1. Het verleden. En nu? 9 2. Dementie 13 2.1. Wat is dementie? 14 2.2. Verloop van dementie 14 2.3. Het geheugen 15 2.3.1. Inprenten van informatie 2.3.2. Oprollend geheugen 16
15
3. Z orgen voor iemand met dementie. Leren loslaten, aanvaarden en elkaar opnieuw terugvinden 19 3.1. De eerste signalen 19 3.2. De eerste reactie 21 3.3. De klik naar aanvaarding 21 3.4. Wie zorgt voor jou? 24 25
3.4.1. Tijd voor jezelf?
4. Samen het verleden exploreren 29 4.1. Thuis is waar ze je taal verstaan (Ovidius) 4.2. Effect van reminiscentie 30 4.2.1. … op de persoon met dementie 4.2.2. … op de mantelzorger 31
4.3. Aandachtspunten
29
30
31
4.3.1. De waarheid? 32 4.3.2. Positieve herinneringen 32 4.3.3. Andere aanpak naargelang van de ernst van dementie 4.3.4. Grenzen 36 4.3.5. Waarom werkt iets soms wel en soms niet? 36 4.3.6. Praktische tips voor communicatie 38
4.4. Het verleden als toegangspoort
34
40
4.4.1. Activiteiten en uitstappen 40 4.4.2. Muziek 40 4.4.3. Het verleden bij je thuis 45 4.4.4. De persoon met dementie betrekken in het dagelijkse leven 47 4.4.5. Een levensboek maken 51 4.4.6. Een levensdoos maken 59 4.4.7. Voorlezen aan iemand met dementie 67 4.4.8. Verhalen voor personen met gevorderde dementie (multisensoriële storytelling)
5. Voor vrijwilligers en professionele zorgverleners 77 5.1. Wat kan ik doen? 77 5.1.1. Individuele en geïntegreerde reminiscentie 5.1.2. Voorlezen 79 5.1.3. De inrichting aanpassen 80 5.1.4. Aandachtspersonen 80 5.1.5. Verborgen hoeken herinrichten 80 5.1.6. Muziek op de werkvloer 82 5.1.7. Een levensloopdossier 82 5.1.8. De referentiepersoon dementie 82
5.2. Effect van reminiscentie op zorgverleners
77
83
6. Andere inspiratiebronnen om het verleden te verkennen 85 6.1. Het verleden in boeken 85 6.2. Informatieve boeken over voorlezen 86 6.3. Uitstappen voor personen met dementie 86 6.4. Audiovisueel materiaal 88 6.4.1. Foto’s 88 6.4.2. Bewegende beelden
Dankwoord 96
89
71
Inleiding 9 Thema 1. Mijn kindertijd 11 Mijn naam 11 School en opvoeding 13 Speelgoed en spelletjes Kinderrijmpjes en gedichten 24 Snoepen 27 Verzamelrages 29 Thema 2. Verliefd, verloofd, getrouwd, kinderen 33 Verliefd 33 Verloofd 35 Getrouwd 36 Een baby op komst! 39 Thema 3. In en rond het huis 45 Het huis 45 Het huishouden 46 Persoonlijke verzorging en kledij 48 Thema . Moeders keuken 53 De maaltijden 53 Hoofdgerechten van vroeger en nu 54 Desserten 59 IngrediĂŤnten 61 De keuken 65 Thema 5. Beroep en vrije tijd 71 Beroepen 71 Vrije tijd en verenigingsleven 74 Op uitstap! 79 Thema 6. Mijn dorp of stad 83 Mijn dorp en stad 83 Dialecten 84 Geld 87 Vervoer 88 Het platteland 90 De stad 92 Thema 7. Radio en televisie 95 De radio 95 Televisie 99 Thema 8. Belangrijke gebeurtenissen 103 1958: EXPO 58 103 Boudewijn wordt koning 105 Wielerhelden 106 De emancipatie van de vrouw 108 Vragenronde 110 Thema 9. Geloof en feesten 115 De beleving van het katholieke geloof 115 Kerkelijke feesten 123 Kermis en processies 127
Mijn stamboom 6 Thema 1. Gezin van herkomst 10 Thema 2. Mijn kindertijd 17 Thema 3. Mijn huis, mijn straat, mijn dorp/stad 22 Thema 4. Vriendschap en liefde 28 Thema 5. Mijn kinderen 34 Thema 6. Mijn leven in een notendop 40