19 minute read
Trots op de RK-vrijwilligers
HOOGSTRATEN - Het Vlaamse Rode Kruis bestond vorig jaar 50 jaar. Voor ons was dat alsnog een aanleiding voor een gesprek met zeven gemotiveerde medewerkers van de lokale afdeling in Hoogstraten over het verleden, de activiteiten en toekomstplannen van de vereniging. Hun gedrevenheid en samenwerking maken echt wel indruk. Al kent iedereen wel het Rode Kruis, toch is hun dienstverlening minder gekend. Hoog tijd dus om daar verandering in te brengen.
Het Rode Kruis-Hoogstraten werd opgericht in 1942 om de soldaten en de noodlijdende bevolking de eerste hulp toe te dienen tijdens de gruwelen van de tweede wereldoorlog. Nieuwe vrijwilligers werden in snel tempo opgeleid. De lokale afdeling bestaat dus ondertussen al 81 jaar.
Einde nabij
De pientere lezer zal zich afvragen hoe het komt dat de afdeling in onze gemeente al langer bestaat dan deze in Vlaanderen? De verklaring is simpel: de lokale afdeling werd opgericht onder de vleugels van het Rode Kruis België. 50 jaar geleden kon ook het Rode Kruis niet ontkomen aan de communautaire opsplitsing en werd er beslist om een Vlaamse en een Waalse afdeling op te richten.
Aan de basisactiviteiten is in al die jaren eigenlijk niet zoveel veranderd. Maar het scheelde niet veel, of we hadden al 10 jaar geen Rode Kruis afdeling meer in Hoogstraten. In 2014 waren er nog maar 3 vrijwilligers voor de hulpdienst, een beperkt aantal brugfiguren en helpers bij bloedinzamelingen.
Rode Kruis zoekt brugfiguren, bloeddonors en helpende handen
Annemie Sterkens was toen voorzitster, ze droeg de vereniging en de dienstverlening een heel groot hart toe en was jarenlang actief in de plaatselijke afdeling. Huidig voorzitter Fons Gieles was toen verantwoordelijk voor PR en werving. Hij trok naar de toenmalige burgemeester Tinne Rombouts met de vraag wat zij ervan zou vinden als Stad Hoogstraten geen eigen lokale Rode Kruis afdeling meer zou hebben . “Dat zou ik verschrikkelijk vinden,” luidde het antwoord. “Dat is dichter bij dan u denkt,” waarschuwde Fons, waarna hij de prangende situatie verduidelijkte.
Wonderwel
In de zomer van 2015 stopte voorzitster Annemie Sterkens onverwacht. Ze legde al haar functies neer, de jarenlange bovenmatige inzet en het vrijwilligerstekort leidden tot een te grote langdurige druk om de voorzitterstaak te blijven vervullen. Vanuit de provincie werd er iemand aangesteld om de resterende bestuursleden te begeleiden.
Bij gebrek aan andere kandidaten werd Fons Gieles tot voorzitter verkozen, al had hij nog maar weinig ervaring binnen de lokale afdeling. “Mijn prioriteit toen was om het Rode Kruis-Hoogstraten meer bekendheid te geven en zo ook meer vrijwilligers en fondsen aan te trekken. Dat is wonderwel gelukt, want ondertussen telt onze afdeling 130 leden, waarvan 70 heel actieve vrijwilligers.
Bovendien is de financiële situatie gezond en beschikken we sinds 2003 over een eigen infrastructuur aan het Slommerhof in Hoog- straten. Deze werd destijds gezet met allemaal vrijwilligers, samen met het VITO, op bouwgrond die de gemeente ter beschikking stelde. De vrijwilligers zijn terecht trots op hun mooie lokaal…”
Brugfiguren
Het Rode Kruis-Hoogstraten bestaat uit veel verschillende onderdelen. “De grootste afdeling qua vrijwilligers is op dit moment het brugfigurenproject. Dit richt zich naar maatschappelijk kwetsbare kinderen die het moeilijk hebben op school. Denk maar aan bijvoorbeeld kinderen uit kansarme of autochtone gezinnen, kinderen met een beperking of van wie een ouder of grootouder overleden of gescheiden is. Zij vinden moeilijk aansluiting bij ons schoolsysteem door de kloof tussen hun thuis- en hun schoolmilieu.”
