Humanitas - Een nacht alleen

v

SOMMIGE MENSEN ZIJN

magazine amsterdam/diemen

v

INHOUD: Eén nacht alleen: sommige mensen zijn altijd alleen

Wist je dat?

Eenzaamheid is van alle leeftijden

Eenzaamheid gevangen in cijfers Op de koffie bij

Elly

LinkedIn en de Dam tot Damloop

Eenzaamheid en hoe een maatje helpt

Op donderdag 27 september start Humanitas Amsterdam/Diemen de campagne: “Eén nacht alleen”. Want weet je, sommige mensen zijn altijd alleen; mensen van alle leeftijden, in Amsterdam wel 300 000. Wij zijn hard op zoek naar 150 nieuwe vrijwilligers die zich willen inzetten tegen eenzaamheid.

Om die mensen te vinden hebben we deze campagne gemaakt.

Wist je dat eenzaamheid van alle leeftijden is? In dit magazine maak je op verschillende manieren kennis met het thema eenzaamheid. Van de harde cijfers tot een interview met een maatje maar ook de inzet van LinkedIn om met de Dam tot Damloop geld in te zamelen.

Eenzaamheid kan iedereen overkomen.

Sterker nog, het hoort bij het leven.

Maar de negatieve gevolgen niet! Daarom helpt Humanitas eenzame mensen door een luisterend oor te bieden, hen te activeren en weer mee te laten doen.

Daarbij hebben wij jouw hulp nodig.

Laat je inspireren door dit magazine en word vrijwilliger bij Humanitas.

Aanmelden kan eenvoudig op de website www.eennachtalleen.nl.

Kiki Ronday

Regiomanager Humanitas Amsterdam/Diemen

Humanitas, samen tegen eenzaamheid!

Dit magazine is een uitgave Print Media Nederland in opdracht van Humanitas Amsterdam/Diemen.

Wist je dat?

Humanitas Amsterdam op zoek is naar 150 vrijwilligers voor eenzaamheid?

Eenzaamheid van alle leeftijden is?

Je als vrijwilliger wordt begeleid?

Een paar uurtjes per week al een verschil kan maken?

Aanmelden heel envoudig is? >>Meld je aan via eennachtalleen.nl

v

EENZAAMHEID IS VAN ALLE LEEFTIJDEN

W

at hebben een Amsterdamse Universiteit, een woonwijk in Zuidoost en een verpleeghuis in Noord met elkaar gemeen? Er huizen mensen die leiden onder eenzaamheid. De gevolgen laten zich merken: je terugtrekken in jezelf, jezelf niet meer voor vol aanzien en zelfs lichamelijke klachten ontwikkelen.

Eenzaamheid heeft een enorme impact op een mensenleven en gelukkig is daar voor bepaalde leeftijdsgroepen aandacht voor.

Alleen laten cijfers zien dat het verschijnsel zich van leeftijd niets aantrekt.

Zo’n 300.000 Amsterdammers zijn in matige of ernstige mate eenzaam. Ze ervaren een ­gebrek aan sociale contacten en krijgen te maken met ­gevoelens van gemis en teleurstelling. Dit ­ontbreken van voldoende contacten wordt ook wel sociale e ­ enzaamheid genoemd. Voor een deel van de m ­ ensen hebben de gevoelens ook te maken met de kwaliteit van contact. Het gemis aan mensen met wie je een diepere emotionele verbinding legt, n ­ oemen we ook wel emotionele eenzaamheid.

300.000 Amsterdammers zijn eenzaam

v

Bijna de helft van de Amsterdammers van 19 jaar voelt zich matig of ernstig eenzaam Eenzaamheid gevangen in cijfers Dit verklaart wel waarom het beeld dat we van eenzaamheid hebben lang niet altijd klopt.

Want zelfs al heeft iemand veel contacten, dan zegt dat nog niks over de kwaliteit ervan.

En alleen zijn is niet hetzelfde als eenzaam zijn. En zo kan iemand eenzaam lijken maar is het niet, of lijkt het niet maar is het wel.

