðßäá üôé ï ìáæéêüò, áíõðï÷þñçôïò áãþíáò åßíáé ìïíüäñïìïò ãéá êïéíùíéêÝò áëëáãÝò ðïõ èá åßíáé óå üöåëïò ôùí åñãáæüìåíùí ôÜîåùí. Ç Ýíôáóç êáé ç Ýêôáóç ôùí áíôéëáúêþí ðïëéôéêþí, ôï óýã÷ñïíï êïéíùíéêü ðñüâëçìá ôçò åîÜðëùóçò êáé ôïõ âáèÝìáôïò ôçò öôþ÷åéáò åðéâÜëëåé ôç óõãêÝíôñùóç äýíáìçò êüíôñá óôï íåïöéëåëåõèåñéóìü. Ôï ðïëéôéêü êáé êïéíùíéêü ìÝôùðï ðïõ èá õðçñåôåß ôï ëáü êáé ôç íåïëáßá, èá åßíáé óå áíôáãùíéóìü ìå ôéò áíÜãêåò êáé ôéò åðéäéþîåéò ôçò áãïñÜò ðñÝðåé íá åßíáé ï Üìåóïò ðïëéôéêüò óôü÷ïò üóùí ôÜóóïíôáé ìå ôç ìåñéÜ ôùí êáôáðéåæüìåíùí ôÜîåùí. Óå ðïëéôéêü åðßðåäï Ý÷ïõìå áíÜãêç áðü ìéêñÜ êáé ìåãÜëá óïê ðïõ èá ìðïñïýóáí íá ïäçãÞóïõí áëëéþò ôéò åîåëßîåéò. Èá ìðïñïýóáí íá êïíôáñï÷ôõðçèïýí ìå ôçí áíôßëçøç üôé äåí ìðïñïýìå íá êÜíïõìå ôßðïôå, üôé äåí áëëÜæïõí ôá ðñÜãìáôá, üôé ìïéñïëáôñéêÜ ç êïéíùíéêÞ ðëåéïøçößá èá åßíáé áíôéêåßìåíï åêìåôÜëëåõóçò êáé äåí èá áíôéäñÜ. Ôï Ýíá êáé ìüíï øçöïäÝëôéï ôçò ÁñéóôåñÜò, ìéá åíùôéêÞ ðïëéôéêÞ ìÜ÷ç ôïõ óõíüëïõ ôùí áñéóôåñþí äõíÜìåùí, èá ìðïñïýóå íá óõãêñïôÞóåé

Ô

Ýíá âÞìá õðÝñâáóçò ôùí óçìåñéíþí óõó÷åôéóìþí. Èá Þôáí ìéá ü÷é éêáíÞ óõíèÞêç, áëëÜ ðÜíôùò áíáãêáßá óõíèÞêç. Èá êáèüñéæå ìéá íÝá ó÷Ýóç åìðéóôïóýíçò áíÜìåóá óôïí åñãáæüìåíï êüóìï êáé ôïí öõóéïëïãéêü ðïëéôéêü ôïõ åêöñáóôÞ. Èá êáèüñéæå ìéá íÝá ó÷Ýóç ðñáãìáôéêÜ áíôéèåôéêÞ êáé áíôáãùíéóôéêÞ, ðïëý ðéï äéáêñéôÞ, áíÜìåóá óôçí áñéóôåñÜ êáé ôéò äåîéÝò ðïëéôéêÝò êåíôñïäåîéÜò Þ êåíôñïáñéóôåñÞò Ýìðíåõóçò. Èá îå÷þñéæå áðïöáóéóôéêÜ üóïõò èÝëïõí ôçí ÁñéóôåñÜ óáí ôï áðáñáßôçôï ü÷çìá êõâåñíçôéóìïý êáé åíóùìÜôùóçò áðü áõôïýò ðïõ èÝëïõí ôçí ÁñéóôåñÜ õðçñÝôç ôïõ ëáïý, ðñáãìáôéêÞ áíôéðïëßôåõóç óôï êåöÜëáéï, ôïí éìðåñéáëéóìü, ôïí ðüëåìï. Èá Ýäéíå ôï áðáñáßôçôï åíáñêôÞñéï õëéêü ãéá ôçí áíáæÞôçóç äñüìïõ ðñïò êïéíùíéêÝò áíáôñïðÝò êáé áëëáãÝò ðïõ íá ïäçãïýí óå ìéá Üëëç êïéíùíßá, óå Ýíáí Üëëï êüóìï. Ìå äåäïìÝíåò áãêõëþóåéò, áñíÞóåéò, óêïðéìüôçôåò, ðïëéôéêïýò ðåñéïñéóìïýò ôï Ýíá êáé ìüíï øçöïäÝëôéï ôçò ÁñéóôåñÜò äåí åßíáé åöéêôü. Åßíáé ùóôüóï êÜôé ðïõ äåí ìðïñåß ðáñÜ íá ôßèåôáé, íá æõìþíåôáé, íá õðïãñáììßæåôáé ç áíáãêáéüôçôÜ ôïõ, íá áíáäåéêíýåôáé ç ÷ñçóéìüôçôÜ ôïõ. Ç óõãêñüôçóç ôïõ Óõ.Ñéæ.Á. åßíáé Ýíá ðñþôï áíïëïêëÞñùôï, ìåôÝùñï âÞìá ðïõ èá êñéèåß áðü ôçí ðïñåßá êáé ôç óõíÝ÷åéá ôïõ åã÷åéñÞìáôïò: Áí ìåôåêëïãéêÜ èá óôñáöåß áñéóôåñÜ Þ èá öëåñôÜñåé ìå ôç äéá÷åßñéóç. Áí èá åßíáé êëéíéêÜ íåêñüò Þ

ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

11

swma_9-64.qxp

18/7/2007

6:53 µµ

Page 12

ðáñþí óôéò ðïëéôéêÝò ìÜ÷åò êáé óôá êéíÞìáôá. Áí èá åîáíôëçèåß óå ó÷Þìá ðñïåêëïãéêÞò ÷ñÞóçò Þ ìüíéìç ðïëéôéêÞ óõíåñãáóßá óå áíôéíåïöéëåëåýèåñç–áíôéäéêïììáôéêÞ êáôåýèõíóç. Áí èá óðñþîåé ôá ðñÜãìáôá ðñïò ôá áñéóôåñÜ. Ç ÊÏÅ ùò ç êïìïõíéóôéêÞ óõíéóôþóá ôïõ åã÷åéñÞìáôïò ôïõ Óõ.Ñéæ.Á., åßíáé áíÜãêç íá åêöñÜóåé ôá áãùíéóôéêÜ, áíÞóõ÷á, íåáíéêÜ, ëáúêÜ êáé ìá÷çôéêÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ ðïõ ðñÝðåé íá Ý÷åé ìéá åíùôéêÞ á ÁñéóôåñÜ. Èá ìåôñçèïýìå áðü ôç äõíáôüôçôá Ýêöñáóçò ôçò åñãáôéêÞò ôÜîçò, ôùí ëáúêþí óôñùìÜôùí, ôçò íåïëáßáò. Èá ìåôñçèïýìå óôï íá áêïý-

óïõìå êáé íá áðáíôÞóïõìå óôç äõóáñÝóêåéá, óôçí áíáóöÜëåéá, óôçí ïñãÞ êáé óôçí áðüãíùóç ôïõ êüóìïõ ôçò äïõëåéÜò. Èá áíôéðáñáôåèïýìå óôçí êåíôñïáñéóôåñÞ äéá÷åßñéóç, åðéìÝíïíôáò üôé ï Óõ.Ñéæ.Á. äåí ìðïñåß íá áðïôåëåß åñãáëåßï áíÜäåéîçò åíüò Üëëïõ åã÷åéñÞìáôïò åíäéÜìåóïõ óôçí ÁñéóôåñÜ êáé ôç óïóéáëäçìïêñáôßá. Èá åðéìåßíïõìå üôé ç ÁñéóôåñÜ åßíáé ìå ôï ìáæéêü êßíçìá ãéá ôçí áëëáãÞ ôùí óõó÷åôéóìþí êáé ü÷é ìå åðéêïéíùíéáêÝò êéíÞóåéò ÷ùñßò ðïëéôéêÞ êáé êïéíùíéêÞ áíáöïñÜ. Äßíïõìå ôç ìÜ÷ç áéóéüäïîá êáé ìá÷çôéêÜ ãéáôß ï íåïöéëåëåõèåñéóìüò èá óå Ý÷åé åßôå õðçñÝôç åßôå áíôßðáëü ôïõ.

Åíéáßï ìÝôùðï óôï ðïëéôéêü ðåäßï ÔÜêçò Ìáóôñïãéáííüðïõëïò á åðé÷åéñÞóù íá ðñïóåããßóù ôï èåôéêü, êáôÜ ôçí ÜðïøÞ ìïõ, ãåãïíüò ôçò óõãêñüôçóçò ôïõ åíùôéêïý åã÷åéñÞìáôïò ôçò Ðñùôïâïõëßáò ãéá ôç óõóðåßñùóç ôçò ÁñéóôåñÜò êáé ôïõ ÓÕÑÉÆÁ ìÝóá áðü Ýíá áñíçôéêü ãåãïíüò, ðïõ áóöáëþò åðçñÝáóå ôï óýíïëï ôçò åõñùðáúêÞò ÁñéóôåñÜò. Ãéá ôéò ðñüóöáôåò ãáëëéêÝò åêëïãÝò ðñüêåéôáé. ¼ðùò åßíáé ãíùóôü ðÜíù óå äýï êåöáëáéþäïõò óçìáóßáò æçôÞìáôá, üðùò ôï Óýìöùíï Ðñþôçò Áðáó÷üëçóçò –ðïõ óôçí êõñéïëåîßá áðïôÝëåóå êÞñõîç ðïëÝìïõ êáôÜ ôçò åñãáôéêÞò íåïëáßáò– áëëÜ êáé ôï äçìïøÞöéóìá ãéá ôçí Ýãêñéóç ôïõ ëåãü-

È

ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

12

ìåíïõ åõñùóõíôÜãìáôïò, ìå ôï ïðïßï ïé êõñßáñ÷åò áóôéêÝò äõíÜìåéò ôùí ÷ùñþí ôçò ÅõñùðáúêÞò ¸íùóçò åðé÷åßñçóáí íá óõíôáãìáôïðïéÞóïõí ôï íåïöéëåëåõèåñéóìü, ç ãáëëéêÞ ÁñéóôåñÜ óõãêñüôçóå Ýíá åõñý ìÝôùðï óõíåñãáóßáò. ¸íá ìÝôùðï ðïõ ðåñéåëÜìâáíå áðü áñéóôåñïýò óïóéáëéóôÝò ìÝ÷ñé êïììïõíéóôÝò, áðü ïéêïëüãïõò ìÝ÷ñé ôñïôóêéóôÝò, êáèþò êáé ÷éëéÜäåò áíÝíôá÷ôïõò ôçò ÁñéóôåñÜò êáé ôùí ðïëý÷ñùìùí êéíçìÜôùí. Éäéáßôåñá óôïí áãþíá êáôÜ ôïõ åõñùóõíôÜãìáôïò óõãêñïôÞèçêå, êáé áõôü Þôáí ðñáãìáôéêÜ óçìáíôéêü, Ýíáò ìåãÜëïò áñéèìüò åíùôéêþí åðéôñïðþí ðïõ ïñãÜíùóáí ìå åðéôõ÷ßá ôïí áãþíá. Ç åíüôçôá óôç äñÜóç áðïäåß÷èçêå êáèïñéóôéêÞò óçìáóßáò. Ôï êßíçìá ü÷é ìüíï ðÝôõ÷å áðïöáóéóôéêÞò óçìáóßáò íßêåò, ìå áðïêïñýöùìá ôçí åðéêñÜôçóç ôïõ «¼÷é» óôï äçìïøÞöéóìá ãéá ôï åõñùóýíôáãìá, áëëÜ êáé äçìéïýñãçóå åõíïúêïýò üñïõò êáé ðñïûðïèÝóåéò ãéá ôç óõãêñüôçóç, êáé óôï ðïëéôéêü ðåäßï, åíüò ìåôþðïõ ðïëéôéêÞò óõíåñãáóßáò ãéá ôçí õðïóôÞñéîç åíüò êïéíïý õðïøçößïõ ôçò ÁñéóôåñÜò ãéá ôéò ðñïåäñéêÝò åêëïãÝò. Äåí èá áíáöåñèþ, óôï óçìåßùìá áõôü, óôï ðïéá Þ ðïéåò ðïëéôéêÝò äõíÜìåéò åß÷áí ôç ìåãáëýôåñç åõèýíç ãéá ôïí êáôáêåñìáôéóìü, ìå ôçí êÜèïäï Ýîé õðïøçößùí ôçò ÁñéóôåñÜò êáé ôçò ïéêïëïãßáò óôéò ðñïåäñéêÝò åêëïãÝò! ÁíåîÜñôçôá áðü ôï ðïéïò åß÷å Þ äåí åß÷å ôçí åõèýíç, ç ìåãÜëç ðëåéïøçößá ôùí ÃÜëëùí åñãáæüìåíùí ôéìþñçóå áõôÞí ôçí ðïëéôéêÞ äýíáìç ðïõ èåþñçóå ùò ôç âáóéêÞ õðåýèõíç ãéá ôçí ðï-

swma_9-64.qxp

18/7/2007

6:53 µµ

Page 13

ëõäéÜóðáóç. Ôï ãáëëéêü Êïììïõíéóôéêü Êüììá, ôï éóôïñéêü, ìáæéêü êüììá ôçò ãáëëéêÞò åñãáôéêÞò ôÜîçò, ìå ôá åêáôïììýñéá ôùí ìåëþí êáé ôçí áðåñéüñéóôç åðéññïÞ, èåùñÞèçêå üôé åß÷å ôç âáóéêÞ åõèýíç. Ãé’ áõôü êáé ãíþñéóå ìéá ðñáãìáôéêÞ óõíôñéâÞ. Ôï ãáëëéêü ðáñÜäåéãìá Ý÷åé ùóôüóï íá ðñïóöÝñåé Ýíá áêüìá äßäáãìá. ÁðÝäåéîå üôé üóï ÷ñÞóéìç åßíáé ç åíùôéêÞ ðïëéôéêÞ Üëëï ôüóï åßíáé áíáãêáßá êáé ç ïñïèÝôçóç áðü ôïí íåïöéëåëåõèåñéóìü êáé ôá êüììáôá ðïõ ôïí óôçñßæïõí. Ç ðñùôïöáíïýò Ýíôáóçò Þôôá ôïõ ÊÊà Ý÷åé ôéò ñßæåò ôçò ü÷é ìüíï óôç ìç åíùôéêÞ ôïõ óôÜóç, êõñßùò óôéò ðñïåäñéêÝò åêëïãÝò, áëëÜ êáé óôçí ðïëéôéêÞ ôçò êõâåñíçôéêÞò óõíåñãáóßáò ìå ôç äåîéÜ çãåóßá ôïõ Óïóéáëéóôéêïý Êüììáôïò óôï ðëáßóéï ôçò ðåñéâüçôçò «ðëçèõíôéêÞò ÁñéóôåñÜò». Ç êõâÝñíçóç ÆïóðÝí, óôçí ïðïßá óõììåôåß÷å ôï ãáëëéêü ÊÊ, õðÞñîå ìéá êõâÝñíçóç ðïõ áêïëïýèçóå ìéá áêñáéöíÞ íåïöéëåëåýèåñç ðïëéôéêÞ êáé åß÷å ðñïóáñìïóôåß ðëÞñùò óôç «íÝá ôÜîç» ôïõ áìåñéêÜíéêïõ éìðåñéáëéóìïý. Ôï ãáëëéêü êïììïõíéóôéêü êüììá ðëÞñùóå, ðåñéóóüôåñï êáé áðü ôï ßäéï ôï Óïóéáëéóôéêü Êüììá, ôç íåïöéëåëåýèåñç êõâåñíçôéêÞ ðïëéôéêÞ, áêñéâþò ãéáôß Ýíá ôìÞìá ôçò ãáëëéêÞò åñãáôéêÞò ôÜîçò áðáéôïýóå áðü áõôü ìéá áíåîÜñôçôç, êáé óáöþò ïñïèåôçìÝíç áðü ôïí áíôåñãáôéêü êáé áíôéëáúêü íåïöéëåëåõèåñéóìü, ðïëéôéêÞ.

Ïöåßëïõìå, ëïéðüí, íá äéäá÷ôïýìå áðü ôïõò ÃÜëëïõò óõíôñüöïõò. Ç êïéíÞ äñÜóç, ç ðïëéôéêÞ óõíåñãáóßá, ôï ìÝôùðï ðïëéôéêþí êáé êïéíùíéêþí äõíÜìåùí –óôçí ïõóßá ç ðáñáäïóéáêÞ ðïëéôéêÞ ôïõ åíéáßïõ ìåôþðïõ– óôç âÜóç åíüò ðïëéôéêïý ðëáéóßïõ, ìå óáöåßò ïñéïèåôÞóåéò áðü ôá êüììáôá ôïõ íåïöéëåëåõèåñéóìïý êáé ôçò «íÝáò ôÜîçò», áðïôåëïýí, óôéò çìÝñåò ìáò, ìïíüäñïìï ãéá ôçí ÁñéóôåñÜ. Åêôéìþ, ëïéðüí, üôé ðáñÜ ôá ðñïâëÞìáôá êáé ôéò äõóêïëßåò ðïõ áíáðüöåõêôá ðçãÜæïõí áðü ôï ãåãïíüò üôé óõíåñãÜæïíôáé ðïëéôéêÝò äõíÜìåéò ìå äéáöïñåôéêÞ éóôïñéêÞ ðñïÝëåõóç, äéáöïñåôéêÝò éäåïëïãéêÝò áíáöïñÝò, äéáöïñåôéêÞ óôñáôçãéêÞ, äéáöïñåôéêÞ êïéíùíéêÞ óýíèåóç ê.ëð., ç óõãêñüôçóç ôçò Ðñùôïâïõëßáò êáé ôïõ ÓÕÑÉÆÁ áðïôåëåß Ýíá åã÷åßñçìá ðïõ äåí áöïñÜ ìüíï ôçí åëëçíéêÞ áëëÜ êáé ôçí åõñùðáúêÞ ÁñéóôåñÜ. ÔçñïõìÝíùí ôùí áíáëïãéþí, êáé óå Üëëï âÝâáéá åðßðåäï, Ý÷åé ôçí ßäéá áîßá ðïõ Ý÷åé ç óõãêñüôçóç ôïõ åíéáßïõ Áñéóôåñïý Êüììáôïò óôç Ãåñìáíßá. Äåí ðñÝðåé üìùò ïýôå ãéá ìéá óôéãìÞ íá ìáò äéáöåýãåé üôé ç åíüôçôá áðïôåëåß ðñïûðüèåóç áëëÜ ü÷é êáé åããýçóç. Ï ÓÕÑÉÆÁ êáé ïé óõíéóôþóåò ôïõ èá êñéèïýí áðü ôçí ðïëéôéêÞ áðÝíáíôé óôá ìåãÜëá æçôÞìáôá ôçò åëëçíéêÞò êïéíùíßáò áëëÜ êáé áðü ôç äñÜóç óôï êïéíùíéêü ðåäßï. Ìðïñïýìå íá åßìáóôå áéóéüäïîïé üôé, áõôÞ ôç öïñÜ, üëá èá ðÜíå êáëÜ.

Ôá óôñáôçãéêÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïõ ÓÕÑÉÆÁ ÃéÜííçò Ìçëéüò

1. Ç ÁñéóôåñÜ Þ èá åßíáé ñéæïóðáóôéêÞ Þ èá ìåßíåé óôï ðåñéèþñéï Ç óôñáôçãéêÞ ôçò ÁñéóôåñÜò äåí ìðïñåß íá åßíáé ðáñÜ ç ñÞîç ìå ôï êõñßáñ÷ï êïéíùíéêü êáé ðïëéôéêü óýóôçìá, óôçí ðñïïðôéêÞ ôïõ êïéíùíéêïý ìåôáó÷çìáôéóìïý. Óôñáôçãéêü óôü÷ï áðïôåëåß äçëáäÞ ï óïóéáëéóìüò êáé ï êïììïõíéóìüò: ç áíáôñïðÞ ôïõ êáðéôáëéóôéêïý óõóôÞìáôïò êáé ç ïéêïäüìçóç ôçò åîïõóßáò êáé äçìïêñáôßáò ôùí åñãáæïìÝíùí. Ç óôñáôçãéêÞ áõôÞ óõíåðÜãåôáé üôé ç ÁñéóôåñÜ äåí ìðïñåß íá ëåéôïõñãåß óáí Ýíá êüììá üðùò ôá Üëëá (ôá áóôéêÜ êüììáôá), ðïõ óôï÷åýïõí

«óôçí åìðéóôïóýíç ôïõ êüóìïõ» ãéá íá «êõâåñíÞóïõí», äçëáäÞ ãéá íá äéá÷åéñéóôïýí ôï êáðéôáëéóôéêü óýóôçìá. Ç ÁñéóôåñÜ åßíáé ç ðïëéôéêÞ äýíáìç ðïõ óõìðõêíþíåé ôç äñÜóç ôùí «áðü ôá êÜôù», êé Ýôóé ï áíôßðáëïò ôïõ êáðéôáëéóìïý êáé ôïõ áóôéêïý óõóôÞìáôïò «äéáêõâÝñíçóçò» óôï óýíïëü ôïõ. Óôá èåìÝëéá ôùí äõôéêþí êïéíùíéþí âñßóêåôáé ðÜíôá ï áíôáãùíéóìüò êåöáëáßïõ-åñãáóßáò. Ç áóßãáóôç áõôÞ ðÜëç äçìéïõñãåß äéáñêþò áíïéêôÝò óõãêñïýóåéò: áðåñãéáêÝò êéíçôïðïéÞóåéò, êáôáëÞøåéò, äéáäçëþóåéò, ðñùôïâïõëßåò ðïëéôþí, ðïëéôéêÜ ìïñöþìáôá… Äéáìïñöþíåôáé ìéá «êïéíùíéêÞ ÁñéóôåñÜ» ðïëý åõñýôåñç áðü ôçí åêëïãéêÞ Þ óõíäéêáëéóôéêÞ åðéññïÞ ôçò ïñãáíùìÝíçò ðïëéôéÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

13

swma_9-64.qxp

18/7/2007

6:53 µµ

Page 14

åßíáé åöéêôüò». Åßíáé áõôÞ ç êéíçìáôéêÞ äñÜóç ðïõ äéáôÞñçóå ìÝ÷ñé óÞìåñá æùíôáíü ôï áßôçìá ôçò ðáéäåßáò ùò êïéíùíéêïý áãáèïý, áíÝóôåéëå ôçí áíáèåþñçóç ôïõ Üñèñïõ 16Ó ãéá ôç äçìüóéá ôñéôïâÜèìéá åêðáßäåõóç, óõíÝôñéøå ôç «ìåôáññýèìéóç Ãéáííßôóç» óôï áóöáëéóôéêü, õðåñáóðßæåôáé ôá åñãáóéáêÜ äéêáéþìáôá, ôéò èÝóåéò åñãáóßáò, ôï åðßðåäï ôïõ ìéóèïý, ôïõò åëåýèåñïõò ÷þñïõò óôçí ðüëç êáé ôéò áêôÝò, ôï ðåñéâÜëëïí, ôéò áîßåò ôçò óõëëïãéêüôçôáò, ôá êïéíùíéêÜ êáé ðïëéôéêÜ äéêáéþìáôá áðÝíáíôé óôçí õóôåñßá ôùí ôñïìïíüìùí ôïõ ÐÁÓÏÊ êáé ôçò Í.Ä. Ç ßäéá óôñáôçãéêÞ êáôÜñãçóå ôçí áðüðåéñá «óõíôáãìáôïðïßçóçò» ôïõ íåïöéëåëåõèåñéóìïý ìå ôï áëÞóôïõ ìíÞìçò «Åõñùóýíôáãìá» (äçìïøçößóìáôá óå Ãáëëßá êáé Ïëëáíäßá). ÁõôÞ ç ðïëéôéêÞ óôñáôçãéêÞ áðïôåëåß ìïíüäñïìï ãéá ôçí ÁñéóôåñÜ.

2. Ï ÓÕÑÉÆÁ ùò äéáäéêáóßá äéáìüñöùóçò ìéáò ìáæéêÞò ñéæïóðáóôéêÞò ÁñéóôåñÜò

êÞò ÁñéóôåñÜò. Ôï óôïß÷çìá ãéá ôçí ÁñéóôåñÜ åßíáé íá óõíäåèåß ìå ôçí «êïéíùíéêÞ ÁñéóôåñÜ», äçëáäÞ ìå ôï êïììÜôé ôùí åñãáæïìÝíùí êáé áíÝñãùí ðïõ, óôç óçìåñéíÞ åðï÷Þ, ü÷é ìüíï ðëÞôôåôáé áðü ôéò íåïöéëåëåýèåñåò ðïëéôéêÝò áðïñýèìéóçò ôïõ êñÜôïõò ðñüíïéáò êáé óõññßêíùóçò ôùí åñãáóéáêþí êáé ðïëéôéêþí äéêáéùìÜôùí, áëëÜ êáé óõãêñïýåôáé ìáæß ôïõò óôïõò ôüðïõò äïõëåéÜò êáé ôïõò äñüìïõò. Ç ÁñéóôåñÜ ìðïñåß íá õðÜñîåé áðÝíáíôé óôï áóôéêü êñÜôïò ìüíï ùò ñéæïóðáóôéêÞ ÁñéóôåñÜ: ùò ðïëéôéêÞ ðáñÝìâáóç ðïõ åíéó÷ýåé, áíáäåéêíýåé êáé åêöñÜæåé ðïëéôéêÜ ôéò äñÜóåéò, ôéò áíôéóôÜóåéò êáé ôï áíáôñåðôéêü äõíáìéêü ôùí êõñéáñ÷ïýìåíùí êáé õðïêåßìåíùí óôçí êáðéôáëéóôéêÞ åêìåôÜëëåõóç êïéíùíéêþí ïìÜäùí, äçë. ôá êéíÞìáôá. Ç ñéæïóðáóôéêÞ ÁñéóôåñÜ äåß÷íåé êáèçìåñéíÜ, ôüóï óôéò ìåãÜëåò üóï êáé óôéò ìéêñÝò óôéãìÝò ôçò íåüôåñçò éóôïñßáò, üôé ìðïñåß íá åðéâÜëëåé áëëáãÝò êáé ìåôáó÷çìáôéóìïýò óôïõò óõó÷åôéóìïýò äýíáìçò, óôç ëåéôïõñãßá ôùí êñáôéêþí ìç÷áíéóìþí áëëÜ êáé óôéò áêïëïõèïýìåíåò áðü ôá êüììáôá åîïõóßáò ðïëéôéêÝò. Áðïôåëåß, ôåëéêÜ, áêüìá êáé ôç ìüíç åöéêôÞ ðïëéôéêÞ óôñáôçãéêÞ ìåôáññýèìéóçò ôïõ óõóôÞìáôïò: åðéâïëÞò ìÝôñùí ðïõ âåëôéþíïõí ôéò óõíèÞêåò äéáâßùóçò ôùí õðü åêìåôÜëëåõóç ôÜîåùí êáé äéåõñýíïõí ôç äçìïêñáôßá. Ôáõôü÷ñïíá, åßíáé ç ðïëéôéêÞ óôñáôçãéêÞ ðïõ õðïäåéêíýåé üôé «Ýíáò Üëëïò (óïóéáëéóôéêüò) êüóìïò ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

14

H äéáìüñöùóç ôïõ Óõíáóðéóìïý ÑéæïóðáóôéêÞò ÁñéóôåñÜò ìðïñåß íá áðïôåëÝóåé ôï ðëáßóéï áíáóýíèåóçò ìéáò íÝáò ñéæïóðáóôéêÞò ÁñéóôåñÜò: äéáìüñöùóçò, äçëáäÞ, ìéáò ðïëéôéêÞò óôñáôçãéêÞò ðïõ íá áíôéóôñáôåýåôáé ìå üñïõò ìáæéêüôçôáò êáé áðïôåëåóìáôéêüôçôáò ü÷é ìüíï ôéò êõñßáñ÷åò ðïëéôéêÝò, áëëÜ êáé ôï ßäéï ôï êáðéôáëéóôéêü óýóôçìá. ¹äç óÞìåñá ðáñÝ÷åé ôçí «ðïëéôéêÞ õðïäïìÞ» ãéá ôç óôñÜôåõóç ôùí ðïëëþí ÷éëéÜäùí áãùíéóôþí ðïõ ç êñßóç ôçò ÁñéóôåñÜò åß÷å êáôáóôÞóåé «êñéôéêÜ áíÝíôá÷ôïõò». Ç éóôïñßá ôçò ÁñéóôåñÜò ÷áñáêôçñéæüôáí áíÝêáèåí áðü ôï ó÷çìáôéóìü äéáöïñåôéêþí éäåïëïãéêïðïëéôéêþí ñåõìÜôùí êáé ôç äéáðÜëç ìåôáîý ôïõò, ìå åðßäéêï áíôéêåßìåíï ôçí çãåìïíßá óôéò áñéóôåñÝò êáé åñãáôéêÝò ïñãáíþóåéò (êüììáôá, óõíäéêÜôá) êáé ôá êéíÞìáôá. Ç êáôÜóôáóç áõôÞ ôçò «ðÜëçò ãñáììþí» óôï åóùôåñéêü ôçò ÁñéóôåñÜò äåí åßíáé áðáãïñåõôéêÞ ãéá ôçí åíüôçôá äñÜóçò ôçò. Ìå äåäïìÝíï ôïí óçìåñéíü áñíçôéêü óõó÷åôéóìü äõíÜìåùí ãéá ôéò äõíÜìåéò ôçò åñãáóßáò, ïé óôü÷ïé ôçò ÁñéóôåñÜò áðïêôïýí áíáãêáóôéêÜ Ýíá ÷áñáêôÞñá «áíáóýíôáîçò» ôùí ìåôþðùí ðÜëçò óå äýï óôáèåñïýò êáé áëëçëïóõìðëçñïýìåíïõò Üîïíåò: Áöåíüò ñéæïóðáóôéêÞ áíôéðáñÜèåóç ìå ôéò áóêïýìåíåò ðïëéôéêÝò (áõôü ðïõ êùäéêïðïéåßôáé ùò «ü÷é óôïí íåïöéëåëåõèåñéóìü êáé ôïí ðüëåìï», áðüññéøç ôùí «êåíôñïáñéóôåñþí» óåíáñßùí). ÁöåôÝñïõ åíüôçôá óôç äñÜóç ôùí áñéóôåñþí äõíÜìåùí ðáñÜ ôéò äéáöïñÝò, äçëáäÞ ìå óåâáóìü óôéò ðïëéôéêï-éäåïëïãéêÝò éäéáéôåñüôçôåò, ôçí ïñãáíùôéêÞ áõôïôÝëåéá êáé ôéò éóôïñéêÝò êáôáâïëÝò êÜèå óõíéóôþóáò.

swma_9-64.qxp

18/7/2007

6:53 µµ

Page 15

Ó÷åôéêÜ ìå ôïí ÓÕÑÉÆÁ ÄçìÞôñçò ÌðåëáíôÞò ï æÞôçìá ôçò ðïëéôéêÞò åíüôçôáò ôçò åëëçíéêÞò ÁñéóôåñÜò åßíáé óÞìåñá Ýíá æÞôçìá êáèïñéóôéêÞò óçìáóßáò. Ïé åñãáæüìåíïé êáé ïé ëáúêÝò ôÜîåéò õößóôáíôáé åäþ êáé äõï äåêáåôßåò ðåñßðïõ ìéá óôñáôçãéêïý ÷áñáêôÞñá åðßèåóç åê ìÝñïõò ôïõ êåöáëáßïõ ìå óôü÷ï ôç ñéæéêÞ áíáôñïðÞ óå âÜñïò ôïõò ôïõ ôáîéêïý óõó÷åôéóìïý äýíáìçò. Ç êõâÝñíçóç ôçò «ÍÝáò Äçìïêñáôßáò» óõíå÷ßæåé óå ñáãäáßïõò ñõèìïýò êáé ìå ôá éäéáßôåñá äéêÜ ôçò íåïóõíôçñçôéêÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôçí åðßèåóç áðü åêåß ðïõ ôçí Üöçóáí ïé «åêóõã÷ñïíéóôÝò» ôïõ óïóéáëöéëåëåõèåñéóìïý: éäéùôéêïðïéÞóåéò, áðïäüìçóç ôïõ êïéíùíéêïý êñÜôïõò, áóôõíïìïêñáôßá. Ç ÷ñïíéÜ ðïõ ðÝñáóå Þôáí ìéá ÷ñïíéÜ áíüäïõ ôùí áãþíùí êáé óõíôïíéóìïý ôïõò, éäßùò óôï ÷þñï ôçò åêðáßäåõóçò áëëÜ êáé áëëïý (åñãÜôåò êáèáñéüôçôáò, ôñáðåæïûðÜëëçëïé, ÄÅÊÏ ê.á.) . Ç ïõóéáóôéêÞ áðüóõñóç ôçò áíáèåþñçóçò ôïõ Üñèñïõ 16, ç ïîåßá óýãêñïõóç ìå ôï íüìï-ðëáßóéï, Ýäåéîå üôé õðÜñ÷ïõí äõíáôüôçôåò åðéôõ÷çìÝíçò êïéíùíéêÞò áíôßóôáóçò. ¼ìùò, ç áíôßóôáóç áõôÞ ðáñáìÝíåé áóèåíÞò êáé áíïëïêëÞñùôç, üóï äåí áðïêôÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ ðïëéôéêÞò Ýêöñáóçò êáé äéåìâüëéóçò/áðïóôáèåñïðïßçóçò ôçò ðïëéôéêÞò óêçíÞò. Ïé äõíÜìåéò ôçò ñéæïóðáóôéêÞò/áíôéêáðéôáëéóôéêÞò ÁñéóôåñÜò Ýðáéîáí óçìáíôéêü ñüëï óôá êéíÞìáôá ðïõ áíáðôý÷èçêáí – óôï óýíïëü ôïõò, åßôå åðéëÝãïõí ôçí áõôüíïìç ðïñåßá ôïõ «÷þñïõ» åßôå ìåôÝ÷ïõí óôï ÓÕÑÉÆÁ. Ôï êáôÜöåñáí áõôü êñáôþíôáò óå ãåíéêÝò ãñáììÝò ôç óùóôÞ éóïññïðßá: ìçí õðïâáèìßæïíôáò ôï ðåñéå÷üìåíï ôùí ðñïãñáììÜôùí ðÜëçò áëëÜ êáé ðñïùèþíôáò ìéá åíùôéêÞ áñéóôåñÞ áãùíéóôéêÞ ãñáììÞ, çãåìïíåýïíôáò óå áõôÞí (ð.÷. Ýíáíôé ôïõ ÊÊÅ Þ ôïõ áñéóôåñïý ÐÁÓÏÊ Þ ðïëý ðåñéóóüôåñï ôçò «åêóõã÷ñïíéóôéêÞò» ôÜóçò ôïõ ÓÕÍ). Áõôü, üìùò, ðïõ åðéëÝãåôáé óå åðßðåäï êéíÞìáôïò äåí åßíáé èåìéôü íá åãêáôáëåßðåôáé óôï åðßðåäï ôçò êåíôñéêÞò ðïëéôéêÞò ðáñÝìâáóçò. Ôüóï ôï ÊÊÅ üóï êáé ìåãÜëï ìÝñïò ôùí äõíÜìåùí ôçò ñéæïóðáóôéêÞò ÁñéóôåñÜò èåùñåß áðáñÜäåêôç ìéá åíéáéïìåôùðéêÞ ðïëéôéêÞ åíüôçôá. Ôï åðé÷åßñçìá: áõôÞ äÞèåí èÝôåé óå êßíäõíï ôçí éäåïëïãéêÞ óáöÞíåéá êáé ïñéïèÝôçóç ôùí äõíÜìåùí áõôþí. Áõôü ôï åðé÷åßñçìá åßíáé ëáíèáóìÝíï. ¼ëç ç éóôïñßá ôïõ êïììïõíéóôéêïý êéíÞìáôïò, áðü ôïõò ËÝíéí êáé ÃêñÜìóé ìÝ÷ñé óÞìåñá, åßíáé ìéá éóôïñßá åðéôõ÷þí áëëÜ áôõ÷þí ðïëéôéêþí óõììá÷éþí. Ç

Ô

áíôéêáðéôáëéóôéêÞ ôáõôüôçôá êáé óôñáôçãéêÞ äåí ìðïñåß íá ïéêïäïìçèåß åí êåíþ êáé áíåîáñôÞôùò ôùí íéêþí êáé ôçò êáôÜóôáóçò ôïõ êéíÞìáôïò. ×ñåéÜæåôáé ìéá êñßóéìç êïéíùíéêÜ êáé ðïëéôéêÜ ìÜæá ðïõ íá ìðïñåß íá ìåôáâÜëåé ôïõò ôáîéêïýò óõó÷åôéóìïýò äýíáìçò, ïé ïðïßïé ðáñáìÝíïõí åîáéñåôéêÜ äõóìåíåßò. Óôï ðëáßóéï áõôÞò ôçò êñßóéìçò ìÜæáò ìðïñåß íá ôåèåß ôï æÞôçìá ôçò éäåïëïãéêÞò çãåìïíßáò êáé ìüíï. Ïýôå ç åðéëïãÞ åíüò óå÷ôáñéóìïý ôïõ ôýðïõ «êüììá/öñïýñéï» êáé ç ìåôÜ 80 Ýôç åðáíÜëçøç ôçò ëïãéêÞò ôçò «Ôñßôçò Ðåñéüäïõ» (ÊÊÅ) ïýôå ç ü÷é ðïëý äéáöïñåôéêÞ ëïãéêÞ ôùí áõôüêåíôñùí ìéêñþí «óõíåðþí» ïñãáíþóåùí, ïé ïðïßåò –äõóôõ÷þò– áðïôõã÷Üíïõí åðß ðïëëÜ ÷ñüíéá êáé óôï åðßðåäï åíüò åíéáßïõ ôñßôïõ ðüëïõ, âïçèïýí óôçí áíÜó÷åóç ôçò êáðéôáëéóôéêÞò åðßèåóçò. Ôï åã÷åßñçìá ôïõ ÓÕÑÉÆÁ áðáíôÜ óå áõôÞí ôçí ðñáãìáôéêüôçôá ìå ðïëëÝò áíôéöÜóåéò áëëÜ êáôÜ âÜóç èåôéêÜ. Ç óôáäéáêÞ ìåôáôüðéóç ôïõ ÓÕÍ ìåôÜ ôï 2004 áðü èÝóåéò óïóéáëöéëåëåýèåñåò ðñïò èÝóåéò ñéæïóðáóôéêÜ ñåöïñìéóôéêÝò áëëÜ êáé ç åíùôéêÞ äéÜèåóç ïñéóìÝíùí óçìáíôéêþí äõíÜìåùí ôçò ñéæïóðáóôéêÞò êáé ¢êñáò ÁñéóôåñÜò äéáìïñöþíïõí Ýíá ðëáßóéï óõíåñãáóßáò, áãþíá êáé áíôßóôáóçò ðïõ ìðïñåß êáé ðñÝðåé íá õðïóôçñé÷èåß êáé íá äéåõñõíèåß êáé Üëëï. Áõôü äåí óçìáßíåé êáèüëïõ üôé åîÝëéðáí ïé êßíäõíïé ðñùôßóôùò ìéáò êåíôñïáñéóôåñÞò êõâåñíçôéêÞò «äéïëßóèçóçò» ôïõ ÓÕÍ (á ëá Ìðåñôéíüôé, ï ïðïßïò êáé áõôüò åß÷å êÜðïôå ðïëý ñéæïóðáóôéêÞ ñçôïñåßá) Þ êáé öáéíüìåíá üðùò ï êáñéåñéóìüò, ï åêëïãéêéóìüò, ç «ÌåãÜëç ÐïëéôéêÞ» êáé ç ëïãéêÞ ôùí «Üóóùí» êÜôù áðü ôï ôñáðÝæé. Óçìáßíåé, üìùò, üôé Ýíá õðïëïãßóéìï êáé åôåñïãåíÝò ìÝñïò ôçò áíôéêáðéôáëéóôéêÞò ÁñéóôåñÜò ìðÞêå óå ìéá äéáäéêáóßá ðïëéôéêÞò ùñßìáíóçò êáé üôé ïöåßëåé íá äçìéïõñãÞóåé Ýíáí éó÷õñü áõôïôåëÞ éäåïëïãéêÜ ðüëï åíôüò ôçò áñéóôåñÞò ìåôùðéêÞò åíüôçôáò. ÔÝëïò ãéá ôï æÞôçìá ôïõ «áíôéíåïöéëåëåýèåñïõ ìåôþðïõ» ðïõ ôßèåôáé ùò êñéôéêÞ óôïí ÓÕÑÉÆÁ áðü ôá «áñéóôåñÜ»: ¸íá ôÝôïéï ìÝôùðï õðü ôçí Ýííïéá ôçò áíÜó÷åóçò ôùí êáðéôáëéóôéêþí áíáäéáñèñþóåùí åßíáé áíáãêáßï ùò ìßíéìïõì ðñïãñáììáôéêÞ äÝóìåõóç üëùí ôùí áñéóôåñþí äõíÜìåùí. Èá Þôáí, üìùò, ïëÝèñéï, áí ïé áíôéêáðéôáëéóôéêÝò äõíÜìåéò ôï äÝ÷ïíôáí ùò óôñáôçãéêü ôïõò ïñßæïíôá, áí äçëáäÞ åãêëùâßæïíôáí óå ìéá óôñáôçãéêÞ üðùò áõôÞ ôïõ «áñéóôåñïý ÓÕÍ», ìéá óôñáôçãéêÞ ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

15

swma_9-64.qxp

18/7/2007

6:53 µµ

Page 16

áðïêáôÜóôáóçò äÞèåí ôïõ öïñíôéóôéêïý/êåûíóéáíïý êáðéôáëéóìïý. Áêñéâþò åðåéäÞ áõôü ôï «óõìâüëáéï» åßíáé óÞìåñá êïéíùíéêÜ áäýíáôï êáé áðïññßðôåôáé áðü ôç óõíïëéêÞ áóôéêÞ ôÜîç, ìéá ôÝôïéá áõôáðÜôç èá ïäçãïýóå åýêïëá ôçí ÁñéóôåñÜ

óôç «âáóéëéêÞ ïäü» ôïõ áíáãêáßá öéëåëåýèåñïõ êõâåñíçôéóìïý. Õðü áõôÞí ôçí Ýííïéá ç åíßó÷õóç êáé ï óõíôïíéóìüò åíüò áíôéêáðéôáëéóôéêïý ðüëïõ åíôüò ôïõ åã÷åéñÞìáôïò ôïõ ÓÕÑÉÆÁ åßíáé âáóéêÞ ðïëéôéêÞ áíáãêáéüôçôá.

ÁñéóôåñÞ ðïëéôéêÞ ÷ùñßò åããõÞóåéò Åõêëåßäçò Ôóáêáëþôïò åðéôõ÷ßá ôçò ñéæïóðáóôéêÞò ÁñéóôåñÜò èá åîáñôçèåß áðü ôçí éêáíüôçôÜ ôçò íá óõíäõÜóåé ôïí ðñïãñáììáôéêü ëüãï ìå ôçí êéíçìáôéêÞ ëïãéêÞ êáé ìå ôï åíáëëáêôéêü ðáñÜäåéãìá. Ïé äéÜöïñåò óõíéóôþóåò ôïõ ÓÕÑÉÆÁ ìðïñåß íá êáôáíïïýí ôçí éóïññïðßá óå áõôü ôï ôñßðôõ÷ï êÜðùò äéáöïñåôéêÜ, áëëÜ óôá óçìåßá ðïõ êÜðïéï óêÝëïò ðáñáìåñéóôåß õðåñâïëéêÜ, áõôü èá åßíáé ôåëéêÜ óå âÜñïò ôùí Üëëùí äõï. Ï ðñïãñáììáôéêüò ëüãïò äåí èá ðñÝðåé íá åßíáé õðüèåóç ôçò êåíôñïáñéóôåñÜò. ÅîÜëëïõ ôï ðñüâëçìá ìå ôá êåíôñïáñéóôåñÜ óåíÜñéá, ðïõ ôüóï ìáò Ý÷ïõí ôáëáéðùñÞóåé, äåí åßíáé ìüíï üôé ðáñáâëÝðïõí ôçí óçìáóßá ôùí êéíçìÜôùí êáé ôùí åíáëëáêôéêþí ðáñáäåéãìÜôùí. Åßíáé üôé ï ðñïãñáììáôéêüò ôïõò ëüãïò åßíáé ôüóï öôù÷üò. ¹ ôïõëÜ÷éóôïí åßíáé öôù÷üò åêåß áêñéâþò üðïõ ÷ñåéÜæåôáé Ýíáò ðëïõóéüôåñïò ëüãïò – óôï íá ðñïôáèïýí ëýóåéò óå õðáñêôÜ ðñïâëÞìáôá ôùí áíèñþðùí ðïõ óõã÷ñüíùò áðïôåëïýí êÜðïéá ñÞîç ìå ôéò êõñßáñ÷åò íåïöéëåëåýèåñåò êáôåõèýíóåéò êáé åìðåñéÝ÷ïõí ôï óôßãìá ìéáò Üëëçò ëïãéêÞò. Ìðïñïýìå íá âñïýìå 3-4 ðñïôÜóåéò ðïõ íá Ý÷ïõí áõôÞ ôç ëïãéêÞ êáé ðïõ íá ìðïñïýí íá êéíçôïðïéïýí ôïí êüóìï; Ç êéíçìáôéêÞ ëïãéêÞ åßíáé áõôÞ ðïõ Ý÷åé êñáôÞóåé ìáæß ôéò äõíÜìåéò ôïõ ÓÕÑÉÆÁ ðáñ’ üëá ôá ðñïâëÞìáôá êáé ôéò ïðéóèïäñïìÞóåéò. Áðïôåëåß ðéá êïéíü ôüðï üôé ÷ùñßò æùíôáíÜ êéíÞìáôá ç ÁñéóôåñÜ äåí åßíáé óå èÝóç íá áëëÜîåé ôïõò ðïëéôéêïýò êáé êïéíùíéêïýò óõó÷åôéóìïýò, êáé Üñá íá áëëÜîåé ôçí ðïëéôéêÞ áôæÝíôá. Åðßóçò êïéíü ôüðï áðïôåëåß üôé ðïëéôéêÞ äåí êÜíåéò ìüíï áðü ôéò ôÜîåéò ôçò êõâÝñíçóçò – ï êõâåñíçôéóìüò Ý÷åé áðáîéùèåß ôá ôåëåõôáßá ÷ñüíéá, éäéáßôåñá üôáí ï êüóìïò âëÝðåé üôé ìéá Üëëç ðñïóÝããéóç ôçò ÁñéóôåñÜò ìðïñåß íá Ý÷åé, üðùò öÜíçêå óôç ìÜ÷ç ãéá ôï Üñèñï 16, Üìåóá ðïëéôéêÜ áðïôåëÝóìáôá. ÁëëÜ ðÝñá áðü ôéò üðïéåò êéíçìáôéêÝò åðéôõ÷ßåò, õðÜñ÷åé ìéá Üëëç ðçãÞ áéóéïäïîßáò – ôï åíáëëáêôéêü ðáñÜäåéãìá. Äåí åßíáé üôé ç äéêÞ ìáò ÁñéóôåñÜ

Ç

ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

16

áñ÷ßæåé íá ëÝåé êáé íá êÜíåé äéáöïñåôéêÜ ðñÜãìáôá. Óçìáóßá Ý÷åé êáé ðþò ôá êÜíåé. Ôï ðáñÜäåéãìá ôùí ñéæïóðáóôéêþí äçìïôéêþí êéíÞóåùí áðïäåéêíýåé üôé Ýíáò ìåãÜëïò áñéèìüò áíèñþðùí ôçò ÁñéóôåñÜò, ïñãáíùìÝíïé êáé áíÝíôá÷ôïé, åðéèõìåß êáé ìðïñåß íá äïõëÝøåé áëëéþò. ÈÝëåé íá äïõëÝøåé ìáæß ãéá ìéêñÜ êáé ìåãÜëá ðñïâëÞìáôá, íá áêïýóåé êáé íá ìÜèåé, üðùò êáé íá óõììåñéóôåß ôéò åìðåéñßåò ôïõ. Êáôáëáâáßíåé üôé ãéá íá áíôéìåôùðéóôåß ç áðáîßùóç ôçò ðïëéôéêÞò, ç ßäéá ç ðïëéôéêÞ ðñÝðåé íá ãßíåé ðéï åëêõóôéêÞ. Äåí åßíáé èÝìá life style Þ Ýîõðíïõ ìÜñêåôéíãê. Åßíáé èÝìá íá ðñïôá÷ôïýí ïé áîßåò ôçò óõììåôï÷Þò êáé ôçò äéáâïýëåõóçò, áîßåò ðïõ ÷ñåéÜæïíôáé æùíôáíÝò êïéíùíéêÝò ðñáêôéêÝò ãéá íá áíèßóïõí, êáé ðïõ ç åðéäßùîç ìáò ðñÝðåé íá åßíáé üôé èá äéáðïôßæïõí ôï ìÝëëïí ðïõ ïñáìáôéæüìáóôå. ¼ëá áõôÜ âÝâáéá ÷ñåéÜæïíôáé ðïëëÞ óõæÞôçóç. Ôï åõ÷Üñéóôï åßíáé üôé ï êüóìïò ìáò ôçí åðéèõìåß áõôÞ ôç óõæÞôçóç. ÐñÝðåé íá åîåôÜóïõìå ôéò áëëçëïóõíäÝóåéò óôï ôñßðôõ÷ï, íá äïýìå ðþò ç äïõëåéÜ ìáò èá áõîÞóåé ôçí áõôïðåðïßèçóç ôùí áñéóôåñþí íá ÷ôßæïõí ðÜíù óå åðéôõ÷ßåò ìå ôñüðï ðïõ ôåßíåé íá åðåêôåßíåé ôçí ðïëéôéêÞ áôæÝíôá. Åêôüò ôùí åðéôõ÷éþí ðåñÜóáìå êáé ìéá Ü÷áñç ðåñßïäï üðïõ ï ÓÕÑÉÆÁ äåí óçìáôïäïôïýóå ìéá ôÝôïéá ðñáêôéêÞ êáé ðñïïðôéêÞ. ÓõæçôÞóåéò êïñõöÞò ìáêñéÜ áðü êáé ôá ôñßá óêÝëç ôïõ ôñßðôõ÷ïõ. Ãéá áõôü åìåßò åðéìÝíáìå, êáé åðéìÝíïõìå, óå Ýíáí êïéíùíéêü ÓÕÑÉÆÁ. Áõôü ôï âëÝðïõìå óáí ìéá áíïé÷ôÞ äéáäéêáóßá ðïõ äåí ìðïñïýí íá õðÜñ÷ïõí åããõÞóåéò ìå üñïõò ôõðéêïý óõìâïëáßïõ. ×ñåéÜæåôáé íá äïêéìáóôïýí éäÝåò, óôñáôçãéêÝò, ðñïôÜóåéò, ïñãáíùôéêÜ ó÷Þìáôá êáé Üëëá ðïëëÜ, óå æùíôáíÝò ðïëéôéêÝò äéáäéêáóßåò. Åßíáé èåìéôü ç ðñïóðÜèåéÜ ìáò íá ðåßóïõìå ôïõò Üëëïõò, ìå üñïõò çãåìïíßáò âÝâáéá êáé ü÷é ìå ìéá åî ïñéóìïý åðéâïëÞ ãéá ôï ôé óçìáßíåé ôï «áñéóôåñü». Áñêåß üìùò íá åßìáóôå êáé åìåßò áíïé÷ôïß óôï ðåéèþ ôùí Üëëùí. Äýóêïëç õðüèåóç ãéá ôçí êïõëôïýñá ôçò ÁñéóôåñÜò óôçí ÅëëÜäá, áëëÜ ìéá ðïõ áîßæåé íá äïêéìÜóïõìå. Êáé ðéóôåýïõìå üôé ç äïêéìÞ ãßíåôáé ìå êáëýôåñïõò üñïõò áðü ôï 2004.

swma_9-64.qxp

18/7/2007

6:53 µµ

Page 17

Ãéá ôçí åêëïãéêÞ ôáêôéêÞ ìáò Ç åéóÞãçóç ôçò Ê.Å . óôç óõíäéÜóêåøç ôçò ÄÅÁ, ãéá ôç óõììåôï÷Þ ìáò óôïí ÓÕÑÉÆÁ Ç åêëïãéêÞ ôáêôéêÞ ãéá ôéò ïñãáíþóåéò ôçò åðáíáóôáôéêÞò ÁñéóôåñÜò êáèïñßæåôáé áðü êñéôÞñéá ôåëåßùò äéáöïñåôéêÜ áð’ ü,ôé óå üëá ôá Üëëá ñåýìáôá. Ïé ßäéåò ïé åêëïãÝò ðñÝðåé íá áíôéìåôùðßæïíôáé ùò ìéá óôéãìÞ (Üëëïôå ðåñéóóüôåñï, Üëëïôå ëéãüôåñï óçìáíôéêÞ) ôïõ ðïëéôéêïý áãþíá êáé ü÷é ùò ç êïñýöùóç ôïõ ðïëéôéêïý áãþíá, ðïõ êñßíåé ôï ìÝëëïí ôïõ êüììáôïò, üðùò êáôáíïåßôáé áðü ôéò ñåöïñìéóôéêÝò çãåóßåò. Ìå áõôÞ ôçí Ýííïéá, ç åêëïãéêÞ ôáêôéêÞ ôçò åðáíáóôáôéêÞò ÁñéóôåñÜò ïöåßëåé íá áðïôåëåß óõíÝ÷åéá ôçò êáèçìåñéíÞò ôáêôéêÞò ôçò ïñãÜíùóçò ìÝóá óôï êßíçìá êáôÜ ôç óõãêåêñéìÝíç ðïëéôéêÞ ðåñßïäï. Óôü÷ïò ôçò ôáêôéêÞò äåí ìðïñåß íá åßíáé ç êïéíïâïõëåõôéêÞ áíÜäåéîç, áëëÜ ç åíßó÷õóç ôçò ðïëéôéêÞò äýíáìçò ôïõ êéíÞìáôïò áíôßóôáóçò êáé, óå Üìåóç óýíäåóç ìå áõôÞí, ç åíßó÷õóç ôçò ïñãÜíùóçò. Ìå áõôÜ ôá êñéôÞñéá, ïé ïñãáíþóåéò ôçò åðáíáóôáôéêÞò ÁñéóôåñÜò óå üëç ôçí Åõñþðç, áðü ôïí ÌÜç ôïõ ’68 ìÝ÷ñé ðñüóöáôá, õðïâÜèìéæáí ôçí åêëïãéêÞ ðáñÝìâáóÞ ôïõò êáé –ïé ðéï óïâáñÝò áðü áõôÝò– óõíÞèùò Ýëõíáí ôï æÞôçìá ìå ôçí ôáêôéêÞ ôçò êñéôéêÞò øÞöïõ óôá ìáæéêÜ ñåöïñìéóôéêÜ êüììáôá ôçò ÁñéóôåñÜò. ¢ëëåò ïñãáíþóåéò –êõñßùò áðü ôï ìáïúêü ÷þñï– ðñáãìáôïðïéïýóáí «áíåîÜñôçôá êáôåâÜóìáôá», ìå ôåñÜóôéá óðáôÜëç áíèñþðéíùí êáé ïéêïíïìéêþí ðüñùí êáé åëÜ÷éóôá áðïôåëÝóìáôá, óõíÞèùò óå åðßðåäï ëßãùí ÷éëéÜäùí øÞöùí (ôÜ÷á) «éäåïëïãéêÞò êáèáñüôçôáò». Ôï ôïðßï áõôü Ý÷åé áëëÜîåé óå üëç ôçí Åõñþðç. Óôç Âñåôáíßá, óôç Ãáëëßá, óôç Ãåñìáíßá, óôçí Ðïñôïãáëßá ê.ëð. ïé ïñãáíþóåéò ôçò åðáíáóôáôéêÞò ÁñéóôåñÜò õðï÷ñåþèçêáí íá áíáâáèìßóïõí ôçí åêëïãéêÞ ôáêôéêÞ ôïõò, ãéá íá áðáíôÞóïõí óå ðéåóôéêÜ ðïëéôéêÜ ðñïâëÞìáôá, áëëÜ êáé ãéá íá áîéïðïéÞóïõí åõêáéñßåò. ÁõôÞ ç áëëáãÞ Ýãéíå åðéâåâëçìÝíç áðü äýï ðáñÜãïíôåò: Á) Ç óöïäñüôçôá ôçò åðßèåóçò ôïõ íåïöéëåëåõèåñéóìïý Ýêáíå ðéåóôéêü ôï áßôçìá íá åêöñáóôåß óå ðïëéôéêü (êáôÜ óõíÝðåéá, êáé óå åêëïãéêü) åðßðåäï ç åíüôçôá äñÜóçò ôïõ êéíÞìáôïò áíôßóôáóçò åíÜíôéá óôá êüììáôá ôïõ íåïöéëåëåõèåñéóìïý – åíÜíôéá ôüóï óôçí ðáñáäïóéáêÞ ÄåîéÜ üóï êáé óôç óïóéáëäçìïêñáôßá, ðïõ áðü ôç äåêáåôßá ôïõ ’90 ìåôáôïðßóôçêå ñáãäáßá ðñïò ôá äåîéÜ. Â) Ç êñßóç ôïõ ñåöïñìéóìïý, ôüóï ôïõ ÷þñïõ ôùí Ê.Ê. ìåôÜ ôçí êáôÜññåõóç ôïõ 1989, üóï êáé ôçò óïóéáëäçìïêñáôßáò ìåôÜ ôçí ðñïó÷þñçóÞ ôçò óôï íåïöéëåëåýèåñï óôñáôüðåäï, äçìéïýñãçóå ìåãÜëá êåíÜ êáé áðåëåõèÝñùóå äõíÜìåéò ðïõ Ýêáíáí åöéêôÞ ôç ìáæéêüôçôá êáé ôçí åëðéäïöüñá ðñïï-

ðôéêÞ óõììá÷éþí üðùò ôï Ìðëüêï óôçí Ðïñôïãáëßá, ôï Respect óôç Âñåôáíßá, ôï íÝï Áñéóôåñü Êüììá óôç Ãåñìáíßá Þ ôá ìåãÜëá ðïóïóôÜ ðïõ óõãêÝíôñùóáí ïé ôñïôóêéóôéêÝò õðïøçöéüôçôåò óôç Ãáëëßá. Ç äõíáìéêÞ ôïõ óõíäõáóìïý áõôþí ôùí äýï ðáñáãüíôùí åíéó÷ýèçêå áðü ôç óýìðëåõóç ôçò åðáíáóôáôéêÞò ÁñéóôåñÜò êáé åíüò ôìÞìáôïò ôïõ «áãùíéóôéêïý ñåöïñìéóìïý» óôï íÝï äéåèíÝò êßíçìá (öüñïõì, äéáäéêáóßåò Ðüñôï ÁëÝãêñå ê.ëð.). Ìå áõôÜ ôá äåäïìÝíá, ç ÄÅÁ áðïöÜóéóå óôéò ðåñáóìÝíåò åêëïãÝò ôç óõììåôï÷Þ ôçò óôçí åêëïãéêÞ óõììá÷ßá ôïõ Óõ.Ñéæ.Á. Ç áðüöáóÞ ìáò åêåßíç Þôáí óùóôÞ. Ç ïñãÜíùóç âãÞêå åíéó÷õìÝíç, áðïêôþíôáò ôçí ðåßñá ôçò óõììåôï÷Þò óå ìéá ðáíåèíéêÞ ðïëéôéêÞ êáìðÜíéá êáé âåëôéþíïíôáò óáöþò ôç ó÷Ýóç ôçò ìå Ýíáí ðëáôýôåñï êüóìï ôçò ÁñéóôåñÜò. Ç ðéï óõãêåêñéìÝíç «áîéïðïßçóç» áõôÞò ôçò óõììåôï÷Þò åìðïäßóôçêå áðü ôï îÝóðáóìá ôçò åóùôåñéêÞò êñßóçò ðïõ êïõâáëÜãáìå ìÝóá óôç ÄÅÁ åîáéôßáò ôïõ óõãêåêñéìÝíïõ ôñüðïõ ßäñõóçò ôçò ïñãÜíùóÞò ìáò. ¸÷ïíôáò ëýóåé ðëÝïí áõôÜ ôá ðñïâëÞìáôá, Ý÷ïõìå íá áðáíôÞóïõìå óôï åñþôçìá ôçò ôáêôéêÞò ìáò óôéò åðüìåíåò åêëïãÝò ìå ðïëý ðéï êáèáñïýò üñïõò êáé õøçëüôåñåò ðñïóäïêßåò. ÐñÝðåé íá óõíõðïëïãßóïõìå ôïõò åîÞò ðáñÜãïíôåò: 1) Ôçí áíÜãêç ðïëéôéêÞò áðÜíôçóçò ôïõ êéíÞìáôïò. Ç ßäéá ç åîÝëéîç ôùí áãþíùí ðåñéãñÜöåé ôï ðïëéôéêü æçôïýìåíï óôéò åðüìåíåò åêëïãÝò: áöåíüò íá «ìáõñéóôåß» üóï ôï äõíáôüí ðéï ìáæéêÜ ç Í.Ä. êáé ôï ðñüãñáììá ÊáñáìáíëÞ êáé, áöåôÝñïõ, áõôü íá åêöñáóôåß ìå «äõóðéóôßá» ðñïò ôï ðñüãñáììá

ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

17

swma_9-64.qxp

18/7/2007

6:53 µµ

Page 18

êáé ôçí ôáêôéêÞ ôïõ Ã. ÐáðáíäñÝïõ – êáé, êáôÜ óõíÝðåéá, ìå áðüññéøç ôïõ ÐÁÓÏÊ ùò «åñãáëåßïõ» ãéá íá åêöñáóôåß ç áíôéäåîéÜ-áíôéêõâåñíçôéêÞ äéÜèåóç. Åßíáé óáöÝò üôé áõôü ìðïñåß íá õëïðïéçèåß ìüíï ìå ôçí åíßó÷õóç åíüò øçöïäåëôßïõ ôçò ÁñéóôåñÜò, ðïõ èá õéïèåôåß óå óçìáíôéêü âáèìü ôá áéôÞìáôá ôïõ êéíÞìáôïò êáé èá äåóìåýåôáé: á) Óå ðïëéôéêÞ áíôßóôáóçò óôï íåïöéëåëåõèåñéóìü, óôïí ðüëåìï êáé óôï ñáôóéóìü. â) Óå áðüññéøç ôïõ êõâåñíçôéóìïý êáé ôçò êåíôñïáñéóôåñÞò åíóùìÜôùóçò óôç íåïöéëåëåýèåñç ðïëéôéêÞ. Èá Þìáóôáí éêáíïðïéçìÝíïé áí Þôáí åöéêôü íá óõãêñïôçèåß Ýíá ôÝôïéï ìÝôùðï ðïõ èá îåêéíïýóå áðü ôï ÊÊÅ êáé ôïí ÓÕÍ êáé èá Ýöôáíå ìÝ÷ñé ôçí Üêñá ÁñéóôåñÜ. ÊÜôé ôÝôïéï åßíáé áíÝöéêôï – ìå ðïëëÝò êáé äéáöïñåôéêÝò åõèýíåò ôùí áíôßóôïé÷ùí çãåóéþí. ¼ìùò ïé ðéÝóåéò ôïõ êüóìïõ ãéá «åíùôéêÞ áðÜíôçóç» åßíáé áõèåíôéêÝò. Ãéáôß ðïëëïß äéáéóèÜíïíôáé üôé Ýíá ôÝôïéï øçöïäÝëôéï èá ìðïñïýóå íá ðñïêáëÝóåé ñùãìÝò óôç íåïöéëåëåýèåñç óõíáßíåóç êáé íá âåëôéþóåé ôéò äõíáôüôçôåò ãéá íéêçöüñá áíôßóôáóç ôïõ êüóìïõ óå üëç ôçí åðüìåíç ðåñßïäï. ÁõôÞ ç ðßåóç ôçò âÜóçò ôïõ êéíÞìáôïò ãßíåôáé áéóèçôÞ ðáíôïý: áõôüò ï ðáñÜãïíôáò ðéÝæåé ôçí ÊÏÅ íá óõììåôÜó÷åé ðëÝïí óôï Óõ.Ñéæ.Á., ðßåóå ôï ÓÅÊ, áêüìá êáé ôï ÍÁÑ, íá óõæçôïýí êáé íá ðñïôåßíïõí ìå «åíùôéêü» ôñüðï ôéò ðñùôïâïõëßåò ôïõò. ¼ìùò ãéá íá ïéêïäïìçèåß ìéá åêëïãéêÞ ôáêôéêÞ ðïõ èá åßíáé «åñãáëåßï» ãéá íá «ìáõñéóôåß» ç Í.Ä. ìå ôáõôü÷ñïíç áðüññéøç ôïõ ÐÁÓÏÊ, ïöåßëåé íá äéáèÝôåé ìéá óôïé÷åéþäç ìáæéêüôçôá. ¸ôóé êÜèå åíéáéïìåôùðéêÞ åêëïãéêÞ ôáêôéêÞ Ý÷åé Ýííïéá ìüíïí ùò åðéëïãÞ óõíåñãáóßáò (óõíåêôéìþíôáò ôá ðñïâëÞìáôá êáé ôéò äõóêïëßåò) ìå Ýíá ôìÞìá ôïõ «áãùíéóôéêïý ñåöïñìéóìïý». Äåí åßíáé ôõ÷áßï üôé óå üëç ôçí Åõñþðç ôá ðáñáäåßãìáôá ðïõ áíáöÝñáìå Ý÷ïõí áõôü ôï ÷áñáêôçñéóôéêü. Ôá êáôåâÜóìáôá ôçò Üêñáò ÁñéóôåñÜò ðïõ ðáñéóôÜíïõí ôá «ìÝôùðá» (åßôå ôïõ ÍÁÑ ùò ÌÅÑÁ, åßôå, ðåñéóóüôåÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

18

ñï, ôïõ ÓÅÊ ìå ôéò êáñéêáôïýñåò ðïõ êÜèå öïñÜ êáôáóêåõÜæåé) äåí áðáíôïýí óå áõôÞí ôçí áíÜãêç. Ãé’ áõôü äåí ìáò áðáó÷üëçóáí êáé äåí èá ìáò áðáó÷ïëÞóïõí. Ç ðïñåßá åßíáé áíôßóôñïöç: áêüìá êáé áõôÝò ïé çãåóßåò èá áñ÷ßóïõí íá ðñïâëçìáôßæïíôáé êáé èá õðï÷ñåþíïíôáé íá äåß÷íïõí óçìÜäéá «óõìöéëßùóçò» ìå ôçí ôáêôéêÞ ôùí åíéáéïìåôùðéêþí óõíåñãáóéþí ìÝóá óôçí ÁñéóôåñÜ.

