Doelen Magazine editie 7, sept okt nov 2014 by de Doelen

MAGAZINE ACHTERGRONDEN & CONCERTAGENDA SEP. OKT.NOV.2014

virtuozen: Colin Currie Slagwerkmagiër Colin Currie neemt plaats op de Red Sofa Human Requiem Een koor beweegt: exclusief interview met topdirigent Simon Halsey Valery Gergiev en WO-I Tussen toverwereld en traumaverwerking

DE DOELEN SINDS 1697 De geschiedenis van de Doelen wortelt in de Middeleeuwen. Toen was ‘de Doele(n)’ een plek binnen de stad waar het Schuttersgilde oefende in het schieten met pijl en boog op een doel. Na verloop van tijd kwamen de Schutters niet alleen meer om te schieten, maar ook om te drinken, om vrienden en kennissen te ontmoeten en om een spelletje te spelen. In 1697 kreeg de toen malige Doele toestemming om ook muzikale activiteiten te ondernemen. Daarmee kunnen we de lijn doortrekken tot nu. In het huidige gebouw gaan concerten hand in hand met de congresfunctie, en komen mensen samen om te genieten en te leren van muziek.

VOORWOORD

EEN NIEUW MAGAZINE IN EEN NIEUW SEIZOEN! Met het enorme aanbod in de komende maanden maken wij het u misschien moeilijk een keuze te maken. Eerst vindt het Rotterdam Philharmonic Gergiev Festival plaats, traditiegetrouw de prachtige opening van het seizoen. Dan volgen concerten van het Rundfunkchor Berlin, van Janine Jansen, Ivo Pogerelich en Tommy Emmanuel. U kunt uitzien naar een prachtige voortzetting van de succesvolle reeks Vrijdag in de Flip, een nieuwe opzet van de serie Lied (met een openingsconcert met Robert Holl!) en Colin Currie begint zijn ‘residence’ in de Doelen. U vindt het allemaal – en nog veel meer – in dit magazine. Wij zijn trots op dit brede aanbod. De Doelen organiseert zelf ruim 200 concerten per jaar en in totaal vinden hier meer dan 600 concerten per seizoen plaats. Dat brede aanbod kunnen we bieden door intensieve samenwerking met partners en concertorganisatoren. Natuurlijk met het Rotterdams Philharmonisch, maar ook met de Kamermuziekvereeniging, Jazz International Rotterdam, ensembles als het DoelenEnsemble en Sinfonia Rotterdam, Codarts, Hanson Zondagochtendconcerten, Motel Mozaïque, de Rotterdamse Schouwburg, Mystiek Productions – het is maar een greep uit de vele partners die er samen met ons voor zorgen dat de Doelen het muziekhuis van Rotterdam is. Het moederschip van de muziek, zoals wij zelf wel eens zeggen.

SPOTIFY PLAYLIST Beluister op Spotify de playlist van dit magazine. Met muziek van o.a. Colin Currie, Spinifex, oude tangomeesters en Rundfunkchor Berlin.

We proberen ervoor te zorgen dat musici én publiek zich echt thuis voelen in de Doelen. Dus behalve aan de inhoud, de software om zo te zeggen, werken we, zoals u wellicht gemerkt hebt, aan de ‘hardware’: ons gebouw. Nieuw dit seizoen zijn het Muziekplein (zie p. 50) en een winkel op de plaats van de voormalige kassahal. U kunt er niet alleen terecht voor concertkaartjes, maar ook voor van alles wat met muziek en met het brede aanbod van de Doelen te maken heeft: cd’s, platen, boeken, affiches, merchandise etc. Als u een cadeautje zoekt voor een muziekliefhebber kunt u bij de Doelenwinkel terecht, ook in de pauzes van concerten. Zo heeft de kassahal een veel levendiger functie gekregen, die ook van buitenaf goed zichtbaar is. Bovendien komt er nieuwe horeca in de Doelen, en ook de omgeving van het gebouw nadert langzamerhand de voltooiing. Het staat hier nooit stil! Gabriël Oostvogel directeur-voorzitter

DE DOELEN TIPT

TIPS OM NIET TE MISSEN 24 OKTOBER 31 OKTOBER

26 SEPTEMBER

Waan je in het echte india met Spinifex – Bollycore. ALYSIA VAN DIJK medewerker relatie management, de Doelen Iets meer dan een jaar geleden is het nu dat ik terugkeerde van een reis naar India. Gek genoeg kwam ik na thuiskomst pas voor het eerst in aanraking met de muziek van Priya Purushothaman. Toch waan ik me, wanneer ik naar haar stem luister, weer in een hobbelende bus richting Mumbai. Die beleving, in combinatie met de jazzklanken van Spinifex, maken me nu al nieuwsgierig. Bollywood meets jazz! Krijgt u ook al zin om u tijdens de seizoenopening van Vrijdag in de Flip te laten verrassen?! Kijk voor meer informatie over dit concert in de concertagenda op p.61.

23 OKTOBER

Ntjam Rosie neemt je mee en raakt je diep. MARIANNE VAN DE VELDE directeur Music Matters Een prachtige zangeres en een mooi mens. In 2010 heb ik een jaar lang met Ntjam Rosie mogen werken en dat was ongelooflijk inspirerend. Rosie weet wat ze wil, ze werkt keihard met focus op de toekomst. Als je zo nauw samenwerkt met een artiest gedurende een jaar, zie je iemand groeien en grenzen verleggen. De vele optredens die ze heeft gegeven de afgelopen jaren hebben haar op het podium ijzersterk gemaakt. Ze neemt je mee, pakt je in, raakt je diep. Ik kijk er enorm naar uit om haar weer te zien! Kijk voor meer informatie over dit concert in de concertagenda op p.70.

Filmbeelden maken de muziekbeleving nog intenser bij The Artist. MELISSA VAN DAALEM marketing en communicatie, de Doelen Een filmvertoning in de Grote Zaal van de Doelen met daarbij live uitgevoerde filmmuziek is een fantastische ervaring. De veelal speciaal voor de film gecomponeerde muziek is al prachtig op zich. De beelden maken de beleving nog intenser. Op sommige momenten word je aandacht geheel gegrepen door het filmbeeld, terwijl je daarna volledig opgaat in het spel van de musici en bijna vergeet dat je naar een film kijkt. Na films als de Lord of The Rings trilogie, Frankensteins Bruid en Gladiator verheug ik me ontzettend op The Artist, de Franse, zwijgende film in zwart-wit. Terug naar de oorsprong van de film, met prachtige muziek van Ludovic Bource. Nu al zin in! Kijk voor meer informatie over dit concert in de concertagenda op p.71.

Alexander Melnikov, de pianist die tovert. GUIDO VAN OORSCHOT muziekjournalist Ik kon m'n oren niet geloven. Zat ik in een Amsterdams café tegenover Alexander Melnikov, de bewonderde pianist die een overrompelende cd had gewijd aan de Preludes en Fuga's van Sjostakovitsj. Zei de Rus doodleuk: 'Het vervelendste waar ik bij mezelf tegenaan loop, is een soort kinderlijkheid. Ik heb geen muzikale identiteit.' Alsof Johan Cruijff zou zeggen: ik heb de ballen verstand van voetbal. Trap dus niet in de oprechte bescheidenheid van Alexander Melnikov. De man tovert. Toetsen, hamertjes, zangbodems, snaren: alles zwicht voor zijn dwingende muzikaliteit. Kijk voor meer informatie over dit concert in de concertagenda op p.70.

OOK EEN TIP? WAAROM IS JOUW FAVORIET JOUW FAVORIET? DEEL HET MET ONS! @deDoelen #tipdedoelen

INHOUD

CONCERTAGENDA UITGELICHT SEPTEMBER OKTOBER NOVEMBER

>> 52 >> 56 >> 63 >> 72

VOORWOORD

DE DOELEN TIPT programmering om niet te missen

INSTRUMENT IN BEELD de bandoneon

COLIN CURRIE interview met slagwerkmagiër

OP BEZOEK BIJ bezoekers aan het woord

DOELENCAMPUS toeschouwer wordt deelnemer

REACTIES

BESTEL EN WIN

PARTNERS Motel Mozaïque

HISTORIE ’t Winkeltje van Ansje van Brandenberg

KENNIS netjes genummerd...

VRIJDAG IN DE FLIP jazz meets Bollywood

ONDER DE LOEP het Rusland van Tsjaikovski

18 19

ANDERE GELUIDEN

THE BOOTLEG BEATLES dichterbij the Beatles zul je niet komen

SIMON HALSEY een koor beweegt

DE DOELEN STEUNFONDS als je bijdraagt aan een plek waar je graag komt, wordt die meer van jouzelf

TUSSEN TOVERWERELD EN TRAUMAVERWERKING Rotterdams Philharmonisch Orkest

ONMISBAAR checklist voorkomt verrassingen

IN ONTWIKKELING het Muziekplein, de ideale plek voor interactie

COLUMN FRANZ JOSEPH HAYDN

COLOFON

KUNSTROUTE marmerreliëf Frank Nix

INSTRUMENT IN BEELD

DE BANDONEON SCHERP EN DIRECT, WARM EN OMFLOERST INTERVIEW MET BANDONEONSPELER LEO VERVELDE door Elsbeth Grievink foto’s Sanne Donders

SPOTIFY PLAYLIST DE DOELEN TANGOMEESTERS

Beluister oude tangomeesters op de Spotify playlist. www.dedoelen.nl/spotify

Wanneer Leo een knop indrukt, gaat binnenin het stemblok een tongetje omhoog of omlaag. Het tegen elkaar duwen of lostrekken van de papieren vouwen, geeft effect aan de muziek.

Met zijn duim bedient Leo een metalen hendeltje bovenop de bandoneon. Hiermee kan hij een luchtklep aan de achterzijde van het instrument opentrekken en snel lucht in het instrument blazen.

Leo Vervelde is een van de beste bandoneonspelers van Nederland. Sinds de eerste kennismaking met het instrument, veertig jaar geleden, is zijn liefde voor het instrument alleen maar gegroeid. Eind jaren zeventig kreeg Leo Vervelde een plaat van de beroemde bandoneonspeler Ástor Piazzolla voor zijn zeventiende verjaardag. Het melancholische geluid betoverde hem. ‘Het was zo’n eigen klank. Scherp en direct aan de ene kant. Warm en omfloerst aan de andere. Dat instrument moet ik hebben, dacht ik.’ Niet veel later kreeg hij zijn eerste bandoneon. ‘Het liefst was ik meteen naar Buenos Aires gevlogen. Had ik het maar gedaan, dan had ik de grote namen van weleer daar nog live kunnen zien spelen.’

WARMBLOEDIG Door de dictatuur kwamen echter veel bandoneonspelers uit Argentinië naar Europa, waardoor Leo naar hun concerten kon gaan. Toen hij later voor het eerst in Argentinië kwam, werd hij geraakt door de gastvrije, warmbloedige aard van de Argentijnen. Hij kocht er een stokoude bandoneon, die hij in Duitsland zó goed liet opknappen, dat Julio Pane (een muzikale grootheid in Argentinië, red.) het dolgraag van Leo wilde overkopen. ‘Op een gegeven moment bood hij mij drie van zijn eigen bandoneons aan. Heel even heb ik getwijfeld. Maar ik besloot: nee, dit is mijn instrument. Ik heb het nog steeds, het is 82 jaar oud en geeft een prachtig, authentiek en uitgebalanceerd geluid.’

KILOMETERS MAKEN

Het middenstuk van de bandoneon heet balg. Deze rust op de knie van de bespeler. Door met zijn voet te tappen kan Leo felle accenten aanbrengen in de muziek.

Om goed tango te leren spelen, adviseert Leo zijn studenten altijd om op tango dansles te gaan. Naar de voeten van de dansers kijken, helpt ook. ‘Mits het goede dansers zijn natuurlijk.’

Samen met Carel Kraayenhof richtte Leo Sexteto Canyengue op. Tegenwoordig is hij Head of Studies van de vakgroep Argentijnse Tango en Adviseur voor Wereldmuziek bij Codarts en speelt hij vaak in de Doelen met zijn eigen tango-orkest OTRA. Bandoneon spelen is erg moeilijk en vereist ontzettend veel oefening. Op Leo’s bandoneon zitten zowel links als rechts 71 knoppen, die je allemaal niet kunt zien tijdens het spelen. ‘Je moet echt kilometers maken om überhaupt Vader Jakob te kunnen spelen.’ •

BESTEL KAARTEN 20 JAAR GRAN ORQUESTA TÍPICA OTRA ZA 4 OKTOBER De stempel AA staat voor Alfred Arnold, de Duitse bandoneonfabriek die voor de oorlog duizenden bandoneons produceerde, waarvan 80% naar Argentinië ging. Na de val van de Berlijnse Muur zijn er drie bouwers die opnieuw zijn begonnen met het maken van bandoneons op de wijze van AA.

De bandoneon stamt af van het Chinese blaasinstrument Cheng en heeft ook duidelijk verwantschap met de accordeon en de trekzak. Het grootste verschil is dat elke knop op de bandoneon een eigen toon geeft, in plaats van een akkoord.

Jubileumconcert Gran Orquesta Típica OTRA met Leo Vervelde. voor meer informatie zie p. 64 of bestel direct online: www.dedoelen.nl

VIRTUOZEN

WAT MAAKT DIT CONCERT BIJZONDER? Neil Wallace hoofd programmering Wat een voorrecht om Colin als Red Sofa artist in residence over de vloer te hebben! Welgeteld vijf keer treedt hij op in de Doelen, en elke keer laat hij een andere kant van zijn waanzinnige talenten zien. Ik ben bijzonder blij met het begin van zijn serie: een energieke aftrap met ons eigen Doelenkwartet ĂŠn twee slagwerkers van het Rotterdams Philharmonisch. Absoluut niet te missen.

COLINTAN CURRIE DUN

SLAGWERKMAGIËR COLIN CURRIE NEEMT PLAATS OP DE RED SOFA

door Guido van Oorschot foto’s Sanne Donders en Colin Currie

Wie de meest virtuoze slagwerker ter wereld zoekt, komt al gauw terecht bij Colin Currie. Als Red Sofa artist in residence geeft de 37-jarige Schot dit seizoen vijf concerten in de Doelen. Hij treedt op met de beste Rotterdamse ensembles, maar ook met zijn eigen vermaarde Colin Currie Group.

COLIN CURRIE

‘Steve Reich is een vaderfiguur voor iedere percussionist die hedendaagse muziek speelt. Hij heeft ons vak verrijkt met baanbrekende werken.’ Colin Currie in gesprek met Steve Reich

COLIN CURRIE De serie heet Frappez Toujours. Wat wordt de rode draad? Ik presenteer aansprekende, hedendaagse slagwerkmuziek in een brede waaier aan stijlen. Tijdens het brainstormen had ik zo veel stukken paraat, dat het nog lastig was om te kiezen. Gelukkig pakte het overleg met de Doelen vruchtbaar uit. Ik heb eerlijk gezegd nooit eerder samengewerkt met een concertzaal die zijn luisteraars zo voorop stelt. De vraag luidde steeds: wat is het beste voor ons publiek? Muziek van Steve Reich, bijvoorbeeld. Tijdens het openings concert klinkt de hit Drumming (Part I). Het slotconcert ruimt u zelfs helemaal in voor Reich. In mijn jongensjaren was hij al mijn held. Steve Reich is een vaderfiguur voor iedere percussionist die hedendaagse muziek speelt. Misschien is hij wel de belangrijkste slagwerkcomponist überhaupt. Reich heeft ons vak verrijkt met baanbrekende

werken. Sinds ik tien jaar geleden de Colin Currie Group heb opgericht, hebben we zijn muziek ontzettend vaak gespeeld. Ik heb hem persoonlijk leren kennen en kan in alle oprechtheid zeggen dat hij een fan is van onze groep. In de Doelen spelen we de Nederlandse première van Reichs Quartet, een briljant nieuw stuk dat snel z'n weg zal vinden in de Hollandse slagwerkwereld. U hebt ook een wereldpremière in petto: nieuw werk van de Britse componist Dave Maric. Waarom gunt u zo'n eerste uitvoering aan Rotterdam, en niet aan steden als Londen, Berlijn of New York? Met de Doelen heb ik een innig contact sinds ik er in 2011 het slagwerkconcert van Joey Roukens in première heb gebracht. Nu, als artist in residence, mocht ik van de Doelen nieuwe muziek bestellen bij een componist naar keuze.

SLAGWERKER COLIN CURRIE 1976: geboren in Schotland » 1998: studeert af aan de Royal Academy of Music in Londen » 2003: wordt gekozen tot BBC Radio 3 New Generation Artist » 2005: ontvangt de Borletti Buitoni Trust Award » 2011: speelt de wereldpremière van Joey Roukens' Percussion Concerto » 2014: speelt de wereldpremière van Louis Andriessens Tapdance » Colin Currie is Visiting Professor aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag, zie ook www.colincurrie.com.

de wereld van Colin Currie in verzamelde beelden van zijn twitter account (@colincurrieperc)

COLIN CURRIE

‘Stokjes, vellen, metaal: alles wat een magische slagwerksfeer kan scheppen doet mee!’ Kost het veel tijd om een componist in te wijden in de onafzienbare klankwereld van het slagwerk? Soms wel, maar Dave Maric is een geval apart. Hij is de componist wiens werk ik de afgelopen jaren het meest heb gespeeld. Hij heeft al zo veel voor mij geschreven dat ik met gemak de cd Borrowed Time heb kunnen vullen. Wat is Marics geheim? Hij heeft een verbluffend instinct voor slagwerk. Bovendien weet hij me steeds op een aangename manier te verrassen. Van zijn nieuwe stuk heb ik nog geen noot gezien, ik ken alleen de titel: Trophic Cascades. Ik heb Dave gevraagd of hij een werk wil schrijven voor dezelfde bezetting als de beroemde Sonate van Bartók: twee slagwerkers en twee piano's. De pianisten in Rotterdam zijn kanjers: Ralph van Raat en Maarten van Veen. Een collega-slagwerker bespeelt de pauken, zelf ga ik aan de slag met allerlei ongebruikelijke instrumenten. Die moeten we deels nog kiezen. Stokjes, vellen, metaal: alles wat een magische slagwerksfeer kan scheppen doet mee! •

STEVE REICH

VIRTUOZEN

‘I decided it was important to go to Africa myself and learn some drumming by drumming.’ In de zomer van 1970 gaat Steve Reich naar Accra, de hoofdstad van Ghana. Daar studeert hij slagwerk bij een meesterdrummer van de Ewe-stam. Dit inspireert hem tot Drumming (1971), een mijlpaal uit zijn oeuvre. Geen klanknabootsing van Afrikaanse muziek, maar het is de structuur van Afrikaanse trommelmuziek die als inspiratiebron dient.

de wereld van Colin Currie in verzamelde beelden van zijn twitter account (@colincurrieperc)

BESTEL KAARTEN COLIN CURRIE RED SOFA ARTIST IN RESIDENCE 2014 DI 23 SEPTEMBER

Colin Currie, DoelenKwartet en slagwerkers van het Rotterdams Philharmonisch Orkest o.a. Elliott Carter Figment V en Steve Reich Drumming (deel 1)

DO 27 NOVEMBER

Codarts Ensemble, Colin Currie, slagwerkers van Codarts werken van o.a. Julia Wolfe, Steve Reich, Iannis Xenakis en Elliott Carter

2015 VR 30 JANUARI

Rotterdams Philharmonisch Orkest o.l.v. Pietari Inkinen, m.m.v. Colin Currie Kalevi Aho Sieidi, concert voor slagwerk en orkest (Nederlandse première) Sibelius Lemminkäinen Suite

WO 25 FEBRUARI

DoelenEnsemble, Colin Currie, Benjamin Ramirez pauken, Maarten van Veen en Ralph van Raat piano Bartók Sonate voor 2 piano’s en slagwerk Adams Hallelujah junction Maric Nieuw werk (wereldpremière)

WO 8 APRIL

Colin Currie Group Reich Music for Pieces of Wood; Sextet; Quartet (Nederlandse première); Mallet Quartet voor meer informatie zie de concertagenda of bestel direct online: www.dedoelen.nl

DOELENCAMPUS

CONCERTBELEVING De laatste jaren heeft de Doelen zijn activiteiten op het gebied van educatie sterk uitgebreid met inleidingen, nabesprekingen, workshops, (online) cursussen, debatten en openbare masterclasses. Deze activiteiten vallen onder de term DoelenCampus.

TOESCHOUWER WORDT DEELNEMER door Elsbeth Grievink

De grens tussen de musici op het podium en de toeschouwers in de zaal is aan het vervagen. Steeds vaker geven we u de kans om actief deel uit te maken van een voorstelling. Ons doel? U een concertbeleving bieden die u nooit meer vergeet.

Gezinsworkshop gamelan

De aanmeldingen stroomden binnen toen de percussieworkshop Water bij Tan Duns Water Passion aangekondigd werd op de website van de Doelen. Helaas waren de plaatsen beperkt en konden er ‘maar’ veertig mensen meedoen. Gehuld in poncho’s kregen ze vlak voor het concert percussieles van een slagwerkdocent, met water in de hoofdrol. Het werd een letterlijk spetterende workshop, met veel emmers en bekers, waar ook het overige publiek van mocht meegenieten. Ze zagen met eigen ogen hoe lastig het bespelen van een waterinstrument is. De workshopdeelnemers ondervonden dat aan den lijve. Twee maanden eerder vond de Celtic & Balfolk Night plaats in de Doelen. Tot ons genoegen waagden meer

dan duizend enthousiastelingen zich spontaan op de dansvloer om de fijne kneepjes van het simultaandansen te leren, opgezweept door Keltische live acts en Balfolkmuziek. Het zijn voorbeelden van projecten in de Doelen waarin het publiek een actieve rol had en de afstand tussen hen en de musici was geminimaliseerd, om de muziek nog intenser te beleven. Al jaren organiseren we met dit doel inleidingen, nabesprekingen en open klankrepetities. Maar ook peuter concerten waarbij de kleintjes rond een piano mogen scharrelen, is een manier om de muziek dichterbij te brengen.

De reacties van bezoekers zijn doorgaans zeer enthousiast. Maar niet alleen voor hen is publieksparticipatie nieuw en inspirerend. Oók de musici ervaren het contact met hun publiek als meerwaarde. De intimiteit die ontstaat als je – letterlijk – dichterbij elkaar komt, inspireert beide partijen. HEEL DICHTBIJ Dat het animo onder onze bezoekers voor onze participatieprojecten zo groot is, vinden we fantastisch. Het stimuleert ons om het aanbod uit te breiden. Komend seizoen valt er daarom opnieuw van alles te beleven in de Doelen en op locatie. Human Requiem op 24 en 25 september is zo’n voorstelling

DOELENCAMPUS

waarbij er nauwelijks een scheiding is tussen zangers, pianisten, solisten en toeschouwer. De voorstelling is afkomstig uit het atelier van de Duitse choreografe Sasha Waltz en wordt uitgevoerd in de compleet leeggehaalde Grote Zaal van de Rotterdamse Schouwburg. Het beroemde Rundfunkchor Berlin en dirigent Simon Halsey nodigen u uit in hun midden en ook solisten Sophie Klussmann en Konrad Jarnot laten u heel dichtbij komen. Doordat u tussen de makers zit, en soms concrete opdrachten van hen krijgt, wordt u onderdeel van het stuk en krijgt de muziek de kans om onder uw huid te kruipen. Dit is hét moment om Brahms’ Requiem op een manier te ervaren zoals u het nog nooit heeft ervaren.

Eric Vloeimans en fans

FLAMENCO EN TANGO Soms geven bepaalde voorstellingen ons ook aanleiding tot het organiseren van een speciale thema-avond, zoals de dans voorstelling van het Andalusische danstalent Alvaro Paños. We hebben de handen ineen geslagen met de Flamenco-afdeling van Codarts, Dansschool Rosa de Compás en Mundo Flamenco om een uitgebreid pro gramma te presenteren met concerten, muziek- en dansworkshops, film, inleidingen en een flamenco informatiemarkt op zater dag 15 november. Twee weken later, op 29 november, doen we dat dunnetjes over met een Tango Special. Eén middag en een avond staan met concerten, films, een masterclass, een dansworkshop en een informatiemarkt compleet in het teken van de tango, met het befaamde, jonge tango-orkest El Arranque als headliner.

We hopen van harte dat u zich weer laat verleiden tot nieuwe ervaringen in onze zalen maar ook op locatie daarbuiten. Omdat wij geloven dat de verdieping die onze inleidingen, nabesprekingen en masterclasses bieden de concertbeleving versterken, net als een avond woest simultaandansen of een middag gamelan spelen dat doen, hetzij op een iets andere manier. Door mee te doen bezorgt u niet alleen uzelf een bijzondere ervaring, maar óók de musici, die hierdoor de kans krijgen veel directer en intiemer met u te communiceren. Win win, zeggen wij. •

BESTEL KAARTEN GAMELANWORKSHOP ZA 20 SEPTEMBER voor meer informatie zie p. 59

HUMAN REQUIEM WO 24 EN DO 25 SEPTEMBER

zie ook de concertagenda op p.60

FLAMENCO SPECIAL ALVARO PAÑOS ZA 15 NOVEMBER voor meer informatie zie p. 76

Workshop water

‘De intimiteit die ontstaat als je – letterlijk – dichterbij elkaar komt, geeft beide partijen een boost.’

De ultieme vorm van participatie is natuurlijk samen muziek maken. Heeft u altijd al eens op de Indonesische gamelan willen spelen? Op 20 september is uw kans, tijdens een workshop die geschikt is voor het hele gezin. Speciaal voor deze workshop mogen we muziekinstrumenten lenen van Wereld museum Rotterdam. Ze zijn een lust voor het oog!

Human Requiem wordt mede mogelijk gemaakt door:

Van Cappellen Stichting

TANGO SPECIAL EL ARRANQUE ZA 29 NOVEMBER

voor meer informatie zie p. 81 Bestel direct online: www.dedoelen.nl

BESTEL EN WIN

DE MOOISTE PRIJZEN... FILM THE ARTIST

CONCERTSERIE SAMEN BELEVEN U heeft vast wel eens in de concert zaal aan een kennis, vriend of familielid gedacht en tegen u zelf gezegd: ‘eigenlijk had hij/zij dit concert ook moeten beleven’. Daarom een bijzondere prijs voor alle abonnementhouders van de Doelen. Kent u iemand die u een serie cadeau zou willen doen? Laat ons dat weten via communicatie@dedoelen.nl, onder vermelding van de serie die u zelf bezoekt. De vijf leukste inzendingen krijgen de kans om twee extra mensen uit te nodigen voor ‘hun’ serie.

BOEK VAN HET WESTELIJK FRONT GEEN NIEUWS In november start in de Doelen de concertserie De Groote Oorlog, waarin we met muziek, lied en poëzie kijken naar de plek die muziek en kunstenaars innamen tijdens de Eerste Wereldoorlog. Over deze oorlog zijn ontelbaar veel boeken geschreven. Een van de indrukwekkendste en bekendste romans is Van het westelijk front geen nieuws van Erich Maria Remarque, zelf een veteraan van deze oorlog. Het is een aangrijpend verslag van een jonge soldaat die de verschrikkingen van de oorlog beschrijft. Onder alle abonnementhouders van de serie De Groote Oorlog, verloten we vijf exemplaren van dit boek. Kijk op www.dedoelen.nl/degroteoorlog voor een overzicht van deze muziekserie en om te bestellen.

Hollywood, 1927. George Valentin is knap, charismatisch en de grote ster van de 'stomme film'. Wanneer de geluidsfilm zijn intrede maakt, raakt de carrière van George in het slop. De carrière van de opkomende jonge actrice Peppy Miller, schiet juist als een raket omhoog. Zij biedt hulp aan George om terug op het witte doek te verschijnen. Het is in het kort het verhaal van The Artist, een Franse stomme film uit 2011 die in zwart-wit opgenomen werd en met prijzen werd overladen, waaronder vijf Academy Awards, drie Golden Globes en een Bafta. Kans maken op deze film op dvd? Mail uw gegevens o.v.v. The Artist naar communicatie@dedoelen.nl.

TIP: THE ARTIST LIVE Op 31 oktober speelt het Rotterdams Philharmonisch live de muziek van The Artist bij vertoning van de film op groot scherm. Zie de concertagenda p.71 voor meer informatie.

Prijswinnaars ontvangen bericht. Over de uitslag kan niet gecorrespondeerd worden.

CD DE POËTISCHE KAMERJAZZ VAN ESTAFEST Eno Supo heet de nieuwste cd van jazzkwartet Estafest. De cd werd jubelend ontvangen door de pers: ‘intens en reflectief, met noten die lijken te ademen’, vond NRC en de Volkskrant schreef ‘wat goed dat rietblazer Mete Erker, violist Oene van Geel, gitarist Anton Goudsmit en pianist Jeroen van Vliet hun drie jaar geleden verschenen plaat Live! eindelijk een vervolg hebben gegeven’. De heren spelen de muziek van Eno Supo op 24 oktober live in de Doelen (zie concertagenda p.70). Thuis genieten kan met deze prijs, want we mogen drie cd’s verloten. Om kans te maken mailt u uw gegevens o.v.v. Eno Supo naar communicatie@dedoelen.nl.

HISTORIE

WEET U NOG? door Elsbeth Grievink met dank aan Roland Vonk

Niet ál onze bezoekers zullen het zich herinneren, maar van 1966 tot 1972 huisde er een heus café chantant in de Doelen: ’t Winkeltje van Ansje van Brandenberg. Voor onze jonge lezers: Ansje van Brandenberg was een van de eerste tv-personalities van ons land. Begin jaren vijftig kwam ze voor het eerst op de buis als musicalster, in de jaren zestig werkte ze als omroepster voor de VARA en daarna werd ze een van de vertrouwde gezichten van de NCRV. Daarbuiten runde ze in Rotterdam een eigen podium, waar ze kon doen wat ze het liefst deed: zingen en acteren. Een plek om je te amuseren, een soort caféchantant. Het heette ’t Winkeltje en was een begrip. Voor ‘t Winkeltje in de Doelen terechtkwam, beleefde het twee succesvolle jaren aan Haringvliet 94. Hier was plek voor zo’n 85 bezoekers, voor wie Ansje met plezier optrad. Bezoekers bepaalden zelf wat Ansje zong. Ze konden kruisjes zetten op het schoolbord bij

de ingang, waarop Ansje titels van liedjes had geschreven. In nog geen twee jaar tijd ontving ze 120.000 bezoekers in ‘t Winkeltje. Toen ’t Winkeltje aan het Haringvliet moest sluiten, omdat de ruimte niet meer voldeed, vond Ansje een nieuw thuis in de kelder van de Doelen, onder restaurant De Harmonie, dat toen in ons pand zat. Avond aan avond werden 135 gasten door Ansje geëntertaind. Eens per jaar kwam ze met een heel nieuw programma, dat dan werd uitgezonden door de NCRV. Maar er traden ook gasten op in ‘t Winkeltje, zoals Frans Halsema, Jos Brink, Luc Lutz en Saskia en Serge. In 1972 sloot Ansje haar cabaretcafé in de Doelen en verhuisde ze naar Nieuwe Binnenweg 57B. Daar heeft ze het nog vijftien maanden volgehouden, toen was het genoeg geweest voor Ansje. Vandaag de dag woont Ansje in Spanje. Ze is 81 jaar. •

MIJLPALEN

De opening van ’t Winkeltje op 6 september 1967 is een van de vele historische mijlpalen van de Doelen. Heb je ook mooie herinneringen aan gebeurtenissen in de Doelen? Maak de historie van de Doelen compleet met oude foto's, video's of andere informatie. Mail ze naar communicatie@dedoelen.nl of plaats je foto's op onze Facebookpagina.