Dat eenzaamheid iets is voor oudere leeftijdsgroepen is zo’n beeld dat niet klopt. Bijna de helft van de Amsterdammers van 19 jaar voelt zich matig of ernstig eenzaam. Van hen voelt 45% zich sociaal eenzaam en zegt 36% emotioneel eenzaam te zijn. Vergelijken we de leeftijds­categorieën met e ­ lkaar dan zijn de verschillen klein. In de groep 19 tot 34 jarigen is 40% van de hoofdstedelingen sterk of matig eenzaam. Vergelijkbaar dus met de groep 35 tot 44 jarigen, waarin zo’n 45% zegt matig of ernstig eenzaam te zijn.

En de grote verschillen? Die zie je terug in de leefsituatie. Werkende inwoners ­bijvoorbeeld (40%) zijn aanzienlijk minder vatbaar voor eenzaamheid dan inwoners zonder werk (60+%).

Ook opleiding speelt een belangrijke rol. Mensen die slechts de basisschool h ­ ebben ­afgemaakt voelen zich in bijna 70%(!) van de gevallen eenzaam, bij mensen met een ­hogere opleiding is dit nauwelijks 40%. Verder zien we dat wijken waar relatief veel armoede ­voorkomt, zoals Z ­ uidoost, Noord en Nieuw-West, hoger scoren dan rijkere wijken.

Wanneer je verder uitzoomt, kun je het overzichtsplaatje zien dat zich over het afgelopen decennium heeft afgetekend. En dan valt nog iets op; namelijk de groei die de gehele groep heeft doorgemaakt. Waren in het jaar 2008 nog 40% van alle hoofdstedelingen matig of ­ernstig eenzaam, in 2016 o ­ mvatte die groep 47% van de mensen. Wat Humanitas betreft zijn dit geen cijfers om in te berusten. En g ­ elukkig hoeft dat ook niet. Wij helpen mensen om weer mee te doen en zich gezien te voelen. Wil jij hieraan ook een steentje bijdragen?

Helpen is makkelijker dan je denkt!

v

OP DE KOFFIE BIJ ELLY

D

e koffie staat klaar op het aanrecht als ik aanschuif bij Elly (97) en haar vrijwillige huisbezoekster Hella. Er gaat wat tijd overheen voordat Elly de kopjes zorgvuldig één voor één, voetje voor voetje, naar de tafel heeft gebracht.

Hulp aanbieden is ten strengste verboden, zo was me vooraf al verteld.

Elly vraagt mij om in het licht te gaan zitten, zodat ze mijn gezicht beter kan zien. Zowel haar zicht als haar gehoor zijn namelijk niet best meer.

“Ongemakken” noemt ze dat.

Hella en Elly zijn al twee jaar aan elkaar verbonden.

Elke maandagochtend staat Hella op de stoep en ruim anderhalf uur lang kletst het duo over van a ­ lles.

Ze zijn hier beiden erg enthousiast over. Hella krijgt er ­voldoening uit en Elly is maar wat blij met het ­gezelschap. Haar ene dochter woont namelijk in Israël en de andere in Californië, net als haar vele klein­kinderen en achterkleinkinderen. Haar man en haar vrienden zijn er inmiddels niet meer. Elly woont nog op zichzelf.

Ze wordt opstandig wanneer haar huisarts haar weer eens adviseert om naar een verzorgingshuis te gaan.

“Dat nooit!”, zegt ze ferm. Elly wil zoveel mogelijk zelf blijven doen. Ze heeft haar patronen en rituelen en alles in haar huis heeft een vaste plek. Daardoor gaat het thuis nog hartstikke goed. Wel heeft ze wat dames die haar helpen om haar kousen aan te trekken, haar ogen te druppelen, te douchen, de boodschappen te doen en het huis schoon te houden. Maar tijd voor een praatje is er dan eigenlijk niet. En juist daarom is ze zo blij met Hella. “Haar bezoek is voor mij een lichtpunt in de week.”