Een brugvrijwilliger kan helpen om deze afstand te verkleinen. “De brugfiguur helpt in de eerste plaats het kind om de schoolse achterstand in te halen. Omdat de begeleiding bij het kind thuis plaatsvindt, wordt er zo een brug tussen school en thuis geslagen. Zo betrekken we de ouder(s) ook meer bij het schoolwerk van hun kinderen.”
De vrijwilliger staat er niet alleen voor: er is ondersteuning van de Rode Kruisafdeling, het Centrum Leerlingen Begeleiding en van de school zelf. Er wordt ter ondersteuning door het Rode Kruis ook eerst een cursus van een 3-tal uur georganiseerd.
De aanpak werkt, weet de voorzitter. “Rode Kruis-Vlaanderen deed wetenschappelijk onderzoek naar de effectiviteit van deze begeleiding bij kleuters en lagere schoolkinderen. Deze hulp had aantoonbaar een significante en duurzame impact op het leven van deze kinderen!”
Met hart en ziel
Kristel Vereecke is coördinator en stuwende kracht achter dit brugfigurenproject. In 2011 ging het RK hiermee van start, samen met de Stad Hoogstraten, CLB en alle lagere scholen. Na een oproep in het blad Info’zine schreef Kristel zich in, het leek haar een nuttig engagement waar zij ook heel wat voldoening uit dacht te kunnen halen. Samen met haar waren er nog 3 brugvrijwilligers.
Ondertussen doet ze dit nog altijd met volle overgave, sinds enkele jaren werd ze de coördinator van het project. “Dit is echt iets waar je met hart en ziel aan werkt en zoveel voldoening van terug krijgt.” Maar de noden zijn groot. “Momenteel zijn er 32 brugvrijwilligers actief, waarvan enkelen werken met 2 kinderen, zodat er 38 kinderen begeleid worden. Er zijn echter 56 kinderen die momenteel nood hebben aan een vrijwilliger die hen minstens 1 uur per week wil begeleiden,” zegt Kristel.
“Na 1 schooljaar volgt een evaluatie. De vraag is dan of we het betreffende gezin loslaten, of heeft het kind nog nood aan een extra jaar begeleiding? Meestal komt er nog een jaar bij. We doen dit bij voorkeur bij de mensen thuis, omdat de vrijwilliger dan gemakkelijker de brug kan maken. Uit ervaring weet ik dat dit een blijvend verschil maakt in het leven van deze kinderen.”
Zoals gezegd, zijn er nog altijd kinderen die wachten op begeleiding. Vandaar nogmaals een warme oproep voor eventuele kandidaten. Instappen kan het hele schooljaar door.
Ambulancier
Guido Theunissen is ondervoorzitter en al 8 jaar lesgever van cursussen zoals Eerste Hulp Bij Ongevallen, Reanimeren en Defibrilleren (ook wel Hartveilig genoemd), Eerste Hulp bij baby’s en kinderen, en bedrijfseerstehulp.
Hij maakt ook deel uit van een team van 12 lesgevers van het Rode Kruis-Vlaanderen, die via het Rode Kruis vorming geeft over heel Afrika. Zo gaf hij al cursussen in Malawi en Oeganda aan lesgevers van de lokale Rode Kruis verenigingen. Dit is nodig omdat het niveau van lesgeven daar nog lager ligt dan bij ons. “De vrijwilligers aan wie wij les geven in Afrika hebben al wel wat ervaring, maar hebben toch nog specifieke bijscholing nodig,” aldus Guido. “De budgetten hiervoor komen van over heel Europa, dus ook van het Vlaamse Rode Kruis, hoewel ook deze taak volledig vrijwillig en kosteloos uitgevoerd wordt.”
