SPEL
Bij Jongerengids
Colofon
Redactie: Incepti Eindredactie: De Ambrassade Lay-out cover, spelbord, kaartjes en werkbladen: We Make Uitgave: 15 september 2017 Verantwoordelijke uitgever: Eva Vereecke, Leopoldstraat 25, 1000 Brussel Vragen of opmerkingen? Mail jongerengids@ambrassade.be. Deze methodiekenbundel hoort bij de Jongerengids op papier voor 11- en 12-jarigen. De gidsen werden eind september 2017 verspreid naar alle lagere scholen in Vlaanderen en Brussel en alle JAC’s en Jeugddiensten. Je kan de Jongerengids niet meer bijbestellen, maar wel online raadplegen en downloaden via www.jongerengids.be.
Wat is Jongerengids en wie is De Ambrassade? Over Jongerengids Onder de naam Jongerengids vind je actuele en allesomvattende informatie op maat. Zowel online, op de website, als offline, in de papieren Jongerengids voor 11- en 12-jarigen en de Jongerengids-folders voor 12-plussers. In de gids, folders en op de website vinden jongeren vragen die ze niet aan hun ouders durven stellen en waarop hun vrienden geen antwoord weten. Gezondheid, vrienden, internet, geld, seks, ouders, school, rechten, natuur,… zijn maar een aantal thema’s die aangereikt worden. De gids, folders en de website zijn enerzijds opgevat als vertrekpunt van waaruit jongeren een antwoord kunnen zoeken op hun vragen. Anderzijds is het ook een informatieportaal voor iedereen die gewoon nieuwsgierig is. Op die manier krijgen jongeren degelijke informatie en reiken we hen tegelijk een middel aan om hun eigen weg te vinden in het informatieaanbod. Want goeie informatie maakt keuzes mogelijk.
Over De Ambrassade Jongerengids is een project van De Ambrassade, en kwam tot stand met de steun van de Vlaamse Overheid. De Ambrassade zet de jeugd, het jeugdwerk, jeugdinformatie en het jeugdbeleid op de kaart. Ze versterkt de positie van kinderen en jongeren in de samenleving en heeft een positieve impact op hun levenskwaliteit. De Ambrassade treedt op als dé referentie voor alles wat kinderen, jongeren en hun organisaties aanbelangt. Als schakel tussen overheid, middenveld en jeugd is De Ambrassade een passioneel voorvechter en uitdager van de positie van kinderen, jongeren en hun organisaties in de samenleving.
Waarom dit spel? Dit spel werd ontwikkeld ter verwerking of verdieping van Jongerengids. Het laat je als leerkracht toe om concreet met Jongerengids en de thema’s die erin behandeld worden, aan de slag te gaan. In de eerste plaats wil het leerlingen aanzetten tot informatie-vergaring via de gids. Het spelen van het spel sluit dan ook perfect aan bij de leergebiedoverschrijdende eindtermen rond Leren Leren.
Leergebiedoverschrijdende eindtermen Leren Leren De leerlingen: 1
kunnen losse gegevens verwerven en gebruiken door ze betekenis te geven en te memoriseren;
2
kunnen op systematische wijze verschillende informatiebronnen op hun niveau zelfstandig gebruiken;
3
kunnen op systematische wijze samenhangende informatie (ook andere dan teksten) verwerven en gebruiken.
Er bestaat echter niet zoiets als informatievergaring zonder een leereffect als het op de inhoud aankomt. Daarom heeft dit spel ook een tweede, meer inhoudelijk doel. Door het spelen van het spel krijgen de leerlingen heel wat inhoudelijke informatie over alle thema’s die in Jongerengids aan bod komen. Zo bouwen ze nieuwe kennis op omtrent de thema’s lichamelijkheid, gezondheid, relaties, kinderrechten, milieu-educatie, veilig en verantwoord gebruik van informatie- en communicatietechnologieën en wereldoriëntatie. Met name de nabespreking werkt in op een verankering van de opgedane inhoudelijk kennis. Het spelen van het spel sluit dan ook aan bij een waaier aan vakgerichte eindtermen:
Wereldoriëntatie - Natuur De leerlingen: 1.10 kunnen lichamelijke veranderingen die ze bij zichzelf en leeftijdsgenoten waarnemen, her- kennen als normale aspecten in hun ontwikkeling; 1.12 kunnen het verband illustreren tussen de leefgewoonten van mensen en het klimaat waarin ze leven; 1.17 kunnen gezonde en ongezonde levensgewoonten in verband brengen met wat ze weten over het functioneren van het eigen lichaam;
1.20 kunnen de hulp inroepen van een volwassene in een noodsituatie.
WereldoriĂŤntatie - Mens De leerlingen: 3.1 drukken in een niet-conflictgeladen situatie, eigen indrukken, gevoelens, verlangens, ge- dachten en waarderingen spontaan uit.; 3.2 kunnen beschrijven wat ze voelen en wat ze doen in een concrete situatie en kunnen illus- treren dat zowel hun gedrag als hun gevoelens situatiegebonden zijn; 3.3 tonen in concrete situaties voldoende zelfvertrouwen, gebaseerd op kennis van het eigen kunnen; 3.4 kunnen in concrete situaties verschillende manieren van omgaan met elkaar herkennen, erover praten en aangeven dat deze op elkaar inspelen.