Sinds een jaar komt Elly niet meer buiten. Door haar slechte zicht en het drukke stadsverkeer durft ze dat simpelweg niet meer. “Ze is best aan huis gekluisterd”, zegt Hella. “Als ik haar aanmoedig om er samen op uit te gaan raakt ze van slag. Dat moet ik haar niet meer aandoen.”

Beiden veren op als ik vraag hoe de eerste ontmoeting was. “Er was meteen een klik”, zeggen ze tegelijk. Hella was verrast hoe scherp Elly nog is en hoe goed ze nog op de hoogte is van wat er speelt in de wereld. De krant leest ze met een apparaat dat de letters vergroot. Ook stond Hella te kijken van Elly’s moderne kijk op dingen, haar gevoel voor humor en haar tomeloze positiviteit.

“Ik ga er eigenlijk altijd met plezier naartoe.”

Hoewel ze samen veel lol hebben bespreken ze ook wel zwaardere onderwerpen. “Zo vindt Elly het wel mooi geweest, het leven. Niet dat ze somber is, helemaal niet.

Maar ze is er wel een beetje klaar mee.” Hella begrijpt dat en zegt daar altijd op: “Als je maar niet dood gaat tijdens mijn vakantie!” En weer schieten ze samen in de lach.

v

De Dam tot Damloop verbindt en zorgt voor saamhorigheid, wat niet zo vanzelfsprekend is voor veel ­mensen in onze samenleving.

Door Humanitas te steunen hebben we bij LinkedIn actief een bijdrage ­mogen leveren aan het oplossen van eenzaamheid in Amsterdam!

v

VAN HULP KRIJGEN NAAR HULP GEVEN

D

e 23-jarige Anne onderging anderhalf jaar ­geleden een operatie die haar ­leven op zijn kop zette. Van de ene op de andere dag kon ze niet meer ­lopen, kwam ze de deur niet meer uit en werd zo afhankelijk van de hulp van anderen. De complicaties na haar operatie wierpen Anne volledig terug op haar netwerk, maar die afhankelijkheid bleek lastiger dan gedacht. Op advies van de Voedselbank klopte ze aan bij een wel heel bijzonder vrijwilligersnetwerk. Ze vond er passende hulp, uitsluitend aangeboden door jongeren.

Het was tijdens een gesprek met de m ­ aatschappe­lijk ­werker van de Voedselbank dat Anne voor het eerst van jongerennetwerk SVG hoorde. Ze stond sinds kort voor de o ­ nmogelijke opgave om wekelijks zelf haar voedsel­pakket op te halen, omdat bezorging door de Voedselbank niet langer een optie was. Met die hulpvraag belde zij dan ook de twee twintigers die de ­drijvende kracht vormen achter het jongeren­netwerk.

SVG bleek bij uitstek bedoeld voor mensen met een tekort aan sociale ruggensteun, dus Anne’s h ­ ulpvraag viel in vruchtbare aarde.

De werkzaamheden die de vrijwilligers van SVG ­uitvoeren lopen uiteen. Zo werd in augustus iemand gezocht om o ­ uderen te helpen met hun wandeling naar de fitness, of werd een vrijwilliger gevraagd om op vaste dagen een kind van school te halen. “Ook zijn er ­maatjes-trajecten”, licht een van de initiatiefnemers toe.

Samen fietsen Sinds haar hersteloperatie, een half jaar geleden, is Anne

erg opgeknapt. Omdat ze graag wat terug wil doen voor de ­ontvangen hulp, heeft ze weer contact gezocht met haar contactpersoon bij SVG. Daarop is zij g ­ ekoppeld aan een elfjarig m ­ eisje; een kwetsbaar kind dat het thuis niet zo makkelijk heeft en niemand anders heeft om op te bouwen. De twee trekken regelmatig een middag samen op. Dan gaan ze ­bijvoorbeeld samen spelen, een stuk fietsen of de stad in. “Vaak kan het al goed doen om alleen maar te luisteren”, zegt Anne. De kracht van vrijwil­ligerswerk wordt niet altijd op waarde geschat, vindt zij; “soms gaat het maar om een activiteit van een kwartier, maar maakt het voor de ander een wereld van verschil.” Om dit over te brengen vraagt SVG aan Anne om haar verhaal te vertellen op scholen. Zo helpt ze ­kinderen te inspireren om later ook wat voor een ander te doen.