Daarnaast is hij lid van de hulpdienst en ambulancier. “Ik ben één van de ambulanciers die niet dringend ziekenvervoer doet. Zo werden we enkele weken geleden opgeroepen om een 90-jarige zeer agressieve man te vervoeren van het ziekenhuis naar de psychiatrie. Hij zou heel de kamer kort en klein geslagen hebben… Toen we aankwamen in het ziekenhuis van Malle leidde de verpleger ons naar zijn kamer. De man vroeg wie wij waren. Toen we zeiden dat we ambulanciers zijn, zei hij: ‘Jullie zijn mijn maten en kunnen niets misdoen, want ik ben vroeger ook 30 jaar ambulancier geweest.’ We konden hem dus zonder enig probleem op de brancard leggen en overbrengen naar de psychiatrie.”
Marathon
Het RK is een familie-engagement, zo blijkt, want Guido’s vrouw is er actief als penningmeester. “Eén van onze leukste activiteiten vind ik de reanimatie-marathon,” vervolgt Guido. “We schreven samen met Stad Hoogstraten alle scholen aan om de kinderen van het 5e en 6de studiejaar slachtofferbenadering en reanimatie aan te leren. We begonnen met 5 basisscholen waar we reanimeren en defibrilleren aanleerden. Afgelopen schooljaar deden alle scholen mee en werden liefst 550 kinderen tussen 10 en 12 jaar door ons opgeleid. We waren blij verrast om te zien hoe goed en snel ze de techniek al konden toepassen en hoe gemotiveerd ze hiervoor waren. De reacties waren dan ook heel positief!
Bij bedrijven doen we ook nog aan bedrijfseerstehulp en geven daar EHBO-cursussen tegen betaling. Maar de lessen ‘Eerste Hulp en Helper’ blijven voor mij toch heel belangrijk. Deze cursus loopt over 10 avonden van telkens 3 uur. Ik heb die al aan honderden mensen gegeven en krijg steeds dezelfde reacties na afloop: ‘Had ik dat maar vroeger gedaan’ en ‘Iedereen zou deze cursus moeten volgen’…”
Hoe belangrijk dit kan zijn, werd onlangs nog maar eens duidelijk. “Iemand die vorig jaar deze cursus had gevolgd, stond een week later met haar vriend in een supermarkt en hoorde iemand ‘Help! Help!’ roepen. Zij loopt er naartoe en ziet een dame die in elkaar is gezakt. Ze zag direct wat er aan de hand was, namelijk dat het slachtoffer een beroerte had gekregen. Ze had hier geleerd hoe je dit kan herkennen, en was achteraf apetrots dat ze kon helpen… Wij zelf ook, natuurlijk. Onze cursiste had direct de juiste acties ondernomen en zo toch wel flink geholpen om haar leven te redden.”
Een verschil
René de Brouwer is één van de nieuwe vrijwilligers die in maart deze cursus heeft gevolgd. Hij ervaart hoe je je een verschil kan maken en echt iets kan doen om mensen te helpen. “De begeleiding hier in het Rode Kruis is gewoon fantastisch!” zegt René. “Ik werk bij de politie in Nederland en vond de opleiding daar te karig om goed te kunnen helpen als het echt nodig is. De manier waarop je hier antwoord krijgt op al je vragen is al een stimulans op zich.
In Nederland mis ik heel erg de EHBO opleiding bij werksituaties. We worden wel naar veel plaatsen gestuurd om te helpen, maar hebben niet de bagage om goede ondersteuning te kunnen bieden. Dat is hier na de opleiding in Hoogstraten zo veel beter. Ik leerde bij de politie in Nederland wel mensen begeleiden en de eerste medische handelingen doen, maar daar houdt het dan ook op, terwijl we vaak wel vooraan staan als er iets gebeurt.”