2) Ç áíÜãêç ôáêôéêÞò áðÝíáíôé óôïí «áãùíéóôéêü ñåöïñìéóìü». Ç óöïäñüôçôá ôçò åðßèåóçò ôïõ êåöáëáßïõ êáé ç ðüëùóç óôçí êïéíùíßá Ý÷ïõí õðï÷ñåþóåé ôá áñéóôåñÜ êüììáôá ðÝñáí ôçò óïóéáëäçìïêñáôßáò íá «ñéæïóðáóôéêïðïéÞóïõí» ôçí ðïëéôéêÞ ôïõò. Ç áíÜãêç ãéá ôçí ßäéá ôïõò ôçí åðéâßùóç åðéâÜëëåé íá ôáõôéóôïýí ùò Ýíá âáèìü ìå ôá áéôÞìáôá ôïõ êüóìïõ.

- Ôï ÊÊÅ åðéäßùîå êáôÜ ôçí ðñïçãïýìåíç ðåñßïäï íá åêöñÜóåé, ôÜ÷á, ìÝóá áðü ôç äéêÞ ôïõ êïéíïâïõëåõôéêÞ åíßó÷õóç üëç ôçí áíôßóôáóç ôïõ êüóìïõ. Íá êõñéáñ÷Þóåé ðïëéôéêÜ ìÝóá óôçí ÁñéóôåñÜ êáé íá ìðïñåß ìåëëïíôéêÜ íá êÜíåé áðåñßóðáóôï ôá «áíïßãìáôÜ ôïõ» (ãéá íá ìçí îå÷íéüìáóôå, ïé áðüôïìåò óôñïöÝò äåîéÜ, ôïõ ôýðïõ ’89, åßíáé ðáñÜäïóç óôïí Ðåñéóóü…). Áõôü åñìçíåýåé ôç (óôá ëüãéá) óêëçñÞ êáé (óôçí ðñÜîç) áíáðïôåëåóìáôéêÞ êáé «óå÷ôáñéóôéêÞ» ôáêôéêÞ ôïõ. ¸÷åé üìùò öôÜóåé óå ïñéáêü óçìåßï. Ïé äéåñãáóßåò óôï åóùôåñéêü ôïõ, óå óõíäõáóìü ìå ôçí ðñüâëåøç üôé ïé ðéÝóåéò ôïõ êéíÞìáôïò èá åíôáèïýí, êÜíïõí èåìéôÞ ôçí åêôßìçóç üôé Ýíáò íÝïò ãýñïò êñßóåùí áñ÷ßæåé íá ãßíåôáé ïñáôüò. Áõôü åðéôÜóóåé óõæÞôçóç êáé åðáöÞ ìå ôïí êüóìï ôïõ. ¼ìùò ç ãñáììÞ ôçò çãåóßáò ôïõ ãéá ôéò åêëïãÝò –üðùò êáé óå üëá ôá Üëëá ðïëéôéêÜ êáèÞêïíôá ôçò ðåñéüäïõ– åðß ôçò ïõóßáò êëåßíåé êÜèå óõæÞôçóç ãéá åíéáéïìåôùðéêÞ äñÜóç, ôïõëÜ÷éóôïí ãéá ôï ïñáôü ìÝëëïí.

- Ï Óõíáóðéóìüò ðñïóáíáôïëßóôçêå óå «óõììá÷ßåò» ôýðïõ Öüñïõì Þ Óõ.Ñéæ.Á. ó÷åäüí õðï÷ñåùôéêÜ, ãéá íá äéáóöáëßóåé ôçí åêëïãéêÞ åðéâßùóÞ ôïõ. ¼ìùò ç óõíÝ÷åéá Þôáí áñêåôÜ äéäáêôéêÞ ãéá üóïõò ðéóôåýïõí üôé ïé ðïëéôéêÝò åðéëïãÝò óõììá÷éþí ìðïñåß íá åßíáé «äùñåÜí êïìðßíåò» ãéá ôá ñåöïñìéóôéêÜ êüììáôá. Ï Óõíáóðéóìüò õðï÷ñåþèçêå íá áðïññßøåé ôçí çãåóßá Êùíóôáíôüðïõëïõ, íá èÝóåé óå áìöéóâÞôçóç ôïõò «âáñüíïõò» ôçò êïéíïâïõëåõôéêÞò ïìÜäáò, íá õéïèåôÞóåé ðéï ìá÷çôéêÞ ðïëéôéêÞ óôá æçôÞìáôá ôïõ ðïëÝìïõ óôï ÉñÜê êáé óôïí Ëßâáíï êáé, êõñßùò, íá õéïèåôÞóåé ðéï ìá÷çôéêÞ ãñáììÞ óôá æçôÞìáôá ôçò åêðáßäåõóçò êáé ôçò áíôéìåôþðéóçò ôçò êáôáóôïëÞò. ÓÞìåñá óôï åóùôåñéêü ôïõ ôá æçôÞìáôá ôçò êåíôñïáñéóôåñÜò, ôïõ êõâåñíçôéóìïý, ôçò õðïôáãÞò óôçí õðáñêôÞ ðïëéôéêÞ ôçò Å.Å., áñ÷ßæïõí íá ãßíïíôáé äéá÷ùñéóôéêÝò ãñáììÝò áíÜìåóá óôçí «áñéóôåñÞ» ðëåéïøçößá êáé óôç «äåîéÜ» ìåéïøçößá, ìå áìößâïëï ðëÝïí áêüìá êáé ôï æÞôçìá ôçò óõíýðáñîÞò ôïõò. Ðáñ’ üëï ðïõ ç óýãêñïõóç ãßíåôáé ãýñù á-

swma_9-64.qxp

18/7/2007

6:53 µµ

Page 19

ðü ôç óçìáßá ôïõ Óõ.Ñéæ.Á, ç åîÝëéîç áõôÞ ïöåßëåôáé êõñßùò óôéò ðéÝóåéò ôçò óõãêõñßáò êáé ôïõ êüóìïõ êáé ëéãüôåñï óôéò ðéÝóåéò ôùí Üëëùí ïñãáíþóåùí ôïõ Óõ.Ñéæ.Á. ÁõôÞ ç åîÝëéîç ôçò ðëåéïøçößáò ôçò âÜóçò ôïõ ÓÕÍ åßíáé ÷áñáêôçñéóôéêÞ ãéá ôçí ðïëéôéêïðïßçóç ðïõ ðáñÜãåé ç ðåñßïäïò. Ïé åðéèÝóåéò ôïõ ÊáñáìáíëÞ, ôçò ÃéáííÜêïõ, ôïõ Ðïëýäùñá óôñÝöïõí êüóìï ðñïò ôá áñéóôåñÜ. ¼ìùò åäþ óôáìáôïýí ôá êáëÜ íÝá. Ãéáôß õðÜñ÷ïõí üñéá óôçí áõèüñìçôç ðïñåßá ðñïò ôá áñéóôåñÜ, üñéá óôçí åîÝëéîç ôïõ «áãùíéóôéêïý» ñåöïñìéóìïý. ¼ðïéïò äåí ôï êáôáëáâáßíåé áõôü (üðùò ïé ïðáäïß ôçò ãåíéêþò «áíáóýíèåóçò» ôçò ÁñéóôåñÜò,) èá êéíåßôáé óáí öôåñü óôïí Üíåìï óå ìéá ðåñßïäï óáí ôç óçìåñéíÞ. Ôï êáëýôåñï ðáñÜäåéãìá ìáò ôï äßíåé ç ÊïììïõíéóôéêÞ Åðáíßäñõóç óôçí Éôáëßá. Ç çãåóßá Ìðåñôéíüôé, ôçí åðï÷Þ ôçò ÃÝíïâáò åß÷å ìåôáôïðéóôåß óå ðéï ñéæïóðáóôéêÞ ðïëéôéêÞ áðü ôç óçìåñéíÞ çãåóßá ÁëáâÜíïõ óôï ÓÕÍ. Áõôü äåí ôçí åìðüäéóå áñãüôåñá íá åðéóôñÝøåé (ìå ðåñéïñéóìÝíá åóùôåñéêÜ ðñïâëÞìáôá) óôçí êåíôñïáñéóôåñÞ ðïëéôéêÞ êáé óôç óõììåôï÷Þ óôçí êõâÝñíçóç Ðñüíôé. Ï êõâåñíçôéóìüò êáé ç êåíôñïáñéóôåñÞ ðïëéôéêÞ äåí åßíáé áññþóôéá ðïõ ìïëýíåé îáöíéêÜ: åßíáé ðïëéôéêÞ ðïõ åðéâÜëëåôáé óôá ñåöïñìéóôéêÜ êüììáôá ùò ìïíáäéêÞ «ñåáëéóôéêÞ äéÝîïäïò» üôáí ìÝóá óôéò óôñïöÝò ôçò ðïëéôéêÞò óõãêõñßáò Ýíá êüììá êéíåßôáé ÷ùñßò åðáíáóôáôéêÞ óôñáôçãéêÞ. Ôï ãåãïíüò üôé ç âÜóç ôïõ ñåöïñìéóìïý Ý÷åé ìåôáôïðéóôåß ðñïò ôá áñéóôåñÜ åßíáé êáëü íÝï. ¼ìùò, áõôü ü÷é ìüíï äåí âÜæåé óå áìöéóâÞôçóç ôï ñüëï ôçò åðáíáóôáôéêÞò ïñãÜíùóçò, áëëÜ áíáäåéêíýåé óõãêåêñéìÝíá ôçí áîßá êáé ôç óçìáóßá ôçò ýðáñîÞò ôçò: Åßíáé áðáñáßôçôç ãéá íá ðáñÝ÷åé Ýíá ãåíéêü ðëáßóéï éäåþí ìå ôï ïðïßï ìðïñïýìå íá óõíå÷ßæïõìå ìå óõíÝðåéá ôïí áãþíá. Ãéá íá ðáñÝ÷åé óõóôçìáôéêÞ õðïóôÞñéîç óôéò áñéóôåñÝò äéáèÝóåéò ôïõ êüóìïõ, ãéá íá ôéò ìåôáôñÝðåé óå ðïëéôéêü ðñüãñáììá, ãéá íá áðïêñïýåé ôçí Ýìöõôç ñïðÞ ôùí ñåöïñìéóôéêþí çãåóéþí ðñïò ôç «ìåôñéïðÜèåéá» êáé ôï «ñåáëéóôéêü óõìâéâáóìü». Åßíáé, ôÝëïò, áðáñáßôçôç ãéá íá ðáñÝ÷åé ìéá ïñãáíùôéêüôçôá êáôÜëëçëç ãéá íá óôçñé÷ôïýí ïé óçìåñéíïß áãþíåò, áëëÜ êáé ãéá íá êëéìáêùèïýí óôçí êáôåýèõíóç ôçò óõíïëéêüôåñçò áìöéóâÞôçóçò ôïõ óõóôÞìáôïò. Ç åéêüíá ðïõ ðáñïõóéÜóáìå åßíáé ìéá åéêüíá ðñïêëÞóåùí êáé åõêáéñéþí. Ï ìüíïò ôñüðïò ãéá íá áíôáðïêñéèïýí ïé åðáíáóôÜôåò åßíáé ç ôáêôéêÞ ôïõ åíéáßïõ ìåôþðïõ. Ìéá ôáêôéêÞ ðïõ Ý÷åé äýï óôü÷ïõò: áöåíüò, ìÝóá áðü ôçí åíüôçôá óôç äñÜóç ìåôáîý ñåöïñìéóôéêþí êáé åðáíáóôáôéêþí äõíÜìåùí, íá ïéêïäïìïýíôáé ïé ðñïûðïèÝóåéò ãéá íá óôçñé÷ôïýí óõãêåêñéìÝíåò ðïëéôéêÝò áðáíôÞóåéò ðïõ Ý÷åé áíÜãêç ôï êßíçìá. ÁöåôÝñïõ, ìÝóá áðü ôçí áðüêôçóç Üìåóçò ó÷Ýóçò

ìå ôç âÜóç ôïõ ñåöïñìéóìïý, íá âåëôéþíåôáé äéáñêþò ï óõó÷åôéóìüò ðïëéôéêÞò äýíáìçò óå üöåëïò ôùí åðáíáóôáôþí. Ìå áõôÞí ôç ëïãéêÞ ç Ê.Å. åéóçãåßôáé íá óõììåôÜó÷ïõìå óôçí ðñïóðÜèåéá ôçò åêëïãéêÞò óõììá÷ßáò Óõ.Ñéæ.Á., õðü óõãêåêñéìÝíåò ðñïûðïèÝóåéò, ìå óôü÷ï ôç äéåýñõíóÞ ôïõ êáé ôç ñéæïóðáóôéêïðïßçóç ôçò ðïëéôéêÞò ôïõ. Óå áõôÞ ôçí êáôåýèõíóç: - ¸÷ïõìå óõììåôÜó÷åé óôçí åðåîåñãáóßá ôçò ðïëéôéêÞò äéáêÞñõîçò. Åßíáé ìéá óõìöùíßá ðéï ðñïùèçìÝíç áðü ôçí ðñïçãïýìåíç öïñÜ, êáé èá ðñÝðåé íá óçìåéþóïõìå üôé áðïôåëåß ðéï îåêÜèáñç âÜóç óõæÞôçóçò áðü êÜèå Üëëç «ìåôùðéêÞ» äéåñãáóßá, ôïõëÜ÷éóôïí óôçí åõñùðáúêÞ ÁñéóôåñÜ. Áðïññßðôåé ôçí êåíôñïáñéóôåñÞ ðïëéôéêÞ êáé ôïí êõâåñíçôéóìü, äåóìåýïíôáò ôçí çãåóßá ôïõ ÓÕÍ êáé ãéá ôçí ðåñßïäï ìåôÜ ôéò åêëïãÝò. Áðïññßðôåé ôçí õðáñêôÞ óÞìåñá ðïëéôéêÞ ôçò Å.Å. (Åõñùóýíôáãìá, íåïöéëåëåýèåñåò ïäçãßåò ê.ëð.) êáé áöÞíåé ôï æÞôçìá ôçò óôñáôçãéêÞò áíôéìåôþðéóçò ôçò Å.Å. ùò áíïé÷ôÞ óõæÞôçóç. Õéïèåôåß ôá ðéï âáóéêÜ áðü ôá Üìåóá áéôÞìáôá ôïõ êéíÞìáôïò ìå ñçôü ôñüðï (áõîÞóåéò óå ìéóèïýò-óõíôÜîåéò, ìáæéêÝò ðñïóëÞøåéò, áðüññéøç éäéùôéêïðïéÞóåùí, áðáßôçóç ôåñìáôéóìïý ôçò êáôï÷Þò óôï ÉñÜê ê.ëð.). Ç äéáêÞñõîç áõôÞ Ýãéíå «êüêêéíï ðáíß» ãéá ôç äåîéÜ ðôÝñõãá ôïõ ÓÕÍ, ðïõ åêôéìÜ üôé ìå áõôÞí «áëëïéþíåôáé ç áíáíåùôéêÞ öõóéïãíùìßá ôïõ êüììáôïò». Ç óýãêñïõóç áõôÞ Ý÷åé åíäéáöÝñïí, ãéáôß õðï÷ñåþíåé Ýíá ôìÞìá ôçò áñéóôåñÞò ðôÝñõãáò íá ñéæïóðáóôéêïðïéåß êáé íá ãåíéêåýåé ôá åðé÷åéñÞìáôÜ ôïõ. Áðü ôçí ðëåõñÜ ìáò, èá åðéìåßíïõìå üôé áõôÞ ç óõìöùíçèåßóá ÄéáêÞñõîç åßíáé ç «ìßíéìïõì» óõìöùíßá ãéá ìéá åêëïãéêÞ óõììá÷ßá. Ðáñ’ üëá áõôÜ, ç «õðïãñáöÞ» ôçò çãåóßáò ôïõ ÓÕÍ óå ìéá äéáêÞñõîç Ý÷åé ó÷åôéêÞ óçìáóßá. Ôï ðéï óçìáíôéêü åßíáé ç Üìåóç óõæÞôçóç ìå ôá ìÝëç ôïõ ãéá üëá ôá æçôÞìáôá ðïõ áíïßãåé ç äéáêÞñõîç êáé ðïõ óôçí ïõóßá ïäçãïýí óôï åñþôçìá «Ôé ÁñéóôåñÜ ÷ñåéáæüìáóôå óÞìåñá;». ¼ëç ç ïñãÜíùóç ðñÝðåé íá ãßíåé ðïëý ðéï áðïôåëåóìáôéêÞ óå áõôÞ ôç ó÷Ýóç êáé áõôü ôï êáèÞêïí.

- Ìéá äåýôåñç ðñïûðüèåóç åßíáé íá õëïðïéçèåß ç ðñïåêëïãéêÞ êáìðÜíéá ìå ðéï êáèáñÞ ðñïóðÜèåéá Ýíôáîçò ôïõ áíÝíôá÷ôïõ êüóìïõ ôçò ÁñéóôåñÜò, ìå ìåãáëýôåñï ñüëï ôïý «áðü ôá êÜôù» (ôïðéêÝò åêëïãéêÝò åðéôñïðÝò, õðåõèõíüôçôåò óå áíÝíôá÷ôï êüóìï ê.ëð.). ÕðÜñ÷ïõí áêüìá ôá æçôÞìáôá ôçò äéáóöÜëéóçò ôçò ðëïõñáëéóôéêÞò åêðñïóþðçóçò, êáèþò êáé Üëëùí óõíåííïÞóåùí. Ç óõæÞôçóç áõôÞ äåí Ý÷åé ãéá ôçí þñá ïëïêëçñùèåß. Óôï ìÝôñï ðïõ ç çãåóßá ôïõ ÓÕÍ äþóåé ðåéóôéêÝò åããõÞóåéò ãéá üëá ôá ðáñáðÜíù, ç Ê.Å. ðñïôåßíåé íá áðïöáóßóïõìå ôç óõììåôï÷Þ ìáò óôï íÝï Óõ.Ñéæ.Á. Ç Ê.Å. ôçò ÄÅÁ ÁèÞíá 14 Áðñßëç 2007 ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

19

swma_9-64.qxp

18/7/2007

6:53 µµ

Page 20

Íåïöéëåëåõèåñéóìüò & Áíôßóôáóç

Ôï ðïóïôéêü êáé ðïéïôéêü ðñüâëçìá ìå ôï íåñü Êáôåñßíá Ãéáííïýëéá, ãåùðüíïò åôÜ ôçí êáôáóôñïöÞ ôçò ÐÜñíçèáò öÝôïò ôï êáëïêáßñé ôï íá ìéëÜìå ãéá ôá ðñïâëÞìáôá ôïõ ðåñéâÜëëïíôïò åßíáé ôï ðéï åýêïëï ðñÜãìá. Áõôü üìùò äåí áðïôåëåß êáé åããýçóç üôé èá âñïýìå ôéò ðñáãìáôéêÝò áéôßåò, ôïõò õðåýèõíïõò êáé èá êáôáëÞîïõìå óå ëýóåéò ÷ñÞóéìåò ãéá ôéò ðëáôéÝò ìÜæåò ôùí áíèñþðùí. Ôï íåñü åßíáé Ýíá ðñüâëçìá ðïõ èá ðÜñåé äñáìáôéêÝò äéáóôÜóåéò ôï åðüìåíï äéÜóôçìá. Êáé ç áíôßèåóç «íåïöéëåëåõèåñéóìüò êáé áãïñÜ Þ áíÜãêåò ôùí áíèñþðùí» åßíáé áãåöýñùôç.

Ì

Ç ìüëõíóç Ç ÷ïýíôá, ìå ðñïåäñéêü äéÜôáãìá ôï 1969, ÷áñáêôÞñéóå ôïí ðïôáìü Áóùðü óôç Âïéùôßá «áðïäÝêôç áðïâëÞôùí». Ïé åðüìåíåò êõâåñíÞóåéò áðü ôç Ìåôáðïëßôåõóç êáé ìåôÜ äåí Ýêáíáí ôßðïôá ãéá íá äéïñèùèåß ç êáôÜóôáóç. Åðß êõâÝñíçóçò Í.Ä., áðü ôá 18 åñãïóôÜóéá ôçò ðåñéï÷Þò ðïõ êáôçãïñÞèçêáí ãéá óïâáñÞ õðïâÜèìéóç ôïõ ðåñéâÜëëïíôïò ëüãù ôçò áðüññéøçò áíåðåîÝñãáóôùí ëõìÜôùí óôïí Áóùðü ôá äéêáóôÞñéá Ýêñéíáí Ýíï÷á ôá 6, áèþùóáí 2, åíþ ôá õðüëïéðá 10 èåùñÞèçêáí… Üó÷åôá. ¼óïí áöïñÜ ôéò ðïéíÝò, ç ìåãáëýôåñç äåí îåðÝñáóå ôïõò 12 ìÞíåò ìå áíáóôïëÞ, óõí 5.000 åõñþ ÷ñçìáôéêü ðñüóôéìï. ÓõìðÝñáóìá; ÓõìöÝñåé íá ñõðáßíåéò ôï ðåñéâÜëëïí áðü ôï íá åðåîåñãÜæåÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

20

óáé ôá áðüâëçôÜ óïõ. Ôá åñãïóôÜóéá ü÷é ìüíï äåí ðëçñþíïõí ãéá ôá áðüâëçôá, áëëÜ äåí Ý÷ïõí äçìéïõñãÞóåé êáí óõóôÞìáôá ãéá âéïëïãéêü êáèáñéóìü ãéá ôá ïðïßá Ý÷ïõí åðéðëÝïí åðéäïôçèåß áðü ôçí Å.Å., üðùò äçëþíåé ï ðñüåäñïò ôçò ÅðéôñïðÞò ÐåñéâÜëëïíôïò ôçò ÂïõëÞò ê. È. ÊáôóéãéÜííçò.(1) Óýìöùíá ìå áíáëýóåéò ôïõ Ãåíéêïý ×çìåßïõ ôïõ ÊñÜôïõò óå íåñü ãåùôñÞóåùí ôçò ðåñéï÷Þò ðïõ âñßóêïíôáé ôá ðñïáíáöåñèÝíôá åñãïóôÜóéá, ïé ôéìÝò ôùí íéôñéêþí éüíôùí êõìáßíïíôáé ìåôáîý 70-89 mg/l, ìå áíþôáôï üñéï ôá 50 mg/l, ôá ÷ëùñéïý÷á áðü 45-65 mg/l, ìå áíþôáôï üñéï ôá 50 mg/l, åíþ ï ìüëõâäïò êáé ôï åîáóèåíçìÝíï ÷ñþìéï áðü 45-52 mg/l, ìå áíþôáôï üñéï ôá 50 mg/l. Ôá äýï ôåëåõôáßá óôïé÷åßá èåùñïýíôáé åîáéñåôéêÜ ôïîéêÜ, êáé ìÜëéóôá ç Å.Å. ðñïóáíáôïëßæåôáé óôç ìåßùóç ôïõ åðéôñåðüìåíïõ ïñßïõ óôá 20 mg/l. Ôï èåóìéêü ðëáßóéï ìå ôï ïðïßï êëÞèçêå íá êñßíåé ôï äéêáóôÞñéï ôçí õðüèåóç åßíáé åëëéðÝò, áöïý ðñÝðåé íá åîåôáóôåß áí ïé âéïìç÷áíßåò áõôÝò ñýðáéíáí ôç óõãêåêñéìÝíç ðåñßïäï ðïõ ïé êÜôïéêïé ôçò ðåñéï÷Þò ôéò êáôÞããåéëáí êáé ü÷é ôï ôé óõìâáßíåé ãåíéêÜ. Ç êõâÝñíçóç üìùò äåí åðéäåéêíýåé ôçí ßäéá æÝóç ãéá áëëáãÞ ôùí êåíþí ôïõ íïìïèåôéêïý ðëáéóßïõ, üðùò, ãéá ðáñÜäåéãìá, êÜíåé óôçí ðåñßðôùóç ôùí óõìâáóéïý÷ùí Þ óôá «åíï÷ëçôéêÜ» Üñèñá ôïõ ÓõíôÜãìáôïò.

swma_9-64.qxp

18/7/2007

6:53 µµ

Page 21

ÖõóéêÜ äåí ðñüêåéôáé ãéá áðëÞ áìÝëåéá ìéáò áêüìá «ìåôáññýèìéóçò» ðïõ áðáéôåßôáé íá ãßíåé áðü ôç… öéëïðåñéâáëëïíôéêÞ Í.Ä., áëëÜ ãéá óõíåéäçôÞ óéùðÞ, åíáñìïíéóìÝíç ðëÞñùò ìå ôçí Üäåéá åãêáôÜóôáóçò áêüìá 300 åñãïóôáóßùí óôçí ðåñéï÷Þ ÔáíÜãñáò-Ïéíïöýôùí. Íá ðñïóôåèåß åäþ üôé ãéá ôïí Ýëåã÷ï 400 êáé ðáñáðÜíù âéïìç÷áíéþí ôçò ðáñáóþðåéáò ðåñéï÷Þò ôï êñÜôïò äéáèÝôåé äýï õðáëëÞëïõò, äåí Ý÷åé ðñïâëÝøåé ôç ëåéôïõñãßá Ãñáöåßïõ ÐåñéâÜëëïíôïò óôá Ïéíüöõôá êáé äåí Ý÷åé õëïðïéÞóåé ôç äÝóìåõóç ãéá äçìéïõñãßá ÊåíôñéêÞò ÌïíÜäáò Åðåîåñãáóßáò Âéïìç÷áíéêþí ÁðïâëÞôùí Áóùðïý.(2) Åßíáé üìùò ç ìïíáäéêÞ ðåñßðôùóç ðïõ ïé âéïìç÷áíßåò ñõðáßíïõí, ïé êõâåñíÞóåéò êñýâïõí ôï ðñüâëçìá êáé äåí ôéìùñïýí êáíÝíáí êáé ïé áðëïß ðïëßôåò ðåèáßíïõí áðü áñóåíéêü, ÷ñþìéï, íéêÝëéï, äéïîßíåò, DTT, öõôïöÜñìáêá, ðïëõ÷ëùñéùìÝíá äéöáéíýëéá (PCB) êáé ðïëëÜ Üëëá ôïîéêÜ; Äõóôõ÷þò, åßíáé ç óõíÞèçò êáôÜóôáóç. Ç ìåôáëëïõñãßá ËÁÑÊÏ, ç ïðïßá «ôéìÜ» ôç ÷þñá ìáò ìå ôçí ðñþôç èÝóç ðïõ êáôÝ÷åé ðáíåõñùðáúêÜ óôéò åêðïìðÝò íéêåëßïõ (ðáñÜãåé ôï 18,4% ôçò óõíïëéêÞò åõñùðáúêÞò ðáñáãùãÞò ñýðùí íéêåëßïõ åôçóßùò), Ý÷åé ðÜñåé Ýãêñéóç áðü ôçí êõâÝñíçóç ãéá äéðëÞ ðåñéâáëëïíôéêÞ êáôáóôñïöÞ: áöåíüò íá óõíå÷ßóåé íá ñß÷íåé óôç èÜëáóóá ôïõ Åõâïúêïý ðÜíù áðü 1.500.000 ôüíïõò óêïõñéÜò (üðùò êÜíåé åäþ êáé 40 ÷ñüíéá), áöåôÝñïõ íá äçìéïõñãÞóåé ìéá «÷ùìáôåñÞ óêïõñéÜò» óå äçìüóéá äáóéêÞ Ýêôáóç óôç ËÜñõìíá, ìå êßíäõíï ðéèáíÞò ñýðáíóçò ôïõ õäñïöüñïõ ïñßæïíôá ðïõ åðéêïéíùíåß ìå ôéò ðçãÝò ôçò ËÜñõìíáò. Íá ôïíéóôåß üôé ç ËÁÑÊÏ äåí êáôáâÜëëåé ïýôå ôï ôÝëïò íåñïý ðïõ ðëÞñùíå ðáëéüôåñá, äåí ðëçñþíåé áíôéóôáèìéóôéêÜ ôÝëç, ïýôå ôï ôÝëïò ãéá ôç öùôéæüìåíç åðéöÜíåéá.(3) Áò âãïýìå ëßãï ðáñáÝîù áðü ôç äéêéÜ ìáò «Øùñïêþóôáéíá». Áò ðÜìå óôçí ðïëéôéóìÝíç ÌåãÜëç Âñåôáíßá, ìå ðñùôáãùíßóôñéá ôç ãíùóôÞ ìáò áðü ôïõò ãåíåôéêÜ ôñïðïðïéçìÝíïõò óðüñïõò åôáéñßá Monsanto. Ç Monsanto õðÜñ÷åé áðü ðáëéÜ, Þôáí áãñï÷çìéêÞ âéïìç÷áíßá, ìå åñãïóôÜóéá óå ÇÐÁ êáé Áããëßá. Áðü ôï 1953 îåêßíçóå ôéò Ýñåõíåò ãéá ôá PCB ðïõ ðáñÞãáãå êáé ïé åíäåßîåéò Þôáí üôé ìåóáßïõ åðéðÝäïõ äüóåéò óêïôþíïõí ôï 50% ôùí ðïíôéêéþí. Ùóôüóï, ç åôáéñßá óôáìÜôçóå ôçí ðáñáãùãÞ PCB óôï åñãïóôÜóéü ôçò óôéò ÇÐÁ ôï 1971. Ç áããëéêÞ êõâÝñíçóç ãíþñéæå ôïõò ðåñéâáëëïíôéêïýò êéíäýíïõò áðü ôá PCB áðü ôï 1960, åðÝôñåðå üìùò ôçí ðáñáãùãÞ ôïõò áðü ôç Monsanto óôçí Ïõáëßá ìÝ÷ñé ôï 1977.(4) Ôá ôïîéêÜ áðüâëçôá ÷éëéÜäùí ôüíùí èÜâïíôáí óå ðåñéï÷Þ êïíôÜ óôï ÃêÜñíôéö, üðïõ ï õäñïöüñïò ïñßæïíôáò åßíáé áêüìá ìïëõóìÝíïò, 30 ÷ñüíéá ìåôÜ. ÅíäéáöÝñïí ðáñïõóéÜæåé êáé ôï åßäïò ôùí ôïîéêþí áðïâëÞôùí ôçò áãñï÷çìéêÞò âéïìç÷áíßáò (67

÷çìéêÜ âñÝèçêáí): äéïîßíåò, ðïëõ÷ëùñéùìÝíá äéöáéíýëéá, íáöèáëÝíéï êáé ðáñÜãùãá ôïõ «ðïñôïêáëÞ ðáñÜãïíôá» (ï ïðïßïò ÷ñçóéìïðïéÞèçêå áðü ôéò ÇÐÁ óôïí ðüëåìï ôïõ ÂéåôíÜì).(5) Ôï 1972 åß÷áí ðåèÜíåé 9 áãåëÜäåò áðü äçëçôçñßáóç óôçí ðåñéï÷Þ, ç ïðïßá ÷áñáêôçñßæåôáé ùò ìéá áðü ôéò ðëÝïí ìïëõóìÝíåò ôçò ÷þñáò. Óýìöùíá ìå ôçí Áñ÷Þ ÐåñéâÜëëïíôïò ôçò ÷þñáò, áðáéôïýíôáé 100 åêáô. óôåñëßíåò ãéá íá êáèáñéóôåß. Ïé áñ÷Ýò ãíþñéæáí ôá ðÜíôá, ôá êñáôïýóáí üìùò êñõöÜ áðü ôïõò êáôïßêïõò ôçò ðåñéï÷Þò, åíþ êáéíïýñéá óðßôéá ÷ôßæïíôáí áðü íåïöåñìÝíïõò, ïé ïðïßïé âñßóêïíôáí åðßóçò óå ðëÞñç Üãíïéá. Ç ßäéá ç Monsanto, üðùò öáßíåôáé áðü åóùôåñéêÜ ÝããñáöÜ ôçò, áíáãíùñßæåé ôïõò êéíäýíïõò êáé óõíåéäçôÜ êñýâåé ôçí áëÞèåéá. Ôï 1969, óå Ýíá åìðéóôåõôéêü «ÐëÜíï åîÜëåéøçò ôçò ìüëõíóçò», ç âéïìç÷áíßá ðáñáäÝ÷åôáé üôé «ôï ðñüâëçìá åìðëÝêåé ïëüêëçñåò ôéò ÇÐÁ, ôïí ÊáíáäÜ êáé åõñùðáúêïýò ôïìåßò, éäéáßôåñá ôï ÇíùìÝíï Âáóßëåéï êáé ôç Óïõçäßá».(6) ÁëëÜ êáé óôç Ãáëëßá ï ðïôáìüò Ñïäáíüò åßíáé ìïëõóìÝíïò ìå PCB áðü ôï åñãïóôÜóéï Tredi, ôïõ ïðïßïõ ôá áðüâëçôá ñß÷íïíôáí óôï ðïôÜìé ôç äåêáåôßá ôïõ 1980. Ìå äéÜôáãìá Ý÷åé áðáãïñåõôåß ç êáôáíÜëùóç øáñéþí áðü ôï Ñïäáíü, åíþ ðïôÜìéá êáé ëßìíåò åßíáé ìïëõóìÝíá ìå öõôïöÜñìáêá ðïõ Ý÷ïõí áðáãïñåõôåß áðü ôï 1974 (ðñïúüíôá äéÜóðáóçò ôïõ DDT âñßóêïíôáé óôç ëÜóðç ôïõ âõèïý ëéìíþí).

Áêüìá êé áõôü ôï ìïëõóìÝíï íåñü èá ìáò öôÜóåé Þ èá ðïýìå ôï íåñü íåñÜêé; ¹äç ðåñéóóüôåñïé áðü 1 äéó. Üíèñùðïé óôïí ðëáíÞôç óôåñïýíôáé ôï êáèáñü íåñü. Ðñüêåéôáé ãéá ôï 1/6 ôïõ ðáãêüóìéïõ ðëçèõóìïý. Óå ïñéóìÝíåò êïéíüôçôåò ïé Üíèñùðïé ÷ñåéÜæåôáé íá ðåñðáôÞóïõí ðÜíù áðü 5 þñåò ôç ìÝñá ãéá íá öïñôùÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

21

swma_9-64.qxp

18/7/2007

6:53 µµ

Page 22

èïýí ôï íåñü ôïõò, åíþ êÜèå ÷ñüíï 2 åêáôïììýñéá Üíèñùðïé ðåèáßíïõí áðü áóèÝíåéåò ðïõ ó÷åôßæïíôáé ìå ôï âñüìéêï íåñü (ç äéÜññïéá åßíáé ç ðéï óõíçèéóìÝíç). Ç ðñáãìáôéêüôçôá îåðåñíÜ ôá üñéá ôçò öáíôáóßáò: 140 åêáôïììýñéá Üíèñùðïé (ôï 16% ôïõ åõñùðáúêïý ðëçèõóìïý) äåí Ý÷ïõí ðñüóâáóç óå ðüóéìï íåñü óôéò 17 ÷þñåò ôçò áíáôïëéêÞò Åõñþðçò (áíÜìåóÜ ôïõò ç Áëâáíßá, ç Âïõëãáñßá, ç Ðïëùíßá, ç Ñïõìáíßá, ç Óåñâßá, ç Ôïõñêßá ê.ëð.). Ôï 2006 ï Ðáãêüóìéïò Ïñãáíéóìüò Õãåßáò ìÝôñçóå 170.000 ðåñéðôþóåéò áóèåíåéþí ëüãù ôïõ íåñïý óå åõñùðáúêü Ýäáöïò, üðùò äéÜññïéá, çðáôßôéäá Á, ôõöïåéäÞò ðõñåôüò ê.ëð.(7) Óôç âüñåéá Éôáëßá ôá õäáôéêÜ áðïèÝìáôá Ý÷ïõí ìåéùèåß áðü 20% ìÝ÷ñé 50% êáé, óýìöùíá ìå ôéò éôáëéêÝò áñ÷Ýò, õðÜñ÷åé ðåñßðôùóç Ýëëåéøçò ðüóéìïõ íåñïý óå ðáñáðïôÜìéåò ðåñéï÷Ýò. Êáé äåí åßíáé áõôü ôï ìüíï ðñüâëçìá ôçò ëåéøõäñßáò. Ôï éôáëéêü éíóôéôïýôï åöáñìïóìÝíçò Ýñåõíáò ãéá ôçí êáôÜóôáóç ôçò èÜëáóóáò (ICRAM) áíáìÝíåé ìáæéêÞ åðéóôñïöÞ öõêéþí ðïõ èá ðñïêáëÝóïõí áóöõîßá óôç èáëÜóóéá âëÜóôçóç ôçò ÁäñéáôéêÞò. ÅðéðëÝïí, ïé øáñÜäåò èáëáóóéíþí óå ðïëëÝò ðåñéï÷Ýò äåí ìðïñïýí ðéá íá ñßîïõí ôá äß÷ôõá ôïõò, åíþ ðïëëÜ õäñïçëåêôñéêÜ åñãïóôÜóéá áíáìÝíåôáé íá êëåßóïõí öÝôïò ôï êáëïêáßñé. Ôï éôáëéêü Õðïõñãåßï ÏéêïíïìéêÞò ÁíÜðôõîçò Ý÷åé ðáñáããåßëåé 2.000 MW ñåýìá áðü Üëëåò ÷þñåò (8), áëëÜ ç ÅëëÜäá èá öÝñåé ñåýìá áðü ôçí… Éôáëßá ãéá íá êáëýøåé áíôßóôïé÷á ðñïâëÞìáôá. Ìå ôÝôïéá õðåõèõíüôçôá áíôéìåôùðßæïõí ôá ðñïâëÞìáôá ïé óïâáñÝò êõâåñíÞóåéò ìáò. Óôçí Áõóôñáëßá ï åðéêåöáëÞò ôçò åðéôñïðÞò ôçò ëåêÜíçò ôïõ ðïôáìïý Ìéïýñåú-ÍôÜñëéíãê äçëþíåé üôé ç îçñáóßá ðïõ ôçí ðëÞôôåé ôïí ôåëåõôáßï ÷ñüíï åßíáé ãåãïíüò ðïõ óõìâáßíåé ìßá öïñÜ óôá ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

22

100 ÷ñüíéá. ÐñïóèÝôåé üôé ôï ðïôÜìé áõôü, ðïõ ðáñÝ÷åé ôá 3/4 ôïõ íåñïý ðïõ êáôáíáëþíåôáé, ôïí ðñïçãïýìåíï Ïêôþâñéï Þôáí Þäç 54% êÜôù áðü ôï ðñïçãïýìåíï åëÜ÷éóôï ñåêüñ. Ç îçñáóßá åðçñåÜæåé ôá áðïèÝìáôá ðüóéìïõ íåñïý óå ðïëëÝò ðåñéï÷Ýò. ÌåãÜëïò áíôßêôõðïò õðÜñ÷åé êáé óôçí ðáñáãùãÞ ôùí öõôåéþí. Ôïí ðñïçãïýìåíï ÍïÝìâñéï ç êõâÝñíçóç ôçò ÷þñáò ðñïÝâëåðå ôç ÷áìçëüôåñç ðáñáãùãÞ óéôáñéïý ôùí ôåëåõôáßùí 12 ÷ñüíùí, ìåßùóç ôçò ôÜîçò ôïõ 62% óå ó÷Ýóç ìå ôçí ðåñóéíÞ ÷ñïíéÜ. Åðßóçò ç Áõóôñáëßá, óýìöùíá ìå ôïí ÏÇÅ, Ý÷åé ôçí õøçëüôåñç êáôÜ êåöáëÞí åêðïìðÞ áåñßùí ôïõ èåñìïêçðßïõ áðü üëåò ôéò äõôéêÝò ÷þñåò (åêôüò ôïõ Ëïõîåìâïýñãïõ), ôçí ïðïßá Ý÷åé áõîÞóåé áðü ôï 1990 êáé óõã÷ñüíùò áñíåßôáé íá õðïãñÜøåé ôï Ðñùôüêïëëï ôïõ Êéüôï. Ùóôüóï, ïé ðñïâëÝøåéò êÜíïõí ëüãï ãéá ìáêñï÷ñüíéá êëéìáôéêÞ áëëáãÞ. (9) Óôéò ÇÐÁ èõìÞèçêáí ðÜëé ôá «Óôáöýëéá ôçò ïñãÞò» ôïõ ÓôÜéíìðåê, üðïõ ðåñéãñÜöåôáé ç ìåãÜëç ìåôáíÜóôåõóç ðåñéóóüôåñùí áðü 500.000 áíèñþðùí ðñïò ôç Äýóç, åðåéäÞ Ýìåéíáí Üóôåãïé ëüãù ôùí êáôáóôñïöéêþí êáôáéãßäùí óêüíçò ðïõ ðñïêÜëåóáí ôñïìåñÝò ïéêïëïãéêÝò êáé ãåùñãéêÝò æçìéÝò óôá ÷ùñÜöéá ôïõò ôï 1930. Ïé ãüíéìåò ìåãÜëåò ðåäéÜäåò ôçò ÁìåñéêÞò åîáíôëÞèçêáí ëüãù ôùí ëÜèïò ãåùñãéêþí ðñáêôéêþí ðïõ ðñïùèïýóáí ôá ìåãÜëá óõìöÝñïíôá ìåôÜ ôïí Á´ Ðáãêüóìéï Ðüëåìï, ôá åäÜöç Ýìåéíáí åêôåèåéìÝíá ÷ùñßò âëÜóôçóç êáé ìå ôçí îçñáóßá (ðïõ êñÜôçóå åöôÜ ÷ñüíéá) ìåôáôñÜðçêáí óå óêüíç ðïõ óçêþèçêå óå ìáýñá óýííåöá. ÓÞìåñá ç ëßìíç ðïõ ôñïöïäïôåß ôïí ðïôáìü ÊïëïñÜíôï, ï ïðïßïò äßíåé íåñü óå ìéá ôåñÜóôéá Ýêôáóç óôá äõôéêÜ, ìÝíåé åäþ êáé ÷ñüíéá ìå ôï ìéóü íåñü áðü áõôü ðïõ åß÷å óõíÞèùò (10), åíþ óôç íüôéá Êáëéöüñíéá ôï Åèíéêü ÊÝíôñï Êëéìáôéêþí ÄåäïìÝíùí èåùñåß ôç öåôéíÞ îçñáóßá ùò ôçí ðéï óçìáíôéêÞ óôï Ëïò ¢íôæåëåò áðü ôï 1877. Åëëåßøåéò íåñïý êáôáãñÜöïíôáé óôá íïôéïáíáôïëéêÜ ôïõ ÌéóéóéðÞ êáé óôá âïñåéïäõôéêÜ ôçò Ôæüñôæéá êáé ôïõ Ôåíåóß, áëëÜ ðëÞôôåôáé êáé ï íüôïò ôçò Öëüñéíôá. Ôá ÷éüíéá ðïõ Ýðåóáí Þôáí åëÜ÷éóôá êáé ôï íåñü ðïõ ðñïÞëèå áðü áõôÜ Þôáí ëéãüôåñï êáôÜ 20%-50% áðü ôï óýíçèåò. ¸íá ðñüóöáôï ìïíôÝëï ðñüâëåøçò ðïõ ÷ñçóéìïðïéÞèçêå áðü ôç NASA êáé äçìïóéåýôçêå óôï «Journal of Climate» äåß÷íåé üôé, ìå ïñßæïíôá ôï 2085, ôá êáëïêáßñéá èá ãßíïõí ôñïìåñÜ æåóôÜ óôéò ÇÐÁ êáé óå ìåãÜëï ôìÞìá ôçò ÷þñáò ç èåñìïêñáóßá èá öôÜíåé ôïõò 42ï C.(11) Ç «áãñïôéêÞ åðáíÜóôáóç» óôçí Áóßá ôñéðëáóßáóå ôçí áñäåõüìåíç ãç. ÁëëÜ ôþñá åìöáíßæïíôáé ðñïâëÞìáôá óôçí åðÜñêåéá ôïõ íåñïý. Ï ÃÜããçò óôçí Éíäßá êáé ï Êßôñéíïò Ðïôáìüò óôçí Êßíá äåí ñÝïõí ðéá. ÕðÜñ÷ïõí ôüóï ðïëëÜ öñÜãìáôá êáé åîáãùãÞ íåñïý, ðïõ ôá íåñÜ ôïõò åßíáé ðëÝïí óôÜóéìá. (12) Óôï ÐáêéóôÜí ôï 90% ôùí êáëëéåñãåéþí

swma_9-64.qxp

18/7/2007

6:53 µµ

Page 23

ðïôßæåôáé áðü ôïí Éíäü ðïôáìü, ï ïðïßïò ðéá äåí öôÜíåé íá ÷õèåß óôç èÜëáóóá, áöïý ó÷åäüí üëï ôï íåñü ôïõ åêôñÝðåôáé óôá ÷ùñÜöéá. Ïé ìåãÜëïé ëéìïß ôïõ 1970 óôçí Áóßá áðïôñÜðçêáí ìå íÝåò ðïéêéëßåò ñõæéïý, óéôáñéïý êáé êáëáìðïêéïý, áõôü ðïõ ÷áñáêôçñßóôçêå ùò «ðñÜóéíç åðáíÜóôáóç». Ïé áðïäüóåéò ôïõò Þôáí åíôõðùóéáêÜ ìåãÜëåò, áëëÜ ïé áðáéôÞóåéò óå íåñü åîßóïõ åíôõðùóéáêÝò. ÐñïêåéìÝíïõ íá ðëïõôßóïõí ïé åôáéñßåò óðüñùí, áõîÞèçêå ç áñäåõüìåíç ãç êáé ôá õðüãåéá áðïèÝìáôá íåñïý åîáíôëÞèçêáí ôá÷ýôåñá áð’ ü,ôé ãÝìéæáí. Óôçí Éíäßá 250 ôñéó. ëßôñá íåñïý êÜèå ÷ñüíï ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ãéá Üñäåõóç, åíþ ìüíï 150 áíáðëçñþíïíôáé áðü ôç âñï÷Þ.

ÁðïèÝìáôá êáé ãåùôñÞóåéò Áðü ôç ìåßùóç ôùí õäáôéêþí áðïèåìÜôùí ðñïêýðôïõí íÝá ðñïâëÞìáôá, ðñïêáëþíôáò öáýëï êýêëï. Ïé õøçëÝò èåñìïêñáóßåò ôïõ ðëáíÞôç áõîÜíïõí ôçí åîÜôìéóç ôïõ íåñïý, åíþ ôï Ýäáöïò ãßíåôáé áêüìá îçñüôåñï. Áò ðñïóèÝóïõìå ôþñá êáé ëßãï… áëÜôé, êáé Ý÷ïõìå ôï Ýôåñï íÝï ðñüâëçìá: ôçí õöáëìýñùóç ôïõ õäñïöüñïõ ïñßæïíôá, äéáäéêáóßá ìç áíôéóôñÝøéìç. ¼óï áíôéìåôùðßæåôáé ç Ýëëåéøç ôïõ íåñïý ìå ðåñéóóüôåñåò êáé ðéï âáèéÝò ãåùôñÞóåéò ôüóï ôï íåñü ôçò èÜëáóóáò êáôåõèýíåôáé ðñïò ôïí õäñïöüñï ïñßæïíôá êáé áíôéêáèéóôÜ ôï ãëõêü íåñü. Ôï ÷åéñüôåñï ðáñÜäåéãìá áõôÞò ôçò äéáäéêáóßáò óõìâáßíåé Þäç óôç ëùñßäá ôçò ÃÜæáò, üðïõ ôï õðüãåéï íåñü åßíáé ó÷åäüí ðëÝïí ìç ðüóéìï.(13) Óýìöùíá ìå ôç äéåõèýíôñéá ôïõ Åñãáóôçñßïõ Õäñïëïãßáò êáé Áîéïðïßçóçò Õäáôéêþí Ðüñùí ôïõ Åèíéêïý Ìåôóüâéïõ Ðïëõôå÷íåßïõ Ìáñßá Ìéìßêïõ, «Ýùò êáé 20 ìÝôñá Ý÷ïõí õðï÷ùñÞóåé ïé õäñïöüñïé ïñßæïíôåò óå ãåùñãéêÝò åêôÜóåéò ôçò ÁíáôïëéêÞò ÅëëÜäáò, åíþ êýñéåò ðçãÝò ýäñåõóçò ðáñïõóéÜæïõí ìåßùóç ôùí ðáñå÷üìåíùí ðïóïôÞôùí íåñïý êáôÜ 40%», üðùò äçëþíåé óôá «ÍÝá». Ï ê. Æåñåöüò åðßóçò áíáöÝñåé üôé öÝôïò êáôáãñÜöçêáí ìÝ÷ñé ôïí Áðñßëéï 75 ÷éëéïóôÜ âñï÷Þò, åíþ Üëëåò ÷ñïíéÝò åß÷áìå ðåñéóóüôåñá áðü 250 ãéá ôï ßäéï äéÜóôçìá (ôï 2002-2003 ðåñéóóüôåñá áðü 1.000 ÷éëéïóôÜ). Ôï ìåãáëýôåñï ðñüâëçìá åíôïðßæåôáé óôç Èåóóáëßá, üðïõ ïé åéóñïÝò ôùí õäÜôùí åìöáíßæïíôáé ìåéùìÝíåò êáôÜ 20%-25% óå ó÷Ýóç ìå ôçí ðñïçãïýìåíç ÷ñïíéÜ, üðùò áíáöÝñåé ï ê. Ã. Ôóáêßñçò, äéåõèõíôÞò ôïõ ÊÝíôñïõ Åêôßìçóçò Öõóéêþí Êéíäýíùí êáé Ðñïëçðôéêïý Ó÷åäéáóìïý. Óôçí ÁíáôïëéêÞ ÅëëÜäá ïé ãåùñãéêÝò åêôÜóåéò Ý÷ïõí ðñüâëçìá Üñäåõóçò, ôï ïðïßï áíôéìåôùðßæåôáé ìå ãåùôñÞóåéò, ðïõ ìå ôç óåéñÜ ôïõò ðñïêáëïýí õöáëìýñùóç ôùí õðüãåéùí õäñïöïñÝùí.(14) Óôï Èåóóáëéêü êÜìðï êáëëéåñãïýíôáé 5 åêáô. óôñÝììáôá, áðü ôá ïðïßá ôá 2,5 åêáô. áñäåýïíôáé. Áðü ôï 1962 ç áñäåõüìåíç ãç áõîÞèçêå êáôÜ 229%

êáé áðü ôï 1980 êáôÜ 46%. Ôï âÜèïò ôùí ãåùôñÞóåùí öôÜíåé ðëÝïí ôá 350 ìÝôñá, áðü 35 ìÝôñá ôï 1970. Ç åôÞóéá êáôáíÜëùóç íåñïý áíÝñ÷åôáé óôï 1,8 äéó. êõâ. ì., åíþ óôï ÉóñáÞë, ãéá åêôÜóåéò õðåñäéðëÜóéåò ôïõ êÜìðïõ, äåí îåðåñíÜ ôï 1,5 äéó. êõâ. ì. (15) Íá óçìåéùèåß üôé ôï ÉóñáÞë èåùñåßôáé çìé-Ýñçìïò, ÷ñçóéìïðïéåßôáé üìùò ç ôåëåõôáßá ëÝîç ôçò ôå÷íïëïãßáò óôá áñäåõôéêÜ óõóôÞìáôá. ÁõôÞí ôç óôéãìÞ óôçí ÅëëÜäá õðÜñ÷ïõí ôïõëÜ÷éóôïí 170.000 ãåùôñÞóåéò. Óôç ÍÜîï Ý÷ïõí îåðåñÜóåé ôá 400 ìÝôñá âÜèïò, åíþ óôç Èåóóáëßá õðÜñ÷ïõí ðåñéðôþóåéò êáé 800 ìÝôñùí âÜèïõò. Ç êáôÜëçîç åßíáé íá äéåéóäýåé Þäç ç èÜëáóóá óå 1.760.000 óôñÝììáôá, ðïõ, åêôüò áðü õöáëìýñùóç ôùí õðüãåéùí õäÜôùí, åðéöÝñåé êáé ôï åðéðëÝïí ðñüâëçìá ôçò êáèßæçóçò ôùí åäáöþí.(16) Ç ðëåéïíüôçôá ôùí ãåùôñÞóåùí óôçí ÅëëÜäá åßíáé éäéùôéêÝò. Äßíïíôáé Üäåéåò ÷ùñßò éäéáßôåñï Ýëåã÷ï áðü ôçí ðëåõñÜ ôïõ êñÜôïõò êáé óðáôáëéÝôáé áíåîÝëåãêôá Ýíá äçìüóéï áãáèü, üðùò åßíáé ôï íåñü. Ðñüêåéôáé ãéá åðéðüëáéç êáé åíôåëþò ðåñéóôáóéáêÞ ëýóç, ç ïðïßá ü÷é ìüíï äåí ëýíåé áëëÜ äéïãêþíåé ôï ðñüâëçìá. Óôç Ìýêïíï, üðïõ óõëëÝãïõí ôï íåñü ôçò âñï÷Þò óõóôçìáôéêÜ ôá ôåëåõôáßá ÷ñüíéá, ïé áéôÞóåéò ãéá ãåùôñÞóåéò Ý÷ïõí ìåéùèåß.(17)

Åßíáé ëýóç ç åêôñïðÞ ôïõ Á÷åëþïõ êáé ôá öñÜãìáôá ôùí ðïôáìþí; Ôï ðåñéâáëëïíôéêü êüóôïò ôçò åêôñïðÞò èá åßíáé ìåãÜëï, êáô’ áñ÷Üò ãéá ôçí Áéôùëïáêáñíáíßá êáé ôéò ëéìíïèÜëáóóåò Áéôùëéêïý êáé Ìåóïëïããßïõ. Óôéò åêâïëÝò ôïõ Á÷åëþïõ Þäç ìðáßíåé áëìõñü íåñü, ðïõ öôÜíåé áñêåôÜ ÷éëéüìåôñá ìÝóá óôï

ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

23

swma_9-64.qxp

18/7/2007

6:53 µµ

Page 24

åßôå âéïíôßæåë (áðü ôá ëéðáñÜ ïîÝá ôïõò). Ðñïôåßíåôáé ëïéðüí êáé ðÜëé ç åíôáôéêÞ ìïíïêáëëéÝñãåéá, ðïõ åîáíôëåß ôá åäÜöç, êáôáóôñÝöåé ôç âéïðïéêéëüôçôá êáé ôá áðïôåëÝóìáôÜ ôçò ôá Ý÷ïõìå Þäç âéþóåé. ÅðéðëÝïí, ç áðüäïóç ôùí âéïêáõóßìùí áìöéóâçôåßôáé.