WereldoriĂŤntatie - Maatschappij De leerlingen: 4.7 kunnen er in hun omgang met leeftijdgenoten op discrete wijze rekening mee houden dat niet alle kinderen in hetzelfde type gezin wonen als zijzelf; 4.8 kunnen illustreren dat verschillende sociale en culturele groepen verschillende waarden en normen bezitten; 4.12 zien in dat racisme vaak gebaseerd is op onbekendheid met en vrees voor het vreemde; 4.13 kunnen het belang illustreren van de fundamentele Rechten van de Mens en de Rechten van het Kind. Ze zien daarbij in dat de rechten en plichten complementair zijn.
Brongebruik De leerlingen kunnen op hun niveau verschillende informatiebronnen raadplegen.
Leergebiedoverschrijdende eindtermen ict De leerlingen: 1 hebben een positieve houding tegenover ict en zijn bereid ict te gebruiken om hen te ondersteunen bij het leren; 2
gebruiken ict op een veilige, verantwoorde en doelmatige manier.
Jouw rol als leerkracht De leerlingen werken in duo’s tegen elkaar. De leerkracht heeft een begeleidende, faciliterende rol: je stelt de vragen en beoordeelt de antwoorden, geholpen door deze handleiding. Elk informatief spel heeft een nabespreking. Deze is van cruciaal belang om de kennis die tijdens het spel impliciet werd opgedaan, te expliciteren en te verankeren. Het in goede banen leiden van de nabepreking is een belangrijke taak voor jou als leerkracht.
Spelconcept – de laddercompetitie Het idee achter dit spel is iets dat je misschien beter kent als een laddercompetitie. De leerlingen spelen in duo’s tegen elkaar. Het doel van het spel is om bovenaan de ladder te geraken. Dit doe je door hoger geplaatst duo’s uit te dagen voor een Jongerengids-challenge. Je mag enkel duo’s uitdagen die 1 of 2 plaatsen hoger staan dan je eigen team. Wint de laagst geplaatste groep de challenge, dan wisselen de duo’s van plaats. Wint de hoogst geplaatste, blijft alles bij het oude en kiezen de groepjes een nieuwe uitdager. Je mag nooit twee keer na elkaar hetzelfde duo uitdagen.
De challenges De info uit Jongerengids wordt hernomen in 9 categorieën die telkens door een kleur vertegenwoordigd worden. Elke categorie staat voor 1 van de 8 hoofdstukken + een categorie met info uit het waarom van Jongerengids, de ‘wie heeft deze gids gemaakt’ en de ‘waar kan ik hulp zoeken’: Oranje: GOED IN JE VEL Lichtblauw: FAMILIE Rood: VERLIEFD Paars: VRIENDEN
Geel: INTERNET Donkerblauw: SCHOOL Roze: DE WERELD Groen: SPELEN EN VERVELEN Wit: JONGERENGIDS en PARTNERS Elke categorie bevat ook een crea- of doe-opdracht. Deze opdrachten zijn niet ‘om het snelst’, maar ‘om het best’. Jij als begeleider oordeelt welk van beide duo’s de opdracht het best tot een goed eind gebracht heeft.
Setting en materiaal Welk materiaal moet je voorzien? •
Eén Jongerengids per leerling.
•
De uitgeprinte ladder, bij voorkeur op A3-formaat of groter.
•
De uitgeknipte challenge-kaartjes, afgeprint op gekleurd papier dat overeenkomt met hun categorie die je omgedraaid op de centrale tafel legt.
•
De extra opdrachten, een aantal keren afgedrukt op gekleurd papier dat overeenkomt met hun categorie.
•
Een zakje of pot met briefjes waarop cijfers van 1 tot en met het aantal deelnemende duo’s staan. Kleine briefjes waarop de duo’s hun namen kunnen noteren.
•
Kwalitatieve post-its om de namen van de twee spelers op te schrijven en op de ladder te bevestigen. Zorg ervoor dat de post-its niet groter zijn dan de vakjes op de uitgeprinte ladder. Knip er desnoods een stukje af.
•
Gekleurd papier volgens de categorieën (rood, geel, lichtblauw, donkerblauw, groen, wit, paars, oranje, roze).
•
Pot met tokens. De tokens kunnen erg divers zijn: muntjes, krijtjes, snoepjes, knikkers, mag- neetjes,… (wat je voorhanden hebt).
•
Centrale tafel.
Idealiter wordt dit spel buiten of in een grotere (turn)zaal gespeeld. De 9 kleuren liggen verspreid over de beschikbare ruimte en worden gesymboliseerd door een gekleurd blad dat de kleur in kwestie vertegenwoordigt. Op elke ‘kleurplek’ liggen een aantal Jongerengidsen. Centraal staat de tafel opgesteld met de challenges. Deze tafel wordt bemand door de leerkracht / spelbegeleider. In de buurt van de tafel staat de token-pot en ligt/hangt de ladder.