“Wij werken met simulanten tijdens de EHBO cursus en dus heel waarheidsgetrouw” vult Guido aan. “Omdat de cursisten elkaar nog niet kennen is er in het begin wat schroom en terughoudendheid om samen te werken. Maar naargelang de cursus vordert, beginnen ze elkaar beter te kennen en valt die schroom weg, om plaats te maken voor enthousiasme en een groot samenhorigheidsgevoel.”
Hartveilig
Laila Demoor-Rosiers maakte eerst kennis met het Rode Kruis in de opleiding Hartveilig in het kader van EVapp. Dat is een app die bij een hartfalen burgers oproept met kennis van reanimatie. Samen met het stadsbestuur is dit programma opgezet omdat er lange aanrijtijden met de ambulance zouden kunnen zijn, terwijl snelle en doeltreffende hulp van levensbelang is.
Ze was direct enthousiast en volgde, net als René, de cursus in maart. “In het begin is er niemand kandidaat om bij een simulatieoefening als eerste de situatie proberen op te lossen. Maar na enkele lessen staat iedereen op de uitkijk om te zien wanneer er weer een simulant binnenkomt die neervalt of iets ernstigs meemaakt. Zo stimuleren en motiveren we elkaar als groep en dat is heel fijn! Iedereen in de les was na afloop zo enthousiast dat we snel wilden doorstromen naar een volgend niveau.
Omdat wij de aansluitende tweedaagse cursus snel wilden volgen en het in Hoogstraten nog te lang zou duren, zijn wij deze in Retie gaan volgen. Dat was ook heel tof, omdat we dan met andere mensen in contact kwamen die we misschien later nog gaan ontmoeten op provinciale hulpacties, bijvoorbeeld bij festivals zoals Graspop of de Antilliaanse Feesten.”
Behapbaar
Voorzitter Fons Gieles gaat verder: “De volgende cursus start op 9 januari 2024 - zeer aan te bevelen! Sommige mensen worden echt ‘gepakt’ nadat ze deze cursus hebben gevolgd en willen nadien veel meer te weten komen. Ze willen bijvoorbeeld ambulancier worden, wat kan via het Rode Kruis. Sommigen slaan na de cursus zelfs een hele andere weg in en gaan geneeskunde studeren.
De eerstvolgende lessenreeks is een basiscursus om mensen in nood te helpen. Maar er zijn natuurlijk nog tal van extra opleidingen die de deelnemers nadien nog kunnen volgen om door te groeien. Aansluitend is er een tweedaagse met een gelijkaardig programma, maar wel heel wat uitgebreider. Daar komt dan bijvoorbeeld kennis over parameters zoals saturatie bij. Na een half jaartje ervaring in het veld kunnen ze dan alweer een volgende opleiding - eventhulpverlener - volgen, en als ze dan nog zin hebben zijn er nog diverse bijscholingen en mogelijkheden…
Elke volgende cursus leren ze weer net dat beetje meer, op die manier blijft het behapbaar en word je stukje bij beetje steeds verder opgeleid. En dit is enkel nog maar het traject voor hulpdienstvrijwilligers. Want zo zijn er ook opleidingen voor de brugfiguren en tal van andere functies. Belangrijk om mee te geven is dat je bij het Rode Kruis-Hoogstraten dus een ruime keuze hebt aan mogelijkheden die je als vrijwilliger kan opnemen en dan gaat het zeker niet alleen over medische functies.”
Daniëlle De Haeck is verantwoordelijke vorming en verzorgt alle administratie en logistiek die daarbij komt kijken. “Ik kreeg vroeger zelf nog les van Guido”, zegt Daniëlle. “Nu werk ik graag mee aan vooral de logistieke en administratieve begeleiding. Zo zorg ik voor de planning, organisatie en inschrijvingen van alle cursussen en beantwoord ik ook alle aanvragen die binnenkomen. Voor onze acties met de scholen, zorg ik voor de contacten en inschrijvingen.”
Bloedinzameling
In 1956 werd in onze stad voor het eerst gestart met bloedinzamelingen. Vanaf 1971 werd door het grote succes de groep opgesplitst, zodat er 3 plaatsen waren waar elk kwartaal bloed kon worden gegeven: Hoogstraten, Meer en Meerle.
