20 minute read
Hilde Johnson Wereldburger in Wortel
Hilde Johnson kijkt uit naar het uitgestelde pensioenfeestje
Wereldburger met wortels in het dorp…
WORTEL - Hoewel ze inwijkelingen zijn, zijn Geert, Simon en Jolan Standaert vrij bekende inwoners van Wortel, wellicht dank zij hun muzikaliteit en hun aanwezigheid op diverse podia. Minder bekend allicht is Hilde Johnson, de echtgenote van Geert en moeder van Simon en Jolan. Door haar drukke beroepsbezigheden is ze meer buiten het zicht van de mensen gebleven. Ongewild bleef ze zo altijd een beetje buitenstaander in het dorp, ook omdat de inwoners van Wortel haar zo bekeken. Niet dat dit kenmerkend voor Wortel is, het geldt evenzeer voor de andere deeldorpen en voor elders in Vlaanderen. Nochtans heeft Hilde een heel boeiend verhaal te vertellen...
Ekerse roots
Hilde is in 1954 geboren in het moederhuis in Merksem, haar ouders woonden in Ekeren. Ze was de tweede van vier kinderen: Wim, Hilde Griet en Dirk. Vader had een hogere technische opleiding. Dat diploma haalde hij met avondstudies, na zijn aanvankelijke A2, zoals dat toen nog heette.
Moeder was onderwijzeres en heeft bijna altijd buitenshuis gewerkt. ‘Dat was niet vanzelfsprekend, want destijds moesten onderwijzeressen in het katholiek onderwijs stoppen zodra ze kinderen hadden. Ze was heel geëmancipeerd voor haar tijd. Een anekdote om dat duidelijk te maken. Ergens begin jaren zestig had ze een autootje, een Fiatje, wat ook al uitzonderlijk was. Een tweede auto was voor de vrouw van mijnheer doktoor of van de notaris.
We reden een keer op een weg door een bos, er kwam een man op een motocyclette van uit de andere richting. Plots kwam er een grote hond uit het bos gelopen en die sprong de man op de moto omver. Mijn moeder ging direct hulp verlenen. De man was bewusteloos en bloedde uit zijn oor en neus, wat op een ernstig letsel duidde. Mijn moeder liep naar een verder gelegen woning om de hulpdiensten te verwittigen. Later zaten we in de combi van de politie om een verklaring af te leggen. Ze kende de agent die het pv schreef, ze had hem nog in de klas gehad. Mijn moeder verbeterde hem telkens als hij een fout schreef: “Met één o Charel; met dt Charel”. Constant hé, tot ze zei “Geef die pv maar hier, ik zal het zelf wel opschrijven”… Ik herken veel van haar in mezelf, heb het cassante, het directe zeker niet van een vreemde.
Wij woonden pal in het centrum van Ekeren: als de kerktoren zou omvallen, zou die op ons huis gevallen zijn. De gemeente had een bloeiend verenigingsleven, een heel actieve parochie ook. Vader zat in zowat alles wat met het parochieleven te maken had, vervulde er allerlei functies. Mijn moeder leidde één van de vele kerkkoren Ik zong zelf ook in verschillende koren en het hele gezin was bij de scouts.’
Sportkot
Hilde deed haar middelbaar in Stella Maris in Merksem, daarna volgden in Leuven studies licentiaat Lichamelijke Opvoeding (LO). ‘Ik heb meerdere mogelijkheden overwogen, zelfs conservatorium. maar bij de scouts waren het altijd LO-ers die activiteiten organiseerden, vooral bij grotere evenementen van Gewest of Verbond. Ze zagen er altijd zo gezond gebruind uit, van het skiën of zeilen. Ze droegen ook moderne sportkleding. Ik vond dat tof. Dat trok mij aan. En dus ging ik “sportkot” doen zoals ze dat noemden.’ (lacht)
‘Maar al in het 1e jaar wist ik dat nooit leerkracht LO zou worden, voor de klas staan was niets voor mij. Pas op, ik deed de studies graag en heb de opleiding ook afgemaakt. Er kwamen die tijd - begin jaren 70 - ook veel nieuwe dingen op, zoals Yoga, bio-energetica, expressieve dans, ontspanningstechnieken, “Gestalt”, waar ik mijn thesis over gemaakt heb. Heel inspirerend. Ik dacht, ik zie later wel wat ik er mee doe. Binnen de opleiding LO was ik niet de echt klassieke sportster. Het vormende aspect en de didactiek spraken mij wel erg aan. In het laatste jaar werden uit onze lichting vijf vrouwen en vijf mannen geselecteerd voor een specialisatie, iets geheel nieuw: Outward Bound (OBS - zie kader op volgende pag.). Door fysieke buitenactiviteiten zoals klimmen, speleologie, wildwatersporten, kanoën en rafting, in groep aan persoonlijkheidsvorming doen. De groep die de opleiding volgde, zou dan na hun studies in samenwerking met de Outward Bound Nederland, de unief (KUL) en Bloso een Outward Bound School in België oprichten. Dat was een ongelooflijke ervaring, heel intens. Helaas is de oprichting van de OBS in België toen door allerlei strubbelingen uitgesteld en onze groep van tien viel uiteen.’
