Fact 1 - 2011 by Walter Wijnhoven

Fact.

Nr.1 • 2011 Magazine voor de relaties van Deloitte

Inspiration for Innovation

Wolfgang Grulke, oprichter FutureWorld:

Al Gore, spreker Innovation Growth Track:

Nassim Taleb, auteur van The Black Swan:

“De kunst is radicaal anders te durven denken”

“We zitten op een tipping point van verandering”

“Leer leven in een onbegrijpelijke wereld”

Inhoud p.6

De brille van een Black Swan Nassim Taleb schetst een nieuw beeld van de wereld als auteur van management-must-read The Black Swan. Hij begon zijn loopbaan ooit als handelaar in derivaten. Later werd hij wetenschapper en literair essayist. Het vaste thema in zijn boeken is onzekerheid en de manier waarop de mensheid daarmee omgaat.

p.19

Toekomstmuziek

p.27 Vol vertrouwen

p.34

Opleiding voor CIO’s

Van november 2010 tot mei

Zeven portretten van

Nyenrode speelt in op de vraag

2011 organiseert Deloitte

mensen die zichzelf en de

uit de markt naar een gerichte

inspirerende Innovation

wereld gereedmaken voor

vooropleiding voor Chief

Growth Track-sessies.

de toekomst, gedreven door

Information Officers.

Impressies van lezingen

radicale innovatie.

en reacties van CEO’s.

Fact is het relatiemagazine van Deloitte en wordt via controlled circulation verspreid. Fact verschijnt viermaal per jaar in een oplage van 15.000 exemplaren.

Redactieadres: Deloitte, t.a.v. Walter Wijnhoven, Postbus 2031, 3000 CA Rotterdam, nlbcfact@deloitte.nl

Concept en realisatie: MediaPartners LoyaliteitsCommunicatie Druk en lithograﬁe: HENK Graﬁmedia center, Tegelen

p.10

p.14 Discussie staat voorop

FutureWorld

p.18

Innovation Growth Track

Goeroe’s Wolfgang Grulke en

Stephen Ward, programma-

Wassili Bertoen, director

Neil Jacobsohn delen hun

leider van Deloitte’s TMT

Deloitte Innovation: “Radicale

toekomstvisie: er is verande-

Predictions: “Wij pretenderen

innovatie komt vaak uit een

ring op komst. Met tien lessen

niet dat we de juiste voorspel-

onverwachte hoek.”

vanuit de toekomst.

lingen doen, het gaat om de juiste discussie.”

p.38

p.40

Deloitte sponsort

Duurzaam Enschede

Ladies Open

De gemeente Enschede en

Christel Boeljon, topgolfster:

Deloitte over het realiseren van

“Dat Deloitte de golfsport

duurzaamheidsdoelstellingen

een warm hart toedraagt is

in gemeentelijk vastgoed.

fantastisch. Dat nu ook het Ladies Open een impuls krijgt, spreekt mij bijzonder aan.” Aan dit nummer werkten mee: Marcel Bekedam, Fleur Betlem, Vivianne van Bezeij, Sabine Bison, Max Christern, Marko Cortel, Arlette van Dort, Chris Engeler, Getty Images (cover), Janneke

Grootings, Helen den Held, Bianca van Hilst, Brenda van Leeuwen, Daniëlle Levendig, Michiel Mastenbroek, Arie Meijer, Mireille Spapens, Nora Vrba, Walter Wijnhoven

Boven op het nieuws

Schuldproblemen jongeren aangepakt Toenemende berichtgeving over schuldproblemen bij jongeren en het verkeersexamen van haar dochter brachten Willemijn

Made for China Op 10 mei 2011 organiseert Deloitte een CFO Agenda Dinerbijeenkomst,

Zwiep van Deloitte op een prima idee: een geldexamen voor

‘Made for China: kans of bedreiging?’. Jan Timmer en Henk Schulte

basisschoolleerlingen als voorbereiding op het voortgezet

Nordholt zijn de gastsprekers en gaan onder leiding van moderator Twan

onderwijs, waar de druk op de portemonnee groter wordt.

Huys (anchorman bij Nieuwsuur) het debat aan met CFO’s van de top van

Inmiddels is het Geldexamen, in samenwerking met het Nibud

het Nederlandse bedrijfsleven. Timmer, oud-topman van Philips, is vooral

en ThiemeMeulenhoff, een feit. Recent onderzoek van het

bekend van Operatie Centurion, de grootscheepse reorganisatie van het

Nibud geeft aan dat 9 van de 10 schooldirecteuren veel belang

gehele Philips-concern. Hij heeft een uitgesproken visie op de Chinese

hechten aan financiële educatie. Er is behoefte aan een

realiteit. Henk Schulte Nordholt spreekt over de terugkomst van China.

structurele aanpak om omgaan met geld in het lespakket te

Schulte Nordholt, zakenman en sinoloog, is naast zijn zakelijke carrière

verankeren. “De laatste tien jaar zien we dat veel kinderen meer

ruim twintig jaar actief als schrijver en spreker over China. Zijn speciale

geld uitgeven dan ze ontvangen. Daar zijn we bezorgd over”,

expertise betreft de geschiedenis, cultuur, economie en financiën. Meer

verklaart Nibud-directeur Gerjoke Wilmink, om welke reden

informatie over deze bijeenkomst: www.deloitte.nl/cfo

haar instituut vol overtuiging aanhaakte bij het Deloitte-initiatief. “Je leert kinderen zwemmen en laat ze het verkeersexamen afleggen. Het Geldexamen hoort ook in dit rijtje thuis.”

IFRS-casts voor financieel professionals

Willemijn: “Het Nibud heeft veel input geleverd over wat

Speciaal voor financiële professionals in de FSI-sector heeft Deloitte recent

jongeren moeten weten op deze leeftijd. De vertaalslag naar

een (Nederlandstalige) webcast opgenomen waarin de belangrijkste

lesmateriaal was de rol van ThiemeMeulenhoff. En onze rol was,

wijzigingen inzake IFRS aan bod komen. De webcast is te vinden via

naast dat we de initiator zijn, die van kennispartner en

www.deloitte.nl; klik achtereenvolgens op diensten, accountancy,

projectmanager. Dat bleek een prima rolverdeling.”

jaarverslagen, IFRS. Het Rotterdam IFRS Centre of Excellence zal in 2011

Meer informatie: www.geldexamen.nl en

periodiek nieuwe webcasts opnemen en publiceren via de website. De

www.fairchancefoundation.nl

sprekers van deze webcasts zijn Ralph ter Hoeven, Dingeman Manschot en Peter Thomson, allen verbonden aan het Rotterdam IFRS Centre of Excellence van Deloitte. Ook onze Engelse en Amerikaanse collega’s bieden u interessante webcastseries aan. U kunt zich hierop via onze website kosteloos abonneren.

Executive Breakfast – ladies only – 19 mei Exclusief voor vrouwen die topposities bekleden in het bedrijfsleven en de publieke sector organiseert Deloitte op donderdag 19 mei het ‘Executive Breakfast – ladies only’. Josephine Green deelt deze ochtend haar inspirerende visie op de nieuwe netwerkorganisaties en sociale innovatie. Green werkte tot 2009 bij Philips als senior director of Trends and Strategy. Zij legt deze ochtend uit hoe de door haar voorspelde ‘pancake world’ eruitziet. Hierin zijn bedrijven niet meer hiërarchisch van structuur en gebaseerd op profit alleen, maar zullen het sociale ondernemingen zijn die worden afgerekend op sociale meerwaarde. Bij die organisaties hoort ook nieuw leiderschap en worden geen producten meer ontworpen, maar zinvolle mogelijkheden waarbij organisaties gaan samenwerken met andere organisaties. Meer informatie over het Executive Breakfast – ladies only kunt u lezen op www.deloitte.nl/executive.

CFO koerst op groei…

Academy

Groei is het sleutelwoord voor het jaar 2011.

Volgens Jan de Rooij, partner bij Deloitte, is het een

De Deloitte Academy verzorgt cursussen

Optimisme houdt aan en risico’s mogen weer. Dat

goed teken dat CFO’s weer bereid zijn om (balans)-

en masterclasses voor het hoger en

blijkt uit het meest recente kwartaalonderzoek van

risico’s aan te gaan. De Rooij: “Hoewel 66% van

middenkader bij publieke en private

Deloitte onder corporate CFO’s. Driekwart van de

de CFO’s onzeker is over het algemeen financieel-

organisaties over financiële en fiscale

corporate CFO’s stuurt de komende maanden op

economische klimaat, wil men toch vooruit. De

onderwerpen. Kijk voor onderstaande

groei van de onderneming. De nadruk ligt hierbij op

corporates hebben de boeken op orde, 2010 was

trainingen en inschrijvingen op

expansie via nieuwe producten en diensten of het

het jaar van bezinning, nu is men klaar voor groei.”

www.deloitte.nl/academy.

aanboren van nieuwe markten. Ook groei door Digitale factuurverwerking, primair en

overnames staat op het netvlies. Opvallend is de

voortgezet onderwijs

trendbreuk die zich aftekent ten aanzien van

5 april 2011 – Amersfoort

(balans)risico’s. De ‘risk appetite’ onder de corporaDigitale factuurverwerking onderwijs

tes is na een jaar van terughoudendheid fors

12 april 2011 – Amersfoort

toegenomen en bereikt zijn hoogste stand in twee jaar. Verder verwachten de CFO’s dit jaar zeer veel

Btw in de praktijk

activiteit op de fusie- en overnamemarkt alsook de

14 en 15 april 2011 – Sint-Michielsgestel

private-equitymarkt. Masterclasses Tax Accounting; ETR Reconciliation en DTA Recognition 18 april 2011 – Delft Masterclass Tax Automation & Technology 20 april 2011 – Rotterdam

…maar is onvoldoende bekend met voordelen XBRL

Masterclass Vastgoed 20-22 april – Amersfoort In control statement voor het onderwijs 17 mei 2011 – Amersfoort Risicomanagement en weerstandsvermogen, primair en voortgezet onderwijs 19 mei 2011 – Amersfoort Interne controle lokaal bestuur – advanced

Uit het Deloitte-onderzoek blijkt verder dat de

Barbara Majoor, partner bij Deloitte: “Naast de

bekendheid van de verschillende XBRL-toepassingen

kosten- en efficiencyvoordelen neemt ook de

redelijk is. Bijna 65% van de CFO’s is bekend met

transparantie en betrouwbaarheid van de gegevens-

Risicomanagement en weerstandsvermogen,

XBRL als rapportagemogelijkheid richting de

uitwisseling toe als gevolg van de eenduidige

lokaal bestuur

Belastingdienst en het CBS. XBRL staat voor

standaard. Brede acceptatie van XBRL is in ieders

eXtensible Business Reporting Language, een

belang: de overheid, banken, toezichthouders,

rapportagestandaard die onder andere gegevens-

analisten en ook het bedrijfsleven zelf. Als overheid

uitwisseling tussen overheid en bedrijfsleven

en bedrijfsleven samenwerken om met XBRL de

vereenvoudigt en efficiënter maakt. Opvallend is

gegevensuitwisseling te vereenvoudigen dan kan

echter dat deze bekendheid niet automatisch leidt

dit tot forse kostenbesparingen leiden voor alle

tot het onderkennen van de voordelen. Zo ziet een

partijen.”

24 mei 2011 – Utrecht

26 mei 2011 – Amersfoort Risicomanagement onderwijs mbo/hbo 26 mei 2011 – Amersfoort Planning- en controlinstrumenten voor lokaal bestuur 31 mei 2011 – Utrecht

kleine 30% van de CFO’s de voordelen van het in XBRL versturen van de aangifte aan de Belastingdienst. Voor andere toepassingen, zoals kredietrapportage richting banken, ligt dit percentage lager. Lees of download deze en eerdere CFO-surveys via www.deloitte.nl/cfo.