Ôï æÞôçìá ôçò áôïìéêÞò åõèýíçò

ðïôÜìé. Ç åêôßìçóç åßíáé üôé áêüìá êáé ïé ðçãÝò ôïõ Á÷åëþïõ èá äßíïõí ëéãüôåñï íåñü. Ç ÄÅÇ áñ÷éêÜ Þôáí áíôßèåôç ìå ôï Ýñãï, ìå ôçí ðßåóç üìùò ôùí êõâåñíÞóåùí «Üëëáîå ãíþìç». Ùóôüóï, ç óõíïëéêÞ ðáñáãùãÞ ñåýìáôïò áðü ôïõò õäñïçëåêôñéêïýò óôáèìïýò ôïõ Á÷åëþïõ õðïëïãßæåôáé üôé èá ìåéùèåß êáôÜ 4%. Ôï Óõìâïýëéï ôçò Åðéêñáôåßáò Ý÷åé ìðëïêÜñåé ôÝóóåñéò öïñÝò ôï Ýñãï. Ôï âáìâÜêé åßíáé åîáéñåôéêÜ õäñïâüñá êáëëéÝñãåéá, ïé áãñüôåò üìùò óðñþ÷ôçêáí óå áõôÞ ôçí åðéëïãÞ ìÝóù ôùí åõñùðáúêþí åðéäïôÞóåùí. ÖõóéêÜ êáé ðñÝðåé ôï êñÜôïò íá ìåñéìíÞóåé ãéá ôçí åãêáôÜóôáóç áñäåõôéêþí óõóôçìÜôùí ðïõ èá ðïôßæïõí áêñéâþò ìå ôçí áðáéôïýìåíç ðïóüôçôá íåñïý, ôç óôéãìÞ ìÜëéóôá ðïõ õðÜñ÷åé ç êáôÜëëçëç ôå÷íïëïãßá. Áóöáëþò êáé ìðïñåß êáé ðñÝðåé íá êáëëéåñãçèåß ï êÜìðïò, üðùò êáé êÜèå ðåñéï÷Þ, áíÜëïãá ìå ôéò äõíáôüôçôÝò ôïõ êáé ìå ðñïóáñìïóìÝíåò ðïéêéëßåò öõôþí. Ç êáôåýèõíóç ôçò áãïñÜò üìùò äåß÷íåé Üëëï äñüìï: áõôüí ôïõ êÝñäïõò ôùí äéáöüñùí ìåãÜëùí ðïëõåèíéêþí. ¸ôóé, åßôå ðñïùèïýíôáé ðïéêéëßåò õäñïâüñåò, ðïõ Ý÷ïõí áíÜãêç áðü ôåñÜóôéåò ðïóüôçôåò ëéðáóìÜôùí, öõôïöáñìÜêùí êáé æéæáíéïêôüíùí, ïðüôå ðëïõôßæïõí ïé áãñï÷çìéêÝò âéïìç÷áíßåò (âëÝðå Monsanto, Bayer, Basf ê.ëð.), åßôå ëáíóÜñåôáé ç íÝá «öéëïðåñéâáëëïíôéêÞ» ôå÷íïëïãßá, ðïõ áðïêáëåßôáé âéïêáýóéìá. Ìå ôï ðñüó÷çìá ôïõ ðåñéâáëëïíôéêïý ðñïâëÞìáôïò, ðïõ ïé ßäéåò ïé åôáéñßåò äçìéïýñãçóáí, åìöáíßæïíôáé ôþñá ùò óùôÞñåò êáé ðñïôåßíïõí ëýóåéò. Ìüíï ðïõ ïé ëýóåéò áõôÝò óôï÷åýïõí óôï íá âãÜëïõí åðéðëÝïí êÝñäç åßôå ïé ßäéåò åßôå Üëëïé «Ýîõðíïé êáé áõôïäçìéïýñãçôïé åðåíäõôÝò». Ôé ðñïôåßíïõí ëïéðüí óôïõò áãñüôåò ôïõ êÜìðïõ; Íá âãÜëïõí ôþñá ôï âáìâÜêé êáé íá öõôÝøïõí ãáúäïõñÜãêáèá Þ áãñéïáãêéíÜñåò Þ âñïýâåò (Brassica sp.)! Äåí ðñüêåéôáé ãéá ðëÜêá, ïýôå ãéá ëáúêéóìü ôïõ ôýðïõ ÅõáããåëÜôïõ. ÁõôÜ åßíáé ôá «åíåñãåéáêÜ» öõôÜ, ôùí ïðïßùí ç âéïìÜæá ÷ñçóéìïðïéåßôáé ãéá ôçí ðáñáãùãÞ åßôå âéïáéèáíüëçò ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

24

Áí üìùò êÜíïõìå üëïé ïéêïíïìßá óôï íåñü, âÜëïõìå ôïýâëá óôá êáæáíÜêéá êáé êÜíïõìå Ýíá íôïõóÜêé êÜèå 2-3 ìÝñåò (ìå êáýóùíá óôïõò 48ï C, âÝâáéá), äåí ÷ñçóéìïðïéïýìå êáé ðïëëÜ áðïññõðáíôéêÜ, äåí èá óõíåéóöÝñïõìå óôç ëýóç ôïõ ðñïâëÞìáôïò ôïõ íåñïý; «Ôï êëßìá åßíáé óôï ÷Ýñé ìáò», üðùò éó÷õñßæåôáé óôçí êáìðÜíéá ôçò ç WWF, ìå ôçí õðïóôÞñéîç ôçò ÅèíéêÞò ÁóöáëéóôéêÞò. Áò áðáíôÞóåé ç ÅÕÄÁÐ, ç ïìïóðïíäßá ôçò ïðïßáò ÷áñáêôÞñéóå ôï äßêôõï ýäñåõóçò «óïõñùôÞñé», áöïý ïé áðþëåéåò îåðåñíïýí ôï 20%-30%. Åöôáêüóéïé åñãáæüìåíïé ôçò åôáéñßáò áðï÷þñçóáí ôçí ôåëåõôáßá äéåôßá ÷ùñßò íá áíôéêáôáóôáèïýí, êáé ôþñá ôï ðñïóùðéêü äåí åðáñêåß íá åðéäéïñèþóåé ôéò âëÜâåò. Óõí ôïéò Üëëïéò, ðñïôåßíåôáé ðÜëé ç ìåãáëïöõÞò ëýóç ôçò éäéùôéêïðïßçóçò áëÜ ÄÅÇ. ÁëëÜ êáé óôï Ëïíäßíï ïé äéáññïÝò ôïõ õðÝñãçñïõ äéêôýïõ ýäñåõóçò éóïäõíáìïýí ìå íåñü ðïõ êáôáíáëþíïõí 300 ðéóßíåò ïëõìðéáêþí äéáóôÜóåùí ôç ìÝñá. Ðüóï íåñü ìðïñïýìå íá êáôáíáëþóïõìå ùò Üôïìá; Ðüóï èá ðéïýìå, ðüóï èá ðëõèïýìå, ðüóï èá êáôáâñÝîïõìå (ïé «áóõíåßäçôïé» åìåßò ðïëßôåò) ôéò âåñÜíôåò êáé ôá áõôïêßíçôÜ ìáò; ¼,ôé êáé íá êÜíïõìå, äåí èá öôÜóïõìå Ýíá ãÞðåäï ãêïëö 18 ïðþí, ôï ïðïßï áðáéôåß 1 åêáô. êõâ. ì. íåñü áíÜ Ýôïò (üóï ÷ñçóéìïðïéåß ìéá ðüëç 5-10 ÷éëéÜäùí êáôïßêùí). Ôç äçìéïõñãßá ôÝôïéùí ãçðÝäùí äéåõêïëýíåé ìå íüìï ðïõ åôïéìÜæåé ï õöõðïõñãüò Ïéêïíïìßáò êáé Ïéêïíïìéêþí êáé ðñüåäñïò ôçò Ïìïóðïíäßáò Ãêïëö ÅëëÜäáò ê. ÐÝôñïò Äïýêáò, ìáæß ìå ôçí õðïõñãü Ôïõñéóìïý êáé ôïí õðïõñãü ÐÅ×ÙÄÅ, üðùò ãñÜöåé ç Wall Street Journal, óå Üñèñï ðïõ ðáñïõóéÜæåé ôéò êõâåñíçôéêÝò ðñïèÝóåéò. Íá âñåèåß ôï íåñü ãéá ôá ãÞðåäá ôïõ ãêïëö áðü áöáëÜôùóç ôïõ èáëáóóéíïý íåñïý. Êé åðåéäÞ åßíáé áêñéâÞ äéáäéêáóßá, áò ãßíåé… ìéóïáöáëÜôùóç, ãñáóßäé èá ðïôßæåôáé. Ç ëáìðñÞ áõôÞ éäÝá ðïõ ðñïôåßíåé ç åôáéñßá ðïõ èÝëåé íá åêìåôáëëåõôåß ôÝôïéåò åãêáôáóôÜóåéò óôï ÂÜé ôçò ÊñÞôçò êáé èá áðïöÝñåé êÝñäç óôéò åôáéñßåò áöáëÜôùóçò èá ìïëýíåé ôïí õäñïöüñï ïñßæïíôá ìå èáëáóóéíü íåñü, ìå áðïôÝëåóìá íá ãßíåé áëìõñü üëï ôï íåñü. Åðßóçò, áí åãêáôáëåéöèåß Ýíá ãÞðåäï ãêïëö ãéá êÜðïéï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá, ôï ãêáæüí ÷ùñßò ðüôéóìá äåí åßíáé éêáíü íá óõãêñáôÞóåé ôï ÷þìá ðïõ óõãêñáôïýí ôþñá ôá õðÜñ÷ïíôá öñýãáíá. Ç êáôÜëçîç ïíïìÜæåôáé «åñçìïðïßçóç». (18) Ìå ôçí åñçìïðïßçóç äåí áðïññïöÜôáé ðëÝïí íåñü áêüìá

swma_9-64.qxp

18/7/2007

6:53 µµ

Page 25

êé áí âñÝ÷åé, êáé éäïý Ýíáò ùñáéüôáôïò öáýëïò êýêëïò. Êáé íá óõìðëçñùèåß åäþ üôé ãßíåôáé ðñïóðÜèåéá áðü ôïí ôå÷íéêü óýìâïõëï ôçò ÁãñïôïõñéóôéêÞ Á.Å., ôçò åëëçíïâñåôáíéêÞò åôáéñßáò ðïõ åôïéìÜæåé åãêáôáóôÜóåéò ìå ãÞðåäï ãêïëö óôçí ÁôáëÜíôç, íá ÷áñáêôçñéóôåß áãñïôïõñéóôéêÞ ç åðÝíäõóç êáé íá åðéäïôçèåß êáé áðü ôï Ä´ Êïéíïôéêü Ðëáßóéï ÓôÞñéîçò, üðùò áíáöÝñåé ï ê. ÓôÝöáíïò ÓôáìÝëëïò, ìÝëïò ôùí Ïéêïëüãùí ÐñÜóéíùí. Äõóôõ÷þò, óå áôïìéêü åðßðåäï, üóï êé áí ðñïóðáèÞóïõìå, äåí ìðïñïýìå íá áíáêüøïõìå ôçí êáôáóðáôÜëçóç êáé ôç ñýðáíóç ôïõ íåñïý ðïõ ðñïêáëïýí ìå äéÜöïñïõò ôñüðïõò ôá áñðáêôéêÜ ôçò áãïñÜò ìå ôç âïÞèåéá êáé ôçí áãáóôÞ óõíåñãáóßá ôùí êõâåñíÞóåùí ðïõ óôçñßæïõí – êáé áõôÝò ôïõò áíôáðïäßäïõí ôç óôÞñéîç. Ç ÅõñùðáúêÞ ÅðéôñïðÞ Ý÷åé ðñïóöýãåé êáôÜ ôçò ÅëëÜäáò ëüãù ôçò ìç óõììüñöùóçò ôçò êõâÝñíçóçò ìå ôçí ïäçãßá-ðëáßóéï 2000/60 ãéá ôçí ðñïóôáóßá ôùí õäÜôéíùí óõóôçìÜôùí. ÌÜëéóôá, ç ÷þñá âñßóêåôáé óôçí ôåëåõôáßá èÝóç óå ó÷Ýóç ìå ôá 27 êñÜôç-ìÝëç. Ôçí ßäéá þñá ðïõ ç Í.Ä. «öñïíôßæåé» ôÜ÷á ãéá ôï íåñü ìáò áõîÜíïíôáò ôá ôéìïëüãéá ôçò ÅÕÄÁÐ, ç ÷þñá Ý÷åé ðáñáðåìöèåß óôï Åõñùðáúêü ÄéêáóôÞñéï, êáèþò ðáñïõóéÜæåé êáèõóôåñÞóåéò ðÜíù áðü 2 ÷ñüíéá ùò ðñïò ôçí åíáñìüíéóç ìå ôçí êïéíïôéêÞ íïìïèåóßá ãéá ôç äéáóöÜëéóç üôé ôá õäáôéêÜ óõóôÞìáôá óôçí Åõñþðç èá âñßóêïíôáé óå «õãéÞ ïéêïëïãéêÞ êáôÜóôáóç».(19)

Ïé áíÜãêåò ôùí áíèñþðùí ðÜíù áðü ôá êÝñäç Ïé ëýóåéò óôï ðïéïôéêü êáé ðïóïôéêü ðñüâëçìá ôïõ íåñïý ðïõ ðñïôåßíïíôáé ðáãêüóìéá áðü ôïõò õðåýèõíïõò ôçò áãïñÜò êáé ôïõò åðßóçìïõò ðïëéôéêïýò åßíáé éäéùôéêïðïßçóç ôùí äéêôýùí íåñïý áëëÜ êáé ôïõ ßäéïõ ôïõ íåñïý. ÅðéðëÝïí, ðñïôåßíïõí áöáëÜôùóç, áíáêýêëùóç, ãåùôñÞóåéò, öñÜãìáôá, åêôñïðÝò ðïôáìþí, äáðáíçñÝò ôå÷íéêÝò ðïõ ïé ßäéåò ïé åôáéñßåò ðñïôßèåíôáé, ìå ôï «áæçìßùôï» âÝâáéá, íá õëïðïéÞóïõí, üðùò, ãéá ðáñÜäåéãìá, ïé ãáëëéêÝò Suez-Lyonnaise êáé Veolia ðïõ äéá÷åéñßæïíôáé ôï íåñü óôç Ãáëëßá. ÁõôÝò ïé ôåñÜóôéåò éäéùôéêÝò åôáéñßåò êáôÜöåñáí íá «ðåßóïõí» ôçí êõâÝñíçóç ôï 2006 íá ðåñÜóåé íüìï óýìöùíá ìå ôïí ïðïßï èá ìðïñïýí íá ðáñáêñáôïýí áðü ôïõò ëïãáñéáóìïýò ôïõ íåñïý ôùí ÃÜëëùí ôï 1% ãéá íá ôï ÷ñçóéìïðïéÞóïõí ãéá íá… óþóïõí ôéò ôñßôåò ÷þñåò ìå Ýñãá ôïõò ãéá ôï íåñü óå áõôÝò (ðñüêåéôáé ãéá ôï íüìï «Oudin-Santini»).20 ÔÝôïéïò áíèñùðéóìüò áðü ôéò ãáëëéêÝò ðïëõåèíéêÝò. Ôï íåñü åßíáé äçìüóéï áãáèü êáé ôï äéêáéïýìáóôå üëïé äùñåÜí, óõíåðþò ôï Äçìüóéï ðñÝðåé íá äéá÷åéñßæåôáé ôçí ðïéüôçôá êáé ôç äéáíïìÞ ôïõ. Ïé ðñáãìáôéêÝò ëýóåéò âñßóêïíôáé óôçí áíáíÝùóç êáé óôçí åðéäéüñèùóç ôùí óõóôçìÜôùí ýäñåõóçò,

óôçí ðñüóëçøç åðáñêïýò ðñïóùðéêïý ðïõ èá ìðïñåß íá ôá óõíôçñåß êáé íá åîáóöáëßæåé ôçí áóöáëÞ äéáíïìÞ ôïõ íåñïý êáé ôçí åîïéêïíüìçóç ôùí ðïóïôÞôùí ðïõ ÷ñåéáæüìáóôå. Ç ãåùñãßá äåí ãßíåôáé ðëÝïí íá ó÷åäéÜæåôáé ìå âÜóç ôçí áãïñÜ, áëëÜ ìå âÜóç ôéò áíÜãêåò ôùí ðïëëþí áíèñþðùí ðïõ èñÝöïíôáé áðü áõôÞí êáé ðïõ äïõëåýïõí ôç ãç ãéá íá åîáóöáëßóïõí ôñïöÞ óôïõò ßäéïõò êáé óôïõò õðüëïéðïõò áíèñþðïõò. Íá óðÜóïõìå ôï öáýëï êýêëï ôçò êáôáóôñïöÞò ôïõ ðåñéâÜëëïíôïò áðü ôéò ðïëõåèíéêÝò êáé ôéò êõâåñíÞóåéò ôïõò, ðïõ, åíþ äçìéïõñãïýí ôï ðñüâëçìá, ìáò ÷ñåþíïõí êé áðü ðÜíù ãéá íá ôï «ëýóïõí». Áò ôïõò äþóïõìå åìåßò ôï öáñìÜêé. ÁÍÁÖÏÑÅÓ 1. Ç ÊÁÈÇÌÅÑÉÍÇ, 13/05/2007, «Óôï åäþëéï ãéá ôïí Áóùðü», Ëßíá ÃéÜííáñïõ.

2. Ç ÊÁÈÇÌÅÑÉÍÇ, 24/06/2007, «ÄéáñêÝò Ýãêëçìá êáôÜ ôïõ ðïôáìïý Áóùðïý», Ëßíá ÃéÜííáñïõ.

3. Ç ÊÁÈÇÌÅÑÉÍÇ, 29/04/2007, «Ìéá “÷ùìáôåñÞ óêïõñéÜò” áðåéëÞ ãéá ôç ËÜñõìíá», ÃéÜííçò Åëáöñüò.

4.

GUARDIAN, 12/02/2007, “Monsanto dumped toxic waste in UK”, John Vidal.

5.

LE MONDE, 12/02/2007, “Le gouvernement britannique et Monsanto ont dissimulé la pollution d’une réserve”, JeanMarc Manach.

6.

GUARDIAN, 12/02/2007, “The wasteland: how years of secret chemical dumping left a toxic legacy”, John Vidal.

7.

LE MONDE DIPLOMATIQUE: Carnets d’eau, 18/04/2007, “Crise de l’eau: les pays riches aussi”, Marc Laimé.

8.

LE MONDE, 27/04/2007, “En Italie, la sécheresse qui sévit déjà inquiète les patrons, les agriculteurs et les pêcheurs”, Richard Heuzé.

9.

GUARDIAN, 08/11/2006, “Australia suffers worst draught in 1,000 years”, John Vidal.

10.

THE INDEPENDENT, 20/06/2007, “The wrath of 2007: America’s great drought”, Andrew Gumbel.

11.

LE MONDE, 15/05/2007, “Plus sec et plus chaud, le sud des Etats-Unis est la proie des flammes”, Christiane Galus et Elsa Jirou.

12.

GUARDIAN, 23/01/2007, “China and India warned their water is running out”, Randeep Ramesh.

13.

GUARDIAN, 10.10.2006, “The freshwater boom is over.

Our rivers are starting to run dry”, George Monbiot.

14. ÔÁ ÍÅÁ, 18/04/2007, «Êáëïêáßñé äßøáò ãéá ôç ìéóÞ ÅëëÜäá», ×Üñçò Êáñáíßêáò, Åýç ÓÜëôïõ.

15. Ç ÊÁÈÇÌÅÑÉÍÇ, 24/06/2007, «10 áðáíôÞóåéò ãéá ôçí åêôñïðÞ ôïõ Á÷åëþïõ», ÔÜíéá Ãåùñãéïðïýëïõ.

16. Ç ÊÁÈÇÌÅÑÉÍÇ, 15/04/2007, «170.000 ãåùôñÞóåéò Ýêáíáí ôçí ÅëëÜäá “óïõñùôÞñé”», ¸öç ×áôæçéùáííßäïõ 17. Ç ÊÁÈÇÌÅÑÉÍÇ, 13/05/2007, «Êõêëþìáôá “ñïõöïýí” íåñü êáé ÷ñÞìá», ¸öç ×áôæçéùáííßäïõ.

18. ÊÕÑÉÁÊÁÔÉÊÇ, 15/04/2007, «Áðüâáóç óôï ÂÜé», Éüò.

19. ÔÏ ÂÇÌÁ, 01/04/2007, «Óôï ÅõñùäéêáóôÞñéï ãéá ôï íåñü», ÌÜ÷ç ÔñÜôóá.

20.

LE MONDE DIPLOMATIQUE: Carnets d’eau, 07/04/2007, “Marchandisation de l’eau: la nouvelle offensive du “biocapital”, Marc Laimé.

ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

25

swma_9-64.qxp

18/7/2007

6:53 µµ

Page 26

Íåïöéëåëåõèåñéóìüò & Áíôßóôáóç

Ç ìåãÜëç ëçóôåßá óôá Ôáìåßá óå âÜñïò ôùí åñãáæïìÝíùí Ãåùñãßá ×áóÜðç, ôñáðåæïûðÜëëçëïò Üñóç ôçò êïéíïôéêÞò åðéôÞñçóçò ôçò åëëçíéêÞò ïéêïíïìßáò, ôçí ïðïßá áíáêïßíùóå ï Éóðáíüò åðßôñïðïò ×. Áëìïýíéá, Ýöåñå ðñïóùñéíÜ ÷áìüãåëá áéóéïäïîßáò óôçí êõâÝñíçóç ìåôÜ ôçí ðïëéôéêÞ êñßóç ðïõ ôçò ðñïêÜëåóå ç áðïêÜëõøç ôïõ óêáíäÜëïõ ìå ôá äïìçìÝíá ïìüëïãá êáé ôç äéá÷åßñéóç ôùí áðïèåìáôéêþí ôùí áóöáëéóôéêþí ôáìåßùí. Êáé ôá äýï áõôÜ èÝìáôá (Üñóç åðéôÞñçóçò êáé äïìçìÝíá ïìüëïãá) öÝñíïõí óôçí åðéöÜíåéá ôç óõæÞôçóç ãéá ôï áóöáëéóôéêü êáé ôéò åðéêåßìåíåò áóöáëéóôéêÝò ìåôáññõèìßóåéò ðïõ åôïéìÜæïõí êõâÝñíçóç êáé êáðéôáëéóôÝò. Ðñþôïí, ãéáôß, åíþ ç êõâÝñíçóç åß÷å äñïìïëïãÞóåé ôï Üíïéãìá ôïõ õðïôéèÝìåíïõ äéáëüãïõ ãéá ôï áóöáëéóôéêü ìå óêïðü ôçí ðñáãìáôïðïßçóç äéáñèñùôéêþí áëëáãþí äõóìåíþí ãéá ôïõò åñãáæüìåíïõò, üðùò ç áýîçóç ôïõ ïñßïõ óõíôáîéïäüôçóçò êáé ç ìåßùóç ôùí óõíôÜîåùí, ç ðïëéôéêÞ óõãêõñßá äåí ôçò ôï åðÝôñåøå. Ôï ìÝôùðï ôçò ðáéäåßáò êáé ç áðïêÜëõøç ôçò ëåçëáóßáò ôùí áóöáëéóôéêþí ôáìåßùí ìå ôá äïìçìÝíá ïìüëïãá áíÜãêáóáí ôïí ÊáñáìáíëÞ íá ðáãþóåé ôï èÝìá ôïõ áóöáëéóôéêïý ãéá íá áðïöýãåé ôï ðïëéôéêü êüóôïò, äéáâåâáéþíïíôáò üôé ç óõæÞôçóç ãéá ôçí áóöáëéóôéêÞ ìåôáññýèìéóç èá áíïßîåé ôçí åðüìåíç ôåôñáåôßá. Äåýôåñïí, ãéáôß ï ×. Áëìïýíéá, åêôüò áðü ôçí Ýîïäï ôçò åëëçíéêÞò ïéêïíïìßáò áðü ôçí åðéôÞñçóç ëüãù ìåßùóçò ôïõ åëëåßììáôïò, áðçýèõíå óá-

Ç

ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

26

öÝò êáé áõóôçñü ìÞíõìá üôé «ìáêñïðñüèåóìá ç êáôÜóôáóç äåí åßíáé êáèüëïõ äéáôçñÞóéìç, êé Ýôóé áðáéôïýíôáé ðåñáéôÝñù ìÝôñá, óõìðåñéëáìâáíïìÝíçò ôçò ìåôáññýèìéóçò óôï áóöáëéóôéêü». Ôá ó÷Ýäéá, ëïéðüí, êáôåäÜöéóçò ôçò êïéíùíéêÞò áóöÜëéóçò Ý÷ïõí ðÜñåé ìéá ìéêñÞ áíáâïëÞ, áëëÜ óýíôïìá èá åðéäéù÷èåß ç åöáñìïãÞ ôïõò. Åäþ êáé êáéñü ç êõâÝñíçóç ôñïöïäïôåß ìéá óõóôçìáôéêÞ ðñïðáãÜíäá ôñïìïêñáôßáò ðñïò ôïõò åñãáæüìåíïõò üôé ç êïéíùíéêÞ áóöÜëéóç èá êáôáññåýóåé êáé üôé ïé ìåôáññõèìßóåéò åßíáé «åðéâåâëçìÝíåò» ðñïêåéìÝíïõ íá óùèåß. Ôá åðé÷åéñÞìáôá ðïõ ðñïâÜëëïíôáé åßíáé ç õðåñ÷ñÝùóç ôùí ôáìåßùí êáé ç ìåßùóç ôçò áíáëïãßáò ôïõ ïéêïíïìéêÜ åíåñãïý ðëçèõóìïý ðñïò ôïõò óõíôáîéïý÷ïõò, äçëáäÞ ôï öáéíüìåíï üëï êáé ëéãüôåñïé íá äïõëåýïõí ãéá íá óõíôçñÞóïõí ðåñéóóüôåñïõò (ëüãù ôçò áýîçóçò ôïõ ðñïóäüêéìïõ æùÞò êáé ôçò ôáõôü÷ñïíçò ýðáñîçò ôïõ ëåãüìåíïõ «äçìïãñáöéêïý ðñïâëÞìáôïò»). Ðüóï åõóôáèïýí áõôÜ ôá åðé÷åéñÞìáôá êáé ðïéïò åõèýíåôáé ãéá ôç óçìåñéíÞ êáôÜóôáóç óôá áóöáëéóôéêÜ ôáìåßá; Ðïý åíôÜóóåôáé ç éóôïñßá ìå ôá äïìçìÝíá ïìüëïãá; Ôé ðåñéëáìâÜíåé áõôÞ ç ðåñéâüçôç áóöáëéóôéêÞ ìåôáññýèìéóç; ÁõôÜ åßíáé ìåñéêÜ áðü ôá åñùôÞìáôá ðïõ èá åðé÷åéñÞóïõìå íá áðáíôÞóïõìå, êáôáëÞãïíôáò üôé ãéá ôçí êñßóç óôá ôáìåßá åõèýíïíôáé ìüíï ç êõâÝñíçóç êáé ïé êáðéôáëéóôÝò, ðïõ åðß äåêáåôßåò êáôáëç-

swma_9-64.qxp

18/7/2007

6:53 µµ

Page 27

óôåýïõí ôá ôáìåßá ôùí åñãáæïìÝíùí ðñïò üöåëüò ôïõò. ÊÜèå ðñïóðÜèåéá áóöáëéóôéêÞò ìåôáññýèìéóçò óôï÷åýåé íá ìåôáöÝñåé ôï âÜñïò áðü ôïõò ðñáãìáôéêÜ õðåýèõíïõò óôéò ðëÜôåò ôùí åñãáæïìÝíùí. Ðñþôá áð’ üëá, ôï åðé÷åßñçìá ðåñß äçìïãñáöéêïý ðñïâëÞìáôïò óôá ôáìåßá åßíáé åíôåëþò áíõðüóôáôï êáé ðñïêëçôéêü, üôáí ðÜíù áðü Ýíá åêáôïììýñéï åñãáæüìåíïé, ¸ëëçíåò êáé êõñßùò ìåôáíÜóôåò, åñãÜæïíôáé õðü óõíèÞêåò ìáýñçò êáé áíáóöÜëéóôçò åñãáóßáò, ÷ùñßò êáíÝíá äéêáßùìá óå áóöáëéóôéêÝò ðáñï÷Ýò êáé ÷ùñßò êÜëõøç óå ðåñßðôùóç åñãáôéêïý áôõ÷Þìáôïò. ÓõíïëéêÜ, ïé áðþëåéåò ôùí ôáìåßùí áðü ôçí áíáóöÜëéóôç åñãáóßá õðïëïãßæïíôáé óôï 1,8 åêáô. åõñþ åôçóßùò, ðïóü ðïõ èá áñêïýóå ãéá íá êáëýøåé ôï óõãêåêñéìÝíï «ðñüâëçìá». ÅðéðëÝïí, ç áíôéìåôþðéóç ôçò ãÞñáíóçò ôïõ ðëçèõóìïý êáé ç åíßó÷õóç ôçò ãåííçôéêüôçôáò õðïóôçñßæïíôáé ìå ôçí áýîçóç ôùí êïéíùíéêþí äáðáíþí, üðùò, ð.÷., ìå ôçí áýîçóç ôùí âñåöïíçðéáêþí óôáèìþí, ìå ôç âåëôßùóç ôçò éáôñïöáñìáêåõôéêÞò ðåñßèáëøçò, ìå ôçí ðñüùñç óõíôáîéïäüôçóç ôùí ãõíáéêþí, ìå ôá ïéêïíïìéêÜ åðéäüìáôá êôë., êáé ü÷é ìå ôçí êáôÜñãçóç ôïõ êïéíùíéêïý êñÜôïõò. Áðü ôçí Üëëç ìåñéÜ, ç õðåñ÷ñÝùóç ôùí ôáìåßùí åßíáé ìéá ðñáãìáôéêüôçôá, áëëÜ ðáñáëåßðåôáé êÜèå áíáöïñÜ óôïõò ìç÷áíéóìïýò êáé óôïõò õðåõèýíïõò áõôÞò ôçò êáôÜóôáóçò:

ÅéóöïñïäéáöõãÞ-åéóöïñïêëïðÞ Ç êáèõóôÝñçóç êáôáâïëÞò ôùí åñãïäïôéêþí åéóöïñþí, ç ðáñáêñÜôçóç ôùí åñãáôéêþí åéóöïñþí êáé ç ìç áðüäïóÞ ôïõò óôá áóöáëéóôéêÜ ôáìåßá áðïôåëïýí óõíçèéóìÝíç ðñáêôéêÞ ôùí åñãïäïôþí, ç ïðïßá üìùò áíôéìåôùðßæåôáé ìå éäéáßôåñç «åëáöñüôçôá» áðü ôéò êõâåñíÞóåéò, êáèþò, áíôß íá áðáéôïýí ôçí Üìåóç êáôáâïëÞ êáé íá åðéâÜëëïõí êõñþóåéò óôïõò åñãïäüôåò, áíáããÝëëïõí äéáñêþò åõíïúêÝò ñõèìßóåéò áðïðëçñùìÞò. Óôá ôÝëç ôïõ 2006 ïé áíåßóðñáêôåò ïöåéëÝò ðñïò ôï ÉÊÁ Ýöôáíáí ôá 3,6 äéó. åõñþ, ðïóü ðïõ, êáôÜ ôïí Ó. Ôóéôïõñßäç, áíôéóôïé÷åß óôï 25% ôùí åóüäùí ôïõ ÉÊÁ. Ãéá ôçí åßóðñáîç, ôÜ÷á, áõôþí ôùí ïöåéëþí ôï ÍïÝìâñéï ôïõ 2006 ðñïùèÞèçêå ñýèìéóç ÷ñåþí ôùí ìåãáëïïöåéëåôþí ôïõ ÉÊÁ. Óýìöùíá ìå áõôÞí, üðïéïé áðïðëçñþóïõí ôéò ïöåéëÝò ôïõò åöÜðáî èá Ý÷ïõí Ýêðôùóç 80% óôá ðñüóèåôá ôÝëç, åíþ áí ç áðïðëçñùìÞ ãßíåé óôáäéáêÜ (Ýùò êáé 8 Ýôç), èá Ý÷ïõí Ýêðôùóç 50%. Áõôü ðïõ óõìâáßíåé üìùò åßíáé üôé ïé ìåãáëýôåñïé ïöåéëÝôåò (ðÜíù áðü 1 åêáô. åõñþ), êáôáâÜëëïíôáò ìéá ðñïêáôáâïëÞ ýøïõò 8% ôçò ïöåéëÞò ôïõò, åîáóöáëßæïõí áíáóôïëÞ ðëçñùìþí êáé ÷ïñÞãçóç áóöáëéóôéêÞò åíçìåñüôçôáò. ÁíÜëïãåò ñõèìßóåéò, âÝâáéá, åß÷áí ãßíåé êáé ôï 2002, åðß ÐÁÓÏÊ (ôï ýøïò ôùí ïöåéëþí ôüôå Þôáí 1,4 äéó.), êáé ôï 2004, åðß ÍÄ (ôï ýøïò ôùí ïöåéëþí ôüôå Þôáí 2,2 äéó.). Áðü ôçí åîÝëé-

îç ôùí ìåãåèþí åßíáé åìöáíÝò üôé áõôÝò ïé «ñõèìßóåéò ÷ñåþí», áíôß íá áíôéìåôùðßæïõí ôï ðñüâëçìá, áðïèñáóýíïõí ôïõò åñãïäüôåò. ¢ëëùóôå êáé ç ßäéá ç êõâÝñíçóç óôïí ðñïûðïëïãéóìü ôïõ 2007 õðïëïãßæåé üôé èá åéóðñá÷ôåß ìüíï ôï 13,55% ôùí ïöåéëüìåíùí åéóöïñþí. Óýìöùíá ìå óôïé÷åßá, ç åéóöïñïäéáöõãÞ ðñïò ôï ÉÊÁ áããßæåé åôçóßùò ôï ðïóü ôùí 1,8 äéó. åõñþ, åíþ ôá óõíïëéêÜ ÷ñÝç ôùí åðé÷åéñÞóåùí ôïõ éäéùôéêïý ôïìÝá ðñïò ôï ßäñõìá îåðåñíïýí ôá 3 äéó. åõñþ. Áí ïé éäéùôéêÝò åðé÷åéñÞóåéò îåðëÞñùíáí áõôü ôï ðïóü, ôï ÉÊÁ äå èá áíôéìåôþðéæå êáíÝíá ïéêïíïìéêü ðñüâëçìá. Ìéá Üëëç ìïñöÞ íïìüôõðçò áðáëëáãÞò ôùí åñãïäïôþí áðü ôéò åéóöïñÝò áðïôåëïýí ôá äéÜöïñá «êßíçôñá åðé÷åéñçìáôéêüôçôáò» ðïõ ðáëáéüôåñá äßíïíôáí óå åîáãùãéêÝò åðé÷åéñÞóåéò, åðé÷åéñÞóåéò êáôáóêåõÞò ðëïßùí Þ åðé÷åéñÞóåéò óå áêñéôéêÝò ðåñéï÷Ýò êáé ðéï ðñüóöáôá óå åðé÷åéñÞóåéò ðïõ ðñïóëáìâÜíïõí íÝïõò êáé ìáêñï÷ñüíéá Üíåñãïõò. Óôéò ðåñéðôþóåéò áõôÝò ïé åñãïäïôéêÝò åéóöïñÝò åßôå ÷áñßæïíôáé ôåëåßùò åßôå óõíïäåýïíôáé ìå ôç äÝóìåõóç üôé èá áðïäïèïýí óôï ÉÊÁ áðü ôï êñÜôïò. Ç äÝóìåõóç áõôÞ óõíÞèùò äåí ôçñåßôáé, ìå áðïôÝëåóìá íá åðéâáñýíïíôáé ôá áóöáëéóôéêÜ ôáìåßá êáé åíôÝëåé íá ðëçñþíïõí ïé åñãáæüìåíïé ôá äþñá ôùí êõâåñíÞóåùí ðñïò ôï êåöÜëáéï.

ÊñáôéêÞ õðï÷ñçìáôïäüôçóç Áîßæåé íá óçìåéùèåß üôé êáé ôï êñÜôïò äåí Ý÷åé åðéäåßîåé êáëýôåñç óõìðåñéöïñÜ ùò åñãïäüôçò, êáèþò ìåñéêïß áðü ôïõò ìåãáëýôåñïõò ïöåéëÝôåò ôïõ ÉÊÁ åßíáé äçìüóéïé ïñãáíéóìïß êáé åðé÷åéñÞóåéò. Óå áõôü ðñÝðåé íá ðñïóèÝóïõìå êáé ôçí êñáôéêÞ õðï÷ñçìáôïäüôçóç. Óôï ÉÊÁ, ãéá ðáñÜäåéãìá, ç êñáôéêÞ ÷ñçìáôïäüôçóç ôï 2006 Þôáí ìüëéò ôï 15,80% ôùí åóüäùí ôïõ, üôáí ôï 1990 Ýöôáíå ôï 27,83%. Ôï ßäéï éó÷ýåé êáé ãéá ôï ÔÅÂÅ, ãéá ôï ïðïßï áðü ôï ðïóïóôü ôïõ 45% óôï ïðïßï áíåñ÷üôáí ç êñáôéêÞ ÷ñçÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

27

swma_9-64.qxp

18/7/2007

6:53 µµ

Page 28

ìáôïäüôçóç ðñéí áðü åßêïóé ÷ñüíéá Ýðåóå óôï 10,7% ìå ôçí Ýíôáîç óôïí ÏÁÅÅ. ÓõíïëéêÜ óôï ôÝëïò ôïõ 2006 ïé èåóìïèåôçìÝíåò ïöåéëÝò (ìÝóù ôçò ëåãüìåíçò «ôñéìåñïýò ÷ñçìáôïäüôçóçò») ôïõ êñÜôïõò ðñïò ôá ôáìåßá ðïõ äåí Ý÷ïõí áðïäïèåß åßíáé 5,7 äéó. åõñþ. ÅðéðëÝïí, ôï êñÜôïò õðï÷ñåïýôáé, ìå âÜóç ôï íüìï ÑÝððá (Í3029/2002), íá áðïäßäåé óôï ÉÊÁ ôï 1% ôïõ ÁÅÐ. Óôçí ðñÜîç üìùò ôï ðïóü ðïõ áðïäßäåôáé êõìáßíåôáé ìåôáîý 0,82% êáé 0,88%, üôáí ôï 1990 Þôáí 1,47%, ìå áðïôÝëåóìá ôçí ðåñßïäï 2003-2007 íá Ý÷åé äçìéïõñãçèåß Ýëëåéììá ôçò ôÜîçò ôïõ 1,3 äéó. åõñþ.

Äéá÷åßñéóç áðïèåìáôéêþí Ôï óêÜíäáëï ìå ôá äïìçìÝíá ïìüëïãá äåí åßíáé ðáñÜ ôï ðéï ðñüóöáôï åðåéóüäéï óôç äéáäéêáóßá êáôáëÞóôåõóçò ôùí áðïèåìáôéêþí ôùí áóöáëéóôéêþí ôáìåßùí ðïõ ðñáãìáôïðïéåßôáé åäþ êáé äåêáåôßåò ìå ôç óõììåôï÷Þ êáé ôçí áíï÷Þ ôùí êõâåñíÞóåùí. Óå ðñþôç öÜóç, ôï 1950, ìå ôïí áíáãêáóôéêü íüìï 1611/1950 ôá áðïèåìáôéêÜ ôùí ôáìåßùí äåóìåýïíôáí õðï÷ñåùôéêÜ áðü ôçí ÔñÜðåæá ôçò ÅëëÜäïò, ìå Ýíá åõôåëÝò åðéôüêéï, ðïõ êáèïñéæüôáí áðü ôç ÍïìéóìáôéêÞ ÅðéôñïðÞ. Ãéá ôï ìåãáëýôåñï ìÝñïò ôçò ðåñéüäïõ êáôÜ ôçí ïðïßá ßó÷õóå áõôÞ ç äéáäéêáóßá ôï åðéôüêéï áõôü Þôáí êáôÜ ðïëý ÷áìçëüôåñï áðü ôï ôñÝ÷ïí åðéôüêéï êáôáèÝóåùí ôáìéåõôçñßïõ êáé áðü ôïí ðëçèùñéóìü, ìå áðïôÝëåóìá íá ìåéþíåôáé ç ðñáãìáôéêÞ áîßá ôùí êáôáôéèÝìåíùí ðïóþí ôùí áðïèåìáôéêþí. ×áñáêôçñéóôéêü åßíáé ôï ãåãïíüò üôé ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

28

ôçí ðåñßïäï 1951-1954 ôï åðéôüêéï ôïêéóìïý ôùí äéáèÝóéìùí ôùí ôáìåßùí Þôáí 5% êáé 4%, åíþ ï ðëçèùñéóìüò åß÷å öôÜóåé ìÝ÷ñé êáé 15,10%. Ôá Ýôç 1973 êáé 1974 ôï åðéôüêéï ôïêéóìïý Þôáí åðßóçò 5%, åíþ ï ðëçèùñéóìüò Þôáí 15,5% êáé 26,8% áíôßóôïé÷á (âë. ó÷åôéêü ðßíáêá). Ôï ÷åéñüôåñï åßíáé üôé, üôáí ôá ôáìåßá (1992) ÷ñåéÜóôçêáí ÷ñÞìáôá ãéá íá êáëýøïõí ôñÝ÷ïõóåò áíÜãêåò (ð.÷., óõíôÜîåéò), áíáãêÜóôçêáí íá äáíåéóôïýí áðü ôéò åìðïñéêÝò ôñÜðåæåò ìå åðéôüêéï 32%, ðáñ’ üôé ç äÝóìåõóç ôùí áðïèåìáôéêþí ôïõò ãéíüôáí ìå åðéôüêéï 18%, ìå áðïôÝëåóìá íá äçìéïõñãçèïýí ìå áõôü ôïí ôñüðï ðëáóôÜ åëëåßììáôá. Ïé áðþëåéåò áðü áõôÞ ôç ìïñöÞ «áîéïðïßçóçò» ôùí áðïèåìáôéêþí ìÝ÷ñé ôá ôÝëç ôçò äåêáåôßáò ôïõ 1990 áíÝñ÷ïíôáé, óýìöùíá ìå õðïëïãéóìïýò, óôá 80 äéó. åõñþ, êáé ìÜëéóôá óå ìéá ðåñßïäï ðïõ ôï áóöáëéóôéêü óýóôçìá âñéóêüôáí óå ðåñßïäï óõóóþñåõóçò, áöïý ðëÞñùíå óõíôÜîåéò óå ëßãïõò óõíôáîéïý÷ïõò êáé åéóÝðñáôôå åéóöïñÝò áðü ðïëëïýò áóöáëéóìÝíïõò. Ç ÔñÜðåæá ôçò ÅëëÜäïò ìå ôá ÷ñÞìáôá ôùí åñãáæïìÝíùí ÷ñçìáôïäüôçóå ôéò åìðïñéêÝò ôñÜðåæåò, ïé ïðïßåò, ìå ôç óåéñÜ ôïõò, ÷ñçìáôïäüôçóáí ìå ôç ìïñöÞ ÷áìçëüôïêùí äáíåßùí ôéò åðé÷åéñÞóåéò ðñïêåéìÝíïõ íá óôçñé÷ôåß ç ãïñãÞ êáé åðéôáêôéêÞ áíÜðôõîç ôïõ åëëçíéêïý êáðéôáëéóìïý êáôÜ ôç ìåôáðïëåìéêÞ ðåñßïäï. Áðü ôç äåêáåôßá ôïõ ’80 äüèçêå ç äõíáôüôçôá óôá áóöáëéóôéêÜ ôáìåßá íá Ý÷ïõí ìÝ÷ñé êáé ôï 10% ôùí áðïèåìáôéêþí ôïõò óå ôßôëïõò äçìïóßïõ êáé áñãüôåñá óå ìåôï÷Ýò. Ôï 1992, åðß ÍÄ, ìå ôï íüìï 2042/1992 ôï ðïóïóôü äéðëáóéÜóôçêå óå 20%, ãéá íá öôÜóåé ôåëéêÜ ôï 1999, åðß ÐÁÓÏÊ, óôï 23% ìå ôï íüìï 2676/1999. Ôá ÷ñÞìáôá ôùí åñãáæïìÝíùí Ýãéíáí áíôéêåßìåíï «ôæüãïõ» óôï ÷ñçìáôéóôÞñéï, óôÞñéîáí ôç ÷ñçìáôéóôçñéáêÞ «öïýóêá», ç ïðïßá, üôáí Ýóêáóå, åß÷å ôñáãéêÝò óõíÝðåéåò ãéá ôá áóöáëéóôéêÜ ôáìåßá. Ç áðþëåéá ôùí áðïèåìáôéêþí ðïõ åðåíäýèçêáí óå ìåôï÷Ýò åðß ÐÁÓÏÊ õðïëïãßæåôáé óå 25%, åíþ ï Ó. Ôóéôïõñßäçò ìßëçóå ãéá áðþëåéá 3,46 äéó. åõñþ. Ôï 2002 øçößóôçêå ï íüìïò 2992, ðïõ åðéôñÝðåé ôéò åðåíäýóåéò êáé óå ðáñÜãùãá ôïõ ÷ñçìáôéóôçñßïõ, åêôüò ôùí ìåôï÷þí êáé ôùí áìïéâáßùí êåöáëáßùí. ¸ôóé, áðü ôï 2005, ìå ôá äïìçìÝíá ïìüëïãá, ï ôæüãïò åðß ôùí áðïèåìáôéêþí Üëëáîå ìïñöÞ. Ôá äïìçìÝíá ïìüëïãá áðïôåëïýí õøçëïý ñßóêïõ ÷ñçìáôéóôçñéáêÜ ðñïúüíôá üðïõ ôï êåöÜëáéï äåóìåýåôáé ãéá Ýíá ìåãÜëï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá (ìÝ÷ñé êáé 20 Ýôç) ìå áâÝâáéç áðüäïóç, êáèþò áõôÞ åîáñôÜôáé áðü ðåñßðëïêåò ïéêïíïìéêÝò ðñïâëÝøåéò. Õðïëïãßæåôáé üôé 2 äéó. åõñþ ôïðïèåôÞèçêáí, ìå áäéáöáíåßò äéáäéêáóßåò, óå ôÝôïéá ïìüëïãá, ìå ìåãÜëåò áðþëåéåò êáé áêüìá ìåãáëýôåñïõò êéíäýíïõò. ¸íá ôåñÜóôéï ðïóü, ðïõ èá áñêïýóå ãéá íá ÷ñçìáôïäïôÞóåé üëá ôá áéôÞìáôá ôùí óõíôáîéïý÷ùí êáé ôùí áóöáëéóìÝíùí, õðïèçêåýôçêå ãéá íá ìðïñÝóåé ï Áëïãïóêïýöçò íá ÷ñçìáôïäïôÞóåé ôá åîïðëéóôéêÜ

swma_9-64.qxp

18/7/2007

6:53 µµ

Page 29

ðñïãñÜììáôá êáé íá êáëýøåé ôéò ìáýñåò ôñýðåò ôïõ ðñïûðïëïãéóìïý, ðáñïõóéÜæïíôáò ìéá åéêüíá éó÷õñÞò ïéêïíïìßáò. Áðü ôçí êõêëïöïñßá ôùí ïìïëüãùí óôï êýêëùìá ôñáðåæþí – ÷ñçìáôéóôçñéáêþí – ôáìåßùí ðñïÝêõøáí ôåñÜóôéá ðïóÜ ðñïìçèåéþí, ôá ïðïßá ðÝñáóáí óôá ÷Ýñéá êåñäïóêüðùí êáé ìéæáäüñùí. Ïé ìßæåò ðïõ áöïñïýóáí ôá ïìüëïãá ðÝíôå ìüíï ôáìåßùí (äçìïóßùí õðáëëÞëùí, äçìïóéïãñÜöùí, öáñìÜêïõ, åöçìåñéäïðùëþí êáé ðñïóùðéêïý áóöáëéóôéêþí ôáìåßùí) îåðÝñáóáí ôá 50 åêáô. åõñþ, ðïóü ëçóôñéêü áêüìá êáé ãéá ôá óõíÞèç ðïóïóôÜ ôùí ðñïìçèåéþí ðïõ éó÷ýïõí óôçí áãïñÜ ôùí ïìïëüãùí. Ôá ðïóïóôÜ ôùí áðïèåìáôéêþí ðïõ ôïðïèåôÞèçêáí óå äïìçìÝíá ïìüëïãá óå ðïëëÝò ðåñéðôþóåéò îåðÝñáóáí ôï äÞèåí üñéï ôïõ 23% (áðü ôï ôáìåßï öáñìÜêïõ, ð.÷., ôïðïèåôÞèçêå óå äïìçìÝíá ïìüëïãá ðïóïóôü 60% ôùí áðïèåìáôéêþí).

ÁíôéáóöáëéóôéêÝò ìåôáññõèìßóåéò Áðü ôá ðáñáðÜíù ðñïêýðôåé üôé äåí õðÜñ÷åé êáìßá «áíôéêåéìåíéêÞ» êñßóç óôá ôáìåßá. Ôï áóöáëéóôéêü áðïôåëåß ìéá ôåñÜóôéá âÜóç áðïôáìßåõóçò, ç ïðïßá, áí äåí õößóôáôï áöáßìáîç, èá ìðïñïýóå íá ðáñÝ÷åé óôïõò áóöáëéóìÝíïõò Ýíá êáëýôåñï åðßðåäï õðçñåóéþí áðü ôï óçìåñéíü. Ðáñ’ üëá áõôÜ, ìå áðåéëÞ ôç ÷ñåïêïðßá, ôçí ôåëåõôáßá äåêáåôßá ïé êõâåñíÞóåéò ñïêáíßæïõí êáé õðïíïìåýïõí ìéá óåéñÜ áðü áóöáëéóôéêÜ äéêáéþ-

ìáôá êáé êáôáêôÞóåéò ôùí åñãáæïìÝíùí, ìå óôü÷ï ôç ìåßùóç ôùí äáðáíþí ãéá ôçí êïéíùíéêÞ áóöÜëéóç (ìåãáëýôåñá ïéêïíïìéêÜ âÜñç óôïõò åñãáæüìåíïõò êáé ëéãüôåñá óôïõò åñãïäüôåò) êáé ôçí åíßó÷õóç ôïõ ñüëïõ ôçò éäéùôéêÞò áóöÜëéóçò. Ôçí ðåñßïäï 1990-1993 ç êõâÝñíçóç ôçò ÍÄ, åðéêáëïýìåíç ôç äÞèåí ïéêïíïìéêÞ åîõãßáíóç, ðÝñáóå ìéá óåéñÜ áðü íïìïèåôéêÝò ðáñåìâÜóåéò, ðñïêáëþíôáò ôéò ðñþôåò ñùãìÝò óôá êåêôçìÝíá áóöáëéóôéêÜ äéêáéþìáôá. ÓõãêåêñéìÝíá, áõîÞèçêáí ïé êáôáâáëëüìåíåò åéóöïñÝò óå ðïëëÝò êáôçãïñßåò áóöáëéóìÝíùí, åðéâëÞèçêáí êñáôÞóåéò áêüìá êáé óå âÜñïò ôùí óõíôáîéïý÷ùí, äçìéïõñãÞèçêáí áóöáëéóìÝíïé äýï ôá÷õôÞôùí (ïé ðñéí êáé ïé ìåôÜ ôï 1993), ìåéþèçêå óôáäéáêÜ ôï ýøïò ôùí êáôáâáëëüìåíùí óõíôÜîåùí, ðåñéïñßóôçêáí ïé áíáðçñéêÝò óõíôÜîåéò, Ýãéíáí ðåñéóóüôåñï áõóôçñÝò ïé ðñïûðïèÝóåéò óõíôáîéïäüôçóçò êáé êáèéåñþèçêå óõììåôï÷Þ êáôÜ 25% ôùí áóöáëéóìÝíùí êáé ôùí óõíôáîéïý÷ùí óôï êüóôïò ôçò áíáãêáßáò öáñìáêåõôéêÞò ðåñßèáëøçò. Áðü ôçí Üëëç ìåñéÜ, ðáñ’ üëï ðïõ ôï ÐÁÓÏÊ ùò áíôéðïëßôåõóç åß÷å äåóìåõôåß ñçôÜ üôé èá êáôáñãïýóå áõôÝò ôéò áíôéáóöáëéóôéêÝò ìåôáññõèìßóåéò, ïé ìåôÝðåéôá êõâåñíÞóåéò ôïõ áêïëïýèçóáí ôçí ßäéá ôáêôéêÞ. ÖôÜíïíôáò óôï óÞìåñá, ôá ðïóïóôÜ ôùí êñáôÞóåùí óôïõò åñãáæüìåíïõò åßíáé áðü ôá õøçëüôåñá óôçí ÅÅ êáé ïé ðáñï÷Ýò áðü ôéò ÷áìçëüôåñåò (ôï 70% ôùí óõíôÜîå-

ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

29

swma_9-64.qxp

18/7/2007

6:53 µµ

Page 30

ùí ôïõ ÉÊÁ óõíùóôßæïíôáé óôá êáôþôáôá üñéá). Ôá íåïöéëåëåýèåñá ó÷Ýäéá ôïõ ÊáñáìáíëÞ ãéá ôï áóöáëéóôéêü êáé ïé õðïäåßîåéò ôïõ Áëìïýíéá áðïôåëïýí óõíÝ÷åéá ôùí áíôéáóöáëéóôéêþí ìåôáññõèìßóåùí ðïõ Ýãéíáí ôá ðñïçãïýìåíá ÷ñüíéá. Ïé äéáñèñùôéêÝò áëëáãÝò ðïõ ðñïùèïýí óôï áóöáëéóôéêü, ïé ïðïßåò Ý÷ïõí áðïôõðùèåß óå åðßóçìåò ìåëÝôåò (ð.÷., ÏÏÓÁ) êáé ðñïóðáèïýí íá ôéò ðåñÜóïõí ùò åðéâåâëçìÝíåò, óõíïøßæïíôáé êõñßùò óôá åîÞò: • Äçìéïõñãßá óõóôÞìáôïò ôñéþí ðõëþíùí, óýìöùíá ìå ôï ïðïßï ç óýíôáîç èá ÷ùñßæåôáé óå ôñßá ôìÞìáôá: ôç âáóéêÞ, ðïõ èá ôç ÷ïñçãåß ôï êñÜôïò êáé èá áðïôåëåß ôï 20% ôçò óõíïëéêÞò óýíôáîçò, ôçí åðéêïõñéêÞ, ðïõ èá äßíåôáé áðü ôá ôáìåßá (êáé ðéèáíüí áðü éäéùôéêÝò áóöáëéóôéêÝò åôáéñåßåò), èá áðïôåëåß ôï 60% ôçò óõíïëéêÞò êáé èá åîáñôÜôáé áðü ôç óýìâáóç åñãáæüìåíïõ – åñãïäüôç, êáé ôçí åðéðñüóèåôç, ðïõ èá äéáóöáëßæåôáé áðü éäéùôéêÝò áóöáëéóôéêÝò åôáéñåßåò. Óå áõôü ôï ðëáßóéï, ç óýíôáîç óõìðéÝæåôáé óôï åðßðåäï ôçò öôþ÷åéáò, êáèþò ìüíï Ýíá ðïóïóôü 20% åããõÜôáé ôï êñÜôïò, åíþ ôï õðüëïéðï 80% åîáñôÜôáé áðü ôçí ïéêïíïìéêÞ «áðïôåëåóìáôéêüôçôá» ôùí ôáìåßùí, åðáããåëìáôéêþí Þ éäéùôéêþí (óôéò ÇÐÁ ÷éëéÜäåò åðáããåëìáôéêÜ ôáìåßá âñßóêïíôáé óôá ðñüèõñá ôçò ïéêïíïìéêÞò êáôÜññåõóçò, áöÞíïíôáò ôïõò áóöáëéóìÝíïõò ÷ùñßò ðáñï÷Ýò êáé óýíôáîç êáé, âÝâáéá, ÷ùñßò áðïæçìßùóç).

• Áýîçóç ôïõ ïñßïõ óõíôáîéïäüôçóçò óôá 65 ãéá üëïõò, ìå óôü÷ï ôá 67, Þ ôçí 37åôßá ãéá üëïõò, ìå óôü÷ï ôç 40åôßá, êáôáñãþíôáò Ýôóé ôá Þäç ñïêáíéóìÝíá äéêáéþìáôá ôùí åñãáæüìåíùí ãõíáéêþí êáé ôá äéêáéþìáôá ðñüùñçò óõíôáîéïäüôçóçò óå ðïëëÝò êáôçãïñßåò áóöáëéóìÝíùí.

• Áýîçóç ôùí åñãáôéêþí åéóöïñþí ìå ôáõôü÷ñïíç ìåßùóç ôùí êñáôéêþí êáé åñãïäïôéêþí åéóöïñþí, ôçí þñá ðïõ ïé åñãïäüôåò êáé ôï êñÜôïò åðéäßäïíôáé óå Üãñéá åéóöïñïäéáöõãÞ êáé åéóöïñïêëïðÞ.

• ÓôáäéáêÞ êáôÜñãçóç ôùí âáñÝùí êáé áíèõãéåéíþí, óôá ïðïßá Ý÷ïõí åíôá÷èåß ðïëý ëéãüôåñåò êáôçãïñßåò åñãáæïìÝíùí áðü áõôÝò ðïõ ðñáãìáôéêÜ õðÜñ÷ïõí, ìå áðïôÝëåóìá Ýíáò ìåãÜëïò áñéèìüò åñãáæïìÝíùí íá âéþíåé Üèëéåò êáé åðéêßíäõíåò åñãáóéáêÝò óõíèÞêåò ÷ùñßò êáìßá åðéðëÝïí ðáñï÷Þ Þ ðñïóäïêßá.

• Õðïëïãéóìüò ôùí óõíôÜîåùí ìå âÜóç ôï ìÝóï üñï ôùí ìéóèþí ïëüêëçñçò ôçò åñãáóéáêÞò æùÞò Þ ôçò ôåëåõôáßáò äåêáåôßáò, ìÝôñï ôï ïðïßï ïäçãåß óå óçìáíôéêÞ ìåßùóç ôçò óýíôáîçò (óÞìåñá éó÷ýåé ï ìÝóïò üñïò ôçò ôåëåõôáßáò ðåíôáåôßáò).

• Óõã÷ùíåýóåéò ôáìåßùí ìå óôü÷ï ôçí åîßóùóç ôùí óõíôÜîåùí êáé ôùí ðáñï÷þí ðñïò ôá êÜôù.