Willy Jespers is al sinds de jaren ‘90 verantwoordelijk voor deze inzamelingen in deelgemeente Meerle. Daarnaast zit hij ook in het bestuur, is adjunct verantwoordelijke vorming en dus de rechterhand van Daniëlle, adjunct penningmeester, verantwoordelijke voor communicatie en werving en vrijwilliger in de hulpdienst.
“Vier keer per jaar zijn er bloedinzamelingsacties op de drie locaties”, zegt Willy. Per locatie is er dan ook een verantwoordelijke. In Hoogstraten is dat Linda Dom, in Meer Jack Martens en in Meerle doe ik dat. Mijn vrouw - Yolanda Van Aelst - is de verantwoordelijke voor de hele fusie. Zij staat in voor het vastleggen van de locaties, bijvoorbeeld de parochiezaal in Meerle, en de lagere school in Meer, ze moet de data afstemmen met Mechelen en dan controleren of de zaal vrij is. Na bevestiging moet zij voor de school in Meer een aanvraag indienen bij de gemeente.
Via Facebook, via de informatieborden, via affiches en met meldingen in de Hoogstraatse Maand proberen wij mensen warm te maken om bloed te komen geven. We richten ons zeker ook tot nieuwe donoren, die we hard nodig hebben, vooral in Meer. Want daar is het aantal bloedgevers gezakt van gemiddeld 110 donoren per inzameling naar zo’n 80 tegenwoordig. Landelijk zien we ook een terugloop.”
Groeimarge
Willy vervolgt: “In Hoogstraten zitten we aan ongeveer 2,9% bloedgevers als percentage van de volwassen bevolking. Gemiddeld in Vlaanderen is dat percentage 3%. In de best presterende gemeente van Vlaanderen (Bever) doneert maar liefst 11% van de volwassen bevolking. Er is dus zeker nog heel wat groeimarge.
We hebben ook geprobeerd om plasma geven wat meer te promoten, maar dat is helaas geen succes gebleken. Deze manier van doneren heeft dan ook enkele belangrijke nadelen die potentiële vrijwilligers blijkbaar afschrikt. Zo duurt het geven van plasma 1,5 uur, terwijl een normale bloedgift binnen een half uur klaar kan zijn. Bovendien kan deze vorm van donatie enkel gebeuren in een ziekenhuis, in ons geval in het ziekenhuis van Turnhout. Maar onze gemotiveerde plasmagevers rijden daar dan op eigen initiatief naartoe.
Het bloedgeven is overigens geëvolueerd. Vroeger gebeurde de weging van het bloed handmatig met een weegschaaltje. Nu is dat meer geautomatiseerd, zodat alles veel nauwkeuriger verloopt. Als de vooropgestelde hoeveelheid bloed is afgenomen, stopt de afname vanzelf en geeft de machine een signaal, zodat de verpleger de afhandeling kan verzorgen.
Nu wordt het bloed ook meteen in koelkasten bewaard, wat vroeger niet het geval was. Men is wel een stuk strenger geworden om iemand toe te laten om bloed te geven . Dit is ook logisch aangezien we steeds meer eisen stellen aan de kwaliteit van het bloed. Al vind ik het nu soms toch een beetje te streng, want het bloed wordt toch altijd eerst onderzocht. Er is ook een vragenlijst die elke donor vooraf moet invullen. Daar staan toch enkele bijzondere vragen op, zoals bijvoorbeeld ‘of je de afgelopen periode seks hebt gehad met iemand anders dan je vaste partner’. Dat lijkt me soms wel wat ver te gaan. Maar dit alles is natuurlijk in het belang van de veiligheid.”
Hulpdiensten
Voorzitter Fons Gieles overloopt de werking van de hulpdienst. “Daar zijn er op dit moment 32 actieve vrijwilligers, waarvan de meesten ook echt actief. Katrien Van Baelen is de afdelingsverantwoordelijke. Deze dienst is de laatste paar jaar sterk gegroeid, voornamelijk door het positivisme van onze docent Guido die zijn leerlingen zo enthousiasmeert en meetrekt dat die dit heel graag willen doen.