Coverinterview

â&#x20AC;&#x153;De kracht van het toevalâ&#x20AC;? Nassim Taleb wil dat de mens de wereld beter begrijpt en zich wapent tegen de altijd onvoorspelbare toekomst. Begin dit jaar bezocht hij Deloitte als gast van het Innovation Growth Track-programma.

Tekst: Max Christern Fotografie: Gabriela Hasbun

Coverinterview

Toen Nassim Taleb klaar was met het schrijven van zijn

Witte zwanen, zwarte zwanen

eerdere boek The Black Swan, en de eerste exemplaren

The Black Swan is een management-must-read geworden,

gelezen waren, zeiden de mensen die het boek uit

omdat het de manier waarop je naar de wereld kijkt vrij

hadden allemaal hetzelfde tegen hem: “Je hebt een

radicaal verandert. Talebs boek draait om het gegeven dat

homerun geslagen!” Zijn eerste lezers wisten het meteen:

wanneer je een theorie wilt bewijzen – bijvoorbeeld de

dit is een hit, dit wordt een bestseller. Aldus geschiedde.

theorie dat alle zwanen wit zijn – je geen sluitend bewijs hebt door duizend witte zwanen te zoeken. Het is beter

Grote vraag

om op zoek te gaan naar een zwarte zwaan. Want die

En eigenlijk wist hij het zelf ook wel, zegt hij nu, bijna vier

ene zwarte zwaan bewijst dat je theorie dat alle zwanen

jaar nadat het eerste exemplaar van de pers rolde. Op een

wit zijn, niet klopt. Het is geleende wijsheid van de

mistige winterdag, als hij op bezoek is bij Deloitte en net

filosoof Karl Popper die Taleb in zijn boek gebruikt voor

een zaal vol CEO’s heeft verteld over zijn boek en zijn visie

zijn visie op de wereld anno nu. Het is goed, beweert de

op de wereld, komt het zo naturel uit zijn mond dat je

auteur, om je ervan bewust te zijn dat er elke dag zomaar

hem onmogelijk van onbescheidenheid kunt betichten:

een zwarte zwaan kan langsvliegen. Zijn voorbeelden

“Bij eerdere boeken was ik nog verbaasd over mijn succes.

hebben de impact van zo’n volkomen onverwachte

Maar bij The Black Swan voelde ik meteen dat het een

gebeurtenis: 9/11, de opkomst van internet, het succes van de Harry Potter-boeken. “Het gros van de mensen ziet deze gebeurtenissen niet aankomen omdat ze niet passen in ons patroon van hoe wij denken. Wij drijven op

“Voorspelbaarheid, dat maakt het leven draaglijk”

patronen en voorspelbaarheid, dat maakt het leven draaglijk. Maar intussen zijn we wel blind geworden voor het toeval en laten we kansen lopen.” Levenshouding Het boek leert de lezer om de voorspellingen en het advies waarop hij doorgaans vaart te relativeren of zelfs te

topper was”, vertelt de 50-jarige Amerikaan. “Waarom?

negeren, kritisch te denken en alert te zijn om zelf te

Omdat dit boek op een algemene, toegankelijke manier

handelen. “Het adresseert een filosofisch probleem in de

gaat over grote, complexe problemen in de wereld. Veel

kern”, legt Taleb zelf uit. “We leven in een wereld die we

mensen praten in complexe termen over grote problemen,

niet begrijpen. Hoe moeten we daarmee omgaan? Hoe

of op een heldere manier over kleine problemen. Maar de

verbouwen we de wereld zodat we ‘m wel gaan begrij-

aanpak die ik gebruikte, was nieuw en voorzag in een

pen? Dat is een van de belangrijkste boodschappen van

grote vraag.”

het boek.” Het is, vertelt hij, tevens het probleem waar hij al zo’n

Eureka-gevoel

beetje zijn leven lang mee bezig is. Nassim Taleb heeft al

Of zijn boek inderdaad altijd even toegankelijk is, valt

op jonge leeftijd moeten leren leven met onzekerheid. Hij

volgens sommige lezers nog te betwisten. Taleb heeft de

groeide op in Libanon, als kind uit een Grieks-orthodoxe

neiging veel in detail te beschrijven in zijn dikke pil, die in

familie. Zijn familie behoorde tot de politieke prominenten

Nederland als De Zwarte Zwaan – de impact van het

van het land, maar door de burgeroorlog in 1975 verloor

hoogst onwaarschijnlijke in 2008 op de markt kwam. Dat

zij al haar rijkdom. Taleb verliet het land en ging studeren

haalt de vaart er wel eens wat uit, maar wat je als lezer

in Parijs en op de Wharton Business School in Pennsylva-

overhoudt is toch een Eureka-gevoel: Taleb geeft een

nia. Hij werd trader in de financiële sector en leerde in de

nieuw beeld van de wereld, een beeld zoals tot dat

markt spelen met toeval en logica. Zijn inzichten en zijn

moment bijna niemand voor zich zag – of wilde zien.

levenshouding zijn, zegt hij, gevormd door de zware jaren

Nassim Taleb, de brille van een Black Swan

van eerst oorlog en daarna financiële breekbaarheid.

persoon en hij is gezien. Maar een schrijver zoals ik is niet

Het is geen gemakkelijk levenspad dat Taleb volgt. Zijn

breekbaar: wat er ook morgen over mij in de krant staat,

inzichten stroken vaak niet met die van de massa. Maar

het zal de verkoop van mijn boeken alleen maar stimule-

hij wil ook juist niet bij die massa horen. Nassim Taleb

ren. Dus ik ben anti-fragile.”

praktiseert wat hij predikt: hij is in veel opzichten zelf een

Dat is ook Taleb: zodra hij zijn logica heeft gedeeld, breekt

zwarte zwaan. Hij is een buitenbeentje, een outlier: van

de lach even door. “Sommige ondernemingen zijn

dit soort denkers bestaan er niet zoveel op de wereld. Hij

breekbaar, andere drijven juist op die breekbaarheid. Kijk

is onvoorspelbaar en communiceert wat onbehouwen,

naar artsen: die leven bij de gratie van problemen van

met weinig geduld voor hen die hem niet meteen

anderen. En in zekere zin geldt hetzelfde voor Deloitte:

begrijpen. In beleefdheid en emotionele intelligentie

hoe meer problemen er in bedrijven zijn, hoe beter voor

scoort hij daarom waarschijnlijk onder het mondiaal

Deloitte. Dus Deloitte is in essentie ook anti-fragile.” •

gemiddelde, maar zijn boodschap is er niet minder interessant om. Robuust en breekbaar De kracht van The Black Swan zit in de brede scoop die Taleb zijn visie geeft: de impact van het toeval heeft op veel gebieden betrekking, van de economie tot de politiek, van de filosofie tot de wetenschap. En hij wil verder met dit onderwerp, vertelt hij, want de bestseller en alle reacties die daardoor loskwamen, gaven hem weer nieuwe inzichten. “Ik werk nu aan een nieuw boek. Het heeft als werktitel Anti-fragility – anti-breekbaarheid – en het is denk ik een praktischer, makkelijker boek dan de vorige twee”, zegt Taleb geruststellend. De aanleiding voor zijn nieuwe boek was naar zijn zeggen ook dat niet iedereen die The Black Swan gelezen had, meteen begreep wat hij nu moest doen. “Toen ik dat ontdekte, schreef ik een artikel over twee onderwerpen:

Nassim Nicholas Taleb (1960) is de afgelopen jaren uitgegroeid

robuustheid en breekbaarheid. Ik stelde de lezer in dat

tot een van de meest succesvolle en gezaghebbende denkers ter

stuk de vraag: wat is er robuust aan een zwarte zwaan,

wereld. Zijn boek The Black Swan – The Impact of the Highly

en wat maakt hem breekbaar? Met andere woorden: hoe

Improbable wordt door de New York Times gezien als ‘een van de

komt het dat sommige omgevingen meer of juist minder

twaalf meest invloedrijke boeken van de afgelopen zestig jaar’.

gevoelig zijn voor zwarte zwanen?” Toen hij het artikel af

Het boek verscheen in meer dan dertig talen. Wereldwijd werden

had, was dat het eerste hoofdstuk van zijn nieuwe boek.

ruim drie miljoen exemplaren verkocht.

“Toen had ik mijn nieuwe focus: anti-fragility.”

Taleb begon zijn loopbaan ooit als handelaar in derivaten. Later

Taleb is er vol van. Hij legt uit: “Robuustheid helpt je om

werd hij wetenschapper en literair essayist. Het vaste thema in

steviger te staan in een wereld die we niet helemaal

zijn boeken is onzekerheid en de manier waarop de mensheid

begrijpen. Breekbaarheid maakt je kwetsbaar. In mijn

daarmee omgaat. “De kern van mijn interesse is steeds: hoe leren

toekomstschets haal ik de breekbare onderdelen weg. Op

we leven in een wereld die we niet begrijpen?” Hij is op dit

die manier ontstaan anti-breekbaarheidsscenario’s.” De

moment bijzonder hoogleraar aan de Universiteit van New York.

voorzichtig vragende blik van zijn toehoorder dwingt een concreet voorbeeld af. “Kijk naar de Paus. Die is breek-

Nassim N. Taleb home & professional page:

baar. Een kritisch artikel over een schandaal rond zijn

www.fooledbyrandomness.com

FutureWorld

Goeroes Je zou ze met een beetje fantasie zakelijke waarzeggers

FutureWorld, een internationale netwerkclub van ervaren consultants, is de co-founder van Deloitte’s inspiratieprogramma Innovation Growth Track. Oprichter Wolfgang Grulke en joint-CEO Neil Jacobsohn over innovatie en Deloitte.

kunnen noemen: de mannen van FutureWorld. Zelf noemen ze zich met een charmante glimlach liever ‘goeroes’. Maar welke naam we ze ook geven, zeker is dat bij Wolfgang Grulke en Neil Jacobsohn alles draait om de toekomst. De titel van hun veelgeprezen boek is alleszeggend: 10 lessons from the future (zie pagina 12). Van droom naar werkelijkheid Wolfgang Grulke is de bedenker en oprichter van FutureWorld, een club ervaren denkers die hun sporen verdienden in het internationale bedrijfsleven. Een club zonder kantoor: de consultants die verbonden zijn aan het netwerk reizen als moderne nomaden met laptop en telefoon de wereld over. Zo helpen ze bedrijven bij het bepalen en uitvoeren van hun innovatiestrategie. Deloitte werkte al eerder samen met FutureWorld in Zuid-Afrika, Latijns-Amerika en Belgie, en nu ook in Nederland. Eind vorig jaar lanceerden Grulke en Jacobsohn in samenspraak met Deloitte het programma Innovation Growth Track. “We doen hier drie dingen”, vertelt Grulke. “Eerst willen we helder hebben welke toekomst we voor ons zien. Daarna gaan we samen

Tekst: Max Christern

bepalen wat voor soort toekomst het bedrijf

Fotografie: Marcel Bekedam

zelf wil zien en tot slot gaan we ervoor zorgen dat

die gedroomde toekomst er ook daadwerkelijk komt. We creëren zo gezamenlijk de toekomst van het bedrijf.” Radicaal anders denken Neil Jacobsohn is de goeroe die de sessies bij Deloitte

Neil Jacobsohn: “Dat vergt echt even een heel andere manier van denken”

leidt. Een energieke Zuid-Afrikaan die eerder carrière maakte als journalist, manager in de mediasector en ondernemer. Hij is de man achter de flitsende presenta-

met FutureWorld ook nieuwe en oude klanten bij dit

ties van FutureWorld, vol spectaculaire filmpjes en

proces van innovatie. Via FutureWorld komt een

pakkende titels als ‘Thriving on turbulence’, ‘Life 2.0’

indrukwekkend arsenaal denkers binnen, ervaren

en ‘Radical innovation’. Dat laatste thema sluit naadloos

sprekers uit de wereld van wetenschap en zakenleven,

aan bij de aanpak van de goeroes. De kracht van hun

allen behept met het talent om te schetsen hoe en

programma’s ligt in de kunst om radicaal anders te

waarom de wereld zal veranderen. De thema’s van de in

durven denken. “We stappen met onze klanten in de

totaal acht sessies tonen het brede spectrum van dit

toekomst en proberen vervolgens om terug te denken”,

programma: van klimaatverandering tot de toekomst

legt Jacobsohn uit. “Dat vergt echt even een heel

van corporate governance, van de impact van bio- en

andere manier van denken.”

nanotechnologie tot nieuwe leiderschapsmodellen.