VRIJDAG IN DE FLIP

De Flip, zo noemen Doelenmedewerkers de Eduard Flipse Zaal liefkozend. In de intimiteit van deze zaal vindt iedere vrijdagavond een eigenzinnig, verrassend concert plaats. Na afloop van het concert is er een meet & greet met de artiesten en draait de artiest van die avond muziek die hem of haar inspireert. Vrijdag in de Flip: de intimiteit van een club, met de kwaliteit van een concertzaal.

VRIJDAG IN DE FLIP PROGRAMMA SEPTEMBER– NOVEMBER 26 SEPTEMBER

Spinifex opent Vrijdag in de Flip in Bollywood-stijl. p. 61

3 OKTOBER

Re:Freshed presents Pink Oculus

p. 63

10 OKTOBER Maya Sapera

Met zijn band Spinifex verzorgt altsaxofonist Tobias Klein de opening van het nieuwe seizoen Vrijdag in de Flip. ‘Rock, jazz en Indiase klassieke muziek gaan heel goed samen.’

Beluister het programma van Vrijdag in de Flip op onze Spotify playlist. www.dedoelen.nl/spotify

NIEUW: KNIPKAART Met de Vrijdag in de Flip Knipkaart bezoekt u voor € 55 vier concerten naar keuze in de reeks Vrijdag in de Flip. Bestel de knipkaart via www.dedoelen.nl/vrijdagindeflip

17 OKTOBER Pure, eenvoudige flamenco door Cuadro Flamenco Irene Álvarez. p. 68

24 OKTOBER

Estafest speelt Eno Supo, de muziek van hun nieuwste cd. p. 70

door Gilles de Sitter

SPOTIFY PLAYLIST

Ontmoeting tussen jazzpianist Mike del Ferro en vocaliste en gitariste Ceumar. p.66

Op het eerste gezicht lijkt het meer een fusionband dan de onconventionele formatie die Spinifex in werkelijkheid is. Maar achter de jazz- en rock georiënteerde groep gaat een wereld schuil van eeuwenoude muziekgenres uit India en Turkije. De band Spinifex begon in 2006 als negenkoppig orkest. Eigenlijk fungeerde de groep als paraplu voor verschillende projecten die Tobias Klein (Saarbrücken, 1967) als saxofonist en artistiek leider van Spinifex ondernam met trompettist Gijs Levelt. ‘Eerst deden we projecten met een hoop blazers, de Spinifex Tuba Band, een soort brassband. Later zijn we samenwerkingen aangegaan met allerlei internationale musici uit Frankrijk, Duitsland en India. Dat was geweldig, maar praktisch is zo’n grote band niet. We wilden vaker spelen en voelden sterk de behoefte met een kleinere bezetting verder te gaan.’ Spinifex slankte af tot een kwintet en werd meer rock georiënteerd. Voor hun nieuwe avontuur BOLLYCORE nodigde Klein twee kunstenaars uit: de Indiase zangeres Priya Purushothaman en de Belgische danseres Maya Sapera. ‘Maya is gespecialiseerd in oriëntaalse dans, met name in de klassieke dansstijlen uit het noorden en zuiden van India. Maar ze kent de Bollywooddans ook goed. Ze beweegt constant tussen de traditie en de moderniteit. Ze voegt een sterk verhalend element toe.’ •

31 OKTOBER

Lunatree, een van de meest eigenwijze en avontuurlijke ensembles van ons land.

7 NOVEMBER Jubileumconcert van het grensverleggende Artvark Saxophone Quartet.

p.74

14 NOVEMBER

Music Matters presents: kakelvers talent on stage! p.76

21 NOVEMBER Sketches of Spain (1959) van Miles Davis opnieuw tot leven gebracht door Codarts & Royal Conservatory Large Ensemble. p.78

28 NOVEMBER

Made in Rotterdam biedt verrassende optredens van de talenten van Codarts. p.80 Jazzconcerten i.s.m.

‘Flipse, de jonge, energieke, stond met het bekende vuur te dirigeren. Zijn colbertje had hij natuurlijk al lang afgelegd, dat is hem te lastig als hij de vonkenspettende muziek van ’n Fransch componist moet instuderen.’ (Groot Rotterdam, 3 november 1933)

p. 71

Bestel direct online: www.dedoelen.nl

ANDERE GELUIDEN

WWW.QOBUZ.COM

WWW.ALLOFBACH.COM

ALLES OVER BACH All of Bach is een bijzonder project van de Nederlandse Bachvereniging. In aanloop naar het honderdjarig jubileum van het ensemble in seizoen 2021-2022, wil het ALLE werken van Bach uitvoeren en opnemen. Op de website www.allofbach.com plaatst het ensemble iedere vrijdag nieuwe concertopnames. Ieder muziekstuk van Bach heeft een eigen pagina en u kunt kiezen uit de concertregistratie, interviews, achtergrondinformatie en publieksreacties. En het fijnste van alles: elk werk is compleet te zien en te beluisteren.

QOBUZ

Qobuz is de eerste online muziekdienst die in hifikwaliteit toegang biedt tot alle labels (grote en onafhankelijke) en tot alle artiesten in alle muziekstijlen. En behalve heel veel muziek luisteren in HD-kwaliteit, kunt u hier ook het laatste muzieknieuws vinden, naast interviews, video's, artikelen en foto's. Een proefabonnement is gratis, daarna kunt u kiezen voor meerdere abonnementsvormen. www.qobuz.com

TALKSHOW

DE DERDE DINSDAG Wat mag je de komende maand echt niet missen op cultureel gebied in Rotterdam? De rondreizende culturele talkshow De Derde Dinsdag geeft in anderhalf uur een highspeed update over wat er speelt in de stad met korte interviews, performances, filmpreviews, theaterscènes en live muziek. Iedere editie van deze cultuurshow vindt plaats op een andere Rotterdamse plek. www.dederdedinsdag.org

FESTIVAL

24UUR CULTUUR Het nieuwe culturele seizoen trapt in 2014 af op zaterdag 13 september om 17.00 uur. Geen brave Uitmarkt, maar 24 uur lang cultuur muziek, theater, dans, kunst, design & film op meer dan 75 locaties! Bezoekers krijgen de kans om een etmaal lang – het feest gaat dag en nacht door – te proeven en te genieten van een aantrekkelijk, afwisselend en verrassend programma. www.24uurcultuurrotterdam.nl

FILM EN CONCERT

DE DOELEN IN IEPER

Dit jaar wordt het begin van de Eerste Wereldoorlog, 100 jaar geleden, herdacht. Ook de Doelen staat uitgebreid stil bij deze gebeurtenis met een aantal concerten met kamermuziek, liederen, getuigenissen en poëzie. We laten zien dat muziek en zang toch een rol speelden in het verhaal. Ter ondersteuning van deze concerten reisden filmmaker Tessa Joosse, bariton Maarten Koningsberger en musicoloog Huib Ramaer op verzoek van de Doelen af naar Ieper waar in De Groote Oorlog hevig is gevochten. Bekijk deze indrukwekkende DoelenCampus-film op ww.dedoelen.nl/degroteoorlog

KUNSTROUTE

MARMERRELIËF FRANK NIX foto Tom Gosselaar

KUNSTROUTE Wandelend door de Doelen komt u bijzondere en waardevolle kunstwerken tegen. Kunstwerken die de Doelen onder andere te danken heeft aan de percentageregeling voor beeldende kunst, die voorschreef dat 1% van de bouwkosten van overheidsgebouwen aan kunst moest worden besteed. Graag laten we u kennismaken met de vele kunstwerken die de Doelen rijk is. Haal voorafgaand aan uw concertbezoek de Kunstroute bij de kassa en verdiep uzelf in de Doelen niet alleen in muziek, maar ook in de beeldende kunst.

MEER KUNST IN DE DOELEN? – Bezoek www.dedoelen.nl/kunst voor uitgebreidere informatie over de kunstwerken in de Doelen. – De Kunstroute is onderdeel van DoelenCampus. Bezoek www.dedoelen.nl/campus voor meer informatie. – Uw reactie is welkom! Beschikt u over interessante aanvullende informatie over de kunstwerken in de Doelen? Of bent u al jaren enthousiast over een van de kunstwerken in het gebouw? Laat het ons weten via communicatie@dedoelen.nl.

Na zijn academietijd in Gent vestigde de in NederlandsIndië geboren en opgegroeide kunstenaar Frank Nix (1934-2008) zich in Rotterdam. In deze dynamische stad, volop in de wederopbouw, werd Nix betrokken bij het inrichten van gebouwen. Hij maakte onder meer muurschilderingen en wanddecoraties voor kantoor gebouwen, directiekamers en salons van luxe zeeschepen, zoals het ss Rotterdam. Aanvankelijk gebruikte hij hiervoor motieven uit de plantenen dierenwereld. Voor de Doelen vervaardigde Nix in 1965 een gebeiteld marmerreliëf met motieven uit de muziekwereld. Het hele oppervlak is minutieus doorwerkt, een spannend spel tussen iele en bolle vormen. U vindt het reliëf in de Port of Rotterdam Foyer (eerste etage). •

COSÌ FAN TUTTE

BAANBREKERS

WAT MAAKT DIT CONCERT BIJZONDER? Neil Wallace hoofd programmering

Vorig jaar woonde ik een van de laatste uitvoeringen van Human Requiem in Berlijn bij. Voor mij werkelijk een van de mooiste en ontroerendste belevenissen van de afgelopen tien jaar – een waar hoogtepunt. Dankzij ons partnerschap met de Rotterdamse Schouwburg en de steun van subsidieverstrekkers is het ons gelukt om twee uitvoeringen in Rotterdam te presenteren.

SIMON HALSEY

EEN KOOR BEWEEGT EXCLUSIEF INTERVIEW MET TOPDIRIGENT SIMON HALSEY

door Marjolein Holtbernd-Streevelaar foto’s Sanne Donders en Matthias Heyde

Middenin een overvol programma van het Rundfunkchor Berlin hebben wij voor het Doelen Magazine een afspraak met Simon Halsey voor foto’s, een exclusief interview en het bijwonen van een repetitie. De drukbezette, tot de wereldtop behorende koordirigent vertelt over de bijzondere projecten die hij in september in Rotterdam gaat brengen. TWITTER VRAGENUURTJE MET HOOFD PROGRAMMERING NEIL WALLACE DO 18 SEPTEMBER, 19:00 UUR Waar haalt Neil zijn inspiratie vandaan? Waarom nou juist dát concert in de Doelen? Grijp de kans om je vragen persoonlijk aan Neil te stellen tijdens het Twitter vragenuurtje. @dedoelen #HalloNeil

Vijf dagen lang strijkt hij op uitnodiging van de Doelen met zijn koor neer in de Maasstad. U kunt van de overweldigende klank van het koor in twee unieke projecten genieten: de prachtige Vespers van Rachmaninov (een van de allermooiste koorwerken) én het Human Requiem – het ontroerende Deutsches Requiem van Brahms in een bijzondere regie, waarin het publiek in dit enorme klankdrama wordt opgenomen en alles van heel nabij mag beleven.

‘Je zou kunnen zeggen dat het Human Requiem de optimale realisering is van onze gezamenlijke reis in de afgelopen jaren: het koor bezit nu een immense flexibiliteit en is bereid om bergen te verzetten.’

Met de scènische uitvoeringen van Human Requiem heeft u met het Rundfunkchor Berlin sinds de première in 2012 duizenden mensen weten te ontroeren. De pers jubelt en juicht en zelfs de Brahms-kenners zijn vol bewondering... Wat heeft u de moed gegeven om aan dit gigantische project te beginnen? ‘Tien jaar geleden zagen we de dreigende catastrofe voor een bijzonder, maar kwetsbaar genre als koorconcerten onher roepelijk naderbij komen. Dit fantastische Rundfunkchor Berlin genoot overal een groot aanzien, maar toch bleef het koor te onopvallend.’ Een enorme ‘aandachtstrekker’ bleken de zogenaamde meezingconcerten te zijn: ‘Sinds 2003 hebben we ieder jaar zingende amateurs uitgenodigd om met bijvoorbeeld Carmina Burana of Mozarts Requiem mee te zingen. Dat betekende dus al gauw zo’n 1300 koorzangers:

amateurs samen met de beroepszangers van het Rundfunkchor, die de ruimte van de beroemde, voor velen ‘heilige’ Philharmonie in Berlijn vulden met koorzang.’ Sinds 2003 werkt u met het initiatief Broadening the Scope of Choral Music. Kon daarmee inderdaad de publieke interesse voor koormuziek nog verder worden uitgebreid? ‘Voor mij is en blijft voor de zogenaamde klassieke muziek de dialoog, de communicatie naar buiten toe een van de belangrijkste drijfveren. Met onze educatieve projecten gaan we als professionele zangers naar de scholen toe, geven koorworkshops en nodigen ten slotte alle groepen uit om in de Philharmonie samen met het hele Rundfunkchor te komen zingen. Ook deze ‘Liederbörse’ is ieder jaar weer een enorm succes in de stad. Ons motto daarbij is: iedereen kan zingen!

SIMON HALSEY

SIMON HALSEY EN HET RUNDFUNKCHOR BERLIN 'Zoveel mogelijk mensen met de best mogelijke koormuziek in aanraking brengen!' Onder dit motto wist het bekende Rundfunkchor Berlin samen met hun ongeëvenaarde dirigent Simon Halsey met uitzonderlijke concerten en experimentele projecten de koormuziek in Berlijn, maar ook ver daarbuiten, weer 'op de agenda' te zetten. Dit internationale topkoor in Rotterdam te gast te hebben, is een grote eer. De Engelse, internationaal gerenommeerde dirigent Simon Halsey (1958) heeft met diverse internationale topkoren belangrijke hoogtepunten uit de koormuziek kunnen rea liseren. Met zijn grote vakkundigheid en zijn aanstekelijk enthousiasme weet hij steeds weer al 'zijn' zangers en luisteraars in vervoering te brengen en te overtuigen van zijn liefde voor de koormuziek.

Waarom niet ook mensen in leidinggevende posities in het bedrijfsleven zien aan te spreken? Het jaarlijks nieuw samen gestelde 'Leaderchor' brengt samen met leden van het koor na een korte, maar intensieve repetitiefase op hoog niveau een koorconcert tot stand. Koorconcerten zijn sindsdien zelfs ‘prime news’ in de grote financiële dagbladen. Het Berliner Rundfunkchor was omstreeks 2005 zelfs ‘in’ geworden in het hippe Berlijn. Het échte experimenteren kon daarna pas goed van start gaan met gedeeltelijk scenische interpretaties van grote koorwerken. Hierbij wordt zonder noten gezongen, zodat het koor veel vrijer is in zijn bewegingen. Op de toehoorders maakt dit een enorm positieve indruk. Een van de eerste scenische projecten was op wens van Simon Rattle Bachs Matthäus-Passion in de regie van Peter Sellars – een magnifieke, ongelofelijk intensieve en effectieve samen werking. De respons bij publiek en pers was enorm.’ Waren alle koorleden dan zo gemakkelijk voor deze nogal ongebruikelijke acties te enthousiasmeren? ‘De eerste repetitie met Sellars was hiervoor de beste leerschool: hallo, gaat u alstublieft allemaal op de grond liggen… en daar lag plotseling iedereen languit op de grond!’ (ter illustratie werpt Simon Halsey zich voor onze voeten midden in de hotellobby languit op de grond!) ‘Voor de teamgeest en flexibiliteit in het koor waren dit uiterst waardevolle ervaringen.’ De tijd was dus inmiddels rijp voor een project als Human Requiem, waarom speciaal dit hoogtepunt uit het oeuvre van Brahms? ‘Ein deutsches Requiem is het absolute lievelingswerk van het Rundfunkchor. Tegelijkertijd is het hét perfecte koorwerk: het koor en de koorklank staan hierin centraal, een hoogtepunt van de Duitse koormuziek en het Rundfunkchor Berlin als het ware op het lijf geschreven. De klank van dit koor komt hierin het mooist tot zijn recht: een bijzonder warme, maar tegelijkertijd gedetailleerde en doorzichtige koorklank die dit koor tot zo’n uniek en juist voor dit werk ongeëvenaard instrument maakt!’ Hoe moeten we ons het Requiem ‘in beweging’ voorstellen? ‘Het publiek staat in een vrijwel lege ruimte. Opeens merken de mensen dat naast hen en vóór hen, rondom hen heen iemand begint te zingen. De betoverende klank van het eerste deel met Selig sind, die da Leid tragen ontvouwt zich en dan pas merken de toehoorders, dat er ook een vleugel klinkt en dat er iemand dirigeert – ongemerkt komt iedereen als vanzelf in beweging. In deze bijzondere bewegingsregie wordt van iedere koorzanger het uiterste verlangd wat betreft eigen verantwoordelijkheid (je kunt niet even wegduiken naast je stemgenoten want die bewegen zich misschien 30 meter verderop) en perfecte stembeheersing.’

SIMON HALSEY DE BETOVERENDE VESPERS VAN RACHMANINOV ‘Ik hou zó van deze klanken... die warmte, die helderheid!’ Uit het diepst van zijn hart reageert Simon Halsey tijdens een repetitie spontaan op een bijzonder mooie passage. Ook in Rachmaninovs Vespers kunnen we het Rundfunkchor Berlin op maandagavond 22 september in al zijn klankschoonheid beleven. Dit geliefde hoogtepunt van de koormuziek veroorzaakt bij iedere luisteraar koude rillingen: speciaal wanneer de gotische gewelven van de Laurenskerk zinderen van de typische Russische lage basklanken onder het verfijnde stemmenweefsel van het hele koor. Het bijzondere is dat deze op de orthodoxe gebaseerde liturgische gezangen ook 100 jaar na het ontstaan, ook al verstaan we de tekst niet en zijn we niet gelovig, hun betoverende werking niet hebben verloren.

Kan het koor ondanks de ongebruikelijke opstelling en de choreografie eigenlijk die typische eigen fantastische koorklank bereiken? Hoe neemt het publiek die dan waar? ‘Ja, absoluut! Juist dankzij de perfecte choreografie blijft de gehele ruimte voortdurend gevuld met de koorstemmen, die naar elkaar toe en dan weer van elkaar weg bewegen. Door deze directheid lijkt er zelfs nog meer dan anders een overdonderende klankrijkdom te ontstaan.’ Een koorwerk dat tot nog toe uitsluitend ‘normale’ concert uitvoeringen beleefde, wordt opeens een driedimensionale klankervaring. Wat was daarbij het vertrekpunt van de regisseur? ‘Jochen Sandig heeft het werk op uiterst subtiele en muzikaal intelligente wijze, geheel vanuit de muziek in beeld gebracht. Het is echter absoluut géén verhalende regie! Brahms wil met het Requiem géén verhaal vertellen en zo is ook de regie een pure illustratie van de muzikale inhoud met daarin de grote thema’s van menselijk verdriet en de kracht van troostende gebaren.’

Hoe reageert een volkomen onvoorbereid publiek op deze nabijheid van de zangers? Staan de toehoorders wel eens ‘in de weg’? ‘Daar hoeft niemand bang voor te zijn. De bewegingen van koor en publiek zijn op elkaar afgestemd. We reiken bijvoorbeeld kussens aan en dan kan men natuurlijk gewoon daarop gaan zitten.’ Hier krijgen we weer een live demonstratie á la Simon Halsey: ‘Stel je voor dat er een groep van 64 koorzangers vóór je staat en zich zo’ – hij staat op en beweegt zich met opgeheven armen in onze richting – ‘op je af beweegt. Wat doe je dan?’ – ik beweeg natuurlijk als in een reflex achteruit. ‘Precies, zó vanzelf gaat dat in het stuk.’ Brahms heeft altijd beweerd dat hij met zijn Deutsches Requiem vooral de levenden troost wil laten ervaren: als een muzikale meditatie over dood en leven. Is voor u deze spirituele dimensie in dit werk te ervaren en kan het koor dit op de toehoorders overbrengen? ‘Brahms spreekt met dit werk alle mensen aan. Iedereen, religieus of niet, is op de één of andere manier ‘op zoek’ naar een spirituele diepgang in het leven. Velen kennen Ein deutsches Requiem. Dat merken we al direct wanneer we Selig sind, die da Leid tragen inzetten. Er kunnen door deze intense muziek

EEN REQUIEM VOOR DE LEVENDEN Een treurmuziek wilde Brahms schrijven voor de levenden, waarin de mensen zelf tot bezinning over het vergankelijke van het aardse leven komen en uiteindelijk oneindig veel liefde en troost ervaren. In de 2012 door Jochen Sandig met choreografe Sasha Waltz & Guests gemaakte enscenering speciaal voor het Rundfunkchor, twee solisten en vierhandige pianobegeleiding komt het ideaalbeeld van Brahms met dit grootse, zevendelige koorwerk heel dichtbij.

RACHMANINOV VESPERS MA 22 SEPTEMBER

Twee koorleden vertellen ons in de pauze: 'Er ontstaan voor iedereen individueel – ook voor ons als zangers – oneindig sterke beelden, die voor altijd in je herinnering bewaard zullen blijven!'

in de Laurenskerk

Rundfunkchor Berlin o.l.v. Simon Halsey

soms diepe emoties loskomen. Door de muziek en de manier waarop wij daar mee omgaan ervaren de mensen dan een gevoel van troost. Uiteindelijk zijn de scheidingslijnen tussen koor en publiek volkomen opgeheven – ook stilte kan dan een grote kracht uitstralen.’ Is er voor u een centrale gedachte, een boodschap herkenbaar in het Requiem? ‘Ik ben er zeker van dat bij iedere uitvoering de beelden die wij ons voorstellen, allemaal een beetje anders zullen zijn. Een gemeenschappelijke ervaring bij ons allen is echter het gevoel van troost. Van troost zelf te ervaren én troost te kunnen geven aan mensen die bedroefd of verdrietig zijn. Er kan door deze bundeling van individuele spirituele voorstellingen een enorme energie ontstaan.’ Wanneer het publiek iets van deze energie wil ervaren, is mijn advies: komen en meebeleven!’ • Human Requiem wordt mede mogelijk gemaakt door:

Van Cappellen Stichting

‘Brahms spreekt met dit werk alle mensen aan. Iedereen, religieus of niet, is op de één of andere manier ‘op zoek’ naar een spirituele diepgang in het leven.’

Geregeld kiezen wij ervoor om concerten op een andere locatie te brengen. Vanwege de bijzondere akoestiek of atmosfeer. Het repertoire van dit concertprogramma leent zich bij uitstek voor de prachtige laatgotische Laurenskerk. voor meer informatie zie p. 59

HUMAN REQUIEM WO 24 EN DO 25 SEPTEMBER

in de Rotterdamse Schouwburg Rundfunkchor Berlin o.l.v. Simon Halsey Human Requiem was vorig seizoen een van de grootste theaterhits in Berlijn. De ruimtelijke eisen zijn niet te realiseren in de Doelen, maar wel in de Grote Zaal van de Rotterdamse Schouwburg, waar Human Requiem zijn Nederlandse premiére beleeft in Festival De Keuze. voor meer informatie zie p. 60 Bestel direct online: www.dedoelen.nl

BESTEL KAARTEN

ONMISBAAR

CHECKLIST VOORKOMT NARE VERRASSINGEN In deze rubriek vertellen Doelenmedewerkers over hun favoriete tools. Schijnbaar simpele objecten, die een belangrijke bijdrage leveren aan een vlekkeloos concert. door Elsbeth Grievink foto Sanne Donders

‘Je wilt niet op je geweten hebben dat de dirigent meteen languit gaat…’

Twee uur voor aanvang van een concert lopen onze technici het podium, de zaal en de foyer goed na. Is alles in orde? Met behulp van een eenvoudige checklist worden soms kleine catastrofes voorkomen. Als hoofd podiumtechniek kan Dennis Treuman de checklist wel dromen. Hij kent hem al jaren, en hamert er bij zijn medewerkers op dat ze hem goed gebruiken. ‘Want’, zegt hij, ‘je wilt tijdens het concert niet voor verrassingen komen te staan’. Twee uur van tevoren lopen de technici alles na. Zijn er kapotte lampjes in de zaal, die vervangen moeten worden? Doen de nooduitjes het?

Zijn de solistenkamers op temperatuur? Staat de pauzegong goed ingesteld? Slingeren er nergens kabels? ‘Je wilt niet op je geweten hebben dat de dirigent meteen languit gaat…’ legt Dennis uit. Niet dat er nooit wat misgaat. Dennis zal niet snel vergeten dat hij thuis werd opgebeld met: ‘De gong blijft hangen’. Hij liet alles vallen, sprong op zijn motor en sjeesde naar de Doelen, waar een gekmakend

gebel door de foyer schalde, dat gelukkig in de zaal niet te horen was. Dennis trok een stel stekkers los en zette een nieuw onderdeel op de checklist: pauzegong controleren. ‘Veel dingen in ons gebouw zijn computer gestuurd: van het sluiten van de deuren tot de schermen in de foyers. Als de software vastloopt, kan dat problemen veroorzaken. Problemen, die ik liever voorkom dan genees.’

COLUMN

FRANZ JOSEPH HAYDN

BEER

Er klinkt heel veel muziek van Haydn dit seizoen in de Doelen. Vanuit Wenen bericht de componist ons in deze column over zijn leven, zijn muziek en zijn kijk op onze tijd.

Mijne heren – en mijne dames, natuurlijk, hoe kon ik u ook maar een moment vergeten… Welk een eer! Zomaar voor u te mogen schrijven! Ik neem het voorstel dankbaar aan. Alleen, één ding – ik zit nu al vast. Ik ben - - geen schrijver; als ik denk aan mijn dagboeken van mijn Londense reizen – um Gotteswillen, waarom publiceerde u die?! – dan, na ja, leest u zelf maar: ‘Op 21 mei 1792 was Giardini’s concert in Ranelagh Gardens. Hij speelde als een zwijn.’ ‘Mozart stierf op 5 december 1791.’ ‘Op 23 december kwam Pleyel naar Londen. De 24ste heb ik bij hem gegeten.’ Dat doet Goethe beter. Maar u vraagt, ik schrijf. Ik ben gewend mijn plicht te doen: eerst 30 jaar componerend in dienst van prins Esterhazy in Eisenstadt; toen als vrij man in Wenen, in dienst van haar, de Muze. – Een column nog wel. Wat een woord, column. Gelukkig ken ik sinds mijn Engelse reizen een beetje Engels. Een paar dagen geleden vond ik bij de post uw jaarbrochure. Eerlijk gezegd, ik begrijp daarvan niets. Ik zie mijn naam – Danke, u speelt mij – en daarachter: Symfonie nr.82. Welke is dat? Heb ik er dan zó veel gemaakt? Dat wist ik niet, maar u, met de huidige stand van de wetenschap en die prachtcatalogus van Herrn Hoboken, bent wellicht beter op de hoogte.

‘De Beer’, heet de symfonie. Dat begrijp ik al helemáál niet… Is dat van mij? Waarom Beer? Hoezo Beer? Ik heb nog nooit een beer gezien! Waarom zou ik daar muziek over schrijven? Ik heb navraag gedaan. Er zou een beer hebben gedanst op de finale van de symfonie. De bassen en de celli ‘grommen’ als een beer. Quatsch – het is gewoon een bourdon, meer niet. Een van m’n andere symfonieën noemt u De Kip. Ik ben verbaasd. Kippen zag ik genoeg, jawel, alleen al op het erf van mijn goede vader, de zo gewaardeerde wagenmaker van Rohrau. Maar waarom zou ik daar een symfonie over schrijven? Dat tweede motief ‘tokt’ zegt u? Ach mijne heren toch… En dan mijn strijkkwartetten. Uw fantasie gaat met u op de loop - - Pfui! ‘Leeuwerik enkwartet.’ ‘Kwartelslag’. ‘Vogelkwartet’. ‘Kikkerkwartet.’ … Ja, daar zijn echt de beren los! Dat kwaakt en kwinkeleert maar!! Alsof de oude Haydn een complete dierentuin bij elkaar wilde componeren. Ik, iemand van het ambacht, het edele ambacht der toonkunst, moet dan vervolgens nóg een beest in mijn oeuvre aantreffen. De os. In het ‘Ossenmenuet’. Een goed beest, de os, om de ploeg te trekken maar wat doet hij in mijn muziek!? Men beweert dat ik een menuet componeerde voor de bruiloft van de dochter van een bevriende slager, en dat die man mij toen beloonde door ‘op een maanverlichte nacht een edele os, rijkelijk versierd met linten en bloemen, richting mijn huis te drijven…’

Herinner ik me niet. ‘Het verhaal gaat dat Haydn opdracht kreeg om ter gelegenheid van een bruiloft een menuet te schrijven dat zou worden uitgevoerd door een os.’ Zo. Daar moet je het als weldenkend mens mee doen. U gaf het ook uit met op de omslag twéé dansende ossen: dat is gezelliger natuurlijk, maar even idioot. Ik lees dit, ik lees dat. En denkt u dat ik u nu ga vertellen hoe het allemaal écht zat? Also nein! U maakt er mooie verhalen van en misschien zijn die wel aardiger dan mijn werkelijkheid… Ik strijk over mijn hart en wens u op 20 oktober veel plezier met uw ‘Beer’. Ik zal niet grommen. Hochachtungsvoll, Uw Franz Joseph Haydn

BESTEL KAARTEN HAYDN IN DE DOELEN MA 20 OKTOBER

Orkest van de Achttiende Eeuw o.a. Haydn Symfonie nr.82 in C ‘De beer’ Voor meer informatie zie p. 70

WO 26 NOVEMBER

Orkest van de Achttiende Eeuw o.a. Haydn Symfonie nr.99 in Es Voor meer informatie zie p. 79 of bestel direct online: www.dedoelen.nl

OP BEZOEK BIJ

‘Ik hou erg van het Doelengebouw. Het is heel labyrintisch; je weet nooit precies waar je bent, waardoor je er heel fijn doorheen kunt dwalen.’ SEREH MANDIAS 27 jaar, architect

In de zaal zitten we vaak in stilte naast elkaar, te genieten van de muziek. Zonder te weten wie degene is die naast ons zit. Op deze plek vertellen bezoekers van de Doelen hun verhaal. door Elsbeth Grievink foto’s Sanne Donders

‘Het was fantastisch om als gezin samen van mooie muziek te kunnen genieten!’ HELEEN SIKKEMA Taalmeester Gemeente Rotterdam

‘Aan het eind van de avond gingen we echt naar huis met een gevoel van: wow, dit was gaaf.’ FRANS ZWIJNENBERG 52 jaar, manager bij een softwarebedrijf

‘Dat iemand jou zo kan raken met zijn talent, daarvan moest ik gewoon mijn tranen wegslikken.’ PATRICIA BÉNARD 45 jaar, accountmanager kunst en cultuur bij Algemeen Dagblad

OP BEZOEK BIJ

SEREH MANDIAS

HELEEN SIKKEMA

FRANS ZWIJNENBERG

PATRICIA BÉNARD

(27 jaar, architect) heeft een volle agenda: ze schrijft voor Versbeton.nl, ze geeft stadstours door Rotterdam en ze draait platen als DJ. Voor een goed concert máákt ze tijd. ‘Mijn muziekcollectie is eclectisch. Van obscure Pakistaanse sound tracks uit de jaren ’60 tot bands die meer van nu zijn, zoals Temples en Future Islands, die ik nu op repeat heb staan. Wat ik luister is vrij seizoens afhankelijk. The National is zo’n band die pas aan kan als de dagen korter worden. Ze stonden eens in februari op Cross-linx in de Doelen, die timing kon niet beter. En nu het zomer wordt, mag het allemaal weer wat tropischer, en leg ik er graag een gekke Braziliaanse plaat op. Ik ben dol op soundtracks van films. Tijdens het IFFR mocht ik eens in de entreehal van de Doelen draaien, ik stond naast de roltrap. Speciaal voor die gelegenheid had ik toen de soundtrack van The Pink Panther aangeschaft, die paste perfect bij dat moment dat je met zo’n roltrap naar beneden zakt en die ruimte inkijkt… Ik hou erg van het Doelengebouw. Het is heel labyrintisch; je weet nooit precies waar je bent, waar door je er heel fijn doorheen kunt dwalen. Ik zou er wel vaker willen komen, al was het gewoon om er wat te drinken.’