Spelverloop 1. De duo’s worden gevormd door een klein spelletje om te voorkomen dat goede vrienden samen een duo vormen. Geef de leerlingen de opdracht om op een rij te gaan staan, op volgorde van hun huisnummer. Een kind dat op nummer 1 woont staat vooraan, een kind dat op numer 186, staat achteraan. Wonen kinderen op hetzelfde huisnummer, gaan ze achter elkaar, op hetzelfde plekje staan. Dit spel geeft even chaos, maar is tegelijkertijd een mooie oefening in overleg en samenwerking. Wil je het extra moeilijk maken? Zeg de leerlingen dan dat ze niet mogen praten maar met gebaren hun huisnummers moeten duidelijk maken. Eens de rij gevormd, maak je de duo’s. De kinderen op plaats 1 en 2 vormen een duo, de kinderen op plaats 3 en 4, enz 2. Elk duo maakt een naamkaartje op een post-it met daarop de namen van de twee spelers. 3. Om de startpositie op de ladder te bepalen, trekt elk duo een nummertje. Vervolgens hangen ze hun naamkaartje op de sport. Het duo dat nummertje 1 trekt, gaat op de onderste trede staan, wie het hoogste nummer trekt, staat bovenaan. 4. Elk duo zoekt een duo om uit te dagen. Je mag enkel duo’s uitdagen die 1 of 2 plaatsjes hoger staan dan jijzelf. Is er geen duo vrij dat aan dit criterium voldoet, moeten ze even wachten. De wachttijd kan je ook nuttig maken. Onderaan het spelverloop vind je tips. 5. Duo A daagt Duo B uit. Beide duo’s gaan naar de centrale tafel bij de leerkracht. Het laagst geplaatste duo kiest één van de omgekeerde challenge-kaartjes. De leerkracht leest de challenge voor en legt die terug op de tafel. 6. Op basis van de kleur van het kaartje rennen beide duo’s naar de juiste kleurplek. Daar zoeken ze het antwoord op hun vraag per duo op in de jongerengids . Het duo dat denkt het antwoord gevonden te hebben, rent richting token-pot. Het team dat als eerste een token beet heeft, mag aan de begeleiderstafel het antwoord op de vraag gaan geven. Op deze manier is het mogelijk dat meerdere duo’s staan “aan te schuiven” aan de begeleidingstafel zonder dat het competitieve element van “om het eerst” onderuit gehaald wordt. Gaat het om een crea- of doe-opdracht? Dan keren de duo’s naar de centrale tafel terug als beide klaar zijn. Op dat moment beslis jij als begeleider wie de opdracht het best tot een goed einde gebracht heeft. 7. De spelbegeleider luistert eerst naar het antwoord van het duo met de token. Is dit antwoord juist, dan wint dit duo de challenge. Is het antwoord fout (of zijn ze het inmiddels vergeten), wint het andere duo. 8. De duo’s passen zelf (indien nodig) hun plaats op de ladder aan. 9. Elk duo kiest een ander duo om uit te dagen. De cirkel herbegint. Kiest een duo een kaartje dat het uitgedaagde duo al beantwoord heeft? Dan moet ze een andere challenge trekken. Zorg er ook voor dat de leerlingen niet altijd challenges van dezelfde kleur nemen. Je kan dit spel zo lang laten doorgaan als je zelf wilt. Idealiter duurt de laddercompetitie zelf 30 à 45 minuten, daarna volgt nog een nabespreking van +/- 20 minuten.
Een laddercompetitie is soms ook wachten, zeker voor het duo dat bovenaan staat. Om die tijd toch nuttig te besteden, kan je een paar dingen doen. •
Zet www.jongerengids.be open op de computer in de klas en laat de leerlingen kennis maken met de website. Laat ze vrij surfen op de website.
•
Laat leerlingen op de computer de getuigenissen lezen: https://jongerengids.be/getuigenissen. Laat hen zelf nadenken over een verhaal dat ze willen delen met anderen. Dit kunnen ze toevoegen via: https://jongerengids.be/getuigenissen/toevoegen.
•
Heb je geen computer voorhanden? Laat de leerlingen die wachten een quizje opstellen aan de hand van de papieren Jongerengids. De volgende leerlingen die moeten wachten, lossen de vragen op en schrijven er nog nieuwe vragen bij. In de nabespreking kan je die vragen en antwoorden ook nog eens overlopen.
Nabespreking Na het spel volgt een nabespreking met de hele groep. Bevraag eerst de leerlingen proactief. Welke challenge-vraag is hen het meeste bij gebleven? Waarom vonden ze dit zo een frappante vraag? Herneem daarna als spelbegeleider een aantal andere vragen uit de challenges. Weten de leerlingen de antwoorden op de vragen nog? Wat vonden ze daarvan? Wisten ze dit of was dit nieuwe informatie? Op die manier kan verder geborduurd worden op een aantal vragen/thema’s.
Voor wie nog meer wil weten… Jongerengids.be wil daar zijn waar jongeren zijn. Naast het boekje, zijn er ook de folders, de website en een Facebookpagina. www.jongerengids.be www.facebook.com/jongerengids De Ambrassade werkt ook aan een kwaliteitslabel voor goede jeugdinformatie. Waar Trusty verschijnt, zitten kinderen en jongeren op een website, in een folder of boekje dat op hun maat gemaakt is en hen niets probeert wijs te maken.
www.juistejeugdinfo.be
Andere methodieken In deze rubriek geven we andere methodieken mee rond de thema’s van Jongerengids om in de klas mee aan de slag te gaan. Deze methodieken zijn allemaal lesbrieven, lespakketten of spelen voor leerlingen uit de laatste graad basisonderwijs van organisaties uit het Trusty-netwerk. Trusty waakt over kwaliteitsvolle informatie op maat van kinderen en jongeren. Zie je Trusty op een folder, spel, lespakket of website. Dan weet je dat je die informatie kan vertrouwen.