De setting van de inspirerende innovatiesessies is steeds identiek: op de 44e etage van de Rotterdamse Maas-

Schilderij komt tot leven

toren verzamelt het Innovation Growth Track-team van

”We zijn geen typische consultants”, onderstreept

Deloitters zich rond het middaguur. Vaak sluit een

Grulke nog eens. “Wij faciliteren het proces, maar het

kleine groep genodigden, veelal CEO’s van bedrijven,

Deloitte-team dat aanschuift en meeluistert en -denkt,

aan om samen te luisteren naar de gastsprekers. Naast

moet het echt zelf gaan doen. Zij moeten voor Deloitte

het interne proces van innovatie helpt Deloitte samen

een eigen visie voor de toekomst gaan ontwikkelen.”

>> 11

belangrijker: je zult zien dat er een duidelijke nieuwe richting is gekozen, dat er nieuwe energie los is gekomen van het managementteam.” Dat innovatie als inspirerende denkrichting al door Deloitte stroomt, is al op veel plekken zichtbaar. Jacobsohn wijst op de manier waarop Deloitte dit programma in alle openheid deelt met al haar mensen. “Alle sprekers worden geïnterviewd na afloop en hun

Wolfgang Grulke: “We zijn geen typische consultants”

video’s komen op een speciale site die voor alle mensen van binnen én buiten Deloitte toegankelijk is. Dat zorgt ervoor dat mensen gaan meedenken en nieuwe ideeën worden gegenereerd, en dat ook mensen buiten

Deloitte denken: hé, dat is een mooie club om voor te Aan het eind van de acht sessies moet er een nieuw

werken.” En dat laatste, denkt goeroe Grulke, is

ontwerp klaarliggen voor de toekomst. “Dat is het

ontzettend belangrijk. “Om succesvol te innoveren heb

schilderij en daarna komt het echt ingewikkelde proces:

je de beste mensen nodig. Die kun je anno 2011 niet

hoe breng je dat schilderij tot leven?”

zomaar vinden en aannemen, die moet je verleiden.” •

Uit ervaring en op gevoel durft Neil Jacobsohn wel te stellen dat over een jaar echte verandering te zien zal

Laat u inspireren en bezoek het Growth Track-platform.

zijn. “Dan zullen er nieuwe business lines ontwikkeld

Kijk op http://inspirationforinnovation.deloitte.nl.

zijn vanuit Deloitte in Nederland”, zegt hij. “En nog

Here are the 10 Lessons from the Future!* 1

Fractal/non-linear behavior is the norm!

from the future. Learning is no longer owned

Information and ideas fuel the economy

You can’t simply extrapolate from the past.

by educators, and education is no longer

Pure knowledge is worthless, skills are

The most powerful sucesses are not

owned by government.

everything.

predictable. Taking risks is safer than doing

BioTech is the 2nd information revolution!

nothing! Chaos is not frightening, really, it’s

It’s the most competitive market ever so don’t

just biological behavior!

compete! Find white-space opportunities in

The ‘unknown’ is the field of all possibilities!

which you have no competitors.

Advances in biotechnology are being fuelled by information professionals rather than

Uncertainty presents the moment of real

profound than the digital age.

freedom, beyond the known of historic

The planet is covered in a digital skin uniting

baggage. Your plans must be dynamic.

all mankind with one internal clock that runs

Eat yourself, become your own worst

24x7x52. You must use the entire global

power, we realise you can decentralise

nightmare!

resource base. You must beat to your

everything: computing, knowledge, energy

Don’t wait for new competitors to show you

customers’ drum.

production, health care, manufacturing,

how customers ought to be serviced – do it

It's the ‘personal’ age! 7

responsibility, etc.

Don’t compete!

biologists and will create an economy more

As we move from central power to personal

Leadership can be widely shared!

10 It’s one world, one mind, one time!

yourself, while you can afford it. 8

You can no longer learn from experience!

* Om de lessen van Wolfgang Grulke niet aan

Organisations resemble flocks of birds as staff

The faster the future changes, the less

kracht te laten inboeten, is ervoor gekozen

take turns to lead aspects of the enterprise.

relevant experience becomes. You must learn

om deze niet te vertalen.

FutureWorld

Op het videoplatform Inspiration for Innovation kunt u korte fragmenten van alle sprekers uit het Innovation Growth Track-programma bekijken en erop reageren. Scan de QR-code met uw mobiele telefoon (met een QR-reader zoals i-nigma) en laat u inspireren! Of bekijk het platform via: www.inspirationforinnovation.deloitte.nl.

Deloitte TMT Predictions 2011

Allemaal aan de Tijdens de jaarlijkse TMT Predictions van Deloitte werden pittige discussies gevoerd door het bedrijfsleven. Die discussies worden verder gestimuleerd door de Deloitte TMT iPad-app die tijdens de TMT Predictions in Nederland werd geïntroduceerd. Bij de 10e editie van de Deloitte TMT Predictions,

dan 25 procent van alle tablets gekocht wordt door

Deloitte’s jaarlijkse voorspellingen op het gebied van

bedrijven, en dit percentage neemt vanaf 2012 zelfs

technologie, media en telecommunicatie, gaat het

toe.” De aandacht van het bedrijfsleven voor tablets

uitdrukkelijk niet over de techniek, maar om de

komt deels voort uit het enthousiasme van consumen-

businessconsequenties voor de branche. Stephen Ward,

ten, die gaandeweg toepassingen van de tablets binnen

partner Deloitte en programmaleider TMT Predictions,

hun werkomgeving ontdekken. Daarnaast lijken

licht dit toe: “Wij pretenderen niet dat we altijd de

bepaalde branches – retail, maakindustrie, gezondheids-

juiste voorspellingen doen, het gaat ons er vooral om

zorg – bereid om tablets in redelijk grote aantallen te

dat de juiste discussie plaatsvindt.” En die discussie is

gaan gebruiken. “Een van de wereldwijde discussies

niet zomaar ergens op gebaseerd. Wereldwijd zijn

rondom de TMT Predictions gaat erover of bedrijven

vijfduizend specialisten actief bij Deloitte TMT. Voor het

verschillende typen tablets moeten ondersteunen, of

samenstellen van de TMT Predictions zijn tienduizend

juist moeten standaardiseren om kosten te besparen”,

artikelen gelezen, achttienduizend respondentensurveys

vertelt Ward.

geanalyseerd, en vele gesprekken gevoerd met interna-

Een andere uitgekomen voorspelling is de enorme

tionale en Nederlandse cliënten.

toename van 3D-producties in de filmwereld. De bioscoophit Avatar was hiervoor de opmaat, inmiddels

Bedrijven ontdekken de ‘tablet’

hebben ook 3D-tv-ontwikkelingen een grote vlucht

Terugkijkend constateert Ward dat de verwachting dat

genomen. “Onze verwachtingen van cloud computing

2010 het jaar van de tablet zou worden, meer dan

zijn minder goed uitgekomen”, vertelt Ward realistisch.

uitgekomen is. Wereldwijd zijn er maar liefst vijftien tot

“Het is nog steeds een optie, geen standaard. Consu-

twintig miljoen tablets verkocht. Ward: “Die verkopen

menten hebben wel belang bij de cloud, maar bedrijven

Tekst: Arlette

zijn grotendeels op het conto van consumenten te

zijn nog terughoudend met hun kritische bedrijfsproces-

van Dort

schrijven. Voor 2011 verwachten we echter dat meer

sen. Het duurt iets langer dan we verwacht hadden.”

‘app’?

Wie betaalt? Het intrigeert Ward dat de voorspellingen elkaar steeds meer aanvullen. Strikte scheidslijnen zijn eigenlijk niet meer te trekken. Zo wordt op technologiegebied geconstateerd dat meer dan de helft van de computers eigenlijk geen computers meer zijn. Er zullen dit jaar meer smartphones, tablets en non-pc-netbooks worden verkocht dan pc’s. “Dat roept natuurlijk de vraag op hoe al die verschillende apparaten met verschillende operating systems moeten worden beheerd”, zegt Ward. “Maar daarnaast hebben al die apparaten een enorme impact op de telecombranche. De hoeveelheid data neemt significant toe. Consumenten zijn gewend om een vast bedrag voor het dataverkeer te betalen: all you can eat. We zitten nu in de transitiefase waarin

>> 15

“Technologie is geweldig, vooral als ze duurzaam en bewust gebruikt wordt” >>

operators meer moeten gaan betalen naarmate ze meer

Deloitte TMT iPad-app: practice what you preach

gebruiken. De grote vraag is hoe je de consument

Elk jaar worden de TMT Predictions via livepresentaties, in print

daarvan kunt overtuigen. Bovendien moet de branche

en via websites verspreid. Absolute primeur dit jaar is de

zo’n nieuwe bekostiging gelijktijdig invoeren, geen

Deloitte TMT iPad-app, waarop alle Predictions van 2010 en

gemakkelijke opgave voor bedrijven in een sterk

2011 staan, aangevuld met video’s en podcasts. “We hebben

concurrerende markt. Vanuit Deloitte proberen wij die

vanuit Nederland het initiatief hiertoe genomen”, vertelt

bewegingen te duiden, en de dialoog hierover goed

Stephen Ward, verantwoordelijk voor de ontwikkeling van de

onderbouwd te ondersteunen.”

wereldwijde app. “Practice what you preach! Het is de perfecte manier om de wereldwijde discussies voor jouw lokale bedrijf

Duurzaam en bewust

of branche relevant te maken. Iedereen kan via de app reageren

Ward besluit met een relativering: “TMT is een niet

op de voorspellingen, vragen stellen en kennis delen met

meer weg te denken onderdeel van onze samenleving

andere professionals. We presenteren de TMT Predictions op

geworden, niet alleen voor bedrijven maar ook in ons

verschillende events wereldwijd. Op de app kun je zien wat zich

persoonlijke leven. Ik vind dat we wel realistisch moeten

op de andere bijeenkomsten heeft afgespeeld, de discussie

blijven over wat echt noodzakelijk is. Moet je altijd the

werd bij wijze van spreken een aantal dagen later tijdens de

latest and greatest hebben? Is het een technology push

presentatie in Nederland voortgezet.” Ward hecht eraan te

of een consumer pull? Er komen nu elke avond twee

benadrukken dat de app geen gadget is, maar vooral functio-

Boeing 747’s uit China vol met iPads. Moet je steeds

neel moet zijn: “Het is een volgende, zeer effectieve stap in het

weer het allernieuwste meteen de volgende dag

gesprek dat we met elkaar aan willen gaan. Waar het uiteinde-

hebben? Of denk je iets langer na, en zet je die doos

lijk om gaat is dat bedrijven weten wat voor hen de essentie

met iPads op een boot bij een maatschappelijk verant-

van onze voorspellingen is; welke veranderingen zijn er vanuit

woorde ondernemer? Technologie is geweldig, maar

hun perspectief, waar zitten zij in de keten?”

vooral als je er op een duurzame en bewuste manier mee bezig bent.” •

Neem voor meer informatie contact op met Stephen Ward: stephenward@deloitte.nl of 06 1258 0118.