Kerkdeur
‘Ik wist dus niet direct wat doen in de vakantie na mijn studie. Tot mijn moeder een keer terug kwam van de kerk en ze me zegt “De Jef (Cleymans) gaat weer naar India en neemt wat jong volk mee. Ze staan nu nog aan de kerkdeur te overleggen. Als het je interesseert, haast je, dan zijn ze er nog. Ik direct ernaartoe en meteen beslist om mee te gaan. Ik wist zelfs niet of ik wel voldoende centen had in mijn spaarpot om de reis te betalen.
Twee weken later zijn we vertrokken. Het verblijf was voorzien voor een drietal weken. Toen de anderen terug gingen, ben ik er in mijn eentje nog een drietal maanden gebleven. Dat heeft me heel veel gedaan. Die reis, de opleiding OBS en later de Gestalt-opleiding, dat heeft mij gevormd.’
Overigens is de hogervermelde Jef Cleymans geen onbekende - hij was toen onderpastoor in Ekeren, na 30 jaar dienst daar werd hij van 1999 tot 2004 pastoor-deken in Hoogstraten.
Ik wist zelfs niet of ik wel voldoende in mijn spaarpot had
Outward Bound School
“OUTWARD BOUND” was de kreet die Engelstalige zeelui riepen bij het verlaten van de haven wanneer ze een grote zeereis aanvatten. De uitdrukking werd metafoor voor: samen zullen we de hindernissen overwinnen. Outward Bound als organisatie werd opgericht in Groot-Brittannië in 1941 en bood oorspronkelijk groeitrainingen aan voor jonge zeelui. Sinds de jaren ´60 hebben de programma´s zich verder ontwikkeld en worden zowel individuen, teams als organisaties getraind. De methode daarbij is het achterlaten van de bekende paden en samen uitdagingen aangaan in een natuurlijk kader zoals rotsklimmen, wildwatervaren, speleologie, looptochten, kanoën op zee, ….
Het programma wordt steeds op maat gemaakt en bouwt zich cyclisch op rond de afwisseling van actie en reflectie. Tijdens de reflectie staan de deelnemers stil bij hun eigen aanpak, hoe ze omgaan met talenten en belemmeringen, en met elkaar. Dit biedt de mogelijkheid om gedrag te (her)evalueren en nieuwe keuzes te maken. Deze leerpunten worden verwerkt in de volgende opdracht. Trainers maken van elke hindernis een specifieke opdracht en stilaan krijgen ook deelnemers hun zeg in het programma en bepalen groep of individu mee de nieuwe actie die geënt wordt op de door hen gekozen leerdoelen.Tot slot wordt werk gemaakt van de transfer naar ieders dagelijkse leven en hoe de deelnemers de inspiratie en motivatie kunnen vasthouden. (hj)
Toffe gast
‘Toen ik in het najaar terug thuis kwam van India, werd ik gecontacteerd door OBS-Nederland om voor hen te komen werken. Ze kenden mij van de opleiding aan de unief in Leuven en hoopten dat ik de doorstart in België mee kon realiseren. OBS had zijn hoofdzetel in Ulvenhout, hier net over de grens. Het kader bestond voornamelijk uit mannelijke psychologen en sociaal werkers. Ik was de enige vrouw, de enige LO’er en op 10 jaar na de jongste. OBS NL organiseerde bedrijfstrainingen en begeleidde verschillende reïntegratieprojecten.