• ÌåôáôñïðÞ ôïõ óõóôÞìáôïò áðü áíáäéáíåìçôéêü óå êåöáëáéïðïéçôéêü, ðñÜãìá ðïõ óçìáßíåé üôé ç êÜëõøç ôùí óõíôÜîåùí êáé ôùí õðüëïéðùí áóöáëéóôéêþí ðáñï÷þí äå èá åîáñôÜôáé áðü ôï áí êÜðïéïò ðëÞñùóå ìéá æùÞ áóöÜëéóôñá, áëëÜ ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

30

áðü ôï áí èá Ý÷ïõí êáëÝò áðïäüóåéò ïé åðåíäýóåéò ôùí áðïèåìáôéêþí (ð.÷., ôá äïìçìÝíá ïìüëïãá!).

• ÐåñáéôÝñù äéÜóðáóç ôùí áóöáëéóìÝíùí, åêôüò áðü ôï äéá÷ùñéóìü óå ðñéí êáé ìåôÜ ôï 1993 áóöáëéóìÝíïõò, þóôå íá ãßíåôáé áêüìá ðéï äýóêïëïò ï óõíôïíéóìüò ôùí åñãáôéêþí áãþíùí.

Ç óôÜóç ôùí êïììÜôùí êáé ôùí óõíäéêÜôùí Ïé ðáñáðÜíù ðñïôÜóåéò, áí åöáñìïóôïýí, áðïôåëïýí ðñáãìáôéêÞ âüìâá óôá èåìÝëéá ôçò êïéíùíéêÞò áóöÜëéóçò. Ç êõâÝñíçóç ôéò ðáñïõóéÜæåé ùò áíáãêáßåò ðñïêåéìÝíïõ íá «íïéêïêõñåõôåß» ôï áóöáëéóôéêü óýóôçìá. Ãéá ôç ëçóôåßá ôùí áðïèåìáôéêþí ñß÷íåé ôï âÜñïò óôéò äéïéêÞóåéò ôùí ôáìåßùí êáé óôçí ðåñßïäï ôïõ ÷ñçìáôéóôçñßïõ åðß ÐÁÓÏÊ, ðáñ’ üëï ðïõ Ýíá ôåñÜóôéï ðïóïóôü ôïõ êüóìïõ (ðÜíù áðü 60%) êáôáëïãßæåé åõèÝùò ðïëéôéêÝò åõèýíåò óôçí êõâÝñíçóç. Áêüìá êáé ç õðï÷ñåùôéêÞ áðïðïìðÞ ôïõ Ôóéôïõñßäç Ýãéíå ìå ðñüó÷çìá ôéò êïìðßíåò ôïõ Å. Ðáðáäüðïõëïõ, åéäéêïý ãñáììáôÝá ôïõ Õðïõñãåßïõ Áðáó÷üëçóçò. Ôï ÐÁÓÏÊ åóôéÜæåé óôï óêÜíäáëï ìå ôá äïìçìÝíá ïìüëïãá ðñïóðáèþíôáò íá êåñäßóåé ðüíôïõò Ýíáíôé ôçò ÍÄ. ÊÜíåé ëüãï ãéá åðéóôñïöÞ ôùí êëåììÝíùí áðü ôá äïìçìÝíá ïìüëïãá êáé åðéññßðôåé åõèýíåò óôç ÍÄ, åíþ ãéá üëåò ôéò ðñïçãïýìåíåò ëçóôåßåò ðïõ Ýãéíáí óôá ôáìåßá ôçñåß ôç óôÜóç «ðåñáóìÝíá îå÷áóìÝíá». Óôï ðñüóöáôï óõíÝäñéï ôïõ êüììáôïò ï ÐáðáíäñÝïõ Ýêáíå ãåíéêüëïãç áíáöïñÜ óôï áóöáëéóôéêü, ìéëþíôáò ãéá «áíáãêáéüôçôá» íá áíïßîåé Üìåóá ï «äéÜëïãïò» ãéá ôï áóöáëéóôéêü, ÷ñçóéìïðïéþíôáò üìùò ôï áðåéëçôéêü êñéôÞñéï ôçò «âéùóéìüôçôáò ôïõ óõóôÞìáôïò». Êñßíïíôáò áðü ôç óôÜóç ôïõ ÐÁÓÏÊ êáé ùò ðñïçãïýìåíçò êõâÝñíçóçò áëëÜ êáé ùò óçìåñéíÞò áíôéðïëßôåõóçò áðÝíáíôé óôá íåïöéëåëåýèåñá ìÝôñá ôçò êõâÝñíçóçò, Ý÷ïõìå êÜèå ëüãï íá ðéóôåýïõìå üôé áíáöÝñåôáé óôçí ßäéá Þ ðáñüìïéá «áíáãêáéüôçôá» ãéá ôçí ïðïßá êÜíïõí ëüãï ï ÊáñáìáíëÞò êáé ï Áëìïýíéá. Ôï ÊÊÅ õðïóôçñßæåé ôç äçìüóéá êáé ðëÞñç áóöÜëéóç ãéá üëïõò. Ôï óçìáíôéêüôåñï ðñüâëçìá üìùò ìå ôï ÊÊÅ Ý÷åé íá êÜíåé ìå ôçí áðïìïíùôéêÞ óôÜóç ðïõ ôçñåß óôçí ïñãÜíùóç ôùí áãþíùí êáé ôçí õðïôßìçóç ôùí äõíáôïôÞôùí ðïõ õðÜñ÷ïõí íá áíáôñÝøïõìå ôçí ðïëéôéêÞ ôçò êõâÝñíçóçò. Ï Óõíáóðéóìüò êáôáããÝëëåé ôç äéá÷ñïíéêÞ ëçóôåßá ôùí ôáìåßùí êáé êÜíåé ëüãï ãéá êÜëõøç üëùí ôùí æçìéþí êáé ãéá Üìåóç êáé Ýíôïêç åðéóôñïöÞ ôùí ÷ñçìÜôùí ðïõ åðåíäýèçêáí óå äïìçìÝíá ïìüëïãá. Äåí áðïññßðôåé üìùò ôçí áñ÷Þ ôçò áíôáðïäïôéêüôçôáò êáé üóïí áöïñÜ ôç ëåéôïõñãßá ôùí ôáìåßùí õðïóôçñßæåé ôçí «åðåíäõôéêÞ äéá÷åßñéóç» ôùí áðïèåìáôéêþí, æçôþíôáò ôáõôü÷ñïíá (ðþò Üñáãå;) áóöÜëåéá ôùí ÷ñçìÜôùí. Ôá óõíäéêÜôá ÃÓÅÅ êáé ÁÄÅÄÕ óå åðßðåäï áéôçìÜôùí åìöáíßæïíôáé íá áðáéôïýí áðïêáôÜóôáóç

swma_9-64.qxp

18/7/2007

6:53 µµ

Page 31

ôçò æçìéÜò áðü ôá äïìçìÝíá ïìüëïãá. ÌÝíïíôáò ìüíï óôá ëüãéá, ìéëÜíå ãéá óôáäéáêÞ (ãéáôß ôüóç ìåôñéïðÜèåéá;) åðéóôñïöÞ ôùí áðùëåéþí áðü ôç äéá÷åßñéóç ôùí ôáìåßùí áðü ôï 1950 ìÝ÷ñé óÞìåñá. Óôï åðßðåäï ôçò ïñãÜíùóçò ôïõ áãþíá üìùò äåí Ýêáíáí êáìßá ðñáãìáôéêÞ ðñïóðÜèåéá íá ïñãáíþóïõí ôéò áðåñãßåò ôçò ÐñùôïìáãéÜò êáé ôçò 15/5 êáé, áíôß íá ðÜñïõí áðüöáóç ãéá êëéìÜêùóç êáé óõíÝ÷åéá ôïõ áãþíá, Ýäùóáí ñáíôåâïý óôç ÄÅÈ. Ïé çãåóßåò ôùí óõíäéêÜôùí äéáôåßíïíôáé üôé êÜèå ðñïóðÜèåéá áíôéáóöáëéóôéêÞò ìåôáññýèìéóçò èá áðïôåëÝóåé áéôßá ðïëÝìïõ ìå ôçí êõâÝñíçóç, áëëÜ áîßæåé íá óçìåéþóïõìå üôé éêáíïðïéçôéêÞ ãñáììÞ Üìõíáò áðÝíáíôé óôéò ìåôáññõèìßóåéò èåùñïýí ôéò êáôáêôÞóåéò üðùò áõôÝò äéáìïñöþèçêáí ìåôÜ ôçí ðåñßïäï 19901993, êáôÜ ôçí ïðïßá, üðùò áíáöÝñèçêå êáé ðáñáðÜíù, ç êõâÝñíçóç ÌçôóïôÜêç êáôÜñãçóå ìéá óåéñÜ áðü êåêôçìÝíá áóöáëéóôéêÜ äéêáéþìáôá. Ôï åñãáôéêü êßíçìá ïöåßëåé íá ðáëÝøåé ãéá åñãáôéêü Ýëåã÷ï óôç äéïßêçóç êáé óôç äéá÷åßñéóç ôùí ôáìåßùí. Áõôü óçìáßíåé üôé ï Ýëåã÷ïò èá áóêåßôáé êáôåõèåßáí áðü ôïõò åêëåãìÝíïõò åñãÜôåò, èá õðÜñ÷åé äåäïìÝíï êáíïíéóôéêü ðëáßóéï, Üñóç áðïññÞôïõ êáé äéêáßùìá âÝôï áðü ôïõò ßäéïõò ôïõò åñãáæüìåíïõò óôéò áðïöÜóåéò ôçò åêëåãìÝíçò äéïßêçóçò. Ôá áðïèåìáôéêÜ ôùí ôáìåßùí èá ðñÝðåé íá äéáóöáëßæïíôáé ìå ôç ëïãéêÞ ôçò áðïôáìßåõóçò êáé ü÷é ôçò åðÝíäõóçò, ðïõ ïäçãåß áíáðüöåõêôá óôçí êåñäïóêïðéêÞ ëïãéêÞ êáé óôïí ôæüãï. ÐñÝðåé íá åðéóôñáöïýí óôá áóöáëéóôéêÜ ôáìåßá ôùí åñãáæïìÝíùí üëá ôá êëåììÝíá, üëåò ïé ìßæåò êáé ïé ðñïìÞèåéåò ðïõ êáñðþèçêáí åñãïäüôåò êáé êõâåñíÞóåéò áðü ôç äéá÷ñïíéêÞ «áîéïðïßçóç» ôùí áðïèåìáôéêþí. Ãéá ôçí êáôÜóôáóç óôá ôáìåßá åõèýíïíôáé ïé êõâåñíÞóåéò êáé ïé êáðéôáëéóôÝò, êáé áõôïß åßíáé ðïõ ðñÝðåé íá ðëçñþóïõí ôï êüóôïò. Ïé áóöáëéóôéêÝò «ìåôáññõèìßóåéò» áðïóêïðïýí

óôç ìåôÜèåóç ôïõ êüóôïõò ôçò ëçóôåßáò óôïõò åñãáæüìåíïõò êáé óôçí áêüìá ìåãáëýôåñç áýîçóç ôùí ðåñéèùñßùí êÝñäïõò ôùí êáðéôáëéóôþí. Ï áãþíáò ãéá ôï áóöáëéóôéêü èá ðñÝðåé íá ðåñéëáìâÜíåé ôç äéåêäßêçóç êáé ôç äéáóöÜëéóç üëùí ôùí áóöáëéóôéêþí äéêáéùìÜôùí ðïõ åß÷áí êáôáêôçèåß êáé ôç äéåýñõíóÞ ôïõò. Óôü÷ïò ðñÝðåé íá åßíáé ìéá êïéíùíéêÞ áóöÜëéóç ãéá üëïõò (åñãáæüìåíïõò, Üíåñãïõò, ìåôáíÜóôåò, áíÜðçñïõò) ìå Ýîïäá ôùí åñãïäïôþí êáé ôïõ êñÜôïõò.

Áíôåðßèåóç ÁñéóôåñÜò êáé óõíäéêÜôùí Ôï åñãáôéêü êßíçìá ðñÝðåé íá äéåêäéêÞóåé êáé ôï ôåëåõôáßï åõñþ áðü ôá êëåììÝíá, ü÷é ìüíï ãéá íá áðïêáôáóôáèïýí ôá áðïèåìáôéêÜ, áëëÜ êõñßùò ãéá íá öñÜîåé ï äñüìïò óôçí åðåñ÷üìåíç áíôéäñáóôéêÞ áóöáëéóôéêÞ ìåôáññýèìéóç. Ç ðáíåñãáôéêÞ áðåñãßá ôçò 15çò ÌÜç (ðïõ Ýãéíå ãéá ôçí åðéóôñïöÞ ôùí êëåììÝíùí) ðñÝðåé íá âñåé óõíÝ÷åéá, óå áíôßèåóç ìå ôç óõìâéâáóôéêÞ óôÜóç ôùí óõíäéêÜôùí, ðïõ äßíïõí üëá ôá ðåñéèþñéá åëéãìþí óôïí ÊáñáìáíëÞ. Ôï ôåëåõôáßï äéÜóôçìá õðÞñîáí áãþíåò ðïõ ìáò Ýäùóáí ôï ðáñÜäåéãìá ãéá ôï ðþò íá áíôéóôáèïýìå êáé íá íéêÞóïõìå. Ï ðáñáôåôáìÝíïò áãþíáò ôïõ öïéôçôéêïý êéíÞìáôïò ìáæß ìå ôïõò êáèçãçôÝò áêýñùóå ôá ó÷Ýäéá ôçò ÃéáííÜêïõ êáé ôçò êõâÝñíçóçò ãéá ôá éäéùôéêÜ ÁÅÉ. Ðáëáéüôåñá, ç ìáæéêüôçôá ôçò ðáíåñãáôéêÞò áðåñãßáò åíÜíôéá óôï áóöáëéóôéêü ôïõ Ãéáííßôóç ïäÞãçóáí óôç íßêç ÷Üñç óôçí åíüôçôá ôïõ åñãáôéêïý êéíÞìáôïò. Ç ÁñéóôåñÜ Ý÷åé êáèÞêïí íá ðÜñåé ðñùôïâïõëßåò ãéá ôçí ïñãÜíùóç ôÝôïéïõ åßäïõò áãþíùí, íá áðáéôÞóåé áðü ôá óõíäéêÜôá áãþíåò ìå äéÜñêåéá, áðïöáóéóôéêüôçôá êáé ñéæïóðáóôéóìü, óôï äñüìï ðïõ ìáò Ýäåéîáí ïé äÜóêáëïé, ïé öïéôçôÝò, ïé ðáíåðéóôçìéáêïß.

ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

31

swma_9-64.qxp

18/7/2007

6:53 µµ

Page 32

Íåïöéëåëåõèåñéóìüò & Áíôßóôáóç

Õãåßá, öôþ÷åéá êáé êïéíùíéêÞ áíéóüôçôá Áíôþíçò ÊáñáâÜò á óôïé÷åßá ôùí åðßóçìùí óôáôéóôéêþí ãéá ôç öôþ÷åéá åßíáé áðïêáëõðôéêÜ. Óôçí åðï÷Þ ôïõ íåïöéëåëåõèåñéóìïý, ôçò ðïñåßáò ðñïò ôçí ÏÍÅ ôïõ Óçìßôç ðïõ ðñïçãÞèçêå êáé ôùí ìåôáññõèìßóåùí ôïõ ÊáñáìáíëÞ óÞìåñá, ç öôþ÷åéá êáé ç áíéóüôçôá äéáñêþò äéåõñýíïíôáé, ãßíåôáé ìüíéìåò êáé ðáñáôåôáìÝíåò. Ç ìÜ÷ç åíÜíôéá óå áõôÞ ôçí ðïëéôéêÞ Ý÷åé êåíôñéêÞ óçìáóßá ãéá ôï åðßðåäï äéáâßùóçò ôùí åñãáæïìÝíùí êáé ôùí ëáúêþí óôñùìÜôùí áëëÜ êáé ãéá ôéò ðñïïðôéêÝò ôïõ åñãáôéêïý êéíÞìáôïò. ÁðÝíáíôé óôá áäéÝîïäá ôçò ðïëéôéêÞò êáé óõíäéêáëéóôéêÞò áíôéðïëßôåõóçò ðñÝðåé íá äéáìïñöþóïõìå ìéá ðïëéôéêÞ áíôßóôáóçò óôç íåïöéëåëåýèåñç åðßèåóç.

Ô

Ðßóù áðü ôç âéôñßíá Æïýìå óå ìéá ÷þñá üðïõ ôï 24% ôïõ ðëçèõóìïý âñßóêåôáé êÜôù áðü ôï üñéï ôçò öôþ÷åéáò. Ôï üñéï öôþ÷åéáò áíôéóôïé÷åß óå åôÞóéï åéóüäçìá 5.650 åõñþ áíÜ Üôïìï êáé 11.865 åõñþ áíÜ ôåôñáìåëÞ ïéêïãÝíåéá ãéá ôï 2004. Ìå âÜóç ôïí õðïëïãéóìü áõôü 872.000 íïéêïêõñéÜ êáé 2.258.000 Üíèñùðïé âñßóêïíôáé êÜôù áðü áõôü ôï üñéï. Ç åéêüíá åßíáé óôçí ðñáãìáôéêüôçôá áêüìá ÷åéñüôåñç, ãéáôß åßíáé âÝâáéï üôé ïé óôáôéóôéêÝò áãíïïýí ìåãÜëá ôìÞìáôá ôïõ ðëçèõóìïý, üðùò ïé ìåôáíÜóôåò. Ôá ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

32

óôñþìáôá ðïõ ðëÞôôïíôáé êõñßùò åßíáé ïé ãõíáßêåò (ðïóïóôü 20,9% Ýíáíôé 18,3% ôùí áíäñþí), ôá ðáéäéÜ, ìå ðïóïóôü 19,4%, åíþ 6 óôïõò 10 óõíôáîéïý÷ïõò ëáìâÜíïõí êÜôù áðü 500 åõñþ ôï ìÞíá óýíôáîç êáé áðïôåëïýí ôï 27% ôùí öôù÷þí. Áðü ôï 1.200.000 ìåôáíÜóôåò ïé ðåñéóóüôåñïé æïõí óå óõíèÞêåò ðáñáíïìßáò (50%) êáé åîáèëßùóçò. ÐáñÜëëçëá ìå ôç äéåýñõíóç ôçò öôþ÷åéáò äéåõñýíåôáé êáé ç áíéóüôçôá. Ôï ðëïõóéüôåñï 20% áðïëáìâÜíåé ôï 40,4% ôùí åéóïäçìÜôùí êáé ôï öôù÷üôåñï 20% ðåñéïñßæåôáé óôï 7% ôùí åéóïäçìÜôùí.

Ôá áßôéá ôçò öôþ÷åéáò: ç íåïöéëåëåýèåñç åðßèåóç Ç íåïöéëåëåýèåñç ðïëéôéêÞ åßíáé ðñþôá áð’ üëá ìéá ôáîéêÞ ðïëéôéêÞ ðïõ åðé÷åéñåß äéáñêþò íá äéáôçñÞóåé êáé íá áõîÞóåé ôï ðïóïóôü êÝñäïõò ìÝóù ôïõ ÷ôõðÞìáôïò ôïõ åñãáôéêïý êüóôïõò êáé ìå ìï÷ëü ôï êáðéôáëéóôéêü êñÜôïò áíáäéáíÝìåé ôïí Üìåóï êáé Ýììåóï (êïéíùíéêü) ìéóèü ðñïò üöåëïò ôïõ êåöáëáßïõ. Ç óõññßêíùóç ôïõ êñÜôïò ðïõ åõáããåëßæïíôáé ïé íåïöéëåëåýèåñïé áöïñÜ áðïêëåéóôéêÜ ôéò ðåñéêïðÝò óôéò êïéíùíéêÝò äáðÜíåò. Ôï êñÜôïò áðü ôçí Üðïøç ôùí äáðáíþí ãßíåôáé ìåãáëýôåñï üóïí áöïñÜ ôïõò êáôáóôáëôéêïýò ìç÷áíéóìïýò êáé ôéò åîï-

swma_9-64.qxp

18/7/2007

6:53 µµ

Page 33

ðëéóôéêÝò äáðÜíåò. Éäéáßôåñá ôï åëëçíéêü êñÜôïò áíáäåéêíýåôáé ðñùôáèëçôÞò ôùí åîïðëéóìþí, äéáèÝôïíôáò ôï õøçëüôåñï ðïóïóôü (4,1% ôïõ ÁÅÐ ôï 2003) óôçí Å.Å., åíþ åßíáé óôçí ôñßôç èÝóç óôïí êüóìï, ìåôÜ ôçí Êßíá êáé ôçí Éíäßá, óå äáðÜíåò ãéá ôçí áãïñÜ óõìâáôéêþí ïðëéêþí óõóôçìÜôùí. Ôçí ðåñßïäï 1974-1982 õðÞñîå óôçí ÅëëÜäá ìéá èåáìáôéêÞ Üíïäïò ôïõ åðéðÝäïõ æùÞò êáé ðåñßèáëøçò åîáéôßáò ôïõ éó÷õñïý äéåêäéêçôéêïý êéíÞìáôïò ôçò Ìåôáðïëßôåõóçò, ðïõ ìðïñïýóå íá áðïóðÜóåé êáôáêôÞóåéò óå ðåñßïäï êáðéôáëéóôéêÞò áíÜðôõîçò. Ç äéáäéêáóßá áõôÞ Ý÷åé áñ÷ßóåé íá ãõñßæåé ðñïò ôá ðßóù. Ç åðßèåóç ôïõ íåïöéëåëåõèåñéóìïý áöïñÜ ôï óýíïëï ôùí üñùí æùÞò ôçò åñãáôéêÞò ôÜîçò êáé ôùí ëáúêþí óôñùìÜôùí. Ìðïñåß íá ðñïùèåßôáé ôìçìáôéêÜ ãéá ëüãïõò ôáêôéêÞò, áëëÜ ôï ó÷Ýäéï áíáôñïðÞò ôùí åñãáôéêþí êáôáêôÞóåùí êáé äéêáéùìÜôùí åßíáé óõíïëéêü: óôï åñãáóéáêü, óôï áóöáëéóôéêü-óõíôáîéïäïôéêü, óôç öïñïëïãßá, óôçí åêðáßäåõóç, óôçí Õãåßá.

1) Óôï åñãáóéáêü ç êõâÝñíçóç ÊáñáìáíëÞ åðé÷åéñåß ôçí åöáñìïãÞ ìéáò óåéñÜò áíôåñãáôéêþí ñõèìßóåùí ãéá ôçí êáôáóôñáôÞãçóç ôïõ 8ùñïõ, ôç ìåßùóç ôïõ êüóôïõò ôùí õðåñùñéþí, ôçí åðÝêôáóç ôçò åëáóôéêÞò åñãáóßáò, ôï íÝï êáíïíéóìü óôéò ÄÅÊÏ, ôç óôáäéáêÞ áíôéêáôÜóôáóç ôïõ ìüíéìïõ ðñïóùðéêïý áðü óõìâáóéïý÷ïõò. Óôçí ÅëëÜäá ïé åñãáæüìåíïé äïõëåýïõí 42,2 þñåò êáôÜ ìÝóï üñï ôçí åâäïìÜäá, Ýíáíôé 37,5 ðïõ åßíáé ï ìÝóïò üñïò ôùí 25 ÷ùñþí ôçò Å.Å., êáé Ý÷ïõí ôéò ÷áìçëüôåñåò áðïäï÷Ýò óôçí Å.Å. ôùí «15». Ôï Ðñüãñáììá Óôáèåñüôçôáò êáé ÁíÜðôõîçò ðïõ õðÝâáëå ç åëëçíéêÞ êõâÝñíçóç óôçí ÅõñùðáúêÞ ÅðéôñïðÞ ðñïâëÝðåé ìåßùóç ôïõ åëëåßììáôïò, ðïõ èá ðñïÝëèåé áðü ôçí ïíïìáóôéêÞ ìåßùóç (åðéðëÝïí ôçò ìåßùóçò ëüãù ðëçèùñéóìïý!) ôùí óõíïëéêþí äáðáíþí ãéá ìéóèïýò: áðü 8,7 äéó. åõñþ ãéá ìéóèïýò ôï 2006 óå 8,6 äéó. åõñþ ôï 2007, óå 7,7 äéó. ôï 2008 êáé óå 7,5 äéó. åõñþ ôï 2009! Ôçí ßäéá þñá ôï åëëçíéêü êåöÜëáéï åß÷å ôç ìåãáëýôåñç áðïäïôéêüôçôá óôçí Åõñùæþíç.

2) Ç áíåñãßá öôÜíåé óôï ôÝôáñôï õøçëüôåñï ðïóïóôü óôéò ÷þñåò ôïõ ÏÏÓÁ, ìåôÜ ôçí Ðïëùíßá, ôç Ëéèïõáíßá êáé ôçí Éóðáíßá.

To «åíäéáöÝñïí» üëùí ôùí êõâåñíÞóåùí ôçò Å.Å. ãéá ôçí áíåñãßá åßíáé ðñïó÷çìáôéêü ãéá íá ìç äéáôáñá÷ôåß ç êïéíùíéêÞ ïìáëüôçôá êáé ãéá íá áîéïðïéÞóïõí ôï åíåñãü åñãáóéáêÜ äõíáìéêü ãéá ôçí ïéêïíïìéêÞ åêìåôÜëëåõóç. Ôá ìÝôñá ðïõ Ý÷åé áðïöáóßóåé ç Å.Å. óôï ðëáßóéï ôçò «óôñáôçãéêÞò ôçò Ëéóáâüíáò» åßíáé ç flexicurity (åëáóôéêÞ åñãáóßá ìå «áóöÜëåéá») êáé ôá safety nets (äß÷ôõá áóöáëåßáò), äçëáäÞ ç åðÝêôáóç ôçò åëáóôéêÞò åñãáóßáò êáé ç ðáñï÷Þ õðïôõðùäþí ðáñï÷þí óå åðßðåäï öéëáíèñùðßáò ãéá üóïõò ðÝöôïõí êÜôù áðü ôï üñéï ôçò öôþ÷åéáò. Ç ðïéüôçôá ôïõ êïéíùíéêïý êñÜôïõò áíôß íá êñßíåôáé êõñßùò áðü ôá åðßðåäá ôùí äé-

êáéùìÜôùí ðïõ äéáóöáëßæåé êáèïñßæåôáé ðëÝïí áðü ôï öéëïäþñçìá ðïõ äßíåé óôïõò áðüñïõò. Ç êõâÝñíçóç, ãéá íá äéêáéïëïãÞóåé ôçí ðïëéôéêÞ ôçò, åðéêáëåßôáé ôá åëëåßììáôá ôïõ êñáôéêïý ðñïûðïëïãéóìïý êáé ôïõò ðåñéïñéóìÝíïõò ðüñïõò êáé ðñïóðáèåß íá óôñÝøåé ôá äéÜöïñá ôìÞìáôá ôçò åñãáôéêÞò ôÜîçò ôï Ýíá áðÝíáíôé óôï Üëëï: ôïõò åñãáæüìåíïõò óôïí éäéùôéêü ôïìÝá åíÜíôéá óôïõò åñãáæüìåíïõò óôï Äçìüóéï êáé üëïõò åíÜíôéá óôïõò ìåôáíÜóôåò. Ðñüêåéôáé ãéá ôåñÜóôéï øÝìá: Ôïí êñáôéêü ðñïûðïëïãéóìü, üðùò êáé ôá êÝñäç ôùí ôñáðåæþí êáé ôùí âéïìç÷Üíùí, ôá ðáñÜãåé ç åñãáôéêÞ ôÜîç ùò óýíïëï ìå ôçí õðåñáîßá ðïõ êëÝâïõí ïé êáðéôáëéóôÝò êáé ôï êñÜôïò. ÊáíÝíá ôìÞìá ôçò åñãáôéêÞò ôÜîçò, áíåîÜñôçôá áðü ôçí ðáñáãùãéêüôçôÜ ôïõ, äåí áðïóðÜ õðåñáîßá áðü ôïõò Üëëïõò åñãÜôåò.

Áóöáëéóôéêü 3) Óôï Áóöáëéóôéêü, ôï óêÜíäáëï ìå ôá äïìçìÝíá ïìüëïãá åßíáé Üêñùò áðïêáëõðôéêü. Ôï Áóöáëéóôéêü áðïôåëåß ìéá ôåñÜóôéá âÜóç áðïôáìßåõóçò, ðïõ, áí äåí õößóôáôï áöáßìáîç, èá ìðïñïýóå íá ðáñÝ÷åé óôïõò áóöáëéóìÝíïõò Ýíá ðïëý êáëýôåñï åðßðåäï õðçñåóéþí áðü ôï óçìåñéíü. Ôá áðïèåìáôéêÜ ôïõò ÷ñçóéìïðïéÞèçêáí ðáëéüôåñá ãéá íá ÷ñçìáôïäïôçèïýí ôá äùñåÜí «äÜíåéá» ðñïò ôïõò âéïìç÷Üíïõò ôéò äåêáåôßåò ôïõ ’60 êáé ôïõ ’70, ãéá ôçí áíÜðôõîç ôùí ôñáðåæþí ôï ’80 êáé ôï ’90, ãéá íá «ëáäùèåß» ç öïýóêá ôïõ ÷ñçìáôéóôçñßïõ ôï 2000 êáé, óÞìåñá, ãéá ôá åîïðëéóôéêÜ ðñïãñÜììáôá êáé ôïõò ðñïûðïëïãéóìïýò ôïõ Áëïãïóêïýöç. Óôá 3 ÷ñüíéá ôçò Í.Ä. ç åéóöïñïäéáöõãÞ êáé ç åéóöïñïêëïðÞ óôï ÉÊÁ Ý÷ïõí õðåñäéðëáóéáóôåß. Êáé üìùò ç êõâÝñíçóç Ý÷åé ôï èñÜóïò íá ìéëÜåé ãéá «áíáãêáßåò ôïìÝò êáé ìåôáññõèìßóåéò», åííïþíôáò ôçí áýîçóç ôùí ïñßùí çëéêßáò óõíôáîéïäüôçóçò, ôçí áýîçóç ôùí åñãáôéêþí åéóöïñþí, ôç ìåßùóç ôùí óõíôÜîåùí êáé ôçí ðëÞñç êáôÜñãçóç ôùí áóöáëéóôéêþí äéêáéùìÜôùí ãéá ôïõò íÝïõò áóöáëéóìÝíïõò. Äåí õðÜñ÷åé êáìéÜ «áíôéêåéìåíéêÞ» êñßóç óôá Ôáìåßá. Ç ïéêïíïìéêÞ âÜóç ôïõò åðéôñÝðåé ü÷é ìüíïí ôç äéáôÞñçóç, áëëÜ ôçí ïõóéáóôéÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

33

swma_9-64.qxp

18/7/2007

6:53 µµ

Page 34

êÞ âåëôßùóç ôùí áóöáëéóôéêþí ðñïóäïêéþí ìáò.

4) Ôï öïñïëïãéêü óýóôçìá äéåõñýíåé ôéò êïéíùíéêÝò áíéóüôçôåò. Ïé Ýììåóïé öüñïé, ðïõ ðëÞôôïõí êáôÜ êýñéï ëüãù ôá ëáúêÜ óôñþìáôá, áíôéðñïóùðåýïõí ðåñéóóüôåñï áðü 60% ôïõ êñáôéêïý åéóïäÞìáôïò êáé Ý÷ïõí ôçí ôÜóç íá áõîÜíïíôáé óå ó÷Ýóç ìå ôïõò Üìåóïõò öüñïõò. Ôçí ßäéá þñá ç öïñïëïãßá áõîÜíåôáé ãéá ôïõò ìéóèùôïýò êáé ôïõò óõíôáîéïý÷ïõò (öôÜíïíôáò óôï 30%), åíþ ãéá ôéò åðé÷åéñÞóåéò ðñïâëÝðåôáé ìåßùóç ôçò öïñïëïãßáò ôùí êåñäþí êáôÜ 10 ðïóïóôéáßåò ìïíÜäåò.

5) Ç Ðáéäåßá êáé ç Õãåßá áðü ôç óêïðéÜ ôïõ êáðéôáëéóìïý åßíáé êñßóéìá áãáèÜ ãéáôß åßíáé ôá êýñéá ìÝóá áíáðáñáãùãÞò ôçò åñãáôéêÞò äýíáìçò. Ï íÝïò íüìïò-ðëáßóéï êáé ç åêðáéäåõôéêÞ ìåôáññýèìéóç åðé÷åéñïýí íá ðñïóáñìüóïõí ôçí åêðáßäåõóç óôá íÝá äåäïìÝíá ôçò áíôéêáôÜóôáóçò ôçò óôáèåñÞò áðü ôçí åõÝëéêôç åñãáóßá êáé íá ìåéþóïõí ôéò êñáôéêÝò äáðÜíåò, ðñïóáíáôïëßæïíôáò ôçí åêðáßäåõóç óôçí áíáðáñáãùãÞ ìéáò óôåíÞò ðïëéôéêÞò, ïéêïíïìéêÞò êáé åðéóôçìïíéêÞò åëßô óôçí êïñõöÞ ìÝóù ôçò áîéïëüãçóçò, ôçò êáôáíïìÞò ôùí ðüñùí êáé ôçò óýíäåóçò ìå ôéò åðé÷åéñÞóåéò, åíþ áðü ôçí Üëëç ôçí áíáðáñáãùãÞ ìéáò ìåãÜëçò ìÜæáò êáôáñôéóìÝíùí áðü ôá õðïâáèìéóìÝíá ÁÅÉ, ôá ÔÅÉ êáé ôéò éäéùôéêÝò ó÷ïëÝò, ðïõ èá áìåßâïíôáé ìå åîåõôåëéóôéêïýò ìéóèïýò êáé ÷ùñßò åñãáóéáêÜ êáé áóöáëéóôéêÜ äéêáéþìáôá êáé óôïí ðÜôï ïé áíåéäßêåõôïé åñãÜôåò, ðïõ äåí ðÝñáóáí ôç âÜóç ôïõ 10. Ç ðñïóáñìïãÞ ôùí óõóôçìÜôùí Õãåßáò óôï ðáñáãùãéêü ìïíôÝëï äåí Ý÷åé ìüíï ôçí ðëåõñÜ ôçò êñáôéêÞò õðï÷ñçìáôïäüôçóçò. Ï óýã÷ñïíïò êáðéôáëéóìüò äåí åíäéáöÝñåôáé ðëÝïí ãéá ôçí áíáðáñáãùãÞ ôçò åñãáôéêÞò äýíáìçò ìå ôïí ôñüðï ðïõ ôï Ýêáíå óôçí ðåñßïäï ôïõ êñÜôïõò ðñüíïéáò (ôç óõíôÞñçóç åíüò êáëïý åðéðÝäïõ õãåßáò ôùí åéäéêåõìÝíùí åñãáôþí ìå óôáèåñÞ åñãáóßá ìÝ÷ñé ôç óýÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

34

íôáîÞ ôïõò), ãéáôß ëüãù ôçò ìåãÜëçò ìÜæáò ôïõò åßíáé ðëÝïí áíáëþóéìïé, üðùò Þôáí êáé ïé áíåéäßêåõôïé åñãÜôåò, Üíôñåò, ãõíáßêåò êáé ðáéäéÜ, óôéò óôïÝò ôùí áíèñáêùñõ÷åßùí ôïõ 19ïõ áéþíá. Ôá ðñÜãìáôá åßíáé áêüìá ÷åéñüôåñá ãéá ôïõò áíåéäßêåõôïõò, üðïõ ï êáðéôáëéóìüò ïñãáíþíåé ôçí «áíáíÝùóÞ» ôïõò áðü ôá óõíå÷Þ êýìáôá ìåôáíÜóôåõóçò. Ï ìåãáëýôåñïò áñéèìüò èáíÜôùí èá ìðïñïýóå íá ðñïëçöèåß ìå ôç ìåßùóç ôùí êïéíùíéêþí áíéóïôÞôùí. ¼óï õøçëüôåñï åßíáé ôï âéïôéêü åðßðåäï ôüóï ÷áìçëüôåñç åßíáé ç èíçóéìüôçôá áðü êáñäéïðÜèåéåò, êáé ï óçìáíôéêüôåñïò ðáñÜãïíôáò åßíáé ç ôÜîç, ôï öýëï êáé ç öõëÞ üðïõ áíÞêïõí ïé Üíèñùðïé (Ì. Marmot, the Status Syndrome, 2005). Óôçí ÅëëÜäá Ýíáò óôïõò ôÝóóåñéò êáôïßêïõò åßíáé êïéíùíéêÜ áðïêëåéóìÝíïò áðü ôï äçìüóéï óýóôçìá Õãåßáò. Ïé ìåôáíÜóôåò êáé ïé áíáóöÜëéóôïé åßíáé ïé äýï ìåãáëýôåñåò êáôçãïñßåò áðïêëåéóìÝíùí áðü ôï äçìüóéï óýóôçìá Õãåßáò. Ç õðï÷ñçìáôïäüôçóç ôïõ ÅÓÕ (6% ôïõ ÁÅÐ åðß 13,5% ôïõ ìÝóïõ êïéíïôéêïý üñïõ) êáé ç ðñïêëçôéêÞ åíßó÷õóç ôïõ éäéùôéêïý ôïìÝá Ý÷ïõí ïäçãÞóåé óôçí õðïâÜèìéóç ôçò ðïéüôçôáò ôçò ðåñßèáëøçò óôá äçìüóéá íïóïêïìåßá êáé ÊÝíôñá Õãåßáò êáé óå äéåýñõíóç ôùí áíéóïôÞôùí, ìå áðïôÝëåóìá Ýíá íïéêïêõñéü óôçí ÅëëÜäá íá ðñÝðåé íá îïäÝøåé 1.200 åõñþ ôï ÷ñüíï ãéá äáðÜíåò Õãåßáò áðåõèåßáò áðü ôçí ôóÝðç ôïõ, åíþ 1 óôá 50 íïéêïêõñéÜ ðñïâáßíåé óå «êáôáóôñïöéêÝò äáðÜíåò Õãåßáò», íá îïäåýåé äçëáäÞ ðÜíù áðü ôï 50% ôïõ åéóïäÞìáôüò ôïõ ãéá áõôÝò ôéò õðçñåóßåò. Ïé éäéùôéêÝò äáðÜíåò êáôåõèýíïíôáé êõñßùò óôçí ðñùôïâÜèìéá ðåñßèáëøç ëüãù ôçò ðáíôåëïýò Ýëëåéøçò äçìüóéùí áóôéêþí êÝíôñùí Õãåßáò êáé ïéêïãåíåéáêþí ãéáôñþí. Ïé 3 óôïõò 4 öôù÷ïýò äåí åðéóêÝðôïíôáé ôïí ïäïíôßáôñï, åíþ ðëçñþíïõí ìåãáëýôåñá ðïóÜ ãéá öÜñìáêá ëüãù «åýêïëçò» ðñüóâáóçò ìüíï óôá… öáñìáêåßá. Ç óõ÷íüôçôá åìöáíßóåùí íüóùí, ï ìÝóïò üñïò íïóçëåßáò êáé ç èíçôüôçôá ôùí öôù÷þí åßíáé áíôßóôïé÷á äéðëÜóéá, ôåôñáðëÜóéá êáé åöôáðëÜóéá áð’ ü,ôé ôùí ðëïõóßùí.

ÓõìðñÜîåéò Äçìüóéïõ êáé Éäéùôéêïý ÔïìÝá (ÓÄÉÔ) Ïé éäéùôéêÝò åôáéñßåò êáôáóêåõÜæïõí ôá íÝá íïóïêïìåßá êáé ôá ðáñá÷ùñïýí óôï Äçìüóéï ìå åíïßêéï ãéá 30 ÷ñüíéá êáé áíáëáìâÜíïõí üëåò ôéò õðïóôçñéêôéêÝò ëåéôïõñãßåò. Ç ìÝèïäïò áõôÞ áðïôåëåß Ýììåóç ìïñöÞ õðÝñïãêïõ äáíåéóìïý ôïõ Äçìïóßïõ, èá ïäçãÞóåé óôçí åêôßíáîç ôïõ êüóôïõò (ìå ôïí ßäéï ôñüðï üðùò Ýãéíå ìå ôá äéüäéá óôçí ÁôôéêÞ Ïäü) êáé èá äéåõñýíåé ôéò áíéóüôçôåò óôçí ðñüóâáóç óå ðáñï÷Ýò Õãåßáò.

Íåïöéëåëåýèåñç óõíáßíåóç ÁðÝíáíôé ó’ áõôÞ ôçí ðïëéôéêÞ ôï ðñüãñáììá ôïõ ÐÁÓÏÊ äåí áðïôåëåß ðáñÜ ìéá îáíáæåóôáìÝíç

swma_9-64.qxp

18/7/2007

6:54 µµ

Page 35

åêäï÷Þ ôïõ óïóéáëöéëåëåõèåñéóìïý, ôçò õðüó÷åóçò ôùí óïóéáëäçìïêñáôþí üôé «õðÜñ÷åé äñüìïò» ðïõ èá éêáíïðïéåß ôáõôü÷ñïíá ôá óõìöÝñïíôá ôùí ôñáðåæéôþí êáé ôùí âéïìç÷Üíùí, áëëÜ êáé ôá âáóéêÜ áéôÞìáôá ôùí åñãáôþí êáé ôçò íåïëáßáò. Ìüíï ðïõ óÞìåñá (ìåôÜ ôçí åìðåéñßá ôïõ Ìðëåñ, ôïõ ÓñÝíôåñ, ôïõ ÆïóðÝí êáé ôïõ Óçìßôç) üëïé îÝñïõìå üôé ôÝôïéïò äñüìïò äåí õðÜñ÷åé. Áðü ôï ðñüãñáììá ôïõ ÐÁÓÏÊ áðïõóéÜæåé êÜèå äÝóìåõóç ãéá óïâáñÝò áõîÞóåéò óôïõò ìéóèïýò êáé óôéò óõíôÜîåéò, ãéá áíôéóôñïöÞ ôçò åëáóôéêïðïßçóçò óôéò åñãáóéáêÝò ó÷Ýóåéò ðïõ åðÝâáëå ç Í.Ä. (åëáóôéêü 8ùñï, áðëÞñùôåò õðåñùñßåò, íüìïò ãéá ÄÅÊÏ, óõìâáóéïý÷ïé ê.ëð.) êáé ôçí êáôÜñãçóç ôùí áíôßóôïé÷ùí íüìùí, ãéá ôçí áíôéóôñïöÞ ôùí éäéùôéêïðïéÞóåùí êáé ôçí áðüêñïõóç ôçò åðßèåóçò óôï Áóöáëéóôéêü (áêüìá êáé ìå ôç ìïñöÞ ôçò åããýçóçò ôïõ óçìåñéíïý åðéðÝäïõ ôùí áóöáëéóôéêþí äéêáéùìÜôùí). Áíô’ áõôþí ôï ÐÁÓÏÊ õðüó÷åôáé ãéá ôéò äáðÜíåò Õãåßáò áýîçóç 1% êáôÜ Ýôïò (äçëáäÞ üóá åß÷å õðïó÷åèåß ï ÊáñáìáíëÞò ôï 2004), åíþ êÜíåé ëüãï ãéá ðñïóëÞøåéò 3.000 íïóçëåõôþí (ôçí þñá ðïõ óôá íïóïêïìåßá õðÜñ÷ïõí êåíÝò 30.000 èÝóåéò åñãáóßáò). Ãéá ôçí åêðáßäåõóç, õðüó÷åôáé üôé ôï 2011 ç ÷ñçìáôïäüôçóç èá öôÜóåé óôï 5% ôïõ ÁÅÐ (áêñéâþò üóá åß÷å õðïó÷åèåß ï ÊáñáìáíëÞò ãéá ôï 2004). Ùò êïñüíá ôïõ ðñïãñÜììáôïò ï Ã. ÐáðáíäñÝïõ ðñïÝâáëå ôçí õðüó÷åóç üôé ç êáôþôáôç óýíôáîç óôïí ÏÃÁ èá öôÜóåé óôá 550 åõñþ êáôÜ áóöáëéóìÝíï Þ óôá 950 åõñþ ãéá êÜèå æåõãÜñé áóöáëéóìÝíùí. Ìå ôï óçìåñéíü åðßðåäï áêñßâåéáò, äåí åßíáé êáé ôüóï ãåííáßá ç õðüó÷åóç üôé ôï 2011 äýï çëéêéùìÝíïé Üíèñùðïé èá êáëïýíôáé íá åðéâéþóïõí ìå 950 åõñþ. ¼óï ãéá ôçí åðÝêôáóç áíÜëïãçò «óýíôáîçò» óå áíáóöÜëéóôïõò (ìå åôÞóéï ïéêïãåíåéáêü åéóüäçìá êÜôù áðü 7.000 åõñþ), áðïôåëåß ìéá áóáöÞ êáé áâÝâáéç áíáöïñÜ óôï «äß÷ôõ ðñïóôáóßáò ãéá ôïõò öôù÷ïýò» ðïõ Ý÷åé áðü ÷ñüíéá áðïöáóßóåé (óõìðëÝïíôáò ìå ôç ÄåîéÜ) ç åõñùðáúêÞ óïóéáëäçìïêñáôßá. ÁõôÞ ôç óôñáôçãéêÞ áíáìáóÜ ôï ðñüãñáììá, õéïèåôþíôáò áñ÷Ýò üðùò «áíôáãùíéóôéêüôçôá ôùí åðé÷åéñÞóåùí», «áîéïðïßçóç ôùí õðïäïìþí êáé õðçñåóéþí ôïõ éäéùôéêïý ôïìÝá áðü ôçí êïéíùíéêÞ áóöÜëéóç», «ðáñÜêáìøç ôùí äçìïóéïíïìéêþí ðåñéïñéóìþí ãéá ôéò óõìðñÜîåéò éäéùôéêïý êáé äçìüóéïõ ôïìÝá óå ðëÞèïò õðçñåóéþí êáé åõñý öÜóìá êáôáóêåõþí», «ðáñÜôáóç ôïõ áóöáëéóôéêïý âßïõ ìå êßíçôñá ïéêåéïèåëïýò ðáñáìïíÞò», «åêðáéäåõôéêü óýóôçìá áðáëëáãìÝíï áðü ôá äåóìÜ ôïõ êñáôéóìïý» ê.ëð. Åßíáé ãíùóôü üôé ëåöôÜ ãéá ôç ÷ñçìáôïäüôçóç åíüò êïéíùíéêïý ðñïãñÜììáôïò õðÜñ÷ïõí, êáé ìÜëéóôá Üöèïíá. Ôï ðñüâëçìá ôïõ ÐÁÓÏÊ äåí åßíáé áõôü. Áíôßèåôá, ôï ðñüâëçìá åßíáé üôé, ðáñÜ ôéò öñáóôéêÝò êïñüíåò, ï «Üëëïò äñüìïò» ðïõ õðáéíßóóåôáé ï Ã. ÐáðáíäñÝïõ åîáêïëïõèåß íá êáèïñßæåôáé áðü ôéò åðéôáãÝò ôùí âéïìç÷Üíùí êáé

ôùí ôñáðåæéôþí êáé ü÷é ôéò áíÜãêåò ôùí ìéóèùôþí êáé ôçò íåïëáßáò.

Ç åñãáôéêÞ áíôßóôáóç ÁðÝíáíôé óôç íåïöéëåëåýèåñç ðïëéôéêÞ õðÜñ÷åé áíôßðáëïò, êé áõôüò åßíáé ôï ïñãáíùìÝíï åñãáôéêü êßíçìá. Ç åñãáôéêÞ ôÜîç ìðïñåß íá äþóåé áðïôåëåóìáôéêÝò ìÜ÷åò åíÜíôéá óôç öôþ÷åéá êáé óôïí êáðéôáëéóìü ü÷é ãéáôß åßíáé ç ðéï åîáèëéùìÝíç êáé êáôáðéåóìÝíç, áëëÜ ãéáôß ëüãù ôçò èÝóçò ôçò óôçí ðáñáãùãÞ ìðïñåß íá äñá óõëëïãéêÜ áðÝíáíôé óôïõò êáðéôáëéóôÝò êáé óôï êñÜôïò ôïõò. Ç ôáîéêÞ ðÜëç Ý÷åé íá êÜíåé ðñþôá êáé êýñéá ìå ôï âáèìü ïñãÜíùóçò, áõôïðåðïßèçóçò, óõíåéäçôïðïßçóçò êáé ñéæïóðáóôéêïðïßçóçò. Ï áãþíáò ôçò ÅÁÓ êáé ïé áðåñãßåò óôïí ÏÔÅ ôï ’90-92, ðïõ óôáìÜôçóáí ôéò éäéùôéêïðïéÞóåéò, êáé ç ãåíéêÞ áðåñãßá ôï 2001, ðïõ áíÝôñåøå ôï Áóöáëéóôéêü Ãéáííßôóç, åßíáé ôÝôïéá ðáñáäåßãìáôá ðïõ Üëëáîáí ôïõò óõó÷åôéóìïýò êáé õðï÷ñÝùóáí ôïõò êáðéôáëéóôÝò óå ðñïóùñéíÞ áíáäßðëùóç. Áõôïß ïé áãþíåò áíáâéþíïõí óôç óçìåñéíÞ ðåñßïäï: Óôçí áðåñãßá äéáñêåßáò ôùí äáóêÜëùí, ðïõ îáíáèýìéóå «îå÷áóìÝíåò» ðñáêôéêÝò, üðùò ç áðåñãéáêÞ öñïõñÜ, ôï áðåñãéáêü ôáìåßï, ïé ãåíéêÝò óõíåëåýóåéò ôçò âÜóçò, ç áðåýèõíóç óôçí êïéíùíßá, ìå êýñéá áéôÞìáôá 1.400 åõñþ âáóéêü ìéóèü ãéá üëïõò êáé 5% ãéá ôçí Ðáéäåßá. Óôï êßíçìá ôùí êáôáëÞøåùí êáé óôçí áðåñãßá ôùí ðáíåðéóôçìéáêþí, ðïõ «Ýèáøáí» ôç óõíôáãìáôéêÞ áíáèåþñçóç êáé áíÝóôåéëáí ôçí áðüðåéñá ðåñáéôÝñù éäéùôéêïðïßçóçò ôçò Ðáéäåßáò. Ôï ðñüâëçìá ôçò áíôßóôáóçò óôï íåïöéëåëåõèåñéóìü äåí åßíáé «ï êüóìïò ðïõ “äåí ôñáâÜåé”», áëëÜ ïé óõìâéâáóìïß ôùí óõíäéêáëéóôéêþí çãå-

ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

35

swma_9-64.qxp

18/7/2007

6:54 µµ

Page 36

óéþí. Ç íåïöéëåëåýèåñç óõíáßíåóç ôçò çãåóßáò ôïõ ÐÁÓÏÊ ìåôáöÝñåôáé óôçí ÐÁÓÊÅ, ðïõ êõñéáñ÷åß óôç ÃÓÅÅ, óôçí ÁÄÅÄÕ êáé óôéò ïìïóðïíäßåò. Áðïìáêñýíïíôáé áðü ôéò áíÜãêåò ôïõ ôáîéêïý áãþíá êáé áðïäÝ÷ïíôáé ôéò áñ÷Ýò ôçò áíôáãùíéóôéêÞò ïéêïíïìßáò êáé ôçò êïéíùíéêÞò åéñÞíçò, ìå áðïôÝëåóìá íá õðï÷ùñïýí äéáñêþò óôéò åðéèÝóåéò ôçò êõâÝñíçóçò êáé ôùí êáðéôáëéóôþí. ÁñíÞèçêáí ôçí êëéìÜêùóç ôùí ãåíéêþí áðåñãéþí ãéá ôçí åèíéêÞ óõëëïãéêÞ óýìâáóç, õðÝãñáøáí ôçí åèåëïýóéá óôïí ÏÔÅ, äåí êÜëåóáí ïýôå ìßá ãåíéêÞ Þ êëáäéêÞ áðåñãßá ðáñÜëëçëá ìå ôïí áãþíá ôùí ôñáðåæïûðáëëÞëùí, ôùí íáõôåñãáôþí, ôùí äáóêÜëùí, ôùí öïéôçôþí. Ìüíï óå ìßá ðåñßðôùóç, óôçí áðåñãßá ôùí äáóêÜëùí, Ýäùóáí ôçí áñ÷éêÞ óõíáßíåóç ãéá ôçí Ýíáñîç ôçò ðåíèÞìåñçò áðåñãßáò êáé êáôüðéí «ßäñùóáí» ãéá íá ôçí êëåßóïõí, áöïý ï ëüãïò ðÝñáóå óôç âÜóç. Ç ôáêôéêÞ ôçò óõíäéêáëéóôéêÞò ãñáöåéïêñáôßáò åßíáé íá ðÝóåé ï ÊáñáìáíëÞò «óôá ìáëáêÜ», íá áíáôñáðåß êïéíïâïõëåõôéêÜ êáé ü÷é áðü ôïõò áãþíåò, ãéáôß Ýôóé áðåéëåßôáé óõíïëéêÜ ôï íåïöéëåëåýèåñï ðñüãñáììá êáé ìáæß êáé ï äéáìåóïëáâçôéêüò ôçò ñüëïò.

Åðéäåßíùóç; Ç åîáóèÝíçóç ôçò óõëëïãéêüôçôáò êáé ôçò ïñãÜíùóçò ôçò åñãáôéêÞò ôÜîçò èá áíïßîåé ôçí üñåîç ôùí êáðéôáëéóôþí ãéá áêüìá ðéï óêëçñÜ ÷ôõðÞìáôá êáé ðáñáâéÜóåéò óõìöùíéþí. Ïé èõóßåò ãéá ôçí åîõðçñÝôçóç ôùí óõìöåñüíôùí ôùí ôñáðåæéôþí êáé ôùí âéïìç÷Üíùí åßíáé «âáñÝëé äß÷ùò ðÜôï». Ôï äçìüóéï ÷ñÝïò êáé ïé ôüêïé ðñïò ôïõò ôñáðåæßôåò áíôéóôïé÷ïýí óôï 70% ôùí åóüäùí ôùí ðñïûðïëïãéóìþí ìÝ÷ñé êáé ôï 2037, åíþ ïé âéïìÞ÷áíïé ðéÝæïõí äéáñêþò ãéá ìåßùóç ôïõ åñãáôéêïý êüóôïõò: áðü 75% ôï 1984 ôï ìåñßäéï ôçò ìéóèùôÞò åñãáóßáò Ýðåóå óôï 66,7% ôï 2004 êáé óôï 64,8% ôçí áìÝóùò åðüìåíç ÷ñïíéÜ. Ç öôþ÷åéá êáé ç êïéíùíéêÞ áíéóüôçôá èá óõíå÷ßóïõí íá äéåõñýíïíôáé üóï åîáêïëïõèïýí ïé íåïöéëåëåýèåñåò-êñáôéêÝò ðáñåìâÜóåéò ôïõ êáðéôáëéóìïý. Ç ìáæéêÞ áìöéóâÞôçóç ôïõ íåïöéëåëåõèåñéóìïý êáé ïé áãþíåò ìåôÜ ôá ôÝëç ôïõ ’90 Ýãéíáí ç âÜóç áíáóõãêñüôçóçò ãéá ôçí ÁñéóôåñÜ. ¼ìùò ôá êüììáôá ôçò êïéíïâïõëåõôéêÞò ÁñéóôåñÜò äåí ìðïñïýí íá ðñïóöÝñïõí åíáëëáêôéêÞ ðïëéôéêÞ êáé çãåóßá óôïõò áãþíåò. Ç äéáóðáóôéêÞ ôáêôéêÞ ôïõ ÐÁÌÅ êáé ç ðáèçôéêÞ óôÜóç ôçò Áõôüíïìçò ÐáñÝìâáóçò Ý÷ïõí ôçí åîÞãçóÞ ôïõò óôçí êñßóç ôçò ñåöïñìéóôéêÞò ôáêôéêÞò êáé óôñáôçãéêÞò ôùí ðïëéôéêþí ôïõò öïñÝùí. Ôç ìåôáðïëåìéêÞ ðåñßïäï ôïõ «êñÜôïõò ðñüíïéáò» ôï ðïóïóôü êÝñäïõò ôùí êáðéôáëéóôþí ìðïñïýóå íá äéáôçñåßôáé õøçëü ðáñÜ ôéò êáôáêôÞóåéò ôùí åñãáôþí, ìå áðïôÝëåóìá ôá ñåöïñìéóôéêÜ êüììáôá íá âáóßæïõí ôçí åðéññïÞ ôïõò óôçí ðñïóôáóßá êáé óôç äéåýñõíóç áõôþí ôùí êáôáêôÞóåùí. ÓÞÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

36

ìåñá üìùò ôï ðïóïóôü êÝñäïõò ôïõ êåöáëáßïõ ìðïñåß íá åßíáé õøçëü ìüíï ìÝóá áðü ôç óõíå÷Þ åðßèåóç óôï âéïôéêü åðßðåäï ôùí åñãáôþí. Ôï óýóôçìá åìöáíßæåôáé ùò âÜñâáñï áëëÜ êáé ðáíôïäýíáìï, ãé’ áõôü ðñïâÜëëïõí ôçí Üðïøç üôé ïé áãþíåò äåí ìðïñïýí íá íéêÞóïõí «áí äåí áëëÜîïõí ïé óõó÷åôéóìïß» êáé óðÝñíïõí ôçí çôôïðÜèåéá. Áêïýìå üëï êáé ðéï óõ÷íÜ üôé ï íåïöéëåëåõèåñéóìüò áðÝôõ÷å. ÁõôÞ ç óõæÞôçóç ðñÝðåé íá ðÜåé ðáñáêÜôù. Ïé óõíÝðåéåò áõôÞò ôçò óõæÞôçóçò ðñÝðåé íá ðñï÷ùñÞóïõí êáé óôç äéáðßóôùóç üôé åßíáé áíÜãêç íá áíáôñáðåß ôï óýóôçìá ðáñáãùãÞò óýìöùíá ìå ôá êñéôÞñéá ôïõ êÝñäïõò êáé ôçò áãïñÜò êáé íá áíôéêáôáóôáèåß áðü ôçí åñãáôéêÞ äçìïêñáôßá êáé ôçí ïñãÜíùóç ôçò ðáñáãùãÞò áðü ôïõò ßäéïõò ôïõò åñãÜôåò óýìöùíá ìå ôéò áíÜãêåò ôïõò.

swma_9-64.qxp

18/7/2007

6:54 µµ

Page 37

Íåïöéëåëåõèåñéóìüò & Áíôßóôáóç

Ñáôóéóìüò êáé åñãáóéáêÝò ó÷Ýóåéò

Oé ìåôáíÜóôåò ñß÷íïõí ôá ìåñïêÜìáôá; ÈáíÜóçò Êïýñêïõëáò é óõíèÞêåò åñãáóßáò ôùí ìåôáíáóôþí ðïõ æïõí óôç Äýóç åßíáé óÞìåñá óôï åðßêåíôñï ôçò óõæÞôçóçò áðü ôéò êõâåñíÞóåéò ðïõ ó÷åäéÜæïõí ôéò óýã÷ñïíåò «ìåôáíáóôåõôéêÝò» ðïëéôéêÝò, áëëÜ êáé áðü ôï åñãáôéêü êáé áíôéñáôóéóôéêü êßíçìá êáé ôçí ÁñéóôåñÜ. Ãéá ôïí åñãïäüôç ï ìåôáíÜóôçò åñãáæüìåíïò áðïôåëåß ÷ñõóÞ åõêáéñßá ùò ðñïò ôçí áýîçóç ôçò êåñäïöïñßáò ôùí åðé÷åéñÞóåþí ôïõ, åíþ ãéá ôá ôáìåßá ôïõ êñÜôïõò áóôåßñåõôç ðçãÞ åóüäùí ìÝóá áðü ôéò äáðÜíåò ôçò äéáäéêáóßáò íïìéìïðïßçóçò êáé áíáíÝùóçò ôçò Üäåéáò ðáñáìïíÞò. Ãéá ôïõò åñãáæïìÝíïõò, üìùò (íôüðéïõò êáé ìåôáíÜóôåò), ç ðÜëç ãéá ôá åñãáóéáêÜ äéêáéþìáôá ôïõ ìåôáíÜóôç åñãÜôç åîåëßóóåôáé ßóùò óôï ðéï êåöáëáéþäåò æÞôçìá – ìå êñßóéìç óçìáóßá ãéá ôá äéêáéþìáôá êáé ôç æùÞ üëùí ìáò, óôçí åðï÷Þ ôïõ ðéï Üãñéïõ íåïöéëåëåõèåñéóìïý, ðïõ âÜæåé áäéÜêñéôá óôï óôü÷áóôñï êáôáêôÞóåéò êáé äéêáéþìáôá äåêáåôéþí.