1
Goed in je vel
1.1 Doekoffer Amai mijn (h)oren Van: het Provinciaal Veiligheidsinstituut Antwerpen Over: decibels, gehoorverlies, preventie en gehoorbescherming Prijs: gratis Meer info en bestellen: www.amaimijnhoren.be
1.2 LOL zonder alcohol Van: Vereniging voor Alcohol en andere Drugproblemen Over: alcohol Prijs: 10 euro Meer info en bestellen: http://www.vad.be/materialen/detail/lespakket-lol-zonder-alcohol
1.3 Over suikerspinnen, suikerbieten en suikerziekte Van: JOETZ Over: suiker Prijs: 10 euro Meer info en bestellen: http://www.joetz.be/projecten/project/Pages/suikerspinnen.aspx
1.4 Stresskip Van: JOETZ Over: stress Prijs: 10 euro Meer info en bestellen: http://www.joetz.be/projecten/project/Pages/Stresskip.aspx
1.5 iPuber Van: Jong & Van Zin Over: imago, weerbaarheid, lichaam, seksualiteit en communicatie Prijs: 15 euro Meer info en bestellen: https://www.jongenvanzin.be/ipuber
2 Verliefd 2.1 ‘k Zag twee beren Van: Sensoa Over: lichaam en hygiëne, lichamelijke veranderingen, voortplanting, anticonceptie, seksualiteit, relaties, gevoelens, gezinsvormen Prijs: 0,50 euro of gratis downloaden Meer info en bestellen: http://www.seksuelevorming.be/materiaal/k-zag-2-beren
2.2 Tussen de lakens Van: Sensoa Over: soa’s, anatomie, seksueel grensoverschrijdend gedrag, anticonceptie en noodanticonceptie Prijs: 2 euro Meer info en bestellen: http://www.seksuelevorming.be/materiaal/tussen-de-lakens
3 Vrienden 3.1 Blauwland-Geelland Van: De Aanstokerij Over: ervaren hoe vooroordelen en racisme ontstaan Prijs: 16,99 euro Meer info en bestellen: https://shop.deaanstokerij.be Zoek op Blauwland
4 Internet 4.1 Vlucht naar Avatar Van: Vereniging voor Alcohol- en andere Drugproblemen Over: verantwoord gamen Prijs: 7,5 euro Meer info en bestellen: http://www.vad.be/materialen/detail/vlucht-naar-avatar---lespakket
4.2 De juiste click Van: Child Focus Over: communicatie, informatie opzoeken, onlineontspanning met spelletjes, downloads, wedstrijden, Prijs: gratis Meer info en bestellen: http://www.childfocus.be/nl/media-center, selecteer doelgroep: professionelen; categorie: Veilig internet
4.3 Kids in cyberland Van: Child Focus Over: privacy en e-reputatie, cyberpesten en respectvolle communicatie, seksueel experimenteren op het Internet, een kritische geest ten opzichte van informatie en afbeeldingen Prijs: gratis Meer info en bestellen: http://www.childfocus.be/nl/media-center, selecteer doelgroep: professionelen; categorie: Veilig internet
4.4 Laat jouw beeldscherm sporen na? Van: Provinciaal Veiligheidsinstituut Antwerpen Over: gezond beeldschermgebruik op school en thuis Prijs: gratis Meer info en bestellen: http://www.playpauzestop.be/scholen/gratis-lespakket/
4.5 Net op’t net Van: de Privacycommissie Over: privacy online Prijs: gratis te downloaden Meer info en bestellen: https://www.ikbeslis.be/ouders-leerkrachten/lesmateriaal
5 Kinderrechten 5.1 De Bende van :P Van: ‘tZitemzo en het Kinderrechtencommissariaat Over: kinderrechten Prijs: gratis Meer info en bestellen: http://www.tzitemzo.be/leerkrachten/thema4/kinderrechteneducatie/lesbrieven-de-bende-van-p
5.2 Speel je recht-koffer Van: ‘tZitemzo Over: kinderrechten Prijs: enkel een waarborg van 125 euro Meer info en bestellen: http://www.tzitemzo.be/leerkrachten/thema4/kinderrechteneducatie/speel-jerecht-koffer
5.3 Kinderrechtenkoffer Van: ‘tZitemzo Over: boeken, video’s, didactische spelen, jeugdliteratuur en concrete suggesties om te werken met groepen kinderen of jongeren rond kinderrechten Prijs: enkel een waarborg van 125 euro Meer info en bestellen: http://www.tzitemzo.be/leerkrachten/thema4/kinderrechteneducatie/kinderrechtenkoffer
Antwoorden op de challenges GOED IN JE VEL 5 dingen die je kan doen om goed voor jezelf te zorgen (p. 8) •
Elke dag veel water drinken
•
Je nagels vaak knippen
•
Je haren zeker 1 keer per week wassen
•
Elke dag iets anders eten
•
Drie maaltijden per dag eten
•
Elke dag groenten en fruit eten
•
Elke dag gezicht, oksels, handen, voeten en poep wassen
•
Elke dag twee keer je tanden poetsen
•
Niet veel snoepen
•
Een stevig ontbijt nemen
•
Elke nacht 9 uur slapen
•
Elke dag bewegen
Wat zegt de wet over alcohol? (p.10) De wet verbiedt alcohol onder 16 jaar. Sterke drank zoals jenever of cocktails mag je zelfs niet drinken tot je 18 bent.