In 1978 kwam ik terug naar België waar inmiddels de Belgische OBS met enige vertraging was opgericht. Ik leerde er Geert Standaert kennen. Na twee jaar ben ik terug naar Nederland gaan werken. De projecten daar boden mij meer mogelijkheden. Geert, was sociaal assistent en werkte vanaf 1979 voor de Belgische OBS in Leuven. We waren toen op zoek naar een begeleider. Ik was verantwoordelijk voor de rekrutering binnen een Bijzonder Tijdelijk Kader, maar was net voor enkele weken in de Ardennen. Dus een collega deed dat voor mij.
Ze vertelde me via de telefoon wie ze had geselecteerd. Ik had die wel graag eerst gesproken, maar omwille van de aanvraag van het BTK-contract was er geen tijd voor. “Het is een heel toffe gast,” zei ze, “en hij kan heel mooi zingen en gitaar spelen”. Ik had er vertrouwen in, en dat is gebleken. We zijn een koppel geworden en zijn dat nog altijd…’
Naar de Ardêche
‘Met OBS werkten we dikwijls aan re-integratie programma’s met zware groepen, vanuit justitie, of met bijvoorbeeld een verslavingsproblematiek. Die groepen gingen dan met een begeleider op trektocht in de bergen voor enkele weken. Meestal in de Alpen, in het hooggebergte. Er deden zich nogal eens crisissen voor en de begeleiders stonden er dan helemaal alleen voor in een erg onherbergzaam gebied. “Dat moeten we anders gaan doen”, zei mijn directeur. Voortaan alleen nog het middengebergte en vanuit een vast station in Frankrijk zelf.
We zochten en vonden een geschikte locatie in het Noorden van de Ardêche, in Montpezatsous-Bauzon. Iemand, liefst met een gezin, zou daar gaan wonen en dat organiseren. Welnu, dat werden Geert en ik. We hadden toen Simon al, Jolan zou ginder geboren worden. Geert had de supervisie over de fysieke activiteiten, ik over het inhoudelijke. Samen stonden we ook in voor de voor de organisatie van de boerderij. Mooie bergachtige streek, het was er goed wonen in het cursushuis Les Garries. We hebben er zes jaar gewoond.’
Eigen vlag
‘Na die zes jaar zijn we door de organisatie teruggeroepen naar Nederland. Er was een directeurswissel, ik moest voor de ondersteuning instaan. Geert heeft OBS toen verlaten. En een beetje later ging de stichting over kop en werd ik zelfstandig trainer. Na mijn studies L.O. had ik nog een vierjarige opleiding Gestalt-Psychotherapie gevolgd. (zie hieronder)
Gestalt
Gestalt` is een stroming in de psychotherapie die voortkomt uit de psychoanalyse (Freud). Kenmerkend is dat ze mensen helpt in het zoeken naar creatieve oplossingen in het omgaan met veranderende omstandigheden. De basisprincipes van de Gestalttherapie geven meteen ook de belangrijkste verschillen met de psychoanalyse weer:
1. De therapeut blijft niet op de achtergrond maar zet ook zijn eigen ervaring in bij het helingsproces.
2. Het verleden en de toekomst zijn ´als dusdanig` niet belangrijk, tenzij ze zich hier en nu op de voorgrond dringen.
3. De focus ligt op het hier & nu en op de gewaarwording of awareness daarvan. Ook de therapeut brengt zijn gewaarwording in.
4. De typische Freudiaanse beelden en duidingen worden losgelaten. De cliënt en zijn werkelijkheid kunnen alleen maar begrepen worden binnen zijn persoonlijke, dus specifieke context.
Het gewaarwordingsproces van het eigen gedrag opent mogelijkheden om nieuwe keuzes te maken. De cliënt wordt gestimuleerd om hiermee experimenten aan te gaan. Deze methodiek is wezenlijk verschillend van de klassieke ´praat`-therapieën. (hj)
Ik werkte nu onder eigen vlag als trainer, coach en opleider. Een deel van mijn klanten rekruteerde ik zelf, voor een deel werkte ik in onderaanneming voor enkele organisaties. Mijn werk bestond uit bijscholingen rond communicatie, verschillende vormen van gespreksvoering, conflictbemiddeling, coaching, begeleiden van veranderingsprocessen. Ik maakte programma s op maat en gaf ze zowel in bedrijven en organisaties over heel Vlaanderen en een deel van Nederland. Zo werkte ik o.a. lang samen met het I.V.C. in Kortrijk, ook wel eens hier in de streek voor ´t Zwart Goor, OCMW Turnhout, de Veiling van Hoogstraten.