Download de Deloitte TMT iPad-app kosteloos via de Apple iPad Store (zoek op: ‘Deloitte TMT’) en reageer zelf op de Predictions, stel vragen, deel kennis met andere professionals in uw netwerk en communiceer met de Deloitte-medewerkers achter de Predictions.

Column: Ruud Koornstra

Van inspiratie naar implementatie Bij veel mkb-ondernemingen ging bij het

bevolking en hun politici de noodzaak van

aantreden van ons nieuwe kabinet de vlag uit

‘duurzame transitie’ wel inzien, wordt de

toen bleek dat in het regeerakkoord expliciet het

urgentie vaak nog onderschat of door de oude

belang van ondernemerschap en innovatie als

economische machten gebagatelliseerd. Het

onmisbare basis voor onze welvaart werd

woord ‘transitie’ is daarom op zichzelf eigenlijk

genoemd. Het is heerlijk om als duurzaam

een understatement, want de impact en de

ondernemer de ambities van ons kabinet zo

snelheid waarmee de veranderingen nu komen

helder zwart op wit te zien:

kun je gerust een ‘revolutie’ noemen. Ik ben

• Kwaliteitsverbetering zit vaker in slimme

daarom zeker niet tegen een platform of task

vernieuwingen dan in geld en regels.

force als pleisterplaats voor partijen die vanuit

• Om de concurrentiekracht van het bedrijfs-

verschillend perspectief een gezamenlijk doel

leven te versterken voert de overheid een

nastreven. Maar laat innovatie over aan ‘onder-

gericht beleid ter bevordering van innovatie en

nemende mensen’, val ze niet lastig en steun ze

ondernemerschap.

pas als ze toe zijn aan de uitrol. Want een

• Subsidies worden alleen verstrekt indien de

innovatie is pas waardevol als die succesvol

effectiviteit ervan is bewezen. • De Europese doelen voor een duurzame energiehuishouding zijn leidend. Dit betekent 20% CO2-reductie en 14% duurzame energie in 2020. Terwijl deze mooie woorden enkele maanden

“Laat innovatie over aan ondernemende mensen”

geleden bij menig ondernemer nog nagalmden, werd er als klap op de vuurpijl ook nog gesproken over de ‘New Green Deal’. Hiermee worden

gedemonstreerd is in de echte wereld. Ik pleit

innovatie, duurzaamheid en gezonde economi-

daarom voor een overheid die het lef heeft om

sche groei duidelijker dan ooit aan elkaar

als eerste klant een nieuw product te bestellen

gekoppeld. Ook bij de vorige kabinetten stond

en te gebruiken, een overheid die versneld

innovatie hoog op de agenda, er werd zelfs

wetten wil aanpassen en proeftuinen toelaat om

onder aanvoering van de premier een Innovatie-

de innovaties te demonstreren. Het nieuwe

platform opgezet en er was veel subsidiegeld

Ministerie van EL & I, waarbij de 'I' staat voor

beschikbaar. Maar toch ging het mis, want het

‘Innovatie’, kan wat mij betreft beter nu al

had weinig effect. Volgens mij zeker niet in de

worden aangepast in de ‘I’ van ‘Implementatie’

laatste plaats doordat het leeuwendeel van de

en onder hun leiding is er zeker plaats voor een

deelnemers multinationals of op z’n minst heel

Implementatie Platform.

grote bedrijven waren. Nu leerde de geschiedenis ons al veel eerder dat innovatie nooit uit grote ondernemingen of van de vigerende

Ruud Koornstra zet zich als

macht komt maar juist ontspruit bij eenlingen of

ondernemer en medeoprichter van

kleine bedrijven, weggestopt in schuurtjes.

initiëringmaatschappij Tendris in voor

Hoewel de meerderheid van de Nederlandse

een duurzame wereld.

Wassili Bertoen: “Radicale innovatie komt vaak uit een onverwachte hoek” Innovation Growth Track is ontwikkeld om bedrijven voor te bereiden op het zakendoen van morgen. Wie in staat is zich snel aan te passen aan de nieuwe wereld, profiteert van die kansen. Radicaal innoveren is daarbij cruciaal. Waarom zou u dat willen, radicaal innoveren? Laat ik u twee voorbeelden geven.

Eat yourself before somebody else does

op ‘inspiratietoer’? Hebben uw medewerkers echt

Wilt u niet overvallen worden door een onverwachte

tijd om met nieuwe ideeën te komen? En faciliteert u

concurrent die met een radicaal ander model uw markt opeet, vraag u dan af waar u uzelf kunt aanvallen en

dat actief? 2. Leiderschap: Hoe vaak reageert u direct enthousiast

doe het!

op een nieuw idee? Ook al is het een losse doch

Had de ANWB voorzien dat Route Mobiel een serieuze

radicale ‘flodder’ afkomstig van een medewerker?

concurrent zou worden? Nee, zoveel auto’s kon toch

De meeste ideeën stuiten op de veto’s: ‘Is al eens

niemand in één keer lanceren? Toch wel, dacht Route

geprobeerd en werkte niet’, of: ‘Is nu geen tijd of

Mobiel. Ze reden er namelijk al: lokale schadebedrijven

budget voor’. Kortom, de dagelijkse operaties gaan

onder de paraplu van ‘Europe Assistance’. En met een

voor. Logisch maar killing voor het innovatieproces.

businessmodel met vijf man personeel en partnerships

Topmanagement zal innovatie een veilige plek in de

bestormden ze in drie maanden de markt, van idee tot

organisatie moeten geven en ferme besluiten moeten

go live. Goedkoper, sneller, winstgevender.

durven nemen, juist over radicale ideeën. 3. Doorzettingsvermogen: Hoeveel heeft u ervoor

Doorbreek de ‘path dependencies’

over om een idee te laten slagen? Gelooft u er echt

Welke schijnbaar logische redenering volgt u al jaren,

voor de volle honderd procent in? Zelden wordt een

gegroeid door toeval of historie? En kloppen die

idee precies zo uitgevoerd als bedacht. Vele obstakels

aannames eigenlijk wel? Ook een innovator kan zichzelf

later is het idee van gedaante veranderd, veel sterker

nog weleens radicaal verrassen. IKEA was al innovatief

geworden, maar alleen overeind gebleven door een

maar toen het bedrijf zo succesvol werd dat er op een

eindeloos volhardend team van ook nog eens de

dag onvoldoende personeel was om de producten uit

beste mensen (die u dus in de dagelijkse operaties

het magazijn te halen, werd de klanten gevraagd dit

moet missen…).

zelf te doen. Dat werkte zo goed dat het standaard werd in alle winkels. Goedkoper, sneller, winstgevender.

Kortom, radicale innovatie ligt dichterbij dan u denkt, u moet er alleen wel 200% voor gaan en het moet geen

Nu wilt u zelf radicaal innoveren, maar hoe pakt

hachelijk avontuur worden. Daarom doorloopt ook

u dat aan? Als u dit in uw eigen organisatie wilt

Deloitte Nederland zelf de Innovation Growth Track.

implementeren zijn de volgende vragen van

Een strak resultaatgericht innovatieproces met veel

belang:

ruimte voor inspiratie en creativiteit! Laat u inspireren

1. Creativiteit: Hoe vaak neemt u echt de tijd om te

via: www.inspirationforinnovation.nl

kijken waar u zichzelf kunt aanvallen of welke path dependencies u kunt doorbreken? Hoe vaak gaat u 18

Wassili Bertoen is director Deloitte Innovation

Innovation Growth Track

Inspiration for Innovation! De wereld verandert sneller dan ooit. Elke ondernemer probeert de toekomst ‘te pakken’. Dat is soms verwarrend, beangstigend. Maar ook: inspirerend en uitdagend! Deloitte probeert antwoorden voor morgen te vinden op de vragen van vandaag. Met begeesterde sprekers tijdens het Innovation Growth Track-programma. Laat u op de volgende pagina’s inspireren door hun visie.

Tekst: Max Christern Fotografie: Marcel Bekedam

Roger Dassen: “Wie zich het snelst en best aanpast, is de winnaar van morgen” Roger Dassen is sinds juli 2005 bestuursvoorzitter van Deloitte Nederland en lid van de Global Executive van Deloitte. Hij studeerde bedrijfseconomie en registeraccountancy aan de universiteit van Maastricht. In 1995 promoveerde hij aldaar op het onderwerp Audit Quality. Hij werkt sinds 1996 bij Deloitte en is als hoogleraar verbonden aan de Vrije Universiteit en als honorair professor aan de Universiteit Maastricht.

Innovation Growth Track: sleutel voor groei “De wereld in 2020 zal er ingrijpend anders uitzien dan

in 2020 niet meer voldoende. Het is noodzakelijk om

nu in 2011, zowel voor Deloitte als voor onze klanten.

onze dienstverlening radicaal aan te passen aan de

Hoe bereiden we ons voor op die toekomst, in een

toekomstige wensen en eisen van onze klanten.

wereld die sneller verandert dan ooit? Hoe passen we

Daarom is het cruciaal dat we zo snel en zo goed

ons aan nieuwe omstandigheden aan? Antwoorden op

mogelijk kunnen inschatten hoe de toekomst er uit zal

deze vragen zijn van groot belang, want het komende

zien. Hoe ziet de samenleving er over tien jaar uit? Wat

decennium zal er meer veranderen dan in de afgelopen

is de sociaal-economische situatie? Welke technolo-

vijftig jaar. Zoveel is zeker.”

gische ontwikkelingen kunnen we verwachten? En wat heeft dat voor gevolgen voor onze klanten, voor de

Antwoorden

vraag naar onze diensten, voor het soort advies dat van

“Het Innovation Growth Track-programma, een

ons verwacht wordt? Welke invloed hebben virtuele

partnership tussen FutureWorld en Deloitte, is speciaal

ontwikkelingen op de fiscale praktijk? Zal verslaggeving

ontwikkeld om ons te helpen de antwoorden op

nog steeds gebaseerd zijn op papieren statements en

bovengenoemde vragen te formuleren, en inzicht te

zo nee: wat komt daarvoor in de plaats? En wat voor

geven in de toekomst. Dit programma schetst beelden

invloed heeft dit alles op onze dienstverlening?”

van die toekomst, met als input de expertise van ‘s werelds beste sprekers en meest briljante denkers op

Innovatie is de taart

het gebied van verandering en innovatie. Wie zich het

“Dit zijn typisch vragen waarop het Innovation Growth

snelst en best aanpast aan de veranderde realiteit,

Track-programma ons antwoorden kan geven. Kortom,

behoort tot de winnaars van morgen. Dat is de ambitie

ik zie Innovation Growth Track als de sleutel voor

van Deloitte. Zo helpen we onszelf én onze klanten de

toekomstige groei. Zowel van Deloitte, als van onze

toekomst vorm te geven.”

klanten. Innovatie gaat niet over de slagroom óp de taart – innovatie ís de taart! Laat u hierover informeren

Radicaal aanpassen

in deze editie van Fact en op het Innovation Growth

”Deloitte groeit en verandert in hoog tempo. Hoe zal

Track-platform. Laat u inspireren voor een innovatieve

Deloitte eruitzien in 2020? Waar we nu goed in zijn, is

toekomst, samen met Deloitte.” •

Al Gore: “We zitten op een tipping point van verandering” Duurzaamheidsgoeroe, Nobelprijswinnaar en voormalig vicepresident van de Verenigde Staten Al Gore was de eerste spreker in het Innovation Growth Trackprogramma. Op uitnodiging van Deloitte luisterde een select gezelschap, waaronder diverse CEO’s, naar zijn ‘inconvenient truth’. Al Gore deelde met hen zijn jongste inzichten over ‘zijn’ onderwerp: klimaatverandering.