Ï

Ç ïìçñßá ìå áñéèìïýò Óýìöùíá ìå ôïí ÏÏÓÁ, 190.000.000 Üíèñùðïé ðáãêüóìéá åßíáé ìåôáíÜóôåò, áðü ôïõò ïðïßïõò ïé 90.000.000 æïõí êáé åñãÜæïíôáé óå áíáðôõãìÝíåò êáðéôáëéóôéêÝò ÷þñåò ôçò Åõñþðçò êáé ôçò áìåñéêÜíéêçò çðåßñïõ. Ç óõíôñéðôéêÞ ðëåéïíüôç-

ôá ôùí ìåôáíáóôþí åßíáé ìéóèùôïß åñãÜôåò, ðïõ Ýöõãáí áðü ôéò ÷þñåò ðñïÝëåõóÞò ôïõò êõíçãçìÝíïé áðü ôç öôþ÷åéá êáé ôçí éìðåñéáëéóôéêÞ êáôáëÞóôåõóç, ôïí ðüëåìï êáé ôïõò åìöõëßïõò. Ó÷åäüí ôï óýíïëï ôùí ìåôáíáóôþí åñãáôþí «åéóÝâáëáí» ôéò ôåëåõôáßåò äåêáåôßåò óôçí ðëïýóéá Äýóç ÷ùñßò ÷áñôéÜ, äéåêäéêþíôáò ìéá êáëýôåñç æùÞ ãéá ôïõò ßäéïõò êáé ôéò ïéêïãÝíåéÝò ôïõò, ìå áíôßôéìï ôç óêëçñÞ äïõëåéÜ ôïõò. Ìå ôçí ðÜñïäï ôùí ÷ñüíùí, Ýíá ðïóïóôü Ý÷åé áðïêôÞóåé íïìéìïðïéçôéêÜ Ýããñáöá ìå ôïõò üñïõò ôçò éó÷ýïõóáò áíÜ ÷þñá íïìïèåóßáò, ðëçñþíïíôáò ìå ôï ðáñáðÜíù óôï êñÜôïò, åíþ ïé õðüëïéðïé (óôéò ÇÐÁ ðÜíù áðü 60% ôùí ìåôáíáóôþí åñãáôþí) åîáêïëïõèïýí íá æïõí êáé íá åñãÜæïíôáé óôç óêéÜ, ÷ùñßò áóöÜëéóç êáé äéêáéþìáôá, áðïôåëþíôáò âïñÜ óôçí áäçöáãßá ôùí áöåíôéêþí ôïõò. Óôçí ÅëëÜäá ïé ìåôáíÜóôåò åßíáé ðÜíù áðü 1.200.000, áðü ôïõò ïðïßïõò ôï 90% åßíáé ìéóèùôïß åñãÜôåò. Äïõëåýïõí óå äýóêïëåò ÷åéñùíáêôéêÝò äïõëåéÝò, ìå ÷áìçëÝò áðáéôÞóåéò åîåéäßêåõóçò, äïõëåéÝò ìå ôéò ïðïßåò óõíÞèùò ïé íôüðéïé äåí áó÷ïëïýíôáé: óôéò êáôáóêåõÝò (üðïõ ðÜíù áðü ôï 60% ôùí ïéêïäüìùí åßíáé ðéá ìåôáíÜóôåò), óôçí Ýíäõóç (ðÜíù áðü 50%), óôçí ïéêéáêÞ åñãáóßá (üðïõ ïé ìåôáíÜóôñéåò áðïôåëïýí ôçí ðëåéïøçößá), óôá óõíåñãåßá ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

37

swma_9-64.qxp

18/7/2007

6:54 µµ

Page 38

êáèáñéóìïý, óôéò óêëçñÝò åðï÷éáêÝò áãñïôéêÝò åñãáóßåò, óôç íáõôéëßá (üðïõ áðáó÷ïëïýíôáé ùò êáôþôåñï ðëÞñùìá), óôá åóôéáôüñéá, óôçí áëéåßá. Óýìöùíá ìå ìåëÝôåò ôïõ ÉÌÅÐÏ (Éíóôéôïýôï ÌåôáíáóôåõôéêÞò ÐïëéôéêÞò) ðïõ äçìïóéåýôçêáí ôï 2007, ïé ìåôáíÜóôåò óõìâÜëëïõí óôçí åëëçíéêÞ ïéêïíïìßá, áõîÜíïíôáò êáôÜ 2,7% ôï ÁÅÐ – áñéèìüò ôåñÜóôéïò êáé óõãêñßóéìïò, ð.÷., ìå ôéò åôÞóéåò äáðÜíåò ôïõ ðñïûðïëïãéóìïý ãéá ôçí Ðáéäåßá. Êáôáíáëþíïõí ðñïúüíôá êáé õðçñåóßåò ðïõ óôçñßæïõí ïëüêëçñïõò ôïìåßò áðáó÷üëçóçò. Óýìöùíá ìå ôéò ßäéåò Ýñåõíåò, áí áýñéï Ýöåõãáí ïé ìåôáíÜóôåò áðü ôçí ÅëëÜäá, ðÝñá áðü ôçí ïëïêëçñùôéêÞ êáôáóôñïöÞ ïëüêëçñùí êëÜäùí ôçò Ïéêïíïìßáò, èá ÷Üíïíôáí ðåñßðïõ 100.000 èÝóåéò åñãáóßáò ãéá ¸ëëçíåò åñãáæïìÝíïõò, ðïõ äçìéïõñãÞèçêáí áðïêëåéóôéêÜ áðü ôçí êáôáíÜëùóç ôùí ìåôáíáóôþí. Ðáñ’ üëá áõôÜ, üìùò, ïé ìéóïß ìåôáíÜóôåò óôçí ÅëëÜäá ðáñáìÝíïõí ÷ùñßò ÷áñôéÜ. Ôï óýíïëï ôùí áäåéþí ðáñáìïíÞò ôùí ìåôáíáóôþí ðïõ âñßóêïíôáé óå éó÷ý, ìáæß êáé ìå ôéò åêêñåìïýóåò áéôÞóåéò áíáíÝùóçò (áðü ôéò ïðïßåò Ýíá ðïóïóôü èá áðïññéöèåß), óýìöùíá ìå åðßóçìá óôïé÷åßá ôïõ õðïõñãåßïõ Åóùôåñéêþí, ðïôÝ äåí îåðÝñáóáí ôéò 650.000. Ïé ìåôáíÜóôåò åñãÜôåò áìåßâïíôáé ëéãüôåñï áðü ôïõò íôüðéïõò, áöïý ï ìÝóïò ìéóèüò ôïõò êõìáßíåôáé óôï 65-70% ôïõ áíôßóôïé÷ïõ ¸ëëçíá åñãÜôç. Óôï ÉÊÁ, óýìöùíá ìå ôá ðéï ðñüóöáôá äéáèÝóéìá óôïé÷åßá, åßíáé áóöáëéóìÝíïé ìüíï 400.000, åíþ ïé åñãïäüôåò ôñßâïõí ìå ÷áñÜ ôá ÷Ýñéá ôïõò ãéá ôï ôåñÜóôéï êüóôïò áóöÜëéóçò ðïõ ãëéôþíïõí áðü ôïõò õðüëïéðïõò. ÅðéðëÝïí, áêüìç êáé ïé ìåôáíÜóôåò ðïõ åßíáé åããåãñáììÝíïé óôï ÉÊÁ åßíáé ìåñéêÜ áíáóöÜëéóôïé óå ìåãáëýôåñá ðïóïóôÜ áðü ôïõò íôüðéïõò (ï ìåôáíÜóôçò Ý÷åé 14 Ýíóçìá ôï ìÞíá, êáôÜ ìÝóïí üñï, Ýíáíôé 17,6 ôïõ ¸ëëçíá åñãÜôç). Áêüìá üìùò êáé áðü ôá Ýíóçìá áõôÜ, Ýíá ìåãÜëï ðïóïóôü ôï ðëçñþíåé áðü ôçí ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

38

ôóÝðç ôïõ, êáèþò ç íïìïèåóßá ïñßæåé üôé áðáéôåßôáé ç óõëëïãÞ 200 åíóÞìùí áíÜ Ýôïò ãéá ôçí áíáíÝùóç ôçò Üäåéáò – êáé üóá áðü áõôÜ äåí åîáóöáëßæåé áðü ôïí åñãïäüôç, ôá åîáãïñÜæåé ï ßäéïò, ãéá íá ìç ãßíåé ðáñÜíïìïò. ÔÝëïò, üóïí áöïñÜ ôá óõíôÜîéìá ÷ñüíéá, äåí áíáãíùñßæïíôáé ôá Ýíóçìá ðïõ ôõ÷üí áðÝêôçóå ìå ôçí åñãáóßá ôïõ óôçí ðáôñßäá ôïõ, ðñéí Ýñèåé óôçí ÅëëÜäá – Þ áöüôïõ åðÝóôñåøå åêåß, êáèþò (åêôüò áðü ôçí Áßãõðôï êáé ôçí Ðïëùíßá – ç ïðïßá ðñüóöáôá åíôÜ÷èçêå óôçí Å.Å.) äåí õðÜñ÷ïõí äéáêñáôéêÝò óõìöùíßåò ôçò ÅëëÜäáò ìå Üëëåò ÷þñåò ðñïÝëåõóçò ìåôáíáóôþí. ¸ôóé, ðïëëïß ìåôáíÜóôåò, ðïõ äïõëåýïõí óôçí ÅëëÜäá ãéá äåêáåôßåò, äåí èá êáôáöÝñïõí ðïôÝ íá óõíôáîéïäïôçèïýí êáé ïé åéóöïñÝò ôïõò èá ìåßíïõí ãéá ðÜíôá óôá áóöáëéóôéêÜ ôáìåßá (ãéá íá ôæïãÜñïíôáé, âåâáßùò, óôá ïìüëïãá…). Áí, óå üëá áõôÜ, ðñïóèÝóåé êáíåßò êáé ôéò áðïëýóåéò ÷ùñßò áðïæçìßùóç, ôéò õðåñùñßåò ðïõ ðïôÝ äåí ðëçñþíïíôáé, ôéò ñáôóéóôéêÝò äéáêñßóåéò ðïõ õößóôáíôáé ïé ìåôáíÜóôåò óôï åñãáóéáêü ôïõò ðåñéâÜëëïí, ôï öüâï êáé ôçí åîÜñôçóç áðü ôï áöåíôéêü, áëëÜ êáé ôç óôÝñçóç óôïé÷åéùäþí êïéíùíéêþí äéêáéùìÜôùí ãéá ôá ðáéäéÜ êáé ôéò ïéêïãÝíåéÝò ôïõò, ôç äõóêïëßá ðñüóâáóçò óôï óýóôçìá õãåßáò êáé óôçí åêðáßäåõóç, ôá áíýðáñêôá ðïëéôéêÜ äéêáéþìáôá… ôï óõìðÝñáóìá åßíáé áâßáóôï: ç åñãáóéáêÞ ïìçñßá ôïõ ìåôáíÜóôç åñãÜôç åßíáé âáóéêü óôïé÷åßï ãéá ôçí áíÜðôõîç ôçò êáðéôáëéóôéêÞò ïéêïíïìßáò êáé ãéá ôçí åîáóöÜëéóç ôùí êåñäþí ôùí áöåíôéêþí óôçí ÅëëÜäá êáé óôç Äýóç. Óõíôçñåßôáé áðü ôïõò íüìïõò êáé áíáðáñÜãåôáé áðü ôéò ïéêïíïìéêÝò êïéíùíéêÝò äïìÝò, êáèþò âïëåýåé ôïõò êáðéôáëéóôÝò êáé ôï êñÜôïò. Ôé óçìáßíåé, üìùò, ç áðáñÜäåêôç áõôÞ êáôÜóôáóç ãéá ôïõò íôüðéïõò åñãáæïìÝíïõò;

Öôáßíå ïé ìåôáíÜóôåò ãéá ôçí áíåñãßá êáé ãéá ôá ÷áìçëÜ ìåñïêÜìáôá; Ðïëëïß íôüðéïé åñãáæüìåíïé áíáãíùñßæïõí üôé ïé ìåôáíÜóôåò óôåñïýíôáé óôïé÷åéþäç äéêáéþìáôá êáé åëåõèåñßåò. ¼ìùò, áîßæåé ôïí êüðï íá ðáëÝøïõí ïé ßäéïé ìáæß ôïõò ãéá íá ôá áðïêôÞóïõí; ¹ ìÞðùò, áíôßèåôá, ç ðáñïõóßá ôùí ìåôáíáóôþí äçìéïõñãåß ðåñéóóüôåñá ðñïâëÞìáôá óôïõò íôüðéïõò áð’ ü,ôé áí ïé ìåôáíÜóôåò åß÷áí ìåßíåé óôéò ÷þñåò ôïõò; ÌÞðùò, ôåëéêÜ, ÷Üíïíôáé äïõëåéÝò ãéá ôïõò íôüðéïõò åñãÜôåò, åðåéäÞ ïé åñãïäüôåò ðñïôéìïýí ôïõò ìåôáíÜóôåò ðïõ åßíáé ðéï öôçíïß êáé Ýôóé ðÝöôïõí êáé ôá ìåñïêÜìáôá ôùí íôüðéùí; Ïé áðáíôÞóåéò óôá åñùôÞìáôá áõôÜ åßíáé éäéáßôåñá óçìáíôéêÝò ãéá ôçí õðüèåóç ôïõ êïéíïý áãþíá íôüðéùí êáé ìåôáíáóôþí. ¼óïí áöïñÜ ôçí áíåñãßá, ðïëëÜ áðü ôá óôïé÷åßá ðïõ Ý÷ïõí Þäç áíáöåñèåß ðáñáðÜíù, áðïäåéêíýïõí üôé ïé ðåñéóóüôåñïé ìåôáíÜóôåò êÜíïõí äïõëåéÝò ðïõ äåí ðñïôéìïýí ïé íôüðéïé, êáèþò åßíáé

swma_9-64.qxp

18/7/2007

6:54 µµ

Page 39

éäéáßôåñá óêëçñÝò. Áí äåí äïýëåõáí ïé ìåôáíÜóôåò ó’ áõôÝò, áðëþò ïé äïõëåéÝò áõôÝò äåí èá ãßíïíôáí áðü êáíÝíáí. Ãéá ðáñÜäåéãìá, ôá óðáñÜããéá óôç Âüñåéá ÅëëÜäá ôï ÷åéìþíá ôïõ 2007 óÜðéóáí ëüãù ôçò ðñüùñçò êáëïêáéñßáò, åðåéäÞ äåí åß÷áí áêüìá ðñïëÜâåé íá Ýñèïõí ïé åðï÷éáêïß åñãÜôåò ãçò áðü ãåéôïíéêÝò ÷þñåò. Åðßóçò, ìå ôç ìåôáíÜóôåõóç ðáñÜãïíôáé ôåëéêÜ ðåñéóóüôåñá áãáèÜ êáé õðçñåóßåò, ðïõ åîáñôþíôáé áðü ôçí áõîçìÝíç ðñïóöïñÜ åñãáóßáò ÷áìçëÞò åîåéäßêåõóçò. Ãéá ðáñÜäåéãìá, óôçí ýðáéèñï, ç ðáñïõóßá Áëâáíþí ìáóôüñùí ðïõ ÷ôßæïõí ìå ðÝôñá, ïäÞãçóå óôçí áíáêáßíéóç ÷éëéÜäùí ðáëéþí óðéôéþí óôá ÷ùñéÜ, ðïõ äéáöïñåôéêÜ èá Ýìåíáí åñåéðùìÝíá. (Ôï ßäéï óõíÝâç óôçí êåíôñéêÞ Åõñþðç ìå ôïõò Ðïëùíïýò õäñáõëéêïýò. ¢íèñùðïé ðïõ äéáöïñåôéêÜ äåí èá Ýöôéá÷íáí ôá ìðÜíéá ôïõò, ôá åðéóêåýáóáí – êáé ç áãïñÜ õäñáõëéêþí õðçñåóéþí ìÜëëïí åðåêôÜèçêå, ðáñÜ äçìéïõñãÞèçêå áíôáãùíéóìüò ãéá ôéò Þäç õðÜñ÷ïõóåò äïõëåéÝò.) Ðéï ðÜíù ðáñáôÝèçêáí óôïé÷åßá åñåõíþí ðïõ áðïäåéêíýïõí üôé ç êáôáíÜëùóç ôùí ìåôáíáóôþí áíïßãåé íÝåò äïõëåéÝò ãéá ôïõò íôüðéïõò. Ó’ áõôÜ ðñÝðåé íá ðñïóôåèåß üôé ïé ìåôáíÜóôåò, üôáí Ýñ÷ïíôáé óôç Äýóç, öÝñíïõí ìáæß êáé ôéò ïéêïíïìßåò ôïõò, ðïõ ôéò åðåíäýïõí óôéò ÷þñåò ðñïïñéóìïý, êáèþò åðßóçò êáé ôï üôé áñêåôïß áíïßãïõí ìáãáæéÜ, ðïõ ìå ôç óåéñÜ ôïõò äßíïõí íÝåò äïõëåéÝò óå íôüðéïõò êáé ìåôáíÜóôåò. ¸ñåõíåò ðïõ Ýãéíáí óå Åõñþðç êáé ÇÐÁ áðïäåéêíýïõí üôé ç ìéêñïìåóáßá «åðé÷åéñçìáôéêüôçôá» ôùí ìåôáíáóôþí åßíáé ìåãáëýôåñç áðü åêåßíç ôùí íôüðéùí.

Ç áëÞèåéá, ëïéðüí, åßíáé üôé ïé ìåôáíÜóôåò ü÷é ìüíï äåí áõîÜíïõí ôçí áíåñãßá, áëëÜ –áíôßèåôá– äéåõñýíïõí ôéò èÝóåéò åñãáóßáò. Ç áíåñãßá óõíôçñåßôáé áðü ôï êëåßóéìï åñãïóôáóßùí, ôéò ðåñéêïðÝò ôùí êõâåñíÞóåùí óôïí äçìüóéï ôïìÝá, ôéò éäéùôéêïðïéÞóåéò êáé ôéò áðïëýóåéò íôüðéùí êáé ìåôáíáóôþí óõìâáóéïý÷ùí, ôçí õðï÷ñçìáôïäüôçóç ôçò õãåßáò, ôçò ðáéäåßáò, ôçí Ýëëåéøç ðñïóùðéêïý ðõñïðñïóôáóßáò óôá äÜóç êáé ôüóá Üëëá. Êáé üóïí áöïñÜ ôá ìåñïêÜìáôá; ÌÞðùò áõôÜ ðÝöôïõí áðü ôçí ðñïóöïñÜ öôçíþí åñãáôéêþí ÷åñéþí ôùí ìåôáíáóôþí åñãáôþí; Êáé áõôü ôï åðé÷åßñçìá åßíáé ðáñáðëáíçôéêü. Êáô’ áñ÷Üò, áõôü äåí éó÷ýåé óôïõò êëÜäïõò ðïõ áðáó÷ïëïýíôáé êáôÜ êýñéï ëüãï ïé ìåôáíÜóôåò, áöïý äåí õðÜñ÷åé áíôáãùíéóìüò ìå íôüðéïõò åñãáæïìÝíïõò. Áêüìá üìùò êáé óôéò äïõëåéÝò ÷áìçëÞò åîåéäßêåõóçò, ôéò ïðïßåò Ýíá ôìÞìá íôüðéùí åñãáôþí êáé ïé ìåôáíÜóôåò ìðïñåß íá äéåêäéêïýí áðü êïéíïý, éó÷ýåé ôï åîÞò: áí óå ìéá áñ÷éêÞ ðåñßïäï ïé êáðéôáëéóôÝò ðñïôéìïýí ôïõò «öôçíïýò» ìåôáíÜóôåò áðü ôïõò «áêñéâïýò» íôüðéïõò, áõôü ðïõ óýíôïìá ãßíåôáé åßíáé ìåôáêéíÞóåéò åñãáôþí áðü êëÜäï óå êëÜäï äïõëåéÜò êáé áðü ðüëç óå ðüëç, ìå óôü÷ï ôçí åîåýñåóç õøçëüôåñùí çìåñïìéóèßùí êáé ðåñéï÷þí ìå ìéêñüôåñç áíåñãßá. Ç üðïéá ðôþóç ôùí çìåñïìéóèßùí óå êÜðïéïõò êëÜäïõò Þ ðåñéï÷Ýò ðñïóåëêýåé íÝåò åðåíäýóåéò áðü êáðéôáëéóôÝò ðïõ óðåýäïõí íá åêìåôáëëåõôïýí ôï ÷áìçëü êüóôïò åñãáóßáò. ¸ôóé, ç ðáñáãùãÞ áõîÜíåôáé, íÝåò èÝóåéò åñãáóßáò äçìéïõñãïýíôáé, ìå áðïôÝëåóìá íá áõîÜíïíôáé êáé ôá ìåñïêÜìáôá. Áêüìá êáé ìå ôá ôåñÜóôéá êýìáôá åéóüäïõ ìå-

ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

39

swma_9-64.qxp

18/7/2007

6:54 µµ

Page 40

ôáíáóôþí (üðùò, ð.÷., ìå ôç ìáæéêÞ åéóñïÞ Áëâáíþí ìåôáíáóôþí óôçí ÅëëÜäá óôéò áñ÷Ýò ôçò äåêáåôßáò ôïõ ’90), åíþ óå ìéá áñ÷éêÞ ðåñßïäï ôá çìåñïìßóèéá óôçí ïéêïäïìÞ ÷ôõðÞèçêáí áðü ôïõò åñãïëÜâïõò, ìÝóá óå åëÜ÷éóôá ÷ñüíéá Ýãéíáí ìåôáêéíÞóåéò åñãáæïìÝíùí óå Üëëïõò êëÜäïõò êáé åéäéêüôçôåò êáé ç êáôÜóôáóç óôçí áãïñÜ åñãáóßáò åîéóïññïðÞèçêå. Ç ðñáãìáôéêüôçôá åßíáé üôé, ìå ôçí ýðáñîç åñãáôþí óçìáíôéêÜ ìéêñüôåñïõ êüóôïõò ãéá ôïõò êáðéôáëéóôÝò óå êÜðïéïõò êëÜäïõò Þ ðåñéï÷Ýò, ç ðôþóç ôùí çìåñïìéóèßùí óýíôïìá ìåôáêõëßåôáé êáé «ìïéñÜæåôáé» óôï óýíïëï ôùí åñãáæïìÝíùí ÷áìçëÞò åîåéäßêåõóçò óå åèíéêÞ êëßìáêá. Êáé åÜí äåí ðñáãìáôïðïéçèïýí áãþíåò õðåñÜóðéóçò ôùí åñãáóéáêþí äéêáéùìÜôùí êáé ôùí ìéóèþí áðü ôá óõíäéêÜôá, ôåëéêÜ ç ðñïò ôá êÜôù ðßåóç áõôÞ ðáñáìÝíåé ãéá ôéò áìïéâÝò üëùí ôùí åñãáôþí ÷áìçëÞò åîåéäßêåõóçò – óå ðïëý ìéêñüôåñá, âÝâáéá, ðïóïóôÜ áðü ôçí áñ÷éêÞ ðôþóç ôïõ çìåñïìéóèßïõ. Áõôü, ùóôüóï, åßíáé åããåíÝò óôïé÷åßï ôïõ êáðéôáëéóìïý –ðïëý ðñéí õðÜñîïõí ìåãÜëá ìåôáíáóôåõôéêÜ ñåýìáôá– êáé áöïñÜ åîßóïõ ôïõò íôüðéïõò áíÝñãïõò Þ ôïõò íôüðéïõò åñãáæïìÝíïõò ðïõ Ýñ÷ïíôáé áðü ìéá ðåñéï÷Þ ìå ÷áìçëüôåñá çìåñïìßóèéá êáé ìåãáëýôåñç áíåñãßá óå êÜðïéáí Üëëç, ãéá íá âñïõí êáëýôåñç ôý÷ç, áðü ôçí ýðáéèñï óôçí ðüëç ê.ï.ê. Áí êáíåßò éó÷õñßæåôáé üôé ïé ìåôáíÜóôåò öôáßíå ãéá ôçí ðßåóç óôá çìåñïìßóèéá êáé ðñÝðåé íá öýãïõí, ôüôå ìðïñåß åðßóçò íá éó÷õñéóôåß üôé íôüðéïé êáé ìåôáíÜóôåò Üíåñãïé ðñÝðåé íá åîáöáíéóôïýí, áöïý üëïé áõôïß ñß÷íïõí ôá ìåñïêÜìáôá ôùí õðïëïßðùí, ôï ßäéï äå ìðïñåß íá áðáéôÞóåé êáé ãéá ôïõò íÝïõò åñãáæïìÝíïõò, ðïõ áãùíéïýí íá âñïõí ìßá –Ýóôù êáé êáêïðëçñùìÝíç– ðñþôç äïõëåéÜ. Óýìöùíá ìå ôïí Ìáñî, ïé Üíåñãïé êáé ïé õðïáðáó÷ïëïýìåíïé åßíáé ï «åöåäñéêüò óôñáôüò ôçò åñ-

ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

40

ãáôéêÞò ôÜîçò», ðïõ ôïí ÷ñçóéìïðïéïýí ôá áöåíôéêÜ ãéá íá ìåéþíïõí ôï åñãáóéáêü ôïõò êüóôïò. Ïé ìåôáíÜóôåò åßíáé áðëþò ôìÞìá áõôïý ôïõ «åöåäñéêïý óôñáôïý», åíüò «õðåñðëçèõóìïý» ôçò åñãáôéêÞò ôÜîçò, ðïõ ôï óýóôçìá ÷ñåéÜæåôáé áêüìá êáé óå ðåñéüäïõò ìåãÜëçò áíÜðôõîçò – ïðüôå ãåííéïýíôáé íÝïé êëÜäïé ôçò ïéêïíïìßáò, þóôå íá ìç ìåôáôïðßæïíôáé ïé åñãÜôåò áðü ôïí Ýíáí ôïìÝá óôïí Üëëï êáé íá ìçí åñçìþíïõí ïé ðáëéïß ôïìåßò. Áðü ôç ìåñéÜ ôùí åñãáôþí êáé ôùí óõíäéêÜôùí, ôï æçôïýìåíï åßíáé íá õðÜñ÷ïõí äéåêäéêÞóåéò ãéá íÝåò èÝóåéò åñãáóßáò êáé ìåãáëýôåñá çìåñïìßóèéá ãéá üëïõò ôïõò åñãÜôåò, íôüðéïõò êáé ìåôáíÜóôåò, áðÝíáíôé óôçí áäçöáãßá ôùí áöåíôéêþí êáé ôçí áãáóôÞ óõíÝñãåéá ôïõ êñÜôïõò êáé ôùí êõâåñíÞóåùí. ÅðïìÝíùò, ç ðÜëç ãéá ôá äéêáéþìáôá ôùí ìåôáíáóôþí åñãáôþí åßíáé áðáñáßôçôç ðñïûðüèåóç êáé ãéá ôç äéåêäßêçóç ôùí äéêáéùìÜôùí ôùí íôüðéùí. Óôéò ÇÐÁ, ç ôåëåõôáßá åõñåßá íïìéìïðïßçóç ìåôáíáóôþí ÷ùñßò ÷áñôéÜ óõíÝâç ôï 1986. Ïé ìéóèïß áõîÞèçêáí ôüôå óçìáíôéêÜ ìåôÜ ôç íïìéìïðïßçóç 2,7 åêáôïììõñßùí ìåôáíáóôþí. ÌÝóá óå ðÝíôå ÷ñüíéá ïé ðñáãìáôéêïß ìéóèïß ôùí ðñþçí ðáñÜíïìùí åñãáôþí áõîÞèçêáí êáôÜ ìÝóïí üñï êáôÜ 15%, óýìöùíá ìå óôïé÷åßá ôïõ õðïõñãåßïõ Åñãáóßáò ôùí ÇÐÁ. Ôá çìåñïìßóèéá óå ðïëëÝò åéäéêüôçôåò Ýðåöôáí óõíå÷þò ðñéí áðü ôç íïìéìïðïßçóç áõôÞ. Ãéá ôïõò íôüðéïõò åñãáæïìÝíïõò, ðïõ äïýëåõáí óå ðáñüìïéåò äïõëåéÝò ìå ôïõò ìåôáíÜóôåò, åðßóçò õðÞñ÷áí óçìáíôéêÝò áõîÞóåéò óôá ìåñïêÜìáôá ìåôÜ ôç íïìéìïðïßçóç. ¸ñåõíá ðáíåðéóôçìßïõ ôïõ Ëïò ¢íôæåëåò ôçò Êáëéöüñíéáò, ôï 2002, õðïëüãéóå üôé –áí üëïé ïé ìåôáíÜóôåò åñãÜôåò ÷ùñßò ÷áñôéÜ íïìéìïðïéïýíôáí–óôéò ÇÐÁ ïé ìéóèïß üëùí ôùí åñãáôþí ãçò ôüôå èá áõîÜíïíôáí êáôÜ 5%, óôéò õðçñåóßåò êáôÜ 2,75% êáé óôç âéïìç÷áíßá êáôÜ 2,5%.

¸ëëçíåò êáé ìåôáíÜóôåò åñãÜôåò åíùìÝíïé Ãéá íá ìðïñïýí íá áõîÜíïõí ôá êÝñäç ôïõò áöåíôéêÜ, ÌÌÅ êáé êõâåñíÞóåéò ÷ñçóéìïðïéïýí ñáôóéóôéêÜ åðé÷åéñÞìáôá, ìå óôü÷ï íá äéáóðïýí ôçí åíüôçôá ôùí íôüðéùí êáé ìåôáíáóôþí åñãáôþí, íá ôïõò âÜæïõí íá ôóáêþíïíôáé ìåôáîý ôïõò, íá õðïâáèìßæïõí ôéò äéåêäéêÞóåéò ôïõò, íá ôïõò áðïðñïóáíáôïëßæïõí áðü ôá ðñáãìáôéêÜ áßôéá ôùí ðñïâëçìÜôùí ôïõò. Ïé ìåôáíÜóôåò åðéäéþêåôáé íá ãßíïõí åîéëáóôÞñéá èýìáôá ãéá üëá ôá äåéíÜ êáé ïé íôüðéïé åñãáæüìåíïé –ðïõ åßíáé åõÜëùôïé óôéò ñáôóéóôéêÝò éäÝåò– íá óôñÝöïíôáé åíÜíôéá óôïõò ìåôáíÜóôåò åñãÜôåò ãéá ôá ðñïâëÞìáôá ðïõ ôïõò ðñïêáëåß ôï óýóôçìá. Ôï ßäéï áêñéâþò ðñïóðáèïýí íá ðåôý÷ïõí êáé ìå ôç äéÜêñéóç áíäñþí - ãõíáéêþí, äçìüóéùí êáé éäéùôéêþí õðáëëÞëùí, íÝùí êáé ðáëéþí åñãáæïìÝíùí, ìüíéìùí êáé óõìâáóéïý-

swma_9-64.qxp

18/7/2007

6:54 µµ

Page 41

÷ùí, ðíåõìáôéêÞò êáé ÷åéñùíáêôéêÞò åñãáóßáò. Áðü ôç ìåñéÜ ôïõ áíôéñáôóéóôéêïý êéíÞìáôïò êáé ôùí óõíäéêÜôùí ÷ñåéÜæåôáé íá êÜíïõìå áìÝóùò áðïöáóéóôéêÜ âÞìáôá õðåñÜóðéóçò ôùí åñãáóéáêþí êáé êïéíùíéêþí äéêáéùìÜôùí ôùí ìåôáíáóôþí êáé üëùí ôùí åñãáôþí: • Ðñþôá ðñþôá, ÷ñåéÜæåôáé íá åããñÜöïíôáé óôá óùìáôåßá ïé ìåôáíÜóôåò – Üó÷åôá áí Ý÷ïõí Þ ü÷é ôá áðáñáßôçôá ãéá ôï êñÜôïò ÷áñôéÜ.

• Ìáæß ìå ôéò áõîÞóåéò êáé ôéò ðñïóëÞøåéò ãéá üëïõò, íá äéåêäéêÞóïõìå ôç íïìéìïðïßçóç ôùí ìåôáíáóôþí ÷ùñßò ðñïûðïèÝóåéò, ôçí áðïóýíäåóç ôùí áäåéþí ðáñáìïíÞò áðü ôá Ýíóçìá.

• Íá áðáéôÞóïõìå Üäåéåò åñãáóßáò êáé äéáìïíÞò ÷ùñßò ÷áñÜôóéá êáé ðñüóôéìá, Üäåéá áïñßóôïõ ÷ñüíïõ ìå ôç óõìðëÞñùóç 5 åôþí.

• ÄéáêñáôéêÝò óõìöùíßåò ãéá ôçí áíáãíþñéóç ôïõ áóöáëéóôéêïý êáé åñãÜóéìïõ âßïõ ìå üëåò ôéò ÷þñåò ðñïÝëåõóçò ôùí ìåôáíáóôþí êáé äùñåÜí éáôñïöáñìáêåõôéêÞ ðåñßèáëøç ãéá üëïõò.

• Íá äéêáéïýíôáé ïé ìåôáíÜóôåò ôéò ßäéåò ðáñï÷Ýò êáé ôá åðéäüìáôá ðïõ ðáßñíïõí êáé ïé ¸ëëçíåò åñãáæüìåíïé êáé íá ãßíåé õðï÷ñåùôéêÞ ç áóöÜëéóç üëùí, áíåîÜñôçôá áðü ôï áí Ý÷ïõí Þ ü÷é Üäåéá ðáñáìïíÞò.

• Íá äßíåôáé áðïæçìßùóç ãéá ôá ÷áìÝíá ìåñïêÜìáôá áðü ôéò ñáôóéóôéêÝò åîáêñéâþóåéò óôïé÷åßùí êáé ôéò ðñïóáãùãÝò ôùí ìåôáíáóôþí óôá ôìÞìáôá.

• ºóá êïéíùíéêÜ êáé ðïëéôéêÜ äéêáéþìáôá ãéá üëïõò ôïõò ìåôáíÜóôåò êáé ôéò ïéêïãÝíåéÝò ôïõò, áõôüìáôç ïéêïãåíåéáêÞ óõíÝíùóç êáé õðçêïüôçôá óå üëá ôá ðáéäéÜ ôùí ìåôáíáóôþí, åöüóïí ôï åðéèõìïýí.

• Íá øçößæïõí ïé ìåôáíÜóôåò óôéò ôïðéêÝò êáé åèíéêÝò åêëïãÝò.

• Íá áíôéôá÷èïýìå áðïöáóéóôéêÜ óôéò ñáôóéóôéêÝò «ìåôáíáóôåõôéêÝò ðïëéôéêÝò» – ðïõ êáëùóïñßæïõí ôçí åßóïäï íÝùí åðåíäõôþí êáé ôá êåöÜëáéÜ ôïõò óôç Äýóç, áëëÜ äïëïöïíïýí ôïõò ìåôáíÜóôåò åñãÜôåò óôá óýíïñá üôáí, áêïëïõèþíôáò ôçí êßíçóç ôïõ êåöáëáßïõ, Ýñ÷ïíôáé íá âñïõí äïõëåéÜ ãéá íá æÞóïõí.

• Íá áðáéôÞóïõìå ôçí Üìåóç êáôÜñãçóç ôùí óõíïñïöõëÜêùí, ôùí íáñêïðåäßùí êáé ôùí óôñáôïðÝäùí óõãêÝíôñùóçò ìåôáíáóôþí êáé ðñïóöýãùí, ôï óôáìÜôçìá ôùí áðåëÜóåùí êáé ôùí åðáíáðñïùèÞóåùí – íá áðáéôÞóïõìå ôç ÷ïñÞãçóç áóýëïõ óå üëïõò ôïõò ðñüóöõãåò!

ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

41

swma_9-64.qxp

18/7/2007

6:54 µµ

Page 42

ÄéåèíÞ

Ç ÂåíåæïõÝëá ôïõ ÔóÜâåò

Ó÷Ýäéï ãéá ôï óïóéáëéóìü óôïí 21ï áéþíá; ÓÜóá ×áóÜðç ôéò ðñïåäñéêÝò åêëïãÝò ôïõ ÄåêÝìâñç ôïõ 2006 óôç ÂåíåæïõÝëá 7.162 åêáôïììýñéá Üíèñùðïé Ýäùóáí ôçí øÞöï ôïõò óôïí Ïýãêï ÔóÜâåò, áíáêçñýóóïíôÜò ôïí ãéá ôñßôç öïñÜ ðñüåäñï ôçò ÷þñáò. Ôï ðïóïóôü Üããéîå ó÷åäüí ôï 63%, ôï ìåãáëýôåñï ðïóïóôü óôéò þò ôþñá åêëïãéêÝò íßêåò ôïõ. Ôçí ðñþôç öïñÜ ðïõ åîåëÝãç ðñüåäñïò (1998) åß÷å ðÜñåé ôï 56%, åíþ óôçí ðñþôç åðáíåêëïãÞ ôïõ (2000) Ýöôáóå óôï 60%. ×éëéÜäåò Âåíåæïõåëáíïß îå÷ýèçêáí óôïõò äñüìïõò ãéá íá ðáíçãõñßóïõí ôçí åðáíåêëïãÞ ôïõ ÔóÜâåò. «¼óïé ìå øÞöéóáí, øÞöéóáí ãéá Ýíá óïóéáëéóôéêü ó÷Ýäéï, ãéá íá ÷ôßóïõìå ìéá åíôåëþò äéáöïñåôéêÞ ÂåíåæïõÝëá. Ï äñüìïò áõôÞò ôçò äçìïêñáôßáò åßíáé åðáíáóôáôéêüò, åßíáé ìéá äçìïêñáôéêÞ åðáíÜóôáóç, ìéá êïéíùíéêÞ åðáíÜóôáóç, ìéá ðïëéôéêÞ êáé ïéêïíïìéêÞ åðáíÜóôáóç» äÞëùóå ï ßäéïò ìåôÜ ôçí åêëïãéêÞ ôïõ íßêç. Ç óõæÞôçóç ðïõ îáíáíïßãåé óôçí ÁñéóôåñÜ ìåôÜ ôçí åêëïãéêÞ íßêç ôïõ ÔóÜâåò åßíáé ôï áí óôç ÂåíåæïõÝëá (ìéá ÷þñá ðïõ ôá ôåëåõôáßá ÷ñüíéá ìå óõíå÷åßò êéíçôïðïéÞóåéò áíôéóôÝêåôáé åðéôõ÷þò óôéò åðéèÝóåéò ôçò íôüðéáò áóôéêÞò ôÜîçò êáé ôùí ÇÐÁ) ç êõâÝñíçóç ÔóÜâåò êáé ôï ìåôáññõèìéóôéêü ôïõ ðñüãñáììá ðñáãìáôéêÜ äåß÷íïõí ôï äñüìï ãéá ôç

Ó

ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

42

ìåôÜâáóç óôï óïóéáëéóìü «ôïõ 21ïõ áéþíá».

ÔáîéêÞ ðÜëç Ç ðïëéôéêÞ óýãêñïõóç óôï åóùôåñéêü ôçò ÂåíåæïõÝëáò õößóôáôáé áíÜìåóá óôï êïììÜôé ðïõ õðïóôçñßæåé ôïí ÔóÜâåò êáé ôï ó÷Ýäéü ôïõ «ãéá ôï óïóéáëéóìü ôïõ 21ïõ áéþíá» êáé óôç äåîéÜ áíôéðïëßôåõóç, ðïõ åêðñïóùðåß ôá óõìöÝñïíôá ôçò íôüðéáò ïëéãáñ÷ßáò êáé ôïõ éìðåñéáëéóìïý óôçí ðåñéï÷Þ. Ç áöåôçñßá áõôÞò ôçò áíôéðáñÜèåóçò åßíáé ï îåóçêùìüò ôïõ êüóìïõ ôï 1989 åíÜíôéá óôá íåïöéëåëåýèåñá ìÝôñá ôïõ óïóéáëäçìïêñÜôç C. A. Perez, ôïí ïðïßï åß÷å åðéâÜëåé ôï ÄÍÔ, êáé ç óôñáôéùôéêÞ åîÝãåñóç ðïõ åðé÷åßñçóå ï ÔóÜâåò åíÜíôéá óôçí ðáñáðÜíù êõâÝñíçóç ôï 1992. Êáé ôá äýï ãåãïíüôá ôïí áíÝäåéîáí ùò åêöñáóôÞ ôçò ïñãÞò ôùí ìáæþí åíÜíôéá óôç íåïöéëåëåýèåñç ðïëéôéêÞ. Ãéá ôï ëüãï áõôüí ôï 1998 êáôÜöåñå íá åêëåãåß ðñüåäñïò ôçò ÷þñáò, õðïóôçñßæïíôáò êïéíùíéêÝò ìåôáññõèìßóåéò êáé Ýíá ðñïïäåõôéêü ãéá ôï ðëáßóéï ôçò áóôéêÞò äçìïêñáôßáò óýíôáãìá. Ç áíôéðáñÜèåóç ôïõ êüóìïõ ìå ôç äåîéÜ áíôéðïëßôåõóç óõíå÷ßóôçêå óå êñßóéìåò ðåñéüäïõò. Ôïí Áðñßëéï ôïõ 2002 åðé÷åéñÞèçêå áíáêáôÜëçøç ôçò åîïõóßáò áðü ôç ÄåîéÜ, ìå ðñáîéêüðçìá å-

swma_9-64.qxp

18/7/2007

6:54 µµ

Page 43

íÜíôéá óôçí êõâÝñíçóç ÔóÜâåò. Ôï ÄåêÝìâñç ôïõ 2002 ôá áöåíôéêÜ ôùí ðåôñåëáúêþí åôáéñåéþí ðñáãìáôïðïßçóáí ëïê-Üïõô, êáé ôïí Áýãïõóôï ôïõ 2004 áðïðåéñÜèçêáí íá áðïìáêñýíïõí ôïí ÔóÜâåò áðü ôçí åîïõóßá ìå äçìïøÞöéóìá(1). Óå êÜèå êñßóéìç áíôéðáñÜèåóç ç Þôôá ôçò äåîéÜò áíôéðïëßôåõóçò äåí óôçñß÷ôçêå óôçí ðïëéôéêÞ ôïõ ÔóÜâåò, áëëÜ óôçí åêðëçêôéêÞ ìá÷çôéêüôçôá ôùí öôù÷þí ëáúêþí óôñùìÜôùí ðïõ ðáëåýïõí íá êëåßóïõí ôï äñüìï ôçò ÄåîéÜò ðñïò ôçí åîïõóßá. Åßíáé ÷áñáêôçñéóôéêü üôé, ìåôÜ ôï ðñáîéêüðçìá ôïõ 2002, ï ÔóÜâåò êÜëåóå ôç ÄåîéÜ íá óõíåñãáóôåß ìå ôçí êõâÝñíçóç, áíïßãïíôáò Ýôóé ôï äñüìï ãéá ôçí åðüìåíç åðßèåóÞ ôçò ôï ÷åéìþíá ôïõ 2002-2003.

ÅèíéêïðïéÞóåéò Óôç óçìåñéíÞ óõãêõñßá, êÝíôñï ôçò áíôéðáñÜèåóçò ìåôáîý ôïõ «ôóáâéêïý» óôñáôïðÝäïõ êáé ôçò áíôéðïëßôåõóçò åßíáé ôï ðñüãñáììá åèíéêïðïéÞóåùí ðïõ Ý÷åé åðéôá÷õíèåß áðü ôï ÄåêÝìâñç, ïðüôå åðáíåîåëÝãç ðñüåäñïò ï ÔóÜâåò, êáé óõíäÝåôáé ìå ôéò åñãáôéêÝò êáé ëáúêÝò äéåêäéêÞóåéò. ¼ðùò åßðå ï ßäéïò ÷áñáêôçñéóôéêÜ, «üëá üóá éäéùôéêïðïéÞèçêáí, áò åèíéêïðïéçèïýí». ¸íáí ìÞíá ìåôÜ ôçí åðáíåêëïãÞ ôïõ, ôï ÃåíÜñç ôïõ 2007, ï ÔóÜâåò åîÜããåéëå ôçí åèíéêïðïßçóç ìåãÜëùí åôáéñåéþí åíÝñãåéáò êáé ôçëåðéêïéíùíéþí êáé áíáêïßíùóå üôé èá êáôáèÝóåé óôï Êïéíïâïýëéï ôçò ÷þñáò íïìïó÷Ýäéï ðïõ èá ðñïùèåß ôéò åèíéêïðïéÞóåéò. Ôüíéóå üôé ç ÂåíåæïõÝëá ðñÝðåé ìÝóá óôï åðüìåíï äéÜóôçìá íá «áíáêôÞóåé ôïí Ýëåã÷ï ôçò éäéïêôçóßáò óôïõò óôñáôçãéêïýò ôïìåßò». Ç áðüöáóç ôçò êõâÝñíçóçò ðñïêÜëåóå áíáóôÜôùóç, üðùò Þôáí öõóéêü, óôá ÷ñçìáôéóôÞñéá ôçò ÂåíåæïõÝëáò, áëëÜ êáé ïëüêëçñçò ôçò ËáôéíéêÞò ÁìåñéêÞò. Ç ìåôï÷Þ ôçò CANTV, ôçò åôáéñåßáò ôçëåðéêïéíùíéþí, ðïõ ï ÔóÜâåò ÷ñçóéìïðïßçóå ùò ðáñÜäåéãìá óå ìéá ïìéëßá ôïõ, êáôñáêýëçóå êáôÜ 36%, åíþ áíÜëïãç ðôþóç åß÷áí êáé ïé ìåôï÷Ýò ôùí ìåãáëýôåñùí éäéùôéêþí ôñáðåæþí ôçò ÷þñáò. ÐôùôéêÝò ôÜóåéò ðáñïõóßáóáí êáé ôá ÷ñçìáôéóôÞñéá ëáôéíïáìåñéêÜíéêùí ÷ùñþí, üðùò ôçò Âñáæéëßáò êáé ôïõ Ìåîéêïý. Ç äåîéÜ áíôéðïëßôåõóç äçìáãùãåß ãéá «êïõâáíïðïßçóç» ôçò ÂåíåæïõÝëáò, åíþ ïé ÇÐÁ áíáêïßíùóáí üôé üëåò ïé õðÜñ÷ïõóåò åìðïñéêÝò óõìöùíßåò ìå áìåñéêáíéêÝò åôáéñåßåò ðñÝðåé íá ãßíïõí óåâáóôÝò. «¸÷ïõìå õðüøç ôá áðïôåëÝóìáôá ôùí åèíéêïðïéÞóåùí óå Üëëá ìÝñç ôïõ êüóìïõ, ìðïñïýìå äå íá ðïýìå üôé êáôÜ êáíüíá ïé åèíéêïðïéÞóåéò äåí ðáñÜãïõí ôá ðñïåîïöëïýìåíá ïéêïíïìéêÜ áðïôåëÝóìáôá» äÞëùóå ï Ãêüñíôïí Ôæüíôñïïõ, ìÝëïò ôïõ Óõìâïõëßïõ ÅèíéêÞò ÁóöÜëåéáò ôùí ÇÐÁ. Ç áíôßäñáóç ôïõ ÓôÝéô ÍôéðÜñôìåíô ìÝóù ôïõ åêðñïóþðïõ ôïõ, Óéí Ìáêüñìáê, Þôáí üôé «ç óõíôáãÞ ÔóÜâåò Ý÷åé ÷ñçóéìïðïéçèåß êáôÜ êüñïí êáé ç Éóôïñßá

Ý÷åé áðïäåßîåé üôé äåí ùöåëåß ôïí ðëçèõóìü». ÐáñÜ ôéò áíôéäñÜóåéò, ï ÔóÜâåò åðéêýñùóå íüìï âÜóåé ôïõ ïðïßïõ èá ìðïñåß íá íïìïèåôåß ìå äéáôÜãìáôá åðß 18 ìÞíåò (äçëáäÞ, èá åßíáé óå èÝóç íá ôñïðïðïéÞóåé Üìåóá Ýíáí óçìáíôéêü áñéèìü íïìïó÷åäßùí ÷ùñßò íá áêïëïõèÞóåé ôá óõíçèéóìÝíá êïéíïâïõëåõôéêÜ êáíÜëéá), Ýôóé þóôå íá ðñáãìáôïðïéÞóåé ôéò áðáñáßôçôåò áëëáãÝò óôïõò ðïëéôéêïýò êáé ïéêïíïìéêïýò èåóìïýò. Ôï ìÝôñï áõôü ïõóéáóôéêÜ áíïßãåé ôï äñüìï ãéá ôçí åèíéêïðïßçóç ôçò âéïìç÷áíßáò öõóéêïý áåñßïõ êáé ôùí éäéùôéêþí åôáéñåéþí ðïõ äñáóôçñéïðïéïýíôáé óôïí ôïìÝá ôùí ôçëåðéêïéíùíéþí. Ôïí Éïýíéï Ýëçîå ç Üäåéá ëåéôïõñãßáò ôïõ Radio Caracas Television (RCTV), ôçí ïðïßá ç êõâÝñíçóç ôçò ÂåíåæïõÝëáò áñíÞèçêå íá áíáíåþóåé. Ï ÔóÜâåò, óå ôçëåïðôéêÞ ôïõ ïìéëßá, åðéêáëÝóôçêå ãéá ôçí áðüöáóÞ ôïõ ôçí «áíôéêõâåñíçôéêÞ ðñïðáãÜíäá» ôïõ RCTV, üðùò êáé ôï ñüëï ðïõ Ýðáéîå óôï áðïôõ÷çìÝíï ðñáîéêüðçìá ôïõ 2002. Óå áíôéêáôÜóôáóç ôïõ RCTV, ç êõâÝñíçóç ó÷åäéÜæåé Ýíá íÝï êñáôéêü êáíÜëé, ôï TVES. ÅðéðëÝïí, êëéìÜêùóå ôçí áíôéðáñÜèåóç ìå ôéò ìåãÜëåò áëõóßäåò äéÜèåóçò ôñïößìùí, äçëþíïíôáò ðùò èá åèíéêïðïéÞóåé ìåãÜëá êáôáóôÞìáôá, áðïèÞêåò êáé óïýðåñ ìÜñêåô, áí óõíå÷ßóïõí íá ðïõëÜíå êñÝáò êáé âáóéêÜ åßäç ôñïößìùí óå ôéìÝò ðïõ õðåñâáßíïõí ôçí áíþôáôç ôéìÞ ðïõ Ý÷åé ïñéóôåß áðü ôçí êõâÝñíçóç. ÁíÝóôåéëå ôçí Üäåéá ëåéôïõñãßáò ìéáò áðü ôéò áëõóßäåò óïýðåñ ìÜñêåô ðïõ ðïõëïýóå êñÝáò óå áõîçìÝíåò ôéìÝò, åíþ ìåãÜëåò ðïóüôçôåò áãáèþí –ðïõ Ýìåíáí êëåéóìÝíá óå áðïèÞêåò ìÝ÷ñé íá áíÝâïõí ïé ôéìÝò– êáôáó÷Ýèçêáí êáé äéáôÝèçêáí óôéò êñáôéêÝò õðåñáãïñÝò Mercal (ðïõ ëåéôïõñãïýí óôéò öôù÷ïãåéôïíéÝò êáé äéáèÝôïõí ôñüöéìá óå öôçíÝò ôéìÝò).

ÐåôñÝëáéï Ôç öåôéíÞ ÐñùôïìáãéÜ ç êõâÝñíçóç ÔóÜâåò áíáêïßíùóå ôçí áðï÷þñçóç ôçò ÂåíåæïõÝëáò áðü ôï ÄÍÔ êáé ôçí Ðáãêüóìéá ÔñÜðåæá, ôá ïðïßá ÷áñáêôÞñéóå «ìç÷áíéóìïýò ôïõ éìðåñéáëéóìïý», ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

43

swma_9-64.qxp

18/7/2007

6:54 µµ

Page 44

ôáëéóôéêÝò ó÷Ýóåéò óôá ìÝóá ðáñáãùãÞò óå êáìßá ðåñßðôùóç äåí ôßèåíôáé óå áìöéóâÞôçóç.(2)

ÅîùôåñéêÞ ðïëéôéêÞ

ðïõ Ý÷ïõí óôü÷ï ôçí åêìåôÜëëåõóç ôùí öôù÷þí. Ôï ÓôÝéô ÍôéðÜñôìåíô ó÷ïëßáóå ôçí áðüöáóç áõôÞ, ëÝãïíôáò ðùò ï ÔóÜâåò «óêÜâåé Ýíáí ëÜêêï ãéá ôï ëáü ôïõ». Ï ðñüåäñïò ôçò ÂåíåæïõÝëáò Ýêáíå ôçí áíáêïßíùóç, êáèþò ÷éëéÜäåò ðïëßôåò åéóÝâáëëáí óôéò ðåôñåëáéïðçãÝò ðïõ åëÝã÷ïíôáé áðü îÝíåò åôáéñåßåò ãéá íá ãéïñôÜóïõí ôçí åèíéêïðïßçóç ôùí ðåôñåëáúêþí êïéôáóìÜôùí ôïõ Ïñéíüêïõ, ôç ìÝñá ôïõ ãéïñôáóìïý ôçò ÅñãáôéêÞò ÐñùôïìáãéÜò. Ïé åñãáæüìåíïé óôçí ðåôñåëáúêÞ âéïìç÷áíßá ôçò ÂåíåæïõÝëáò êáôÝëáâáí ìå ðáíçãõñéóìïýò ôéò åãêáôáóôÜóåéò ðåôñåëáßïõ, öïñþíôáò ìðëïõæÜêéá ðïõ ðÜíù ôïõò áíáãñáöüôáí ôï óýíèçìá «íáé óôçí êñáôéêïðïßçóç». Ôï äéÜôáãìá ãéá ôçí áëëáãÞ ôïõ êáèåóôþôïò åêìåôÜëëåõóçò ôùí ðåôñåëáúêþí êïéôáóìÜôùí ìåôáâéâÜæåé óôçí êñáôéêÞ åôáéñåßá ðåôñåëáßïõ PDVSA ôï 60% ôùí ìåôï÷þí ôçò ãåþôñçóçò ðåôñåëáßïõ óôç ëåêÜíç ôïõ ðïôáìïý Ïñéíüêïõ, óôçí ïðïßá öçìïëïãåßôáé üôé õðÜñ÷ïõí ôá ìåãáëýôåñá êïéôÜóìáôá ðåôñåëáßïõ ôýðïõ heavy oil óôïí êüóìï êáé ðáñÜãåé êáèçìåñéíÜ 600.000 âáñÝëéá ðåôñÝëáéï. Ç ðñüèåóç ôïõ ÔóÜâåò íá åèíéêïðïéÞóåé ôá êïéôÜóìáôá ôïõ Ïñéíüêïõ áíôéìåôþðéóå éó÷õñÞ áíôßäñáóç áðü ôéò éäéïêôÞôñéåò åôáéñåßåò, ôéò áìåñéêÜíéêåò Óåâñüí, ¸îïí Ìüìðéë êáé Êïíüêï Ößëéðò, ôç íïñâçãéêÞ Óôáôüéë, ôç âñåôáíéêÞ BP êáé ôç ãáëëéêÞ ÔïôÜë. ÌÝ÷ñé óÞìåñá ç åêìåôÜëëåõóç ôùí êïéôáóìÜôùí ôçò ÷þñáò ãéíüôáí áðü ôéò ðáñáðÜíù åôáéñåßåò, óå óõíåñãáóßá ìå ôïí êñáôéêü ðåôñåëáúêü üìéëï PDVSA. Óýìöùíá ìå ôï äéÜôáãìá, ïé åôáéñåßåò ïöåßëïõí íá áðïäå÷ôïýí ôç äçìéïõñãßá êïéíïðñáîéþí, ìðïñïýí íá ðáñáìåßíïõí ùò ìåéïøçöéêïß åôáßñïé, åíþ ïé 4.000 õðÜëëçëïß ôïõò èá äïõëåýïõí ãéá ôçí êñáôéêÞ ðåôñåëáúêÞ åôáéñåßá PDVSA. Ðáñ’ üëá áõôÜ, ç PDVSA èá ðáñáìÝíåé ìå ãñáöåéïêñáôéêÞ äéåýèõíóç – ôïí Ýëåã÷ï áóêåß ôï êñÜôïò, ÷ùñßò êáíåíüò åßäïõò Ýëåã÷ï áðü ôïõò ßäéïõò ôïõò åñãÜôåò ôçò ðåôñåëáéïâéïìç÷áíßáò. Áõôü ðïõ óôçí ðñáãìáôéêüôçôá äéáöÝñåé åßíáé ï ôñüðïò ìå ôïí ïðïßï ç PDVSA äéáðñáãìáôåýåôáé ìå ôéò åôáéñåßåò ðïõ äïõëåýïõí ìáæß ôçò êáé ðïõ óÞìåñá Ý÷ïõí ãßíåé óõíåôáßñïé ôïõ êñÜôïõò. Ïé êáðéÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

44

H êõâÝñíçóç ÔóÜâåò åßíáé óôï åðßêåíôñï ôçò ðñïóï÷Þò ôçò ÏõÜóéíãêôïí, êáèþò áíôéäñÜ óôç äçìéïõñãßá ôçò Æþíçò Åëåýèåñïõ Åìðïñßïõ ôçò ÁìåñéêÞò (FTAA) ðïõ èÝëåé íá åðéâÜëåé ç ÏõÜóéíãêôïí. Ï ÔóÜâåò Ý÷åé ðñïôåßíåé ôñåéò âáóéêÝò ðñùôïâïõëßåò, ìå óôü÷ï ôçí áíôßóôáóç óôç FTAA êáé ôç äçìéïõñãßá ìéáò «ìðïëéâáñéáíÞò ðåñéï÷Þò ôçò ÁìåñéêÞò»: ôçí åíïðïßçóç ôùí ðåôñåëáúêþí åðé÷åéñÞóåùí ìå ìéá êïéíÞ äéåýèõíóç (Petrosur), ôç óýóôáóç ìéáò ôñÜðåæáò áðïèåìáôéêþí êåöáëáßùí ãéá üëç ôçí Þðåéñï (Bansur) êáé ôçí åíäõíÜìùóç ôùí åìðïñéêþí óõìöùíéþí ãéá ôç äçìéïõñãßá ìéáò êïéíÞò çðåéñùôéêÞò áãïñÜò (Comersur). Ç áíôßäñáóç ôùí ÇÐÁ ìÝóù ôçò Êïíôïëßæá ÑÜéò ãé’ áõôÝò ôéò ðñùôïâïõëßåò Þôáí üôé «ï ÔóÜâåò áðïôåëåß ìéá åðéêßíäõíç áðåéëÞ ãéá ôçí åõñýôåñç ðåñéï÷Þ». ÅðéðëÝïí, ç êõâÝñíçóç ÔóÜâåò Ý÷åé ôá÷èåß åíÜíôéá óôï «ó÷Ýäéï Êïëïìâßá» (ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýí ïé ÇÐÁ ãéá íá åîáëåßøïõí ôçí áíôßóôáóç óôçí Êïëïìâßá), Ý÷åé áñíçèåß ôç óôÜèìåõóç áìåñéêáíéêþí óôñáôåõìÜôùí óôï Ýäáöïò ôçò ÂåíåæïõÝëáò êáé åßíáé åíÜíôéá óôïí ðüëåìï óôï ÉñÜê êáé óôï ÁöãáíéóôÜí. Åðßóçò, Ý÷åé äéåõñýíåé ôéò åìðïñéêÝò ó÷Ýóåéò êáé åîáãùãÝò ðåôñåëáßïõ ìå ÷þñåò üðùò ç Êßíá, ç Ñùóßá, ç Ãáëëßá. Åðéäéþêåé óôåíüôåñåò ó÷Ýóåéò ìå ôéò êõâåñíÞóåéò ôçò ËáôéíéêÞò ÁìåñéêÞò, Ý÷åé äçìéïõñãÞóåé óõììá÷ßá ìå ôçí Êïýâá, ôçí ïðïßá ðñïìçèåýåé ìå ðåôñÝëáéï, åíþ Ý÷åé äçëþóåé ôçí ðñüèåóÞ ôïõ íá ðñïìçèåýóåé ìå öôçíü ðåôñÝëáéï êáé ôç íÝá êõâÝñíçóç óôç ÍéêáñÜãïõá. Áõôü ðïõ ï ÔóÜâåò ðñïóðáèåß íá êÜíåé åßíáé ìéá áíåîÜñôçôç áðü ôéò ÇÐÁ åîùôåñéêÞ ðïëéôéêÞ, óõãêñïôþíôáò Ýíáí áíôßðáëï ðüëï óõììá÷éþí. Ôá ðáñáðÜíù óõíéóôïýí ìéá ñÞîç ìå ôçí ðïëéôéêÞ ôùí ÇÐÁ áõôÞí ôç óôéãìÞ, áëëÜ óå êáìéÜ ðåñßðôùóç ìéá óõíïëéêÞ áíôééìðåñéáëéóôéêÞ óôñáôçãéêÞ.