v

EENZAAMHEID EN HOE EEN MAATJE HELPT Eenzaamheid komt voor in alle lagen van de bevolking: in totaal zijn meer dan 1 miljoen Nederlanders eenzaam. ­Jammer genoeg rust er nog altijd een ­taboe op eenzaamheid. Ook kan het vanuit gevoelens van schaamte lastig zijn om het onderwerp bij een ander aan te snijden. En dat terwijl het gevoel ­onderdeel is van het leven; iedereen voelt zich weleens eenzaam. Het is niet makkelijk om eenzaamheid op te lossen, maar het kan enorm helpen om erover te praten. Maatjes kunnen in zulke gevallen helpen om iemand te activeren en het vervelende gevoel te verzachten.

Wat is eenzaamheid?

Vrijwel iedereen voelt zich weleens eenzaam, legt dr. Eric Schoenmakers uit, die op het onderwerp promoveerde.

Het is een heel normaal gevoel. Er zijn drie dingen die je moet weten over eenzaamheid.

Omgaan met eenzaamheid Soms wordt wel gesproken in termen als het ‘­oplossen van eenzaamheid’. Omdat je gevoelens niet kunt ­oplossen -je voelt wat je voelt- kun je beter spreken van ‘omgaan met’, zo vertelt dr. Schoenmakers. Eenzaamheid hoort bij het leven, de negatieve gevolgen niet. Er beter mee omgaan kun je doen door het een plek te geven. Ook is het goed om je af te vragen: waar komt het vandaan, waar hangt het mee samen en hoe voelt het precies?

Maar een onmisbaar onderdeel van de oplossing is om het gesprek met een eenzaam iemand aan te gaan en echt goed te luisteren. Dit is waar een maatje veel kan betekenen. Die helpt behalve de pijn te verzachten ook mensen hun eenzaamheid te begrijpen. Pas als ze die ­begrijpen kunnen ze er wat aan doen, zo besluit dr. Schoenmakers.

Eenzaamheid hoort bij het leven, de negatieve gevolgen niet

Eenzaamheid is subjectief, het is niet meetbaar, waar zoiets als isolement dat wel is. Het is goed om te bedenken dat niet iedereen evenveel behoefte heeft aan contact. Ten tweede is eenzaamheid niet hetzelfde als alleen zijn. Waar alleen zijn juist fijn kan zijn, is eenzaamheid een onplezierig gevoel. Tenslotte draait ­eenzaamheid om een gemis aan bepaalde relaties. Ook ­wanneer je veel mensen om je heen hebt die slecht op je aansluiten kun je je dus eenzaam voelen.

Maatjes Humanitas runt zo’n project waarbij mensen een maatje krijgen toegewezen. Een maatje kan afleiding bieden, er voor iemand zijn en luisteren. Eenzaamheid kent vele vormen en juist door de verscheidenheid blijft het ­gesprek erover complex. Toch worden er voldoende successen behaald die motiveren om zelf maatje te ­worden. Zo leefde de 26-jarige Rebecca op sinds een maatje bij haar thuis op bezoek kwam. Die nam haar mee op pad, omdat Rebecca angstig was om naar buiten te gaan. Na een tijd voelde ze zich zeker genoeg om zelf maatje te worden. Zo kon zij wat terugdoen door Marieke (34 jaar) te helpen. Door samen erop uit te gaan doorbrak ze Marieke’s angst voor afwijzing. Zo hadden beide zijden profijt van het maatjesproject.

Humanitas zet verschillende soorten maatjes in.