(Taalmeester Gemeente Rotterdam) en haar man bezoeken al meer dan 35 jaar maandelijks symfonische concerten in de Doelen. ‘De donderdagavond is onze favoriete concertavond. Met zo’n bijna-weekend-gevoel gaan we dan direct uit ons werk een hapje eten en daarna door naar de Doelen. We zijn gek op de grote, symfonische concerten. Ik hou ervan als er veel gebeurt op het podium. Ik ben liefhebber van ballet, maar het samenspel van muzikanten kan soms minstens zo leuk zijn om naar te kijken. Járen geleden zag ik een concert van het Rotterdams Philharmonisch Orkest waarin de Amerikaanse paukenist Randy Max een solo gaf. Hoe díe achter de pauken stond te dansen, dat was echt een lust voor het oog. We komen al ruim 35 jaar in de Doelen, maar sommige concerten blijven je altijd bij. Bach is mijn grote favoriet; ‘geen dag zonder Bach’ zeg ik weleens. Ik heb die liefde ook op mijn zoons willen overbrengen. Toen ze nog klein waren, namen we ze geregeld mee naar de Doelen op zondag middag. De Grote Zaal, al die instrumenten, práchtig vonden ze dat. Hun spanningsboog was niet al te lang, dus gingen we soms maar tot de pauze, maar het was fantastisch om als gezin samen van mooie muziek te kunnen genieten!’

(52 jaar, manager bij een softwarebedrijf) is zelfbenoemd ‘Ierlandgek’. Voor de Ierse muziek gaat hij regelmatig naar de Doelen. ‘Wat ik zo mooi vind aan Ierse muziek? Het mystieke, melan cholieke geluid, dat soms ook ineens heel vurig en uptempo kan zijn, zodat je niet anders kunt dan bewégen. Als vanzelf ga je met je vingers trommelen en met je voeten tappen. Nee, stilstaan is er niet bij. Gelukkig hoefde dat ook niet, tijdens de Celtic & Balfolk Night in de Doelen, waar ik begin februari samen met mijn vriendin naartoe ben geweest. We hadden ons flink opgedoft – ik in mijn zelfontworpen kilt, zij in bij passende outfit in de kleuren van Donegal, ons favoriete gebied in Ierland – en hebben ontzettend genoten. Het optreden van Celtic Spree was voor ons het hoogtepunt, maar de Balfolkdansworkshops waren ook onvergetelijk: de eerste minuten knalde iedereen constant tegen elkaar op, maar na een kwartier ging het bijna vlekkeloos! Aan het eind van de avond gingen we echt naar huis met een gevoel van: wow, dit was gaaf. Volgend jaar gaan we beslist weer.’

(45 jaar, accountmanager kunst en cultuur bij Algemeen Dagblad) twittert er lustig op los als ze een goed concert heeft bijgewoond in de Doelen. ‘Ik ging nooit naar een klassiek concert. Liever luisterde ik naar popmuziek. Totdat ik anderhalf jaar geleden een nieuwe functie kreeg bij De Persgroep. Als accountmanager kunst & cultuur verkoop ik advertentieruimte aan onder meer kunstinstellingen. Om dat goed te doen, wil ik begrijpen wat er in de culturele instellingen gebeurt. De eerste keer dat ik de Doelen bezocht, was voor een optreden van de Russische pianist Volodos. Ik had me netjes aangekleed en was vooral nieuwsgierig. Nou zeg, wát een eye opener. Dat iemand jou zo kan raken met zijn talent, daarvan moest ik gewoon mijn tranen wegslikken. Die impact wordt nog groter omdat je met zo veel mensen in de zaal zit. Je beleeft het sámen, dat is zo mooi. Sindsdien kom ik geregeld in de Doelen. Maar de populaire muziek ook, hoor. Ik zet het meteen op Twitter als ik iets goeds gezien heb. Tegenwoordig draai ik thuis ook weleens een klassieke cd.’

Heeft u zelf een bijzonder verhaal dat u ons wilt vertellen? Of wilt u reageren op deze rubriek? Mail ons: communicatie@dedoelen.nl

REACTIES

EEN GREEP UIT... reacties op de uitvoering van Tan Duns Water Passion op 14 april:

@deDoelen Het was een geweldige voorstelling de #waterpassion van #TanDun himself on stage!

@HAFvanvliet

'Moderne' concerten wekken bij mij meestal geen al te diepe emoties op, maar bij dit concert had ik voortdurend de tranen in de ogen en kippenvel op mijn armen. Dat ik dit mag meemaken, dacht ik na afloop. Ik was al fan van Tan Dun, maar dat kan nu echt niet meer stuk.

Als donateur vanmorgen een kijkje achter de schermen mogen nemen van De Doelen. Fascinerend! Op plek dirigent gestaan. @deDoelen @bentetteroo

R. Breuring

… en ook na het concert van het Benjamin Herman Kwartet in Vrijdag in de Flip kregen we overweldigend veel leuke reacties. Dank iedereen!

Super super super super super super super super super super super super super super super goed @Benjamin_Herman @deDoelen @JazzRotterdam @MDLoeven

Gonna get some Benjamin for my Birthday! @Benjamin_Herman

@katjakruit

Dank voor alle tweets over concert @deDoelen vnvnd! Super leuke gig!!! \,,/(^_^)\,,/ @Benjamin_Herman

EEN GREEP UIT... JOUW REACTIE HIER? PRAAT MEE OP #DEDOELEN

of mail naar communicatie@dedoelen.nl @deDoelen #dedoelen

Ik wist niet waar ik kijken moest. Naar de spannende filmscenes, maar ook naar het prachtige koor, naar de dirigent, naar de violist, ik wist het niet! Het was zo zo zo zo zo zo zo zo zo zo zo zo mooi. Echt zo mooi dat ik het niet onder woorden kan brengen. Wendy Ramos Monteiro over Gladiator LIVE

Tijdens mijn bezoek aan mijn geliefde Rotterdamse concertgebouw viel het mij op dat u of uw personeel toch minder van deze geweldige architectonische kunsttempel houdt dan ik. Kom ik de linker trap op, zie ik tot mijn ergernis, dat het grote kunstwerk aan de keukenmuur gebruikt wordt als parkeerplaats! voor koffie-serveerwagentjes???? Kom ik de zaal parterre binnen, zie ik tot mijn nog grotere ergernis dat het volgende kunstwerk misbruikt wordt als mededelingenwand; er zitten namelijk A4-tjes aangeplakt met mededelingen voor de bezoekers. Zou U zo vriendelijk willen zijn om VOORZICHTIGER/BETER/ met ons unieke gebouw om te gaan? vr. gr. J Groenendaal antwoord de Doelen: Uw liefde voor de Doelen die u in uw brief ‘een geweldige architectonische kunsttempel’ noemt is aanstekelijk. Wij realiseren ons dat kunstwerken inderdaad niet gebruikt zouden moeten worden als een plek voor mededelingen of het stallen van koffiekarren. Hierin verschillen wij niet van mening. Terwijl wij hier beter op zullen letten, laten we u tevens weten dat we voornemens zijn het door u beschreven voorval op te nemen in ons magazine, om te laten zien hoe het inderdaad ‘niet moet’.

PARTNERS

door Elsbeth Grievink

Onder de vlag van Stichting Motel Mozaïque programmeert Harry Hamelink bijzondere popacts door heel Rotterdam. Waarvan twintig spraakmakende concerten – van Tori Amos tot The Bootleg Beatles – per jaar in de Doelen. Harry Hamelink is Doelenbezoeker van het eerste uur. Hij bezocht er popconcerten die hij nu als ‘legendarisch’ omschrijft. ‘Avonden met namen als Ein abend in Wien en Pandora’s Music Box. Gekke dingen heb ik daar meegemaakt. Schapen in de foyer, decors van ziekenhuisbedden en véél befaamde bands. Zelfs Nirvana heeft er opgetreden, begin jaren negentig. Onvergetelijk.’ Hamelink heeft de traditie eigenhandig voortgezet. Híj is degene die al jaren een deel van onze popprogrammering verzorgt. Toen hij nog programmeur was bij Nighttown, week hij voor ‘grote zitconcerten’ regelmatig uit naar de Doelen. Die relatie is uitgegroeid tot een intensieve, gelijkwaardige samenwerking. Vanuit Stichting Motel Mozaïque, waarvan Hamelink creatief directeur is, programmeert hij ongeveer twintig popacts per jaar in onze zalen. Dat hij de mogelijkheid krijgt om in het poppodiumloze Rotterdam tóch beroemde

bands te boeken, daarmee is Hamelink erg gelukkig. ‘De Doelen steekt enorm de nek uit voor de popmuziek in Rotterdam’, zegt hij. ‘Ze stellen een zaal beschikbaar met een fantastische akoestiek en een geweldige uitstraling, en bovenal 2200 stoelen. Daarmee maken ze het mogelijk dat bepaalde bands naar Rotterdam komen en dragen daar ook het risico voor. Dat noem ik gastvrijheid.’ Gastvrijheid. Het is dé inspiratiebron voor Hamelink en tevens rode draad in de programmering van het jaarlijkse Motel Mozaïque-festival. De acts die Hamelink boekt voor de Doelen zijn van wereldfaam – singer-songwriter en pianiste Tori Amos, rockband EELS, zanger Blaudzun – maar moeten ook een hoog ‘Motel Mozaïque-gehalte’ hebben. ‘Dat wil zeggen dat het best een beetje edgy mag zijn. Het is altijd zoeken naar de balans tussen populair en heet van de naald.’

TIPS VAN HARRY HAMELINK THE BOOTLEG BEATLES

Op 22 september verzorgt de meest succesvolle en langst bestaande tributeband ter wereld een show vol oude Beatles-hits: The Bootleg Beatles.

TOMMY EMMANUEL

Op 24 november staat de wereldberoemde, Australische gitaarvirtuoos Tommy Emmanuel in de Doelen.

Het concert dat Hamelink altijd zal bijblijven is dat van hiphoporkest The Kyteman Orchestra dat in volle bezetting optrad in de Grote Zaal: ‘Nergens kwamen ze zó mooi tot hun recht als daar.’ Of Hamelink veel voldoening uit zijn werk haalt? ‘Nee. Daarvoor heb ik nog veel te veel bands op mijn lijstje die ik naar Rotterdam wil halen.’ •

KENNIS

MUZIEKNOTATIE

NETJES GENUMMERD… door Stephen Westra

‘Op.’ Dat parmantige toevoeginkje, vergezeld van een nummer, laten we zeggen 70, achter de naam van een klassieke compositie: we komen het vaak tegen. Op.70: ziet er een beetje afstandelijk uit, geleerd, wat heeft het eigenlijk met de muziek te maken? Wees er niet bang voor. ‘Op.’ is de afkorting van ‘opus’, en opus betekent niets anders dan ‘werk’ in het Latijn. In het bovenstaande geval ‘werk 70’, waarmee de componist niet meer en niet minder wil aangeven dan dat het zijn zeventigste werk is. Kort door de bocht gezegd, want er zijn nogal wat uitzonderingen op de ‘regel’… ‘Opus’ werd al in de klassieke Oudheid gebruikt om een kunstwerk mee aan te duiden. Sinds de Renaissance heeft het alleen nog betrekking op een muzikaal werk, hoewel de term ‘magnum opus’ (het grote werk) nog steeds universeel gebruikt wordt. Toen Duitse muziekuitgevers het begrip in de vroege zestiende eeuw introduceerden, was dat voor een collectie van muziekstukken: een opus was een heel boek, een bundeling, niet één afzonderlijk werk en zelfs niet van één enkele componist (Novum et insigne opus musicum

uit 1538 bijv.). Een van de eerste keren dat een opus was gewijd aan één componist, was het Motecta festorum opus 10 van Viadana, in 1597 gepubliceerd in Venetië. Ook in de Barok betekende een opus nog een muziekcollectie. Vandaar die rare lage opusgetallen. Vivaldi’s Vier jaargetijden – het kan toch niet, dat dit pas zijn achtste werk is!? Of Corelli, die met de twaalf Concerti grossi opus 6 dan wel een verdraaid sterk staaltje van artistieke volwassenheid afleverde. Die nummertjes vertellen niet de hele waarheid. Voor een nieuw opus spaarden componisten hun beste werken op, die dan per zes of twaalf stuks verschenen in één boek met een klinkende titel als Il cimento dell'armonia e dell'inventione (De krachtmeting van har monie en inventie, Vivaldi’s opus 8); muziek drukken was immers kostbaar. Zo deed Corelli over zijn opus 6 rustig dertig jaar.

Duidelijk – een opusgetal zegt niet klakke loos iets over de plaats van een werk binnen een oeuvre. Bovendien werden alleen gepubliceerde composities genummerd. Je gaat grif voorbij aan alles wat, bijvoorbeeld omdat er geen markt voor was, manuscript bleef. Vivaldi’s hoogste opusnummer is XII; maar hij schreef een bibliotheek vol waarbij al zijn mandoline-, theorbe, piccolo- etc.concerten de drukpers niet haalden. Vertekenend ook, dat een opus 1 vaak helemaal geen eerste werk was, maar het eerste waarmee een componist naar buiten wilde treden. Zo, dit is mijn debuut en wat ik hiervóór allemaal heb gemaakt vergeten we nu. Zie Beethoven. Diens geweldige Pianotrio’s opus 1 geven je nou niet bepaald de indruk dat dit het eerste is wat de man op papier zette, zelfs hij niet. Toen Beethoven ze, na twee jaar sleutelen en schaven, in 1795 publiceerde

KENNIS

ˇ ÁKS OPUS 80 DVOR

‘Zo, dit is mijn debuut en wat ik hiervóór allemaal heb gemaakt dat vergeten we nu.’

– kort voor het drukken waren ze in besloten kring ten paleize van vorst Lichnowsky voor een kennerspubliek, onder wie Beethovens leraar Haydn, nog eens extra ‘uitgeprobeerd’ en door Beethoven gecorrigeerd – was dat een Daad. Beethoven presenteerde welbewust zijn eigen nieuwe stijl en ‘vergat’ zo’n honderd eerdere, soms zelfs al gepubliceerde (!) werken. Ook voor Prokofjev had ‘opus 1’ betekenis, zij het weer een andere: ‘Meestal slaan componisten die hun eerste opus publiceren in verhouding tot hun op dat moment onrijpe werken zoiets als een nieuwe bladzijde open. Bij mij was dat anders: de eerder naïeve en eenvoudige Pianosonate nr.1 besloot in zekere zin de voorafgegane periode’. Met Beethoven werd het langzamerhand gewoonte om composities niet meer te groeperen tot een omvangrijker opus met drie of zes werken, maar ze apart met een eigen nummer uit te geven. Bestaat het vroege opus 18 nog uit zes strijkkwartetten, ongeveer vanaf de grote sonates uit de middenperiode – Waldstein, Appassionata – kwam bijna alles ‘los’ op de markt. Eén Beethovensonate: méér dan genoeg muziek voor een heel werk! Soms is het echt uitkijken. Mendelssohn! Toen hij onverwacht op z’n 38ste overleed, liet hij stapels ongepubliceerd werk achter.

Dat werd vervolgens allemaal driftig en kritiekloos uitgegeven. Niet, zoals bij Schubert, met de vermanende vermelding ‘op. posth’ – postuum werk – nee, men num merde door vanaf waar Mendelssohn zelf was gebleven (opus 70, Elias). Allemaal (veel) ouder materiaal dus, zodat bijvoorbeeld de jeugdige Italiaanse en Reformatiesymfonieën veel hogere nummers kregen – opus 90 en 107 – dan de Schotse, opus 56, de feitelijk laatste symfonie. En bewuste geschiedvervalsing bedreef Sjostakovitsj. In 1947 schreef hij zijn Eerste Vioolconcert opus 77. Vanwege de censuur was het toen niet publiceerbaar en het verscheen pas acht jaar later, na Stalins dood toen het politieke klimaat milder was. Hij gaf het een nieuw nummer, 99; dit sloot aan bij zijn nieuwe werken én maskeerde dat het concert in zijn ‘foute periode’ was ontstaan. Moet je je nou zo druk maken om die getalletjes? Aan de zorgvuldige oeuvrecatalogi die wetenschappers later samenstelden, zijn chronologie en ontwikkeling van een oeuvre veel beter af te lezen, zoals aan de KV-nummers bij Mozart. Toen men alles maar ging nummeren vervaagde de kracht van het getal – een etudefabrikant als Czerny kwam lustig voortpennend tot opus 862… – toch behield het fenomeen ‘opus’

Toen Antonín Dvorˇák op zijn 37ste op slag beroemd werd met zijn Slavische Dansen, wilde iedereen opeens méér van hem horen. Tot dat moment had niemand zijn stapels muziek willen uitgeven. Om aan de plotselinge vraag te voldoen, deed hij een greep in ouder werk en zo verscheen in 1888 een inmiddels flink vergeeld strijkkwartet. Opus 80, zette zijn uitgever erbij, om te doen alsof het nieuw was. Dvorˇák was nijdig, want het kwartet, alweer twaalf jaar oud, was pas zijn opus 27 geweest, onrijp, en nu zou men denken dat dit zijn huidige niveau was!

zijn fascinatie. De bejaarde Richard Strauss beschouwde alles van ná zijn laatste opera Capriccio, opus 85, als niet serieus te nemen ‘naspel’ en stopte met nummeren (een vergissing, de Vier letzte Lieder kwamen nog!). Brahms vond het welletjes toen hij met zijn Tweede Strijkkwintet bij opus 111 was aangeland: was immers niet de in alle opzichten ultieme 32ste Pianosonate van Beethoven een opus 111?! Brahms heeft zich er niet aan gehouden; maar griezelig was het geval Korngold, die als kind al zei: ‘Ik zal nooit verder komen dan opus 42,’ en inderdaad: dit nummer toegekend hebbende aan zijn Thema und Variazionen, overleed hij… •

‘Een etudefabrikant als Czerny kwam lustig voortpennend tot opus 862…’

ONDER DE LOEP

TSJAIKOVSKI

HET RUSLAND VAN TSJAIKOVSKI 1861, OP LES

In de 19de eeuw worstelt Rusland met de verhouding tussen de Russische culturele tradities en de invloeden die het vanuit WestEuropa ondergaat (wat dat betreft is er in ruim anderhalve eeuw weinig veranderd…). Hierin weerspiegelen zich de verschillende klassen. Is het vooral de hogere klasse die zich laat inspireren door muziek uit het Westen, de lagere klasse staat dichter bij de eigen volkscultuur. Pjotr Iljitsj Tsjaikovski (1840-1893) kiest geen partij. Hij onder zoekt de westerse compositiestijlen en verweeft deze met melodische en ritmische elementen die typisch Russisch zijn.

Tsjaikovski start met lessen muziektheorie bij Nikolaj Zaremba. Hij heeft al een aardige basis, want als kleuter heeft Tsjaikovksi al pianoles. Er schuilt dan al een componist in hem, want hij wordt vaak geplaagd door klanken in zijn hoofd.

1869-1872, ROMEO & JULIA PJOTR ILJITSJ TSJAIKOVSKI

1868, DE VIJF

RUSSICHE TRA

JF DITIES EN DE VI t verwelkomen van he en he tradities

n Russisc tot een wat Het koesteren va d van Tsjaikovski en leidt in de tij ed vlo mponisten in e co rs he ste we de ‘echte’ Russisc t To g. lin de ee j Rimskikunstmatige tw esorgski, Nikola Cui, Modest Mo r sa Cé en het nd ke ijg re kr worden ge Borodin. Zij ev en Aleksander kir la n Ba ee ili ar M na , ov en Korsak De Vijf en strev htige Hoopje of heel ac ge M t et ni He h el zic mp n ste k. Zij kere nalistische muzie , maar voor romantisch-natio ositietechnieken mp co en k zie mu e rs ste De Vijf t we af van de n folk eerst’. Da ijven geldt ‘eige hr sc n zij zelf zij e zie di n, n zij te de no h geschoold – niet academisc ruimte na ev én kir ist la on Ba mp op – n vrijheid als co he t ed bi t di rs , el de die de gebroe als een voorde t conservatorium he op n te ui te om kritiek en opgezet. Rubinstein hebb

Tijdens een reis naar Sint-Petersburg ontmoet Tsjaikovski Mili Balakirev, Aleksander Borodin en César Cui.

‘O Romeo, Romeo, wherefore art thou Romeo?’, zo opent het beroemde toneelstuk van William Shakespeare – westers maar zo universeel – dat Tsjaikovski inspireert tot zijn eerste meesterwerk, de Overture-fantaisie Romeo en Julia. Tsjaikovski blijft aan de partituur schaven, ook na de première die Nikolaj Rubinstein dirigeert. Daarbij valt steeds de naam van Balakirev als adviseur, maar hoe groot zijn rol werkelijk is geweest is moeilijk te bepalen…

1869, MILI BALAKIREV De Russische recensent Vladimir Stasov vraagt aan Balakirev of Balakirev het gedicht Manfred van de Engelse dichter Lord Byron op muziek wil zetten. Balakirev bedankt. Pas in de jaren ’80 legt Balakirev het idee aan Tsjaikovski voor, die in de zomer van 1885 de prachtige Manfred-Symfonie schrijft.

EUROPESE INVLOEDEN

De Russische componist/pianist Anton Rubinstein heeft grote bewondering voor de West-Europese muziek, vooral de Duitse muziektraditie spreekt hem aan. Halverwege de 19de eeuw richt hij de Russische Muzieksociëteit op. Daar krijgt Tsjaikovski les van Nikolaj Zaremba. Hij is groot bewonderaar van Beethoven en laat – tot Tsjaikovski’s ergernis – Mozart en Glinka links liggen. Als mede-initiatiefnemer van het Conservatorium van het Sint-Petersburg haalt Anton Rubinstein nog vele andere vooraanstaande West-Europese docenten naar Rusland. Antons broer Nikolaj Rubinstein, ook componist/pianist, is een van de stichters van het Conservatorium van Moskou. Beiden staan open voor muzikale invloeden van buiten Rusland, hetgeen hen nogal eens in conflict brengt met de nationalistisch georiënteerde componisten.

NIKOLAJ ZAREMBA

NIKOLAJ RUBINSTEIN

ANTON RUBINSTEIN

1862, CONSERVATORIUM In Sint-Petersburg opent het Conservatorium, onder leiding van Anton Rubinstein. Hij geeft hem instrumentatie- en compositielessen en maakt hem vertrouwd met het werk van Haydn, Mozart en Beethoven.

1874, KRITIEK Tsjaikovski speelt het Eerste Pianoconcert voor Nikolaj Rubinstein, die vernietigend commentaar levert. Tsjaikovski blijft bij zijn eigen ideeën en verandert geen noot.

1868, PREMIÈRE Tsjaikovski’s Symfonie nr. 1 ‘Winterdromen’ gaat in première in Moskou, onder leiding van Nikolaj Rubinstein.

1893, NA TSJAIKOVSKI In 1893 overlijdt Tsjaikovski, 53 jaar. Liep hij cholera op door vervuild water te drinken of was het (gedwongen zelf-) moord vanwege homoseksualiteit? Mede onder invloed van Tsjaikovski’s successen en blik op het Westen heeft een aantal componisten de Beljajev Kring gevormd. Onder hen Rimski-Korsakov, die de noodzaak van een westerse academische scholing inziet. Een nationalistische muziekstijl blijft het doel, maar ook de muziek van Tsjaikovski mag als voorbeeld dienen.

1873, RUSSISCHE KLANKEN Tijdens een bijeenkomst met De Vijf zit Tsjaikovski aan de piano en speelt hij de finale van zijn Tweede Symfonie, bijgenaamd ‘Klein Rusland’. Het gebruik van volksmuziek uit Oekraïne – dat wel ‘Klein Rusland’ werd genoemd – leidt tot groot enthousiasme bij de nationaal georiënteerde collega’s. Tsjaikovski laat de volksmuziek de symfonische vorm sterk beïnvloeden. Dit streven van De Vijf weet Tsjaikovski naar een hoger plan te tillen.

1887, NIKOLAJ RIMSKI-KORSAKOV In 1887 komt Tsjaikovski naar Sint-Petersburg voor een uitvoering van zijn Eerste Symfonie. In diezelfde reeks klinkt Rimski-Korsakovs Derde Symfonie. Hun contact wordt intensiever, maar de populariteit van Tsjaikovski’s muziek stoort zijn collega. Toch vraagt Rimski-Korsakov aan Tsjaikovski om in 1893 een concertreeks te dirigeren voor de Russische Muzieksociëteit, met onder meer Rimski-Korsakovs Derde Symfonie. Door zijn plotselinge overlijden heeft Tsjaikovski die reeks maar deels kunnen uitvoeren.

NIKOLAJ RIMSKI-KORSAKOV

BESTEL KAARTEN TSJAIKOVSKI IN DE DOELEN ZA 20 SEPTEMBER

Suite uit de Notenkraker nr. 1 door Sinfonia Rotterdam. Voor meer informatie zie p. 59

ZA 1 NOVEMBER MILI BALAKIREV

Symfonie 'Manfred' en Rococovariaties voor cello en orkest door Philharmonie Zuidnederland. Voor meer informatie zie p. 72

CÉSAR CUI ALEKSANDER BORODIN

MODEST MOESORGSKI

Bestel direct online: www.dedoelen.nl

UITBLINKERS

THE BOOTLEG BEATLES

DICHTER BIJ THE BEATLES ZUL JE NIET KOMEN Wie is er niet groot geworden met The Beatles? The Fab Four domineerde wereldwijd het muzikale landschap van 1960 tot 1970, en wordt nog steeds als een van de meest invloedrijke bands in de geschiedenis van de popmuziek gezien. John, Paul, George en Ringo stopten al in 1966 met optreden, tot groot verdriet van alle Beatle-fans uit die tijd. Voor de fans van toen en nu is er eigenlijk nog maar één mogelijkheid om een concert van hun vier helden te ondergaan: The Bootleg Beatles, al vanaf 1979 onbetwist de grootste Beatles coverband ter wereld.

door Ronald Renirie

THE BOOTLEG BEATLES

Adam Hastings, de man die in 2011 van oprichter Neil Harrison de rol van John Lennon overnam, kreeg de muziek van The Beatles met de paplepel ingegoten. ‘Mijn ouders zaten allebei in de muziek toen ik jong was’, zegt hij. ‘Ik weet nog precies dat ik op een dag thuis kwam van school en dat mijn vader mijn zus de basmelodie van A Hard Day's Night aan het leren was. Ik wist op dat moment eerlijk gezegd niet eens dat het The Beatles waren, maar ik was wel meteen verkocht.’ Jarenlang speelde Hastings vervolgens door heel Engeland in allerlei Beatles coverbands, tot hij drie jaar geleden werd gevraagd om toe te treden tot The Bootleg Beatles. ‘Man! Dat was ongelofelijk. Vergelijk het maar met een voetballer die van het nietige Hull City FC een transfer naar Real Madrid krijgt aangeboden. Die band is echt een instituut, en het feit dat ik door ze gevraagd werd, voelde, en voelt nog steeds, als een grote eer.’ De hegemonie van het beroemdste muzikale viertal aller tijden duurde zoals gezegd 'slechts' tien jaar, maar in die periode maakten The Beatles zowel muzikaal als qua uiterlijk een hele reeks gedaanteverwisselingen door. Van de vetkuiven en zwarte leren jasjes uit de beginperiode in The Cavern, via de bonte kleding uit de Sergeant Pepper en Magical Mystery Tour-periode, tot de langharige hippies ten tijde van het onaangekondigde concert op het dak van platenmaatschappij Apple in 1969. Al deze gedaanteverwisselingen worden door The Bootleg Beatles tijdens hun concerten tot in het kleinste detail nagebootst. Zo speelt de band met precies dezelfde apparatuur als hun voorbeelden dat deden, om zo het authentieke jaren zestig geluid te doen herleven; van het Ludwig drumstel van Ringo Starr, tot de Gretsch en Rickenbacker gitaren en Vox versterkers van Lennon, McCartney en Harrison. Zelfs de kostuums voor de vijf verkleedpartijen die The Bootleg Beatles publiek tijdens

optredens voorschotelen, worden gemaakt door de originele kledingontwerpers van de 'echte' Fab Four. ‘We willen het publiek echt de meest complete Beatles ervaring mogelijk geven. En dan moet tot in het kleinste detail alles kloppen. Het moet een feest der herkenning zijn voor de fans, maar tegelijk moet het mensen die The Beatles iets minder goed kennen, een overtuigend beeld geven van hoe goed en divers ze waren. Want ze zijn nog steeds gewoon de grootste band die ooit bestaan heeft. Op 4 april 1964 stonden The Beatles met maar liefst twaalf singles tegelijkertijd in de Amerikaanse Top 40. Dat is nooit geëvenaard, door welke band dan ook.’ Wie The Bootleg Beatles al eens live aan het werk heeft gezien, zal ook de verbazingwekkende uiterlijke gelijkenis met John, Paul, George en Ringo niet ontgaan zijn. Maar het is meer dan 'lijken op' volgens Hastings. ‘Het is niet zomaar een kostuum aantrekken en een pruikje opzetten. We letten heel erg op mimiek; het tappen met de voetjes, de manier waarop iedere afzonderlijke Beatle zijn instrument vasthoudt en bespeelt, kijkt of beweegt. Dat zijn dingen waar we erg op letten.’ Bij de vraag of dat gedrag de bandleden niet in de weg kan zitten tijdens hun dagelijkse beslommeringen, schiet Hastings in de lach. ‘Hahaha. Ja, dat gebeurt wel eens. Die maniertjes gaan op een gegeven moment een soort tweede natuur worden, en dat kan bijvoorbeeld voor een buitenstaander wel eens vreemd en misschien zelfs aanstellerig aanvoelen. Maar waar het mij om gaat is met The Bootleg Beatles een zo overtuigend en realistisch mogelijk beeld van een Beatles-concert scheppen. En geloof me: dichter bij The Beatles zul je niet komen.’ •

The Bootleg Beatles speelden in 1996 op de 50e verjaardag van David Gilmour (zanger, gitarist Pink Floyd). George Harrison (gitarist The Beatles) stond in het publiek en grapte dat The Bootleg Beatles de akkoorden beter konden spelen dan The Beatles zelf. Vanaf dat moment zijn ze de standaard voor alle The Beatles-tributebands.

BESTEL KAARTEN THE BOOTLEG BEATLES MA 22 SEPTEMBER voor meer informatie zie p. 59 of bestel direct online: www.dedoelen.nl

DE DOELEN STEUNFONDS Wat zijn we ze dankbaar. Onze Donateurs, die ons maandelijks of jaarlijks een vast bedrag schenken, waar we mooie dingen van kunnen doen. Ook Marco de Bock en Erik Hooijmeijer zeiden onlangs ja tegen het donateurschap.

door Elsbeth Grievink foto Sanne Donders

links: Marco, Rechts: Erik

DE DOELEN STEUNFONDS

Als je bijdraagt aan een plek waar je graag komt, wordt die meer van jouzelf. Tien jaar lang hadden ze nauwelijks een voet gezet in de Doelen. Tot ze vorig jaar besloten meer aan cultuur te gaan doen. In één klap bestelden ze een reeks concertkaarten bij de Doelen. Niet lang daarna ging de telefoon. Of Marco en Erik er iets voor voelden om Donateur van de Doelen te worden.

Marco: ‘Ik dacht: waarom zouden we het níet doen? Het gaat om een bescheiden bedrag per maand. Als nou een heleboel mensen eenzelfde steentje bijdragen als wij, kunnen we ervoor zorgen dat de Doelen kan blijven doen wat ze doet.’