Êïéíùíßá Ôá Ýóïäá áðü ôçí êñáôéêÞ åôáéñåßá ðåôñåëáßïõ ÷ñçìáôïäïôïýí ôç äõíáôüôçôá ãéá áõîÞóåéò óôéò êïéíùíéêÝò ðáñï÷Ýò. Ôï ìåñßäéï ôïõ ÁÅÐ ðïõ äéáôßèåôáé óôéò êïéíùíéêÝò ðáñï÷Ýò áõîÞèçêå áðü 7,83% óå 14,69%, åíþ ç öôþ÷åéá Ýðåóå áðü ôï 55% óôï 34% ôïõ ðëçèõóìïý. Ï ÔóÜâåò, Ýôóé, ìðïñåß íá áõîÜíåé ôéò äáðÜíåò ãéá ôá íÝá ðñïãñÜììáôá êïéíùíéêÞò ðñüíïéáò, ôéò ëåãüìåíåò «áðïóôïëÝò» (missiones), áðáíôþíôáò óôéò ëáúêÝò äéåêäéêÞóåéò. ÓïâáñÞ ðñïóðÜèåéá ãéá åîÜëåéøç ôçò ðåßíáò ãßíåôáé ìÝóá áðü ôá ðáíôïðùëåßá óôéò ãåéôïíéÝò, ðïõ ðáßñíïõí åðé÷ïñÞãçóç áðü ôï êñÜôïò. ÉáôñéêÞ ðåñßèáëøç ðáñÝ÷åôáé äùñåÜí áðü

swma_9-64.qxp

18/7/2007

6:54 µµ

Page 45

Êïõâáíïýò ãéáôñïýò óå êëéíéêÝò, óôéò ïðïßåò Ý÷ïõí ðñüóâáóç 18 åêáôïììýñéá Üíèñùðïé, äçëáäÞ ðåñßðïõ ôï 7% ôïõ ðëçèõóìïý. Ç åêìÜèçóç áíÜãíùóçò êáé ãñáöÞò áöïñÜ ôïõò 1,5 åêáô. åíçëßêïõò. ÕðÜñ÷åé äõíáôüôçôá ðñüóâáóçò óôç äåõôåñïâÜèìéá åêðáßäåõóç êáé ãéá ôá öôù÷Ü åñãáôéêÜ óôñþìáôá. Ï êáôþôåñïò ìéóèüò åßíáé ôþñá ï ðéï õøçëüò óôç ËáôéíéêÞ ÁìåñéêÞ êáé öôÜíåé óôá 286 äïëÜñéá ôï ìÞíá. Ïé þñåò åñãáóßáò ôç âäïìÜäá èá ìåéùèïýí áðü 40 óå 36 þò ôï 2010. ÅðéðëÝïí, ç áãñïôéêÞ ìåôáññýèìéóç ðáñá÷þñçóå 8,8 åêáôïììýñéá óôñÝììáôá ãçò óå öôù÷Ýò ïéêïãÝíåéåò. ¼ëá áõôÜ Ýãéíáí åöéêôÜ, ðáñÜ ôçí å÷èñüôçôá ôïõ íôüðéïõ êåöáëáßïõ êáé ôùí éìðåñéáëéóôþí.(3)

ÓõíäéêÜôá ÌåôÜ ôçí åñãïäïôéêÞ «áðåñãßá» ôïõ 20022003, åìöáíßóôçêáí ðïëëÜ íÝá óõíäéêÜôá ðïõ áìöéóâÞôçóáí ôï ñüëï ôçò õðÜñ÷ïõóáò äéåöèáñìÝíçò Óõíïìïóðïíäßáò Åñãáôþí ÂåíåæïõÝëáò (CTV), ç ïðïßá Ý÷åé óôåíïýò äåóìïýò ìå ôç äåîéÜ áíôéðïëßôåõóç. ÄçìéïõñãÞèçêå ìéá íÝá óõíïìïóðïíäßá, ç ÅèíéêÞ ¸íùóç ÅñãáæïìÝíùí (UNT), ðïõ Þôáí áðïôÝëåóìá ôçò íßêçò ôùí åñãáôþí áðÝíáíôé óôçí åñãïäïôéêÞ áðåñãßá ôïõ 2002-2003 êáé ðïõ áðïôåëåßôáé áðü ôéò ìåãáëýôåñåò ïìïóðïíäßåò ðïõ Ýöõãáí áðü ôç CTV. Ç íÝá áõôÞ óõíïìïóðïíäßá Ý÷åé ðÜíù áðü 2 åêáôïììýñéá ìÝëç, åíþ ç åñãïäïôéêÞ óõíïìïóðïíäßá óõóðåéñþíåé êÜðïéåò ëßãåò ÷éëéÜäåò åñãáæïìÝíùí. Óå óõíÝäñéü ôçò ôïí ðåñáóìÝíï ÌÜç, ìåãÜëï êïììÜôé åñãáæïìÝíùí ðïõ áíáöÝñåôáé óå áñéóôåñÝò ñéæïóðáóôéêÝò ðïëéôéêÝò äõíÜìåéò ðïõ äñïõí óôï åóùôåñéêü ôçò (üðùò ôï Êüììá ÅðáíÜóôáóç êáé Óïóéáëéóìüò, PRS) óõãêñïýóôçêå ìå ðéï ìåôñéïðáèÞ ôìÞìáôá óå êåíôñéêÜ æçôÞìáôá ðïõ áöïñïýí ôïõò åñãáæïìÝíïõò, üðùò ôç ìåßùóç ôïõ åñãÜóéìïõ ÷ñüíïõ, ôçí åèíéêïðïßçóç üëùí ôùí åãêáôáëåéììÝíùí åñãïóôáóßùí êáé ôç ëåéôïõñãßá ôïõò õðü äçìüóéï Ýëåã÷ï, ôçí Üñíçóç ðëçñùìÞò ôïõ åîùôåñéêïý ÷ñÝïõò ê.ëð. Ôá ñéæïóðáóôéêüôåñá êïììÜôéá ôçò äéåêäéêïýí ôçí ðéï ðñïùèçìÝíç êñáôéêïðïßçóç ôçò ïéêïíïìßáò êáé ôïí Üìåóï Ýëåã÷ü ôçò áðü ôïõò åñãÜôåò. Ç UNT äåí åßíáé åíÜíôéá óôç êõâÝñíçóç áõôÞí ôç óôéãìÞ. Áóêåß, üìùò, óêëçñÞ êñéôéêÞ óå áðïöÜóåéò ðïõ èåùñåß üôé âëÜðôïõí ôá óõìöÝñïíôá ôùí åñãáæïìÝíùí, üðùò ãéá ðáñÜäåéãìá óôçí ðåñßðôùóç ôçò åèíéêïðïéçìÝíçò ÷áñôïâéïìç÷áíßáò INVEVAL, ðïõ åãêáôáëåßöèçêå áðü ôá áöåíôéêÜ êáé óÞìåñá ëåéôïõñãåß ùò êïéíïðñáîßá áíÜìåóá óå êñÜôïò êáé åñãÜôåò. Ç UNT åßíáé åíÜíôéá ó’ áõôÞí ôç ìïñöÞ «áõôïäéá÷åßñéóçò», ãéáôß èåùñåß üôé ìåôáôñÝðåé ôïõò åñãáæïìÝíïõò óå óõëëïãéêïýò êáðéôáëéóôÝò ðïõ èá Ý÷ïõí óôü÷ï ôïí áíôáãùíéóìü êáé ôï êÝñäïò, êáèþò êáé ãéáôß áðïäõíáìþíåé ôï ñüëï ôïõ óùìáôåßïõ.

ÓêëçñÞ êñéôéêÞ, åðßóçò, äÝ÷ôçêå ç êõâÝñíçóç ÔóÜâåò áðü ôïõò åñãáæïìÝíïõò ãéá ôçí áðüöáóç ãéá óõíå÷Þ õðïôßìçóç ôïõ íïìßóìáôïò, ðïõ åõíïåß ôéò ôñÜðåæåò, Þ ãéá ôçí áðïóôïëÞ ìåãÜëçò ðïóüôçôáò ðåôñåëáßïõ ôï 2005 óôï Åêïõáäüñ, óôçñßæïíôáò ôçí êõâÝñíçóç êáé óáìðïôÜñïíôáò ôçí áðåñãßá ôùí åñãáæïìÝíùí åêåß.

Êüììáôá êáé ðïëéôéêÝò ïñãáíþóåéò – Ç óôÜóç ôçò ÁñéóôåñÜò Ôá êüììáôá ðïõ õðïóôçñßæïõí ôïí ÔóÜâåò åëÝã÷ïõí åî ïëïêëÞñïõ ôï Êïéíïâïýëéï (ìåôÜ ôçí áðï÷Þ ôçò áíôéðïëßôåõóçò áðü ôéò ôåëåõôáßåò âïõëåõôéêÝò åêëïãÝò). Ðñüóöáôá ï ÔóÜâåò ðñüôåéíå ôçí áõôïäéÜëõóç ôùí õðüëïéðùí êïììÜôùí êáé ôçí åíïðïßçóÞ ôïõò ìå ôç äçìéïõñãßá åíüò åíéáßïõ óïóéáëéóôéêïý êüììáôïò, ôïõ ÅíùìÝíïõ Óïóéáëéóôéêïý Êüììáôïò ôçò ÂåíåæïõÝëáò (PSUV). Ôá ìåãáëýôåñá áðü áõôÜ ôá êüììáôá åßíáé: «Êßíçìá ÐÝìðôç Äçìïêñáôßá» (ðïõ Ý÷åé ôç óõíôñéðôéêÞ ðëåéïøçößá êáé åßíáé Üìåóá ðñïóêïëëçìÝíï óôïí ÔóÜâåò), «Ãéá ôçí ÊïéíùíéêÞ Äçìïêñáôßá» (Podemos), «Ðáôñßäá ãéá üëïõò». Êáé ôá ôñßá ðñÝðåé íá èåùñïýíôáé óïóéáëäçìïêñáôéêÜ êüììáôá, ðïõ äåí Ý÷ïõí äéÜèåóç íá áíôéðáñáôåèïýí ìå ôçí áóôéêÞ ôÜîç. ÌåãÜëï êïììÜôé åñãáæïìÝíùí, ãéá ôï ëüãï áõôüí, åßíáé åîáéñåôéêÜ äýóðéóôï áðÝíáíôß ôïõò. Ôá äýï ôåëåõôáßá êüììáôá âëÝðïõí ìå äõóðéóôßá ôçí áðþëåéá ôçò ðïëéôéêÞò ôïõò áõôïíïìßáò êáé ôçí ÝíôáîÞ ôïõò óôï êüììá ðïõ ðñïôåßíåé ï ÔóÜâåò. ¼óïí áöïñÜ ôçí ÁñéóôåñÜ, ôï ìåãáëýôåñï êüììá åßíáé ôï Ê.Ê. ÂåíåæïõÝëáò (PCV), ðïõ óôéò åêëïãÝò ðáßñíåé ðïóïóôü 2%. Èåùñåß ðñùôáñ÷éêü êáèÞêïí ôïí áíôééìðåñéáëéóìü, áíáöÝñåôáé óôç óôáëéíéêÞ ðáñÜäïóç êáé óôá êáèåóôþôá ôïõ «õðáñêôïý óïóéáëéóìïý», õðïóôçñßæåé ôï êïõâáíÝæéêï ìïíôÝëï ïéêïíïìßáò êáé êáôáöÝñåôáé åíáíôßïí ôùí Üëëùí áñéóôåñþí ïñãáíþóåùí ðïõ äéáöïñïðïéïýíôáé áðü ôïí ðáñáðÜíù ðñïóáíáôïëéóìü. Ðñüóöáôá, óå Ýêôáêôï óõíÝäñéü ôïõ, áðïöÜóéóå íá áñíçèåß ôçí áõôïäéÜëõóç ãéá íá óõììåôÜó÷åé óôï íÝï êüììá ðïõ ðñïôåßíåé ï ÔóÜâåò, äçëþíïíôáò ðáñÜëëçëá ôç óôÞñéîÞ ôïõ óôçí êõâÝñíçóç êáé «óôï ðñüãñáììÜ ôçò ãéá âáèéÝò áëëáãÝò ìå êáôåýèõíóç ôï óïóéáëéóìü». ÕðÜñ÷ïõí, áêüìá, áñéóôåñÝò ïñãáíþóåéò êáé áñéóôåñÝò óõëëïãéêüôçôåò, üðùò ôá «Êßíçìá 13 Áðñßëç» êáé «Ó÷Ýäéï ãéá ìéá äéêÞ ìáò ÁìåñéêÞ», ðïõ êéíïýíôáé Ýîù áðü ôç ëåíéíéóôéêÞ ðáñÜäïóç êáé ðñïùèïýí ìéá áíôßëçøç êéíçìáôéêÞò äñÜóçò Ýîù áðü êüììáôá êáé ïñãáíþóåéò, ïé ïðïßåò üìùò Ý÷ïõí ðåñéïñéóìÝíï ñüëï.

ÅðáíáóôáôéêÞ ÁñéóôåñÜ Áõôü ðïõ áîßæåé ìéá åêôåôáìÝíç áíáöïñÜ åßíáé ôï Êüììá ÅðáíÜóôáóç êáé Óïóéáëéóìüò, ðïõ óõÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

45

swma_9-64.qxp

18/7/2007

6:54 µµ

Page 46

óôÜèçêå ôï 2005, ùò áðïôÝëåóìá ôçò áíüäïõ ôçò ôáîéêÞò ðÜëçò ôùí ôåëåõôáßùí ÷ñüíùí, ôï ïðïßï Ý÷åé ìåãÜëç åðéññïÞ ìÝóá óôçí UNT êáé áíáöÝñåôáé óôï ñåýìá ôçò åðáíáóôáôéêÞò áñéóôåñÜò. Ï Orlando Chirino, çãåôéêü óôÝëå÷ïò ôïõ Êüììáôïò ÅðáíÜóôáóç êáé Óïóéáëéóìüò (PRS), ìÝëïò ôïõ óùìáôåßïõ åñãáæïìÝíùí óôçí ðåôñåëáéïâéïìç÷áíßá êáé ìÝëïò ôçò ÓõíôïíéóôéêÞò ÅðéôñïðÞò ôçò UNT, åîçãåß ôéò äõíáôüôçôåò êáé ôéò åõêáéñßåò ÷ôéóßìáôïò, óôç óçìåñéíÞ ðïëéôéêÞ óõãêõñßá óôç ÂåíåæïõÝëá, åíüò åðáíáóôáôéêïý êüììáôïò ðïõ èá ðáëåýåé ãéá ôï óïóéáëéóìü, üðùò åßíáé ôï Êüììá ÅðáíÜóôáóç êáé Óïóéáëéóìüò(4): «[…] ç áðï÷Þ Þôáí ìéá áíïé÷ôÞ áðüññéøç ôùí õðáñ÷üíôùí ðïëéôéêþí êïììÜôùí, áõôü Þôáí ìéá óïâáñÞ åîÝëéîç. ÌÝóá óôïõò åñãÜôåò õðÜñ÷åé Ýíôïíïò ðñïâëçìáôéóìüò ãéá ôï åã÷åßñçìá åíüò åðáíáóôáôéêïý êüììáôïò. Åîáéôßáò ôçò éó÷õñÞò åðéññïÞò ôïõ ÔóÜâåò ðñïêýðôïõí äõóêïëßåò óôç óõæÞôçóç ãéá ôçí áíáãêáéüôçôá ÷ôéóßìáôïò åíüò êüììáôïò åíÜíôéá óôï êüììá ôïõ ðñïÝäñïõ. Ôï êüììá ôïõ ÔóÜâåò áíôéìåôùðßæåôáé áõôÞí ôç óôéãìÞ áðü ìåãÜëï êïììÜôé åñãáæïìÝíùí ùò áðÜíôçóç óôç ôáîéêÞ ðÜëç. ¼ìùò, õðÜñ÷åé äéá÷ùñéóôéêÞ ãñáììÞ. Ôá êüììáôá ðïõ õðÜñ÷ïõí äåí ìðïñïýí íá äéá÷ùñéóôïýí áðü ôï ñåöïñìéóìü êáé ôç ãñáöåéïêñáôßá. Ôï êáéíïýñãéï åñãáëåßï ðïõ ÷ôßæåôáé ðñÝðåé íá ðñïêýøåé ìÝóá áðü ôéò äéáäéêáóßåò áðü ôá êÜôù, ìå ôïõò åñãÜôåò, ôïõò êáôïßêïõò óôçí ýðáéèñï, ôéò ãõíáßêåò ðïõ ðñïùèïýí ôá äéêáéþìáôÜ ôïõò. Áõôü ðïõ åðéäéþêïõìå åßíáé Ýíá åðáíáóôáôéêü êüììá, ëåíéíéóôéêü, êüììá äçìïêñáôéêïý óõãêåíôñùôéóìïý. ÐïôÝ ðéï ðñéí äåí åß÷áìå ìåãáëýôåñç åõêáéñßá ãéá ôï ÷ôßóéìï åíüò åðáíáóôáôéêïý êüììáôïò áðü ü,ôé áõôÞí ôç óôéãìÞ óôç ÂåíåæïõÝëá».

ÓõìðåñÜóìáôá – ÊñéôéêÞ Ç êõâÝñíçóç ôçò ÂåíåæïõÝëáò óõíå÷ßæåé ôéò õðïó÷Ýóåéò ôçò ãéá áëëáãÞ ôçò êïéíùíßáò êáé Ý÷åé êÜíåé ðñáãìáôéêÝò ìåôáññõèìßóåéò óôçí ðáñï÷Þ õðçñåóéþí õãåßáò êáé ðáéäåßáò óôïí êüóìï. ¸÷åé áðáëëïôñéþóåé (êõñßùò åãêáôáëåéììÝíá áðü ôïõò åñãïäüôåò) åñãïóôÜóéá êáé ôìÞìáôá ãçò. Ãéá ôï ëüãï áõôüí Ý÷åé êåñäßóåé ôçí õðïóôÞñéîç ôçò ðëåéïøçößáò ôùí åñãáôþí êáé ôùí öôù÷þí, êáèþò êáé ôçò ÁñéóôåñÜò. Ðáñ’ üëá áõôÜ, ïé åðéèÝóåéò ôçò Üñ÷ïõóáò ôÜîçò êáé ôùí ÇÐÁ åíáíôßïí ôçò êõâÝñíçóçò ÔóÜâåò êáé ïé êéíçôïðïéÞóåéò ôùí öôù÷þí, ëáúêþí óôñùìÜôùí ïäÞãçóáí óôç ñéæïóðáóôéêïðïßçóç ôçò ðïëéôéêÞò ôïõ. Ïé ìåôáññõèìßóåéò óôéò ïðïßåò Ý÷åé ðñï÷ùñÞóåé êåñäÞèçêáí ðñùôáñ÷éêÜ áðü ôç äñÜóç ôùí ìáæþí óôïõò äñüìïõò êáé êáôüðéí åðéêõñþèçêáí êïéíïâïõëåõôéêÜ. Áí êáé ç ðïëéôéêÞ ôïõ ÔóÜâåò Ý÷åé áðïôÝëåóìá íá áíïßãåé îáíÜ, ìå åõíïúêïýò ãéá ôçí ÁñéóôåñÜ üñïõò, ç óõæÞôçóç ãéá ôï óïóéáëéóìü êáé ôçí áíáôñïðÞ ôïõ íåïöéëåëåýèåñïõ êáðéôáëéóìïý ùò ôïõ ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

46

ìïíáäéêïý ìïíôÝëïõ ïéêïíïìéêÞò ïñãÜíùóçò ôçò êïéíùíßáò, ç ðïëéôéêÞ ôïõ åðßóçò óõíáíôÜ áíôéäñÜóåéò áðü óõíäéêÜôá åñãáæïìÝíùí êáé ðïëéôéêÝò ïñãáíþóåéò ôçò ÁñéóôåñÜò. Ïé åèíéêïðïéÞóåéò åßíáé åõðñüóäåêôç ôïìÞ óå ó÷Ýóç ìå ôï ôé ãéíüôáí ìÝ÷ñé óÞìåñá, áëëÜ äåí ïäçãïýí áõôüìáôá ðñïò ôï óïóéáëéóìü. Åíþ óôçí êñáôéêÞ åôáéñåßá áëïõìéíßïõ ïé ßäéïé ïé åñãáæüìåíïé ìðïñïýí íá åêëÝãïõí ôá áöåíôéêÜ ôïõò, ùò êïììÜôé ôçò «óõíäéá÷åßñéóçò», óôçí PDVSA ïé åñãáæüìåíïé åêöñÜæïõí ðáñÜðïíá åðåéäÞ äéåõèõíôÝò ðïõ óõììåôåß÷áí óôï åñãïäïôéêü lock-out åßíáé áêüìá óôéò èÝóåéò ôïõò óôçí åôáéñåßá. Ïé åèíéêïðïéÞóåéò äåí óçìáßíïõí áõôüìáôá êáé äçìïêñáôßá óôç äéá÷åßñéóç. Ç êñáôéêÞ åôáéñåßá ðåôñåëáßïõ, ùò ìåãÜëïò ðáßêôçò óôç äéåèíÞ áãïñÜ, åßíáé áíáãêáóìÝíç íá áíôéìåôùðßæåé ôïí áíôáãùíéóìü, äçëáäÞ íá ðñïóðáèåß óõíå÷þò ãéá áýîçóç ôùí êåñäþí ôçò. Åðß ðëÝïí, óå ó÷Ýóç ìå ôçí íôüðéá áóôéêÞ ôÜîç, áõôü ðïõ ï ÔóÜâåò ðñïóðáèåß íá êÜíåé åßíáé íá ôçí áðïäõíáìþóåé, áöáéñþíôáò ôçò ôç äõíáôüôçôá íá «áîéïðïéåß» ôçí êñáôéêÞ åîïõóßá Þ íá åëÝã÷åé ôçí ðëçñïöüñçóç ìÝóù ôùí ÌÌÅ. Ç éäéïêôçóßá, üìùò, ðáñáìÝíåé Üèéêôç. Ôïí Éïýíéï ï ßäéïò ï ÔóÜâåò, ìéëþíôáò óå ìéá óõãêÝíôñùóç õðåñÜóðéóçò ôçò áðüöáóÞò ôïõ íá ìçí áíáíåþóåé ôçí Üäåéá óôï áíôéðïëéôåõüìåíï ôçëåïðôéêü êáíÜëé RCTV, äÞëùóå: «Äåí óôï÷åýïõìå íá åîáëåßøïõìå ôçí ïëéãáñ÷ßá, ôï Ý÷ïõìå áðïäåßîåé åäþ êáé 8 ÷ñüíéá». Õðïóôçñßæïõìå ôçí êñéôéêÞ ôùí óõíäéêÜôùí êáé ôçò ÁñéóôåñÜò, áëëÜ åðßóçò óôçñßæïõìå ôïí ÔóÜâåò áðÝíáíôé óôéò åðéèÝóåéò ôçò íôüðéáò Üñ÷ïõóáò ôÜîçò êáé ôïõ áìåñéêÜíéêïõ éìðåñéáëéóìïý. Óå ìéá ðåñßïäï êõñéáñ÷ßáò ôïõ íåïöéëåëåõèåñéóìïý, åßíáé äéåèíþò ç ìïíáäéêÞ ðåñßðôùóç êõâÝñíçóçò ðïõ ðñïóðáèåß íá áðïìáêñõíèåß áðü ôï íåïöéëåëåýèåñï ìïíôÝëï. ÐÝñá áð’ áõôü, ãéá ìéá áêüìá ðéï áñéóôåñüóôñïöç ðïñåßá óôéò åîåëßîåéò óôç ÂåíåæïõÝëá ðñïò üöåëïò ôùí åñãáôþí, åßíáé áíáãêáßá ç óõãêñüôçóç åíüò éó÷õñïý ðüëïõ ôçò åðáíáóôáôéêÞò ÁñéóôåñÜò, ðïõ èá ìðïñåß íá ïñãáíþóåé êáé íá êáèïäçãÞóåé ôéò êéíçôïðïéÞóåéò ôùí åñãáôþí ìå óôü÷ï ôçí êáôÜëçøç ôùí ìÝóùí ðáñáãùãÞò, ôçí áíáôñïðÞ ôïõ áóôéêïý êñÜôïõò êáé ôçí åãêáèßäñõóç ôçò ðñáãìáôéêÞò åîïõóßáò ôùí åñãáôþí, ôçò åñãáôéêÞò äçìïêñáôßáò. ÁÑÈÑÏÃÑÁÖÉÁ (1) Claudio Katz, “A new center-left block in Latin America?” (ôï ðëÞñåò Üñèñï óôï site ôïõ Ê. Êáôæ, www.netforsys.com.claudiokatz) (2) ISReview, Issue 46, March-April 2006, Americo Tabata, “Venezuela: an unconscious socialist revolution”.

(3) ISReview, Issue 54, July-August 2007, Lee Sustar, «Chavez and the meaning of twenty-first century socialism. Where is Venezuela going?».

(4) ISReview, Issue 47, May-June 2006, An interview with Orlando Chirino, “We have the right to move towards socialism”.

swma_9-64.qxp

18/7/2007

6:54 µµ

Page 47

Éóôïñßá

1821: ÅèíéêÞ Þ êïéíùíéêÞ åðáíÜóôáóç; Êáôåñßíá ÐáñäÜëç óÜëïò ðïõ îÝóðáóå ãéá ìÞíåò ìå ôï âéâëßï Éóôïñßáò ôçò ÓÔ’ Äçìïôéêïý, áëëÜ êáé ç áíáêßíçóç –ðÜëé;– ôïõ æçôÞìáôïò ôïõ ïíüìáôïò ôçò ãåéôïíéêÞò Ìáêåäïíßáò, Üíïéîå îáíÜ ðëáôéÜ ôç óõæÞôçóç êáé ôéò äéáìÜ÷åò ãéá ôçí Éóôïñßá. Ï ×ñéóôüäïõëïò êáé ïé ößëïé ôïõ, ïé áêñïäåîéïß åèíéêéóôÝò, áëëÜ (äõóôõ÷þò) êáé êÜðïéïé áñéóôåñïß áðáßôçóáí íá áðïóõñèåß Þ íá “äéïñèùèåß” ôï âéâëßï, ãéáôß ðáñá÷áñÜæåé “áíôåèíéêÜ” ôçí Éóôïñßá. Ôï æÞôçìá áðáó÷üëçóå ü÷é ìüíï ôïí Ôýðï êáé ôá çëåêôñïíéêÜ ÌÌÅ (ðïõ Ýäùóáí êáé ðÜëé ñåóéôÜë), áëëÜ êáé ôéò óõæçôÞóåéò óå üëïõò ôïõò ÷þñïõò . Ï ×ñéóôüäïõëïò êáé ïé áêñïäåîéïß áðáßôçóáí áðü ôçí êõâÝñíçóç ôçò Í.Ä., ðïõ êÝñäéóå ôéò åêëïãÝò ìå ôçí õðïóôÞñéîç ôçò Åêêëçóßáò, íá äéïñèùèïýí óôï âéâëßï ïé “øåõôïðñïïäåõôéóìïß” ôïõ ðáñåëèüíôïò, íá åîáöáíéóôïýí ïé äéåèíéóìïß ôùí “øåõôïáñéóôåñþí” ê.ëð. Ôçí Åêêëçóßá åíï÷ëåß êýñéá ç áìöéóâÞôçóç ôïõ ñüëïõ ôçò óôçí ÅðáíÜóôáóç ôïõ 1821. Áõôü ðïõ äéäÜóêåôáé óôá ó÷ïëåßá Þôáí üôé ôï Ýèíïò (ïé ¸ëëçíåò, ðïõ Ý÷ïõí ôÜ÷á ìéáí áäéáôÜñá÷ôç «óõíÝ÷åéá» áðü ôçí áñ÷áßá ÅëëÜäá êáé ôï ÂõæÜíôéï ìÝ÷ñé óÞìåñá), ìå ôç âïÞèåéá êáé ôç óôÞñéîç ôçò Ïñèüäïîçò Åêêëçóßáò, êáôüñ-

Ï

èùóå íá åðéâéþóåé áðü ôçí ôïõñêéêÞ êõñéáñ÷ßá 400 ÷ñüíùí, ãéá íá áðåëåõèåñùèåß ìå ôçí åèíéêÞ ÅðáíÜóôáóç ôïõ 1821. Ãéá ôç óôÞñéîç áõôÞò ôçò åêäï÷Þò ôçò «Éóôïñßáò» öôéÜ÷ôçêáí êáé ïé äéÜöïñïé åèíéêïß Þ åèíéêéóôéêïß ìýèïé, ïé ïðïßïé ðáñïõóéÜæïíôáé áêüìá êáé óÞìåñá ùò ðñáãìáôéêÜ ãåãïíüôá. Ùò ìåãÜëá óýìâïëá ôçò Åêêëçóßáò êáé ôùí åèíéêï-èñçóêüðëçêôùí åìöáíßæïíôáé ôï ëÜâáñï ôçò Áãßáò Ëáýñáò, ç 25ç Ìáñôßïõ (Åõáããåëéóìüò ôçò Èåïôüêïõ êáé, õðïôßèåôáé, ç êÞñõîç ôçò ÅðáíÜóôáóçò áðü ôçí Åêêëçóßá), ç «èõóßá» ôïõ ðáôñéÜñ÷ç Ãñçãïñßïõ ôïõ Å’ êáé ôï «êñõöü ó÷ïëåéü». Áðü ôï 1924 ï ÃéÜíçò ÊïñäÜôïò ìå ôï âéâëßï “Ç êïéíùíéêÞ óçìáóßá ôçò ÅëëçíéêÞò ÅðáíÜóôáóçò ôïõ 1821” åß÷å áðïêáëýøåé ôá øÝìáôá –ãéá ôïí ôÜ÷á «åèíéêü» êáé èñçóêåõôéêü ÷áñáêôÞñá ôçò åîÝãåñóçò, ãéá ôï ñüëï ôïõ áíþôåñïõ êëÞñïõ êáé ôùí êïôæáìðÜóçäùí ê.Ü.– êáé åß÷å áðïêáôáóôÞóåé ôï ðñáãìáôéêü ðåñéå÷üìåíï ôïõ 1821: Þôáí ìéá åðáíÜóôáóç åíÜíôéá óôç öåïõäáñ÷ßá êáé ôçí êáôáðßåóç – ðïõ åêöñáóôÝò ôïõò äåí Þôáí ìüíï ïé Ôïýñêïé ðáóÜäåò êáé ìðÝçäåò, áëëÜ êáé ïé åëëçíüöùíïé ðñïý÷ïíôåò, êïôæáìðÜóçäåò êáé äåóðïôÜäåò. Ãéá ôï âéâëßï áõôü ï ÊïñäÜôïò õðÝóôç öïâåñÝò åðéèÝóåéò ôüóï áðü ôï áóôõíïìéêü êñÜôïò (äéêôáôïñßá) ôïõ ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

47

swma_9-64.qxp

18/7/2007

6:54 µµ

Page 48

ÐÜãêáëïõ üóï êáé áðü ôçí ÉåñÜ Óýíïäï. ÌÜëéóôá, êáèþò ãñÜöåé ï ßäéïò, «…¼ðùò åßíáé ãíùóôü, ü÷é ìüíï äçìïóéåýôçêáí ëßâåëïé åíáíôßïí ìïõ, áëëÜ êáé åêáôïíôÜäåò ìáèçôÝò ôþí åäþ êáé ôùí åðáñ÷éáêþí ãõìíáóßùí áðïâëÞèçêáí Þ ôéìùñÞèçêáí ãéáôß äéÜâáóáí ôï âéâëßï ìïõ. Óôï ÌáñÜóëåéï Äéäáóêáëåßï, ìÜëéóôá, ðáýôçêáí ïé ðñïïäåõôéêïß êáèçãçôÝò êáé åíÜíôéá óôçí êáèçãÞôñéá Ñüæá Éìâñéþôç ïñãáíþèçêå óõêïöáíôéêÞ óôáõñïöïñßá».(1)

Ç Áãßá Ëáýñá ÁíôéêåéìåíéêÞ ðçãÞ ãéá ôçí ôÜ÷á ýøùóç ôïõ ëÜâáñïõ ôçò ÅðáíÜóôáóçò óôçí Áãßá Ëáýñá óôéò 25 ôïõ ÌÜñôç äåí ìðïñåß íá èåùñåßôáé Ýíáò æùãñáöéêüò ðßíáêáò ðïõ öôéÜ÷ôçêå 50 ÷ñüíéá ìåôÜ ôçí ÅðáíÜóôáóç. Ï Ðáëáéþí Ðáôñþí Ãåñìáíüò óôá áðïìíçìïíåýìáôÜ ôïõ äåí êÜíåé ïýôå ìßá íýîç ãéá ëÜâáñï ðïõ õøþèçêå óôçí Áãßá Ëáýñá. Ï ßäéïò ðåñéãñÜöåé üôé ç ðñþôç ôïõ áíÜìåéîç ìå ôçí ÅðáíÜóôáóç Þôáí óôéò 26 ôïõ ÌÜñôç, üôáí åß÷å îåóðÜóåé Þäç ç ÅðáíÜóôáóç óôçí ÐÜôñá (ìå çãÝôç Ýíáí ôóáãêÜñç), üðïõ åõëüãçóå (ìÜëëïí «ìå ôï ðéóôüëé óôïí êñüôáöï», üðùò ëÝåé ï ÊïñäÜôïò) ôá üðëá ôùí Ðáôñéíþí óôçí ðëáôåßá ôçò ðüëçò. Ç Áãßá Ëáýñá êáé ç 25ç Ìáñôßïõ «áíáêáëýöèçêáí» ôï 1838 êáé êáèéåñþèçêáí ìå âáóéëéêü äéÜôáãìá, üôáí ç ìïíáñ÷ßá ôïõ ¼èùíá áðïöÜóéóå íá åðéâÜëåé ôçí éäåïëïãéêÞ óýæåõîç ìåôáîý Ïñèïäïîßáò êáé Áãþíá.

Ôï «êñõöü ó÷ïëåéü» Ôá «êñõöÜ ó÷ïëåéÜ» ü÷é ìüíï äåí õðÞñîáí –êáíÝíáò óïâáñüò éóôïñéêüò (2), ïýôå áêüìá êáé óõíôçñçôéêüò, äåí ôá äÝ÷åôáé–, áëëÜ ïé ìáñôõñßåò üëåò äåß÷íïõí ôï áíôßèåôï. Ïé ïèùìáíéêïß èåóìïß äåí åðÝâáëáí äéþîåéò óôá åëëçíüöùíá ó÷ïëåßá. Äåí õðÜñ÷åé ïýôå Ýíá ôÝôïéï ðáñÜäåéãìá. Áíôßèåôá, áîéïðïéïýóáí ôïõò åëëçíüöùíá ìïñöùìÝíïõò óôïí êñáôéêü ìç÷áíéóìü ôçò Áõôïêñáôïñßáò. ÌÜëéóôá, åêôüò ôùí ó÷ïëåßùí, õðÞñ÷áí êáé áíþôáôåò ó÷ïëÝò: ç ÌåãÜëç ôïõ ÃÝíïõò Ó÷ïëÞ, ç ÁèùíéÜò, ç ó÷ïëÞ óôéò ÌçëéÝò ôïõ Âüëïõ, óôç ÆáãïñÜ, óôá ÃéÜííåíá êáé óå ðïëëÜ Üëëá ìÝñç. ¼ðùò áíáöÝñåé ï éóôïñéêüò ÁëÝîçò Çñáêëåßäçò (åöçì. ÔÁ ÍÅÁ, 22/3/07): «ÊñõöÜ ó÷ïëåéÜ äåí õðÞñ÷áí ãéáôß äåí õðÞñ÷å êáìßá áíÜãêç íá õðÜñîïõí, áöïý ç åêðáßäåõóç óôçí åëëçíéêÞ ãëþóóá Þôáí åõñÝùò äéáäåäïìÝíç êáé äåí äéùêüôáí ïõäáìïý óôçí ÏèùìáíéêÞ Áõôïêñáôïñßá. Áðüäåéîç, ôï üôé õðÞñ÷áí åêáôïíôÜäåò ó÷ïëåßá óôá ÂáëêÜíéá êáé óôç ÌéêñÜ Áóßá, åðéðëÝïí ôçò ðåñßöçìçò Ðáôñéáñ÷éêÞò Áêáäçìßáò óôï ÖáíÜñé. ÌÜëéóôá, êáôÜ ôïí 18ï áéþíá, ç áíáíÝùóç ôçò ðáéäåßáò Þôáí ôüóï áéóèçôÞ, þóôå ïé ¸ëëçíåò (ãéá ôçí áêñßâåéá ïé Ñùìéïß, ôá ìÝëç ôïõ ÃÝíïõò) íá õðåñôåñïýí ôùí ðÜíôùí óôçí ÏèùìáíéêÞ Áõôïêñáôïñßá áðü Üðïøç ìüñöùóçò. Ïé Ñùìéïß, ìå ôç ìüñöùóç ðïõ åß÷áí áðïêôÞóåé åíôüò ôçò áõôïêñáôïñßáò, óôç óõíÝ÷åéá êáôáëÜìâáíáí áíþôáôá áîéþìáôá, üðùò äñáãïõìÜíïé ôçò ÕøçëÞò Ðýëçò (óôçí ïõóßá õöõðïõñãïß ÅîùôåñéÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

48

êþí), äñáãïõìÜíïé ôïõ Óôüëïõ (äåýôåñïé ìåôÜ ôïí Áñ÷çãü ôïõ Óôüëïõ), ïóðïäÜñïé (çãåìüíåò-ðñßãêéðåò) óôç Âëá÷ßá êáé Ìïëäïâëá÷ßá ê.ëð. Ç èÝóç ôïõò Þôáí ôüóï åîÝ÷ïõóá, þóôå óÞìåñá ãíùóôïß åèíéêéóôÝò íåïïñèüäïîïé, üðùò ï ×ñ. ÃéáííáñÜò, íá èåùñïýí ‘ëÜèïò’ ôçí åëëçíéêÞ áíåîáñôçóßá, ãéáôß èá ìðïñïýóå ‘ôï ÃÝíïò’ íá ðÜñåé óôá ÷Ýñéá ôïõ üëç ôçí áõôïêñáôïñßá, ìéá êáé ‘ç äéïßêçóç ôçò ÏèùìáíéêÞò Áõôïêñáôïñßáò åß÷å áñ÷ßóåé íá äéáâñþíåôáé ìå ôçí áíÜäåéîç ÅëëÞíùí óå íåõñáëãéêÝò äéïéêçôéêÝò èÝóåéò’».(3) ÁëëÜ êáé áðü ôï 1873, óôá «ÉóôïñéêÜ ðåñß ôçò ÅëëçíéêÞò Ðáëéããåíåóßáò», ï Äçìçôóáíßôçò Ìé÷áÞë Ïéêïíüìïõ, ãñáììáôéêüò ôïõ Êïëïêïôñþíç êáé âáóéêüò éóôïñéêüò ôïõ Áãþíá, ãñÜöåé üôé êáôÜ ôçí Ôïõñêïêñáôßá «ç ëáôñåßá ôùí ÷ñéóôéáíþí åîçóêåßôï åëåõèÝñùò êáé äçìïóßá êáé åðñïóôáôåýåôï ìÜëéóôá êáé áðü ôïõò Ôïýñêïõò [...] åðñïóôáôåýåôï äå êáé åëåõèÝñùò åíçñãåßôï êáé ç åêðáßäåõóéò». Ôï åéäéêü âÜñïò áõôÞò ôçò ìáñôõñßáò åßíáé üôé ï Ïéêïíüìïõ óðïýäáóå áñ÷éêÜ óôç ÌïíÞ Öéëïóüöïõ. Åðßóçò, ôï 1820, ìÝóá äçëáäÞ óôçí Éóôïñßá ôçò åðï÷Þò, ï åðéöáíÞò êëçñéêüò êáé äÜóêáëïò Íåüöõôïò ÂÜìâáò, ðïõ äßäáóêå óôï ðåñéëÜëçôï –êáé åëåýèåñï, öõóéêÜ– ÃõìíÜóéï ôçò ×ßïõ, ëÝåé: «Åßôå áðü áäéáöïñßá, åßôå ùò áñ÷Þ, ç ÕøçëÞ Ðýëç äåí áíôéôÜ÷èçêå êáèüëïõ óôçí ðíåõìáôéêÞ áíáãÝííçóç ôçò ÅëëÜäáò». ¼ìùò, Ýíáò ðñáãìáôéêüò äéùãìüò ôçò åêðáßäåõóçò Ýãéíå – áëëÜ Ýãéíå áðü ôçí Åêêëçóßá: äéþ÷èçêáí Þ áöïñßóèçêáí ï Äéïíýóéïò ï Öéëüóïöïò, ï Êýñéëëïò Ëïýêáñéò, ï ¢íèéìïò ÃáæÞò, ï ÑÞãáò ÂåëåóôéíëÞò, ï ÊïñáÞò, ï ÕøçëÜíôçò ê.Ü. Óôï âéâëßï «ÅëëçíéêÞ Íïìáñ÷ßá Þ Ëüãïò ðåñß Åëåõèåñßáò» (ðïõ åêäüèçêå ôï 1806 óôçí Éôáëßá ùò öüñïò ôéìÞò óôïí ÑÞãá áðü ôïí «Áíþíõìï ôïí ¸ëëçíá») áíáöÝñåôáé: «[…]äåí ðñïöÝñïõí ðéá ïé ìáèçôÝò êáé ïé äÜóêáëïé ôç ëÝîç åëåõèåñßá, ìÞðùò ôïõò áêïýóïõí ïé ðñïåóôïß êáé ïé áñ÷éåñåßò êáé ôïõò êçñýîïõí Üèåïõò». (!)

Ï Ãñçãüñéïò Å’ Ï ðáôñéÜñ÷çò Ãñçãüñéïò Å’ êÜèå Üëëï ðáñÜ «ìÜñôõñáò» Þôáí: õðÞñîå ï ðéï ðéóôüò ðñïóôÜôçò ôïõ öåïõäáñ÷éóìïý êáé ôçò ïèùìáíéêÞò êõñéáñ÷ßáò (ôçí ïðïßá õðïóôÞñéæå ùò èåüóôáëôç) – áöïý åîáóöÜëéæå ðñïíüìéá êáé åîïõóßá ó’ áõôüí êáé óôçí ôÜîç ôïõ. Êáôáäßùîå ôçí åîÜðëùóç ôçò åêðáßäåõóçò óôá ëáúêÜ óôñþìáôá, ðÜëåøå ìå ëýóóá ôéò äçìïêñáôéêÝò éäÝåò ôçò ÃáëëéêÞò ÅðáíÜóôáóçò, ðïëÝìçóå ôïí ÑÞãá, áíôÝäñáóå óôç ÖéëéêÞ Åôáéñåßá êáé áöüñéóå ôçí ÅðáíÜóôáóç ôïõ 1821. Íá ôé ëÝåé ç Ðáôñéáñ÷éêÞ Åãêýêëéïò ðñïò Åðôáíçóßïõò, ôï 1798, üôáí ï åíùìÝíïò ñùóï-ôïõñêï-âñåôáíéêüò óôüëïò êéíåßôáé åíáíôßïí ôùí íçóéþí: «Ï ðïíçñüò êáé áñ÷Ýêáêïò üöéò, áöïý äïëßùò åðëÜíåóå ôçí áíèñùðüôçôá… åðéíïÞóáò ôï ãÝíïò ôùí ÃÜëëùí äåêôéêüôåñïí ôçò ðïíçñßáò, Ý÷õóåí äáøéëþò åéò ôáò øõ÷Üò áõôþí ôïí éüí ôçò áðïóôáóßáò. Âáóéëïêôïíßá, áèåÀá, áíáñ÷ßá ìå ôï äÝëåáñ ôçò Åëåõèåñßáò êáé ôçò Éóüôçôïò, êáôáðÜ-

swma_9-64.qxp

18/7/2007

6:54 µµ

Page 49

ôçóç èåóìþí» ê.ëð. Õðïäåßêíõå ôïõò ÃÜëëïõò ùò «ïëåôÞñáò ôçò áíèñùðüôçôïò, áíôÜñôáò ôïõ èåïý êáé ëõìåþíáò ôçò êïéíÞò åõôáîßáò êáé åéñÞíçò», ðïõ «åðéâïõëåõüìåíïé ôçí êñáôáéÜ áõôïêñáôïñßá ôïõ ÓïõëôÜíïõ äïëßùò ìå äéÜöïñá ãñÜììáôá áðáôçëÜ» åðé÷åßñçóáí íá «äéåãåßñïõí ôïõò õðïêåéìÝíïõò ëáïýò ôçò åéò áêáôáóôáóßáí êáé áíôáñóßáí». Óôç óõíÝ÷åéá, êáëåß ôïõò ÅðôáíÞóéïõò íá âïçèÞóïõí ôïí ñùóï-ôïõñêï-âñåôáíéêü óôüëï, «ãéá ôïí áöáíéóìü ôùí áðßóôùí ôïýôùí ÃÜëëùí…». ¼óï ãéá ôï ìýèï ôçò “åèíéêÞò ðáëéããåíåóßáò”, ç ÜðïøÞ ìáò åßíáé üôé ç ÅðáíÜóôáóç ôïõ 1821, üðùò êáé üëåò ïé åîåãÝñóåéò-åðáíáóôÜóåéò åêåßíç ôçí ðåñßïäï óôá ÂáëêÜíéá, Þôáí êïéíùíéêÝò åðáíáóôÜóåéò. Ôï êýñéï óôïé÷åßï ôïõò äåí Þôáí «åèíéêï-èñçóêåõôéêü», áëëÜ áðåëåõèåñùôéêü: åíÜíôéá óôçí êáôáðßåóç áðü ôçí Ðýëç, ôïõò öåïõäÜñ÷åò, ôïõò ôóéöëéêÜäåò, ôïõò êïôæáìðÜóçäåò, ôïõò äåóðïôÜäåò êáé ôï ÖáíÜñé – Þôáí, äçëáäÞ, ìéá åîÝãåñóç åíÜíôéá óôï óýíïëï ôùí èåóìþí ôçò ÏèùìáíéêÞò Áõôïêñáôïñßáò.

Ç ÏèùìáíéêÞ Áõôïêñáôïñßá Áðü ôçí ðñþôç óôéãìÞ ôçò Üëùóçò ôçò Êùíóôáíôéíïýðïëçò (1453), ï óïõëôÜíïò ÌùÜìåè ï ÊáôáêôçôÞò äéüñéóå ðáôñéÜñ÷ç ôïí ÃåííÜäéï Ó÷ïëÜñéï (ðïõ, óýìöùíá ìå ôá ëåãüìåíÜ ôïõ, ðñïôéìïýóå ôïõò Ôïýñêïõò áðü ôïõò Äõôéêïýò êáèïëéêïýò) ìå ôéò ßäéåò êáé ðåñéóóüôåñåò ôéìÝò áð’ ü,ôé ïé Âõæáíôéíïß, êáé áíáãíþñéóå óôïõò êáéíïýñãéïõò õðçêüïõò ôïõ (ñáãéÜäåò) äéêáéþìáôá ðïõ ïíïìÜóôçêáí “ðñïíüìéá”. Ï ÐáôñéÜñ÷çò ïñßóôçêå ùò áíþôáôïò Üñ÷ùí ôùí ÷ñéóôéáíþí “ñáãéÜäùí”, áðüëõôïò ñõèìéóôÞò ôùí åêêëçóéáóôéêþí æçôçìÜôùí, áëëÜ êáé ìå äéêáóôéêÜ, öïñïåéóðñáêôéêÜ êáé Üëëá äéêáéþìáôá. Ç íÝá åîïõóßá óõíåñãÜóôçêå êáé ÷ñçóéìïðïßçóå óå õøçëÝò èÝóåéò ôçí áñéóôïêñáôßá ôùí ìïñöùìÝíùí Êùíóôáíôéíïõðïëéôþí (ÖáíÜñé). ÌÜëéóôá, óýìöùíá ìå ôï ëüãï ðïõ Ýäùóå ï óïõëôÜíïò ÌùÜìåè ï ÊáôáêôçôÞò, äåí ðåßñáîáí ïýôå ôçí éäéùôéêÞ, ïýôå ôçí êïéíïôéêÞ, ïýôå ôç ìïíáóôçñéáêÞ ðåñéïõóßá ôùí ðåñéï÷þí ðïõ õðïôÜ÷ôçêáí èåëçìáôéêÜ. Ìüíï óôá ìÝñç ðïõ Ýãéíå áíôßóôáóç äÞìåõáí ôéò ðåñéïõóßåò. Ãé’ áõôü, ïé ðåñéóóüôåñåò åðáñ÷ßåò (áêüìá êáé ðñéí áðü ôçí êáôÜêôçóç ôçò Ðüëçò) êáëïýóáí ôïõò Ïèùìáíïýò íá Ýñèïõí íá ôéò êáôáêôÞóïõí. ÌåôÜ ôï 1750, ç êëåéóôÞ ïéêïíïìßá ôçò öåïõäáñ÷ßáò Ýðáøå íá åßíáé êõñßáñ÷ï ïéêïíïìéêÜ öáéíüìåíï êáé óå ðïëëÜ ìÝñç ç åìðïñåõìáôéêÞ ðáñáãùãÞ ðñïüäåõå. Óôç Ìáãíçóßá, ôï Ìåóïëüããé, ôçí ÐÜôìï öôéÜ÷íïíôáí ðëïßá ãéá ôï åìðüñéï. Ç ¾äñá, ïé ÓðÝôóåò, ôá ØáñÜ, ôï Ãáëáîßäé, ç Ìýêïíïò, ç ÊÜóïò áíáðôýóóïõí óôüëï. Ç Èåóóáëïíßêç, ç Ðüëç, ç Óìýñíç, ôï ÐÞëéï, ç ¹ðåéñïò ê.Ü. ãßíïíôáé êÝíôñá äéáìåôáêïìéóôéêïý åìðïñßïõ. Ôçí ßäéá åðï÷Þ óå ïñéóìÝíåò ðåñéï÷Ýò åß÷å á-

íáðôõ÷èåß êáé ç âéïôå÷íßá. ÅðåéäÞ ç åóùôåñéêÞ áãïñÜ åß÷å ðåñéïñéóìïýò (Ýëëåéøç äñüìùí, åîáèëßùóç ðëçèõóìïý, áíáóöÜëåéá ìåôáöïñÜò åìðïñåõìÜôùí), ôï åìðüñéï áíáðôõóóüôáí óå ïñéóìÝíá ìüíï áóôéêÜ êÝíôñá êáé ìÜëéóôá åîùåëëáäéêÜ, ìå ôç ìåôáíÜóôåõóç åìðüñùí, âéïôå÷íþí ê.Ü. Ãé’ áõôü, ðñéí áêüìá ó÷çìáôéóôåß ç áóôéêÞ ôÜîç ìÝóá óôç ÂáëêáíéêÞ, ïé îåíéôåìÝíïé (óôçí êåíôñéêÞ Åõñþðç, Áõóôñïïõããáñßá, Ìïëäïâëá÷ßá, Í. Ñùóßá êáé áëëïý) Ñùìéïß, ÓÝñâïé, Ìáêåäüíåò, ÂëÜ÷ïé êáé ÁñìÝíçäåò óõóôÞíïõí åôáéñåßåò óôá ðéï óðïõäáßá åìðïñéêÜ êÝíôñá. ¸ôóé, åß÷áìå åëëçíüöùíåò ðáñïéêßåò ìå ôåñÜóôéá ïéêïíïìéêÞ Üíèçóç êáé ðïëéôéóôéêÞ äñÜóç. Åßíáé ôüôå áêñéâþò ðïõ ç íåïäçìéïõñãçìÝíç áóôéêÞ ôÜîç ôçò ÂáëêáíéêÞò (Ýìðïñïé, ìåãáëïêáñáâïêõñáßïé, âéïôÝ÷íåò, ôñáðåæßôåò) áñ÷ßæåé íá áðï÷ôÜ óõíåßäçóç ôïõ ñüëïõ ôçò êáé áñ÷ßæåé íá óêÝöôåôáé ôï ðþò èá áíôéäñÜóåé áðÝíáíôé óôï êáèõóôåñçìÝíï êáèåóôþò ôçò ÏèùìáíéêÞò Áõôïêñáôïñßáò, ðïõ åìðïäßæåé ôá óõìöÝñïíôÜ ôçò êáé äåí ôçí áöÞíåé íá áíáðôõ÷èåß. ÌÝ÷ñé ôüôå, ç Ýííïéá ôïõ Ýèíïõò äåí Þôáí óçìáíôéêÞ. Ç èñçóêåõôéêÞ ôáõôüôçôá –ìáæß ìå ôçí ïéêïãåíåéáêÞ êáé ôç óôåíÜ ôïðéêÞ– Þôáí åêåßíç ðïõ êõñßùò ðñïóäéüñéæå ôïõò áíèñþðïõò. Ôáõôü÷ñïíá, ï ëáüò (ïé ñáãéÜäåò üëùí ôùí åèíéêïôÞôùí) æïýóå óå Üèëéåò óõíèÞêåò: ïé ðåñéóóüôåñïé Þôáí áãñüôåò êáé, åêôüò áðü ôïí áãÜ Þ ìðÝç ðïõ Ýôñåöáí ìå ôïí éäñþôá ôïõò, Þôáí õðï÷ñåùìÝíïé íá ðñïóöÝñïõí êáé Üëëá «äïóßìáôá» óôïõò ÷ñéóôéáíïýò äõíÜóôåò ôïõò: óôïí ôóéöëéêÜ, óôïí êïôæÜìðáóç, óôïõò äåóðïôÜäåò, óôá ìïíáóôÞñéá êáé óôïõò ôïêïãëýöïõò. ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

49

swma_9-64.qxp

18/7/2007

6:54 µµ

Page 50

ìéóå ôá âïõíÜ ôçò ÂáëêáíéêÞò ÷åñóïíÞóïõ êáé åß÷å ìßóïò êáôÜ ôçò åîïõóßáò êáé ôùí åêìåôáëëåõôþí. (“Åãþ ñáãéÜò äåí ãÝíïìáé, Ôïýñêïõò äåí ðñïóêõíÜù. Äåí ðñïóêõíþ ôïõò Üñ÷ïíôåò êáé ôïõò êïôæáìðáóÞäåò…”, äçìïôéêü ôñáãïýäé ôçò åðï÷Þò.) Ïé ÊëÝöôåò óõíôñÝ÷áíå ôç öôù÷ïëïãéÜ êáé ÷ôõðïýóáíå ôïõò ðñïý÷ïíôåò. Ïé ðñïåóôïß ôïýò ìéóïýóáí êáé óõíåñãÜæïíôáí ìå ôçí Ðýëç ãéá ôçí åîüíôùóÞ ôïõò. Ðïëëïß Êïëïêïôñùíáßïé ôïõ ÌïñéÜ åîïíôþèçêáí êõñßùò áðü ôéò ðñïäïóßåò ôùí åëëçíüöùíùí ðñïåóôþí êáé áñ÷üíôùí.

Äéáöùôéóìüò

ÌåãÜëï ìÝñïò ôçò ãçò Þôáí éäéïêôçóßá ôùí ìïíáóôçñéþí. ×éëéÜäåò áãñüôåò Þôáí äïõëïðÜñïéêïé - êïëßãïé óôá ìïíáóôÞñéá. Ç Åêêëçóßá (ï áíþôåñïò êëÞñïò) Ýðáéñíå áðü êÜèå ÷ñéóôéáíü ñáãéÜ ôïí åéäéêü öüñï. Åß÷å åîïõóßá ãéá êáôÜó÷åóç óôï áëÝôñé Þ ôá Üëëá ãåùñãéêÜ åñãáëåßá, áí äåí ðëÞñùíå ï áãñüôçò. Äßðëá óôïõò Ïèùìáíïýò áíôéðñïóþðïõò ôçò êåíôñéêÞò åîïõóßáò (ÌåãÜëç Ðýëç), åß÷å ó÷çìáôéóôåß êáé ìéá Üëëç ïëéãáñ÷ßá åêìåôáëëåõôþí: * Ïé ÷ñéóôéáíïß ôóéöëéêÜäåò, ðñïý÷ïíôåò, Üñ÷ïíôåò ê.ëð. * Ïé äåóðïôÜäåò, ï áíþôåñïò êëÞñïò êáé ôá ìïíáóôÞñéá. * Ïé Öáíáñéþôåò (áñéóôïêñáôßá ôïõ ðëïýôïõ êáé ôçò ìüñöùóçò) ðïõ “õðçñåôïýóáí”, äçëáäÞ óôÞñéæáí ôçí Ðýëç, ç ïðïßá ôïõò ÷ñçóéìïðïéïýóå óå äéÜöïñåò õøçëÝò èÝóåéò ôïõ êñáôéêïý ìç÷áíéóìïý: äéåñìçíåßò (äñáãïõìÜíïõò), ðñåóâåõôÝò, ðñßãêéðåò ê.Ü. Ç êáôÜóôáóç åß÷å öôÜóåé óå ôÝôïéï ÷Üëé, ðïõ ìáæéêÜ ðïëëïß öôù÷ïß áãñüôåò –áäõíáôþíôáò íá îåóçêùèïýí ïñãáíùìÝíá– “Ýðáéñíáí ôá âïõíÜ”. ¸íá ôìÞìá ôïõò Þôáí ç ëåãüìåíç “êëåöôïõñéÜ”, ðïõ ãÝÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

50

Ç ÃáëëéêÞ ÅðáíÜóôáóç áíáóôÜôùóå üëç ôçí Åõñþðç êáé ðñïêÜëåóå “åðáíáóôáôéêü ðõñåôü”. ¸öåñå ôéò êáéíïýñãéåò äçìïêñáôéêÝò éäÝåò ãéá Éóüôçôá, Åëåõèåñßá êáé Áäåëöïóýíç êáé ôçí áðåëåõèÝñùóç ôùí ðïëéôþí áðü ôïõò äõíÜóôåò (ÄéáêÞñõîç ôùí ÄéêáéùìÜôùí ôïõ Áíèñþðïõ). ×ôõðþíôáò ôç öåïõäáñ÷ßá, ôçí áñéóôïêñáôßá, ôéò áíôéäñáóôéêÝò éäÝåò êáé ôçí åîïõóßá ôçò Åêêëçóßáò, ãåííïýóå åëðßäåò óôïõò óêëáâùìÝíïõò ëáïýò ãéá áðåëåõèÝñùóç. Ïé äçìïêñáôéêÝò éäÝåò åðçñÝáóáí âáèéÜ ôüóï ôçí êáéíïýñãéá (ðñïïäåõôéêÞ ôüôå) áóôéêÞ ôÜîç üóï êáé ìåãÜëá ôìÞìáôá ôïõ ëáïý. Óôç Âëá÷ßá êõêëïöïñïýóáí åðáíáóôáôéêÝò ðñïêçñýîåéò êáé ç «Ìáóóáëéþôéäá», ìåôáöñáóìÝíç áðü ôïí ÑÞãá, Þôáí ôï ôñáãïýäé ðïõ óõãêéíïýóå ôçí áãñïôéÜ. Óå ìéá åðßóçìç Ýêèåóç ôïíéæüôáí: «Ó÷åäüí üëïé ïé ðñáìáôåõôÜäåò ðïõ êáôÜãïíôáé áðü ôá ÃéÜííåíá êáé ôçí ÁñâáíéôéÜ, üóïé åßíáé åäþ (óôéò Çãåìïíßåò) åãêáôåóôçìÝíïé êáé åßíáé üëïé ôïõò ‘áâñÜêùôïé’, Ý÷ïõí ìåôáöñÜóåé ôç ãáëëéêÞ ðñïêÞñõîç ãéá ôá Äéêáéþìáôá ôïõ Áíèñþðïõ êáé ôçí îÝñïõí áðÝîù» (Ýêäïóç ÑïõìáíéêÞò Áêáäçìßáò). Ïé éäÝåò ôçò ÃáëëéêÞò ÅðáíÜóôáóçò Þñèáí óôçí ÅëëÜäá ìÝóù ôùí ðáñïéêéþí ôïõ åîùôåñéêïý. Ëüãéïé, Ýìðïñïé, íáõôéêïß äéáäßäïõí ôéò äçìïêñáôéêÝò éäÝåò. Áñ÷ßæïõí ïé ðñþôåò óõãêñïýóåéò: • Ïé äçìïêñÜôåò áóôïß åíÜíôéá óôïõò ôóéöëéêÜäåò êáé óôï Ðáôñéáñ÷åßï ãéá ôá ó÷ïëåßá, ôá âéâëßá, ôéò éäÝåò, ôç ãëþóóá.