Een nieuwe werkelijkheid “Het verhaal dat ik nu al een paar jaar vertel is de

van niet-duurzame energie. Als koolstof duurder

ongemakkelijke waarheid over ons veranderende

gemaakt wordt, zal dat zorgen voor grote veranderin-

klimaat. Het is hard en vervelend nieuws om te horen,

gen. Dan zullen bestaande technieken om duurzame

en om te vertellen. Dat spijt me, maar het is de realiteit,

energie op te wekken massaler gebruikt gaan worden.”

en we mogen deze ontwikkeling niet negeren. Dat kan niet, dat mag niet, dat kunnen we onszelf en de

Geloof en feiten

generaties na ons niet aandoen.“

“Ik blijf optimistisch. Er is ontzettend veel gebeurd sinds

Hand in hand

verandering. En bij verandering zie je altijd eerst enorm

“Ik denk dat de zakenwereld het voortouw moet

veel weerstand. Het gat tussen wat iemand gelooft en

nemen bij de verduurzaming van de samenleving, en ik

de harde feiten kan erg groot zijn. De politiek loopt te

zie dat ook steeds nadrukkelijker gebeuren. We zien nu

veel achter de feiten aan. Het bedrijfsleven loopt

dat je met een duurzaam beleid niet alleen geld kunt

duidelijk voorop en kan en zal het verschil ook gaan

besparen, maar er ook geld mee kunt verdienen. Het

maken. Die stem van het veranderende en verantwoor-

gaat zelfs verder: bedrijven die niet bezig zijn met

delijkheid nemende zakenleven is hier in Nederland

duurzaamheid, worden hard gestraft. Niet zozeer door

goed vertegenwoordigd.” •

mijn boek uitkwam. We zitten op een tipping point van

de overheid, maar meer nog door de consument. Verduurzaming en innovatie gaan hand in hand. De economie past zich noodzakelijkerwijs aan aan de nieuwe werkelijkheid. Het aantal nieuwe banen in sectoren als elektrisch vervoer of duurzame energieopwekking is vergelijkbaar met het werk dat begin vorige eeuw ontstond rond de opkomst van de spoorwegen. We moeten en zullen meer banen creëren om een duurzame groei van de economie te garanderen. Ook daarom moeten bedrijven duurzaamheid serieus nemen. Er bestaat al veel technologie om duurzamer met de wereld om te gaan. Maar die wordt nog onvoldoende gebruikt. Dat komt vooral door de prijs 21

John Stopford: “Co-creatie mét je klant is van enorm belang”

John Stopford is hoogleraar aan de London Business School, waar hij strategisch en internationaal management doceert. Hij behoort tot de invloedrijkste boardroom consultants, is coach van een aantal CEO’s en zet speciale trainingssessies op voor leiders van bedrijven. Hij begon zijn loopbaan ooit bij Shell in Nederland.

Experimenteel denken “Experimenteel denken is cruciaal bij innovatie. Mensen

partners van buiten. Een fantastisch succes voor een

binnen een bedrijf moeten zich vrij voelen om heel

nieuwe vorm van werken.”

open over de toekomst te denken. Free your mind! Mensen vinden het lastig om te denken in mogelijk-

Veel moed

heden, want we zijn ingericht om te denken in waar-

“Ik ben ervan overtuigd dat dit soort experimenten

schijnlijkheden. Niemand kan de toekomst werkelijk

onderdeel is van de nieuwe wereld. Die wereld is er een

voorspellen. Hoe maak je dan je jaarplannen? Hoe ga

van netwerken, veel meer nog dan nu al het geval is.

je om met de verschillende opties? Wat is je plan B?

Het gaat erom dat we leren hoe je een netwerk

En daar komt dat vrije denken om de hoek kijken.

onderhoudt en voedt. De band met je klant verandert.

Durf te experimenteren. Durf te denken in verschillende

Je hebt als bedrijf meer mensen nodig die er echt

toekomstscenario’s.”

bovenuit steken. Talenten met verbeeldingskracht, met inlevingsvermogen en ook: met heel veel moed.

What if?

Om mee te spelen en succesvol te blijven richting 2020

“De vraag die je bij innovatie moet stellen is: wat zou ik

moet je blijven accelereren. Het gaat om je talent om te

doen als het inderdaad gebeurt? Maar de reflex bij veel

innoveren, en de sleutel voor succes ligt echt in dat

bedrijven – zeker bij een professional services firm als

experimentele denken.” •

Deloitte – bij experimenteel denken zal in eerste instantie zijn: ‘Dat is te risicovol, dat willen onze klanten niet’. Dan denk je voor je klanten, en dat is niet goed. Juist samen dit proces van denken over de toekomst invullen heeft grote waarde. Co-creatie mét je klant is van enorm belang en een heel productieve manier om vooruit te komen. Een concreet voorbeeld is het besluit van Procter & Gamble om een groot deel van hun afdeling Onderzoek en Ontwikkeling uit te besteden. Een spannend experiment, maar je ziet nu welke vruchten ze daarvan plukken. Ze claimen dat 75 procent van hun nieuwe producten voortkomt uit co-creatie met deze nieuwe 22

Steve Rayner: “We gaan naar een multi polar world”

Steve Rayner werkte twintig jaar in de VS voordat hij in 2002 naar Oxford verhuisde. Daar geeft hij leiding aan het Institute for Science, Innovation and Society. De ervaren wetenschapper was ook lid van het VN-klimaatpanel IPCC en is als bijzonder hoogleraar klimaatverandering verbonden aan de Universiteit van Kopenhagen.

Vergrijzing is aanjager “Dit is op z’n zachtst gezegd een uitdagende tijd. Hoe

Volwassen China

maak je als bedrijf je plannen voor de toekomst als de

“China groeit economisch natuurlijk heel hard, maar

wereld om je heen zo snel verandert? Hoe innoveer je

door de eenkindpolitiek is de explosieve groei van de

succesvol? Innovatie vindt altijd plaats in niches,

economie ook wel weer gecontroleerd. De centrale

daarover wordt nog wel eens verkeerd gedacht. Je kunt

macht in het land zorgt voor controle, intussen groeit

het niet zomaar in alle lagen van een bedrijf doorvoe-

China door naar volwassenheid: van made in naar

ren. Net zoals innovatie meer iets is voor stedelijke

owned by China. Chinezen zijn steeds vaker de

gebieden dan voor het platteland, vanwege de schaal

eigenaren van onroerend goed in grote Amerikaanse

die de stad biedt. Groot genoeg voor een waardevol

en Europese steden. India is bestuurlijk een stuk

experiment, maar ook weer niet zo groot als een heel

chaotischer, maar heeft straks wel een voordeel dankzij

land, dat zou het te complex maken.”

de samenstelling van de bevolking: er zijn daar meer jonge mensen om de ouderen op te vangen. De

Old age heavy

bevolkingsopbouw is in veel opzichten gunstiger dan

“We leven in een snel vergrijzende samenleving. In de

die van China, de VS en veel Europese landen.” •

jaren zestig en zeventig zagen de bevolkingsgrafieken er nog uit als piramides, anno 2011 zijn het wolkenkrabbers. We worden old age heavy. Dat zet een nieuwe druk op innovatie en het zal een belangrijke aanjager van verandering zijn. Daarnaast gaan we steeds meer toe naar een multi polar world: naast de traditionele focus op de VS en Europa zal de economische en technologische groei van de wereldeconomie straks voor een groot deel van India en China komen. Maar de VS en Europa blijven een groot aandeel houden. Weliswaar in andere proporties en ook vanuit andere hoeken dan tot nu toe het geval was. Ik denk wel dat binnen een of twee decennia India en China minimaal zo goed zullen presteren op economisch terrein als de VS.” 23

Juan Enriquez: “De vraag zal zijn: will you adept or adopt”

Juan Enriquez is een van ’s werelds meest vooraanstaande denkers op het vlak van life sciences en de impact daarvan op de samenleving. Hij doceert aan Harvard, schrijft boeken en is CEO van Biotechonomy, een life science research and investment firm.

Zo veel groeimogelijkheden ”De wereld verandert in heel hoog tempo. De

Meer betalen

komende vijf jaar zal het aantal data dat wij mensen

”Je ziet nu dat bedrijven als L’Oréal een groep micro-

genereren, verdubbelen vergeleken bij wat we in alle

biologen inhuren voor de ontwikkeling van nieuwe

eeuwen hiervoor hebben gegenereerd. En daarnaast is

producten. En Procter & Gamble denkt serieus na over

er ook nog sprake van een heel snelle transitie van taal.

een nieuwe productlijn waarbij voedsel, cosmetica en

We waren heel lang gewend om in letters te schrijven,

medicijnen in één product samenkomen. Ik verwacht

maar de laatste dertig jaar schrijven we steeds meer in

gek genoeg geen protesten van de consumenten, zoals

enen en nullen, de computertaal. Vrijwel alles leunt nu

we dat eerder wel zagen bij de eerste serie gemodifi-

op die taal. En uit die hoek komt ook het gros van de

ceerde voedingsmiddelen. Je zult nu zien dat mensen

nieuwe welvaart. Denk maar aan de grote bedrijven:

die producten massaal willen hebben. En ze willen er

Google, YouTube, eBay – ze groeiden in no time van

ook meer voor betalen omdat die producten ze

nul naar twee of zes miljard omzet. Dat is allemaal te

gezonder kunnen maken.”

danken aan die transitie van taal.” Groeimogelijkheden Explosief

”Deze ontwikkeling is maar een van de voorbeelden om

”De volgende stap is de taal van het leven: we gaan nu

aan te geven in wat voor uitzonderlijke tijd we nu leven.

over naar het schrijven in de code van het DNA. En dat

Er zijn zoveel mogelijkheden om te groeien. Als je weet

zal alles weer enorm veranderen. De industrie waar de

wat er nu in de laboratoria in de wereld gebeurt, weet

wereld nu naar kijkt is biotech. Die sector groeit

je ook dat er heel nieuwe industrieën gaan ontstaan

explosief. Daar worden de nieuwste vaccins en

door de biotechnologie, de nanotechnologie, het

medicijnen gemaakt. Maar de toekomst ligt nog

hersenonderzoek, noem maar op. De invloed van India

ergens anders in die sector. Die ligt in genetisch

en China gaan we terugzien in de manier waarop we

gemodificeerde voedingsmiddelen. Dat gaat verder

ons kleden en de manier van ons denken over schoon-

dan wat we nu al kennen. Fase twee van genetisch

heid. Ook dat zijn grote transities. De vraag zal zijn: will

gemodificeerd voedsel draait om voedsel dat speciaal

you adapt or adopt – zoals Darwin al zei. Alleen zij die

wordt ontwikkeld om ziektes als kanker of een slechte

dat goed en op tijd doen, overleven deze ontwikke-

stofwisseling te bestrijden. Maar ook gemodificeerde

ling.” •

voedingsmiddelen die ervoor zorgen dat je een mooiere huid krijgt.” 24

Lisa Moretti: “To connect or disconnect, that’s the question!”