Wat is melatonine? (p.10) Het slaaphormoon. Dit is een stof in de hersenen die de slaap oproept. Als het donker wordt, komt de stof vrij.
Geef 3 tips tegen een dip (p. 11) •
Schrijf jezelf een brief. Of schrijf in je dagboek.
•
Leg een moestuintje aan en verzorg het elke dag.
•
Probeer een tip van je vriend of vriendin uit.
•
Neem een warm bad of een warme douche.
•
Ruim je kamer op. Orde om je heen geeft rust in je hoofd.
•
Beweeg. Doe aan sport. FIets, loop of spring trampoline.
•
Verwen je huisdier.
•
Verras iemand die je graag ziet. Knutsel of bak iets.
•
Luister naar muziek die je blij maakt.
•
Lach! Lees een paar moppen. Zoek een grappig filmpje op YouTube.
•
Bel, mail, chat praat of doe iets leuks met vrienden.
Maak de goed-in-je-vel-woordzoeker (p. 14) A. lachen B. twee C. lager D. badeendje E. gamen
FAMILIE Zijn je ouders verplicht om je zakgeld te geven? (p. 19) Nee, in de wet staat niet dat je ouders je zakgeld moeten geven. Maar zakgeld leert je wel hoe je om moet gaan met geld.
Als je ouders scheiden, mag je dan kiezen bij wie je gaat wonen? (p. 20) Nee. Je ouders beslissen bij wie je woont. Dat staat in de verblijfsregeling. Als je ouders het niet met elkaar eens geraken, beslist de familierechter. Je mag wel je mening vertellen aan de rechter.
Geef 3 tips om een ruzie bij te leggen? (p. 17) •
Praat rustig.
•
Leg met een voorbeeld uit wat het probleem is.
•
Val de ander niet aan.
Wat kan iemand doen die ‘een zware rugzak’ moet dragen? (p. 25) Erover praten met een leerkracht of iemand anders die hij of zij vertrouwt. Er zijn ook organisaties die kunnen helpen.
VERLIEFD Hoe pak je het aan als je verliefd bent op iemand? Geef 3 tips. (p.28) •
Samen iets gaan eten en naar de film gaan.
•
In de ogen kijken als je met hem of haar praat.
•
Er verzorgd uitzien.
•
De ander een beetje jaloers maken door meer bij iemand anders rond te hangen.
•
Een complimentje geven.
•
Grapjes maken.
•
Geïnteresseerd zijn in de ander.
Dingen waar je recht op hebt: •
Je mag vragen stellen over verliefd zijn. En over je lichaam. Je hebt recht op een antwoord.
•
Je mag naar de huisarts gaan zonder dat iemand dat hoeft te weten.
•
Je mag nee zeggen als iemand je aanraakt. Het is jouw lichaam.
•
Je mag jezelf zijn. Je mag verliefd worden op jongens, op meisjes, op niemand of op allebei.
•
Je mag kiezen hoe je je kleedt of gedraagt.
•
Je mag kiezen of je een lief hebt of niet.
•
Je beslist zelf wanneer je klaar bent voor seks.
Wanneer stopt een penis met groeien? (p.34) Rond je 16 jaar. Het start rond je 11 jaar.
Waar of niet waar? (p. 33) 1. Beugels maken wondjes bij het zoenen - NIET WAAR 2. Je geslachtsdeel aanraken zodat je opgewonden wordt, heet masturbatie of zelfbevrediging - WAAR 3. De eerste keer seks verloopt altijd vlot - NIET WAAR 4. Een meisje bloedt altijd tijdens de eerste keer - NIET WAAR 5. Je kan van de eerste keer zwanger worden - WAAR 6. Je moet alleen bij de eerste keer een condoom gebruiken - NIET WAAR 7. De pil is het beste middel om niet zwanger te geraken - NIET WAAR
VRIENDEN Wat is het verschil tussen plagen en pesten? (p. 40) Plagen stopt als je dat vraagt. Maar pesten blijft duren.
Wat kan je doen als je wil stoppen met pesten? (p. 41) Vraag jezelf af waarom je pest. Ben je bang dat anderen je niet cool vinden? Praat erover met een vriend, een vriendin, je ouders, je juf of je meester. Zij helpen je om te stoppen met pesten.
Moet je geheimen altijd bewaren? (p. 38) Nee, dat hoeft niet. Je bewaart het geheim van een vriend of vrienin natuurlijk het best als hij of zij dat vraagt. Maar heeft hij of zij hulp nodig, denk jij? Bijvoorbeeld: als iemand je vriend of vriendin pijn doet. Dan mag je het vertellen aan een volwassene. Die kan dan helpen.
Wat kan je doen als een vriend iets racistisch zegt? (p. 43) 1. Laat merken dat je de uitspraak gehoord hebt. 2. Vraag waarom je vriend of vriendin zoiets zegt. 3. Vraag om de uitspraak te bewijzen. 4. Zeg niet: ‘Je bent een racist.’ Wel: ‘Wat je zegt is racistisch.’ 5. Zeg duidelijk: geweld, pesten en discriminatie kunnen niet.
INTERNET Wat is Trusty? (p. 51) Een uiltje dat op betrouwbare websites staat.