Dat werk was zeer gevarieerd qua thema en doelgroep. De ene dag werkte ik in een fabriek met de arbeiders rond hun onderlinge communicatie, de andere dag met professoren aan de unief rond leidinggeven. De ene week bemiddelde ik in een hooglopend conflict tussen schoonmaaksters en de volgende week gaf ik les in een managementopleiding voor magistraten. Via IVC heb ik veel voor Colruyt gewerkt, een mooi bedrijf op gebied van people-management. Dit bedrijf zorgde mee voor een opmerkelijke ommekeer in mijn werk als zelfstandige.’
Hevig!
‘De grootste uitdaging in mijn zelfstandige carrière kwam na de financiële crisis eind 2008. Vanaf 2009 werden opleidingen door veel bedrijven als een luxe gezien, een post waarop ze snel konden bezuinigen. Plots vielen er dus grote gaten in mijn planning. IVC had me eerder al gevraagd dezelfde opleidingen die ik voor Colruyt in het Vlaams gaf, ook in Wallonië te geven. Nu sprak ik een goed mondje Frans, maar voor dergelijke, soms hevige discussies en emoties, waarbij deelnemers vaak vervallen in hun dialect, vond ik mijn kennis van het Frans ontoereikend. Als ik iets doe, wil ik het graag goed doen.
Tot 2009 dus, toen heb ik ja gezegd. Het was één van mijn grootste uitdagingen ooit. Een tijdje nam ik individueel lessen Frans. In het begin was ik erg onzeker en gespannen. Mijn Franstalige collega´s hadden me gewaarschuwd voor de roerige sfeer en de soms opstandige groepen. Tot er tijdens een sessie een gigantisch conflict losbarstte tussen enkele deelnemers. Ik wist meteen wat te doen en hoe dat te managen. In het Frans! Toen wist ik dat ik het kon…
In Wallonië werken heeft me veel geleerd over de cultuur van ons land, of eerder de cultuurverschillen. Dat is geen verschil zoals het verschil met een buurland, maar eentje van drie landen verder. Met heel veel leuke kanten. Maar ook veel moeilijke. Hevig! Na 19 jaar OBS ben ik uiteindelijk 24 jaar zelfstandige geweest.’
In Wallonië werken heeft me veel geleerd over ons land
Flink aanpassen
‘Na onze terugkeer uit Frankrijk moesten we op zoek naar een woning in België. Mijn standplaats zou Ulvenhout zijn, dus wilden we graag in de grensstreek wonen. Vanuit Frankrijk heb ik mijn zus gevraagd hier een huurwoning te zoeken voor ons gezin. Ze had er drie geselecteerd die aan onze wensen voldeden. Het huis dat ons het meeste aanstond was in de Moerklokstraat in Wortel. Zo zijn we hier aanbeland. We kwamen toe in de zomer, de kinderen moesten ingeschreven worden in de school. Simon had het eerste leerjaar al in Frankrijk gedaan, Jolan ging voor het eerst naar de kleuterschool. Omdat we ook in Frankrijk thuis Nederlands spraken, dacht ik wel dat ik Simon in de vakantie even kon bijwerken in het lezen en schrijven. Maar dat viel tegen, want hij las de woorden op Franse wijze. Gelukkig heeft hij dat in de school snel kunnen bijbenen.
Het was voor de kinderen en ook voor ons toch een flinke aanpassing na 6 jaar Frankrijk. De kinderen daar zaten er in een klein dorpsschooltje met twee klasjes. Eén voor de kleuters én het 1e leerjaar en één voor de andere leerjaren. Naast de school was een graspleintje waar ze speelden. Als de les begon riep de juf ze bijeen en gingen ze samen binnen. Van een schoolbel, in de rij gaan staan op je stip en in rij binnengaan hadden ze nooit gehoord. De toenmalige directrice van de gemeentelijke basisschool van Wortel, Frieda Fockaert, een hele lieve madame, heeft ons in die vakantie mee naar de school genomen en alles netjes uitgelegd.’