• ÁãñïôéêÜ êéíÞìáôá åíÜíôéá óôïõò êïôæáìðÜóçäåò êáé ôïõò ðñïåóôïýò (Ìïó÷üðïëç, ÃéÜííåíá, Óìýñíç, ÐÞëéï, ÓÜìï, ¾äñá, ÍÜîï, ÔÞíï êáé áëëïý). Ï ÑÞãáò Öåñáßïò Þôáí ï êýñéïò êáé ðéï ðñïïäåõôéêüò åêöñáóôÞò ôùí éäåþí ôçò ÃáëëéêÞò ÅðáíÜóôáóçò óôá ÂáëêÜíéá – êáé, ìÜëéóôá, ôçò ðéï “áñéóôåñÞò” ðôÝñõãÜò ôçò, ôùí Ãéáêùâßíùí. Ìáæß ìå ôïõò óõíôñüöïõò ôïõ ïñáìáôßæïíôáí ìéá ðáìâáëêáíéêÞ åîÝãåñóç åíÜíôéá ü÷é ìüíï óôïõò Ôïýñêïõò äõíÜóôåò, áëëÜ êáé óôïõò ÷ñéóôéáíïýò õðïóôçñé÷ôÝò ôïõò (ðñïý÷ïíôåò, êëÞñï ê.ëð.). ÄçëáäÞ, ìéá êïéíùíéêÞ åîÝãåñóç. Êáé êáëïýóáí:

swma_9-64.qxp

18/7/2007

6:54 µµ

Page 51

«(…) Óôçí ðßóôç ôïõ ï êáèÝíáò, åëåýèåñïò íá æç, óôçí äüîáí ôïõ ðïëÝìïõ íá ôñÝîïõìåí ìáæý, Âïýëãáñïé êé Áñâáíßôåò êáé ÓÝñâïé êáé Ñùìéïß, Íçóéþôåò êáé Çðåéñþôåò, ìå ìéá êïéíÞí ïñìÞ, ãéá ôçí åëåõèåñßá íá æþóïõìå óðáèß, í’ áíÜøïõìå ìéá öëüãá åéò üëçí ôçí ÔïõñêéÜ, íá ôñÝîåé áð’ ôçí Ìðüííá Ýùò ôçí ÁñáðéÜ… …íá óöÜîïõìå ôïõò ëýêïõò ðïõ ôïí æõãüí âáóôïýí êáé ×ñéóôéáíïýò êáé Ôïýñêïõò óêëçñÜ ôïõò ôõñáííïýí» […]. (áðü ôïí «Èïýñéï» ôïõ ÑÞãá, 1797, óôï: Ã. ÊïñäÜôïõ, «Ï ÑÞãáò Öåñáßïò êáé ç âáëêáíéêÞ ïìïóðïíäßá», óåë. 72) Ìéá ôÝôïéá åîÝãåñóç ðñïóðÜèçóå íá ïñãáíþóåé ï ÑÞãáò. ºäñõóå óôï ÂïõêïõñÝóôé, ôï 1780, ôç ìõóôéêÞ Åôáéñåßá ôùí Ößëùí. ÌÝëç ôçò äåí Þôáí ìüíï Åëëçíåò. ¹ôáí ÑïõìÜíïé, ÓÝñâïé, Áñâáíßôåò, Âïýëãáñïé ê.Ü. Ç Åôáéñåßá ôýðùíå öõëëÜäéá, ÷Üñôåò, ðñïêçñýîåéò, ôá ãñáöôÜ êáé ôá ôñáãïýäéá ôïõ ÑÞãá, ôá ðïëéôéêÜ ôçò ó÷Ýäéá, ôá äéêáéþìáôá ôïõ áíèñþðïõ êáé ôá äéÝäéäå óå üëç ôç ÂáëêáíéêÞ. Ï ÑÞãáò êÜíåé ôéò óõíåííïÞóåéò êáé ðñïåôïéìÜæåé ôçí ôáõôü÷ñïíç åîÝãåñóç óôá ÂáëêÜíéá. Ôá ó÷ÝäéÜ ôïõ ôá ìáôáßùóáí ïé Öáíáñéþôåò êáé ôï Ðáôñéáñ÷åßï ìå ôéò ðñïäïôéêÝò ôïõò åíÝñãåéåò. Ðåñíþíôáò áðü ôçí ÔåñãÝóôç óôéò 19/12/1797 ðñïäüèçêå êáé ðéÜóôçêå ìáæß ìå ôïõò óðïõäáéüôåñïõò óõíôñüöïõò ôïõ êáé åîïíôþèçêáí. ¼ìùò, åß÷áí áíïßîåé ôï äñüìï. Óôá 1814 éäñýåôáé ç ÖéëéêÞ Åôáéñåßá, óôçí Ïäçóóü, ç ïðïßá áíáëáìâÜíåé ôï âÜñïò ôçò ðñïåôïéìáóßáò ôçò ÅðáíÜóôáóçò. ÌÝëç ôçò åßíáé, åðßóçò, áðü üëá ôá Ýèíç ôùí Âáëêáíßùí (éäéáßôåñá Ýìðïñïé, âéïôÝ÷íåò, âéïìÞ÷áíïé, áëëÜ êáé íáõôéêïß, êáñáâïêýñçäåò, ëüãéïé ê.Ü.). Êáé ôá ó÷Ýäéá êé ïé óêïðïß ôïõò Ý÷ïõí, åðßóçò, Ýíôïíá êïéíùíéêü ðåñéå÷üìåíï. ÔÜóóïíôáé åíÜíôéá óôç öåïõäáñ÷ßá êáé ôïí áíþôáôï êëÞñï.

ÅðáíÜóôáóç Ôï ÷ñïíéêü ôçò ÅðáíÜóôáóçò ôïõ 1821 áíáëõôéêÜ äåí ÷ùñÜåé óå Ýíá Üñèñï. Ãé’ áõôü ðáñáèÝôïõìå ìüíï ôá âáóéêÜ: Áõôïß ðïõ åîåãÝñèçêáí Þôáí ï ëáüò, ç öôù÷Þ áãñïôéÜ êáé ïé ðñïïäåõôéêïß áóôïß. ¹ôáí ¸ëëçíåò, Áñâáíßôåò (ðïõ Þôáí êáé ïé ðåñéóóüôåñïé óôñáôéùôéêïß çãÝôåò ôçò ÅðáíÜóôáóçò), ÂëÜ÷ïé, ÑïõìÜíïé, ÓÝñâïé, áêüìá êáé öôù÷ïß Ôïýñêïé.(4) Áõôïß ðïõ ôïõò ðïëÝìçóáí Þôáí ïé Ïèùìáíïß, äçëáäÞ ç Ðýëç, ôï Ðáôñéáñ÷åßï, ç ðëåéïíüôçôá ôùí Öáíáñéùôþí, ïé ðñïý÷ïíôåò, ïé ôóéöëéêÜäåò... Ï ÐáôñéÜñ÷çò Ãñçãüñéïò ï Å’ õðÞñîå ï ðéï ðéóôüò ðñïóôÜôçò ôïõ öåïõäáñ÷éóìïý êáé ôçò ïèùìáíéêÞò êõñéáñ÷ßáò – ðïõ ôïõ åîáóöÜëéæå ðñïíüìéá êáé åîïõóßá. Ï ëüãïò ðïõ èáíáôþèçêå Þôáí åðåéäÞ áðÝôõ÷å óôï Ýñãï ôïõ ùò áíþôåñïõ áîéùìáôïý÷ïõ: íá êñáôÜåé, äçëáäÞ, ôïõò ñáãéÜäåò õðïôåëåßò.

Ç ÅðáíÜóôáóç Üñ÷éóå ôïí ÌÜñôç ôïõ 1821, ìå óôü÷ï íá åîáðëùèåß áðü ôç Ìïëäïâëá÷ßá ìÝ÷ñé ôçí Ðåëïðüííçóï. ÐñÜãìáôé, îåêßíçóå óôéò 7/3/1821 óôç Ìïëäïâëá÷ßá, ìå åîÝãåñóç ôùí áãñïôþí õðü ôïí ÂëáäéìéñÝóêïõ, ìå ôïí ïðïßï óõíåñãáæüôáí ï ÕøçëÜíôçò (óôáëìÝíïò áðü ôïõò Öéëéêïýò). Ï ôåëåõôáßïò, üìùò, ðïëý ãñÞãïñá ôñïìÜæåé áðü ôçí ôåñÜóôéá áãñïôéêÞ åîÝãåñóç, ðïõ áðáéôåß äéáíïìÞ ôçò ãçò óôïõò äïõëïðÜñïéêïõò êáé åßíáé åíÜíôéá óôïõò âïãéÜñïõò (íôüðéïõò öåïõäÜñ÷åò), ôïõò Öáíáñéþôåò êáé ôïí êëÞñï. Ìå ôéò ðéÝóåéò ôùí Öáíáñéùôþí êáé ôïõ Ðáôñéáñ÷åßïõ, ï ÕøçëÜíôçò õðï÷ùñåß êáé êáôáäéêÜæåé ôçí åîÝãåñóç, åíþ ï ÂëáäéìéñÝóêïõ äïëïöïíåßôáé. ¸ðåéôá áðü áõôÜ åéóâÜëëåé ï ôïõñêéêüò óôñáôüò êáé ôá äéáëýåé üëá…(5) ¸ôóé, ôåëéêÜ ç ÅðáíÜóôáóç îåêßíçóå ìå ôçí áðïìïíùìÝíç åîÝãåñóç óôïí ÌïñéÜ. Óôçí ÐÜôñá ãßíåôáé ç ðñþôç áíôáñóßá – êáé åßíáé ôïõ ëáïý êáé ü÷é ôùí ðñïêñßôùí. Áñ÷çãüò Þôáí ï Ðáíáãéþôçò ÊáñáôæÜò (ôóáãêÜñçò), ìÝëïò ôçò ÖéëéêÞò, ðïõ åìðíåüôáí áðü ôéò éäÝåò ôçò ÃáëëéêÞò ÅðáíÜóôáóçò. ¸÷ïíôáò óõíåñãÜôåò Ýíáí Ýìðïñï êáé Ýíáí öáñìáêïðïéü, ìå ôéò ðñïïäåõôéêÝò êáé äçìïêñáôéêÝò ôïõò éäÝåò Ý÷ïõí ðñïåôïéìÜóåé ôï Ýäáöïò êáé óôéò 21 ôïõ ÌÜñôç îåóçêþíåôáé ï ëáüò ôùí Ðáôñþí. Ãé’ áõôÞí ôïõ ôç äñÜóç, áëëÜ êáé ãéá ôï êýñïò ðïõ åß÷å áíÜìåóá óôï ëáü, ï ÊáñáôæÜò äïëïöïíÞèçêå ëßãïõò ìÞíåò ìåôÜ áðü ôïõò êïôæáìðÜóçäåò áäåëöïýò Êïõìáíáßïõò. Óå üëç ôçí Ðåëïðüííçóï, áëëÜ êáé óôç Ñïýìåëç êáé óôá íçóéÜ ï êüóìïò öëåãüôáí íá ðÜñåé ìÝñïò óôçí ÅðáíÜóôáóç, êáé üðïõ áõôÞ êáèõóôåñïýóå åßíáé áðü ôéò áíôéäñÜóåéò ôùí åëëçíüöùíùí ïëéãáñ÷éêþí, áñ÷üíôùí, ìåãáëïêáñáâïêýñçäùí ê.ëð. ¢ðåéñá ôá ðáñáäåßãìáôá ãéá ôï ðþò åîáíáãêÜæïíôáí –áðü ôçí ðßåóç ôïõ êüóìïõ– íá ðÜñïõí ôåëéêÜ ìÝñïò óôïí Áãþíá. Ïé áãñïôéêÝò êáé ëáúêÝò ìÜæåò ü÷é ìüíï ðñùôïóôáôïýóáí, áëëÜ Ýäéíáí êáé êïéíùíéêÞ ìïñöÞ óôçí åîÝãåñóç: óôçí ¾äñá, ôçí ÅðáíÜóôáóç îåêßíçóáí ïé áðëïß íáýôåò, ðïõ Üñðáîáí ôá êáñÜâéá ôùí ìåãáëïêáñáâïêýñçäùí, üðùò ôùí Êïõíôïõñéþôçäùí, ìå åðéêåöáëÞò ôïí Áíôþíç Ïéêïíüìïõ. Êáé áõôüí ôïí åðáíáóôÜôç ôïí êõíÞãçóáí áñãüôåñá ïé ðñïý÷ïíôåò, ðïõ Þèåëáí íá áðïêáôáóôÞóïõí ôá ðñïíüìéÜ ôïõò. «Óôçí ¢íäñï ç ëáúêïáãñïôéêÞ óõíÝëåõóéò ôçò ÌåóáñéÜò ü÷é ìüíï åíÝêñéíåí ôçí åîÝãåñóéí, áëëÜ êáé åèÝóðéóå ìßáí óåéñÜí ìÝôñùí, äéÜ ôùí ïðïßùí êáôåëýåôï ïñéóôéêþò ôï öåïõäáñ÷éêüí êáèåóôþò ôçò ¢íäñïõ. Ðïëëïß ôüôå ðýñãïé ôùí êïôæáìðÜóçäùí êÜçêáí êáé ðïëëïß ãáéïêôÞìïíåò ðéÜóôçêáí êáé öõëáêßóôçêáí, åíþ ìåñéêïß ðñïäüôáé åêôåëÝóôçêáí» – üðùò áíáöÝñåé ï ÊïñäÜôïò. Ìå ôÝôïéá åðåéóüäéá åßíáé ãåìÜôç ç éóôïñßá ôçò ÅðáíÜóôáóçò ôïõ 1821, åéêüíåò ôïõ ìßóïõò ðïõ Ýôñåöáí ïé åêìåôáëëåõüìåíïé ãéá ôïõò åêìåôáëëåõôÝò ôïõò. Íá ðþò ðåñéãñÜöåé óå áíôáðüêñéóÞ ôïõ (óôéò 17 Áõãïýóôïõ ôïõ 1821) ï äçìïóéïãñÜöïò ÊñßÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

51

swma_9-64.qxp

18/7/2007

6:54 µµ

Page 52

óôéáí Ìßëåñ, óôáëìÝíïò åðéôüðïõ óôçí åðáíáóôáôçìÝíç ÅëëÜäá ùò áíôáðïêñéôÞò ôçò ãåñìáíéêÞò åöçìåñßäáò “Allgemeine Zeitung”: «ÐëáíÜôáé ïéêôñþò åêåßíïò ðïõ íïìßæåé üôé ï ðüëåìïò áõôüò ôùí ÅëëÞíùí åßíáé åèíéêüò. ÔÝôïéï ðñÜãìá äåí óõìâáßíåé. Ïé áíþôåñåò ôÜîåéò äåí Ýëáâáí êáèüëïõ ìÝñïò ìÝ÷ñé ôþñá. Ïé ðéï åõêáôÜóôáôïé êáé ïé ðéï ðëïýóéïé ¸ëëçíåò äåí õðåóôÞñéîáí ôïí ðüëåìï ïýôå Üìåóá ïýôå Ýììåóá… Åêôüò áð’ áõôÞí ôçí áíáîéïðñåðÞ áðï÷Þ áðü ôïí áãþíá, õðÜñ÷åé áêüìá ôï ìåãÜëï ìåéïíÝêôçìá üôé ó’ áõôÜ ôá áóýíôáêôá ðëÞèç ëåßðïõí åíôåëþò ôá ÷ñçìáôéêÜ ìÝóá (…)».(6) Ï öüâïò, üìùò, ðïëëþí áñ÷çãþí (áêüìá êáé Öéëéêþí) äåí ôïõò áöÞíåé íá ôåèïýí óôï ðëåõñü ôùí ëáúêï-áãñïôéêþí ìáæþí, ãéáôß èÝëïõí ðéá ôç óõììá÷ßá ìå ôïõò ðñïêñßôïõò êáé ãéáôß öïâïýíôáé üôé áí ôï êßíçìá ÷áñáêôçñéóôåß «ãéáêùâßíéêï» äåí èá õðïóôçñé÷ôåß áðü ôïí äéåèíÞ ðáñÜãïíôá. ¸ôóé, ðáñüôé ôç äåêáåôßá ôïõ 1820 Ý÷ïõìå ðïëëÝò åîåãÝñóåéò óôá íçóéÜ êáé óôçí çðåéñùôéêÞ ÷þñá, áõôÝò êáôáðíßãïíôáé. Ó’ áõôÞí ôç âÜóç åðÞëèå ï óõìâéâáóìüò (ìå Üñ÷ïíôåò, Öáíáñéþôåò, Ðáôñéáñ÷åßï) ðïõ êáèüñéóå ôïí ðåñéïñéóìÝíï ÷áñáêôÞñá ôçò ÅðáíÜóôáóçò ôüóï ãåùãñáöéêÜ üóï êáé êïéíùíéêÜ - ðïëéôéêÜ.

Ç åìöÜíéóç ôùí åèíéêþí ìýèùí Ç åëëçíéêÞ áóôéêÞ ôÜîç ìÝ÷ñé ôï 1910 äåí áðïäå÷üôáí éäåïëïãéêÜ ïýôå ôçí Åêêëçóßá ïýôå ôï ÂõæÜíôéï ùò óõíÝ÷åéá ôçò áñ÷áßáò ÅëëÜäáò. Áðü ôçí ÅèíïóõíÝëåõóç ôïõ ¢ñãïõò (1823) åß÷å áðïöáóßóåé íá Ýñèåé óå ñÞîç ìå ôï Ðáôñéáñ÷åßï, íá ìç äÝ÷åôáé ôéò åíôïëÝò ôïõ êáé íá éäñýóåé ôçí åëëçíéêÞ áõôïêÝöáëç Åêêëçóßá. Ç ìåãÜëç éäåïëïãéêÞ óôñïöÞ Ýãéíå ôáõôü÷ñïíá ìå ôç “ÌåãÜëç ÉäÝá”, üôáí äçëáäÞ ôï åëëçíéêü êñÜôïò áðïêôÜ åðåêôáôéêÝò âëÝøåéò ðñïò ôá ÂáëêÜíéá êáé åðé÷åéñåß íá åìöáíéóôåß ùò äéÜäï÷ïò ôïõ Âõæáíôßïõ. Ôüôå ÷ôßæåôáé ç éäåïëïãßá ôçò “óõíÝ÷åéáò” êáé åðéóôñáôåýïíôáé ïé åèíéêïß ìýèïé ãéá íá ôç óôçñßîïõí. Ãéá ôïõò ìáñîéóôÝò, äåí åßíáé ïé Þñùåò, ïé ìïíÜñ÷åò, ïé óôñáôçëÜôåò ðïõ ãñÜöïõí ôçí Éóôïñßá. Ôçí Éóôïñßá ôç äçìéïõñãåß ç äñÜóç ôùí áðëþí áíèñþðùí óôéò óõãêåêñéìÝíåò óõíèÞêåò ðïõ êÜèå öïñÜ âñßóêïíôáé. ÓÞìåñá, ç ÁñéóôåñÜ ïöåßëåé íá åßíáé åíÜíôéá ó’ áõôïýò ðïõ æçôïýí ôçí áðüóõñóç ôïõ âéâëßïõ êáé ðïõ êüðôïíôáé ãéá ôá “êñõöÜ ó÷ïëåéÜ”, åíþ ôáõôü÷ñïíá åðéôßèåíôáé ìå ëýóóá åíÜíôéá óôá «öáíåñÜ» ó÷ïëåßá êáé ðáíåðéóôÞìéá. ÄçëáäÞ, åíÜíôéá óôç äçìüóéá êáé äùñåÜí åêðáßäåõóç êáé óôï ìåãÜëï êßíçìá ôùí äáóêÜëùí, ìáèçôþí, öïéôçôþí, ðáíåðéóôçìéáêþí êáé ôçò íåïëáßáò, ðïõ óõãêëüíéóå ãéá ìÞíåò ôçí åëëçíéêÞ êïéíùíßá, Üëëáîå ôï ðïëéôéêü óêçíéêü êáé «Ýãñáøå» Éóôïñßá. Áí ðñÝðåé íá «áðïóõñèåß» êÜôé ãéá ôï êáëü ìáò, áõôü åßíáé ïé ×ñéóôüäïõëïé, ïé ÌáñéÝôôåò, ïé Ðïëýäùñåò, ôï êüììá ðïõ ôïõò óôçñßæåé êáé ôï óýóôçìá ðïõ ôïõò ðáñÜãåé. ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

52

Óçìåéþóåéò (1) ÃéÜíç ÊïñäÜôïõ: «Ç êïéíùíéêÞ óçìáóßá ôçò åëëçíéêÞò åðáíÜóôáóçò ôïõ 1821».

(2) Ï ÁëÝîçò Çñáêëåßäçò åßíáé êáèçãçôÞò óôï ôìÞìá ÐïëéôéêÞò ÅðéóôÞìçò êáé Éóôïñßáò óôï ÐÜíôåéï ÐáíåðéóôÞìéï.

(3) ¢ëêçò ÁããÝëïõ (êáèçãçôÞò ÌÝóçò êáé Áíþôáôçò Åêðáßäåõóçò) óôï âéâëßï ôïõ «Ôï êñõöü ó÷ïëåéü: ôï ÷ñïíéêü åíüò ìýèïõ» (åêäüóåéò Åóôßá, 1997).

(4) ÐáñÜäåéãìá: ï ÃéÜííçò Ãéáííïõëüðïõëïò (êáèçãçôÞò Óýã÷ñïíçò Éóôïñßáò óôï ÐÜíôåéï ÐáíåðéóôÞìéï), óå Üñèñï ôïõ óôçí åöçì. ÊÁÈÇÌÅÑÉÍÇ (24/3/07), ãéá íá äåßîåé üôé åèíéêÞ ôáõôüôçôá äåí õðÞñ÷å ôüôå, îåêéíÜåé ìå Ýíá ðïßçìá ôïõ öéëÝëëçíá Charles Collins (ôçí ðåñßïäï ãýñù óôá 1821): «Áëâáíïß – ãéïé ôçò ÅëëÜäáò (…)èá öùíÜîåé Ç ìÜ÷ç áõôÞ ðñÝðåé í’ áñ÷ßóåé êáé íá ÷áèåß Þ íá êåñäçèåß ðñïôïý ÷áñÜîåé. Åëåõèåñßá ìÜò æçôÜåé ç ÅëëÜäá Ìå äõíáôÞ öùíÞ Ôçí êñáõãÞ ôçò ðïõ öÝñíåé èëßøç óôéò êáñäéÝò ìáò Èá ôçí ðåñÜóïõìå åí óéãÞ;» (5), (6) ÃéÜííç Óêáñßìðá: «Ôï ’21 êáé ç áëÞèåéá». Âéâëéïãñáößá 1. ÃéÜíç ÊïñäÜôïõ: «Ç êïéíùíéêÞ óçìáóßá ôçò åëëçíéêÞò åðáíÜóôáóçò ôïõ 1821».

2. ÃéÜíç ÊïñäÜôïõ: «Ï ÑÞãáò Öåñáßïò êáé ç ÂáëêáíéêÞ Ïìïóðïíäßá».

3. ÃéÜííç Óêáñßìðá: «Ôï ’21 êáé ç áëÞèåéá» (ôñåéò ôüìïé, åêäüóåéò «ÊÜêôïò»).

4. Áíùíýìïõ ôïõ Åëëçíïò: «ÅëëçíéêÞ Íïìáñ÷ßá – Þôïé ëüãïò ðåñß Åëåõèåñßáò» (åêäüèçêå óôçí Éôáëßá ôï 1806 êáé åßíáé áöéåñùìÝíï óôïí ÑÞãá).

5. ÆïÝë ÍôáëÝãêñ: «¸ëëçíåò êáé Ïèùìáíïß, 1453-1923» (åêäüóåéò Ó.É. Æá÷áñüðïõëïò, 2006).

6. ÐÝñé ¢íôåñóïí: «Áðü ôçí áñ÷áéüôçôá óôç öåïõäáñ÷ßá».

swma_9-64.qxp

18/7/2007

6:54 µµ

Page 53

Éóôïñßá

70 ÷ñüíéá áðü ôï èÜíáôü ôïõ

H æùÞ êáé ôï Ýñãï ôïõ Áíôüíéï ÃêñÜìóé Ðáíáãéþôçò Ëßëëçò

á 70 ÷ñüíéá áð’ ôï èÜíáôï ôïõ ÃêñÜìóé óôéò éôáëéêÝò öáóéóôéêÝò öõëáêÝò (1937) óõìðßðôïõí ìå ìéá óõãêõñßá üðïõ ç ÁñéóôåñÜ êáé ç íÝá ñéæïóðáóôéêïðïßçóç óõæçôïýí ìå Ýíôáóç ìåãÜëá ðïëéôéêÜ æçôÞìáôá: ôçí áíÜãêç áðüññéøçò ôçò êõâåñíçôéêÞò óôñáôçãéêÞò ôçò êåíôñïáñéóôåñÜò, ôéò ó÷Ýóåéò ôùí ðïëéôéêþí ïñãáíþóåùí êáé ôùí ìáæéêþí êéíçìÜôùí, ôéò åêëïãéêÝò êáé ðïëéôéêÝò óõììá÷ßåò ê.ëð. Ïé äéá÷ùñéóôéêÝò ãñáììÝò, ðïõ äéáìïñöþíïíôáé ìÝóá áð’ áõôÝò ôéò óõæçôÞóåéò êáé áíôéðáñáèÝóåéò, äåí Ý÷ïõí óõìâïëéêü ÷áñáêôÞñá áëëÜ ëïãïäïôïýí óôï êßíçìá ôçò ðåñáóìÝíçò ðåñéüäïõ (áðåñãßá åêðáéäåõôéêþí, öïéôçôéêÝò êáôáëÞøåéò) êáé Ý÷ïõí ìðñïóôÜ ôïõò ôï Üìåóï ðñüâëçìá ôùí âïõëåõôéêþí åêëïãþí. Ãéá üëá áõôÜ ôá æçôÞìáôá ìðïñïýìå

Ô

íá âñïýìå áðáíôÞóåéò óôï Ýñãï êáé ôç æùÞ ôïõ ìåãÜëïõ Éôáëïý ìáñîéóôÞ êáé åðáíáóôÜôç.

Ï Á’ Ðáãêüóìéïò Ðüëåìïò Ï Á’ Ðáãêüóìéïò Ðüëåìïò (1914-18) áðïôÝëåóå Ýíá óïê ãéá üëç ôçí áíèñùðüôçôá. Äåí Þôáí ìüíï ôá 15 åêáôïììýñéá íåêñïß êáé ç ôåñÜóôéá êáôáóôñïöÞ, áëëÜ åðßóçò ï êëïíéóìüò áîéþí êáé èåóìþí ðïõ êõñéáñ÷ïýóáí ìÝ÷ñé åêåßíç ôçí åðï÷Þ. Óôçí Åõñþðç, ùò áðïôÝëåóìá ôïõ ðïëÝìïõ, êáôÝðåóáí 3 áõôïêñáôïñßåò (ç ñùóéêÞ, ç áõóôñïïõããñéêÞ êáé ç ïèùìáíéêÞ) êáé Ýíá ôåñÜóôéï åðáíáóôáôéêü êýìá (1917-23) óÜñùóå üëç ôçí Þðåéñï. Ç ìïíáäéêÞ üìùò åðáíÜóôáóç ðïõ åðéêñÜôçóå êáé Ýìåéíå üñèéá Þôáí ç ñùóéêÞ êÜôù áð’ ôçí çãåóßá ôùí ìðïëóåâßêùí. ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

53

swma_9-64.qxp

18/7/2007

6:54 µµ

Page 54

Óôçí Éôáëßá ï ìåãÜëïò ðüëåìïò êïõâÜëçóå ìÝóá ôïõ ôçí êïéíùíéêÞ êáé ðïëéôéêÞ êáôáéãßäá ôçò åðáíÜóôáóçò. Ç Éôáëßá ðñéí áðü ôï 1914 Þôáí Ýíá âáóßëåéï ìå êïéíïâïýëéï üðïõ êõñéáñ÷ïýóáí ïé áóôïß ðïëéôéêÜíôçäåò ìÝóá áð’ ôï óýóôçìá ðåñéïñéóìÝíçò øÞöïõ êáé ôùí áôåëåßùôùí êõâåñíçôéêþí óõíäõáóìþí ðïõ ðáôïýóáí óôçí áìïñößá êáé óôçí Ýëëåéøç ìåãÜëùí êáé óôáèåñþí êïììÜôùí. Ç Éôáëßá Þôáí ìéá âáèéÜ äéáéñåìÝíç ÷þñá. Ôïí áíáðôõãìÝíï ÂïññÜ ôïí õðïâÜóôáæå ï áãñïôéêüò Íüôïò, üðïõ êõñéáñ÷ïýóå ç ìåãÜëç ãáéïêôçóßá, áêüìç êáé öåïõäáñ÷éêïý ÷áñáêôÞñá, êáé ìéá ôåñÜóôéá ìÜæá áãñïôéÜò ðíéãìÝíçò óôç öôþ÷åéá, ôçí êáèõóôÝñçóç êáé ôçí êçäåìïíßá ôïõ êáèïëéêéóìïý. ÁõôÞ ç áãñïôéÜ ðïõ Ýìåíå ðáñáäïóéáêÜ ðáèçôéêÞ êáé åß÷å áðüôïìá îåóðÜóìáôá åîÝãåñóçò, ãéá ðñþôç öïñÜ îýðíçóå ðïëéôéêÜ ìÝóù ôïõ ðïëÝìïõ êáé ôïõ êéíÞìáôïò ôùí ðïëåìéóôþí. Åíþ ç ðñùôåýïõóá ôçò ÷þñáò Þôáí ç Ñþìç ðïõ Ýðáéæå ôï ñüëï ôïõ äéïéêçôéêïý êÝíôñïõ êáé ôçò ãñáöåéïêñáôßáò, ç ïéêïíïìéêÞ ðñùôåýïõóá ôçò ÷þñáò Þôáí ôï ÌéëÜíï êáé ôï âéïìç÷áíéêü êÝíôñï ôï Ôïñßíï. Ôé Þôáí üìùò ôï Ôïñßíï (1); ¹ôáí ìéá ðüëç ìå 400.000 ðëçèõóìü, óôçí ðëåéïíüôçôÜ ôïõò åñãÜôåò. Êáèïñéóôéêü ñüëï óôç óõãêñüôçóç ôçò ðüëçò ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

54

Ýðáéæå ç áõôïêéíçôïâéïìç÷áíßá ôçò FIAT ìå 30.000 åñãÜôåò. Ôï Ôïñßíï äåí Þôáí ìüíï ìéá åñãáôïýðïëç áëëÜ êáé ìéá ðüëç ìå ðáñÜäïóç ôáîéêÞò ðÜëçò. Ôï 1911 îÝóðáóå ç áðåñãßá ôùí ìåôáëëåñãáôþí êáé ôï 1912, Ýðåéôá áðü 90 ìÝñåò áãþíá ïé áðåñãïß åðéâÜëëïõí üëá ôá áéôÞìáôÜ ôïõò óôïõò âéïìç÷Üíïõò. Ôï 1914 ôï Ôïñßíï âñßóêåôáé óå äéáñêÞ åîåãåñóéáêÞ êáôÜóôáóç åíÜíôéá óôïí ðüëåìï. ¹ôáí ìå Üëëá ëüãéá ç Ðåôñïýðïëç ôçò Éôáëßáò, ôï êüêêéíï êÜóôñï ôïõ ðñïëåôáñéÜôïõ. Ãéá ôïõò Éôáëïýò âéïìç÷Üíïõò Þôáí ìéá åðéêßíäõíç êáé áôßèáóç ðüëç. Ãé’ áõôü æçôïýóáí ðÜíôá íá éó÷ýåé óôçí ðåñéï÷Þ ï óôñáôéùôéêüò íüìïò. Ï Á’ Ðáãêüóìéïò Ðüëåìïò âñÞêå ôïí ÃêñÜìóé óôï Ôïñßíï. Åß÷å ðÜåé åêåß ôï 1911 ìå õðïôñïößá óðïõäÜæïíôáò öéëïëïãßá êáé ãëùóóïëïãßá. Ðáñüôé öôù÷üò êáé ìå åýèñáõóôç õãåßá, Þôáí Ýíáò ðïëý êáëüò öïéôçôÞò. Ç áôìüóöáéñá üìùò ôïõ Ôïñßíï äåí åðÝôñåðå ôÝôïéåò «ðïëõôÝëåéåò» êáé Ýôóé åãêáôÝëåéøå ôéò óðïõäÝò ôïõ êáé åíôÜ÷èçêå óôï Óïóéáëéóôéêü Êüììá. Ôï Óïóéáëéóôéêü Êüììá üðïõ åíôÜ÷èçêå ï ÃêñÜìóé Þôáí Ýíáò ôåñÜóôéïò êáé ÷áëáñüò ìç÷áíéóìüò. Ïé âïõëåõôÝò, ïé óõíäéêáëéóôÝò êáé ïé äçìïôéêïß óýìâïõëïé Þôáí åíôåëþò áíåîÜñôçôïé áð’ ôï êüììá. Ôáõôü÷ñïíá ôï êüììá Þôáí ïñãáíùìÝíï óå ìåãÜëåò ôïðéêÝò ïñãáíþóåéò êáé ëåéôïõñãïýóå ìå áñ÷Ýò êïéíïâïõëåõôéêÞò äçìïêñáôßáò ðïõ âïçèïýóáí óôçí áíÜäåéîç ðïëëþí ðïëéôéêþí áóôÝñùí áëëÜ êñáôïýóå ôçí ðëåéïøçößá ôùí ìåëþí ðáèçôéêïðïéçìÝíç. ¹ôáí ðÜíôá Ýíá êüììá ðïëõôáóéêü, èåùñçôéêÜ êáé ðïëéôéêÜ, êáé ìå áìåßëéêôïõò öñáîéïíéóôéêïýò áãþíåò. Ôï êüììá äéáóðÜóôçêå âáèéÜ óôï æÞôçìá ôïõ ðïëÝìïõ. ¸íáò áð’ ôïõò çãÝôåò ôïõ, ï Ìïõóïëßíé, Ýêáíå óôñïöÞ óôïí åèíéêéóìü êáé Ýãéíå Ýíèåñìïò õðïóôçñéêôÞò ôïõ éìðåñéáëéóôéêïý ðïëÝìïõ. ÄéáãñÜöôçêå áð’ ôï êüììá áëëÜ äåí Þôáí ï ìüíïò ðïõ Þôáí óïóéáëðáôñéþôçò. ¼ëç ç äåîéÜ ðôÝñõãá ôïõ êüììáôïò õðÝêõøå óôï êýìá ôïõ ðáôñéùôéóìïý ðïõ åß÷å êáôáêëýóåé ôéò ìéêñïáóôéêÝò ìÜæåò. Ôï êÝíôñï ôïõ êüììáôïò üìùò åß÷å ìåßíåé üñèéï åíÜíôéá óôï ìéëéôáñéóìü êáé ìå áñ÷çãü ôïí ÓåñÜôé êñÜôçóå ìéá óôÜóç áíôéðïëåìéêÞò ïõäåôåñüôçôáò áëëÜ ðáèçôéêÞ. Ôçí ðåñßïäï üìùò ðïõ ï åèíéêéóìüò óÜñùíå üëá ôá óïóéáëéóôéêÜ êüììáôá, áêüìç êáé ìéá ôÝôïéá óôÜóç äåí Þôáí ìéêñÞ õðüèåóç. ÅîÜëëïõ ìüíï ïé ìðïëóåâßêïé êáé êÜðïéåò ìéêñÝò ïìÜäåò äéåèíéóôþí âñßóêïíôáí óôï áíôéðïëåìéêü óôñáôüðåäï. Ï ÓåñÜôé Þôáí ï åêöñáóôÞò åíüò éäéüìïñöïõ ðïëéôéêïý ñåýìáôïò, ôïõ ìáîéìáëéóìïý, ðïõ åß÷å êåñäßóåé ôçí ðëåéïøçößá óôï êüììá áð’ ôï 1914. Õðïôßèåôáé üôé ïé ìáîéìáëéóôÝò ðñïðáãÜíäéæáí ôï ìÜîéìïõì ðñüãñáììá ôïõ êüììáôïò óå áíôßèåóç ìå ôïõò ñåöïñìéóôÝò ðïõ ðñïùèïýóáí ôï Üìåóï. Óôçí ðñÜîç üìùò ï ìáîéìáëéóìüò îïäåõüôáí óå ìéá Üäåéá ñéæïóðáóôéêÞ ñçôïñéêÞ ÷ùñßò ðñáêôéêü áíôßêñéóìá.

swma_9-64.qxp

18/7/2007

6:54 µµ

Page 55

¼ôáí îÝóðáóå ç åðáíÜóôáóç ôïõ 1917 óôç Ñùóßá êáé ôá ðñþôá íÝá ãéá ôï ãêñÝìéóìá ôïõ ôóÜñïõ êáé ôçí åîïõóßá ôùí óïâéÝô Ýöôáíáí óéãÜ-óéãÜ óôçí Éôáëßá, Ýíá óýíèçìá åîáðëþèçêå ãñÞãïñá óôéò ìÜæåò ôïõ Ôïñßíï: «Íá ôï êÜíïõìå üðùò óôç Ñùóßá». Áõôü äåí Üñãçóå íá äïêéìáóôåß ìéá ðñþôç öïñÜ ìå ôçí åîÝãåñóç ãéá ôçí ôéìÞ ôïõ øùìéïý. ×ñåéÜóôçêå íá áðïóôáëåß óôñáôüò ãéá íá êáôáóôáëåß (ìå äåêÜäåò íåêñïýò êáé ôñáõìáôßåò) áëëÜ ï áÝñáò ôçò åîÝãåñóçò áíôß íá êïðÜóåé äõíÜìùóå áêüìç ðéï ðïëý. ¹ôáí Ýíá ðñïìÞíõìá ãéá ôá ãåãïíüôá ðïõ Ýñ÷ïíôáí…

Ç Êüêêéíç Äéåôßá (1919-20) Ôï ôÝëïò ôïõ ðïëÝìïõ âñÞêå ôçí Éôáëßá óå âáèéÜ êñßóç. Ï ðüëåìïò åß÷å êïóôßóåé ðÜíù áðü 600.000 íåêñïýò êáé ôá åäáöéêÜ êÝñäç Þôáí áíÜîéá ëüãïõ ãéá ôïõò åèíéêéóôÝò. Ç éôáëéêÞ Üñ÷ïõóá ôÜîç áéóèáíüôáí ðñïäïìÝíç áðü ôç ìïéñáóéÜ ôçò ëåßáò ôùí íéêçôþí. Ôçí ßäéá þñá ïé åñãáæüìåíåò ìÜæåò Ýìðáéíáí óå êßíçóç äéåêäéêþíôáò üóá ôïõò åß÷áí õðïó÷åèåß ãéá ôéò ðïëåìéêÝò èõóßåò. Ôï 8ùñï êáé ôï ìïßñáóìá ôçò ãçò Þôáí ïé õðïó÷Ýóåéò ðïõ åß÷áí äþóåé óôéò ìÜæåò ãéá ôï áßìá óôá ÷áñáêþìáôá. Ôá áéôÞìáôá ôïõ êüóìïõ üìùò âñßóêïíôáí óå åõèåßá áíôéðáñÜèåóç ìå ôçí êñßóç êåñäþí ôùí Éôáëþí âéïìç÷Üíùí. Ïé ðáëéÝò ðïëåìéêÝò áãïñÝò åß÷áí êëåßóåé üðùò êáé ç óôñüöéããá ôùí êåñäþí –êáé Ýôóé ç ôáîéêÞ ðüëùóç êëéìáêùíüôáí óõíÝ÷åéá. Ç ñéæïóðáóôéêïðïßçóç ôùí ìáæþí äåí Þôáí ìéá áöçñçìÝíç Ýííïéá. Ïé áðåñãßåò ôùí åñãáôþí åîáðëþíïíôáí ñáãäáßá. Ôï 1913 åß÷áí ãßíåé 810 áðåñãßåò, ôï 1919 åß÷áí öôÜóåé ôéò 1.663 êáé ôï 1920 åß÷áí îåðåñÜóåé ôéò 1.880. Ôçí ßäéá þñá ïé êáôáëÞøåéò ãçò êáé áãñïôéêÝò åîåãÝñóåéò ðïëëáðëáóéÜæïíôáí. Ôá ìáæéêÜ êéíÞìáôá âñÞêáí ôçí áíôáíÜêëáóÞ ôïõò êáé óôéò áñéóôåñÝò ïñãáíþóåéò. Ôï Óïóéáëéóôéêü Êüììá áðü 25.000 ìÝëç ðåñßðïõ, îåðÝñáóå ôéò 200.000 ôï 1920. Åíþ ç ÃåíéêÞ Óõíïìïóðïíäßá Åñãáóßáò áðü 250.000 ìÝëç Ýöôáóå ôá 2 åêáôïììýñéá. Ôçí ßäéá þñá ôï íÝï êüììá ôùí Ëáúêþí, êáèïëéêÞò åðéññïÞò, óõãêÝíôñùíå ôç äçìïêñáôéêÞ áãñïôéêÞ ìÜæá êáé ôïõò ìéêñïáóôïýò. ÌÝóá ó’ áõôü ôï êëßìá áñéóôåñÞò óôñïöÞò áêüìç êáé ìåóáßá óôåëÝ÷ç ôùí Ëáúêþí ðñùôïóôáôïýóáí óå êáôáëÞøåéò ãçò äßðëá óôïõò óïóéáëéóôÝò ðñïêáëþíôáò ôçí ïñãÞ ôùí ãáéïêôçìüíùí. ¸÷ïíôáò ìðñïóôÜ óôá ìÜôéá ôïõò ôïí êáôáðïíôéóìü ôïõ éôáëéêïý êáôåóôçìÝíïõ, ï ÃêñÜìóé êáé ìéá ïìÜäá íÝùí åðáíáóôáôþí éäñýïõí ôï ðåñéïäéêü «Ordine Nuovo», ôïí ÌÜç ôïõ 1919. ÃñÞãïñá ðñïóáíáôïëßæïíôáé óôï åñãáôéêü êßíçìá êáé ôá åñùôÞìáôá ðïõ ðÞãáæáí áð’ ôçí ïñãÜíùóç êáé ôç äñÜóç ôïõ êáé áíáäåéêíýïõí ùò êåíôñéêÞ éäÝá ôçò Ýêäïóçò ôéò åñãïóôáóéáêÝò åðéôñïðÝò.

Íá ðþò ðåñéÝãñáöå ôéò áíáæçôÞóåéò ôçò ïìÜäáò: «ÐñÝðåé íá ìåëåôÞóïõìå áõôü ðïõ óõìâáßíåé ìÝóá óôéò åñãáôéêÝò ìÜæåò. ÕðÜñ÷åé, Üñáãå, óôçí Éôáëßá ùò èåóìüò ôçò åñãáôéêÞò ôÜîçò êÜôé ðïõ íá ìðïñåß íá óõãêñéèåß ìå ôá ÓïâéÝô; ÊÜôé ðïõ ìáò åðéôñÝðåé íá âåâáéþóïõìå üôé ôá ÓïâéÝô åßíáé ìéá êáèïëéêÞ ìïñöÞ êáé ü÷é Ýíáò èåóìüò ñùóéêüò êáé ìüíï ñùóéêüò; Ôï ðñüâëçìá áõôü ìðÞêå ùò èåìåëéþäåò ðñüâëçìá ôçò åñãáôéêÞò åëåõèåñßáò… Ïé åñãÜôåò áãáðïýóáí ôï “Ïrdine Nuovo”. ÁëëÜ ãéáôß áãáðïýóáí ôï “Ordine Nuovo”; ÅðåéäÞ óôá Üñèñá áõôÞò ôçò åöçìåñßäáò îáíáâñßóêáíå Ýíá ìÝñïò áðü ôïí åáõôü ôïõò, ôï êáëýôåñï ìÝñïò ôïõ åáõôïý ôïõò…». ¹äç ôïí Ïêôþâñç ç ïìÜäá ôïõ ÃêñÜìóé Ý÷åé äéáôõðþóåé ôï ðñüãñáììá ôùí åñãïóôáóéáêþí åðéôñïðþí (2) êáé ç óõãêñüôçóÞ ôïõò åîáðëþíåôáé óõíÝ÷åéá óôï Ôïñßíï. Ðñïò ôï ôÝëïò ôçò ÷ñïíéÜò 150.000 âéïìç÷áíéêïß åñãÜôåò åßíáé ïñãáíùìÝíïé óå åñãáôéêÜ óõìâïýëéá. Ôï ÍïÝìâñç ôïõ 1919 ãßíïíôáé ïé ðñþôåò ìåôáðïëåìéêÝò åêëïãÝò ðïõ êáôáëÞãïõí óå ìåãÜëç íßêç ôùí óïóéáëéóôþí êáé ôïõ Ëáúêïý Êüììáôïò. Ïé ðáëéïß ðïëéôéêïß ìç÷áíéóìïß ôùí öéëåëåõèÝñùí êáé ïé äéÜöïñïé åèíéêéóôéêïß ó÷çìáôéóìïß äÝ÷ïíôáé óêëçñü ÷ôýðçìá. Ç áíôßäñáóç ðñïóðáèåß íá áðáíôÞóåé ìÝóá óôï Ôïñßíï ïñãáíþíïíôáò Ýíá ðïãêñüì êáôÜ ôùí óïóéáëéóôþí ôçò ðüëçò. Ç áðÜíôçóç ôùí óõìâïõëßùí åßíáé êåñáõíïâüëá. ÌÝóá óå ìéá þñá, ìå ðõñÞíá ôéò åðéôñïðÝò ôçò FIAT, 120.000 åñãÜôåò, åîïðëéóìÝíïé ìå ü,ôé åßíáé äõíáôüí, êáôåâáßíïõí óôï êÝíôñï ôçò ðüëçò êáé óõíôñßâïõí ôéò åèíéêéóôéêÝò óõãêåíôñþóåéò!

Óõìâïýëéá - óõíäéêÜôá - êüììá Ç äýíáìç ôùí åñãáôéêþí óõìâïõëßùí ðñïêÜëåóå ôçí áíôßäñáóç ôçò çãåóßáò ôùí óõíäéêÜôùí êáé ôïõ Óïóéáëéóôéêïý Êüììáôïò. Ç éäÝá ôùí åñãáôéêþí óõìâïõëßùí ÷ëåõÜæåôáé áð’ üëåò ôéò ðôÝñõãåò. Ôé åßíáé üìùò ôï åñãáôéêü óõìâïýëéï; Ôï óõì-

ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

55

swma_9-64.qxp

18/7/2007

6:54 µµ

Page 56

âïýëéï ôï áðáñôßæïõí üëïé ïé åñãÜôåò óå Ýíá ÷þñï äïõëåéÜò, åêëÝãïõí ôïõò áíôéðñïóþðïõò ôïõò êáé ôïõò áíáêáëïýí áíÜ ðÜóá óôéãìÞ. ¼ëïé ïé åêëåãìÝíïé åðßôñïðïé åñãÜæïíôáé êáé Ý÷ïõí áñìïäéüôçôåò íá åëÝã÷ïõí ôïõò üñïõò ôùí óõìöùíéþí ìå ôéò ïñãáíþóåéò ôùí áöåíôéêþí, íá õðåñáóðßæïõí ôïõò åñãÜôåò áðü êÜèå áõèáéñåóßá êáé íá åëÝã÷ïõí ôá ëïãéóôéêÜ ôùí åðé÷åéñÞóåùí. Ìå Üëëá ëüãéá åßíáé ç áíôßðáëç åîïõóßá óôçí åîïõóßá ôïõ áöåíôéêïý ìÝóá óôï åñãïóôÜóéï. Êáé åíþ ôá óõíäéêÜôá åßíáé ïñãÜíùóç ðïõ äéáðñáãìáôåýåôáé ìéóèïýò êáé ùñÜñéá ìå ôïõò êáðéôáëéóôÝò óå ìéá öÜóç áìõíôéêÞ ãéá ôçí åñãáôéêÞ ôÜîç, ôá óõìâïýëéá åßíáé ç ìáæéêÞ ïñãÜíùóç ôçò åñãáôéêÞò ôÜîçò üôáí åðéôßèåôáé ãéá ôçí êáôÜëçøç ôçò åîïõóßáò. Ìéá ôÝôïéá ïñãÜíùóç äåí åßíáé íïçôÞ Ýîù áð’ ôçí óõãêõñßá ôçò åðáíáóôáôéêÞò êáôÜóôáóçò êáé áðïôåëåß ïõóéáóôéêÜ ôï ðñüðëáóìá êñáôéêÞò ïñãÜíùóçò ôçò åñãáôéêÞò äçìïêñáôßáò óå áíôßèåóç ìå ôçí áóôéêÞ êïéíïâïõëåõôéêÞ äçìïêñáôßá. Ãéá ôç óõíäéêáëéóôéêÞ ãñáöåéïêñáôßá Þôáí ìéá áíïé÷ôÞ ðñüêëçóç áðü êÜèå Üðïøç. ÁëëÜ êáé ïé «êïììáôéêïß» áéóèÜíïíôáé üôé áðåéëïýíôáé áõôÞ ôç öïñÜ «áð’ ôá êÜôù». Ï ÓåñÜôé äçëþíåé áðåñßöñáóôá: «Äéêôáôïñßá ôïõ ðñïëåôáñéÜôïõ åßíáé ç äéêôáôïñßá ôïõ êüììáôïò». Óôçí ßäéá ãñáììÞ ï Ìðïñíôßãêá áäéáöïñåß åíôåëþò ãéá ôá óõìâïýëéá êáé ãñÜöåé Ýíá ðïëåìéêü Üñèñï ìå ôßôëï «Íá êáôáêôÞóïõìå ôá åñãïóôÜóéá Þ ôçí åîïõóßá;» êÜíïíôáò êñéôéêÞ óôçí ïìÜäá ôïõ «Ordine Nuovo» ãéá «óõíäéêáëéóìü» êáé äéáôõðþíïíôáò ôç èÝóç üôé ôá óïâéÝô èá åßíáé êïììïõíéóôéêÜ êáé èá óõãêñïôçèïýí ìåôÜ ôçí êáôÜëçøç ôçò åîïõóßáò áð’ ôï êüììá. Ç äåîéÜ ðôÝñõãá êáôçãïñåß ôïõò ôïõñéíÝæïõò åñãÜôåò ãéá áíáñ÷éóìü êáé ïé óõíäéêáëéóôÝò çãÝôåò åßíáé ðïëý äõóáñåóôçìÝíïé ãéáôß èá ðñÝðåé ðëÝïí íá ëïãïäïôïýí óå åðéôñïðÝò. Ìüíï ï ËÝíéí ðáßñíåé èÝóç õðÝñ ôïõ ÃêñÜìóé üôáí (ôï 1920 óôï 2ï óõíÝäñéï ôçò ÊïìéíôÝñí) äçëþíåé ìðñïóôÜ óôçí Ýêðëçêôç éôáëéêÞ áíôéðñïóùðåßá: «¼ðïéïò äåí êáôáëáâáßíåé ôá óïâéÝô, äåí åßíáé êïììïõíéóôÞò êáé ï ìüíïò êïììïõíéóôÞò ðïõ îÝñù óôçí Éôáëßá åßíáé ï ÃêñÜìóé». Áõôü ôï êëßìá ôçò óýã÷õóçò áîéïðïéïýí ïé Éôáëïß âéïìÞ÷áíïé ðïõ óõóðåéñþíïõí ôéò äõíÜìåéò ôïõò óå Ýíá óýíäåóìï êáé ìå óýíèçìá «óôá åñãïóôÜóéá äåí êÜíïõìå ðïëéôéêÞ, äïõëåýïõìå êáé áêïýìå ìüíï» åãêáëïýí ôçí êõâÝñíçóç ãéá áäõíáìßá íá ðñïóôáôÝøåé ôçí áôïìéêÞ éäéïêôçóßá êáé ôçí áíáãêÜæïõí íá óôåßëåé 50 ÷éëéÜäåò óôñáôü ðåñéêõêëþíoíôáò ôï Ôïñßíï êáé ðñïâïêÜñïíôáò ìå êÜèå ôñüðï ãéá ìåôùðéêÞ óýãêñïõóç. Ç óýãêñïõóç ãßíåôáé áíáðüôñåðôç êáé îåóðÜåé áðåñãßá ó’ üëç ôçí ðåñéï÷Þ ìå ôç óõììåôï÷Þ ìéóïý åêáôïììõñßïõ åñãáôþí. Ùóôüóï ç áðåñãßá üíôáò áðïìïíùìÝíç áðü ôï Óïóéáëéóôéêü Êüììá êáé ôç óõíäéêáëéóôéêÞ ãñáöåéïêñáôßá, äåí ìðïñåß ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

56

íá áíôÝîåé ðïëý êáé õðï÷ùñåß íéêçìÝíç. Ãéá ôïí ÃêñÜìóé åßíáé ç óôéãìÞ ôçò áëÞèåéáò. Ôï Óïóéáëéóôéêü Êüììá êáé ç óôÜóç ôïõ Þôáí ç áéôßá ôçò Þôôáò. Ôï êáèÞêïí ðïõ äéáôõðþíåé ãéá ðñþôç öïñÜ åßíáé ç áíáóõãêñüôçóç ôïõ êüììáôïò óôç âÜóç ìéá êïììïõíéóôéêÞò ðëáôöüñìáò Þ áëëéþò, ç äéÜóðáóÞ ôïõ. ¸ôóé Ýñ÷åôáé óå åðáöÞ ìå ôïí Ìðïñíôßãêá, ôïí çãÝôç ôçò áñéóôåñÞò öñÜîéáò ôùí óïóéáëéóôþí. Ôïí Áýãïõóôï êáé ôïí ÓåðôÝìâñéï ôï éôáëéêü åñãáôéêü êßíçìá äßíåé áêüìç ìéá ìåãáëåéþäç ìÜ÷ç. Ïé âéïìÞ÷áíïé, áíáèáññþíôáò áðü ôç íßêç ôïõ Áðñßëç, êçñýóóïõí lock out ãéáôß èåùñïýí åîùöñåíéêÝò ôéò áõîÞóåéò ìéóèþí ðïõ æçôïýí ôá ìéëáíÝæéêá óõíäéêÜôá. Ç åñãáôéêÞ âÜóç åðéâÜëëåé óôçí çãåóßá ôéò êáôáëÞøåéò. Ôï êýìá ôùí êáôáëÞøåùí åîáðëþíåôáé ãñÞãïñá óôï Ôïñßíï êáé ó’ üëç ôçí Éôáëßá. Ç êñßóç Ý÷åé öôÜóåé óôï áðñï÷þñçôï. Ïé âéïìÞ÷áíïé ðéÝæïõí ãéá Üìåóç óôñáôéùôéêÞ ëýóç. Ï ðñùèõðïõñãüò Ôæïëßôé áðïöáóßæåé ðáñ’ üëá áõôÜ íá óõíåñãáóôåß ìå ôïõò óõíäéêáëéóôÝò êáé ôï Óïóéáëéóôéêü Êüììá. Ôïõò ðñïóöÝñåé ìéá óõìöùíßá ðïõ ðåñéÝ÷åé ðïëëÝò ðáñï÷Ýò êáé ìéá ìïñöÞ «óõíäéïßêçóçò» óôá åñãïóôÜóéá ìå ôçí ðñïûðüèåóç üôé ç óõìöùíßá èá øçöéóôåß áð’ ôá ìÝëç ôùí óõíäéêÜôùí. Óå ìéá éóôïñéêÞ óõíÜíôçóç óõíäéêáëéóôþí êáé óïóéáëéóôþí çãåôþí, ïé ðñþôïé, ìå ìéá äüóç ìåãÜëçò åéñùíåßáò, ðñïôåßíïõí óôïõò äåýôåñïõò íá ðÜñïõí ôçí çãåóßá ôïõ áãþíá êáé íá îåêéíÞóïõí ôçí åðáíÜóôáóç üðùò ôüóï êáéñü äéáôõìðáíßæïõí Þ íá õðïãñÜøïõí ôç óõìöùíßá. Ïé äåýôåñïé ðáíéêïâÜëëïíôáé áêüìç êáé ìå ôçí éäÝá ôçò åðáíÜóôáóçò êáé óõìöùíïýí óôï äçìïøÞöéóìá. ¸ôóé óôï äçìïøÞöéóìá ðïõ åðáêïëïõèåß ìåôáîý åðáíÜóôáóçò êáé «óõìöùíßáò» üðïõ øçößæïõí ìüíï ôá ìÝëç ôùí óõíäéêÜôùí êáé ü÷é üóïé óõììåôÝ÷ïõí óôá åñãáôéêÜ óõìâïýëéá, êåñäßæåé ç ðñüôáóç ôçò óõìöùíßáò ìå ôïí Ôæïëßôé. ¸ôóé Ýêëåéóå ç Êüêêéíç Äéåôßá.(3) ¸íá ìÞíá ìåôÜ îÝóðáóå ç öáóéóôéêÞ åðßèåóç óôçí Ìðïëüíéá.