Wat kan je doen als je nog geen 13 jaar bent en op Facebook wilt? (p. 52) Dan kan je een valse geboortedatum opgeven. Vraag het wel aan je ouders en bekijk de instellingen van de website samen met hen. Voeg niet zomaar iedereen toe als vriend. Je kan ook naar Ketnet.be gaan. Daar mag je wel op als je jonger bent dan 13 jaar.
Wat moet je doen als je gepest wordt online? (p. 53) •
Antwoord nooit op pestmails of pestberichtjes.
•
Vertel het aan iemand die je vertrouwt, liefst een volwassene.
•
Meld pesterijen op een forum of chatbox aan de moderator of beheerder.
•
Verzamel bewijzen van de pesterijen. Bewaar sms’jes en maak schermafbeeldingen.
•
Maak een nieuw profiel of een nieuw e-mailadres. Deel die alleen met goede vrienden.
•
Je kan ook met je ouders naar de politie gaan.
Hoe maak je een veilig paswoord? •
Maak een geheime zin met een cijfer en een leesteken.
•
Neem van elk woord de eerste letter.
•
Al die eerste letters vormen samen je veilig wachtwoord.
De internet-jargon-test 1 - D
5-H
2 - A
6-E
3 - C
7-G
4 - B
8-F
SCHOOL Hoe kan je lesvolgen als je langdurig ziek bent? (p. 61) Met thuisonderwijs, in een ziekenhuisschool of via Bednet. Dat is een organisatie die je helpt om de lessen in je klas met een webcam mee te volgen.
Moet je tot je 18 jaar naar school gaan? (p. 60) Nee, je moet leren tot je 18 jaar bent of tot je een diploma van het middelbaar hebt. Je mag ook thuis les volgen.
Moet elke school een leerlingenraad hebben? (p. 58) Als 1 op de 10 leerlingen tussen 11 jaar en 13 jaar dat vraagt. Als er geen leerlingenraad is, moeten leerlingen de kans krijgen om hun mening te geven over belangrijke zaken op school.
Geef 5 tips die je kunnen helpen om een goede studierichting te kiezen. (p. 62 - 63) 1. Praat met mensen die een studie of beroep hebben gekozen. Hoe hebben zij dat gedaan? Vraag je af: wat wil ik later doen? Wat vind ik belangrijk? 2. Leer jezelf kennen. Wat kan je goed? Lees je graag? Werk je liever met je handen? 3. Leer beroepen of studies kennen. Anders kan je er niet voor kiezen. Check onderwijskiezer.be.
4. Leer de richting kennen. In welke school kan je de studie volgen? Welke vakken heb je? Wat kan je later doen met die keuze?
DE WERELD Wat betekent je ‘ecologische voetafdruk’? (p. 68) Alles wat je doet heeft gevolgen voor het milieu. Hoe groot zijn de gevolgen van de dingen die jij doet? Dat is je ecologische voetafdruk. Het berekent hoeveel grondstoffen en energie jij per jaar gebruikt om te leven.
Waarom vluchten mensen naar Europa? (p. 72) Omdat er oorlog is in hun land, omdat ze daar geen werk vinden of omdat ze in gevaar zijn.
Wie beslist er welk geloof je volgt? (p. 73) Dat kies je zelf. Meestal volg je het geloof van je familie. Maar als je ouder wordt, kan je twijfelen. Denk goed na over wat je gelooft. Praat er veel over met anderen.
SPELEN EN VERVELEN Wat is een rage? (p. 80) Een rage is iets wat heel snel populair wordt, maar ook snel weer verdwijnt. Dingen die de voorbije vijf jaar een rage waren: fidget spinners, Pokémonkaarten, Pokémon Go, loombandjes, Paninistickers, ...
Geef 5 tips om klusjes leuk te maken. (p. 83) •
Geef de vuile borden een schuim-snor en een schuim-baard tijdens de afwas.
•
Hou een stofdoekenrace op de trap. De zolder is de finish.
•
Tover de tafel om tot een echte feesttafel. Versier ze met wat je vindt in de natuur.
•
Gebruik de trui van mama of papa als springtouw tijdens het sorteren van de was.
•
Doe een wedstrijdje het beste de auto of het raam poetsen. Voorbijgangers zijn de jury.
•
Potten en pannen zijn je drumstel bij het uitladen van de afwasmachine. Mes en vork je drumstok-
jes. •
Vier het trouwfeest van twee sokken terwijl je de was plooit.
•
Dek je bed ondersteboven en achterstevoren.
•
Schrijf met je adem geheime boodschappen op de ruit terwijl je poetst.
•
Verstop geheime boodschappen voor je ouders terwijl je opruimt.
•
Teken op de vloer met een natte dweil.
•
Geef een gitaarconcert met de stofzuiger. De kat is je publiek.
Kinderen hebben recht om te spelen. Wat betekent dat? (p. 79) Een recht is iets wat niemand kan afnemen. Je meot de kans krijgen om veel te spelen. Bijvoorbeeld: voetballen op een pleintje, naar de jeugdbeweging gaan, naar toneel gaan, op kamp gaan met je vrienden.
JONGERENGIDS EN PARTNERS Wat doet Bednet? (p. 61) Bednet is een organisatie die je helpt om de lessen in je klas met een webcam mee te volgen.