Samen rooien
‘Jolan plukte in Frankrijk vaak bloemen langs de wegeltjes die hij thuis aan mij gaf. Zo kwam hij in Wortel ook eens met een mooie tuil aanzetten, bloemen die hij geplukt had uit de voortuintjes van de mensen in de straat. Hij was zich niet bewust van het verschil.
In Frankrijk waren we buitenlanders en accepteerde men dat we anders waren. Hier was dat niet het geval, we waren geen buitenlanders, maar toch hadden we wat andere normen en gewoonten. Geen buitenlanders, wel buitenstaanders.
Toen ik begon als zelfstandige had Geert geen werk en werd hij automatisch huisman. Het was niet echt een bewuste keuze. Het gaf mij wel de mogelijkheid me volop te engageren. En Geert had zo ook tijd voor zijn muziek en voor inzet in allerlei sociale projecten. Op die manier deden we allebei wat we graag deden. Maar over die rolverdeling heb ik meer dan eens vervelende insinuaties gehoord.
We leefden ook op een ander ritme. Als ik ’s morgens om half zes vertrok om ergens ver weg te gaan werken, zag niemand dat. Maar als ik een dag thuis was en we ‘s morgens samen op een terras een koffie gingen drinken en de krant lezen, praatten de mensen daarover, werd er gefluisterd dat ik ook niet veel te doen had. Dat ik vervolgens tot 23 uur achter mijn bureau zat, zag natuurlijk wederom niemand.
Gaandeweg zijn we ingeburgerd. Geert sneller en meer dan ik, misschien ook door zijn muziek. Hij speelde in heel wat groepjes en geeft muzieklessen in de gevangenis. Bij mij duurde het langer, hoewel ik me ook wel engageerde. Ik was een hele tijd lid van het oudercomité van de school en heb er enkele mooie crea-projecten mee begeleid.
Het leven heeft me geleerd dat je ondanks alle verschillen, je niet kan en niet mag afzonderen. We zullen het toch samen moeten rooien.’
Muziek
Muziek is een constante in het leven van Hilde. ‘Geert en ik komen allebei uit een muzikale familie. Vanaf heel jonge leeftijd zong ik in meerdere koren en speelde in het collegium musicum van de middelbare school. Spijtig genoeg heeft mijn stem het nogal vroeg laten afweten. Maar thuis is het steeds meer muziek geworden. Geert heeft altijd muziek gemaakt en doet dat tot vandaag. Ooit, toen Simon en Jolan nog thuis woonden, stonden er meer muziekinstrumenten dan meubels in mijn living.
Op een bepaald moment stonden er twee piano’s. Was ik blij toen Simon en Jolan samen op één piano begonnen te spelen, dan kon er eindelijk een piano weer naar achter verhuizen. De muziek heeft ook altijd veel jong volk in huis gebracht, de zoete inval voor de vrienden van Simon en Jolan. Jammer, maar geen van beiden heeft er zijn beroep van gemaakt.
Zelf ben ik nog een aantal jaren lid geweest van de brassband van Wortel. Ik speelde er hoorn. Maar toen ik problemen had met mijn rug, ben ik noodgedwongen moeten stoppen. Om zo´ n blaasinstrument te bespelen moet je goed rechtop kunnen zitten en dat lukte toen niet. Zo is dat gestopt. Maar muziek is nog steeds volop aanwezig in mijn leven.’
Traumatisch
Dat Hilde in Wortel terechtkwam, mag dan eerder toeval zijn, Hoogstraten heeft haar wel nog een aparte en nare herinnering opgeleverd.
‘Mijn moeder, die heel haar leven in Ekeren gewoond heeft en er nooit weg wilde, is in Hoogstraten op tragische wijze overleden. We zouden samen de bloesemroute gaan doen in Haspengouw en ik had met haar afgesproken in Hoogstraten, in de Jachthoorn. We dronken er nog een koffietje en voor we gingen vertrekken, ging ze nog even naar het toilet. Ze opende echter een verkeerde deur en stuikte meteen van een betonnen trap in de voorraadkelder. Ze moet op slag dood geweest zijn. Wat een mooie dag moest worden, werd een drama.