PROEVEN VAN CULTUUR Marco en Erik maken graag culturele reizen, zijn geïnteresseerd in architectuur, hebben een passie voor Jugendstil, Art Deco en Bauhaus, zien wel 35 films per IFFR-editie én houden van muziek. Marco heeft zich verdiept in het klassieke veld, Erik bezoekt graag festivals met obscure onbekende rockbandjes. Opera, daar houden ze ook van. Hoe ze bepalen wat ze samen gaan zien? ‘We nemen elkaar mee’, zegt Erik. ‘Ik had laatst een concert van Harry Sacksioni uitgezocht. Uit zichzelf zou Marco daar nooit naartoe zijn gegaan. Maar je vond het fantastisch, hè?’ Marco: ‘Klopt. Zo rekken we

elkaars comfort zone op. De vier jaargetijden van Buenos Aires, uitgevoerd door Geert Bierling en Amsterdam Sinfonietta, was er ook zo een. Dat stuk werk gespeeld als onderdeel van een groter programma, waar we naar toe gingen om eens iets nieuws uit te proberen. Het heeft ons beiden diep geraakt.’ Erik: ‘Dat stuk luistert als een James Bond-film: er ontspoort iets, dat wordt erger, en nog veel erger, tot het helemaal uit elkaar spat, om daarna weer langzaam bij elkaar te komen. Het piept, het kraakt en het schuurt aan alle kanten. Ik was er echt ondersteboven van.’ Marco: ‘Ik ook. Het is geweldig om zo verrast te worden. Dat is ook een van de redenen dat we Donateurs zijn geworden. De variëteit in het programma van de Doelen is zo belangrijk. Want juist dat rijke aanbod geeft je de kans om te experimenteren en nieuwe muziek te ontdekken. Om dat te kunnen bieden is geld nodig.’

WILT U OOK DONATEUR WORDEN? Als Donateur steunt u de Doelen met een maandelijks of jaarlijks bedrag dat u helemaal zelf bepaalt. Iedere steun is van harte welkom! Wilt u Donateur worden? Neem dan contact op met Irma van Lierop of Alysia van Dijk van Stichting De Doelen Steunfonds via 010 217 17 55 of steunfonds@dedoelen.nl. Meer informatie en een aanmeldformulier vindt u ook op onze website: www.dedoelen.nl/steunfonds

GEWOON DOEN! Voor komend seizoen hebben Marco en Erik kaarten besteld voor tien concerten. ‘Waarvan drie keer Mahler’, vertelt Marco. ‘Dat is voor ons best een experiment.’ Of hun bezoekjes aan de Doelen anders voelen nu ze Donateurs zijn geworden? Erik vindt van niet. Marco ervaart meer verbondenheid. ‘Het idee dat je bijdraagt aan zo’n plek waar je graag komt, maakt het iets meer van jouzelf. Zeker omdat ik ook zo van het Doelengebouw houd, is dat erg leuk. Laatst was het De Week van de Donateur en kregen we een rondleiding door het gebouw. Het was fantastisch om eens achter de coulissen te mogen kijken. Ik kan iedereen aanraden om Donateur te worden. Als je het belangrijk vindt om een concertgebouw in de stad te hebben met een enorm uitgebreide en gevarieerde agenda, móet je het eigenlijk gewoon doen.’ •

HELDEN

Frankrijk 1915, Artillerist Franรงois Gervais bespeelt een cello, gemaakt van een munitiekist

ROTTERDAMS PHILHARMONISCH ORKEST

Tussen toverwereld en traumaverwerking

VALERY GERGIEV EN WO-I door Floris Don

Met het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog begon er een duistere periode die Europa diep zou raken – zó diep dat velen het trauma van 1914-1918 pas ná de oorlog in volle hevigheid onder ogen konden zien. Die omweg naar realiteitsbesef, via een vlucht uit de werkelijkheid, loopt dit jaar als een rode draad door het Gergiev Festival, vertelt artistiek coördinator Floris Don. »

ROTTERDAMS PHILHARMONISCH ORKEST

Het woest steigerende koper en razende strijkers motieven leveren een thriller van een partituur. Maurice Ravel woog slechts 48 kilo. Was hij twee kilo zwaarder geweest, dan zou hij in de Eerste Wereldoorlog wellicht wél zijn aangenomen door het Franse leger als frontsoldaat. Nu moest de patriottistische componist het doen met klusjes in de achterhoede, met als gevaarlijkste taak het besturen van een truck genaamd ‘Adélaïde’ tijdens de Slag bij Verdun in 1916. De Fransen zouden daar 162.000 doden en vermisten te betreuren krijgen, maar Ravel had – enkele afgedwaalde granaatinslagen daargelaten – vooral last van verveling. Urenlang schreef hij brieven en droomde hij in zijn barak van de muziek die hij bij terugkeer zou schrijven. Wie naar klassieke muziek zoekt die verband houdt met de Eerste Wereldoorlog, komt snel uit bij Ravel. Zijn cyclus Le tombeau de Couperin (1914-1917) werd een ode aan oude Franse waarden uit de baroktijd van Couperin, maar net zo goed een in memoriam voor gesneuvelde vrienden. In het snelle laatste deel, Toccata, kan wellicht het geratel van een oorlogsvliegtuigje worden gehoord. Toch vond de Eerste Wereldoorlog aanvankelijk verrassend weinig weerslag in klassieke composities. Waar tijdens de Tweede Wereldoorlog componisten veelvuldig en nadrukkelijk donkere muziek schreven voor een donkere tijd, kwam het trauma van de jaren 1914-1918 pas ná de Eerste Wereldoorlog echt tot klinken. Bekendste voorbeelden zijn Ravels Pianoconcert voor de linkerhand en Alban Bergs Wozzeck over een getraumatiseerde soldaat. Dat Berg net als Ravel een militair uniform had gedragen, zal geen toeval zijn.

ESCAPISTISCHE PARTITUREN Waar is de Eerste Wereldoorlog in de muziek, hoe komt deze wel of juist niet tot klinken? Met die vraag houdt ook het Gergiev Festival zich deze editie bezig. Honderd jaar na het uitbreken van de oorlog memoreert Valery Gergiev een aantal componisten die aan het Westfront én aan het (in Nederland veel minder bekende) Oostfront de consequenties van het conflict ondervonden. Daarbij wordt duidelijk hoe componisten vaak vluchtten in muziek, eerder dan dat muziek noodzakelijkerwijs een uitdrukking van de meest actuele gebeurtenissen werd. Neem Richard Strauss. Ten tijde van de oorlog was hij de meest vooraanstaande componist van Duitsland. Als 50-jarige hoefde hij zich om militaire plicht geen zorgen meer te maken. De oorlog leidde vooral tot praktische ongemakken. Zijn Britse banktegoeden werden door de Britse overheid geconfisqueerd. En Hugo von Hoffmansthal, Strauss’ librettist van Die Frau ohne Schatten, moest wél naar het front waardoor de voortgang van die opera in gevaar kwam. Maar valt aan deze meesterlijke sprookjesopera over onvruchtbaarheid een achtergrond van oorlog en destructie af te lezen? Het lijkt er niet op. Ambivalenter is Prokofjevs verblindende Scythische suite, waarin een strijd wordt uitgevochten tussen de Zonnegod en de Kwade God. Het woest steigerende koper en razende strijkersmotieven leveren een thriller van een partituur. Maar het mythische verhaal werd al vóór het uitbreken van de eerste gevechten in augustus 1914 uitgekozen. De invloed van de Eerste Wereldoorlog

Alban Berg (3de van rechts) in het Oostenrijkse leger, circa 1915

lijkt ook hier eerder een praktische: voor de uitvoering van het groots bezette werk konden in Moskou te weinig musici worden gevonden, de meesten vochten inmiddels aan het front. Interessant is het geval Nikolaj Mjaskovski. Deze zoon van een militair ingenieur diende bij gevechten in GaliciĂŤ aan het Oostfront, raakte gewond en herstelde begin 1918 in SintPetersburg. Het gaf hem veel tijd om aan zijn Vierde Symfonie te werken: een beklemmend en tragisch gestemd werk, gebaseerd op een klagend seufzer-motiefje. Maar mag deze in abstracte symfonievorm gegoten muziek wel een concrete

oorlogscompositie genoemd worden? Het is uiteindelijk aan de luisteraar om straks, tijdens Gergievs allereerste uitvoering van deze zelden gehoorde symfonie, die conclusie te accepteren of verwerpen.

VERBODEN MUZIEK EN PROPAGANDA Des te explicieter was de oorlog aanwezig in muziek voor propagandadoeleinden. Tijdens de eerste opmars van de Duitsers door Noord-Frankrijk werd de prachtige kathedraal van Reims zwaar beschadigd. Dat nieuws deed Frankrijk huiveren en bracht

Âť

ROTTERDAMS PHILHARMONISCH ORKEST

‘Waar tijdens WO-II componisten veelvuldig en nadrukkelijk donkere muziek schreven voor een donkere tijd, kwam het trauma van de jaren 1914-1918 pas ná de Eerste Wereldoorlog echt tot klinken.’

Sergej Prokofiev, 1914

Jacques Ibert tot het protestlied zonder woorden Le vent dans les ruines. In dit korte pianowerk hoor je de wind boos huilen tussen de ruïnes. Dat de Eerste Wereldoorlog ook een cultuuroorlog werd, bleek uit de oprichting van de Ligue nationale pour la défense de la musique française. Het doel was om ‘de vijand op elke mogelijke manier uit te drijven’. Die vijand bestond mede uit ‘hedendaagse Oostenrijks-Duitse werken die het publieke domein nog niet zijn binnengedrongen’. Tachtig componisten sloten zich aan, maar Ravel weigerde zijn handtekening te zetten – hoezeer hij ook zijn vaderland beminde. ‘Onze rijke muziek zou snel degenereren en in stereotiepe formules inkrimpen,’ vond hij. Een laat voorbeeld van propaganda werd de Twaalfde Symfonie van Sjostakovitsj, geschreven in 1960. De symfonie stelt het jaar 1917 centraal, waarin het door oorlog uitgeputte Russische Rijk

Maurice Ravel als soldaat, mei 1917

ROTTERDAMS PHILHARMONISCH ORKEST

aan revoluties ten onder ging. De ellende die daarmee gepaard ging, is in de heroïsche Sovjetsymfonie ver te zoeken. Of zit in de over the top juichende finale misschien een dubbele bodem verborgen?

ODE AAN DE VEERKRACHT Meerdere verklaringen zijn denkbaar voor het feit, dat de oorlog aldus meer expliciet in propagandamuziek dan in persoonlijke muziek doorklonk. Componisten hielden zich nog steeds bezig met onschuldiger onderwerpen van vóór de oorlog (zie Die Frau ohne Schatten), en zagen aanvankelijk niet aankomen hoe destructief de Eerste Wereldoorlog zou worden.

muziek in de loopgraven

Nationalistische gevoelens hadden meestal prioriteit bóven het trauma. Zoals in het bombastische Taras Bulba van Janácˇek (inclusief krachtig orgel), dat is opgedragen aan ‘het leger, de beschermheer van onze natie’. Janácˇek hoopte dat de Eerste Wereldoorlog een emancipatieslag zou brengen voor zijn geliefde Tsjechië, dat op dat moment nog deel uit maakte van het Oostenrijk-Hongaarse Rijk. Dat Taras Bulba over de heroïsche strijd van de Russen gaat, is dus saillant: Rusland was de grote vijand van de Dubbelmonarchie. De mooiste muzikale ode aan menselijke veerkracht schreef wellicht Maurice Ravel. Zijn Pianoconcert voor de linkerhand was een opdracht van Paul Wittgenstein, de pianist die aan het Oostfront zijn rechterarm verloor na een schot van een scherpschutter. Het werk legt een muzikale route af van donker naar licht, is geschreven door een Fransman voor een Oostenrijker, en laat horen hoe ook een gehandicapt pianist met slechts één hand een duizelingwekkend scala aan muzikale emoties en kleuren kan voortbrengen. •

Nilolaj Mjaskovski (2de van links) als genie-officier

BESTEL KAARTEN de 11de batterij 45ste regiment van de Franse artillerie in 1915

ROTTERDAM PHILHARMONIC GERGIEV FESTIVAL VR 12 - ZO 14 SEPTEMBER voor meer informatie zie p. 53 of bestel direct online: www.dedoelen.nl

IN ONTWIKKELING

HET MUZIEKPLEIN

EEN IDEALE PLEK VOOR INTERACTIE door Elsbeth Grievink

In september ondergaat de centrale hal van de Doelen een kleine transformatie. In het midden bouwen we met vier tribunes een Muziekplein, waar educatieve activiteiten, inleidingen en lezingen zullen gaan plaatsvinden. Met de komst van het Muziekplein in de centrale hal gaat een langgekoesterde wens in vervulling, vertelt Gabriël Oostvogel, directeur van de Doelen. ‘Al jaren hebben we behoefte aan een ruimte die speciaal is ingericht voor onze educatieve programma’s. Op dit moment zwerven de schoolklassen nog door het gebouw. Inleidingen vinden meestal in de Van Cappellen Zaal plaats. Het aantal stoelen is daar echter beperkt en ook vanwege de aangrenzende Jurriaanse Zaal is het geen ideale locatie. De vraag was heel lang: waar kan het dan wel?’ Tijdens het nadenken over de ontwikkeling van de plint en de uitstraling van het Doelengebouw aan de straatzijde, viel ineens het kwartje. ‘Onze centrale hal is nu alleen maar een doorgang. Je komt binnen, hangt je jas op en gaat dan snel naar boven voor een

glaasje. Want ook al is er een buffet en staan er stoelen, echt aangenaam is het er niet. Dat de hal geen duidelijke functie heeft, maakt dat de eerste indruk die je van de Doelen krijgt, een rommelige is. Daarom hebben we besloten om die twee wensen, een goede educatieruimte én een duidelijke functie voor de hal, te combineren.’ Het idee is als volgt. In het midden van de hal komen in het verlengde van de entree vier tribunes te staan, met 240 zitplekken in totaal. In principe staan ze in een zogenaamde ‘Lagerhuisopstelling’, waarbij de spreker in het midden de ruimte heeft om heen en weer te lopen. De tribunes zijn verrijdbaar, waar door veel verschillende opstellingen mogelijk zijn. Als bezoeker kunt u plaatsnemen op de zachte, rode bankjes – een kop koffie mag mee – om een inleiding of nagesprek bij te wonen.

artist impressions van het Muziekplein

Oostvogel: ‘Het is voor de architecten best een uitdaging om dit Muziekplein te reali seren, zo in het centrum van ons gebouw, maar ik verwacht dat we er ontzettend veel plezier van zullen hebben. Ten eerste kunnen we veel meer mensen een plek geven bij onze educatieve programma’s. Ten tweede wordt de hal er een aangenamere plek van, een plek waar je kunt verblijven, ook als er geen programma is. En wie vanaf de straat naar binnen kijkt, ziet straks geen lege hal, maar een aantrekkelijke plek waar leven in de brouwerij is. En dat is precies wat we als concertgebouw willen uitstralen.’ •

HIGH LIGHT AGENDA CONCERTAGENDA >> UITGELICHT >> CONCERTAGENDA >> UITGELICHT

CONCERTAGENDA

UITGELICHT Een bundeling van bijzondere concerten en festivals.

smaaksensaties en klankwerelden RAUWKOST

'Rauwkost is een fantastische aanwinst voor de stad. Een geniaal idee om de gevestigde en aanstormende koks van Rotterdam te verenigen, elk met een eigen keuken in een eenvoudige, urban setting. Ook voor de Doelen biedt Rauwkost spannende moge lijkheden: samen met de jonge musici van Codarts zal de eerst volgende editie versierd worden met korte muzikale optredens en interventies, allemaal op maat voor de locatie bedacht en uitgevoerd. Wij verheugen ons op deze samenwerking, en op het resultaat.' Hoofd programmering Neil Wallace (de Doelen) over Rauwkost

2 Dagen. 20 Chef-koks. Tien geïmproviseerde keukens opgebouwd uit pallets. Tongstrelende hapjes en oorstrelende muziek. Dát is Rauwkost, een tweedaags eetfestijn in Rotterdam. Reacties op de Facebookpagina van het festival liegen er niet om. ‘Het allerfijnste eetfestijn van Rotterdam.’ ‘Wat een fantastische dag gehad! Alle gerechtjes waren even heerlijk en het zag er heel gaaf uit! Een pluim voor de organisatie. Tot volgend jaar.’ Na de eerste editie vorig jaar besloot de organisatie van Rauwkost de handen ineen te slaan met de Doelen. Want bij proeven op hoog niveau hoort natuurlijk ook muziek van hoog niveau. De Doelen en Codarts organiseren daarom de muzikale omlijsting van deze tweede editie van Rauwkost. Akoestische optredens, acrobatische hoogstandjes, klassieke muziek en muziek uit alle windstreken, alles komt voorbij. Op 4 en 5 oktober veranderen de Fenixloodsen (Rotterdam Katendrecht) in het culinaire hart van Rotterdam. Midden tussen het publiek bereiden top chef-koks gerechten die laten zien waar zij voor staan. Deelnemende chefs zijn onder anderen Marcel van Zomeren (In den Rustwat), Jim de Jong (Restaurant de Jong), Marco Somer (De Harmonie), Gert Blom (Amarone), Pepijn Schmeink en Remco van Erp (Dertien). Naast de chefs en musici is op Rauwkost alles te vinden wat met vooruit strevende gastronomie te maken heeft. Proeverijen, debat, bijzondere producenten, films, wijnmakers, importeurs, filosofen en meer.

BESTEL KAARTEN RAUWKOST ZA 4 – ZO 5 OKTOBER Fenixloodsen, Katendrecht (Rotterdam). Toegang € 7,50 per dag of € 12,50 voor een weekendticket. www.dedoelen.nl

HIGH CONCERTAGENDA LIGHT AGENDA >> UITGELICHT >> CONCERTAGENDA >> UITGELICHT >

Valery Gergiev en WO-I

Laurenscantorij

GERGIEV FESTIVAL 2014

Honderd jaar na het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog schildert festivaljaargang 2014 een indrukwekkend beeld van grote industriële, sociale, culturele en muzikale ontwikkelingen in tijden van hevige strijd. Rode draad is een symfonisch drieluik waarin Valery Gergiev iconische werken dirigeert van Ravel, Prokofjev (met violiste Lisa Batiashvili), Sjostakovitsj en hun tijdgenoten. Het Festivalprogramma biedt daarnaast kamermuziek, theater, een nachtconcert, lezingen, jazz en een kindervoorstelling. Sluitstuk is de Nederlandse première van de nieuwe voorstelling Beyond Zero: 1914–1918 door het Kronos Quartet. EnsembleCaméléon

Ragazze Kwartet

> CONCERTAGENDA >> UITGELICHT >> CONCERTAGENDA HIGH>>LIGHT UITGELICHT AGENDA

PROGRAMMA GERGIEV FESTIVAL VR 12 – Z0 14 SEPTEMBER vr 12 september

za 13 september

zo 14 september

13.00-14.00 uur Arcadis Zaal 14.30-15.30 uur Arcadis Zaal

11.00-12.00 uur Arcadis Zaal 12.30-13.30 uur Arcadis Zaal 14.30-15.30 uur [UITVERKOCHT]

11.15-12.05 uur Jurriaanse Zaal

HET WESTFRONT

locatietheater | Niemandsland Serge van Veggel regie Joost Dekker acteur musici Ragazze Kwartet

HET OOSTFRONT

locatietheater | Niemandsland Serge van Veggel regie Joost Dekker acteur Ragazze Kwartet

16.00-17.15 uur Jurriaanse Zaal kamermuziek | Les musiciennes dans la grande guerre Ensemble Calliopee

werken van o.a. Ravel en Lili Boulanger

Het verhaal van de soldaat

19.00-19.45 uur Jurriaanse Zaal inleiding Paul Knevel spreker 20.15-22.15 uur Grote Zaal symfonisch | Het Westfront’ Rotterdams Philharmonisch Orkest Valery Gergiev dirigent Yeol Eum Son piano Elgar Pomp and Circumstance, Mars nr.1 Ravel Pianoconcert voor de linkerhand Bartók Suite De houten prins Prokofjev Scythische Suite 23.00-00.00 uur Grote Zaal nachtconcert | Eeuwig oorlogsleed Laurens Collegium Rotterdam Wiecher Mandemaker dirigent Hayo Boerema orgel

werken van o.a. Tallis, Tavener en Schönberg

Kronos Quartet

16.00-17.15 uur Jurriaanse Zaal pianorecital | De wind door de ruïnes Yeol Eum Son Beethoven Sonate op.13 ‘Pathetique’ Ibert Le vent dans les ruines Ravel Le tombeau de Couperin J. Strauss Wein, Weib und Gesang 19.00-19.45 uur Jurriaanse Zaal inleiding Paul Knevel spreker 20.15-22.30 uur Grote Zaal symfonisch | Het Oostfront Rotterdams Philharmonisch Orkest Valery Gergiev dirigent Lisa Batiashvili viool Janácˇek Taras Bulba Prokofjev Vioolconcert nr.1 Mjaskovski Symfonie nr.4

REVOLUTIE

kinderconcert | Het verhaal van de soldaat Musici van het Rotterdams Philharmonisch Orkest Annechien Koerselman regie Stravinsky L’histoire du soldat 13.00-14.15 uur Jurriaanse Zaal kamermuziek | De IJzerbrigade EnsembleCaméléon Stephan Musik fur sieben Saiteninstrumenten Schönberg Die eiserne Brigade Strauss Metamorphosen, oerversie voor zeven strijkers 15.00-15.35 uur Eduard Flipse Zaal inleiding Paul Knevel spreker 16.00-18.30 uur Grote Zaal symfonisch | Revolutie! Orkest van het Mariinsky Theater Valery Gergiev dirigent Angela Denoke sopraan De Falla Danza ritual del fuego uit ‘El amor brujo’ Strauss Symphonische Fantasie aus ‘Die Frau ohne Schatten’ Berg Drei Bruchstücke aus ‘Wozzeck’ Sjostakovitsj Symfonie nr.12 ‘Het jaar 1917’ Ljadov Uit de Apocalyps 20.15-21.30 uur Jurriaanse Zaal filmconcert | Beyond Zero 1914-1918 Kronos Quartet Prelude to a Black Hole muziek van o.a. Stravinsky, Ravel, Webern en Ives Beyond Zero: 1914-1918 muziek van Aleksandra Vrebalov met film van Bill Morrison

HIGH CONCERTAGENDA LIGHT AGENDA >> UITGELICHT >> CONCERTAGENDA >> UITGELICHT >

Andalusisch talent in Rotterdam FLAMENCO SPECIAL ALVARO PAÑOS Flamencodanser Alvaro Paños is een van de meest opvallende Andalusische talenten. Hij is een danser boordevol inspiratie en energie. En nu komt hij voor het eerst voor een tournee naar Nederland. Rondom de komst van deze topdanser organiseren de Doelen, de flamenco-afdeling van Codarts, Dansschool Rosa de Compás en Mundo Flamenco een uitgebreid programma met concerten, films, een masterclass en een dansworkshop.

PROGRAMMA ZA 15 NOVEMBER 14:00 15:00

WILLEM BURGER ZAAL

WORKSHOP DANS VOOR GEVORDENEN Alvaros Paños*

WILLEM BURGER FOYER

DJ ROSA DEL COMPAS TAPAS INFOMARKT CONCERT JULIAN BERG

16:00

CONCERT MARCOS TEIRA TRIO

17:00

WORKSHOP SEVILLANAS DANSEN dansschool Spaansedans.nl

18:00

CONCERT FLAMENCO UNLIMITED...

19:00 CONCERT JOSÉ MANUEL LEÓN,

PRESENTATIE CAJON CONCERT YURI SACRISTÁN E.A.

ALICIA CARRASCO E.A.

20:00 21:00 22:00 23:00

CONCERT FLAMENCO UNLIMITED... CONCERT ALVARO PAÑOS, ANTONIO CAMPOS, JAVIER MARQUEZ E.A.

VAN BEUNINGEN ZAAL

HUDIG ZAAL

WORKSHOP GITAAR VOOR STUDENTEN CODARTS José Manuel León m.m.v Alicia Carrasco

WORKSHOP ZANG VOOR STUDENTEN CODARTS Antonio Campos

CONCERT JUR VERMIJS (gitaar) FILM EL CANTE BUENO DUELE FILM EL CANTE BUENO DUELE LEZING MARLIES JANSEN

DJ CONCERT RODOLFO Y MAÑO LOS FANTÁSTICOS (sevillanas dansen) DJ

* Aparte toegangskaart (zonder meerprijs) benodigd. Workshop uitsluitend toegankelijk voor gevorderde flamencodansers. Zie www.dedoelen.nl ** Aparte toegangskaart (zonder meerprijs) benodigd. Workshop voor beginners. Zie www.dedoelen.nl

FORTISBANK ZAAL

WORKSHOP CAJON** Ruven Ruppik

> CONCERTAGENDA >> UITGELICHT >> CONCERTAGENDA HIGH>>LIGHT UITGELICHT AGENDA

Tango met het wereldberoemde El Arranque TANGO SPECIAL EL ARRANQUE Al vrij snel na hun oprichting in 1996 hadden de acht leden van tango-orkest El Arranque – ‘Het Begin’ – een excellente reputatie. In 2001 werkten ze samen met Wynton Marsalis in het prestigieuze New Yorkse Lincoln Centre en niet veel later speelden ze op de grootste tangofestivals in Europa, Brazilië, China en Japan. Nu, na zeventien jaar en zeven albums, is dit achtkoppige ensemble sterker dan ooit. De komst van dit befaamde orkest is reden voor een bijzondere Tango Special met een middag en avond vol concerten, films, een masterclass en een dansworkshop.

PROGRAMMA ZA 29 NOVEMBER 14:00 15:00

JURRIAANSE ZAAL

INLOOP DJ HUGO MASTERCLASS AAN STUDENTEN CODARTS DOOR ORQUESTA EL ARRANQUE

16:00 17:00 18:00 19:00

JURRIAANSE FOYER

JURRIAANSE HAL

ARGENTIJNSE SNACKS

DANSWORKSHOP CUARTITO AZUL voor beginners TANGO FLEURS NOIRES ORCHESTRE DE TANGO

TANGO LES PROFS

VAN CAPPELLEN ZAAL

FILM EL SONÍDO DEL BANDONEON

TANGO TANGO INTIEM akoestische muziek in intieme setting FILM HISTORISCHE TANGOFRAGMENTEN

TANGOSALON MÚSICA CAMPERA DINER TANGO ORQUESTA ATÍPICA

20:00

TANGO INFORMATIEMARKT met instrumenten, vakbladen,bibliotheek, tangokleding etc.

TANGO ORQUESTA EL ARRANQUE

ARGENTIJNSE SNACKS

21:00 22:00

DJ HUGO TANGO GRAN ORQUESTA TÍPICA OTRA

23:00

DJ HUGO

INLEIDING TANGODANS door Hugo Buiten FILM HISTORISCHE TANGOFRAGMENTEN INLEIDING TANGOMUZIEK door Leo Vervelde

concertagenda

sept-okt-nov Overzicht van alle concerten in de maanden september tot en met november 2014. legenda iconen zie p. 82

september vr 12 september Rotterdam Philharmonic Gergiev Festival

Locatietheater met als startpunt de Arcadis Zaal. De voorstelling bestaat uit twee gedeelten. Het tweede gedeelte is niet goed te bezoeken voor hen die slecht ter been zijn of voor rolstoel gebruikers.

Rotterdam Philharmonic Gergiev Festival Ensemble Calliopée | Les musiciennes dans la Grande Guerre

Entree € 18 t/m 26 jaar of cjp € 10

www.gergievfestival.nl

Locatietheater | Niemandsland

Rotterdam Philharmonic Gergiev Festival Locatietheater | Niemandsland

kamermuziek - festival

vrijdag 12 september Jurriaanse Zaal 16.00-17.15 uur muziektheater - festival

vrijdag 12 september Arcadis Zaal 13.00-14.00 uur Niemandsland Joost Dekker acteur Ragazze Kwartet Serge van Veggel regie Rode draad door het Gergiev Festival vormt de muziektheatervoorstelling ‘Niemandsland’ van regisseur Serge van Veggel. Een veteraan haalt herinneringen op aan zijn oorlogsverleden, dat in donkere kelders opeens weer heel dichtbij lijkt te komen. Hij symboliseert de ‘Onbekende Soldaat’ in een collage van originele dagboekfragmenten en gedichten, liedjes of soms absurde oorlogsverhalen. Muziek komt van het theatrale Ragazze Kwartet. Deze voorstelling wordt georganiseerd in samenwerking met het muziektheatergezelschap OPERA2DAY.

‘De voortreffelijke solisten van Ensemble Calliopée brengen gerechtigheid voor deze onbekende componist, en ontrukken hem aan de vergetelheid met hun precisie, hun klankkwaliteit en hun hechte samenspel’ - Classica over de muziek van Durosoir, gespeeld door Ensemble Calliopée.

muziektheater - festival

vrijdag 12 september Arcadis Zaal 14.30-15.30 uur Niemandsland Joost Dekker acteur Ragazze Kwartet Serge van Veggel regie zie vrijdag 12 september 13.00 uur www.gergievfestival.nl

Ensemble Calliopée Chiara Skerath sopraan Amaury Coeytaux viool Maud Lovett viool Karine Lethiec altviool Florent Audibert cello Frédéric Lagarde piano Fauré La bonne chanson Debussy Sérénade (deel 2 uit Cellosonate) Ravel Toccata uit Le tombeau de Couperin Aboulker Je t’aime Durosoir Aquarelles Durosoir Pianokwintet L. Boulanger Pie Jesu Vrouwen speelden tijdens de oorlog een grote rol aan het thuisfront: de oorlog bleek ook een onverwachte emancipatieslag voor de achterblijvers. Ensemble Calliopée, gespecialiseerd in repertoire uit het begin van de 20ste eeuw, verkent de rol van (Franse) vrouwen in de muziek uit die tijd.

