7 minute read
Innovatief met Hoogstraatse wortels: AntarctiQ, toptechnologie van de Zuidpool naar de Meerseweg
AntarctiQ vennoten Johan Berte en Dominique van der Velden
Wie het over innoverende bedrijven in Hoogstraten wil hebben, kan niet voorbij AntarctiQ. De naam verwijst naar Antarctica, de Zuidpool, waar het bedrijf zijn roots in het poolijs boorde door het ontwerp en de bouw van specifieke vervoersmiddelen en wetenschappelijk instrumentarium. Bij uitbreiding ligt de focus nu evenzeer op innoverende technieken voor o.a. de industrie, land- en tuinbouw en de ruimtevaart. AntarctiQ is gevestigd op de voormalige site van Van der Velden Beton in Meer.
Van der Velden Beton had sinds jaren zijn stek aan de Meerseweg, maar centraliseerde zijn betonactiviteiten in Grobbendonk onder de naam Anders Beton. Ruimte dus voor AntarctiQ om er zich te vestigen. We spraken er met de AntarctiQ-vennoten Johan Berte en Dominique van der Velden die na een toevallige ontmoeting de handen in mekaar sloegen voor het ontwikkelen van toptechnologie op Meerse bodem. Johan Berte, is master Productontwikkeling (UA), Dominique van der Velden, kleinzoon van…, is master Toegepaste Economische Wetenschappen (KUL).
Overwinteren
Voor een beter begrip van de AntarctiQ-bedrijfsgeschiedenis moeten we teruggaan naar Adrien de Gerlache die eind de 19de eeuw zijn expeditie naar Antarctica leidde. In 1898 vroor hij met zijn schip de Belgica vast in het pakijs en overwinterde op de Zuidpool met zijn gezelschap als eerste in de geschiedenis. Erbij verteld dat hiermee het tijdperk van de moderne studies in deze regio was ingeluid en voor ons land de basis werd gelegd voor een langdurige en uitstekende reputatie in polaire kringen.
Zijn zoon Gaston de Gerlache zette een tweede expeditie op en liet er de Koning Boudewijnbasis bouwen, die in bedrijf bleef van juli 1957 tot januari 1961. Als medeoprichter (samen met 11 andere landen) van het ‘Antarctic Treaty’, het Antarctisch Verdragssysteem (ATS - december 1959) dat de internationale betrekkingen inzake Antarctica in een overeenkomst verankerde, had België het recht verworven om er een basis op te richten.
Om diverse redenen trok de Belgische overheid haar steun in, in 1961 werd de Koning Boudewijnbasis gesloten en viel het Belgische leven op Antarctica volledig stil. Gaston de Gerlache zette evenwel zoveel druk op de regering dat deze het Zuidpoolonderzoek een nieuwe impuls gunde. Het was 21 januari 1964 toen de eerste Belgisch-Nederlandse expeditie (de financiële deelname van een ander land was een voorwaarde van de regering) op de Koning Boudewijnbasis aankwam. Tenminste op hetgeen er nog van over was gebleven na 3 jaar zonder bemanning en het daaraan verbonden verval.
Op een boogscheut van de Boudewijnbasis werd een nieuwe gebouwd, waar gewerkt werd tot in 1966 toen de Nederlandse overheid niet langer subsidies toeschoof. De Belgische staat zag het niet zitten om in zijn eentje nog langer te investeren zodat de basis in 1967 definitief werd ontruimd.
Prinses Elisabethbasis
Alain Hubert, soulmate en compagnon de route van de betreurde Dirk (Dixie) Dansercoer, richtte in 2002 samen met klimaatwetenschapper André Berger en glacioloog Hugo Decleir de International Polar Foundation (IPF) op. Een NGO die wil inzetten op bewustwording voor klimaatverandering door educatie en die besluit een initiatief te starten met als einddoel de bouw van een nieuwe Belgische onderzoeksbasis. Hierdoor zou België trouwens zijn engagement in het ‘Antarctica Treaty’ verdrag terug vervullen.
Johan Berte is in 2004 werkzaam in de ruimtevaart bij Qinetic Space in Kruibeke. Omwille van zijn kennis en expertise met exceptionele ontwerpen vraagt Alain Hubert hem als ontwerper en projectleider van de nieuwe basis. Zijn doorgedreven studie van de terreincondities zal resulteren in de gewaagde visie om een ‘zero-emission’ gebouw te creëren en Antarctica te zien als een plek van opportuniteiten eerder dan, zoals traditioneel, een vijandige omgeving.