Op aanraden van de politie hebben wij het ongeval aangeven aan de verzekering. En zoals dikwijls, gingen de verzekeringsmaatschappijen met mekaar in de clinch - de deur van de kelder had op slot moeten zijn. Dit werd ons door de zaakvoerder van de Jachthoorn niet in dank afgenomen en we waren er niet meer welkom. Op zijn Frans ‘s morgens een koffie gaan drinken op een terras, iets wat we jaren gedaan hadden, was nooit meer hetzelfde. Het proces hebben we wel gewonnen.
Maar het traumatische beeld van mijn moeder beneden in die kelder, tussen de bakken bier, ging niet meer uit mijn hoofd. De beelden stokten als ik de film weer afspeelde. Het heeft me wel wat tijd gekost. Ik heb therapie overwogen, maar ben er toch op eigen kracht doorgekomen. Onze jongste zoon Jolan, heeft een opleiding EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing), een behandeling voor mensen met posttraumatische stress stoornis (PTSS) en andere trauma gerelateerde klachten, gevolgd. De uitgangpunten daarvan hebben me geholpen om die beelden los te laten.Cynisch misschien, maar het ongeval had één voordeel. Mijn moeder, die 92 jaar was en nog flink te been en geestelijk gezond, is niet afgetakeld en heeft niet moeten afzien.’
Dé ziekte
Twee jaar geleden had Hilde gepland met pensioen te gaan, maar niet plots te stoppen met werken. ‘Als zelfstandige heb je die optie, langzaam afbouwen, steeds minder werken. Zo blijf je nog wat aan de gang en in contact met wat je zo lang deed. Maar een agressieve longkanker haalde al mijn plannen deftig onderuit. Geert was nog niet zo lang geleden genezen van keelkanker, die gelukkig goed behandelbaar was. Ik kreeg een heel slechte prognose, want er waren uitzaaiingen. Bovendien heeft mijn familie een geschiedenis met deze ziekte. Mijn vader en zijn zus zijn overleden aan longkanker, mijn broer Wim is overleden na kanker en ook mijn jongste broer leeft met één long na kanker.
Hoe je met deze ziekte omgaat? Lijdzaam ondergaan…
Hoe je daarmee omgaat? Lijdzaam ondergaan, anders kan ik het niet noemen. Ik zag geen alternatieven en heb meteen de knop omgezet en beslist alles te doen wat de artsen mij zeiden, heb netjes hun adviezen opgevolgd. Het was een zware tijd. Vier chemokuren, een operatie en een reeks bestralingen hadden mij tot een wrak gemaakt. Maar het was nodig.
Hoewel ik helemaal niet gelovig ben, heb ik hier toch een gebed van St.-Franciscus gevolgd. Had het eerder al gebruikt in de opleidingen die ik gaf: “Als je denkt dat iets haalbaar is, moet je ervoor vechten. Als je denkt dat iets onmogelijk is, moet je het ondergaan”. En hij bad tot God: Maar Help mij vooral het verschil te zien tussen wat veranderbaar is en wat niet”. Gebeden heb ik niet. Maar deze ziekte, met een prognose van 20 % kans op overleven, onderga ik.’
Pensioenfeestje
‘Veel mensen zeggen dat je achteraf anders tegen het leven gaat aankijken, meer geniet van de kleine dingen. Nu mijn herstel goed verloopt en de prognoses steeds beter worden, kijk ik evenwel helemaal niet anders tegen het leven aan. Misschien heb ik al altijd genoten van de kleine dingen?
Het ergste van al vond ik dat ik de ziekte, de behandeling en het herstel midden in de Covid-tijd heb moeten meemaken. Een zware periode, onwezenlijk. Een operatie terwijl het ziekenhuis vol Covid-patiënten lag. Geen bezoek, verpleging en artsen helemaal verstopt achter maskers en in beschermende kledij. Ik had zo’n nood aan contact, maar dat was onmogelijk.
Professioneel ga ik niet meer terug aan de slag, ik hoop nog wel wat vrijwilligerswerk te doen met vreemdelingen of met mensen in armoede. En binnenkort hoop ik eindelijk met drie andere collega’s die op pensioen gingen in die tussentijd, samen ons pensioenfeestje te kunnen vieren.’ (jaf)
DE WERELD VAN SJAH