Entree t/m 26 jaar of cjp

€ 18 € 10

Rotterdam Philharmonic Gergiev Festival Lezing | Het Westfront

festival - lezing

vrijdag 12 september Jurriaanse Zaal 19.00-19.45 uur Lezing ‘Het Westfront’ Inleiding op het symfonisch concert door historicus en publicist Paul Knevel. www.gergievfestival.nl

Entree € 5

agenda september 57

Rotterdam Philharmonic Gergiev Festival Openingsconcert Rotterdams Philharmonisch | Het Westfront

Tavener Funeral Ikos Cox War in Heaven Tallis Lamentations Weelkes When David Heard Ravel Chanson Milhaud Cantate de la paix Schönberg Friede auf Erden Na het orkestrale geweld volgt een introvert koorprogramma op de late avond. Muzikale meditaties betreuren het eeuwig oorlogsleed, het concert wordt afgesloten met een indringende hartekreet: Vrede op aarde!

symfonisch - festival

www.gergievfestival.nl

vrijdag 12 september Grote Zaal 20.15-22.15 uur Rotterdams Philharmonisch Orkest Valery Gergiev dirigent m.m.v. Yeol Eum Son piano Elgar Pomp and Circumstance, March nr.1 Ravel Pianoconcert voor de linkerhand Bartók De houten prins (suite) Prokofjev Scythische suite Is Prokofjevs verblindende Scythische Suite (1915) een luidruchtige vorm van escapisme of een symbolisch commentaar op het oorlogsgeweld? Tijdens de oorlog dook Bartók onder in zijn – zeer welluidende – balletpantomime De houten prins. Ravel, die het Westfront van nabij meemaakte, schreef zijn duistere Pianoconcert voor de linkerhand voor pianist Paul Wittgenstein die in de oorlog zijn rechterarm verloor. www.gergievfestival.nl

Toprang, 1 2 3 € 56 € 49 € 40 € 24 t/m 26 jaar of cjp € 18

Rotterdam Philharmonic Gergiev Festival

za 13 september Rotterdam Philharmonic Gergiev Festival Locatietheater | Niemandsland

muziektheater - festival

zaterdag 13 september Arcadis Zaal 11.00-12.00, 12.30-13.30 en 14.30-15.30 uur Niemandsland Joost Dekker acteur Ragazze Kwartet Serge van Veggel regie

Pianorecital Yeol Eum Son | De wind door de ruïnes

zaterdag 13 september Jurriaanse Zaal 16.00-17.15 uur Yeol Eum Son piano Ibert Le vent dans les ruines Beethoven Sonate op.13 ‘Pathétique’ Ravel Le tombeau de Couperin J. Strauss jr. Wein, Weib und Gesang Dit jaar is Yeol Eum Son de grote belofte van het Gergiev Festival: zij won prijzen in het Tsjaikovski Concours waar Valery Gergiev juryvoorzitter was. Na de openingsavond keert zij deze tweede festivaldag terug in een recital rond de Eerste Wereldoorlog. Ibert schreef zijn Le vent dans les ruines na de destructie van de kathedraal van Reims. Beethoven werd tijdens de oorlog als Duits propagandamiddel ingezet. Ravel schreef Le tombeau de Couperin als in memoriam aan gevallen vrienden. ‘Poise and lyricism... an impressive, sparkling technique and a restrained, silky touch’ - Seattle Times over Yeol Eum Son www.gergievfestival.nl

zie vrijdag 12 september 13.00 uur Entree € 18 t/m 26 jaar of cjp € 10 (de voorstelling van 14.30 uur is uitverkocht)

Entree € 18 t/m 26 jaar of cjp € 10

koormuziek - festival

vrijdag 12 september Grote Zaal 23.00-00.00 uur Laurens Collegium Rotterdam Wiecher Mandemaker dirigent m.m.v. Hayo Boerema orgel

Rotterdam Philharmonic Gergiev Festival Lezing | Het Oostfront

festival - lezing pianorecital - festival

Laurens Collegium Rotterdam | Eeuwig oorlogsleed

Entree € 18 t/m 26 jaar of cjp € 10

Rotterdam Philharmonic Gergiev Festival

zie voor meer informatie over het Gergiev festival het artikel op p.44 en kijk op www.gergievfestival.nl

zaterdag 13 september Jurriaanse Zaal 19.00-19.45 uur Lezing: Het Oostfront Inleiding op het symfonisch concert door historicus en publicist Paul Knevel. www.gergievfestival.nl

Entree € 5

Rotterdam Philharmonic Gergiev Festival Rotterdams Philharmonisch | Het Oostfront

symfonisch - festival

zaterdag 13 september Grote Zaal 20.15-22.30 uur Rotterdams Philharmonisch Orkest Valery Gergiev dirigent m.m.v. Lisa Batiashvili viool Janácˇek Taras Bulba Prokofjev Vioolconcert nr.1 Mjaskovski Symfonie nr.4 Janácˇek schreef het explosieve Taras Bulba in de Eerste Wereldoorlog als ode aan Rusland. Nikolaj Mjaskovski raakte als Russische soldaat aan het Oostfront gewond; niet lang daarna begon hij aan zijn Vierde Symfonie. Het is de eerste keer dat Gergiev een symfonie van Mjaskovski dirigeert. Lisa Batiashvili is de topsoliste in werk van Prokofjev. www.gergievfestival.nl

Toprang, 1 2 3 € 56 € 49 € 40 € 24 t/m 26 jaar of cjp € 18

58 agenda september

EnsembleCaméléon | De IJzerbrigade

muziektheater - modern - festival

Domestica Rotterdam Wim Steinmann dirigent Romke-Jan Wijmenga klarinet Hans Wisse fagot Simon Wierenga cornet Remko de Jager trombone Laurens van Vliet viool Harke Wiersma contrabas Ronald Ent slagwerk m.m.v. Jeroen van Vernooij acteur Annechien Koerselman regie Stravinsky l’Histoire du soldat Wat doet oorlog met de ziel? Die vraag stelt Het Verhaal van de Soldaat, een nieuwe hedendaagse voorstelling bij de muziek van de beroemde Suite l’Histoire du soldat van Igor Stravinsky (1920). Het sprookje voor de hele familie wordt mét humor en veel muziek gebracht door een acteur en musici van het Domestica Ensemble (musici van het Rotterdams Philharmonisch Orkest). Voor het zingen van een nieuw lied worden de kinderen zelf uitgenodigd.

Rotterdam Philharmonic Gergiev Festival

Kronos Quartet | Beyond Zero: 1914-1918

www.gergievfestival.nl

Entree € 5

Kindervoorstelling | Het verhaal van de soldaat

zondag 14 september Jurriaanse Zaal 11.15-12.05 uur

Inleiding op het symfonisch concert door historicus en publicist Paul Knevel.

Rotterdam Philharmonic Gergiev Festival

Orkest van het Mariinsky Theater | Revolutie kamermuziek - romantiek - festival

kamermuziek - eigentijds - film - festival

zondag 14 september Jurriaanse Zaal 13.00-14.15 uur EnsembleCaméléon Sonja van Beek viool Joris van Rijn viool Michael Zemtsov altviool Joost Keizer altviool Floris Mijnders cello Johan van Iersel cello Wilmar de Visser contrabas Jeroen Bal piano Charlotte Sprenkels harp Stephan Musik für sieben Saiteninstrumenten Schönberg Die eiserne Brigade Strauss Metamorphosen, oerversie voor zeven strijkers Floris Mijnders, solocellist van het Rotterdams Philharmonisch, maakt deel uit van EnsembleCaméléon. Deze middag spelen de leden broeierig werk van de helaas onbekend gebleven, want jong gesneuvelde, Rudi Stephan. Een luchtig intermezzo is marsmuziek van Schönberg, geschreven in militaire dienst. Metamorphosen van Richard Strauss, geschreven na twee Wereldoorlogen, is een treurzang op de verwoeste cultuur. www.gergievfestival.nl

www.gergievfestival.nl

Entree € 18 t/m 26 jaar of cjp € 10

Entree € 10 t/m 26 jaar of cjp € 5

Rotterdam Philharmonic Gergiev Festival Lezing | Revolutie

zo 14 september

symfonisch - festival

zondag 14 september Grote Zaal 16.00-18.30 uur Orkest van het Mariinsky Theater Valery Gergiev dirigent m.m.v. Angela Denoke sopraan Falla Danza ritual del fuego uit ‘El amor brujo’ Strauss Symphonische Fantasie aus ‘Die Frau ohne Schatten’ Berg Drei Bruchstücke aus ‘Wozzeck’ Sjostakovitsj Symfonie nr.12 ‘Het jaar 1917’ Ljadov Uit de Apocalyps Hoe indringend de trauma’s van de oorlog zijn, blijkt duidelijk uit de opera Wozzeck van Alban Berg, begonnen in de oorlog: hier vermoordt een soldaat zijn vrouw. De stem van die vrouw wordt vanmiddag verklankt door specialiste Angela Denoke. In Rusland culmineerde de Eerste Wereldoorlog in de revoluties van 1917. Sjostakovitsj’ Twaalfde Symfonie is gewijd aan die grote gebeurtenissen. Het Orkest van het Mariinsky Theater blinkt zowel uit in opera als in Sjostakovitsj, dit programma is de leden dan ook op het lijf geschreven. www.gergievfestival.nl

zondag 14 september Jurriaanse Zaal 20.15-21.30 uur Kronos Quartet David Harrington en John Sherba viool Hank Dutt altviool Sunny Yang cello Prelude to a Black Hole muziek van o.a. Stravinsky, Ravel, Webern en Ives Beyond Zero: 1914-1918 Aleksandra Vrebalov muziek Bill Morrison film David Harrington en Drew Cameron creative consultants Janet Cowperthwaite producer Kronos Performing Arts Association production management Het nieuwste project van het vermaarde Kronos Quartet krijgt de Nederlandse première in het Gergiev Festival. Beyond Zero: 1914-1918 combineert unieke, half vergane oorlogsbeelden zoals samengesteld door filmmaker Bill Morrison met de emotioneel geladen muziek van Aleksandra Vrebalov. De aangrijpende multimediavoorstelling herdenkt maar wil ook vooruitkijken. ‘In feite is elk concert dat we spelen een antioorlogsverklaring’, aldus de primarius van het kwartet. www.gergievfestival.nl

Entree € 28 t/m 26 jaar of cjp € 20

Toprang, 1 2 3 € 56 € 49 € 40 € 24 t/m 26 jaar of cjp € 18

festival - lezing

zondag 14 september Eduard Flipse Zaal 15.00-15.30 uur

zie voor meer informatie over het Gergiev festival het artikel op p.44 en kijk op www.gergievfestival.nl

agenda september 59

za 20 september Zelf Muziek Maken (6+)

Met gamelan naar een andere wereld

stond er iets grappigs in de partituur. ‘Ezel, os en sul’, kon Leutgeb lezen. Of Mozart bleek de noten te hebben genoteerd met allerlei gekke kleuren inkt. Die speelsheid hoort u terug bij Martin van der Merwe, de solohoornist van het Rotterdams Philharmonisch, als solist zijn stadsgenoten van Sinfonia Rotterdam. Zij openen met de bruisende Eerste Symfonie van Georges Bizet. Met de Notenkraker suite van Tsjaikovski danst Sinfonia Rotterdam lichtvoetig naar het slot.

familieworkshop - DoelenCampus

ma 22 september The Bootleg Beatles

zo 21 september Meesterproef Classic Young Masters

De klanken van de gamelan nemen je mee naar de kleurrijke warme wereld van Indonesië. Speel en zing mee, en leer je eigen stukje muziek spelen op deze echte Javaanse instrumenten zoals xylofoons, trommels, gestemde gongs en de angklung. Samen vormen we dan een heus gamelanorkest. De muziekinstrumenten, die ter beschikking zijn gesteld door het Wereld museum Rotterdam, zien er prachtig uit.

Toprang, 1 2 3 € 36 € 34 € 32 € 30 R’pas/65+ € 34 € 32 € 30 € 28 t/m 26 jaar of cjp € 9

Het hele gezin neemt deel aan deze workshop. i.s.m. SKVR Muziekschool kamermuziek - jong talent

zondag 21 september Jurriaanse Zaal 14.00-16.30 uur

Entree € 9

Sinfonia Rotterdam

Conrad van Alphen © © Jay Blakesberg

Bizet, Mozart, Tsjaikovski

kamerorkest - romantiek - DoelenCampus

zaterdag 20 september Grote Zaal 14.30 uur Om 13.15 uur lezing door Leo Samama (Jurriaanse Zaal) Sinfonia Rotterdam Conrad van Alphen dirigent m.m.v. Martin van der Merwe hoorn Bizet Symfonie nr.1 in C Mozart Hoornconcert nr.4 in Es KV495 Tsjaikovski Suite uit De Notenkraker nr.1 Met Mozart kon je lachen. Daar wist zijn favoriete hoornist Joseph Leutgeb alles van. Elke keer als Mozart voor hem een hoornconcert componeerde,

Classic Young Masters zet met haar ‘Leerling-, gezel-, meesterprogramma’ een traject uit waarbij aan zeer talentvolle, heel jonge musici de mogelijkheid wordt geboden om zich met maatwerkbegeleiding te ontwikkelen naar meesterschap in het vak. Het project kent twee hoofdfasen: het afleggen van ‘proeven’ en het begeleidingstraject. Bij dit concert kunt u getuige zijn van de Meesterproef, dit jaar uitgeschreven voor de instrumenten fagot, gitaar, harp, viool en zang. Drie deelnemers krijgen de titel Classic Young Master. Zij zullen twee jaar door een via CYM toegewezen mentor worden gecoacht. Aan het publiek de keuze een publieksfavoriet te kiezen. Die kandidaat krijgt in overleg met de docent een eigen soloconcert.

Rundfunkchor Berlin

koormuziek - romantiek popmuziek

maandag 22 september Grote Zaal 20.15 uur

zaterdag 20 september Eduard Flipse Zaal 10.30 uur

Rachmaninovs Vespers Simon Halsey © Matthias Heyde

Vijftig jaar nadat The Beatles Nederland bezochten, komen de veelgeprezen The Bootleg Beatles naar Rotterdam voor een show met vele Beatles-hits. In hun ruim 30-jarig bestaan hebben The Bootleg Beatles de standaard gezet voor al die honderden tribute bands die de magie van de grootste popgroep aller tijden levend houden. Ze doen dat zo goed en authentiek dat ze als enige het beeldmerk van The Beatles mogen gebruiken. The Bootleg Beatles vormen de meest succesvolle en langst bestaande tributeband ter wereld. Met hun prachtige re-creatie van het geluid en uiterlijk van The Fab Four weten zij ook de meest sceptische Beatles-fans te overtuigen. Elk klein detail is uitstekend verzorgd, van kostuums tot authentieke instrumenten. Lees ook het interview met Adam Hastings (’John Lennon’) op p.40. Entree € 27,50 Koop kaarten uitsluitend bij de Doelen of bij Ticketmaster, andere (internet-) verkooppunten zijn doorverkopers.

maandag 22 september Laurenskerk 20.30 uur Rundfunkchor Berlin Simon Halsey dirigent m.m.v. Judith Simonis alt Robert Franke tenor Rachmaninov Vespers Rachmaninovs Vespers behoren tot de fraaiste koormuziek die ooit is geschreven. Russisch-orthodoxe kerkmelodieën gaan er hand in hand met ritmes uit de volksmuziek; weelderige akkoorden vormen een stemmenweefsel van symfonische proporties. Rachmaninov legde zijn ziel en zaligheid bloot in dit 15-delige koorwerk, dat altijd heeft behoord tot zijn persoonlijke favorieten. Ook al zag de componist maar zelden een kerk van binnen, de Vespers zijn wel degelijk religieus geïnspireerd. Helaas zijn veel uitvoeringen doordrenkt met ‘de Russische ziel’, of wat daarvoor moet doorgaan. Deze uitvoering door het Rundfunkchor Berlin en hun chefdirigent Simon Halsey zal eerder aansluiten bij de karakteristieken van Rachmaninovs eigen pianospel. Dat was, bij alle romantiek, verbluffend lenig en helder. Lees ook het interview met Simon Halsey op p.20.

Entree € 32 R’pas/65+ € 30 t/m 26 jaar of cjp € 9

Het werk van CYM wordt mogelijk gemaakt door de Gemeente Rotterdam en fondsen en sponsoren. www.classicyoungmasters.nl

Entree € 15 t/m 15 jaar of cjp € 5

nieuwsgierig naar de muziek uit dit magazine? beluister alvast thuis via www.dedoelen.nl/ spotify

60 agenda september

di 23 september

do 25 september

w0 24 en do 25 september

Fire over Water

Rotterdams Philharmonisch

Colin Currie & DoelenKwartet

red sofa - eigentijds - minimal

Colin Currie slagwerk DoelenKwartet: Frank de Groot en Maartje Kraan viool Karin Dolman altviool Hans Woudenberg cello Slagwerkers van het Rotterdams Philharmonisch Orkest: Martin Baai, Koen Platinck en Ronald Ent Elliott Carter Figment V Per Nørgård Fire over Water Toshio Hosokawa Reminiscence Bruno Mantovani Moi, jeu... Steve Reich Drumming (deel 1) Fredrik Andersson The loneliness of Santa Claus Steve Martland Starry Night De Amerikaanse componist Elliott Carter was al 100(!) toen hij in mei 2009 een van zijn laatste werken in première hoorde gaan: Figment V voor marimba. Carter schreef de solo als verjaardagscadeau voor een 17-jarige kleinzoon. Colin Currie, een seizoen lang onze Red Sofa artist in residence, selecteerde het werk voor een concert waarin hij het slagwerkrepertoire wereldwijd verkent. In Curries kielzog reizen we van Scandinavië via Frankrijk en Japan naar Amerika. Daar treffen we het pièce de résistance aan van de hedendaagse slagwerkmuziek: Drumming van Steve Reich. Hij schreef het stuk begin jaren ’70, hevig onder de indruk van de percussieklanken die hij had gehoord in Afrika.

dinsdag 23 september Grote Zaal 20.15 uur Om 19.30 uur Neil Wallace in gesprek met enkele artiesten koormuziek - muziektheater

Human Requiem Rundfunkchor Berlin

woensdag 24 september donderdag 25 september Rotterdamse Schouwburg 21.00 uur Rundfunkchor Berlin Simon Halsey dirigent m.m.v. Sophie Klussmann sopraan Konrad Jarnot bariton Philip Mayers piano Angela Gassenhuber piano Nicolas Fink assistentdirigent Jochen Sandig regie Ilka Seifert en Sasha Waltz choreografie en dramaturgie Brad Hwang ontwerp Jörg Bittner licht Brahms Ein deutsches Requiem (versie voor piano vierhandig, bew. Brahms) Je zit in de concertzaal en dan klinkt volkomen onverwacht het openingskoor van Ein deutsches Requiem van Brahms, links en rechts van je, achter, voor en boven. In de voorstelling Human Requiem, afkomstig uit het

atelier van de Duitse choreografe Sasha Waltz, vervaagt elke scheiding tussen zanger en toeschouwer. Waltz maakte een ‘gechoreografeerde verpersoonlijking’ van Brahms’ Requiem. Ze laat tekst, klank, lijf en ruimte versmelten tot een totaalervaring. Voor de muziek tekenen het fenomenale Rundfunkchor Berlin en dirigent Simon Halsey. De orkestpartij klinkt in de versie voor piano vierhandig, naar de originele transcriptie van Brahms (bewerkt door Phillip Moll). Lees ook het interview met Simon Halsey op p.20.

Entree € 29 R’pas/65+ € 26 t/m 26 jaar of cjp € 13

en de Van Cappellen Stichting

Lees ook het interview met Colin Currie op p.6.

Entree € 24 R’pas/65+ € 22 t/m 26 jaar of cjp € 9

bestellen · www.dedoelen.nl · kassabalie, Schouwburgplein 50, Rotterdam · telefonisch 010 217 17 17

Lucas Jussen © Marco Borggreve

Colin Currie © Marco Borggreve

Van Beethoven tot Strauss

klassiek - symfonisch

donderdag 25 september Grote Zaal 20.15 uur Om 19.15 uur inleiding door Lonneke Regter (€ 4 Vriendenbalie Hal Grote Zaal; vrij entree voor Vrienden RPhO) Rotterdams Philharmonisch Orkest Eliahu Inbal dirigent m.m.v. Lucas Jussen piano Beethoven Pianoconcert nr.3 Wagner Prelude en Liebestod uit Tristan und Isolde Strauss Also sprach Zarathustra Gonzende bassen, koninklijk koper, pulserende pauken, en dán: de zon die doorbreekt in het hele orkest: met Also sprach Zarathustra schreef Strauss dé openingstune voor de 20ste eeuw. Zo trad hij in de voetsporen van Beethoven, die zelf de 19de eeuw binnenstormde met zijn prachtige Derde Pianoconcert, een werk dat nu zijn gedroomde solist krijgt met Lucas Jussen, Nederlandse meesterpianist van de 21ste eeuw.

Toprang, 1 2 3 € 52 € 47 € 37 € 21 t/m 26 jaar of cjp € 9

Rotterdams Philharmonisch Lucas Jussen © Marco Borggreve

Van Beethoven tot Strauss

klassiek - symfonisch

vrijdag 26 september Grote Zaal 20.15 uur Om 19.15 uur inleiding door Lonneke Regter (€ 4 Vriendenbalie Hal Grote Zaal; vrij entree voor Vrienden RPhO) Rotterdams Philharmonisch Orkest Eliahu Inbal dirigent m.m.v. Lucas Jussen piano

Gestreken en getokkelde snaren komen tot klinken in dit programma van het DoelenKwartet met meestergitarist Izhar Elias, winnaar Nederlandse Muziekprijs 2011. Elias droeg zelf de meeste stukken aan, zoals het Kwintet voor strijkkwartet van Matijs de Roo en het poëtische Sola voor gitaar van de Israëlisch-Georgische componist Josef Bardanashvili. De Oekraïense componist Maxim Shalygin schreef nieuw werk voor het DoelenKwartet en Elias, evenals de Duits-Nederlandse componist Florian Magnus Maier.

Entree € 24 R’pas/65+ € 22 t/m 26 jaar of cjp € 9

Spinifex Bollycore

Seizoensopening Vrijdag in de Flip

Beethoven Pianoconcert nr.3 Wagner Prelude en Liebestod uit Tristan und Isolde Strauss Also sprach Zarathustra zie donderdag 25 september

jazz - Indiase muziek

DoelenKwartet

red sofa - kamermuziek

vrijdag 26 september Jurriaanse Zaal 20.15 uur Om 19.30 uur inleiding door Izhar Elias DoelenKwartet Frank de Groot en Maartje Kraan viool Karin Dolman altviool Hans Woudenberg cello m.m.v. Izhar Elias gitaar Florian Magnus Maier elektrische gitaar Matijs de Roo Cadenza nel nome di Berio II (gitaar solo) Maxim Shalygin The Songs, Prayers and Madrigals voor strijkkwartet Matijs de Roo Imaginary Beings Florian Magnus Maier Schattenspiel Josef Bardanashvili Sola (gitaar solo) Antti Auvinen Aerial Alegria voor strijkkwartet en elektronica

vrijdag 26 september Eduard Flipse Zaal 20.30 uur Tijdens dit even avontuurlijke als gewaagde concert deelt het illustere en eigentijdse kwintet Spinifex het podium met een van India’s meest vooraanstaande jonge zangeressen, Priya Purushotaman, evenals met de betoverende danseres Maya Sapera. De ruige jazz-core van Spinifex gaat een nooit eerder gehoorde combinatie aan met de hartverwarmende lyriek van Purushotamans zang, visueel onderstreept door de virtuoze dans van Sapera. Bollycore belooft intens genot voor zowel liefhebbers van de Indiase muziek als ook voor fans van vooruitstrevende jazz.

za 27 september I CAN DO IT festival Laat je inspireren en verrassen

populair - lezing

zo 28 september I CAN DO IT festival Laat je inspireren en verrassen

populair - lezing

zaterdag 27 september Willem Burger Zaal 9.30-18.00 uur

zondag 28 september Willem Burger Zaal 9.30-18.00 uur

I Can Do It is een tweedaags festival in het teken van inspiratie, persoonlijke ontwikkeling, levensmissies, mindfulness, liefde en energie. Ruim 15 (inter) nationale sprekers verzorgen interactieve lezingen en workshops die je in contact brengen met jezelf, je aan het denken zetten en je motiveren om van je leven het mooiste te maken dat er is. Ontmoet sprekers als Lorna Byrne, Joe Dispenza en Lynne McTaggart, en natuurlijk sprekers van eigen bodem zoals Willem Glaudemans, Eline Snel, Dorien van Nieukerken en Robert Bridgeman. Tussen de optredens door is er in de foyers van alles te beleven en te proberen: signeersessies, creatieve workshops, ontmoetingen met de deelnemers en rondneuzen in het House of Happinez.

zie zaterdag 27 september

I Can Do It-festivals zijn al jaren een succes in de VS en in Groot-Brittannië; I Can Do It Rotterdam 2014 is de eerste Nederlandse editie, met lezingen in het Nederlands en in het Engels. De organisator, inspirerendleven.nl heet je van harte welkom. Entree 1 2 3 € 99 € 89 € 79 Ook verkrijgbaar als Weekendkaart: rang 1 2 3 € 175 € 165 € 145

Rotterdams Philharmonisch Van Beethoven tot Strauss

Lucas Jussen © Marco Borggreve

vr 26 september

agenda september

klassiek - symfonisch

zondag 28 september Grote Zaal 14.15 uur Om 13.15 uur inleiding door Lonneke Regter (€ 4 Vriendenbalie Hal Grote Zaal; vrij entree voor Vrienden RPhO) Rotterdams Philharmonisch Orkest Eliahu Inbal dirigent m.m.v. Lucas Jussen piano Beethoven Pianoconcert nr.3 Wagner Prelude en Liebestod uit Tristan und Isolde Strauss Also sprach Zarathustra zie donderdag 25/9

Inspirerendleven.nl

Lees ook het interview met Tobias Klein van Spinifex op p.17.

Entree € 19 R’pas/65+ € 17 t/m 26 jaar of cjp € 9

zie voor de verklaring van de symbolen bij de concerten pagina 82

62 agenda september

di 30 september

zo 28 september

Lise de la Salle - piano

Ensemble Amarcord

authentiek renaissance/barok

Monteverdi’s Mariavespers Lautten Compagney Berlin zondag 28 september Grote Zaal 20.15 uur Om 19.30 uur inleiding door Philip Ruitenberg Lautten Compagney Berlin Wolfgang Katschner dirigent m.m.v. Ensemble Amarcord en gasten Monteverdi Vespro della Beata Vergine (Mariavespers) Een vlammende fanfare. IJle engelenzang. Een verschroeiend liefdeslied. Het trekt allemaal voorbij in Vespro della Beata Vergine van Monteverdi. Deze Mariavespers vormen een staalkaart van barokke hartstocht. In alle toonaarden bejubelt Monte-

verdi de Heilige Maagd Maria. Dat doet hij nu eens met exuberante koren, dan weer met intieme aria’s die zonder probleem zouden passen in een opera. Bij de zangers van Ensemble Amarcord is die uitdaging in vertrouwde handen. De instrumentale ondersteuning komt voor rekening van de Lautten Compagney Berlin en hun gerenommeerde dirigent Wolfgang Katschner.

Toprang € 38 € 35 € 33 € 30 R’pas/65+ € 36 € 33 € 31 € 28 t/m 26 jaar of cjp € 9

Brahms, Debussy, Ravel

pianorecital - romantiek modern - inleiding

dinsdag 30 september Jurriaanse Zaal 20.15 uur Om 19.30 uur inleiding door Huib Ramaer Lise de la Salle piano Brahms Thema en variaties in d op.18b Brahms Händel-variaties op.24 Debussy Preludes (selectie) Ravel Gaspard de la nuit Sinds 2001 bouwt de jonge Franse pianiste Lise de la Salle aan een indrukwekkende internationale carrière en treedt ze op in de vooraanstaande concertzalen van Europa, de Verenigde Staten en Azië. Met haar cd/dvd ‘A Portrait’ vierde ze in 2013 haar tienjarige samenwerking met het label Naïve (4 van haar cd’s werden door Gramophone verkozen tot Editor’s Choice!). Naast twee variatiesets van Brahms laat Lise de la Salle vanavond werken van twee landgenoten horen: Debussy en Ravel.

Entree € 29 R’pas/65+ € 27 t/m 26 jaar of cjp € 9

concerten met dit logo kunt u bezoeken met de Red Sofa Bankpas: 27 concerten (!) voor slechts t 79

met de vrijdag in de flip knipkaart

bezoekt u 4 concerten voor slechts t 55

agenda oktober 63

soul

donderdag 2 oktober Eduard Flipse Zaal 20.30 uur De veelzijdige pianist/organist Roel Spanjers toerde al op jonge leeftijd met Amerikaanse blues- en soulartiesten over de hele wereld. Op het Hammondorgel is Spanjers een van Nederlands grootsten en ook zijn kennis over ‘southern soul’ is ongekend groot. Na drie succesvolle cd’s met zijn groepen The Sunset Travellers en Birdcatcher en talloze tournees met onder anderen Normaal, Ricky Koole, JW Roy en Frédérique Spigt is Roel Spanjers nu voor het eerst sinds jaren weer met zijn eigen band in de Doelen.

Entree € 15 R’pas/65+ t/m 26 jaar of cjp

€ 13 €9

vr 3 oktober Re:Freshed Presents Pink Oculus

populair

vrijdag 3 oktober Eduard Flipse Zaal 20.30 uur Re:Freshed Presents Pink Oculus Rotterdam kent een inventieve popscene, die de deuren naar vele genres opent. Middelpunt is het Re:Freshed Orchestra, dat bestaat uit zeer talentvolle musici. Een aantal van hen heeft een pop-achtergrond, anderen komen aanvliegen vanuit de jazz of klassieke

red sofa

Entree € 15 R’pas/65+ € 13 t/m 26 jaar of cjp € 9

Des canyons aux étoiles...

za 4 oktober RAUWKOST

smaaksensaties en klankwerelden

DoelenEnsemble & notabu.ensemble neue musik

populair

zaterdag 4 oktober Fenixloodsen (Rotterdam Katendrecht) 15.00-00.00 uur 2 Dagen. 20 Chef-koks. Tien geïmproviseerde keukens opgebouwd uit pallets. Tongstrelende hapjes en oorstrelende muziek. Dát is Rauwkost, een tweedaags eetfestijn in Rotterdam. Na de eerste editie van vorig jaar besloot de organisatie van Rauwkost de handen ineen te slaan met de Doelen. Want bij proeven op hoog niveau, hoort natuurlijk muziek van hoog niveau. De Doelen en Codarts organiseren daarom de muzikale omlijsting van deze editie van Rauwkost. Akoestische optredens, acrobatische hoogstandjes, klassieke muziek en muziek uit alle windstreken, alles komt voorbij. Meer informatie op www.rauwkost.eu zie ook zondag 5 oktober Entree € 7,50 Weekendkaart € 12,50

Roel Spanjers & Band

zo 4 oktober

Bryce Canyon

do 2 oktober

muziek. Ze delen een passie voor geweldige muziek. Zo is uit gecontroleerde chaos een orkest ontstaan waar Rotterdam trots op is. De Doelengeeft leden van Re:Freshed Orchestra carte blanche om een afwisselend live muziekprogramma samen te stellen, waarbij ook visuals een rol spelen. Rapper/singer-songwriter Pink Oculus (~) (Esperanzah Denswil, Re:Freshed Orchestra) releaste haar eerste solosingle ‘SWEAT’ in november 2013. Giel Beelen noemde haar een talent om naar uit te kijken in 2014. En ze werd verkozen tot 3FM Serious Talent. Met optredens op Noorderslag en bij DWDD.

oktober

zaterdag 4 oktober Grote Zaal 20.15 uur Om 19.30 uur inleiding door Maarten van Veen DoelenEnsemble en notabu. ensemble neue musik (Düsseldorf) Arie van Beek dirigent Messiaen Des canyons aux étoiles... ‘De woestijn’, ‘De merels’, ‘Wat geschreven staat in de sterren’, ‘De roze oranje rotsen van Bryce Canyon’... Ziehier een greep uit de titels van het twaalfdelige werk Des canyons aux étoiles... uit 1974 van Olivier Messiaen. Deze muziek, te beschouwen als een hommage aan de goddelijke schepping, zit vol zinderende kleuren, vogelachtig gekwinkeleer en gebeeldhouwde

klankblokken. Inspiratie deed Messiaen op in de onherbergzame Bryce Canyon van Utah, vermaard om zijn spectaculaire kalk- en zandsteenformaties waarop het zonlicht onaardse kleurschakeringen tovert. Het Rotterdamse DoelenEnsemble en het Duitse notabu. ensemble neue musik koesterden beiden al langer de wens om dit magistrale werk uit te voeren. Nu bundelen zij hiervoor de krachten onder leiding van Arie van Beek.

Entree € 24 R’pas/65+ € 22 t/m 26 jaar of cjp € 9

nieuwsgierig naar de muziek uit dit magazine? beluister alvast thuis via www.dedoelen.nl/ spotify

64 agenda oktober

& Matiota Band

Wendy Teixeira © Theresa

20 jaar

Jordy van Toornburg, Wendy Teixeira

wereldmuziek - tango

wereldmuziek - Kaapverdië

zaterdag 4 oktober Jurriaanse Zaal 20.15 uur

zaterdag 4 oktober Eduard Flipse Zaal 21.00-02.00 uur

Orquesta Típica OTRA, bestaande uit conservatoriumstudenten en docenten van Codarts, viert haar twintigjarig bestaan met een speciale avond in de Doelen. Naast werk van Osvaldo Pugliese en andere oude meesters vertolkt OTRA repertoire dat speciaal voor het orkest geschreven is door hedendaagse tangocomponisten. In alle tango’s en aan het genre verwante ritmen zoals milonga ciudadana, milonga campera en vals criollo zoekt OTRA – met nieuwe arrangementen en solo’s – verbindingen met de huidige tijd.