De in Zuid-Afrika geboren en getogen Lisa Moretti is redacteur en strateeg. Recentelijk hielp zij grote merken als Procter & Gamble, Vodafone en IKEA bij hun digitale strategie. Ze werkt nu vanuit Londen als ‘digital editor’ van uitgever August Media.

Vrouwen regeren het web ”Ik heb nog nooit in mijn leven een faxmachine

beter en scherper vinden wat we willen hebben, vaak

gebruikt. Dat is van voor mijn tijd. Ik weet ook echt niet

nog voordat we het überhaupt hoeven te zoeken. Het

hoe zo’n apparaat werkt. Ik ben mijn loopbaan

netwerk combineert alle plekken waar je al geweest

begonnen in de digitale wereld. In mijn eerste baan was

bent en stuurt op basis daarvan steeds nieuwe informa-

ik uitgever van een tijdschrift dat alleen verscheen op

tie. We zijn onderdeel van een enorm netwerk en de

mobiel. Het was gericht op een doelgroep van meisjes

nieuwe technologie is zo natuurlijk in ons leven

tussen 11 en 22 jaar oud. Daarna heb ik altijd gewerkt

gegleden, dat we er allemaal blij mee zijn. Die technolo-

als redacteur zowel op online als mobiel en tegenwoor-

gie maakt het niet alleen mogelijk om je online te

dig zit ik op strategie, merkontwikkeling en merkmarke-

verbinden met mensen en bedrijven, maar je kunt net

ting in de onlinewereld.”

zo goed besluiten je te ontkoppelen. Je kunt dus ook zelf beslissen voor merken die jou uitnodigen in 2020 of

Identiteit

je wel of niet wat met ze wilt. To connect or to discon-

”De online en mobiele wereld zullen steeds meer ons

nect, that’s the question!”

leven bepalen. Mijn doorsneedag in 2020 begint met een wekker op mijn mobiele telefoon. Die telefoon

Dominantie

vertelt de wereld meteen dat ik wakker ben, en begint

”Vrouwen regeren het web. Zodra vrouwen vertrouwd

dan al mijn bekende voorkeuren te verbinden aan

zijn met internet beginnen ze met veel meer vastbera-

updates op het web. Over tien jaar spelen al die

denheid dan mannen aan een speurtocht. Ze zitten veel

culturele keuzes die mijn identiteit bepalen een nog veel

langer op internet, ze vergelijken prijzen, zoeken naar

belangrijker rol dan nu. Waar ik graag lunch of dineer,

de beste deals. Vrouwen zijn shoppers! Mannen zijn

wat ik het liefst draag – al die zaken zitten op een chip

van nature veel ongeduldiger. Die willen eendimensio-

en bedrijven en merken kunnen op die informatie inspe-

nale informatie, zoals sportuitslagen en autoprijzen.

len met aanbiedingen en uitnodigingen.”

Vrouwen graven dieper, die willen alles weten over gezondheid en onderwijs. In 2020 zal de dominantie

Netwerk

van vrouwen op internet nog beter zichtbaar zijn. Dan

”Het leven wordt alleen maar makkelijker dankzij de

zal zestig procent van alle webaankopen van vrouwen

nieuwe technologie. Zoeken op het internet wordt veel

komen.” •

minder belangrijk, omdat we allemaal straks een gepersonaliseerde nieuwspagina hebben en we veel 25

Innovation Growth Track

Wat neemt u mee van de Innovation Growth Track-sessie met Nassim Taleb? Johan van de Gronden, directeur Wereld Natuur Fonds: “De mens is een dialogisch wezen. Ik ben aan het denken gezet door de Innovation Growth Track-sessie die ik mocht bijwonen. En ik neem dilemma’s mee naar huis. Wat ik vandaag hoorde, raakt aan heel veel elementen die voor ons allemaal spelen. Het is weliswaar meer diagnostiek dan oplossing, maar wij hebben allemaal te maken met een uiterst complexe wereld vol veranderingen. We zijn het allemaal wel eens over de stip aan de horizon, maar de manier waarop je daar naartoe manoeuvreert, is voor iedereen anders. De mens is geneigd tot het maken van fouten. En met dat in het achterhoofd, past ons meer bescheidenheid en prudentie.” Karel Peters, CEO Burgergroep: “Dit programma haalt je op een inspirerende manier even weg uit je dagelijkse realiteit, dat werkt verfrissend. De kunst is nu om morgen niet gevangen te worden gehouden door alle brandjes, maar om dit gevoel en de inzichten van vandaag vast te houden. Ik zoek hier naar dingen die ik kan meenemen en die je naar collega’s ook concreet kunt vertalen in plannen en acties. Er zitten in dit programma heel toepasbare dingen, dat maakt het extra sterk.” Hans Feringa, CEO Stolt-Nielsen: “Ik ben heel geïnspireerd geraakt en ga twee korte papers schrijven naar aanleiding van dit programma. Een gaat over de waarde van engagement, de ander gaat over FutureWorld, het gedachtegoed van de makers van dit programma. Die papers verspreid ik onder een tiental mensen in de organisatie en daar vraag ik hun feedback op. Growth Track geeft mij dus heel concreet input waarmee ik aan de slag kan.” Ton Goedmakers, CEO Vebego: “Wat ik meeneem uit de Innovation Growth Track-sessie is het begrip ‘onderscheidend vermogen’: hoe kun je dat het beste voor elkaar krijgen? Hoe pas je dat aan aan de veranderende wereld? Hoe wil je dat het eruitziet in de toekomst? En hoe ziet die toekomst eruit? In een vijver voor mijn kantoor zwemmen twee zwarte zwanen. Die hebben voor mij, nadat ik vandaag naar Nassim Taleb heb geluisterd, nog meer betekenis.” Ruud Bos, CEO Electrabel: “De kunst en vooral de moed om out of the box te denken. Dat is wat ik meeneem uit deze Innovation Growth Track-sessie.” Deen Sonneveldt, partner bij Deloitte: “Innovation Growth Track is een heel inspirerend programma dat je echt dwingt om vanuit je eigen toekomstbeeld te gaan denken. We krijgen hier heel mooie en vooral nuttige inzichten, zowel van de sprekers alsook van onze klanten die hier aanschuiven.” 26

Beeldverhaal

Bart Nooteboom is hoogleraar innovatiebeleid aan de Universiteit van Tilburg. “Als je innovatie financiert, moet je accepteren dat van de tien initiatieven er acht falen. Dat falen is leerzaam. Innovatie behoeft bovendien naast vindingrijkheid ook ondernemerschap, allianties kunnen smeden en vertrouwen opbouwen. Bij overheidssubsidies word je nogal eens pas betaald als je hebt geleverd wat is afgesproken. Maar het kenmerk van innovatie is dat je niet weet waar je uitkomt. Die ruimte moeten innovatieprogramma’s bieden. Ik ben dan ook tegenstander van het industriebeleid van het kabinet. Dat wijst topgebieden aan, terwijl innovatie juist vaak van outsiders komt.”

Vol vertrouwen Tekst: Michiel Mastenbroek Fotografie: Brenda van Leeuwen

Of ze nu de economie, het milieu, de maatschappij of de wetenschap dienen: vernieuwing is wat deze zeven mensen drijft. Om zichzelf en de wereld gereed te maken voor de toekomst. Maak kennis met hun meest radicale innovatie. 27

Beeldverhaal

Anniek Mauser, Head of Sustainability Benelux bij Unilever: â&#x20AC;&#x153;Op duurzaam vlak hebben we drie hoofddoelen voor 2020: de milieuimpact op productieniveau halveren, de gezondheid en het welzijn van 1 miljard mensen helpen verbeteren en honderd procent van onze landbouwgrondstoffen betrekken uit duurzame landbouw. Daarbij kijken we niet alleen naar onze eigen productie, maar ook naar die van leveranciers en naar de gevolgen van gebruik van onze producten door consumenten. Twee miljard keer per dag wordt ergens ter wereld een Unilever-product gebruikt. We kunnen dus enorme impact hebben.â&#x20AC;?

Bart de Boer is voorzitter van de directie van de Efteling. Op 8 april opent de Efteling voor het eerst de poorten van de magische stad Raveleijn voor publiek. “Het is bedoeld als een totaalbeleving, waarbij een spectaculaire parkshow, een televisieserie die wordt uitgezonden door RTL 4, een onlinegame en een boek van Paul van Loon ‘samenwerken’. Raveleijn is een door de Efteling zelf ontwikkelde show. Aan het verhaal achter de show is meer dan twee jaar gewerkt.”

Kim Taylor stimuleert als manager bij The New Motion elektrisch rijden. â&#x20AC;&#x153;We werken onder meer samen met leasebedrijven, helpen met subsidieaanvragen, we regelen dat er oplaadpunten bij je huis en bij je werk komen. Ook zorgen we voor pechhulp en voor vervangend vervoer met een benzineauto als je op vakantie gaat naar Frankrijk, waar nog te weinig oplaadpunten zijn. Door allerlei praktische zaken te tackelen, willen we stap voor stap meer mensen en bedrijven elektrisch laten rijden.â&#x20AC;?

Beeldverhaal

Roland Wondolleck is voorzitter van de raad van commissarissen van het in 1958 te water gelaten passagiersschip SS Rotterdam, dat inmiddels als congres-, hotel-, vermaak- en tentoonstellingsschip een belangrijke rol speelt in Rotterdam. â&#x20AC;&#x153;Er zijn meerdere restaurants en zelfs nog een volwaardig theater aan boord. Het stoomschip is uniek. De stad heeft nu een geweldige toeristische trekpleister. Het enorme schip is bovendien historisch interessant.â&#x20AC;?

Beeldverhaal

Aard Groen is hoogleraar innovatief ondernemerschap aan de Universiteit Twente. Daarnaast is hij directeur van het Nikos, Nederlands Instituut voor Kennisintensief Ondernemerschap. “Wij bieden onderwijsprogramma’s aan voor op technologie gebaseerd ondernemerschap. Daarbij zijn drie dingen belangrijk: onderzoek, onderwijs en het stimuleren dat ondernemers en ondernemingen innovatiever worden. Bij het zogeheten Venture Lab Twente, dat verbonden is aan de universiteit, begeleiden en onderzoeken we sinds anderhalf jaar 140 ondernemingen. Onder meer een bedrijf dat aan 3D-printing doet, waarbij bijvoorbeeld titaniumkaken voor tandheelkundige patiënten worden geprint.”

Michiel Muller schrikte ooit samen met Marc Schröder Shell en de ANWB op door de onbemande tankstations van Tango en Route Mobiel te introduceren. Nu investeert Muller in Fashiolista.com, een onlinefashion-community. Muller: “Het bijzondere is de combinatie van onlinekopen, social media, elkaar volgen en jezelf tonen. De leden kunnen hun mooiste fashion finds uit onlinewebshops met anderen delen. Vrouwen zijn erg enthousiast, want je laat jezelf zien en kunt andere vrouwen volgen. Dit jaar mikken we op circa 500.000 members.” Met dank aan Margreeth Olsthoorn/MGH2O

Dubbelinterview

Deloitte geeft les Tekst: Arlette van Dort Fotografie: Sabine Bison

Een gerichte vooropleiding voor Chief Information Officers bestond tot voor kort niet. Nyenrode voorziet nu daarin. Een tweegesprek met programmadirecteur Marcel Creemers en kerndocent Nick van Dam.