Op welke site kan je inspiratie halen voor leuke spelletjes? (p. 86) www.spelensite.be of www.natuurenbosspel.be
Op welke website kan je tests doen rond je studiehouding en studiemethode? (p. 66) www.onderwijskiezer.be
Welke info vind je op de website www.clicksafe.be? (p. 56) Informatie rond veilig internetten.
Op welke website vind je tips tegen pesten? (p. 46) www.praatoverpesten.be of www.kieskleurtegenpesten.be
Wat is het nummer van Awel? (p. 94) 102
oranje
GOED IN IN JE VEL JE VEL Je goed in je vel voelen, begint met goed zorgen voor jezelf. Geef 5 dingen die je moet doen om goed voor jezelf te zorgen.
GOED IN IN JE VEL JE VEL
GOED IN IN JE VEL JE VEL
Wat zegt de wet over alcohol?
Wat is melatonine?
GOED IN IN JE VEL JE VEL
GOED IN IN JE VEL JE VEL
Geef 3 tips tegen een dip.
Maak de goed-in-je-vel woordzoeker.
lichtblauw
FAMILIE familie
FAMILIE familie
FAMILIE familie
Zijn je ouders bij wet verplicht om je zakgeld te geven? Leg ook een beetje uit.
Als je ouders gaan scheiden, mag je dan kiezen bij wie je gaat wonen? Leg uit.
Geef 3 tips om een ruzie bij te leggen.
FAMILIE familie
FAMILIE familie
Wat kan iemand doen die ‘een zware rugzak’ moet dragen?
In de Jongerengids vind je de 5 populairste huisdieren in Vlaanderen. Wat lijkt jou een leuk huisdier? Maak een tekening van dit dier en waarom dit jou wel een leuk huisdier lijkt.
rood
VERLIEFD VERLIEFD
VERLIEFD VERLIEFD
VERLIEFD VERLIEFD
Hoe pak je het aan als je verliefd bent op iemand? Geef 3 tips.
Wat moet je doen als iemand je vraagt om een sexy foto door te sturen?
Som 3 dingen op waar je recht op hebt.
VERLIEFD VERLIEFD
VERLIEFD VERLIEFD
Wanneer stopt een penis met groeien?
Doe de waar of niet waar test .
paars
VRIENDEN VRIENDEN
VRIENDEN VRIENDEN
VRIENDEN
Wat is het verschil tussen plagen en pesten?
Wat kan je doen als je zelf pest en daarmee wilt stoppen?
Moet je geheimen altijd bewaren?
VRIENDEN VRIENDEN
VRIENDEN VRIENDEN
Breng sfeer in je groep. Verzin een complimentje voor de twee mede- leerlingen die je hebt uitgedaagd of die jou uitgedaagd hebben.
Wat kan je doen als een vriend iets racistisch zegt?
geel
INTERNET INTERNET
Wat is Trusty?
INTERNET INTERNET Ik ben nog geen 13 jaar en wil graag een profiel aanmaken. Hoe pak ik het aan als ik op Facebook wil? Is er ook een andere oplossing?
INTERNET INTERNET
INTERNET INTERNET
Hoe maak je een veilig paswoord?
Ken jij het internet-jargon? Doe de test.
INTERNET INTERNET
Wat moet je doen als je gepest wordt online? Geef 5 tips.
donkerblauw
SCHOOL SCHOOL
SCHOOL SCHOOL
SCHOOL SCHOOL
Hoe kan je toch Âlesvolgen als je langdurig ziek bent?
Moet je tot je 18 jaar naar school gaan? Leg uit.
Moet elke school een leerlingenraad hebben? Leg uit.
SCHOOL SCHOOL
SCHOOL SCHOOL
Geef 4 tips die je kunnen helpen om een goede studierichting te kiezen.
Bedenk een schoolreglement met 10 artikels, regels of afspraken. Wat lijkt jou belangrijk op school?
roze
DE WERELD WERELD
DE WERELD WERELD
DE WERELD WERELD
Wat betekent je ‘ecologische voetafdruk’?
Waarom vluchten mensen naar Europa?
Wie beslist er welk geloof je volgt?
DE WERELD WERELD
Hoe denk jij na over de toekomst? Lees pagina 74 en 75. Beschrijf daarna in 10 punten hoe jij vindt dat de wereld er moet uitzien.
groen
SPELEN & & VERVELEN VERVELEN
SPELEN & & VERVELEN VERVELEN
SPELEN & & VERVELEN VERVELEN
Wat is een rage? Kan je drie voorbeelden geven van dingen die de voorbije vijf jaar een rage waren?
Geef 5 tips om klusjes leuk te maken.
Kinderen hebben recht om te spelen. Wat betekent dat?
SPELEN & & VERVELEN VERVELEN
SPELEN & & VERVELEN VERVELEN
Verzin een leuke uitstap voor de klas die (bijna) niets kost.
Vind een superleuke activiteit uit.
wit
JONGERENGIDS & PARTNERS
JONGERENGIDS & PARTNERS
JONGERENGIDS & PARTNERS
Wat doet Bednet?
Op welke site kan je inspiratie halen voor leuke spelletjes?
Op welke website kan je tests doen rond je Âstudiehouding en studiemethode?
JONGERENGIDS & PARTNERS
JONGERENGIDS & PARTNERS
JONGERENGIDS & PARTNERS
Welke info vind je op de website www.clicksafe.be?