Jordy van Toornburg, Wendy Teixeira & Matiota Band o.l.v. Kiki Gomes Laise Sanches gastvrouw DJ Arnaldo

Het veelbelovende en energieke Piazzolla-kwintet Locos Lindos speelt na afloop dansmuziek in de foyer, met tangosalon door Cuartito Azul. Lees ook het interview met Leo Vervelde (OTRA) op p.4.

Entree € 19 R’pas/65+ € 17 t/m 26 jaar en cjp € 9

Matiota is een twee/driemaandelijks terugkerend concert met muziek en cultuur voor en door talentvolle Kaapverdische jongeren en gevestigde artiesten/performers uit Rotterdam en omstreken. Met een professionele en uitdagende programmering laat Matiota mensen kennismaken met de Kaapverdische cultuur. Dit gebeurt op én voor het podium. Gastvrouw Laise Sanches en DJ Arnaldo zorgen met de Matiota Huisband voor de muzikale begeleiding van de speciale gastvocalisten: Jordy van Toornburg en Wendy Teixeira. Programma 21.00 uur: zaal open; Kaapverdische lounge-muziek met DJ 22.30 uur: live band en solisten 01.15 uur: DJ 02.00 uur: einde

Mozart Piano Quartet Paul Rivinius piano Mark Gothoni viool Hartmut Rohde altviool Peter Hörr cello

De combinatie van piano en drie strijkerstimbres inspireerde al menig componist. Het Mozart Piano Quartet wijdt zich sinds 2000 met verve aan dit repertoire. Het pianokwartet ontvangt geregeld uitnodigingen voor festivaloptredens en concerten in Europa, Zuid-Amerika, de Verenigde Staten, Canada en Australië. Ook werken de musici mee aan educatieve schoolconcerten in Duitsland en de VS en aan masterclasses op universiteiten. Naast talloze live radioregistraties, maakt het Mozart Piano Quartet sinds 2004 exclusief opnamen voor het Duitse label MDG, waarvoor het kwartet meermalen internationale waardering kreeg. Na afloop een glaasje champagne tijdens een meet & greet met de musici.

Entree € 21 R’pas/65+ € 19 t/m 26 jaar of cjp € 9

RAUWKOST

smaaksensaties en klankwerelden

Matiota wordt mede mogelijk gemaakt door de Gemeente Rotterdam, de Doelen, TACV Airlines, Eetcafé Panorama, Car-E Entertainment en de vrienden van Matiota.

populair

zo 5 oktober Mozart Piano Quartet Saint-Saëns, Schumann, Fauré

zondag 5 oktober Jurriaanse Zaal 11.00 uur

zondag 5 oktober Fenixloodsen (Rotterdam Katendrecht) 13.00-22.00 uur zie zaterdag 4 oktober

kamermuziek - meet & greet

Codarts Chamber Orchestra

Saint-Säens Barcarolle Schumann Pianokwartet in Es op.47 Fauré Pianokwartet in g

Entree € 15

zie voor de verklaring van de symbolen bij de concerten pagina 82

Talentfabriek

Gran Orquesta Típica OTRA

kamerorkest - romantiek - modern

zondag 5 oktober Jurriaanse Zaal 16.00 uur Codarts Chamber Orchestra Igor Gruppman dirigent Beethoven Symfonie nr.1 Sjostakovitsj/Barshai Kamersymfonie in F op.73a (bewerking van Strijkkwartet nr.3) Sibelius Valse triste In de spannende inleiding tot zijn Eerste Symfonie zet Beethoven de luisteraar op het verkeerde been en distantieert hij zich van zijn leermeester Haydn. De Kamersymfonie van Sjostakovitsj is een bewerking van het zogenaamde ‘oorlogskwartet’, door de componist beschouwd als een van zijn beste werken. Vanuit de quasi luchtigklassieke opening ontvouwt zich een klankenrijkdom als een expressieve achtbaan. Typerend is de enorme drive, de drammerige ritmiek met felle akkoorden, maar ook de vaak desolate melodiek in treurmarsbeweging. Met zijn Valse triste verwierf Sibelius al snel grote bekendheid buiten de Finse landsgrenzen. De indringende melodie – geïnspireerd door een toneelstuk – geeft de wals een ongewone en onaardse schoonheid.

Entree € 15 R’pas/65+ € 13 t/m 26 jaar of cjp € 9

agenda oktober 65

wo 8 oktober

ma 6 oktober

Leden van Rotterdams Philharmonisch

klassiek

Janine Jansen & Chamber Orchestra of Europe o.l.v. Lorenza Borrani viool maandag 6 oktober Grote Zaal 20.15 uur Om 19.30 uur inleiding door Guido van Oorschot Chamber Orchestra of Europe o.l.v. Janine Jansen viool Lorenza Borrani viool (concertmeester) Ravel Le tombeau de Couperin Mozart Vioolconcert nr.3 in G KV216 Schnittke Sonate nr.1 voor viool en strijkers Schnittke Moz-Art à la Haydn Mozart Symfonie nr.39 in Es KV543 Met de viool in de hand leidt Janine Jansen het Chamber Orchestra of Europe door een tintelend programma. Het theatrale hoogtepunt wordt

zonder twijfel Moz-Art à la Haydn van de Rus Alfred Schnittke. Musici improviseren over een motief van Mozart, waarna de boel al gauw ont spoort. Niet echt natuurlijk, want het Chamber Orchestra of Europa behoort tot de kanjers in het vak. Sinds het in 1981 werd opgericht door Claudio Abbado biedt dit kamerorkest emplooi aan de talentvolste musici uit Europa. Dat laten ze ook horen in Ravel en Mozart, met Janine als soliste in diens Derde Vioolconcert.

Toprang, 1 2 3 € 49 € 44 € 38 € 29 R’pas/65+ € 47 € 42 € 36 € 27 t/m26 jaar of cjp € 9

Quirine Scheffers © Robert Peek

kamermuziek - romantiek

woensdag 8 oktober Jurriaanse Zaal 20.30 uur Leden van het R’dams Philharmonisch Quirine Scheffers, Misha Furman viool Itamar Shimon, Veronika Lénártová altviool Joanna Pachucka, Daniel Petrovitsch cello Sander Sittig piano Strauss Strijksextet uit Capriccio Strauss Vioolsonate Brahms Strijksextet nr.2 ‘Ik hou van je! Ik moet je weer zien!’, schrijft de jonge Brahms aan zijn verloofde. ‘Maar binden kan ik me niet!’ Met zijn gepassioneerde Tweede Strijksextet getuigt Brahms van zijn spijt: het openingsdeel schreeuwt de naam uit van zijn afgewezen liefde. Een kleine eeuw later probeert Richard Strauss de klok terug te draaien in zijn fijnbesnaarde Capriccio-sextet: muziek die klinkt als een teder aanzoek – alsof alles nog mogelijk is.

Ravel Rapsodie espagnole Ligeti Vioolconcert Bartók Suite De wonderbaarlijke mandarijn Ginastera Dansen uit Estancia Koortsige ritmes stuwen de hartslag van dit concert op: van de habanera in Ravels Spaanse rapsodie via Bartóks stampend-dynamische ballet van de Grote Stad tot het machismo van de malambo in Ginastera’s Estancia-suite. Middelpunt is Ligeti’s duizelingwekkende Vioolconcert: een maalstroom van Hongaarse melodieën, Bulgaarse dansen en onaardse klanken. Een programma dat u vanaf het begin beetpakt om niet meer los te laten.

Toprang, 1 2 3 € 52 € 47 € 37 € 21 t/m 26 jaar of cjp € 9

vr 10 oktober Rotterdams Philharmonisch Dansen van de 20ste eeuw

Entree € 27 t/m 26 jaar of cjp € 9

do 9 oktober symfonisch - modern - eigentijds

Rotterdams Philharmonisch

vrijdag 10 oktober Grote Zaal 20.15 uur Om 19.15 uur inleiding door Frank Kouwenhoven (€ 4 via Vriendenbalie; vrij entree voor Vrienden RPhO) Andrés Orozco-Estrada © Werner Kmetitsch

Dansen van de 20ste eeuw

bestellen · www.dedoelen.nl · kassabalie, Schouwburgplein 50, Rotterdam · telefonisch 010 217 17 17

Rotterdams Philharmonisch Orkest Andrés Orozco-Estrada dirigent m.m.v. Patricia Kopatchinskaja viool

Andrés Orozco-Estrada © Werner Kmetitsch

Brahms en Strauss

Om 19.15 uur inleiding door Frank Kouwenhoven (€ 4 via Vriendenbalie; vrij entree voor Vrienden RPhO)

symfonisch - modern - eigentijds

donderdag 9 oktober Grote Zaal 20.15 uur

Rotterdams Philharmonisch Orkest Andrés Orozco-Estrada dirigent m.m.v. Patricia Kopatchinskaja viool zie donderdag 9 oktober

66 agenda oktober

Ceumar

Pianomarathon Studenten Codarts

jazz

pianorecital - codarts

vrijdag 10 oktober Eduard Flipse Zaal 20.30 uur

zaterdag 11 oktober Jurriaanse Zaal 11.00 uur

De Nederlandse jazzpianist en componist Mike del Ferro speelde al in meer dan 100 landen en met mensen als Toots Thielemans, Jack DeJohnette en Randy Brecker. Maar ook met minder bekende musici uit zeer diverse culturen zoekt – en vindt – hij een muzikale dialoog. Samen met vocaliste en gitariste Ceumar verkende hij de Braziliaanse muziek op de cd Impressions of Brazil. Nu gaan zij opnieuw de samenwerking aan in een avond vol afwisselend, spannend repertoire.

Hinkende ritmes en hoekige melodieën vormen de vitale karakteristieken van Boheemse volksmuziek. Tegenwoordig beslaat Bohemen tweederde van Tsjechië, vroeger maakte het deel uit van de gigantische dubbelmonarchie Oostenrijk-Hongarije. Vooral in de decennia rond 1900 hebben componisten het Boheemse platteland afgespeurd, op zoek naar inspiratie voor hun eigen kunstmuziek. Op hun beurt gaan pianostudenten van Codarts op zoek naar sporen van volksmuziek in het pianowerk van Boheemse (en Moravische) componisten als Smetana, Dvorˇák, Suk en Janácˇek. Waar ze op zullen stuiten is nog een verrassing, maar houd alvast rekening met opzwepende dansen en melancholieke dromerijen!

Entree € 19 R’pas/65+ t/m 26 jaar of cjp

€ 17 €9

za 11 oktober Zelf Muziek Maken (6+)

Entree € 19 R’pas/65+ € 17 t/m 26 jaar of cjp € 9

Overal is ritme

Calefax © Barbara Mulderink

African Roots

Alles heeft een ritme en iedereen tikt wel eens een ritme mee. Wanneer je dat samen met anderen doet, heb je zo een complete ritmesectie van slag- en percussieinstrumenten bij elkaar. Aan het eind van deze workshop vormen de deelnemers een grote, swingende slagwerkband. Het hele gezin neemt deel aan deze workshop. i.s.m. SKVR Muziekschool

Entree € 9

Entree € 24 R’pas/65+ € 20 t/m 26 jaar of cjp € 9

zo 12 oktober Leden van Rotterdams Philharmonisch Brahms en Strauss

kamermuziek - romantiek

zondag 12 oktober Boijmans 12.00 uur Leden van Rotterdams Philharmonisch Quirine Scheffers, Misha Furman viool Itamar Shimon, Veronika Lénártová altviool Joanna Pachucka, Daniel Petrovitsch cello

Rotterdams Philharmonisch Feest (4+)

familieconcert - symfonisch

zondag 12 oktober Grote Zaal 14.15 uur Rotterdams Philharmonisch Orkest Jasper Verheugd regisseur Bram van Oers acteur Adriaan Luteijn choreograaf m.m.v. Hofplein Rotterdam en dansers van Codarts Delibes Coppelia Suite Falla Suite nr.1 uit El sombrero de tres picos De Kinderboekenweek bestaat 60 jaar en dat wordt groots gevierd! Het thema van dit jubeljaar is ‘Feest!’. In kinderboeken wordt ook volop gefeest: verjaardagen, Sinterklaas, Suikerfeest, schoolfeestjes, enz. En bij feest hoort muziek, dus wat past er beter dan een spetterend familieconcert met zang en dans, waar je ook nog je favoriete kinderboekenschrijvers kunt ontmoeten? Na afloop feestje ter ere van de boekpresentatie van het nieuwe boek van Koos Meinderts. Voorstelling in het kader van de Kinderboekenweek 2014.

Strauss Strijksextet uit Capriccio Wolf Italiaanse serenade Brahms Strijksextet nr.2

familieworkshop

zaterdag 11 oktober Eduard Flipse Zaal 10.30 uur

Tijdens een tournee door Zuid-Afrika begonnen de plannen voor dit programma bij de vijf rietblazers van Calefax te borrelen. De mensen, de natuur en de lokale muziek brachten hen op het idee om een concert samen te stellen met onder andere muziek van de ZuidAfrikaanse componist Kevin Volans, de minimalist Steve Reich en met eigen bewerkingen van traditionele Afrikaanse muziek. Kevin Volans vatte het ooit krachtig samen: ‘met mijn muziek wil ik een Afrikaans computervirus loslaten op de harde schijf van de westerse gecomponeerde muziek’.

Talentfabriek

Quirine Scheffers © Robert Peek

Mike del Ferro & Ceumar

kamermuziek - Afrika - eigentijds - minimal

zaterdag 11 oktober Jurriaanse Zaal 20.15 uur Calefax Oliver Boekhoorn hobo Ivar Berix klarinet Raaf Hekkema saxofoon Jelte Althuis basklarinet Alban Wesly fagot Kevin Volans Nieuw werk Kevin Volans Matepe (Zimbabwe) Nicole Lizée Nieuw werk voor Calefax en vijf loop stations Steve Reich Vermont Counterpoint Calefax Arrangementen van traditionele Afrikaanse muziek

‘Ik hou van je! Ik moet je weer zien!’, schrijft de jonge Brahms aan zijn verloofde. ‘Maar binden kan ik me niet!’ Met zijn gepassioneerde Tweede Strijksextet getuigt Brahms van zijn spijt: het openingsdeel schreeuwt de naam uit van zijn afgewezen liefde. Een kleine eeuw later probeert Richard Strauss de klok terug te draaien in zijn fijnbesnaarde Capriccio-sextet: muziek die klinkt als een teder aanzoek – alsof alles nog mogelijk is.

Entree € 27 t/m 26 jaar of cjp € 9

Toprang, 1 2 € 26 € 23 € 20 t/m 26 jaar of cjp € 9

agenda oktober 67

Colin Andrews - Laurensorgel

Liedsalon

liedrecital - romantiek - meet & greet

zondag 12 oktober Laurenskerk 15.00 uur

zondag 12 oktober Jurriaanse Zaal 18.30-22.00 uur

Colin Andrews Laurensorgel

Robert Holl bas Ellen van Lier sopraan Daniel Johannsen tenor Jan Petryka tenor Henk Neven bariton Roger Braun piano m.m.v. studenten van het Koninklijk Conservatorium Lex Bohlmeijer presentatie Hosman Frères Wijnkoperij B.V.

De Amerikaanse orgelvirtuoos Colin Andrews brengt een programma met muziek van Amerikaanse bodem. Colin Andrews studeerde orgel en piano aan de Royal Academy of Music in Londen. Daarna had hij les van enkele vooraanstaande orgeldocenten/organisten, zoals Lionel Rogg en Dame Gillian Weir. Sinds zijn debuut op 18-jarige leeftijd wordt hij wereldwijd erkend als een veelzijdig en vaardig musicus. Ook als orgelleraar en lector geldt hij als een autoriteit; momenteel is hij verbonden aan de Jacobs School of Music (Indiana University). Vanmiddag neemt Colin Andrews muziek uit eigen land mee, de Verenigde Staten. Dit concert komt tot stand i.s.m. Stichting Laurenskerk

Vrij entree, reserveren aanbevolen

18.30-19.00 uur Foyerconcert door zangstudenten 19.00-20.00 uur Schubert o.a. Die Nachtigall D724; An die Freude D189; Naturgenuß D422; La Pastorella al prato D528 20.00-21.00 uur Wijnproeverij en programma met zangstudenten en Robert Holl 21.00-22.00 uur Schubert o.a. Der Hochzeitsbraten D930; Licht und Liebe D352; Ständchen D920; Die Advokaten D37; Im gegenwärtigen Vergangenes D710 Een zeer complete liedavond: u wordt verwelkomd met optredens door zangstudenten van het Koninklijk Conservatorium en in het hoofdprogramma vindt u vier uitzonderlijke liedzangers op het podium, plus een gerenommeerd pianobegeleider natuurlijk. Centraal staat een van de voornaamste lied-

zo 12 oktober

concerten met dit logo kunt u bezoeken met de Red Sofa Bankpas: 27 concerten (!) voor slechts t 79

orgelrecital

De vrolijke Franz

America!

pianorecital

Ivo Pogorelich Liszt, Schumann, Stravinsky, Brahms zondag 12 oktober Grote Zaal 20.15 uur Om 19.30 uur inleiding door Huib Ramaer Ivo Pogorelich piano Liszt Fantasia quasi sonata - Après une lecture du Dante Schumann Fantasie in C op.17 Stravinsky Petroesjka Brahms Paganini-variaties op.35 In zijn jongere jaren leek Ivo Pogorelich misschien wel een beetje op Franz Liszt, en ook hij werd aanbeden als een popster. Met zijn wilde haren en intrigerende blik deed hij menig vrouwenhart sneller kloppen. Nog componisten: Franz Schubert. De gevierde bas Robert Holl en de zijnen laten hun licht schijnen op ‘de vrolijke Franz’, alhoewel deze romantische componist ook vaak een zweem van melancholie over zich had. Radiopresentator Lex Bohlmeijer is uw gastheer en aan het eind van de avond is er een meet & greet met de musici! i.s.m. Vrienden van het Lied

met de vrijdag in de flip knipkaart

bezoekt u 4 concerten voor slechts t 55

Entree € 31 R’pas/65+ € 29 t/m 26 jaar of cjp € 9

steeds wordt Pogorelich geroemd om zijn ongewone uitvoeringen en omschreven als een ‘magiër met klankkleuren’. Après une lecture du Dante portretteert de angstaanjagende taferelen in Dantes Inferno (‘Hel’) en is dan ook een wervelwind van geweld en wanorde. De Fantasie in C is een van Schumanns meesterwerken, groots in diepgang en structuur. Na de briljante pianistiek in Stravinsky’s Petroesjka besluit Pogorelich zijn recital met de Paganini-variaties van Brahms. Entree € 36 R’pas/65 € 34 t/m 26 jaar of cjp € 9

68 agenda oktober

di 14 oktober

Rotterdams Philharmonisch

do 16 oktober

Schumann Quartett

Brahms en de Vier letzte Lieder

kamermuziek

dinsdag 14 oktober Jurriaanse Zaal 20.15 uur Schumann Quartett Erik Schumann viool Mark Schumann viool Liisa Randalu altviool Ken Schumann cello Haydn Strijkkwartet in D op.76 nr.5 Hob.III:79 ‘Erdödy’ Bartók Strijkkwartet nr.2 in a op.17 Puccini Strijkkwartet ‘Crisantemi’ Verdi Strijkkwartet in e Het Schumann Quartett speelt naast kwartetten van Haydn en Bartók weinig uitgevoerde Italiaanse kamermuziek. Puccini en Verdi zijn voornamelijk bekend vanwege hun opera’s, maar componeerden wel degelijk ook andere werken. Crisantemi, dat Puccini naar eigen zeggen in één nacht voltooide, is een donker getinte elegie. Verdi schreef zijn enige strijkkwartet in 1873, aanvankelijk als een studiewerk voor zichzelf, maar toen hij zich realiseerde dat het een behoorlijk werk was geworden, liet hij het drie jaar later toch publiceren. Merkwaardig eigenlijk, dat dit melodierijke en gedreven strijkkwartet niet vaker wordt uitgevoerd.

symfonisch - romantiek

Rotterdams Philharmonisch

Haydn, Bartók, Puccini, Verdi

symfonisch - romantiek

vrijdag 17 oktober Grote Zaal 20.15 uur Om 19.15 uur inleiding door Marien van Staalen (€ 4 via Vriendenbalie; vrij entree voor Vrienden RPhO) Rotterdams Philharmonisch Orkest Yannick Nézet-Séguin dirigent m.m.v. Dorothea Röschmann sopraan Wagner Siegfried-Idyll Strauss Vier letzte Lieder Brahms Symfonie nr.3 zie donderdag 16 oktober

Brahms en de Vier letzte Lieder donderdag 16 oktober Grote Zaal 20.15 uur Om 19.15 uur inleiding door Marien van Staalen (€ 4 via Vriendenbalie; vrij entree voor Vrienden RPhO)

Rotterdams Philharmonisch Orkest Yannick Nézet-Séguin dirigent m.m.v. Dorothea Röschmann sopraan

‘en juist daarom is hij mijn nummer één.’ Zo begon Yannick aan zijn ‘magistrale’ (NRC) Brahms-cyclus met ons orkest, waarvan u nu de bekroning kunt meemaken in de warmbloedige Derde. Als opmaat klinken Strauss’ Vier letzte Lieder, die Brahms in een gouden strijklicht plaatsen.

Wagner Siegfried-Idyll Strauss Vier letzte Lieder Brahms Symfonie nr.3 ‘Brahms, met zijn grandioze akkoorden, imposante koper en meeslepende gevoelens, toont ook altijd zijn kwetsbaarheid’, zegt Yannick Nézet-Séguin,

Codarts Symphony Orchestra Entree € 44 € 39 € 35 t/m 26 jaar of cjp € 9

Toprang, 1 2 3 € 52 € 47 € 37 € 21 t/m 26 jaar of cjp € 9

vrijdag 17 oktober Grote Zaal 12.30-13.30 uur Codarts Symphony Orchestra Hans Leenders dirigent m.m.v. Ineke Hellingman piano o.a. Sibelius Symfonie nr.2 Een podium vol met jonge musici die zich storten op meeslepend symfonisch repertoire. Voor hen een bijzondere ervaring, maar ook voor het publiek!

symfonisch - romantiek - lunchconcert

door Cuadro Flamenco Irene Álvarez

flamenco - meet & greet

Concert van de Stichting Kamermuziekvereeniging Rotterdam www.kamermuziekvereeniging.nl

vr 17 oktober

Zarzamora

Vrij entree

vrijdag 17 oktober Eduard Flipse Zaal 20.30 uur Cuadro Flamenco Irene Álvarez Irene Álvarez dans Carmen Ferandez zang Ruven Ruppik percussie Alexander Gavilán gitaar Zarzamora betekent braamstruik en is in de poëzie van de flamenco een metafoor voor het alsmaar voortvloeiende leven met daarin het samengaan van liefde en pijn – het zoete fruit in het midden van de pijnlijke doorns. In dit programma brengt Cuadro Flamenco Irene Álvarez pure, eenvoudige flamenco. Zij vertellen over hun liefdes en de rare, soms pijnlijke bochten die de weg van het leven plotseling kan maken. Centraal in dit programma staat de ongeremde, vaak

agenda oktober 69

Na afloop meet & greet met de musici.

Hommage à Franck

Geert Bierling - orgel en harmonium

Entree € 19 R’pas/65+ € 17 t/m 26 jaar of cjp € 9

Ralph van Raat & Maarten van Veen De terreur van The Black Page

red sofa

vrijdag 17 oktober Jurriaanse Zaal 21.00 uur Ralph van Raat piano Maarten van Veen piano Ilonka Kolthof fluit Ramon Lormans slagwerk Vincent Houdijk slagwerk Zappa The Black Page voor 2 slagwerkers Higdon Rapid Fire voor fluit Crumb Celestial Mechanics voor piano 4-handen Xenakis Rebonds, voor slagwerk Voor sommigen pianisten is het een nachtmerrie, voor anderen de ultieme uitdaging: The Black Page, de pagina die zwart ziet van de noten. Ralph van Raat weet er wel raad mee. In dit concert zet hij met zijn medemusici de tanden in de krankzinnigste virtuoze pianomuziek uit de 20ste en 21ste eeuw. Daarbij mag The Black Page, het in ritmisch opzicht helsmoeilijke stuk van Frank Zappa, natuurlijk niet ontbreken. Het indrukwekkende Celestial Mechanics voor versterkte piano vierhandig van de Amerikaanse componist George Crumb maakt deel uit van Makrokosmos, een cyclus van karakterstukken, geïnspireerd door astrologische en astronomische krachten. In deze lijn past ook het bezwerende en ritualiserende Rebonds voor solo percussie van Iannis Xenakis.

zaterdag 18 oktober Grote Zaal 15.00 uur Geert Bierling Doelenorgel en drukwindharmonium Franck Premier Choral pour grand Orgue Suite en Mi mineur pour Harmonium Deuxième Choral pour grand Orgue Suite en Do majeur pour Harmonium Troisième Choral pour grand Orgue Op uitnodiging van de Parijse uitgever Auguste Durand componeerde César Franck (1822-1890) ‘Trois Chorals pour grand orgue’ en voltooide deze in 1890, het laatste jaar van zijn leven. Behalve aan deze monumentale composities werkte Franck in dat jaar ook aan liturgische werken voor harmonium, het ‘Orgue expressif’. Uit deze door zijn plotseling overlijden onvoltooide bundel worden als intermezzi enkele stukken uitgevoerd op een historisch Parijs’ drukwindharmonium uit de tijd van Franck, begeleid met 19de-eeuwse zwijgende filmbeelden van Parijs.

Vrij entree, reserveren aanbevolen

zo 19 oktober Dag zon, dag zee! (2+) Ageeth de Haan

orgelrecital - romantiek

familieconcert

Entree € 24 R’pas/65+ € 22 t/m 26 jaar of cjp € 9

zondag 19 oktober Eduard Flipse Zaal 14.00 en 16.00 uur

Ageeth de Haan zang en spel Wessel Coppes gitaar Frans Groen contrabas Vinsent Planjer percussie Lotte van Dijck illustraties ‘Ik zit hier zo lekker’ is een zin uit een van de liedjes en vertelt meteen iets over de sfeer van dit programma. Meedoen of lekker zitten luisteren; alles is goed, het publiek kiest zelf. In dit sprankelende, interactieve liedjesprogramma neemt Ageeth het publiek mee naar allerlei herkenbare en fantasievolle situaties. Een programma vol liedjes in verschillende muziekstijlen, die Ageeth met korte teksten met elkaar verbindt. Over een eindje vliegen, wilde dieren, limonade met taart, over papa’s en mama’s en het strand.

Druk, druk, druk, haasten, haasten, haasten, snel nog even iets afmaken. Ping, een mail. Tring, de telefoon. BRISK heeft het druk op kantoor. Opschieten, anders wordt de directeur nog boos! Maar de directeur is met hele andere dingen bezig. Hij fantaseert erover hoe het op zijn kantoor zou zijn als iedereen muziek zou maken in plaats van de hele dag te vergaderen, te telefoneren en te typen... Aansluitend (van ca.15.00-16.00 uur) is er een knutselworkshop met Villa Zebra! Daarnaast is er een ‘Maan Roos Muziek Podium’ in de Jurriaanse Foyer. Wie wil mag zijn of haar instrument meebrengen en zelf een kort optreden geven!

Entree € 15 t/m 26 jaar of cjp € 9

Entree € 9 t/m 26 jaar of cjp € 9

Druk Werk (6+)

Rotterdams Philharmonisch

Brisk

Brahms en de Vier letzte Lieder

za 18 oktober

moderne expressie en de vrouwelijke elegantie van danseres Irene Álvarez.

familieconcert

zondag 19 oktober Jurriaanse Zaal 14.00 uur BRISK Marjan Banis, Saskia Coolen, Bert Honig, Alide Verheij blokfluiten m.m.v. Gienke Deuten regie Rogier in ’t Hout voice-over Martijn Cornet zang Sophie van Boven vormgeving en kostuums Alex Leerentveld techniek Simon van der Geest tekstadviezen Muziek van Tye, Telemann, Tsjaikovski, Rossini, Willem Wander van Nieuwkerk en Toek Numan

symfonisch - romantiek

zondag 19 oktober Grote Zaal 14.15 uur Om 13.15 uur inleiding door Marien van Staalen (€ 4 via Vriendenbalie; vrij entree voor Vrienden RPhO) Rotterdams Philharmonisch Orkest Yannick Nézet-Séguin dirigent m.m.v. Dorothea Röschmann sopraan Wagner Siegfried-Idyll Strauss Vier letzte Lieder Brahms Symfonie nr.3 zie donderdag 16 oktober

nieuwsgierig naar de muziek uit dit magazine? beluister alvast thuis via www.dedoelen.nl/ spotify

70 agenda oktober

dirigeert Codarts Symphony Orchestra

openbare repetitie - codarts

maandag 20 oktober Grote Zaal 12.00-15.00 uur

Toprang, 1 2 3 € 36 € 34 € 31 € 28 R’pas/65+ € 34 € 32 € 29 € 26 t/m 26 jaar of cjp € 9

do 23 oktober

Tijdens deze openbare repetitie werkt Yannick Nézet-Séguin, chef-dirigent van het Rotterdams Philharmonisch, met de jonge musici van Codarts aan de Tweede Symfonie van Jean Sibelius.

Ntjam Rosie

Vrij entree

Orkest van de Achttiende Eeuw

jazz

donderdag 23 oktober Jurriaanse Zaal 20.15 uur

Rosanne van Sandwijk

Wenen - Warschau v.v.

symfonisch - authentiek

maandag 20 oktober Grote Zaal 20.15 uur Om 19.30 uur Neil Wallace in gesprek met Sieuwert Verster, zakelijk leider Orkest van de Achttiende Eeuw Orkest van de Achttiende Eeuw Frans Brüggen dirigent m.m.v. Janusz Olejniczak piano Ilse Eerens sopraan Rosanne van Sandwijk mezzosopraan Jan Kobow tenor Cappella Amsterdam

Alexander Melnikov Schubert, Brahms, Sjostakovitsj

pianorecital - romantiek - modern

vrijdag 24 oktober Jurriaanse Zaal 20.15 uur Om 19.30u inleiding door Huib Ramaer Schubert Wanderer-Fantasie Brahms 7 Fantasieën op.116 Sjostakovitsj Preludes en Fuga’s op.87 (nrs.1-12)

Codarts Symphony Orchestra Yannick Nézet-Séguin dirigent

vr 24 oktober

Sinds ze in 2008 twee grote muziekprijzen ontving, was Ntjam Rosie te zien bij De Wereld Draait Door, stond ze op nummer 1 bij iTunes en speelde ze op prestigieuze festivals als North Sea Jazz. Haar eerste cd Atouba omvatte een mengeling van soul en Afrikaanse roots; de tweede, Elle, had een jazzy, soulvolle seventies-vibe en op het nieuwste album, At the back of beyond, lijkt ze haar eigen sound helemaal gevonden te hebben: met de inbreng van gitaren en een reflectiever, intiemer geluid laat Ntjam Rosie de luisteraar nu heel dichtbij komen.

Entree € 19 R’pas/65+ € 17 t/m 26 jaar of cjp € 9

De Russische pianist Alexander Melnikov wordt geroemd om zijn verbeeldingskracht en zijn vermogen om lange verhaallijnen te creëren. The New York Times noemde zijn uitvoeringen ‘boeiend en zinderend’. Vanavond kan hij zijn kwaliteiten ten volle tentoonspreiden. Na vernuftige fantasieën van Schubert en Brahms is de tweede helft van het concertprogramma gereserveerd voor Sjostakovitsj’ meesterwerk voor de piano: zijn Preludes en Fuga’s (waarvan Melnikov de eerste twaalf uitvoert). Melnikovs opname van de Sjostakovitsjcyclus, door Harmonia Mundi uitgebracht in 2010, werd beloond met de BBC Music Magazine Award 2011 en de Preis der Deutschen Schallplattenkritik 2010. BBC Music Magazine voegde de opname zelfs toe aan zijn ‘50 Greatest Recordings of All Time’.