Ï öáóéóìüò Ï öáóéóìüò äåí Þôáí Ýíá ôõ÷áßï ãåãïíüò êáé óõíÝðéðôå ìå ôç ãåíéêÞ åðßèåóç ôçò Üñ÷ïõóáò ôÜîçò. Äåí ïöåéëüôáí óôç íßêç ôçò óïóéáëéóôéêÞò åðáíÜóôáóçò óôçí Éôáëßá áëëÜ óôçí áðïôõ÷ßá ôçò. Êáé áõôÞ ç áðïôõ÷ßá ôçò óõìâÜäéæå ìå ôçí áðüôïìç åîÜðëùóç ôçò áíåñãßáò ðïõ ôóÜêéóå ôéò åñãáôéêÝò ìÜæåò. Óôçí áñ÷Þ ï öáóéóìüò îåêßíçóå ìå åðéèÝóåéò åíÜíôéá óå êáèïëéêÜ êáé óïóéáëéóôéêÜ óõíäéêÜôá ôçò õðáßèñïõ. ÓôñáôéùôéêÝò óõììïñßåò ðëçñùìÝíåò áð’ ôïõò ãáéïêôÞìïíåò êáé åêðáéäåõìÝíåò áðü áðüóôñáôïõò áîéùìáôéêïýò åîáðïëýáíå åðéäñïìÝò óå ÷ùñéÜ êáé ìéêñÝò ðüëåéò, óõíôñßâïíôáò êÜèå áñéóôåñÞ êáé ìáæéêÞ ïñãÜíùóç, êáôáóôñÝöïíôáò ãñá-

swma_9-64.qxp

18/7/2007

6:54 µµ

Page 57

öåßá êáé âéâëéïèÞêåò êáé äïëïöïíþíôáò áãùíéóôÝò. ÌÝ÷ñé áõôü ôï óçìåßï Ýìïéáæáí ðïëý ìå ôç «ëåõêÞ» ôñïìïêñáôßá áëëÜ õðÞñ÷å êáé êÜôé áêüìç. Óôï êåíü ôùí äéáëõìÝíùí óïóéáëéóôéêþí ïñãáíþóåùí Ý÷ôéæáí Ýíá óêëçñü äßêôõï ôïõ öáóéóôéêïý êüììáôïò, ðïõ ãÝìéæå áð’ üëïõò ôïõò áðïãïçôåõìÝíïõò áðü ôçí ÁñéóôåñÜ êáé ôç äçìïêñáôßá. Ìéêñïß éäéïêôÞôåò ãçò, âåôåñÜíïé ðïëåìéóôÝò, äçìüóéïé õðÜëëçëïé, óôåëÝ÷ç ôçò áóôõíïìßáò êáé ôïõ óôñáôïý, ðáëéïß êáé íÝïé ìéêñïáóôïß, öïéôçôéêÞ íåïëáßá, ëïýìðåí êáé êÜèå åßäïõò êáèõóôåñçìÝíá óôïé÷åßá óõãêñüôçóáí Ýíá öáíáôéêü óôñáôü åíÜíôéá óôçí åñãáôéêÞ ôÜîç êáé ôéò ïñãáíþóåéò ôçò. Ðéï éäáíéêüò åêöñáóôÞò áõôÞò ôçò Üèëéáò á÷áëßíùôçò ìÜæáò Þôáí ï Ìïõóïëßíé. Áðü áñéóôåñüò óïóéáëéóôÞò, êáôÝëçîå óïóéáëðáôñéþôçò êáé Ýãéíå öáóßóôáò. Ç áðåéëÞ ãéá êñåìÜëá (óôïõò ðñïäüôåò, ôïõò ìáñîéóôÝò, ôïõò äéåèíéóôÝò ê.ëð.) êïóìïýóå êÜèå åìðñçóôéêü ôïõ ëüãï (áõôü âÝâáéá äåí ôïí âïÞèçóå íá áðïöýãåé ï ßäéïò ôçí êñåìÜëá: áíôéöáóßóôåò ðáñôéæÜíïé ôïí êñÝìáóáí ôï 1945). Ï ÃêñÜìóé äéáôýðùóå ìå ðïëý ðõêíü ôñüðï ôéò ó÷Ýóåéò öáóéóìïý, êáðéôáëéóôþí êáé ìéêñïáóôþí: «…ï öáóéóìüò, äïõëåýïíôáò ãéá ôïõò ãáéïêôÞìïíåò êáé ôïõò âéïìç÷Üíïõò, ðïëÝìçóå ôï ðñïëåôáñéÜôï êé Ýöôáóå óôçí åîïõóßá ïñãáíþíïíôáò ôçí Ýëëåéøç óõíåßäçóçò êáé ôç ìùñßá ôçò ìéêñïáóôéêÞò ôÜîçò ðïõ Þôáí ìåèõóìÝíç áðü ìßóïò åíÜíôéá óôçí åñãáôéêÞ ôÜîç…». (4)

ÔÏ ÊÊÉ ÌÝóá óôç óõãêõñßá ôçò öáóéóôéêÞò åðßèåóçò éäñýåôáé ôï Êïììïõíéóôéêü Êüììá Éôáëßáò, ôïí ÃåíÜñç ôïõ 1921. Óôï óõíÝäñéï ôùí óïóéáëéóôþí ðïõ ãßíåôáé óôï Ëéâüñíï, ç áñéóôåñÞ ðôÝñõãá ìå åðéêåöáëÞò ôïí Ìðïñíôßãêá Ý÷åé 58.783 øÞöïõò Ýíáíôé 98.028 ôïõ ÊÝíôñïõ êáé 14.695 ôçò äåîéÜò

ðôÝñõãáò. ×ùñßò íá Ý÷ïõí ùñéìÜóåé ïé óõíèÞêåò óôçí ðëáôéÜ ìÜæá ôùí ìåëþí ôïõ êüììáôïò ðñï÷ùñåß óôç äéÜóðáóç. Áðü ôçí áñ÷Þ ôïõ áêüìç, ôï ÊÊÉ äßíåé ìÜ÷ç åðéâßùóçò åíÜíôéá óôç öáóéóôéêÞ âßá. ÐáñÜ ôïí áíáìöéóâÞôçôï çñùéóìü ôùí ìåëþí ôïõ ç ëáèåìÝíç ãñáììÞ ôçò çãåóßáò ôïõ, ïäçãåß ãñÞãïñá óå öèïñÜ ôùí äõíÜìåùí êáé ôïõ êýñïõò ôïõ íÝïõ êüììáôïò. Ôçí Üíïéîç ôïõ 1921 äéáëýïíôáé, Ýðåéôá áðü äýï ÷ñüíéá ýðáñîçò, ôá åñãáôéêÜ óõìâïýëéá óôï Ôïñßíï. Ïé öáóßóôåò ìåëáíï÷ßôùíåò ðñïåëáýíïõí ÷ùñßò áíôßóôáóç áð’ ôï Óïóéáëéóôéêü Êüììá. Ç åñãáôéêÞ âÜóç üìùò áíôéóôÝêåôáé. Óõãêñïôåßôáé ç ïñãÜíùóç áíôßóôáóçò «Ïé ÈáññáëÝïé ôïõ ëáïý» áðü óïóéáëéóôÝò, áíáñ÷éêïýò êáé êïììïõíéóôÝò åñãÜôåò. Óôç Ñþìç äéáëýïõí ôï öáóéóôéêü óõíÝäñéï. Ï ÃêñÜìóé åíèïõóéÜæåôáé áëëÜ ç çãåóßá ôïõ ÊÊÉ äéá÷ùñßæåôáé… êáé óõãêñïôåß äéêÝò ôçò êïììïõíéóôéêÝò óôñáôéùôéêÝò ïìÜäåò. Åßíáé ãåãïíüò üôé áíáðôýóóïõí äñÜóç ìå åðéôõ÷ßá, áëëÜ áðÝ÷ïõí ðïëý áð’ ôï íá öñÜîïõí ôï äñüìï óôï öáóéóìü. Ìéá íÝá åõêáéñßá ðáñïõóéÜæåôáé ìå ôçí ÅñãáôéêÞ Óõììá÷ßá ðïõ ôçí áðïôåëïýí ç CGL êáé Üëëåò óõíäéêáëéóôéêÝò ïñãáíþóåéò áëëÜ êáé ó’ áõôü ôï æÞôçìá ï ÃêñÜìóé âñßóêåôáé áðïìïíùìÝíïò óôçí Ê.Å. ôïõ ÊÊÉ. Ôåëåõôáßá ðñÜîç Üìõíáò ôïõ åñãáôéêïý êéíÞìáôïò åßíáé ç êÞñõîç ôçò ãåíéêÞò áðåñãßáò ôïí Áýãïõóôï ôïõ 1922. ¹äç üìùò ôá óõíäéêÜôá åßíáé ðïëý áðïäõíáìùìÝíá. Ãéá ôçí ïñãÜíùóç ôçò áðåñãßáò äåí õðÜñ÷åé ïýôå ïñãáíùôéêü êÝíôñï. Ç áðåñãßá óõíôñßâåôáé êáé áíïßãåé ï äñüìïò ãéá ôçí «Ðïñåßá óôç Ñþìç», ôï èåáôñéíßóôéêï ðñáîéêüðçìá ôïõ Ìïõóïëßíé. Ç êáôáóôïëÞ ðïõ åðáêïëïõèåß ôçí «êáôÜëçøç» ôçò åîïõóßáò áðü ôïõò öáóßóôåò åßíáé ðñùôüãíùñç ãéá ôçí ÁñéóôåñÜ. Ó÷åäüí ôá ìéóÜ ìÝëç ôïõ êüììáôïò óõëëáìâÜíïíôáé, îåêéíþíôáò áð’ ôïí

ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

57

swma_9-64.qxp

18/7/2007

6:54 µµ

Page 58

Ìðïñíôßãêá. Ï Ôýðïò ôïõ êüììáôïò öéìþíåôáé êáé êáôÜó÷ïíôáé üëïé ïé ïéêïíïìéêïß ôïõ ðüñïé. Ç áðïôåëåóìáôéêüôçôá ôçò êáôáóôïëÞò Þôáí óõíÝðåéá ôçò åíôåëþò ëáèåìÝíçò áíôßëçøçò ãéá ôï öáóéóìü ðïõ åß÷å ç çãåóßá ôïõ ÊÊÉ, üôé äçëáäÞ ï öáóéóìüò åßíáé ìéá ðáñáëëáãÞ ôçò «ëåõêÞò» ôñïìïêñáôßáò, åßíáé Ýíäåéîç ôçò áäõíáìßáò ôçò áóôéêÞò ôÜîçò êáé åßíáé ðïëý áóôáèÝò êáèåóôþò. (5) Ó’ áõôÞ ôçí óõãêõñßá, ìå ôï ÊÊÉ óå êñßóç áðïäéïñãÜíùóçò êáé ôç óýëëçøç ôïõ Ìðïñíôßãêá, ï ÃêñÜìóé áíáëáìâÜíåé ôçí áíáóõãêñüôçóç ôïõ êüììáôïò ôï 1924. Åêäßäåé áìÝóùò ôçí «Unita», ôçí êáèçìåñéíÞ åöçìåñßäá ôïõ êüììáôïò. Áíáäéïñãáíþíåé ôéò äõíÜìåéò ôïõ êüììáôïò ìå åñãïóôáóéáêïýò ðõñÞíåò áíôß ôùí ìåãÜëùí ôïðéêþí ïñãáíþóåùí. ÂÜæåé óôçí ðñþôç ãñáììÞ åíäéáöÝñïíôïò ôï ÷ôßóéìï åñãáôéêþí åðéôñïðþí, ôï æÞôçìá ôùí åñãáôþí ãçò êáé ôùí áãñïôéêþí ìáæþí, åíþ ðñïóðáèåß íá ðÜñåé åíùôéêÝò ðñùôïâïõëßåò ãéá ôéò åêëïãÝò íïèåßáò ðïõ åôïéìÜæïõí ïé öáóßóôåò ôïí Áðñßëéï ôïõ 1924. Ç ðïëéôéêÞ êñßóç îåóðÜåé üôáí äïëïöïíåßôáé ï Ìáôåüôé ãéáôß êáôáããÝëëåé ôá üñãéá äéáöèïñÜò, âßáò êáé íïèåßáò óôéò åêëïãÝò. Ç êñßóç åêäçëþíåôáé óôçí áñ÷Þ ùò êïéíïâïõëåõôéêÞ åîÝãåñóç ôçò áíôéðïëßôåõóçò, ðïõ áãêáëéÜæåôáé üìùò áð’ ôçí êïéíÞ ãíþìç êáé ðáñáëýåé ôéò éóïññïðßåò ôïõ éôáëéêïý êñÜôïõò. Ïé äçìïêñáôéêïß ðéÝæïõí ôïí âáóéëéÜ íá ôïõò äå÷ôåß êáé íá áðïëýóåé ôçí êõâÝñíçóç Ìïõóïëßíé (íá ðñáãìáôïðïéÞóïõí ìéá áíôßóôñïöç «ðïñåßá ðñïò ôç Ñþìç»). Ôï ÊÊÉ ðåñéãåëÜåé áõôÜ ôá ó÷Ýäéá êáé ðñïôåßíåé áðåñãßåò êáé äéáäçëþóåéò. Ç áóôéêÞ áíôéðïëßôåõóç äéáéóèÜíåôáé ôïí êßíäõíï åðéóôñïöÞò ôïõ åñãáôéêïý êéíÞìáôïò óôï ðñïóêÞíéï êáé áñíåßôáé, áëëÜ Ýôóé êáôáäéêÜæåé êáé ôéò äéêÝò ôçò ðñïïðôéêÝò. Ç êñßóç Ìáôåüôé ðïõ êñáôÜåé ðåñßðïõ 6-7 ìÞíåò (Éïýíçò 1924-ÃåíÜñçò 1925) áíáäåéêíýåé ãéá ðñþôç öïñÜ ôï ÊÊÉ óå äýíáìç çãåìïíéêÞ ìÝóá óôï åõñý óôñáôüðåäï ôùí áíôéöáóéóôéêþí äõíÜìåùí. Ôá ìÝëç ôïõ ôñéðëáóéÜæïíôáé êáé öôÜíïõí ó÷åäüí ôéò 30.000! Áíáäåéêíýåôáé ðñþôç äýíáìç óôç ÃÓÅ óå âÜñïò ôùí ñåöïñìéóôþí. Êáé ôá óõíèÞìáôá ôçò «Ïìïóðïíäßáò åñãáôéêþí êáé áãñïôéêþí óõìâïõëßùí» êáôáêôïýí üëï êáé ðëáôýôåñç áðïäï÷Þ… Ôïí ÃåíÜñç ôïõ 1926 äéåîÜãåôáé ôï ôñßôï óõíÝäñéï ôïõ êüììáôïò óôç Ëéüí ôçò Ãáëëßáò. Ç öáóéóôéêÞ äéêôáôïñßá üëï êáé ðåñéóóüôåñï ðåôÜåé ôïí êïéíïâïõëåõôéêü ôçò ìáíäýá êáé ìåôáôñÝðåôáé óå ïëïêëçñùôéêü êáèåóôþò. «Ïé èÝóåéò ôçò Ëéüí» (6) ðïõ ãñÜöåé ï ÃêñÜìóé êáé áðïôåëïýí ôçí åéóÞãçóç ôçò Ê.Å. óôï óõíÝäñéï åßíáé êáôÜ ôç ãíþìç ìáò ç êïñõöáßá èåùñçôéêÞ ôïõ óôéãìÞ. Ï ÃêñÜìóé áíáëýåé ôçí éôáëéêÞ ðïëéôéêÞ êáôÜóôáóç êáé äéáôõðþíåé ôá êáèÞêïíôá ôïõ êüììáôïò ìå áðáñÜìéëëï ôñüðï. Ôá æçôÞìáôá ðïõ áðáó÷üëçÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

58

óáí ôï ôñßôï óõíÝäñéï Þôáí ç áíôéöáóéóôéêÞ ôáêôéêÞ, ç äïõëåéÜ óôá óõíäéêÜôá, ôï áãñïôéêü æÞôçìá áëëÜ êõñßùò ï êïììáôéêüò óõãêåíôñùôéóìüò åíÜíôéá óôç ñåõóôüôçôá êáé ôïí ðïëéôéêü êáé êïéíùíéêü áìïñöéóìü. Åßíáé ãåãïíüò üôé ôï 98% ôùí ìåëþí ôïõ êüììáôïò Þôáí åñãÜôåò êáé áõôü èåùñïýíôáí âáóéêÞ ðñïûðüèåóç ãéá ôçí áíôéöáóéóôéêÞ ðÜëç. Áò äþóïõìå êáëýôåñá ôï ëüãï óôïí ßäéï ôïí ÃêñÜìóé: «… Ïé Éôáëïß åñãÜôåò Ý÷ïõí ìÜèåé áð’ ôçí åìðåéñßá ôïõò (1919-20) üôé, üðïõ ç çãåóßá ôïõ êïììïõíéóôéêïý êüììáôïò (êüììá ôçò åñãáôéêÞò ôÜîçò êáé êüììá ôçò åðáíÜóôáóçò) ëåßðåé, äåí åßíáé äõíáôÞ êáìßá íéêçöüñá áíáôñïðÞ ôïõ êáðéôáëéóìïý…». ¹, ëßãï áñãüôåñá (7): «… Ðþò èá ìðïñåß ç ìÜæá ôùí ÷ùñßò êüììá íá Ý÷åé åìðéóôïóýíç üôé ôï üñãáíï ôçò åðáíáóôáôéêÞò ðÜëçò, ôï êüììá, êáôïñèþíåé íá ïäçãåß ÷ùñßò ôáëáíôåýóåéò ôçí áäõóþðçôç ðÜëç ãéá íá êáôáêôÞóåé êáé íá äéáôçñÞóåé ôçí åîïõóßá...; Èá Þôáí áäýíáôï áí óôçí êïéíùíéêÞ ïìïéïãÝíåéá êáé ôç ìïíïëéèéêÞ äïìÞ ôçò ïñãÜíùóçò ôïõ êüììáôïò äåí åñ÷üôáí íá ðñïóôåèåß ç óõíåßäçóç ìéáò éäåïëïãéêÞò êáé ðïëéôéêÞò ïìïéïãÝíåéáò…». Ôï 1926 åßíáé üìùò êáé ç ôåëåõôáßá ÷ñïíéÜ ðïõ ï ÃêñÜìóé èá ìðïñÝóåé íá Ý÷åé åëåýèåñç ðïëéôéêÞ äñÜóç. ¹äç áð’ ôï 1921 ï Ìïõóïëßíé áðåéëïýóå «ôïí êáìðïýñç ðïõ Ý÷åé ìåãÜëï êåöÜëé áëëÜ áíáìöéóâÞôçôá Ýíá ðïëý äõíáôü ìõáëü». Ôïí ÍïÝìâñç óõëëáìâÜíåôáé, åíþ ôï êýìá ôçò êáôáóôïëÞò ìå áöïñìÞ ìéá óêçíïèåôçìÝíç áðüðåéñá äïëïöïíßáò ôïõ Ìïõóïëßíé, Ý÷åé Þäç ðÜñåé ìåãÜëåò äéáóôÜóåéò êáé ôï êüììá ìðáßíåé óå âáèéÜ ðáñáíïìßá. Ç Ê.Å. ðñïóðáèåß íá ôïí öõãáäåýóåé áëëÜ åßíáé áìåôÜðåéóôïò. ¸íá ôÝôïéï ìÝôñï èá Þôáí áíáãêáßï êáôÜ ôç ãíþìç ôïõ ìüíï áí ïé ßäéïé ïé åñãÜôåò ôï èåùñïýóáí äéêáéïëïãçìÝíï. ¸ôóé óçìåéþíåé: «¸ãéíå êáíüíáò üôé ï êáðåôÜíéïò ðñÝðåé íá åãêáôáëåßðåé ôåëåõôáßïò ôï êáñÜâé ôïõ óå íáõÜãéï. ¼ôé äåí ðñÝðåé íá ôï åãêáôáëåßðåé ðáñÜ ìüíï üôáí óùèïýí üëïé óôï ðëïßï. Ìåñéêïß Ý÷ïõí öôÜóåé óôï óçìåßï íá éó÷õñßæïíôáé ðùò óå ôÝôïéåò ðåñéðôþóåéò ï êáðåôÜíéïò ðñÝðåé íá âïõëéÜæåé ìáæß ìå ôï êáñÜâé ôïõ. Ïé éó÷õñéóìïß áõôïß åßíáé ëéãüôåñï ðáñÜëïãïé áð’ üóï ìðïñåß íá öáßíïíôáé…». (8) Óôç äßêç ðïõ åðáêïëïõèåß ï ÃêñÜìóé êáôáäéêÜæåôáé óå 20 ÷ñüíéá öõëáêÞ.

Ôï Ñùóéêü ÆÞôçìá Ëßãï ðñéí áðü ôç óýëëçøç ôïõ ÃêñÜìóé, åß÷å ðñïêýøåé ç äéáìÜ÷ç óôï ÊÊ Ñùóßáò ìåôáîý ôçò «ÁñéóôåñÞò Áíôéðïëßôåõóçò» êáé ôïõ ÓôÜëéí. Ç èåùñßá ôïõ «óïóéáëéóìïý óå ìéá ìüíç ÷þñá» åß÷å ãßíåé ôï åðßóçìï äüãìá ôïõ óïâéåôéêïý êáèåóôþôïò êáé ç êáôáóôïëÞ ôùí Üëëùí áðüøåùí åß÷å Þäç ãßíåé öáíåñÞ. Ï ÃêñÜìóé Ýóôåéëå ìéá åðéóôïëÞ óôïí ÔïëéÜôé ãéá íá ðáñáäïèåß óôçí ÊïìéíôÝñí üðïõ îåêáèÜñéæå ôç èÝóç ôïõ: äåí Þôáí ìå ôçí Áíôéðïëß-

swma_9-64.qxp

18/7/2007

6:54 µµ

Page 59

ôåõóç áëëÜ èåùñïýóå áðáñÜäåêôåò ôéò ìåèüäïõò ðïõ åãêáèßäñõå ç óôáëéíéêÞ çãåóßá. Ï ÔïëéÜôé (ï åêëåêôüò ôïõ ÓôÜëéí ðïõ Ýãéíå ãåíéêüò ãñáììáôÝáò ôïõ ÊÊÉ ôï 1927) äåí ðáñÝäùóå ðïôÝ áõôü ôï ãñÜììá. Áõôü ðñïêÜëåóå ôçí ïñãÞ ôïõ ÃêñÜìóé êáé ôçí áãåöýñùôç ñÞîç óôéò ó÷Ýóåéò ôïõ ìå ôïí ÔïëéÜôé. Åßíáé ãåãïíüò üôé ôï ÊÊÉ äåí åß÷å ðïôÝ (ìÝ÷ñé ôï 1926) áñìïíéêÝò ó÷Ýóåéò ìå ôç ÊïìéíôÝñí. Ç âáóéêÞ áéôßá ôá ðñþôá ÷ñüíéá Þôáí ç ôáêôéêÞ ôïõ åíéáßïõ ìåôþðïõ ðïõ áðÝññéðôå ï Ìðïñíôßãêá (êáé «óõìöùíïýóå» ðïëëÝò öïñÝò ìáæß ôïõ áêüìç êáé ï ÃêñÜìóé!).¼ôáí üìùò, ìåôÜ ôï 1925, Üñ÷éóå íá êõñéáñ÷åß ï óôáëéíéóìüò óôçí ÊïìéíôÝñí, ôï êýñéï áíôéêåßìåíï äéáìÜ÷çò Ýãéíå ç ðïëéôéêÞ «ñùóïðïßçóçò» ôçò Äéåèíïýò. Ï Ìðïñíôßãêá ìðïñåß íá Þôáí áèåñÜðåõôá áñéóôåñéóôÞò äåí õðÞñîå üìùò ðïôÝ «ðñüâáôï». Óôçí äéåõñõìÝíç Å.Å. ðïõ óõíåäñßáóå óôéò áñ÷Ýò ôïõ 1926, ðáñïõóßá ôïõ ÓôÜëéí, êáôÞããåéëå ôï êáèåóôþò ôñüìïõ åíÜíôéá óôïõò áíôéðïëéôåõüìåíïõò, áöÞíïíôáò Üöùíïõò ôïõò ðÜíôåò. ¸÷åé ãñáöôåß üôé Þôáí ï ðñþôïò êáé ìüíïò ðïõ óôÜèçêå ìå ôÝôïéá óáöÞíåéá åíÜíôéá óôïí ÓôÜëéí êáé äåí äïëïöïíÞèçêå…

Ôá «ÔåôñÜäéá ôçò ÖõëáêÞò» Ôï 1929-30 Þôáí ç ôåëåõôáßá Üìåóç ðïëéôéêÞ ðáñÝìâáóç ôïõ ÃêñÜìóé óôá æçôÞìáôá ôïõ êüììáôïò. Ç ÊïìéíôÝñí åß÷å áëëÜîåé ôçí ðïëéôéêÞ ôçò ðñïáíáããÝëëïíôáò ôçí «ôñßôç ðåñßïäï». Ãéá íá óõãêåíôñþóåé üëá ôá Ê.Ê. óôçí ïõñÜ ôçò äéðëùìáôß-

áò ôçò Ìüó÷áò, êÞñõóóå ôçí Üìåóç åðéêáéñüôçôá ôçò åðáíÜóôáóçò, éåñáñ÷ïýóå ùò ðéï åðéêßíäõíï å÷èñü ôç óïóéáëäçìïêñáôßá êáé ü÷é ôïõò öáóßóôåò êáé áðÝññéðôå ðëÞñùò ôçí ðáñÜäïóç êáé ôçí ðïëéôéêÞ ôïõ åíéáßïõ ìåôþðïõ. ¼ôáí ðñïóðÜèçóå íá ðåñÜóåé, óôçí çãåóßá ôïõ ÊÊÉ áõôÞ ôç ãñáììÞ, ï ÔïëéÜôé âñÞêå áíôéóôÜóåéò (ç áíôéðïëßôåõóç ôùí 3 –ËåïíÝôé, ÔñÝóï, Ñáâáôæüëé) ðïõ èåùñïýóáí áõôÞ ôçí ðïëéôéêÞ áõôïêôïíéêÞ. ÄéáãñÜöôçêáí áð’ ôï êüììá. Óôç óõæÞôçóç ðïõ áíáðôý÷èçêå óôéò öõëáêÝò ï ÃêñÜìóé ðÞñå ôç èÝóç ôùí 3, êáôçãïñÞèçêå ãéá óïóéáëäçìïêñáôéêÞ áðüêëéóç êáé áðïìïíþèçêå áð’ ôïõò óõíôñüöïõò ôïõ. Óôç ìïíá÷éêÞ äéáäñïìÞ ðïõ áêïëïýèçóå ï ÃêñÜìóé êáôÝëçîå óôçí áíÜãêç ôï êßíçìá íá äéáôõðþóåé ìåôáâáôéêÜ áíôéöáóéóôéêÜ óõíèÞìáôá ìå êåíôñéêü ôï óýíèçìá ãéá «óõíôá÷ôéêÞ óõíÝëåõóç» ðïõ èá Þôáí ìÝóï ãéá ôç óõãêÝíôñùóç äçìïêñáôéêþí ìáæþí ãýñù áð’ ôï êüììá. Óôï áíÜëïãï óõìðÝñáóìá êáôÝëçãå üìùò êáé ï Ôñüôóêé ðïõ Þôáí åîüñéóôïò êáé åß÷å áðïêôÞóåé åðáöÝò ìå ôçí áíôéðïëßôåõóç ôùí 3. Ôï éóôïñéêü ðáñÜäïîï üìùò äåí åßíáé áõôü, áëëÜ üôé óôá «ÔåôñÜäéá ôçò ÖõëáêÞò», ðïõ êáôÜ ôïõò ðïëëïýò èåùñåßôáé ôï êïñõöáßï èåùñçôéêü Ýñãï ôïõ ÃêñÜìóé êáé áð’ ôá ìåãáëýôåñá ôïõ ìáñîéóìïý, ï Ôñüôóêé êáé ç èåùñßá ôçò äéáñêïýò åðáíÜóôáóçò åßíáé ï ôõðéêüò óôü÷ïò ðïëëþí åðéèÝóåùí áð’ ôïí ÃêñÜìóé. ¼ôáí üìùò ðñïóÝîåé êáíåßò ôï ðåñéå÷üìåíï ôùí èÝóåùí ðïõ êñéôéêÜñåé ï óõããñáöÝáò êáé ðßóù áð’ ôçí Ýììåóç ãëþóóá ôçò öõëá-

ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

59

swma_9-64.qxp

18/7/2007

6:54 µµ

Page 60

êÞò, áíáãíùñßæåé áìÝóùò üôé áõôüò ï ðñáãìáôéêüò óôü÷ïò åßíáé ï ÓôÜëéí êáé ç ãñáììÞ ôçò «ôñßôçò ðåñéüäïõ». Óôá ôåôñÜäéá ôçò öõëáêÞò ï ÃêñÜìóé áíÝðôõîå (1929-35) ìå ôç ìïñöÞ áðïóðáóìáôéêþí óçìåéþóåùí ìéá ìåãÜëç ðïéêéëßá èåìÜôùí, öéëïóïöéêþí, êïõëôïýñáò êáé ðïëéôéêÞò. Ó’ áõôÜ ôá «ÔåôñÜäéá» ïöåßëåôáé ç åêðëçêôéêÞ öÞìç ðïõ Ý÷åé ùò èåùñçôéêüò. Ï ÃêñÜìóé åß÷å åíåñãçôéêÞ ðïëéôéêÞ æùÞ áðü ôï 1914 ìÝ÷ñé ôï 1926. Ç åìðåéñßá ðïõ êáèüñéóå ðåñéóóüôåñï ôç óêÝøç ôïõ Þôáí ôá åñãáôéêÜ óõìâïýëéá ôïõ Ôïñßíï êáé ôï ðþò ÷Üèçêå ç ìåãÜëç åðáíáóôáôéêÞ åõêáéñßá. Óôá «ÔåôñÜäéá» ôá åñùôÞìáôá ãéá ôçí ÷áìÝíç åõêáéñßá äéåõñýíèçêáí ìå ôçí ðáñáôÞñçóç üôé üëåò ïé åðáíáóôÜóåéò óôç ÄõôéêÞ Åõñþðç åß÷áí çôôçèåß. ¸ôóé ç áíÜëõóç ôïõ æçôÞìáôïò ôçò óôñáôçãéêÞò óôç Äýóç êáé ôéò äéáöïñÝò ðïõ Ý÷åé ìå ôçí óôñáôçãéêÞ óôçí ÁíáôïëÞ Ýãéíå ôï êåíôñéêü æÞôçìá ôùí «Ôåôñáäßùí». «Êëåéäß» ó’ áõôÞ ôçí áíÜëõóç åßíáé ç Ýííïéá ôçò çãåìïíßáò ðïõ åßíáé ôï áíôßèåôï ôçò êõñéáñ÷ßáò Þ ôçò äéêôáôïñßáò. Íá êÜðïéá áðü ôá ðéï ãíùóôÜ áðïóðÜóìáôá: «… Óôçí ÁíáôïëÞ, ôï êñÜôïò Þôáí ôï ðáí, ç êïéíùíßá ôùí ðïëéôþí Þôáí ðñùôüãïíç êáé æåëáôéíþäçò. Óôç Äýóç, õðÞñîå ìéá êáíïíéêÞ ó÷Ýóç ìåôáîý êñÜôïõò êáé êïéíùíßáò ôùí ðïëéôþí êáé üôáí ôï êñÜôïò ôñáíôáæüôáí, öáíåñùíüôáí áìÝóùò ìéá óôåñåÞ äïìÞ ôçò êïéíùíßáò ôùí ðïëéôþí…» êáé «ç õðåñï÷Þ ìéáò êïéíùíéêÞò ïìÜäáò ðáßñíåé äýï ìïñöÝò: êõñéáñ÷ßá áëëÜ êáé ðíåõìáôéêÞ êáé çèéêÞ äéåýèõíóç. Ìéá êïéíùíéêÞ ïìÜäá êõñéáñ÷åß ðÜíù óå å÷èñéêÝò ïìÜäåò… êáé åßíáé äéåõèýíïõóá ðÜíù óå óõããåíéêÝò… Ìïõ öáßíåôáé üôé ï ºëéôò åß÷å êáôáëÜâåé üôé ÷ñåéáæüôáí ìéá áëëáãÞ áðü ôïí ðüëåìï åëéãìþí ðïõ åöáñìüóôçêå íéêçöüñá óôçí ÁíáôïëÞ ôï 1917, óôïí ðüëåìï ôùí èÝóåùí ðïõ Þôáí ï ìüíïò äõíáôüò óôç Äýóç… Áõôü ìïõ öáßíåôáé óçìáßíåé ç äéáôýðùóç ôïõ “åíéáßïõ ìåôþðïõ”...».(9) Ç æùÞ ôïõ Ãêñáìóé óôçí öõëáêÞ Þôáí ðïëý äýóêïëç. Ïé áññþóôéåò ðïõ åß÷å ôïí ôóÜêéóáí, áëëÜ Ýìåéíå áîéïðñåðÞò ìÝ÷ñé ôï ôÝëïò. «Ïé ìá÷çôÝò äåí ìðïñïýí êáé äåí ðñÝðåé íá åëååéíïëïãïýí ôç ìïßñá ôïõò, åðåéäÞ ðÜëåøáí ü÷é ãéáôß ôïõò åîáíÜãêáóå êáíåßò áëëÜ ãéáôß ôï èÝëçóáí ïé ßäéïé óõíåéäçôÜ», Ýëåãå ï ßäéïò. Óôá «ÔåôñÜäéá ôçò ÖõëáêÞò» ï ÃêñÜìóé ÷ñçóéìïðïéåß óõíÝ÷åéá ìéá ìåôáìöéåóìÝíç ãëþóóá ãéá íá îåöýãåé áð’ ôç öáóéóôéêÞ ëïãïêñéóßá. Ôáõôü÷ñïíá üìùò ïé áíáëýóåéò ôïõ êéíïýíôáé óå ðïëý õøçëü åðßðåäï ãåíéêüôçôáò (êáèþò ðëÝïí Þôáí îåêïììÝíïò áð’ ôéò æùíôáíÝò ìÜ÷åò ôùí ìáæþí). ÅîÜëëïõ ôá «ÔåôñÜäéá» Þôáí óçìåéþóåéò êáé ü÷é ïëïêëçñùìÝíåò åñãáóßåò.(10) Áõôü Ýäùóå ôçí åõêáéñßá óå äéÜöïñïõò åõñùêïììïõíéóôÝò, áõôüíïìïõò áêüìç êáé íåïóôáëéíéÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

60

êïýò íá ðéáóôïýí áðü áðïóðÜóìáôá ãéá íá êáôáëÞîïõí óå ëÜèïò ãåíéêåýóåéò. ÔåëéêÜ ðïéïò Þôáí ðñáãìáôéêÜ ï ÃêñÜìóé; Ï ÃêñÜìóé, êáôÜ ôç ãíþìç ìáò, Þôáí ôï ðñüãñáììá ôïõ «Ïrdine Nuovo» ãéá ôá åñãïóôáóéáêÜ óõìâïýëéá åíÜíôéá óôçí êïéíïâïõëåõôéêÞ äçìïêñáôßá, Þôáí ç ìåôùðéêÞ ðÜëç åíÜíôéá óôï öáóéóìü, Þôáí ç áíáóõãêñüôçóç ôïõ ÊÊÉ êáé ç áíÜäåéîÞ ôïõ óå çãåìïíéêÞ äýíáìç ôçò áíôéöáóéóôéêÞò áíôéðïëßôåõóçò, Þôáí ç óôñáôçãéêÞ ôçò åðáíÜóôáóçò óôç Äýóç, åíÜíôéá óôéò éäÝåò ôïõ ñåöïñìéóìïý. Ç åîÝëéîç ôçò äñÜóçò êáé ôçò óêÝøçò ôïõ ÃêñÜìóé äåí áöÞíïõí ðåñéèþñéá ãéá ðáñåñìçíåßåò: Þôáí Ýíáò áðü ôïõò ìåãáëýôåñïõò åðáíáóôÜôåò êáé Ýíáò áðü ôïõò ìåãáëýôåñïõò ìáñîéóôÝò èåùñçôéêïýò. ÓÇÌÅÉÙÓÅÉÓ 1. ÃêñÜìóé: «Ôï ÔïõñéíÝæéêï êßíçìá ôùí åñãïóôáóéáêþí óõìâïõëßùí» (1920) 2. ÃêñÜìóé: «Ôï ðñüãñáììá ôùí ôïìåáêþí åðéôñïðþí» (1919) 3. Chris Bambery: «Antonio Gramsci» (2006) 4. ÃêñÜìóé: «Ç éôáëéêÞ êñßóç» (1924) 5. Bordiga: «Report on fascism» (1922) 6. ÃêñÜìóé: «The Lyons Theses» (1926) 7. ÃêñÜìóé: «ÐÝíôå ÷ñüíéá æùÞò ôïõ êüììáôïò» (1926) 8. Ê.×üáñ-Ô. Í. Óìéè: «Ãéá ôïí ÃêñÜìóé» (1980) 9. ÃêñÜìóé: «Ãéá ôïí ÌáêéáâÝëé» (1929-35) 10. ËïõôóéÜíï Ãêñïýðé: «ÅéóáãùãÞ» (1972)

swma_9-64.qxp

18/7/2007

6:54 µµ

Page 61

ÂéâëéïêñéôéêÞ

«Ç áíáôïìßá ôïõ öáóéóìïý» ôïõ Ñüìðåñô ÐÜîôïí

ÐÜíïò ÐÝôñïõ öáóéóìüò áðïôåëïýóå ðÜíôá Ýíá öáéíüìåíï ãéá áíÜëõóç, ëüãù ôçò éäéáéôåñüôçôÜò ôïõ, ôçò äéáöïñïðïßçóÞò ôïõ áðü ôéò ðáñáäïóéáêÝò óôñáôéùôéêÝò äéêôáôïñßåò. ÐïëëÝò áíáëýóåéò ìÝ÷ñé óÞìåñá åðé÷åßñçóáí íá ïñßóïõí ôï öáóéóìü – áëëÜ, ôéò ðåñéóóüôåñåò öïñÝò, áíôéìåôùðßæïíôÜò ôïí ùò ñåýìá éäåïëïãéêÞò «êáèáñüôçôáò», êáôÝëçîáí íá õðïôéìïýí ôéò áéôßåò ðïõ ôïí ãÝííçóáí, ôç äõíáôüôçôÜ ôïõ íá áíáðôýóóåôáé ùò ñåýìá, ôïí ôñüðï ðïõ êáôÝëáâå ôçí åîïõóßá, áäõíáôþíôáò ôåëéêÜ íá óõíåéóöÝñïõí óôçí áíÜãêç íá äéáêñßíïõìå ôç öáóéóôéêÞ áðåéëÞ óÞìåñá. Ãé’ áõôü êáé ôï âéâëßï ôïõ Ñüìðåñô ÐÜîôïí «Ç áíáôïìßá ôïõ öáóéóìïý», ìéá ðïëýðëåõñç, åðéóôçìïíéêÞ ðñïóÝããéóç ôïõ öáéíïìÝíïõ, áðïôåëåß Ýíá ðïëý ÷ñÞóéìï åñãáëåßï ó’ áõôÞí ôçí ðñïóðÜèåéá. Ï ÐÜîôïí ðáñïõóéÜæåé ôï ðþò ï öáóéóìüò ìåôáìïñöþíåôáé äéáñêþò, êáèþò áíáðôýóóåôáé óôï ðåäßï ðïõ âñßóêåé êÜèå öïñÜ ðñïíïìéáêü. ÁíáæçôÜ óå êÜèå åèíéêÞ êïõëôïýñá êáé ðïëéôéêÞ óõãêõñßá ôïõò êáëýôåñïõò üñïõò ðïõ èá êéíçôïðïéÞóïõí Ýíá ìáæéêü ñåýìá «áíáãÝííçóçò, åíüôçôáò êáé áãíüôçôáò», ãéá íá ôï êáôåõèýíåé ôåëéêÜ åíÜíôéá óôç öéëåëåýèåñç äçìïêñáôßá êáé ôçí ÁñéóôåñÜ. Ãé’ áõôü êáé ï óõããñáöÝáò äçëþíåé êáôçãïñçìáôéêÜ ü-

Ï

ôé «ïé ïñéóìïß åßíáé óôáôéêïß» êáé áíáëýåé ôï öáóéóìü ìå âÜóç ü÷é ôá ëåãüìåíÜ ôïõ, áëëÜ ôéò ðñÜîåéò ôïõ. ÐáñÜëëçëá, ç áíÜëõóç ôïõ öáóéóìïý ðåñíÜ áðü ôá äéáöïñåôéêÜ óôÜäéá ìÝóù ôùí ïðïßùí áõôüò åìöáíßæåôáé êáé äñá óôçí êïéíùíßá: ôçí åìöÜíéóÞ ôïõ ùò êéíÞìáôïò, ôçí åäñáßùóÞ ôïõ óôï ðïëéôéêü óýóôçìá, ôçí êáôÜëçøç ôçò åîïõóßáò, ôçí Üóêçóç ôçò åîïõóßáò êáé, ôÝëïò, ôç ìáêñï÷ñüíéá ðñïïðôéêÞ ôïõ öáóéóìïý ùò êáèåóôþôïò. Áí êáé ï ßäéïò ï ÐÜîôïí äåß÷íåé íá õðïôéìÜ ôï ñüëï ðïõ Ýðáéîáí ïé ôáîéêÝò áíôéèÝóåéò óôçí ðåñßïäï áíüäïõ ôïõ öáóéóìïý êáé ôéò ó÷Ýóåéò ðïõ ï öáóéóìüò áíÝðôõîå ìå êÜèå êïéíùíéêÞ ôÜîç, ç ðåñéãñáöÞ ôùí ãåãïíüôùí üôáí ï öáóéóìüò êáôáëáìâÜíåé êáé áóêåß ôçí åîïõóßá âïçèïýí óôçí åîáãùãÞ ÷ñÞóéìùí óõìðåñáóìÜôùí. Ãéáôß üôáí «ðáßæåôáé» ç åîïõóßá, åßíáé ç óôéãìÞ ðïõ êÜèå ðïëéôéêü êüììá, êÜèå êïéíùíéêÞ ôÜîç, ðáñïõóéÜæåé ôï ðñáãìáôéêü ôçò «ðñüãñáììá». Êáé óôï âéâëßï êáôáññßðôïíôáé ìéá óåéñÜ áðü ðñïâåâëçìÝíïõò ìýèïõò ãýñù áðü ôçí Üíïäï ôïõ öáóéóìïý. Äåí åðñüêåéôï ïýôå ãéá «áôïìéêü èñßáìâï» ôïõ ×ßôëåñ êáé ôïõ Ìïõóïëßíé, ïýôå ãéá ìéá êáèáñÞ åêëïãéêÞ íßêç ôùí öáóéóôéêþí êïììÜôùí, ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

61

swma_9-64.qxp

18/7/2007

6:54 µµ

Page 62

ïýôå ãéá ðñáîéêïðçìáôéêÞ êáôÜëçøç ôçò åîïõóßáò áðü åîôñåìéóôÝò. Ï ÐÜîôïí äßíåé éäéáßôåñç âáñýôçôá, ðÝñá áðü ôéò ðñáêôéêÝò ôùí öáóéóôþí, óôï ñüëï ôùí óõíåñãáôþí êáé ôùí óõììÜ÷ùí ôïõò. Ï öáóéóìüò ùò êßíçìá åäñáéþèçêå ðéï åýêïëá óôéò áãñïôéêÝò ðåñéï÷Ýò êáé óôç ìéêñïáóôéêÞ ôÜîç. ÐáñÜ ôéò ðñïóðÜèåéåò ôùí öáóéóôþí íá ôçí êåñäßóïõí, ç åñãáôéêÞ ôÜîç áðïôÝëåóå ôïí ðéï óôáèåñü áíôßðáëü ôïõò, óôÞñéîå ìÝ÷ñé ôÝëïõò ôá êüììáôá êáé ôá óõíäéêÜôá ôçò êáé ðïëÝìçóå ôï öáóéóìü êáé óôéò åêëïãÝò êáé (êõñßùò) óôïõò äñüìïõò. Ôá êüììáôá ôçò áóôéêÞò ôÜîçò, áðü ôçí Üëëç, áðÝíáíôé óôçí áðåéëÞ ôçò ÁñéóôåñÜò êáé ôïõ åñãáôéêïý êéíÞìáôïò, ðñïôßìçóáí ôç óõíåñãáóßá ìå ôïõò öáóßóôåò, ïé ïðïßïé åß÷áí Þäç öáíåß «áðïôåëåóìáôéêüôåñïé» áðü ôï áóôéêü êñÜôïò óôï ôóÜêéóìá ôçò åñãáôéêÞò ôÜîçò. Ï ×ßôëåñ êáé ï Ìïõóïëßíé ðïôÝ äåí êÝñäéóáí ôçí ðëåéïøçößá óôéò åêëïãÝò, áëëÜ ç åîïõóßá ôïýò ðáñáäüèçêå «íïìüôõðá» áðü ôïí ðñüåäñï ×ßíôåíìðïõñãê êáé ôïí âáóéëéÜ ÅììáíïõÞë áíôßóôïé÷á. Áóêþíôáò ôçí åîïõóßá êáé åîáêïëïõèþíôáò íá ëåéôïõñãåß êáé íá áíáðôýóóåôáé áõôüíïìá ùò êüììá-ðáñÜëëçëï êñÜôïò, ìå ôéò âÜñâáñåò õðåñâïëÝò ôïõ, ï öáóéóìüò ÷ñåéÜóôçêå íá åêêáèáñßóåé ôéò üðïéåò «áíôéêáðéôáëéóôéêÝò» öùíÝò óôï åóùôåñéêü ôïõ êáé íá åîõðçñåôÞóåé ôá ïéêïíïìéêÜ óõì-

ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

62

öÝñïíôá ôùí êáðéôáëéóôþí. ÌÝóá áðü áõôÝò ôéò åðéëïãÝò âëÝðïõìå îåêÜèáñá ôï ñüëï ôïõ öáóéóìïý óôçí ôáîéêÞ ðÜëç ùò ìáæéêü öáéíüìåíï ìå ìéêñïáóôéêÞ êáé ëïýìðåí âÜóç, ðïõ óôñÝöåôáé åíÜíôéá óôçí ïñãáíùìÝíç åñãáôéêÞ ôÜîç, êáé ó’ áõôÞí ôïõ ôçí ðñïóðÜèåéá Ý÷åé ôçí áìÝñéóôç óôÞñéîç ôùí êáðéôáëéóôþí. ÓÞìåñá, ðïõ ç êñßóç ôïõ êáðéôáëéóìïý êáé ç öôþ÷åéá êáé ç áíåñãßá ðïõ ï íåïöéëåëåõèåñéóìüò ðáñÜãåé, äßíïõí «ðÜôçìá» óôïí êÜèå ÊáñáôæáöÝñç êáé Ëå Ðåí íá âñßóêïõí áêñïáôÞñéï ãéá ôç äçëçôçñéþäç ðñïðáãÜíäá ôïõò, ç ðÜëç åíÜíôéá óôï öáóéóìü åßíáé êáèÞêïí êÜèå áãùíéóôÞ ôçò ÁñéóôåñÜò. Äåí ìðïñåß ç ÁñéóôåñÜ íá èåùñåß ôï öáóéóìü ðáñåëèüí, ðñïúüí ôïõ ÌåóïðïëÝìïõì êáé íá êëåßíåé ôá ìÜôéá ìðñïóôÜ óôçí ðñïóðÜèåéá ôçò «êáèùóðñÝðåé» Üêñáò ÄåîéÜò íá åäñáéùèåß óôï ðïëéôéêü óýóôçìá. Áðïôåëåß ÷ñÞóéìï åöüäéï ç äõíáôüôçôá íá äéáêñßíïõìå ôç öáóéóôéêÞ áðåéëÞ, þóôå íá ìçí åðéôñÝøïõìå ðïôÝ îáíÜ óôï öáóéóìü íá åðéóôñÝøåé. «ÏðëéóìÝíïé ìå ôçí éóôïñéêÞ ãíþóç, ßóùò ìðïñÝóïõìå íá îå÷ùñßóïõìå ôéò óýã÷ñïíåò, áðïêñïõóôéêÝò áëëÜ ðåñéèùñéáêÝò áðïìéìÞóåéò ôïõ öáóéóìïý, ìå ôá îõñéóìÝíá êåöÜëéá êáé ôéò óâÜóôéêåò, áðü áõèåíôéêÜ éóïäýíáìÜ ôïõ óôçí ðñÜîç, ìå ôç ìïñöÞ ìéáò þñéìçò óõììá÷ßáò öáóéóôþí - óõíôçñçôéêþí. ºóùò ìðïñÝóïõìå íá åíôïðßóïõìå ôçí ðñáãìáôéêÞ áðåéëÞ üôáí áõôÞ ðëçóéÜóåé».

swma_9-64.qxp

18/7/2007

6:54 µµ

Page 63

«Ç ÌåîéêÜíéêç ÅðáíÜóôáóç, 1910-20» ôïõ Áäüëöï Ôæßëé ÐÜíïò ÐÝôñïõ á ôåëåõôáßá ÷ñüíéá ç áíôßóôáóç óôï íåïöéëåëåõèåñéóìü óôï Ìåîéêü, áðü ôï êßíçìá ôùí Æáðáôßóôáò ìÝ÷ñé ôá ìáæéêÜ óõëëáëçôÞñéá åíÜíôéá óôïí áêñïäåîéü (åêëåãìÝíï ìå íïèåßá) ðñüåäñï Öïî êáé ôçí ðïëýìçíç çñùéêÞ åîÝãåñóç ôçò Ïá÷Üêá ðñïêáëåß ôï åíäéáöÝñïí ðïëëþí áãùíéóôþí óå üëï ôïí êüóìï. Ìå áõôü ôï öüíôï, êõêëïöüñçóå êáé óôçí ÅëëÜäá ôï âéâëßï ôïõ Áäüëöï Ôæßëé, «Ç ÌåîéêÜíéêç ÅðáíÜóôáóç, 1910-1920». ¸íá Ýñãï ðïõ áîßæåé íá äéáâáóôåß, ãéá íá êáôáíïÞóïõìå ôá äéäÜãìáôá ôçò êïñõöáßáò ðáñÜäïóçò ôïõ ìåîéêáíéêïý êéíÞìáôïò. Ç Ýêäïóç ôïõ âéâëßïõ Ýñ÷åôáé íá êáëýøåé Ýíá ìåãÜëï êåíü óôç âéâëéïãñáößá ãýñù áðü ôï æÞôçìá êáé ðáñÜëëçëá íá áðáíôÞóåé óå ìéá óåéñÜ áðü áöåëåßò Þ ðñïðáãáíäéóôéêïýò ìýèïõò ãýñù áðü ôçí åðáíÜóôáóç ôùí Ìåîéêáíþí áãñïôþí. Ãéá ôçí áóôéêÞ ôÜîç, ç ÌåîéêÜíéêç ÅðáíÜóôáóç Þôáí áóôéêïäçìïêñáôéêÞ, ç ðÜëç ôùí «óõíôáãìáôéêþí», áóôþí êáé áãñïôþí, åíÜíôéá óôï äéêôáôïñéêü öåïõäáñ÷éêü êáèåóôþò êáé ôåëåßùóå ôï 1917 ìå ôçí êáôÜëçøç ôçò åîïõóßáò áðü ôïí çãÝôç ôïõ áóôéêïý óôñáôïðÝäïõ, ÊáñÜíóá. ¹ôáí «ç åðáíÜóôáóç ðïõ Ýãéíå êõâÝñíçóç». Ï Ôæßëé ðåñéãñÜöåé ôçí åðáíÜóôáóç áðü ôç ìåñéÜ ôùí áðü êÜôù. Ôçí åðáíÜóôáóç ôùí êáôáðéåóìÝíùí åíÜíôéá óôïõò êáôáðéåóôÝò ôïõò, ðïõ ôåëåßùóå ôï 1920 ìå ôçí ïñéóôéêÞ Þôôá ôùí áãñïôþí çãåôþí ÆáðÜôá êáé Âßãéá. ¹ôáí «ç åðáíÜóôáóç ðïõ Ýìåéíå óôç ìÝóç». Ï óõããñáöÝáò ôïíßæåé ôçí ðñüèåóÞ ôïõ íá áíáäåßîåé ðßóù áðü «ôç öáíåñÞ äéá÷ùñéóôéêÞ ãñáììÞ ôïõ ðõñüò», áíÜìåóá óå «óõíôáãìáôéêïýò» êáé «áíôéäñáóôéêïýò», ôéò ðñáãìáôéêÝò äéá÷ùñéóôéêÝò ãñáììÝò ôïõ åìöõëßïõ, ôéò äéá÷ùñéóôéêÝò ãñáììÝò ôùí êïéíùíéêþí ôÜîåùí ðïõ ðïëåìïýóáí ç êáèåìßá ãéá ôï «ðñüãñáììÜ» ôçò.

Ô

Ï ðñáãìáôéêüò åìöýëéïò îÝóðáóå áðü ôçí ðñþôç óôéãìÞ óôï åóùôåñéêü ôïõ óôñáôïðÝäïõ ôùí «óõíôáãìáôéêþí». Ç áóôéêÞ ôÜîç, öïâéóìÝíç êáé å÷èñéêÞ áðÝíáíôé óôï óáñùôéêü ÷áñáêôÞñá ðïõ ðÞñå ï ðáíåèíéêüò áãñïôéêüò îåóçêùìüò, Þôáí áíßêáíç íá åêðëçñþóåé ôá óôïé÷åéþäç áóôéêïäçìïêñáôéêÜ ôçò êáèÞêïíôá, üðùò ôïí áíáäáóìü ôçò ãçò, êáé ëåéôïõñãåß áíôåðáíáóôá-

ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

63

swma_9-64.qxp

18/7/2007

6:54 µµ

Page 64

ôéêÜ. Áðü ôçí Üëëç, ç áãñïôéÜ –ìå ôïõò äéêïýò ôçò ðïëéôéêïýò çãÝôåò êáé ôá üðëá óôï ÷Ýñé– åðéäßùîå íá ëýóåé åêåßíç ôï ðñüâëçìá ôçò ãçò. ÁõôÞ åßíáé ç ìßá óõêïöáíôçìÝíç ðëåõñÜ ôçò åðáíÜóôáóçò ðïõ ðñïâÜëëåé ï Ôæßëé: ï áíôéêáðéôáëéóôéêüò ÷áñáêôÞñáò ðïõ ðÞñå áíáðüöåõêôá ï áãñïôéêüò îåóçêùìüò ìÝóá áðü ôçí êßíçóÞ ôïõ. Ïé åðáíáóôÜôåò áðáëëïôñßùíáí ÷ùñßò áðïæçìßùóç ôéò éäéïêôçóßåò ôùí å÷èñþí ôçò åðáíÜóôáóçò, ôïõò äßêáæáí «åðáíáóôáôéêþ äéêáßù», åêôüðéæáí Þ êáôáôñüðùíáí ôçí ôïðéêÞ áóôõíïìßá êáé ôïí ïìïóðïíäéáêü óôñáôü, õðåñÜóðéæáí ôç ãç ôïõò Ýíïðëá. ¼ìùò, ç Üëëç ðëåõñÜ ôçò åðáíÜóôáóçò ðïõ ðáñïõóéÜæåé ï óõããñáöÝáò, ç ðëåõñÜ ðïõ õðïôéìÞèçêå Þ áãíïÞèçêå áðü ôïõò ñïìáíôéêïýò ïðáäïýò ôïõ ÆáðÜôá, åßíáé ç áäõíáìßá ôçò áãñïôéÜò íá çãçèåß ìéáò íéêçöüñáò óïóéáëéóôéêÞò åðáíÜóôáóçò. Åíþ ïé åðáíáóôÜôåò áãñüôåò óõãêñïýïíôáé ìå ôï áóôéêü êñÜôïò, äåí Ý÷ïõí êáìéÜ åíáëëáêôéêÞ ëýóç, êáé áõôü èá ôïõò ïäçãÞóåé ôåëéêÜ óôçí Þôôá. Ïé çãÝôåò ôïõò äåí áíôéëáìâÜíïíôáé áõôü ðïõ îÝñïõí êáëÜ ïé áóôïß, üôé ç åîïõóßá ðáßæåôáé óôéò ðüëåéò. Óôçí ðëçììõñßäá ôçò åðáíÜóôáóçò, ôï 1914, ï áãñïôéêüò óôñáôüò êáôáëáìâÜíåé ôçí Ðüëç ôïõ Ìåîéêïý. ÁëëÜ ï ÆáðÜôá êáé ï Âßãéá äåí îÝñïõí ôé íá êÜíïõí ìå «áõôü ôï ñÜíôóï, ðïõ åßíáé ðïëý ìåãÜëï ãéá ìáò». ÌðñïóôÜ ó’ áõôü ôï áäéÝîïäï, ôï áãñïôéêü êßíçìá ðåñíÜåé óôçí Üìðùôç. Ï ÊáñÜíóá îÝñåé êáëÜ ôé íá ôçí êÜíåé ôçí ðñùôåýïõóá – êáé, áí êáé ï ðüëåìïò êñáôÜåé Üëëá 6 ÷ñüíéá, ï ÷ñüíïò ðéá êõëÜåé õðÝñ ôïõ. Ôï Ýðïò ôçò ÌåîéêÜíéêçò ÅðáíÜóôáóçò Þôáí ç çñùéêÞ ðñïóðÜèåéá ôùí áãñïôþí êáé ôùí çãåôþí ôïõò íá áðáëëáãïýí áðü ôçí åêìåôÜëëåõóç. Ç ôñáãùäßá ôçò Þôáí ç áíéêáíüôçôÜ ôïõò íá ôï êáôáöÝñïõí ÷ùñßò ôç óõììá÷ßá ìå ôçí åñãáôéêÞ ôÜîç. ¼ôáí ïé ÌåîéêÜíïé áãñüôåò åîåãÝñèçêáí, ôï åñãáôéêü êßíçìá äéåèíþò õðï÷ùñïýóå ìå ôçí ðñïäïóßá ôçò ÓïóéáëéóôéêÞò Äéåèíïýò ìðñïóôÜ óôï óöáãåßï ôïõ Á’ Ðáãêïóìßïõ ÐïëÝìïõ. Ç íåáñÞ åñãáôéêÞ ôÜîç ôïõ Ìåîéêïý, ÷ùñßò åðáíáóôáôéêÞ çãåóßá, ÷ùñßò äéêÜ ôçò êüììáôá, åß÷å áõôáðÜôåò ãéá ôï ðñïïäåõôéêü óýíôáãìá ôçò áóôéêÞò ôÜîçò. Ç åðáíáóôáôéêÞ çãåóßá ôùí áãñïôþí Þôáí áíßêáíç íá ðñïâÜëåé äéêü ôçò ðñüãñáììá, äåí ðñüóöåñå óôïõò ðñïëåôÜñéïõò ôçò ðüëçò êáìéÜ ðñïïðôéêÞ, áäõíáôïýóå íá äåé ðÝñá áðü ôçí ýðáéèñï. ¼ôáí ôï 1916 ç åýèñáõóôç óõììá÷ßá áóôþí - åñãáôþí óðÜåé êáé ðïëõÞìåñåò áðåñãßåò óõãêëïíßæïõí ôï Ìåîéêü, ç åðáíÜóôáóç âáäßæåé ðéá ðñïò ôçí Þôôá ôçò. Ôï 1917, óôç Ñùóßá, ïé ìðïëóåâßêïé Ýêáíáí ðñÜîç áõôü ðïõ äåí Ýãéíå óôï Ìåîéêü: ç åñãáôéêÞ ôÜîç ìðÞêå åðéêåöáëÞò ôçò åðáíáóôáôéêÞò åíüôçôáò ìå ôïõò áãñüôåò êáé ïäÞãçóå ôïõò åêìåÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

64

ôáëëåõüìåíïõò óôç íßêç. Ï ÆáðÜôá, çôôçìÝíïò ðéá, âãÜæåé ôá óõìðåñÜóìáôÜ ôïõ áðü ôç ÌåîéêÜíéêç êáé ôç ÑùóéêÞ ÅðáíÜóôáóç ôï 1918 («ôï ðáãêüóìéï ðñïëåôáñéÜôï ÷åéñïêñïôåß êáé èáõìÜæåé ôç Ñþóéêç ÅðáíÜóôáóç») êáé áíôéëáìâÜíåôáé ôçí áíÜãêç åíüôçôáò áãñïôþí - åñãáôþí: «…áí äå ãßíåé Ýôóé, ç áóôéêÞ ôÜîç èá ìðïñåß íá åðùöåëçèåß áðü ôçí Üãíïéá ôùí áãñïôþí ãéá íá ðïëåìÞóåé êáé íá ÷áëéíáãùãÞóåé ôéò äßêáéåò ïñìÝò ôùí åñãáæïìÝíùí, ìå ôïí ßäéï ôñüðï ðïõ èá ìðïñåß íá ÷ñçóéìïðïéÞóåé ôïõò ìç óõíåéäçôïðïéçìÝíïõò åñãÜôåò êáôÜ ôùí áäåñöþí ôïõò ôçò õðáßèñïõ».

ÊÕÑÉÁÊÁÔÉÊÏ Ó×ÏËÅÉÏ ÌÅÔÁÍÁÓÔÙÍ Διεύθυνση: Άργους 145, Ακαδημία Πλάτωνος, Αθήνα Τηλέφωνα επικοινωνίας: 210 5130373, 210 3306286, 6976394520, Φαξ: 210 3303566, e-mail: kyriakatiko@yahoo.gr Αρ. Λογαριασμού Τράπεζας Πειραιώς: 5018-031163-603