Koppig doorzettingsvermogen, het verwerven van hoofdzakelijk (genoeg) particuliere sponsors en donaties aangevuld met overheidssubsidies en de inzet van een deskundig team, hebben ertoe geleid dat de wetenschappelijke Prinses Elisabethbasis officieel kon worden geopend op 15 februari 2009. De basis ligt op een rots in Utsteinen Koningin Maudland (71°57’ ZB - 23°20’ OL). Na een lang verhaal van beslommeringen, uitvindingen en onderzoeken ter plaatse… Te veel om hier verder op in te gaan.
De geboorte van AntarctiQ
Vanaf 2009 wordt deze door Berte ontworpen Prinses Elisabethbasis beheerd door de Belgische overheid via een beheersovereenkomst en een nieuw ‘Poolsecretariaat’. De IPF, de ‘International Polar Foundation’ van Alain Hubert wordt de geprivilegieerde operator van het station. Maar de samenwerking loopt stroef en leidt tot aanhoudende conflicten tussen de IPF en de opeenvolgende staatssecretarissen verantwoordelijk voor dit dossier. De situatie escaleert in 2015 wanneer staatssecretaris Sleurs (N-VA) uiteindelijk de wet verandert en de facto IPF ontslaat uit zijn rol van operator. Vanaf nu zou het beheer van het station in handen komen van Defensie.
Johan Berte richt dan AntarctiQ BV op met als doelstelling zijn passie en ervaring te kunnen verderzetten in het ontwikkelen van nieuwe projecten. Al snel werkt AntarcticQ voor klanten in binnen- en buitenland.
In de loop van 2015 meldt Defensie dat ze het beheer van de basis enkel kan uitvoeren als er technische ondersteuning komt van een private partner met kennis van zaken. Gezien de hoogdringendheid van de situatie werd AntarctiQ gevraagd om de overheid voor het lopende Antarctisch seizoen te depanneren.
Verhuis naar Meer
Door een toeval komen Dominique van der Velden en Johan Berte in de zomer van 2020 tijdens de coronacrisis met elkaar in contact. Door corona lagen de meeste projecten op Antarctica stil en ging Johan op zoek naar nieuwe uitdagingen. Dominique van zijn kant zocht naar nieuwe activiteiten voor de site in Meer nadat de productie van betonelementen gecentraliseerd was in Grobbendonk.
Nadat de samenwerking geconcretiseerd was, start AntarctiQ haar activiteiten in Meer vanaf januari 2021. Met de voortzetting van haar polaire bedrijvigheden, maar ook om met haar vaardigheden en expertise een grote meerwaarde te bieden aan innovatieve projecten van andere industrieën. Dat gebeurt in een interactieve samenwerking, met de nadruk op conceptvorming vanuit een 360° benadering om tot een uitgebalanceerd resultaat te komen.
Het voert o.m. naar het materialiseren en testen van prototypes die niet alleen op papier maar ook op het terrein worden gevalideerd. Er is daarbij een uitgesproken focus, vooral voor ongerepte gebieden met extreme omgevingsfactoren, op de veiligheid van mens en milieu, en het efficiënt gebruik van middelen en energie. Het is een bedrijfscultuur die vandaag maatschappelijk gezien meer dan ooit relevant is.
Toptechnologie
Een eerste mooie referentie werd gerealiseerd in samenwerking met het Noorse Poolinstituut. Door hun basis op 300 km van de kust en de grote Noorse aanwezigheid op Antarctica is er veel behoefte aan transportcapaciteit. Door de ontwikkeling van een nieuw type slede voor 20 voet-containers kon AntarctiQ het brandstofverbruik van de zware sneeuwtractoren verminderen met een forse 28%. Met de wetenschap dat polaire diesel op Antarctica bijzonder duur is, besloten de Noren op basis van de praktijkresultaten hun ganse vloot sledes over een periode van 5 jaar te vernieuwen. Best indrukwekkend - surf naar “AntarctiQ Cargo Sledge” en bekijk de YouTube-video voor uitgebreidere informatie.
AntarctiQ is alvast van plan om via de Hoogstraatse scholen en lokale bedrijven op zoek te gaan naar een interactieve verbreding. Op dit moment is men langs de Meerseweg nog in volle opbouw. Maar al tegen de zomer hoopt men opendeur te houden voor het Antarctisch cliënteel en het Hoogstraatse publiek. Johan Berte heeft toegezegd om tijdens een voordracht informatie te geven over de uitdagingen die AntarctiQ dagelijks aangaat. (nad)