In 2022 werden maar liefst 84 preventieve hulpacties uitgevoerd. Zo zijn we aanwezig op evenementen, sportwedstrijden of andere activiteiten - de Antilliaanse Feesten, grote sportwedstrijden zoals de Aardbeiencross, de Hoogstraatse Stratenloop, in het vaccinatiecentrum, enz. De vrijwilligers staan paraat in de hulppost of op het veld voor preventieve hulpacties. Maar soms is het ook nodig om kleine blessures te verzorgen, iemand bij te staan bij oververhitting of een reanimatie te geven.
Daarnaast is er nog onze uitleendienst van elektrische bedden, rolstoelen, krukken enzovoort. Onze ‘voordeur’ hiervoor is Apotheek Fransen. Joeri Fransen is trouwens ook actief in het bestuur als onze afdelingsapotheker. Het rondbrengen van deze hulpmiddelen doen we op maandag en donderdag. Jack Martens is hiervoor verantwoordelijk. Jack heeft eigenlijk al lang een standbeeld verdiend voor de vele jaren dat hij al actief is bij het Rode Kruis in onze gemeente, en voor al het werk dat hij al heeft opgeknapt gedurende bijna 40 jaar!”
Acties
Koken kost geld, hulpverlenen ook… Regelmatig zijn er acties om de afdelingskas te spijzen. “Vorig jaar was er voor het eerst de ‘pleisteractie’ in plaats van de stickeractie, die we al 50 jaar kenden. Na uitgebreid onderzoek bleek dat we iets moesten aanbieden met meer waarde voor onze donateurs. Tegelijkertijd probeerden we daardoor de waarde hiervan te verhogen. Vandaar de lange pleister, waarvan de prijs dan ook van 5 euro naar 10 euro ging.
We verkochten zo’n 1.250 pleisters, wat een stuk minder was dan de 2.200 stickers in ons topjaar 2008. Maar de opbrengst was wel hoger. We zagen helaas wel dat meer mensen afhaakten om ons financieel te steunen.
In september startte een volgend initiatief. Onze afdeling heeft immers dringend nood aan een nieuwe brancard. Die willen we financieren d.m.v. een mailing aan trouwe donateurs en een huis-aan-huis brief. Een tweedehands brancard kost al 8.000 euro…!
Het geld dat we ophalen via deze acties maakt 1/3de van ons werkingsbudget uit. Het andere gedeelte komt uit gewone schenkingen. Medisch materiaal is duur, maar het is natuurlijk belangrijk om degelijk, kwalitatief en veilig materiaal aan te kopen, zowel voor de mensen die we helpen als onze vrijwilligers.
Hartveilig
Hoogstraten is een ‘hartveilige’ stad, omdat de stad samen met het Rode Kruis sterk inzet op het levensreddend handelen bij hartfalen. “Immers, de eerste 6 minuten zijn dan cruciaal,” benadrukt Fons, “De stad stelt AED’s ter beschikking en het Rode Kruis-Hoogstraten leidt mensen op om levens te redden, door te leren reanimeren met behulp van deze toestellen. Zo’n opleiding duurt maar 3 uurtjes en kan levens redden. Inschrijven hiervoor kan via de stad.
De samenwerking met de stadsdiensten verloopt trouwens voorbeeldig. Het helpt hierbij misschien wel dat ik getrouwd ben met schepen Faye Van Impe, die ook preventieve gezondheidszorg in portefeuille heeft.
Als voorzitter ben ik heel trots op onze vrijwilligers, hoe zij altijd klaar staan voor anderen en hoe goed alles nu verloopt. Maar we moeten altijd vooruitkijken: vrijwilligers om van Hoogstraten een veilige en leefbare stad te maken, hebben we nooit genoeg…!” (jl)
DE WERELD VAN SJAH