Zie ook de winactie op p.14.

Entree € 19 R’pas/65+ € 17 t/m 26 jaar of cjp € 9

zo 26 oktober Daniel Kwartet Van 4 tot 23 solostrijkers

kamermuziek - kamerorkest - meet & greet

zondag 26 oktober Jurriaanse Zaal 11.00 uur

Entree € 29 R’pas/65+ € 27 t/m 26 jaar of cjp € 9

Daniel Kwartet Quirine Scheffers viool Misha Furman viool Itamar Shimon altviool Daniel Petrovitsch cello m.m.v. Strijkers van het Utrechts Conservatorium o.l.v. Mikhail Zemtsov altviool

Estafest

Strauss Strijkkwartet in A Strauss Metamorphosen

Eno Supo

Haydn Symfonie nr.82 in C ‘De beer’ Chopin Pianoconcert nr.2 Mozart Mis in c KV427 ‘Große Messe’ Als het Orkest van de Achttiende Eeuw Haydn en Mozart speelt, stap je in een tijdmachine. Je bevindt je in Wenen, waar de 26-jarige Mozart een mis componeert die mogelijk is bestemd voor zijn huwelijk met Constanze. Of je reist van Wenen naar Parijs, waar

Estafest bestaat uit vier eigenzinnige improvisatoren onder wie twee Boy Edgarprijswinnaars (gitarist Anton Goudsmit en violist Oene van Geel). Het jazzkwartet creëert de meest waanzinnige composities waarmee het, in ongebruikelijke kamermuziekbezetting, verwarring en vervoering veroorzaakt. Mingus meets Schönberg meets Bach meets Radiohead, gespeeld door een bassende sax, een drummende viool en een zingende piano, op een ondergrond van Afrikaans gitaargetokkel. Na lovende recensies voor hun live-cd presenteerde Estafest in 2014 het bejubelde studioalbum Eno Supo.

Yannick Nézet-Séguin

Haydns symfonieën werden gespeeld door muzikanten die gekleed gingen in blauwe livrei, en ze droegen ook allemaal een degen... Het concert maakt een tussenstop in Warschau 1830. Daar openbaart de Poolse meesterpianist Janusz Olejniczak de authentieke poëzie van zijn beroemde landgenoot Frédéric Chopin.

ma 20 oktober

jazz

vrijdag 24 oktober Eduard Flipse Zaal 20.30 uur

Het Daniel Kwartet, opgericht in 1974 in Israël, vestigde zich twee jaar later in Nederland en maakte naam dankzij tournees binnen en buiten Europa. De kwartetleden zijn als docent verbonden aan Codarts. Het Daniel Kwartet voert u mee in de muziek van Richard Strauss: eerst met zijn vieren, daarna delen ze het podium met altviolist Mikhail Zemtsov en strijkers van het Utrechts Conservatorium om Metamorphosen uit te voeren. Strauss

vr 31 oktober

Lúnasa

wo 29 oktober

agenda oktober

populair - folk

populair - symfonisch - film

Irish Super Night The Artist met Iarla O’Lionáird, Lúnasa en Martin Hayes & Dennis Cahill

Zwijgende film met live orkestbegeleiding

woensdag 29 oktober Grote Zaal 20.15 uur

bespelen. Derde zwaargewicht is zanger en producer Iarla Ó Lionáird, een centrale figuur in de Keltische muziek en bekend van zijn baanbrekende project Afro Celt Sound System. Samen laten zij de magie van de Ierse traditie versmelten met jazz, klassieke muziek en moderne stijlen.

vrijdag 31 oktober Grote Zaal 20.15 uur

Entree € 29 R’pas/65+ € 27 t/m 26 jaar of cjp € 9

The Artist won in 2011 meer prijzen dan welke andere film ook, en dat voor een Franse, zwijgende film in zwart-wit. Behalve voor beste film, regie en acteur waren er ook Oscars en Golden Globes voor de geweldige muziek van Ludovic Bource. Zijn

met o.a. Iarla O’Lionáird, Lúnasa en Martin Hayes & Dennis Cahill Onder leiding van de briljante en aanstekelijke accordeonist Mairtin O’Connor is de swingende instrumentale band Lúnasa al jaren een begrip in de Ierse muziek. Evenals violist Martin Hayes en zijn Amerikaanse tegenhanger, gitarist Dennis Cahill, die zo’n symbiose vormen dat het lijkt alsof ze samen één instrument

componeerde deze ‘studie voor 23 solostrijkers’ met als ondertitel ‘In memoriam’ aan het eind van de Tweede Wereldoorlog. Een lamento over de vernietiging van het Münchner operagebouw, voor Strauss het symbool van het eens bloeiende muziekleven.

vr 31 oktober Lunatree

Entree € 21 R’pas/65+ € 19 t/m 26 jaar of cjp € 9

Muziek van Ludovic Bource Thomas Langmann presenteert: The Artist Vertoning van de zwijgende film met orkest op het podium

Janneke van Prooijen viool Bence Huszar cello

o.l.v. Arnold Marinissen

Na afloop een glaasje champagne en meet & greet met de musici.

Rotterdams Philharmonisch Orkest Ernst van Tiel dirigent

kamermuziek - eigentijds

vrijdag 31 oktober Eduard Flipse Zaal 20.30 uur Lunatree: Margreet Niks fluit Lars Wouters v/d Oudenweijer klarinet Arnold Marinissen slagwerk Toon Bierman piano en keyboards

Donacha Dennehy Bulb (2006) Bryce Dessner Murder Ballads (2013) Arnold Marinissen Eight Songs for Oneglia (2012) Steve Reich Double Sextet (2007) Lunatree (v/h Lunapark) koppelt het Double Sextet van Reich aan werk van drie componisten die elk op hun eigen manier met een voet in de minimal music staan. Dennehy’s Bulb is een wilde dans rond het boventoonspectrum van een heel lage G. Dessners werk is geënt op duistere Amerikaanse volksvertellingen. En in Marinissens Eight

score werd in de film gedirigeerd door Ernst van Tiel, die ooit zijn carrière begon als assistent-dirigent van ons orkest. Nu keert hij weer bij ons terug in deze oog- en oorstrelende productie. Een film van Michel Hazanavicius met Jean Dujardin en Bérénice Bejo.

‘Ongehoord slim, grappig en ontroerend…’ (NRC Handelsblad over The Artist)

Toprang, 1 2 3 € 52 € 47 € 37 € 21 Zie ook de winactie op p.14

Songs for Oneglia implodeert een compleet popalbum tot een stuk van welgeteld tien minuten. De muziek van Lunatree is warmbloedig, een tikje obsessief en komt tot stand in samenwerking met een aantal componisten om hen heen.

Entree € 19 R’pas/65+ € 17 t/m 26 jaar of cjp € 9

agenda november

november

zo 2 november

Tsjaikovski zingt Philharmonie Zuidnederland

Zondagochtendconcert

za 1 november

Carel Kraayenhof & Lavinia Meijer

Symfonieorkest Rijnmond

István Várdai

Lunchconcert

symfonisch - romantiek

zaterdag 1 november Grote Zaal 19.30 uur Om 18.45 uur inleiding door Neil Wallace symfonisch - romantiek - modern

zaterdag 1 november Grote Zaal 19.30 uur Symfonieorkest Rijnmond Cor van der Linden dirigent Humperdinck Ouverture Hänsel und Gretel Van Anrooy Piet Hein Rapsodie Moesorgski Baba-Yaga en De Grote Poort van Kiev uit ‘Schilderijen van een tentoonstelling’ Symfonieorkest Rijnmond is een jong ambitieus orkest in de regio Rotterdam Rijnmond, dat in juni 2007 is opgericht. Onder leiding van Cor van der Linden (1ste violist van het Rotterdams Philharmonisch) is het orkest uitgegroeid tot een volwaardig symfonieorkest, dat bestaat uit zo’n 60 gevorderde amateur- en beroepsmusici. Vrij entree

Philharmonie Zuidnederland Kees Bakels dirigent m.m.v. István Várdai cello Berlioz Ouverture Le corsaire op.21 Tsjaikovski Rococo-variaties voor cello en orkest Tsjaikovski Symfonie ‘Manfred’ De rondreizende Britse schrijver en dichter Lord Byron had grote invloed op 19de-eeuwse componisten. Zoals Berlioz, de Franse romanticus die aan Byrons gedicht The Corsaire de titel ontleende voor een ouverture. En Tsjaikovski, de Rus die een complete symfonie heeft geschreven rond Byrons gedicht Manfred. Daarin volgen we de hoofdpersoon, gekwetst en levensmoe, op zijn tocht door de Alpen. Manfreds avonturen geven Tsjaikovski alle gelegenheid om het symfonieorkest te laten baden in kleur. Ook Tsjaikovski’s Rococo-variaties kennen een held: de cellist die dapper over de snaren jaagt. Die rol is de jeugdige Hongaar István Várdai prima toevertrouwd.

Toprang, 1 2 3 € 36 € 34 € 32 € 30 R’pas/65+ € 34 € 32 € 30 € 28 t/m 26 jaar of cjp € 9

populair - lichte muziek - tango

zondag 2 november Grote Zaal 11.00 uur Vorig jaar trad Carel Kraayenhof in het Zondagochtendconcert op met Juan Pablo Dobal. Nu neemt hij harpiste Lavinia Meijer mee. Carel Kraayenhof is al vele jaren de Hollandse ster van de Argentijnse tango. Met zijn grote kennis van de Argentijnse tango en zijn fraaie bandoneonspel weet hij wereldwijd elk publiek te betoveren. Lavinia Meijer geldt als een van de beste harpisten ter wereld. Zij won als jong talent alle belangrijke concoursen en awards, en als ‘rising star’ trok zij de wereld over. Het bracht haar al tot Carnegie Hall, New York en in Nederland stond niet eerder in Carré een zo jonge klassieke artiest solo op het podium. (Hanson)

Entree € 13,60

Melles Classical Music Foundation

Orchester Solingen/Recklinghausen

kamerorkest - romantiek

zondag 2 november Jurriaanse Zaal 14.00-15.30 uur

concerten met dit logo kunt u bezoeken met de Red Sofa Bankpas: 27 concerten (!) voor slechts t 79

met de vrijdag in de flip knipkaart

bezoekt u 4 concerten voor slechts t 55

Melles Classical Music Foundation - Orchester Solingen/Recklinghausen Ian Fountain dirigent m.m.v. Tobias Haunhorst piano Chloé Vansoeterstede gastdirigent Melles Piano concertino Melles Cello concertino Beethoven Pianoconcert nr.4 in G Het kamerorkest van MCMF (Orchester Solingen/Recklinghausen) brengt zowel

Beethoven ten gehore als nieuwe composities van Gerrit Melles, oogarts én amateurcomponist. Het werk van Melles kan omschreven worden als 18de-eeuws klassiek met moderne accenten. Gerrit Melles verzorgt ook de inleiding bij het concert. Hij is initiatiefnemer en oprichter van MCMF, waarmee hij jonge musici een podium biedt om hun talenten aan het grote publiek te tonen. Programma 13.30-14.00u - Ontvangst 14.00-14.10u - Inleiding Gerrit Melles 14.10-14.45u - Concert (deel I) 15.05-15.30u - Concert (deel II) Aangeklede borrel na afloop is inbegrepen Entree € 40

Ferhat Göçer live on stage

presented by Mystiek Productions

populair - Turkse muziek

zondag 2 november Grote Zaal 20.15-23.00 uur Sinds zijn doorbraak in 2005 is Ferhat Göçer een van de meest geliefde artiesten in Turkije. Zijn repertoire is gebaseerd op volksmuziek en klassieke muziek. Met een flinke dosis pop en een scheut nostalgie. Ook in Nederland trekt deze zanger volle zalen met zijn klassiek geschoolde stem, romantische teksten en sympathieke uitstraling. Momenteel levert zijn nieuwe album Kalbe kiralık asklar hit na hit op. Met name de single Git met bijbehorende videoclip slaat alle records en prijkt bovenaan de hitlijsten. Op veler verzoek komt Ferhat Göçer weer naar Rotterdam. www.mystiekproductions.nl

VIP € 89 € 39 € 29 VIP-arrangement à € 89 (incl. beste stoelen + toegang tot VIP-lounge met live muziek, open buffet en drankjes bij inloop en pauze)

agenda november 73

ma 3 november

wo 5 november

di 4 november

Slagwerk Den Haag

Astana Opera

Words & Beyond II: Huh Nansulhun

red sofa - dans

maandag 3 november Grote Zaal 20.15 uur Om 19.30 uur Neil Wallace in gesprek met enkele artiesten Slagwerk Den Haag m.m.v. Codarts Dans Ria Marks regie Seung-Ah Oh muziek Jinnie Seo decorontwerp De van oorsprong Koreaanse componiste Seung-Ah Oh, woonachtig in Nederland, werkt aan een Words & Beyond-trilogie. ‘Words & Beyond vat samen wie en wat ik ben: niet alleen een componist, ook een theatermaker.’ ‘Intrigerende Aziatische sfeer en zeer beheerste emoties’, kopte de Volkskrant in 2008 over deel I van deze trilogie. In haar nieuwe werk Huh Nansulhun laat Seung-Ah Oh u kennismaken met de poëzie van een 16de-eeuwse Koreaanse ‘feministe’, een ongelukkige vrouw uit de hoogste aristocratische kringen. Net als bij haar eerste Words & Beyond kunt u weer een ontmoeting tussen verschillende kunstvormen verwachten, geïnspireerd door Koreaanse tradities en symboliek.

Entree € 24 R’pas/65+ € 22 t/m 26 jaar of cjp € 9

kamerorkest - koormuziek

Mozarts requiem

Amsterdam Sinfonietta & Cappella Amsterdam dinsdag 4 november Grote Zaal 20.15 uur Om 19.30 uur inleiding door Neil Wallace Amsterdam Sinfonietta Cappella Amsterdam Daniel Reuss dirigent m.m.v. Carolyn Sampson sopraan Ann Hallenberg mezzosopraan Thomas Walker tenor Roderick Williams bariton Mozart Adagio en fuga Pärt Kanon pokajanen (selectie) Mozart Requiem in d KV626 Mozart schreef zijn Requiem in opdracht van graaf Von Walsegg, die er zijn jonggestorven vrouw mee wilde gedenken. Tijdens het werk eraan kreeg de 35-jarige componist een fatale ziekte. Na Mozarts dood

zette zijn leerling Süssmayr in het onvoltooide manuscript de puntjes op de i. Sindsdien geldt het Requiem als een van de prachtigste rouwzangen ooit geschreven. U krijgt het gepresenteerd door de beste Nederlandse krachten: Amsterdam Sinfonietta en Cappella Amsterdam, met eersteklas vocale solisten Carolyn Sampson en Ann Hallenberg. Daniel Reuss plaatst het Requiem in een originele bedding, naast delen uit Kanon pokajanen van Arvo Pärt. Deze hedendaagse mijmeringen over berouw passen wonderwel bij Mozarts 18de-eeuwse klanken.

Toprang, 1 2 3 € 40 € 37 € 35 € 32 R’pas/65+ € 38 € 35 € 33 € 30 t/m 26 jaar of cjp € 9

nieuwsgierig naar de muziek uit dit magazine? beluister alvast thuis via www.dedoelen.nl/ spotify

opera

woensdag 5 november Grote Zaal 20.15 uur Het staatsgezelschap Astana Opera uit Kazachstan, waartoe recent Valery Gergiev als gastdirigent toetrad, presenteert zich in november 2014 met hun Best of Opera-tournee in Berlijn, Parijs, Londen, New York en Rotterdam. Meer dan 190 professionele musici waaronder 10 topsolisten staan deze avond op het podium. U hoort delen uit de allermooiste Russische opera’s, zoals Prins Igor, Onegin en Boris Godoenov. Maar ook Verdi staat op het programma met hoogtepunten uit Attila, Nabucco en Macbeth. Evenals het bloemenduet van Lakmé van Delibes, Massenets Thaïs en het kwartet uit Rigoletto. Kortom, een unieke kans om kennis te maken met de grandeur van Astana Opera. (Senf Theaterpartners)

Rang 1 2 3 4 € 39,50 € 35 € 30 € 25

agenda november

do 6 november Rotterdams Philharmonisch

Plasson dirigeert Ravel en Franck

vrijdag 7 november Grote Zaal 20.15 uur Om 19.15 uur inleiding door Gijsbert Kok (€ 4 via Vriendenbalie; vrij entree voor Vrienden RPhO)

za 8 november

Rotterdams Philharmonisch Orkest Michel Plasson dirigent m.m.v. Louis Lortie piano

symfonisch

donderdag 6 november Grote Zaal 20.15 uur Om 19.15 uur inleiding door Gijsbert Kok (€ 4 via Vriendenbalie; vrij entree voor Vrienden RPhO)

Artvark Saxophone Quartet 10 jaar & album release party

populair

De Nacht van NRC

Rotterdams Philharmonisch Orkest Michel Plasson dirigent m.m.v. Louis Lortie piano Ravel Valses nobles et sentimentales Saint-Saëns Pianoconcert nr.5 ‘Egyptische’ Franck Symfonie Wie aan Franse muziek denkt, denkt aan de verfijnde poëzie van Saint-Saëns en aan Ravels oogverblindende gevoel voor klankkleur. Aan die typisch Franse kwaliteiten voegt César Franck in zijn meeslepende Symfonie nog een zeldzame grandeur toe: de apotheose van dit concert, dat onder leiding van grootmeester Michel Plasson een van dé belevenissen van dit seizoen belooft te worden.

Toprang, 1 2 3 € 52 € 47 € 37 € 21 t/m 26 jaar of cjp € 9

zie donderdag 6 november

Lúnasa

jazz - dans

vrijdag 7 november Eduard Flipse Zaal 20.30 uur De leden van het vernieuwende en grensverleggende Artvark Saxophone Quartet komen met hun verschillende achtergronden tot een origineel geluid. Tijdens dit feestelijke jubileumconcert – tevens ter ere van de 200ste geboortedag van Adolphe Sax, uitvinder van de saxofoon – presenteert Artvark zijn eerste compilatie-cd en verwelkomt het kwartet een hele bijzondere gast: choreografe Sanne van der Put. Zij zal met het kwartet en met een viertal dansers een bijzondere draai geven aan dit concert. Sanne van der Put werkte in het verleden met onder meer Calefax, Zapp4 en het DoelenKwartet. i.s.m. Stichting Jazz International Rotterdam www.jazzinternational.nl

zaterdag 8 november Grote Zaal 20.00-23.30 uur Na het grote succes van voorgaande edities organiseert NRC Handelsblad voor de 5de keer ‘De Nacht van NRC’, voor de eerste keer in de Doelen. De beste journalisten, columnisten en vele bekenden van de krant geven op deze speciale avond acte de présence. Met scherpe debatten, spraakmakende interviews, leerzame lezingen, de must sees van 2014, cabaret-optredens en een grandioze slotact.

Plasson dirigeert Ravel en Franck

zo 9 november Zondagochtendconcert Bill and his Hawaiians

Entree € 37,50 Met reductie* € 30

wel meezingen! Wim Zweekhorst, die onder de naam Bill Baker leiding gaf aan de Bill Baker’s Big Band, formeerde Bill and his Hawaiians met ervaren muzikanten uit de Nederlandse Hawaiian-wereld. Natuurlijk hoort daar ook een Hula danseres bij: Diana Peters beeldt de tekst van de liedjes uit. (Hanson)

Entree € 19 R’pas/65+ € 17 t/m 26 jaar of cjp € 9

Entree € 13,60

populair - lichte muziek

zondag 9 november Grote Zaal 11.00 uur

symfonisch

www.nrc.nl/nachtnrc

* voor NRC-abonnees, R’pas/65+ en cjp

vr 7 november Rotterdams Philharmonisch

Alles komt tijdens ‘De Nacht van NRC’ aan bod. Politiek, wetenschap, cultuur, boeken, economie, sport, muziek en nog veel meer. Met Wilfried de Jong, de uitreiking van de Heldringprijs voor beste columnist en traditiegetrouw een slotoptreden door Youp van ’t Hek. Kortom een avond die u niet mag missen als u houdt van alles wat NRC te bieden heeft!

Bill and his Hawaiians brengen Hawai iaanse muziek, zoals ooit de Kilima Hawaiians dat deden met hun show ‘Onder wuivende palmen’. Uiteraard zult u de bekende succesnummers van de Kilima’s herkennen en misschien

agenda november 75

orgelrecital - barok

zondag 9 november Laurenskerk 15.00 uur Werken van Bach Ute Gremmel-Geuchen (Kempen, Dld), leerlinge van Bachkenner Ewald Kooiman en winnaar van de prestigieuze Echo-Klassik-Preis voor haar Bachopnamen op Silbermann-orgels (een project begonnen door Ewald Kooiman) brengt een programma met louter muziek van de grootste componist ooit.

Entree € 24 R’pas/65+ € 22 t/m 26 jaar of cjp € 9

Trijntje Oosterhuis

& Clayton Hamilton Jazz Orchestra

Dit concert komt tot stand i.s.m. Stichting Laurenskerk

Vrij entree, reserveren aanbevolen

DoelenKwartet Dichter bij de componist

jazz

zondag 9 november Grote Zaal 20.15-22.30 uur North Sea Jazz presents Trijntje Oosterhuis & The Clayton Hamilton Jazz Orchestra ‘Sundays in New York’

red sofa - poëzie

zondag 9 november Jurriaanse Zaal 20.15 uur Om 19.30 uur inleiding door o.a. Micha Hamel DoelenKwartet m.m.v. Micha Hamel spreker Renate Arends sopraan Boesmans Fly and Driving Nasopoulou Nieuw werk voor strijkkwartet en spreker met gedichten van Micha Hamel Hamel Nous Deux (teksten van Paul Eluard) ‘Ik heb besloten om mijzelf als componist niet zo belangrijk te maken, maar mij te verschuilen achter een veelheid aan stemmen’, zo betoogde Micha Hamel in 2012. Als componist en als

Trijntje Oosterhuis werkte samen met The Clayton Hamilton Jazz Orchestra aan haar album ‘Sundays in New York’ (2010). Het jaar daarna zong zij, begeleid door dit orkest, een aantal nummers van dit album op het North Sea Jazz Festival. Deze unieke samenwerking kent eindelijk een vervolg met drie concerten in Nederland. De optredens staan in het teken van dit album, daarnaast zal The Clayton Hamilton Jazz Orchestra een aantal eigen stukken spelen. Dit concert wordt georganiseerd i.s.m.

di 11 november

wo 12 november

Eggner Trio

Korpsconcert Marinierskapel

Mozart, Schubert, Arenski

kamermuziek

populair - klassiek

dinsdag 11 november Jurriaanse Zaal 20.15 uur

woensdag 12 november Grote Zaal 20.00-22.30 uur

Eggner Trio Georg Eggner viool Florian Eggner cello Christoph Eggner piano

Marinierskapel der Koninklijke Marine majoor Peter Kleine Schaars dirigent

Mozart Divertimento a 3 in Bes KV254 Arenski Pianotrio nr.2 in f op.73 Schubert Pianotrio nr.1 in Bes D898 De Oostenrijkse gebroeders Eggner richtten in 1997 het Eggner Trio op en wonnen in 2003 de Melbourne International Chamber Music Competition. Sindsdien traden ze wereldwijd op. Bij Mozart en tijdgenoten is het pianotrio in feite een pianosonate waarin de cello de baslijn van de piano verdubbelt en de viool commentaar geeft op de melodielijn van de piano, vanaf Beethovens tijd is het een conversatie van drie volwaardige instrumenten. Daarvan is Schuberts Eerste Pianotrio een hartverwarmend voorbeeld. Ook Anton Arenski – in zijn tijd een van de grootste Russische muzikale sterren – leverde met zijn Tweede Pianotrio een flinke, emotioneel geladen bijdrage aan het genre. Concert van de Stichting Kamermuziekvereeniging Rotterdam www.kamermuziekvereeniging.nl

Het Korps Mariniers viert haar 349-jarig bestaan met een concert door de Marinierskapel en de Tamboers & Pijpers. Natuurlijk in Rotterdam, de dynamische, maritieme stad met moderne architectuur, cultuur, sport én de Van Ghentkazerne. De leden van de Koninklijke Marine staan garant voor kwaliteit, variatie en verrassing. Jaarlijks worden duizenden kilometers afgelegd om in binnen- en buitenland optredens te verzorgen voor onder meer het Koninklijk Huis, Defensie en Goede Doelen-organisaties. In dit feestelijke programma met verrassende solisten en aanstekelijke muziek staat de nauwe band tussen het Korps Mariniers en Rotterdam centraal. Entree € 17

do 13 november Rotterdams Philharmonisch

Beethoven en Sjostakovitsj

Ute Gremmel-Geuchen - Laurensorgel

dichter bezit hij een breed scala aan stemmen die in woord en klank van zich laten horen. In dit programma draagt Micha Hamel eigen poëzie voor bij nieuw geschreven muziek van de jonge Grieks-Nederlandse componiste Aspasia Nasopoulou. Hamels eigen noten klinken in een nieuw werk voor strijkkwartet en sopraan op tekst van de surrealistische dichter Paul Eluard. Van de internationaal gelauwerde Belgische Philippe Boesmans vertolkt het DoelenKwartet zijn weinig gespeelde Fly and Driving.

Bach door Bachkenner

Entree € 44 € 39 € 35 t/m 26 jaar of cjp € 9 symfonisch

Entree € 35 € 30

donderdag 13 november Grote Zaal 20.15 uur Om 19.15 uur inleiding door Michel Khalifa (Entree € 4 via Vriendenbalie Hal Grote Zaal; vrij entree voor Vrienden RPhO)

agenda november

DoelenEnsemble

Music Matters Presents

‘Jetzt wage ich nichts mehr’

‘Wat een vernielzuchtig woest leven om me heen’, verzuchtte Beethoven tijdens het beleg van Wenen, om vervolgens in zijn Vijfde Pianoconcert het kanongebulder tot pure schoonheid te transformeren. Een radicaal ander geluid hoort u na de pauze in Sjostakovitsj’ Achtste Symfonie uit het oorlogsjaar 1943. ‘Wat een zeldzaam indringende ervaring’, schreef De Telegraaf over de uitvoering van dat werk door het Rotterdams Philharmonisch.

Toprang, 1 2 3 € 52 € 47 € 37 € 21 t/m 26 jaar of cjp € 9

vr 14 november Rotterdams Philharmonisch

Beethoven en Sjostakovitsj

symfonisch

vrijdag 14 november Grote Zaal 20.15 uur Om 19.15 uur inleiding door Michel Khalifa (Entree € 4 via Vriendenbalie Hal Grote Zaal; vrij entree voor Vrienden RPhO) Rotterdams Philharmonisch Orkest Jukka-Pekka Saraste dirigent m.m.v. Rudolf Buchbinder piano

Beethoven Pianoconcert nr.5 Sjostakovitsj Symfonie nr.8

red sofa

vrijdag 14 november Jurriaanse Zaal 20.15 uur Om 19.30 uur inleiding door Maarten van Veen DoelenEnsemble o.l.v. Maarten van Veen piano m.m.v. Michaela Riener mezzosopraan Van Deurzen Nieuw werk (wereld première) Schönberg Verklärte Nacht Liszt Laatste pianowerk Liederen van Schönberg en Webern ‘Jetzt wage ich nichts mehr’ (Nu heb ik de moed niet meer), zo schreef Schönberg bij zijn Fragment eines Klavierstücks uit 1901, een miniatuurcompositie die zomaar in het niets ophoudt. Wat was er gebeurd? Met Verklärte Nacht uit 1899 was Schönberg al tot in de verste uithoeken van de harmonische taal doorgedrongen. Nu werd hij geconfronteerd met een composer’s block. Hij zette zich er overheen en betrad met zijn Tweede Strijkkwartet nieuw terrein, wat resulteerde in zijn twaalftoonsmuziek. Collegacomponist Liszt liet eerder al in zijn late pianowerken muzikale profetieën horen die vooruitblikten op de twaalftoonsmuziek van Schönberg en diens leerlingen. Met dit programma betreedt het DoelenEnsemble het muzikale terra incognita van rond 1900 en laat de Rotterdamse componist Patrick van Deurzen met een nieuw werk horen waar de moed van Schönberg zoal toe heeft geleid.

Beethoven Pianoconcert nr.5 Sjostakovitsj Symfonie nr.8 zie donderdag 13 november Entree € 24 R’pas/65+ € 22 t/m 26 jaar of cjp € 9

populair - jong talent

vrijdag 14 november Eduard Flipse Zaal 20.30 uur Onder de noemer ‘Music Matters Presents’ brengt Music Matters jong Rotterdams muzikaal talent naar de Doelen. In de levendige Rotterdamse muziekscene stappen ieder jaar weer nieuwe interessante artiesten naar voren. Music Matters geeft hen een podium en presenteert ze aan een breder publiek. Music Matters zoekt naar talenten die momenteel een interessante ontwikkeling doormaken; het talent van morgen. De line-up van dit concert wordt bekendgemaakt via www.musicmatters.nu.

Alvaro Paños komt voor het eerst met zijn eigen gezelschap naar Nederland. De Doelen, de flamenco-afdeling van Codarts, Dansschool Rosa de Compas en Mundo Flamenco slaan de handen ineen om rondom de show van Alvaro Paños een uitgebreid programma te presenteren met concerten, films, een masterclass en een dansworkshop. Zie ook het uitgebreide programmaschema op op p.54.

Entree € 22 R’pas/65+ € 20 t/m 26 jaar of cjp €9

zo 16 november Glimp (2+) Lotte van Dijck

Rotterdams Philharmonisch Orkest Jukka-Pekka Saraste dirigent m.m.v. Rudolf Buchbinder piano

familieconcert - muziektheater

Entree € 12 R’pas/65+ € 10 t/m 26 jaar of cjp € 9

za 15 november Flamenco Special Alvaro Paños

zondag 16 november Eduard Flipse Zaal 11.00, 14.00 en 16.00 uur Lotte van Dijck zang en tekeningen Tony Overwater contrabas, violone en composities Rob Kloet percussie Bram de Goeij/StoryBasedMedia regie Wie kan de maan verstaan? Wat zegt de zon? Wat klinkt lager: een bas of een trom? Hoe speel je een flits? Hoe hoor je een boom? Hoeveel kleuren heeft een droom?

wereldmuziek - flamenco - workshops

zaterdag 15 november Diverse zalen 14.30-23.15 uur Alvaro Paños dans Antonio Campos zang Javier Marquez zang Juanma Gonzalez ‘Tomate’ gitaar Deze jonge bailaor uit Córdoba is een van de meest opvallende jonge Andalusische danstalenten. Al heel vroeg ontwikkelde hij een persoonlijke en boeiende dansstijl, boordevol inspiratie en energie. Paños kan perfect uitdrukking geven aan elke individuele flamencostijl.

In Glimp wordt het kleine en grote publiek meegenomen naar een betoverende droomwereld, waarin klanken en beelden met elkaar en met het publiek spelen. Een productie van

Entree € 15 t/m 26 jaar of cjp € 9

agenda november 77

Zondagochtendconcert Ernst Daniël & Coosje Smid

Joost en Matroos Rob het ruime sop kiest en over de zeeën vaart. Op zoek naar eeuwige roem en goud.

zo 16 november

Een muziekvoorstelling door de Wëreldbänd met veel humor, fantasie, een snufje melancholie, veel muziek en nog meer muziekinstrumenten. Een productie van Oorkaan.