Op welke website vind je tips tegen pesten?
Wat is het nummer van Awel?
oranje
De goed in je vel woordenzoeker T W B
A D
E
N G C
X
L
A G
M G Q H
E
K
Y G M E
D M
M G A M E
N
J
S Q S
J
Q
W T O O B
T
E
K
E
B
C
K
L
E
E
N D E
J
E
S
R G
F
D
1. Wat doen kinderen gemiddeld 400 keer per dag? 2. Hoeveel minuten moet je je tanden minstens poetsen? 3. Let op voor je oren en zet het v olume
L
B
B
V
T
P
L
A
R
T
A G
T
T W E
E
N
Z
Y
S
X
C M E
X
T
X
S
H Q O K N
H
C
V
P
X
Z
I
K
B
H X H
4. Wat past niet in het rijtje? washandje
E
V
E
I
X W G
E
O Y N R
– badeendje – oorstokje – deodorant
N
L
K H O R
D
E
I
O U
F
V N B
G M S O
I
W B
F
Y
wat …. Wil je veilig luisteren? Zet het volume op 60%!
5. Spelletjes spelen op je computer, tablet of gsm is leuk en leerrijk. Hoe noemen
1. 2.
we ‘computerspelletjes spelen’ nog?
(O ja! De meeste kinderen die deze hobby hebben, h ebben ook veel an-
3.
dere hobby’s. Bijvoorbeeld: uitstapjes
4.
maken met vrienden. Want ook dat is belangrijk!)
5.
rood
Waar of niet waar?
1. Beugels maken wondjes bij het zoenen. 2. Je geslachtsdeel aanraken zodat je opgewonden wordt, heet masturbatie of z elfbevrediging. 3. De eerste keer seks verloopt altijd vlot. 4. Een meisje bloedt altijd tijdens de eerste keer dat ze seks heeft. 5. Je kan van de eerste keer seks zwanger worden. 6. Je moet alleen bij de eerste keer een condoom gebruiken. 7. De pil is het beste middel om niet zwanger te geraken.
paars
Breng sfeer in je groep Probeer deze opdrachtjes uit met vrienden van school, de jeugdbeweging of de sportclub en je groep wordt nog leuker. Succes!
01 02 03 04 05
maandag Complimentjesdag! Zeg tegen 4 mensen (of meer!) iets wat ze goed doen of iets wat je leuk vindt aan hen.
dinsdag Spreek iemand aan die je nog niet zo goed kent. Zoek in 30 seconden 2 dingen die jullie delen.
woensdag Bedenk met je vrienden 10 leuke dingen om samen te doen. Bijvoorbeeld: een ijsje eten met discobolletjes op of overdag in je pyjama lopen. Hoe gekker, hoe beter!
donderdag Kies iemand die je wil helpen. Vraag wat je voor hem of haar kan doen. Bijvoorbeeld: zoek mee naar de sleutels van Jef of leg Sarah een vraagstuk uit.
vrijdag Verzamel 3 mensen. Schrijf elk 3 dingen op die je goed kan, 3 talenten dus. Speel dan Pictionary: teken een talent. De anderen raden welk talent het is en van wie het talent is.
geel
Test jezelf Op het internet kom je vaak Engelse woorden tegen. Ken jij ze? Verbind de woorden met de juiste betekenis!
6 account
4
downloaden
sexting
7
forum
5 1 streamen
8
2 app
cookies
hacken
3 A Een programma dat je op een smartphone of tablet installeert.
Op deze website stel je vragen of geef je antwoorden aan andere bezoekers.
B C
Muziek of een video afspelen op internet zonder dat je bestanden bewaart. Bijvoorbeeld: met YouTube of Spotify.
Inbreken op een website of in een computer. Of het wachtwoord van iemand anders stelen en zijn e-mailadres gebruiken.
D F Kleine bestandjes met informatie die een website opslaat op je computer. Bezoek je de website opnieuw? Dan onthoudt die bijvoorbeeld of jij de website in het Nederlands of Engels wil lezen.
E Bestanden kopiëren vanop internet. Die bestanden bewaar je op een gsm, een computer of een tablet.
G Sexy foto’s doorsturen met je smartphone of computer.
Je eigen profiel op een website. Je logt in met je eigen wachtwoord.
H
groen
Bescherm je tegen het scherm! Elke jongere staart ongeveer zes uur per dag naar een scherm. ÂBijvoorbeeld: naar je gsm als je sms’t, de laptop als je chat of gamet, het digibord of de pc in de klas, de tv. Zet al die schermen eens UIT. Kies je eigen www (wat - waarmee - waar) en duik de wereld in.
Vandaag ga ik ... Wat
Waarmee
Waar
1. knutselen 2. dansen 3. een kamp bouwen 4. koken 5. verkleden 6. geld verdienen 7. een wedstrijd verzinnen 8. versieren 9. lopen 10. verstoppertje spelen 11. schrijven 12. tikkertje spelen 13. zingen
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.
1. op zolder 2. op een sportveld 3. bij je grootouders 4. onder de tafel 5. in het bos 6. op straat 7. in de keuken 8. in een oude koffer 9. in bed 10. op het speelplein 11. in een (zelfgemaakte) tent
met een bal met lege doosjes met een pet met een stoel met oude sokken met fruit dat in huis is met een wc-rolletje met steentjes en takjes
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13