Nieuwe generatie CIO’s in aantocht

“Businessgeoriënteerde IT-vaardigheden, dat is waar

meteen enthousiast. Met deze partijen en uitgever ICT

het bedrijfsleven op zit te wachten”, stelt professor

Media hebben we de CIO Academy opgericht, waarin ik

Marcel Creemers. En hij kan het weten. Naast hoog-

het onderwijs vertegenwoordig.”

leraar Informatiesystemen aan de Vrije Universiteit

Nick van Dam is director Global Talent en Learning bij

van Amsterdam (VU) en programmadirecteur van de

Deloitte. Hij is destijds gepromoveerd bij Marcel

modulaire MBA’s op Nyenrode, is hij ook bestuurslid

Creemers en twijfelde geen moment toen Creemers

van de CIO Academy. In deze stichting zijn zowel de

hem vroeg als kerndocent een van de modules te

vraag- als aanbodkant van de ICT-industrie vertegen-

verzorgen. “Het is fantastisch om betrokken te zijn bij

woordigd.

de opleiding van de nieuwe generatie CIO’s”, vult hij

“Op Nyenrode willen we vraaggestuurd opereren”, legt

Creemers aan. “IT is de grote kracht achter veranderin-

Creemers uit. “Vanuit het CIO Platform Nederland,

gen binnen organisaties. Niet alleen bij het ontwikkelen

waarin de CIO’s van honderd grote bedrijven zitten,

van producten en diensten, maar ook voor wat betreft

kwam de roep om een opleiding die is toegespitst op

de manier waarop mensen werken, en waar ze werken.

huidige en toekomstige CIO’s. ICT~Office, de Neder-

Informatiemanagers met een businessachtergrond

landse koepelorganisatie van de aanbodindustrie, was

weten eigenlijk net te weinig van IT, en rasechte IT’ers

>> 35

Dubbelinterview

Marcel Creemers: “Businessgeoriënteerde IT-vaardigheden, dat is waar het bedrijfsleven op zit te wachten”

vergeten wel eens dat het uiteindelijk mensen zijn die

in.” Inmiddels volgen ruim vijftig mensen het program-

met de IT-systemen moeten gaan werken.”

ma, in september zullen dat er ongeveer zeventig zijn. “De modulaire opzet is enorm populair”, vertelt

360 graden langs de bestuurstafel

Creemers. “We bieden veel flexibiliteit. Je kunt steeds

Creemers heeft de (Engelstalige) MBA Business & IT

modules kiezen die op dat moment relevant zijn voor je

modulair opgezet. Afgelopen oktober is gestart met

functie. Ook kun je het aantal modules per semester

twee modules, dit jaar worden er al zeven modules

aanpassen aan de tijd die je ervoor hebt. Bovendien wil

aangeboden. De totale opleiding gaat acht modules en

niet iedereen het hele pakket volgen, bijvoorbeeld

een thesis beslaan. Elke module bestaat uit drie

omdat men al een MBA heeft.”

bijeenkomsten van twee dagen. De opleiding maakt

De module Change management and human capital

gebruik van een door Deloitte ontworpen virtuele

wordt gegeven door Nick van Dam. Van Dam is binnen

leeromgeving waarbij deelnemers toegang hebben tot

Deloitte verantwoordelijk voor een global shared

e-learning.

services-organisatie met mensen in India, de Verenigde

“In deze opleiding gaan we 360 graden langs de

Staten en Europa. Daarnaast is hij wereldwijd verant-

bestuurstafel”, vertelt Creemers. “Alle businessvakken

woordelijk voor innovatie op het gebied van learning en

van de MBA komen langs, maar elk onderwerp wordt

leadership development. Ook adviseert hij een aantal

consequent in de context van de CIO geplaatst. We

van Deloitte’s internationale klanten op dit gebied. “Ik

behandelen onderwerpen als bijvoorbeeld cloud

werk op het snijvlak van business en IT, en vind in mijn

computing op een strategisch niveau. We blijven dus uit

werk veel raakvlakken met de opleiding”, vertelt hij.

de technische details, maar gaan diep de businesskant

“Het managen van virtuele en crossculturele teams, offshoring van werk naar India, talentmanagement in een internationale context, verandermanagement bij de implementatie en ondersteuning van informatiesystemen; het zijn allemaal onderwerpen waar de deelnemers ook mee te maken hebben.” Wat rechtvaardigt een apart vak over verandermanage-

Modulair MBA Business & IT

ment, is dat zo afwijkend in IT-gerelateerde projecten?

• Business Processes and Technology

“Inderdaad,” bevestigt Van Dam, “IT’ers die een plan

• Change Management and Human Capital

maken om systemen te implementeren, gaan vaak uit

• Demand and Supply Management

van de systeemkant. Werkt de software, is alles goed

• Leadership and Co-operation

uitgetest? Toch leveren veel IT-implementaties geen

• Marketing, Law and Business ethics

optimale resultaten, omdat er voorbijgegaan wordt aan

• Ownership of enterprise and Governance

de mensenkant, het human capital.” Van Dam legt uit

• Risk and Finance

dat veel organisaties transformeren. Dat kan komen

• Strategy and Organisation

door toegenomen concurrentie, druk van klanten om te

• Master Thesis

vernieuwen, outsourcing en offshoring, globalisering en

Meer informatie: www.nyenrode.nl/Education/MBA/MBA-BIT/

de introductie van nieuwe technologieën. Van Dam:

Nieuwe generatie CIO’s in aantocht

Nick van Dam: “IT is de grote kracht achter veranderingen binnen organisaties”

“Als je een duurzame en effectieve organisatietransfor-

business-schools om de tafel bij EuroCIO, de Europese

matie wilt, moet je de impact op mensen en hun rollen

koepel van CIO’s”, herinnert Creemers zich. “Samen

als uitgangspunt nemen. Pas dan kun je een succesvol

met de TU Delft hebben wij nu deze MBA in Nederland

implementatieplan maken.”

als pilot opgezet. We willen graag dat andere businessschools ook deze opleiding gaan bieden, in dezelfde

Talent genereert concurrentievoordeel

structuur. De deelnemers kunnen dan desgewenst ook

Nick van Dam heeft zijn module in drie blokken

modules over de grens volgen.” •

onderverdeeld. In het eerste onderdeel, managing people, laat hij zien hoe het gedrag van mensen invloed heeft op het succes van organisaties, en hoe je talent kunt gebruiken voor het verkrijgen van een concurrentievoordeel. De internationale component krijgt daarbij veel aandacht. Virtuele teams hebben hun eigen

Cursist aan het woord: Marcel Meulman (Philips)

uitdagingen. Hoe zorg je voor goede prestaties bij

Marcel Meulman is senior director Business Line Consumer

samenwerking vanuit verschillende culturen? En hoe

Lifestyle en eindverantwoordelijk voor het leveren van alle

gebruik je nieuwe technologieën zoals social media om

sales- en marketingprojecten bij Philips. Het afgelopen

mensen kennis te laten delen, hoe motiveer je teams

semester volgde hij de module Change management and

om topprestaties te leveren?

human capital van Nick van Dam. Meulman: “Het implemente-

In het tweede onderdeel, adviesvaardigheden, leert Van

ren van een IT-project vanuit een businessperspectief is niet

Dam de cursist beter naar zichzelf te kijken: “Interper-

moeilijk, de uitdaging zit in de samenwerking met de business.

soonlijke vaardigheden, kijken naar je eigen sterkten,

Het project moet goed en op tijd afgerond worden. Verander-

emotionele intelligentie, het ontwikkelen van een visie.

management en de mensen zijn cruciaal in dat proces.

Mensen met een IT-achtergrond staan hier enorm voor

Ik zit nu tien jaar bij Philips in dit vak, maar na het volgen van

open. En iedereen geeft toe dat het werken met

deze module heb ik de hr- en verandermanagementaspecten

mensen ingewikkeld is. Bij dit blok ontstaat een sterke

scherper in het vizier. De stappen die ik op basis van ervaring

groepsbinding.”

heb gezet, zijn nu theoretisch onderbouwd en bevestigd. Ook

In het laatste onderdeel van zijn module komt organisa-

heb ik door het werken met cases en best practices veel

tietransformatie aan bod, en de rol die verander-

praktisch toepasbare ideeën en richtlijnen gekregen om de

management daarin speelt. “Mensen komen zelf met

organisatie te verbeteren. Een grote toegevoegde waarde van

voorbeelden, en leren enorm veel van elkaar”, vertelt

de sessies is het brainstormen en uitwisselen van ervaringen. Ik

Van Dam geestdriftig. “Ze krijgen een stappenplan hoe

zat er met collega’s van onder andere Rabobank, Shell, Siemens

om te gaan met veranderingen, en terugkijkend

en de gemeente Haarlemmermeer. Nick wist iedereen uit zijn

begrijpen de deelnemers dan waarom dingen misgin-

comfortzone te halen en echt stappen te laten zetten. Hij is het

gen, of juist niet. Hierin komt alle leerstof samen. Het is

best te omschrijven als een popcornmachine. Zijn energie en

het leukste onderdeel.”

engagement zijn enorm. Hij denkt steeds drie stappen vooruit,

Het oorspronkelijke idee voor deze opleiding is in Parijs

krijgt de dialoog op gang en stelt uitdagende vragen. Ik heb

geboren. “We zaten met een aantal Europese CIO’s en

enorm veel respect voor hem.”

Sponsoring

Hole in one Tekst: Walter Wijnhoven Fotografie: golfsupport.nl/ Tristan Jones, Leo Vogelzang

Deloitte wil de golfsport in Nederland een flinke boost geven. Dit tot vreugde van golfster Christel Boeljon.

Deloitte Ladies Open

Ondertekening van het sponsorcontract door Martijn van der Meulen (This is Golf, zittend links) en Roger Dassen (bestuursvoorzitter Deloitte, zittend rechts), geflankeerd door toernooidirecteuren Ladies Open Liz Weima (geheel links) en Elsemieke Havenga (geheel rechts).

“Dat Deloitte de golfsport een warm hart toedraagt is

Commitment

al fantastisch, maar dat nu specifiek het Ladies Open

Het Deloitte Ladies Open zal plaatsvinden van 3 tot 5

een extra impuls krijgt, spreekt mij persoonlijk bijzonder

juni. Het prijzengeld bedraagt 250.000 euro. ABN Amro

aan”, vertelt Christel. Deloitte is de kersverse titelspon-

blijft als sponsor aan het toernooi verbonden, evenals

sor van het Deloitte Ladies Open, voorheen het ABN

KLM. Toernooidirecteur Liz Weima, zelf oud-winnaar

Amro Ladies Open. “In tegenstelling tot bijvoorbeeld

van het Ladies Open: “Vorig jaar hebben we, mede

tennis is de aandacht voor dames versus heren nog

dankzij het instappen van Deloitte als sponsor, het

behoorlijk ongelijk verdeeld. Dat Deloitte titelsponsor

toernooi verder kunnen laten groeien. Het nieuwe

van het Ladies Open is geworden, zal hopelijk bijdragen

titelsponsorship zal een verdere positieve invloed

aan het verkleinen van dat verschil in aandacht. Het

hebben op het toernooi.” Deloitte is als partner ook

Ladies Open is een van de meest gerespecteerde

verbonden aan het Van Lanschot Senior Open en het

toernooien op de Ladies European Tour (LET). Het is

KLM Open. •

geweldig om je ‘eigen’ Open te mogen vertegenwoordigen. Als ambassadrice doe ik er óp maar ook buiten de baan alles aan om het Ladies Open te laten groeien”, aldus de Nederlandse nummer 1. Op naar toernooiwinst in 2011 In januari ondertekenden Roger Dassen, bestuursvoorzitter Deloitte, en Martijn van der Meulen van 'This is

Christel Boeljon: “Een toernooi winnen en voor de Solheim Cup spelen, dat zijn mijn doelen voor dit jaar”