Entree € 9 t/m 26 jaar of cjp € 9

Seminar Sarajevo - Het startschot

Entree € 13,60

Naar de haaien (5+)

kamermuziek - vocaal - modern

De Groote Oorlog

(Hanson)

lezing

Wëreldbänd

zondag 16 november Van Cappellen Zaal 15.00-18.00 uur

familieconcert - muziektheater

zondag 16 november Jurriaanse Zaal 14.00 uur Wëreldbänd Ro Krauss muziek en spel Willem van Baarsen muziek en spel Rogier Bosman muziek en spel Sanne van Delft muziek en spel Jon Bittman muziek en spel Margrith Vrenegoor regie Ze hebben een moeder, maar geen liefde; een bord, maar geen eten; een bed, maar geen deken. Maar ze hebben elkaar. En ze vertellen elkaar verhalen en dromen dat ze koning zijn, of ontdekkingsreiziger of... zeerover. En zo kan het gebeuren dat Zeerover Zwarte Jan samen met bootsman Hassan, Lange Arie, Bange

Een vader, een dochter en mooie songs, begeleid door een pianist. Dat kunt u verwachten tijdens dit speciale Zondagochtendconcert. Coosje Smid is bekend van The Voice of Holland en won in 2010 een Gouden Kalf. Ze is singer-songwriter en actrice. Ambitieus en met een platencontract op zak, zet ze samen met haar vader Ernst Daniël Smid een prachtige voorstelling neer. Ernst Daniël heeft warme herinneringen aan zijn eerdere Zondagochtendconcerten in de Doelen en komt graag terug voor dit bijzondere en intieme concert.

De aanslag op Franz Ferdinand van Oostenrijk, 28 juni 1914

populair - lichte muziek

zondag 16 november Grote Zaal 11.00 uur

Aansluitend (van ca.15.00-16.00 uur) is er een knutselworkshop met Villa Zebra! Daarnaast is er een ‘Maan Roos Muziek Podium’ in de Jurriaanse Foyer. Wie wil mag zijn of haar instrument meebrengen en zelf een kort optreden geven!

Met gebruik van historisch en hedendaags beeldmateriaal duiken we de duistere en noodlottige weken tussen 28 juni en tweede helft augustus 1914 in. Door middel van brieven en dagboeken schetsen we de eerste ervaringen van componisten en musici in de loopgraven, en werpen we een blik in de levens van musici die tijdens de oorlog sneuvelden. Aansluitend een tweegangendiner* en een bezoek aan het concert ‘Ils ne passeront pas’ met componist en begeleider Elmer Schönberger. * Eventuele dieetwensen kunt u aan de kassa doorgeven via 010 2171717. Zie hiernaast voor informatie over het concert ‘Ils ne passeront pas’. Entree € 39 (inclusief maaltijd en concertkaart)

De Groote Oorlog ‘Ils ne passeront pas’

Doris Hochscheid, Elmer Schönberger, Frans van Ruth, Barbara Kozelj zondag 16 november Jurriaanse Zaal 20.15 uur ‘My subject is war, and the pity of war.’ - Wilfred Owen Doris Hochscheid cello Frans van Ruth piano Barbara Kozelj mezzosopraan Elmer Schönberger compositie, tekst en voordracht Stravinsky Souvenir d’un marche boche Vermeulen Cellosonate nr.1 Vermeulen La veille Schönberger Nieuw werk (wereldpremière) en werken van o.a. Ives, Debussy en Ravel Tijdens de Eerste Wereldoorlog was het patriottisme fel aan Franse zijde. In september 1914 schrijft Ravel over ‘cette lutte splendide’ (deze prachtige strijd). ‘Ils ne passeront pas’ was er de strijdkreet van de

frontsoldaten. Debussy riposteert met een saluut aan Rameau en Couperin. Matthijs Vermeulen deed ‘ten diepste geschokt’ verslag van ‘de gebrandschatte bekoorlijkheid’ van België. Zijn bewogen lied La veille is op verzen van dichtersoldaat François Porché. Vliegpionier Roland Garros schoot vijf Duitse kisten uit de lucht in twee weken. Hij noemde het ‘een ace’. Ravel droomde van zo’n heldenrol als vliegenier. Elmer Schönberger is uw gids en neemt Ravels droom tot vertrekpunt voor zijn nieuwe compositie.

Entree € 24 R’pas/65+ € 22 t/m 26 jaar of cjp € 9 Dit concert is ook te combineren met seminar en tweegangendiner, zie hiernaast.

agenda november

vr 21 november

Nederlands Kamerkoor Paul Van Nevel

Rotterdams Philharmonisch

venice

‘European Fall Tour 2014’

a cappella - renaissance

donderdag 20 november Laurenskerk 20.30 uur Om 19.45 uur inleiding door Saskia Törnqvist Nederlands Kamerkoor Paul Van Nevel dirigent Regnard Super flumina Babylonis; In te Domine speravi; Las, je me plains; Et factum est postquam in captivitatem Van Weerbeke Lamentationes Jeremiae Prophetae; Kyrie, Sanctus, Benedictus en Agnus Dei uit Officium Papale Caron Le despourveu infortuneì; Heìlas! que pourra devenir mon coeur; Delen uit diverse Missen: ‘L’homme armé’, ‘Jesus autem transiens’, ‘Clemens et benigna’, ‘Accueilly m’a la belle’ Vooral in Italië tastte de adel in de 15de/16de eeuw diep in de buidel om zich te omringen met pracht en praal. Daarbij hoorde een eigen koor, dat dagelijks klaarstond in de hofkapel of bij het diner. Talentscouts joegen tot in Noord-Europa op zangers en componisten. Vooral de Lage Landen vormden een dankbaar reservoir. Neem Gaspar van Weerbeke, opgeleid in het Vlaamse Oudenaerde. Via de hofkapel van de Sforza’s in Milaan schoof hij al zingend en componerend door naar de Sixtijnse Kapel in Rome. De Vlaamse oude-muziekvorser Paul Van Nevel maakt met het Nederlands Kamerkoor een strooptocht langs kerk, kroeg en kasteel. Dit concert komt tot stand i.s.m. Stichting Laurenskerk

Entree € 32 R’pas/65+ € 30 t/m 26 jaar of cjp € 9

symfonisch

vrijdag 21 november Grote Zaal 20.15 uur Om 19.15 uur inleiding door Caecilia Andriessen (entree € 4 via Vriendenbalie Hal Grote Zaal; vrij entree voor Vrienden RPhO) Rotterdams Philharmonisch Orkest Xian Zhang dirigent m.m.v. Milo Karadagli gitaar Verdi Ouverture La forza del destino Rimski-Korsakov Capriccio espagnol Rodrígo Concierto de Aranjuez Ravel Boléro ‘Het moet klinken als het briesje dat zich schuilhoudt in de bomen van de parken, sterk als een vlinder, sierlijk als de beweging van een toreador’, zei Rodrígo over zijn Concierto de Aranjuez. Dit poëtische meesterstuk – zonder twijfel het ultieme gitaarconcert – schildert Spanje in haar betoverende kleurenpracht en vormt zo de verbindende schakel tussen het vlammende Capriccio espagnol en Ravels woest-aantrekkelijke Boléro.

De Boléro en het Concierto de Aranjuez

i.s.m. Stichting Jazz International Rotterdam www.jazzinternational.nl

pop

vrijdag 21 november Willem Burger Zaal 20.15-22.30 uur Na de succesvolle theatertour van 2013 komt de Amerikaanse band opnieuw naar Nederland. De band bestaat uit Michael en Mark Lennon en Kipp en Pat Lennon, twee aan twee broers en daarnaast neven van elkaar. Ze zijn geboren en getogen in Venice Beach, Californië en worden wereldwijd geroemd om hun ‘West Coast harmonies’. David Crosby noemt hen dat ook niet voor niets ‘the best vocal group in the country’. De Lennons beschouwen Nederland als hun ‘home away from home’ met als resultaat onder meer een gouden album en een Edison voor Beste Internationale Artiest. Zaal open om 19.00 uur. De show wordt afgesloten met een ‘meet & greet’. Entree € 27 Koop uw kaarten uitsluitend bij de Doelen of bij Ticketmaster, andere (internet-) verkooppunten zijn doorverkopers.

Sketches of Spain

Toprang, 1 2 3 € 41 € 35 € 29 € 18 t/m 26 jaar of cjp € 9 jazz

vrijdag 21 november Eduard Flipse Zaal 20.30 uur

zie voor de verklaring van de symbolen bij de concerten pagina 82

1959 van trompettist Miles Davis en componist arrangeur Gil Evans. De vermaarde tenorsaxofonist David Liebman, die in de jaren zeventig lid was van de Miles Davis Group, brengt dit werk nu opnieuw tot leven. De Codarts & Royal Conservatory Bigband wordt voor dit project eenmalig uitgebreid tot een Large Ensemble.

Codarts & Royal Conservatory Large Ensemble John Ruocco dirigent met Dave Liebman De balans tussen jazz, klassiek, Spaanse volksmuziek en flamenco is uniek in het tijdloze, sfeervolle Sketches of Spain, meesterwerk uit

Entree € 15 R’pas/65+ € 13 t/m 26 jaar of cjp € 9

Allen Ginsberg in nederland 1983 Revisited

Allen Ginsberg en Mondriaan Kwartet (1983)

do 20 november

literatuur - eigentijds

vrijdag 21 november Jurriaanse Zaal 21.45-22.45 uur * Allen Ginsberg teksten Simon Vinkenoog en Joep Bremmers Nederlandse vertalingen Allen Ginsberg, Han Buhrs, Joep Bremmers en Eddie Woods vocalen/voordracht Jacq Palinckx elektrische gitaar en composities Bert Palinckx contrabas Mondriaan Kwartet De internationaal gevierde Amerikaanse beat-dichter Allen Ginsberg (1926-1997) was rond nieuwjaar 1983 op tournee door Nederland, waar hij onder meer Vlissingen aandeed. Hij verbleef er nauwelijks 24 uur en gaf een kleurrijk optreden in Hotel Britannia. De volgende dag schreef hij een gedicht op het Badstrand en bereidde hij zich voor op een opnamesessie met het Mondriaan Kwartet. Dat resulteerde in een album met het ontroerende ‘September On Jessore Road’ als zwaartepunt. En met het gedicht ‘What the sea throws up at Flushing’, waartoe zijn verblijf in Vlissingen hem had geïnspireerd. Deze legendarische tour krijgt nu een eigentijdse muzikaal-literaire versie. Natuurlijk klinkt de Ginsberg-klassieker ‘September On Jessore Road’. Zijn beroemdste werk, ‘Howl’, krijgt een Neder-

agenda november 79

landstalige vertolking met vocalist Han Buhrs. En uiteraard mag ‘Wat de zee uitbraakt in Vlissingen’ niet ontbreken. Speciaal voor dit project heeft Jacques Palinckx nieuwe muziek geschreven op het grensvlak van nieuwe muziek, jazz en geluidskunst.

Orkest van de Achttiende Eeuw Kenneth Montgomery dirigent m.m.v. Lenneke Ruiten sopraan Finghin Collins piano

ma 24 november

Haydn Symfonie nr.99 in Es Field Pianoconcert nr.1 in Es Mozart Concertaria ‘Ch’io mi scordi di te?’ KV505 Händel Concertaria’s n.t.b. Händel Music for the Royal Fireworks

i.s.m. MuziekPodium Zeeland

* Dit concert vormt een combinatie met de dansopera Kintsukuroi van Spinvis & Saartje Van Camp in de Rotterdamse Schouwburg. In de pauze steekt u over naar de Doelen. Entree € 32 tot € 10

za 22 november popmuziek

Tommy Emmanuel maandag 24 november Grote Zaal 20.15-23.00 uur

popmuziek - singer/songwriter

zaterdag 22 november Diverse zalen 17.45 uur Op 22 en 23 november 2014 verandert de Doelen in een intiem indoor festival voor Songbird 2014. Net als in 2013 vindt Songbird op twee dagen plaats: de zaterdag een compacte opzet met programma’s in drie zalen, de zondag biedt een muzikale ontdekkingstocht in zes zalen. Op beide dagen spelen de artiesten een volledige set. De meesten met band, maar sommigen in speciale samenstelling. De eerste namen zijn bekend: o.a. Racoon, Dotan, Boy & Bear, Josh Record, Eaves en de winnaar van De Beste Singer-Songwriter van Nederland spelen op Songbird 2014.

De wereldberoemde Australische gitarist Tommy Emmanuel toerde al op zijn tiende met zijn familie rond onder de naam ‘The Emmanuel Quartet’. Als sessiemuzikant werkte hij met artiesten als Michael Bolton, Eric Clapton, John Denver en Stevie Wonder. Rond zijn dertigste startte de samenwerking met zijn idool en held Chet Atkins. Samen maakten zij het album ‘The Day The Finger Pickers Took Over The World’.

zo 23 november Songbird Festival

Voorverkoop uitsluitend via Ticketmaster: www.ticketmaster.nl, andere (internet-) verkooppunten zijn doorverkopers.

www.tommyemmanuel.com

Entree € 32,50 € 30 € 25 € 21 Koop uw kaarten uitsluitend bij de Doelen, bij Ticketmaster of See Tickets, andere (internet-) verkooppunten zijn doorverkopers!

wo 26 november Orkest van de Achttiende Eeuw Vorstelijk vuurwerk

Kijk op www.songbirdfestival.nl voor de meest actuele informatie. Entree € 34 Passe-partout (za+zo) € 69

Daarmee haalde Tommy Emmanuel zijn eerste Grammy-nominatie binnen. Het album ‘The Mystery’ leverde hem zijn tweede nominatie op. Tommy Emmanuel groeide uit tot een virtuoze, succesvolle soloartiest en toert nu de hele wereld over.

popmuziek - singer/songwriter

zondag 23 november Diverse zalen 16.00 uur zie zaterdag 22 november Entree € 39 Passe-partout (za+zo) € 69

Songbird Festival

symfonisch - authentiek classicisme en barok

woensdag 26 november Grote Zaal 20.15 uur Om 19.30 uur Neil Wallace in gesprek met Sieuwert Verster, zakelijk leider Orkest van de Achttiende Eeuw

Wie in 1749 wilde aanschuiven bij de generale repetitie van Music for the Royal Fireworks, stond met z’n koets drie uur in de file. Liefst twaalfduizend Londenaren stroomden naar Vauxhall Gardens, waar Händel zijn muziek spektakel uitprobeerde. Zes dagen later zaten de musici in bootjes op de Theems, terwijl een grandioos vuurwerk het einde van de Oostenrijkse Successieoorlog vierde. Het Orkest van de Achttiende Eeuw zet z’n schouders onder een programma met een zwaar Angelsaksisch accent. Zo klinkt van Haydn een van de symfonieën die hij schreef voor zijn Londense fans. Mozart componeerde een aria op de stembanden van de Britse sopraan Nancy Storace. De Noord-Ier Kenneth Montgomery dirigeert een pianoconcert van de Ier John Field, waarin de jonge Ierse virtuoos Finghin Collins laat horen hoe Field het pad effende voor de Pool Chopin.

Toprang, 1 2 3 € 36 € 34 € 31 € 28 R’pas/65+ € 34 € 32 € 29 € 26 t/m 26 jaar of cjp € 9

agenda november

vr 28 november Rotterdams Philharmonisch

red sofa

wolfe, reich, xenakis, Carter Colin Currie& Codarts Ensemble donderdag 27 november Grote Zaal 20.15 uur Om 19.30 uur Neil Wallace in gesprek met enkele artiesten Codarts Ensemble Hans Leenders dirigent m.m.v. Colin Currie slagwerk Slagwerkers van Codarts Werken van o.a. Julia Wolfe, Steve Reich, Iannis Xenakis en Elliott Carter De jonge Schotse slagwerker Colin Currie is dit seizoen onze Red Sofa artist in residence. In dit programma stort hij zich op de percussiemuziek van de Amerikaanse componisten Julia Wolfe (Bang on a Can), Steve Reich (mister minimal) en Elliott

Carter (onverwoestbaar, componeer de nog op 100-jarige leeftijd) en van Iannis Xenakis (Grieks-Franse componist/architect). Stuk voor stuk interessante muziekpioniers. Colin Currie treedt op met de aanstormende professionals van Codarts, onder leiding van Hans Leenders, zelf ook slagwerker. Zie ook het interview met Colin Currie op p.6.

Entree € 24 R’pas/65+ € 22 t/m 26 jaar of cjp € 9

Penderecki en Lutoslawski

symfonisch - modern

Het AKOM Ensemble is een internationaal ensemble met musici van Codarts, die hun grenzen verleggen met optredens buiten het conservatorium. Aanvankelijk wilde het ensemble musici een kans bieden binnen het kader van hun opleiding. Dit jaar heeft het AKOM Ensemble de deuren geopend naar het publiek, om zo inzicht te geven in de componisten van morgen. Hedendaagse klassieke muziek is geen geïsoleerde, intellectuele kunst. Het ensemble wil laten zien dat het juist de vrijheid van vorm en geluidsbron is die de muziek dichter bij ieders beleving kan brengen.

vrijdag 28 november Grote Zaal 20.15 uur Om 19.15 uur inleiding door Patrick van Deurzen (entree € 4 via Vriendenbalie Hal Grote Zaal; vrij entree voor Vrienden RPhO)

Entree € 12 R’pas/65+ € 10 t/m 26 jaar of cjp € 9

Rotterdams Philharmonisch Orkest Gustavo Gimeno dirigent m.m.v. Boris Giltburg piano

Zelf Muziek Maken (6+)

za 29 november Je stem

Penderecki Threnody to the Victims of Hiroshima Prokofjev Pianoconcert nr.3 Lutoslawski Concert voor orkest Zelden werd de pijn van de oorlog schrijnender verklankt dan in Threnody, zoals Penderecki het stuk ná de première doopte, waarna het al snel de wereld veroverde. Was zijn landgenoot Lutoslawski ook maar zo goed geweest met titels. Zijn sprookjesachtige Concert voor orkest is zó krachtig en kleurrijk, dat het met een sprekender naam zonder twijfel als een van dé grote werken van de twintigste eeuw zou zijn herkend.

Toprang, 1 2 3 € 52 € 47 € 37 € 21 t/m 26 jaar of cjp € 9

do 27 november

familieworkshop

zaterdag 29 november Eduard Flipse Zaal 10.30 uur Iedereen kan (liedjes) zingen, je hebt je muziekinstrument – de stem – eigenlijk altijd bij je. Bovendien kun je nog veel meer met je stem dan een liedje zingen. In deze workshop (waar we ook nieuwe onbekende sinterklaasliedjes zingen) ontdek je hoeveel muziek er zit in je eigen stem. Het hele gezin neemt deel aan deze workshop. i.s.m. SKVR Muziekschool

Made in Rotterdam AKOM Ensemble

Entree € 9

kamermuziek - codarts

beluister colin currie op de spotify playlist bij dit magazine: www.dedoelen.nl/spotify

vrijdag 28 november Eduard Flipse Zaal 20.30 uur

wereldmuziek - tango - workshop

zaterdag 29 november Diverse zalen 14.30-23.15 uur Tango Special Orquesta El Arranque m.m.v. Fleurs Noires, Música Campera, Los Profs, Orquesta Atipica en OTRA De komst van het befaamde Orquesta El Arranque, een wereldberoemde Tango-afdeling bij Codarts, florerende tangodansscholen, verrassend aanstormend talent en prachtige nieuwe bandoneons, dit alles vormt de aanleiding voor een bijzondere Tango Special met een middag en avond vol concerten, films, een masterclass, dansworkshop en tango-informatiemarkt.

Zie ook het uitgebreide programmaschema op p.55.

Entree € 25 R’pas/65+ € 23 t/m 26 jaar en cjp € 9

Jos van der Kooy Doelenorgel Gelauwerde orgelmeester

orgelrecital - barok - romantiek

zaterdag 29 november Grote Zaal 15.00 uur Jos van der Kooy Doelenorgel Van der Kooy Improvisatie Bach Koraalvoorspel ‘Nun komm der Heiden Heiland’ BWV659 Reger Präludium in d op.65

zo 30 november

familieconcert - symfonisch

zondag 30 november Grote Zaal 14.15 uur

Vesko Eschkenazy & Marietta Petkova

Rotterdams Philharmonisch Orkest met Theater Terra (bekend van De Vuurvogel en Mister Finney)

Beethoven, Debussy, Franck

Le Concert Olympique

Deze Tango Special komt tot stand door samenwerking tussen Codarts/Wereldmuziek, de tangoschool Cuartito Azul en de Doelen.

kamermuziek

symfonisch - classicisme authentiek

zaterdag 29 november Grote Zaal 19.30 uur Om 18.45 uur inleiding door Guido van Oorschot Le Concert Olympique Jan Caeyers dirigent m.m.v. Sharon Kam klarinet Beethoven Symfonie nr.1 in C op.21 Mozart Klarinetconcert in A KV622 Beethoven Symfonie nr.8 in F op.93 De Vlaamse dirigent/musicoloog Jan Caeyers schreef niet alleen een bejubelde Beethoven-biografie, hij richtte in 2010 Le Concert Olympique op. Met dit authentieke orkest probeert hij Beethoven zo dicht mogelijk te benaderen. Vermoedelijk zal hij overigens niet imiteren hoe Beethoven in 1814 zijn Achtste Symfonie in première bracht. Een ooggetuige zag hoe de dirigent ‘allerlei vreemde lichaamsbewegingen’ maakte. We moeten het de componist vergeven, want hij was op dat moment al nagenoeg doof. Net zo sensationeel verliep in 1791 de

Midzomernachtsdroom (6+)

Toprang, 1 2 3 € 36 € 34 € 32 € 30 R’pas/65+ € 34 € 32 € 30 € 28 t/m 26 jaar of cjp € 9

Vrij entree, reserveren aanbevolen

speelt Beethoven en Mozart

Rotterdams Philharmonisch

Jos van der Kooy is stadsorganist van Haarlem en daarmee de vaste organist van de Grote of St. Bavokerk en de Philharmonie. Daarnaast is hij cantor-organist van de Westerkerk in Amsterdam, concertorganist van de Raad van State in Den Haag, docent aan diverse instellingen en koordirigent. Van der Kooy geeft talrijke orgelconcerten in binnen- en buitenland en geldt als een propagandist voor de orgelkunst, meer in het bijzonder voor hedendaagse orgelmuziek. Zijn concertprogramma’s bestaan steevast uit een rijk geschakeerd repertoire.

première van Mozarts Klarinetconcert, dat sindsdien behoort tot de meest gespeelde stukken in de concertzaal. De Israëlische klarinettiste Sharon Kam laat horen waarom.

Marietta Petkova

met Fleurs Noires, Música Campera, Los Profs, Orquesta Atipica en OTRA

Franck Prélude, fugue et variation op.18 Franck Final in Bes op.21 Dupré Variations sur un Noël op.20

Tango Special Orquesta El Arranque

agenda november

zondag 30 november Jurriaanse Zaal 11.00 uur Vesko Eschkenazy viool Marietta Petkova piano Beethoven Sonate voor piano en viool nr.8 in G op.30 nr.3 Debussy Sonate voor viool en piano Franck Sonate voor viool en piano in A Twee Bulgaarse rasmusici die al jaren in Nederland wonen: Vesko Eschkenazy, ‘een meesterviolist met een perfecte techniek en een glorieuze toon’ en concertmeester van het Koninklijk Concertgebouworkest, en Marietta Petkova, die de vleugel bespeelt ‘met een indrukwekkende virtuositeit’. Laat u verwarmen door hun uitvoering van meesterwerken voor viool en piano, die ongetwijfeld intens en meeslepend zal zijn. Beethovens Achtste Vioolsonate zit vol humor. Debussy’s zwanenzang, zijn (enige) Vioolsonate, is een fantasievolle mix van klassiek en zigeunermuziek. En Francks Vioolsonate in A is terecht een van zijn meest geliefde werken. Na afloop een glaasje champagne en meet & greet met de musici.

Entree € 21 R’pas/65+ € 19 t/m 26 jaar of cjp € 9

Mendelssohn Een midzomernachtsdroom Na het grote succes van het muzikale sprookje De Vuurvogel keert Theater Terra bij het Rotterdams Philharmonisch terug voor een nieuwe kindervoorstelling: Midzomernachtsdroom. Het is een warme zomeravond in een land waar de bossen nog bewoond worden door elfen en feeën. In de maneschijn zien we hoe de elf Puck bezig is een liefdesdrankje te maken, een toverbrouwsel dat diezelfde nacht nog voor heel veel verwarring zal zorgen…

Toprang, 1 2 € 26 € 23 € 20 t/m 26 jaar of cjp € 9

agenda november

algemene informatie

Slagwerkhemel

Residentie Orkest & So¯ Percussion

red sofa

zondag 30 november Grote Zaal 20.15 uur Om 19.30 uur Neil Wallace in gesprek met enkele musici Residentie Orkest André de Ridder dirigent m.m.v. So¯ Percussion (VS) Ensemble Klang David Lang pierced (nieuwe versie voor 6 solisten, wereldpremière) David Lang man made Daníel Bjarnason Emergence Met iedere nieuwe compositie stelt de Amerikaanse componist David Lang een filosofisch of conceptueel vraagstuk aan de orde. Zo zijn de stukken ‘pierced’ en ‘man made’ te beschouwen als een onderzoek naar communicatie tussen musici, metafoor voor hoe mensen met elkaar en vaak langs elkaar heen praten. In ‘pierced’ (2007), door Lang speciaal voor dit concert bewerkt voor de solisten van Ensemble Klang, worden de solisten gescheiden van het orkest. Alleen het publiek is getuige van het gezamenlijk gespeelde resultaat. In ‘man made’ (2013) zijn het de slagwerkers van de New Yorkse groep So¯ Percussion die op deels zelfgemaakte instrumenten en gevonden voorwerpen hun eigen theatrale klanktaal creëren. De percussionisten van het orkest werpen zich op als tolk tussen de So¯-slagwerkers en de orkestmusici. Muzikale geestverwant van Lang is de IJslander Daníel Bjarnason. Van hem klinkt Emergence voor orkest.

Entree € 29 R’pas/65+ € 27 t/m 26 jaar of cjp € 9

kaartverkoop 1. www.dedoelen.nl De gemakkelijkste en snelste manier om concertkaarten te bestellen. Kies zelf uw stoel in de zaal en print uw kaarten thuis uit.

2. telefonisch Bij de kassa van de Doelen via 010 2171717. Van maandag tot en met zaterdag bereikbaar van 14.00 tot 18.00 uur.

3. kassabalie De kassabalie aan Schouwburgplein 50, Rotterdam is van maandag tot en met zaterdag geopend van 14.00 tot 18.00 uur en voorafgaand aan concerten. U kunt hier terecht om kaarten te kopen en zelf uw stoelen uit te kiezen.

legenda KOFFIE/thee inbegrepeN Bij concerten met dit icoon zijn koffie en thee bij de prijs van uw concertkaart inbegrepen, zowel voorafgaand aan het concert als in de pauze.

pauzedrankje inbegrepen Bij concerten met dit icoon zijn alle consumpties (koffie, thee, fris, bier, wijn) in de pauze van het concert bij de prijs van uw concertkaart inbegrepen. Speciale wijnen zijn tegen bijbetaling verkrijgbaar aan de luxe wijnbar in de Hal Grote Zaal. Voorafgaand aan het concert zijn consumpties tegen betaling verkrijgbaar. Bij concerten zonder pauze is uw drankje voorafgaand aan het concert inbegrepen.

DOELENCAMPUS DoelenCampus is het platform van de Doelen voor verdieping in de muziek. Evenementen met dit icoon bieden deze verdieping in de vorm van een inleiding, masterclass, workshop, nabespreking, cursus of meet & greet.

vrijdag in de flip Vrijdag in de Flip is een nieuwe concertformule in de Doelen. Verrassende en eigenwijze muziek in de intimiteit van de Eduard Flipse Zaal. Alle concerten bestaan uit één lange set zonder pauze en na het concert draait een van de musici van die avond muziek die hij/zij graag hoort. Met de Vrijdag in de Flip Knipkaart bezoekt u vier concerten naar keuze voor slechts € 55.

RED SOFA BANKPAS Voor € 79 per seizoen beschikt u over de Red Sofa Bankpas, waarmee u gedurende het seizoen voor alle Red Sofa-concerten met dit icoon een gratis kaart kunt reserveren (indien beschikbaar). Zie ook www.dedoelen.nl/redsofa

DOELENprogrammering Dit icoon geeft aan dat het concert door de Doelen is geprogrammeerd. Bij deze concerten geldt bovendien de regeling ‘kaarten ruilen’ (tot 2 werkdagen voor het betreffende concert). U vindt de voorwaarden op www.dedoelen.nl onder het menu ‘Informatie’.

De Red Sofa en Blue Sofa bij de concerten met dit symbool zijn beschikbaar gesteld door de Woonmall.

ancier Lever van elen De Do Steinway Center Nederland in Alkmaar is ofﬁcieel vertegenwoordiger van Steinway & Sons in Nederland. Hier kunt u terecht voor: PIANO’S EN VLEUGELS - NIEUW & OCCASION REVISIE & TAXATIE STEMMEN & ONDERHOUD PIANO- & VLEUGELVERHUUR

De mooiste pianobeleving, sinds 1868

Robijnstraat 5, 1812 RB Alkmaar T 072-541 44 00, www.steinwaycenter.nl

SCN_AD_210x137,5.indd 1

Grote vaders,grote zonen

09-01-14 13:21

dompel je onder in bach

bach puur • holland baroque Society • de nederlandSe bachvereniging • vox luminiS • leS muffatti • il gardellino • furor muSicuS • de nacht van het clavichord • menno van delft • Wieland & piet KuijKen • peter van dijK • Wim diepenhorSt • bart van oort, petra Somlai • drechtSteden bachKoor • het bachleerorKeSt van tobe e.a. bach anderS • nederlandS KamerKoor (o.l.v. reinbert de leeuW!) • arS muSica • enSemble clazz • bach en japanSe danS • cor ardeSch • arno bornKamp • Sax & SticKS • trio anna den herder • dordtSe phil big band e.a.

www.bachfestivaldordrecht.nl

COLOFON

Dit magazine is een uitgave van de Doelen en verschijnt drie maal per seizoen.

PROGRAMMERING

COVERFOTO

Neil Wallace (Hoofd programmering) Miriam Duiker Hans de Lange Madelène Roovers Frank van Berkel (Jazz International Rotterdam) Helinth Boks-Keller (Kamermuziekvereeniging)

Sanne Donders

REDACTIE EN TEKST

OPLAGE 35.000

DRUK MediaCenter Rotterdam

Ypma Piano’s is exclusief leverancier van Steinway & Sons piano’s en vleugels in de Doelen

CONTACT

Mira van Baalen, Jacqueline Blok-Wouters, Mathijs Bouwman, Elsbeth Grievink, Marjolein Holtbernd-Streevelaar, Philip Leussink, Guido van Oorschot, Ronald Renirie, Gilles de Sitter, Studio Lonne Wennekendonk, Stephen Westra

De kassa van de Doelen is uw aanspreekpunt voor alle vragen over concerten en het bestellen van kaarten. De kassa is bereikbaar van maandag t/m zaterdag van 14.00 tot 18.00 uur via 010 217 17 17 en via e-mail kassa@dedoelen.nl. Het bezoekadres is Schouwburgplein 50, Rotterdam.

CONCEPT EN ONTWERP

ADVERTENTIES

Studio Lonne Wennekendonk

Afdeling Marketing en Communicatie de Doelen, Femke Meeuwissen, 010 217 17 44, f.meeuwissen@dedoelen.nl

DTP AGENDA

Drukfouten en prijswijzigingen voorbehouden. De Doelen heeft getracht alle rechthebbenden te achterhalen.

Philip Leussink, Dorine Verharen

BEGUNSTIGERS VAN DE DOELEN

De Woonmall Rotterdam is leverancier van de Red Sofa en Blue Sofa.

De Doelen maakt uitsluitend gebruik van FSC-papier

‘Steve Reich is een vaderfiguur voor iedere percussionist die hedendaagse muziek speelt. Hij heeft ons vak verrijkt met baanbrekende werken.’ — Colin Currie