Behalve thuisbezoek, zijn er ook maatjes die helpen op het gebied van netwerkcoaching of met activiteiten ondernemen. Deelnemers bepalen samen met het maatje de doelen. Sommige maatjesprojecten richten zich op een specifieke doelgroep, zoals allochtone vrouwen, tienermoeders, of mensen met psychische problemen.

Wil je op een andere manier helpen? Humanitas doet nog verschillende andere projecten, zoals het bieden van mantelzorgers, maatschappelijke begeleiding en vriendschappelijk huisbezoek. Zo helpt Humanitas eenzame mensen om weer een sociaal netwerk op te bouwen en te onderhouden.

v

VRIJWILLIGER HESTER MAAKT KENNIS MET KOPPL In het kader van de Week tegen Eenzaamheid ontmoet ik Marnix Kistemaker, hij is medeoprichter van KOPPL, de organisatie achter de KOPPL-zuilen. De zuilen zijn iets nieuws in Amsterdam en zien eruit als een tablet op een paal. De doelstelling van de KOPPL-zuilen is het koppelen ­mensen met een hulpvraag aan lokale organisaties, via een vraag en antwoord spel op de tablet.

Voor mijn gesprek met Marnix besluit ik de zuil zelf eens

uit te proberen in buurtcentrum Het Claverhuis. Ilja is daar toegankelijkheidsvrijwilliger en neemt me mee naar de KOPPL-zuil.

Ilja: “Het is een machtig mooi ding; laagdrempelig, discreet en gebruiksvriendelijk. Je kunt er terecht met de meest uiteenlopende vragen.” Onder de knop ‘Ik heb hulp nodig’ doemt inderdaad een scala aan mogelijk­ heden op; thuishulp, gezinshulp, geldzaken, gezondheid & zorg, wonen, werken, inkomen. Eenzaamheid valt onder Samen iets doen. “En als jouw vraag er niet tussen staat dan typ je die gewoon in.” Ilja tikt dat ze een maatje zoekt. “Zo, nu nog even postcode en telefoonnummer invoeren, bevestigen en kláár! Binnen drie dagen word je benaderd door een aangesloten organisatie”, is de doelstelling.

v

Ik weet genoeg dus op naar Marnix! “Wij focussen ons nu eerst op verdere uitrol in Amsterdam en dat lukt heel aardig”, aldus Marnix. “Er staan nu zeven zuilen in de stad en dat gaat voor eind oktober naar zestien. Als we stedelijke dekking hebben kunnen we breed communiceren dat KOPPL bestaat.”

Samen met collega’s Melle Meijer en Maarten van de Weijer ontwikkelen ze KOPPL. “We hebben alle drie van dichtbij mantelzorg meegemaakt. In alle gevallen ging het om een lang ziekbed waarbij het organiseren van zorg en ondersteuning een groot probleem vormde.

Wij vonden dat dit veel makkelijker kon en vanuit die overtuiging is KOPPL ontstaan.”

Volgens Marnix is er nog teveel versnippering tussen vraag en aanbod in de hulpverlening. “Als je vanuit een hulpvraag gaat zoeken beland je al snel in een web van losse linkjes waar je als gewone Amsterdammer m ­ akkelijk in verdwaalt. KOPPL verbindt vraag en aanbod op een simpele en toegankelijke manier. Op dit moment kan dat alleen nog met behulp van de zuil en via hulp­verleners.

Binnenkort lanceren we ook de KOPPL App om nog ­toegankelijker te zijn.”

Humanitas is één van de aangesloten hulporganisaties.

“Samen met de regiodirecteur van Humanitas hebben we gekeken welke diensten van Humanitas we nog konden toevoegen. Daardoor kunnen er naast gezelschap ook Amsterdammers met vragen over bijvoorbeeld jong ouderschap en opvoeding bij de zuil terecht.”

Door Hester Aalberts Vrijwilliger van Humanitas

V.l.n.r. Vivian Mac Gillavry (project manager), Melle Meijer (1ste Co-founder KOPPL) en Marnix Kistemaker (Co-founder KOPPL) Niet op foto: Maarten van de Weijer (1ste Co-founder KOPPL)