Golf' het contract dat Deloitte de komende twee jaar als titelsponsor verbindt aan het grootste golfevenement voor vrouwen in de Benelux. Dit gebeurde op de

De grote drie

bovenste verdiepng van de Maastoren, onder toeziend

• Deloitte Ladies Open – 3-5 juni 2011

oog van toernooidirecteuren Elsemieke Havinga en Liz

Broekpolder, Vlaardingen

Weima. Vanaf de 44e etage kon men, tussen de

www.deloitteladiesopen.nl

mistflarden door, Broekpolder zien liggen, waar het

www.golfclub-broekpolder.nl

Ladies Open in juni wordt gespeeld. Christel Boeljon

• Van Lanschot Senior Open – 24-26 juni 2011

hoopt tijdens de LET voldoende resultaten te behalen

Koninklijke Haagsche Golf & Country Club,

om als eerste Nederlandse speelster ooit in aanmerking

Den Haag

te komen voor deelname aan de Solheim Cup, in

www.vanlanschotsenioropen.nl

september dit jaar op Killeen Castle, Ierland. “Een

www.khgcc.nl

toernooi winnen en voor de Solheim Cup spelen, dat

• KLM Open – 8-11 september 2011

zijn mijn doelen voor dit jaar”, aldus de 23-jarige

Hilversumsche Golf Club, Hilversum

Christel, die in 2010 bij drie LET-toernooien tweede

www.klmopen.nl

werd en tiende op de Order of Merit.

www.hilversumschegolfclub.nl

Duurzaam Enschede Tekst: Peter Steeman Fotografie: Marcel Bekedam

Hoe realiseer je duurzaamheidsdoelstellingen in gemeentelijk vastgoed? De gemeente Enschede en Deloitte sloegen de handen ineen en namen het energieverbruik van de complete vastgoedportefeuille onder de loep.

Businesscase

Jan Kappers: “Als je innovatieve oplossingen wilt, ga je op zoek naar een partij die daar ervaring mee heeft. Van Deloitte wisten we dat ze die expertise hebben”

gemeentelijke gebouwen. Uiteindelijk moet dit leiden tot een vermindering van de uitstoot van kooldioxide met dertig procent in 2020. We hebben als gemeente zo’n 156 gebouwen. Tien daarvan hebben we nodig om de eigen organisatie te huisvesten. De rest bestaat uit panden die we verhuren aan doelgroepen. Denk aan verenigingen, sportclubs, welzijnsorganisaties, kunstenaarsateliers en de schouwburg.” Rob Huisman: “Als je kijkt naar het energieverbruik van een gemeente is zo’n zestig procent van het energieverbruik gerelateerd aan gebouwen. Wil je het CO2-verbruik reduceren, dan is het dus een heel logische stap om goed naar je vastgoed te kijken.” Wanneer kwam Deloitte in beeld? De samenwerking tussen de gemeente Enschede en

Jan Kappers: “Als je innovatieve oplossingen wilt, ga je

Deloitte leidde tot een aantal winstpunten: zo werd alle

op zoek naar een partij die daar ervaring mee heeft.

duurzaamheidskennis in de organisatie gecentraliseerd

Van Deloitte wisten we dat ze die expertise hebben.

en creëerde men schaalgrootte en bijbehorend inkoop-

Daarnaast gaf het plan van aanpak ons het vertrouwen

voordeel bij duurzaamheidsinvesteringen, energie-

dat het een gezamenlijk project zou worden. Wat je

inkoop en alternatieve financiering, en realiseerde de

wilt voorkomen is dat een adviseur iets voor je bedenkt

gemeente een groot deel van haar duurzaamheidsambi-

wat vervolgens als rapport in een la verdwijnt. We

ties budgetneutraal. Jan Kappers, hoofd vastgoedbedrijf

willen dat er een bewustzijn komt bij onze eigen

Enschede, en Rob Huisman van Deloitte laten hun licht

technische mensen. Je wilt grip op je energie. Wie heeft

schijnen op de recente samenwerking.

er nu zeggenschap over je energierekening? Wie veroorzaakt het energieverbruik? Dat speelveld wil je in

Wat vormde de aanleiding?

kaart brengen.”

Jan Kappers: “De gemeente Enschede heeft in 2009 een visie geformuleerd met daarin een aantal duur-

Hoe ziet de aanpak eruit?

zaamheidsdoelstellingen. Zo willen we de komende

Rob Huisman: “Wij kijken als Deloitte naar de wijze

jaren drie procent per jaar besparen op energie in

waarop de organisatie is ingericht. Daarom zijn we

>> 41

Businesscase

Rob Huisman: “De huurder moet meegaan in de ambities van de gemeente”

team gefinancierd. Omdat ze het energieverbruik bij de huurders zien, kunnen ze op basis van die gegevens investeren in verbeteringen. Ze krijgen de gelegenheid te investeren in de panden waar ze mogelijkheden zien. Die investering levert besparingen op die ze niet doorrekenen naar de klant. In plaats daarvan gebruiken ze de besparing om de investering terug te verdienen. Dat is een groot voordeel, want daardoor hoeven we als gemeente niet te zoeken naar investeringsmogelijkheden.”

Hoe bijzonder is deze aanpak? begonnen met een interviewronde. We hebben met

Rob Huisman: “Deze aanpak om voor de hele

huurders gesproken. Sommigen gebruiken het pand

gemeentelijke vastgoedportefeuille een energieteam

zelf, anderen verhuren weer per dagdeel aan bijvoor-

samen te stellen heb ik nog niet bij een andere ge-

beeld een sportvereniging. We hebben met stakehol-

meente gezien. Bij veel vergelijkbare situaties kiest men

ders gesproken, van de wethouder tot de afdeling die

voor een pilot en wordt een schoolgebouw verduur-

de energie inkoopt. Daarnaast hebben we per gebouw

zaamd. De gemeente Enschede betrekt het op zijn hele

de geleverde energieprestatie vastgesteld. Dat doen we

portefeuille en kan zo zien waar de grootste winsten te

samen met Innax, een hierin gespecialiseerd bureau. Ze

behalen zijn.” •

inspecteren de gebouwen maar kijken ook naar de meerjarenonderhoudsplanningen. Welke maatregelen moet je nemen om ambities te realiseren? Wat het complex maakt, is dat er binnen een gemeente geen centrale sturing is op energie. Een gebouw met een slechte schil, door slechte isolatie of een inefficiënte

Waar zit de winst?

cv-installatie, verbruikt veel energie zonder dat die

• De organisatie centraliseert haar

huurder daar veel aan kan doen. Het vastgoedbedrijf wil op zijn beurt best het gebouw verduurzamen maar

duurzaamheidskennis. • Creëert schaalgrootte en haalt inkoop-

dan moet het wel terugverdiend worden met een

voordeel bij duurzaamheidsinvesterin-

lagere energierekening. Maar de opbrengsten van die

gen, energie-inkoop en alternatieve

investering komen weer bij de huurder, want die betaalt

financiering.

de energierekening.” Jan Kappers: “Het probleem waar wij tegenaanlopen

• Realiseert een groot deel van haar duurzaamheidsambities budgetneutraal.

is: je kunt wel energie besparen, maar we betalen als eigenaar de energie helemaal niet. Als gemeente

Stap voor stap

hebben we een ambitie en een doelstelling, maar de

• Zestig procent van het energieverbruik

huurder moet daar ook in meegaan.”

van een gemeente blijkt gerelateerd aan gebouwen.

Hoe los je dat probleem op?

• Leg de focus op het vastgoed.

Jan Kappers: “We gaan binnen de gemeente een

• Breng in kaart wie het energieverbruik

gebouwenenergieteam inrichten met maar één doel: energiebesparingen realiseren bij huurders. Dat doen ze op verschillende manieren. Het team sluit contracten

technische mensen.

met energieleveranciers, zodat ze de energie daar halen

• Zorg voor een centrale sturing op energie.

op de markt waar ze het goedkoopst is. Ook energie-

• Gebruik energiebesparingen om

besparende maatregelen worden vanuit het energie42

veroorzaakt. • Realiseer energiebewustzijn bij de

energie-investeringen terug te verdienen.

Het laatste woord

De kracht van As One Een nieuwe kijk op leiderschap Innovatie is de sleutel voor toekomstige groei.

service offering ‘de kracht van As One®’,

Meer informatie:

Nu ook overheden innovatie zien als mogelijk-

waarmee Deloitte klanten helpt hun effectiviteit

www.deloitte.nl/asone

heid om de economie weer aan te slingeren,

te ontketenen, het potentieel van medewerkers

staat het onderwerp volop in de belangstelling.

optimaal te benutten en de hele organisatie

Innovatie is echter niet nieuw. Al in 1934

te inspireren tot een grotere bijdrage aan de

lanceerde Joseph Schumpeter (1883-1950) de

gezamenlijke doelstellingen. Van As One-

theorie over innovatie als enige motor van

inzichten tot As One-interventies helpt deze

economische groei. Zijn theorie stelt dat

service offering bestuurders een belangrijke

innovatie tijdelijk een marktmacht verschaft, die

risicofactor onder ogen te zien: ‘Werken mijn

de positie van op voorgaande technieken

medewerkers effectief samen richting de

gevestigde bedrijven aantast. Dit nooit eindi-

doelstellingen van onze organisatie?’

gende proces van opkomst en ondergang is bekend geworden als de theorie van ‘creatieve vernietiging’. Vanuit dat besef vraagt de toegenomen aandacht voor innoveren ook om een nieuwe kijk op leiderschap. Leiderschap is essentieel om vernieuwing te doen slagen. Jim Quigley, global

“Leiderschap is essentieel om vernieuwing te doen slagen”

CEO van Deloitte, heeft hiertoe een goede aanzet gedaan. Zijn recentelijk verschenen boek ‘As One - individual action, collective power’ is

As One bouwt op de ervaringen en inzichten

een regelrechte businessbestseller en bereikte

van de leiders uit de verschillende Deloitte-

de hoogste plaatsen op de bestsellerslijsten van

firma’s wereldwijd en bundelt deze kennis in

Amazon en Barnes & Noble. Het boek werd

een collectief leiderschap waaruit onze klanten

officieel gepresenteerd op het World Economic

voordeel kunnen halen. Waar het om draait,

Forum in Davos, tijdens de paneldiscussie

is gezamenlijk effectief werken richting een

‘As One: Pioneering Leadership for the New

gemeenschappelijk doel. Dat is de unieke

Reality’.

aanpak van Deloitte! •

De publicatie en het succes van het boek sluiten

Roger Dassen is bestuursvoorzitter van

perfect aan bij de introductie van de nieuwe

Deloitte Nederland

Radicale innovatie komt uit een onverwachte hoek Innovatie staat hoog op uw lijstje. Zoals bij elke CEO die wil verbeteren, vernieuwen, accelereren. Maar dat is maar voor even. Want u weet dat voor duurzame groei meer nodig is. Iets waarmee u nieuwe klanten aanspreekt, nieuwe markten aanboort, misschien wel een nieuw bedrijf bedrijf neerzet. Iets dus wat buiten uw huidige scope kan vallen. En vaak ook buiten de gebaande paden. Dat is radicale innovatie. Maar hoe pakt u dat aan? Daarvoor hebben we de Innovation Growth Track, een programma dat tot baanbrekende ideeën leidt. Niet verwacht van Deloitte? Deloitte? Wij laten het u graag zien. En hoe u daarmee business genereert die u langdurig wat oplevert. Want dat verwacht u dan weer wel van ons. CEO’s ontdekken Deloitte’s Innovation Growth Track. Ontdek het ook: radicaleinnovatie.deloitte.nl