ADABELEN EÐÝTÝM-KÜLTÜR-SANAT-AKTÜALÝTE
ÝÇÝNDEKÝLER Der. Ýsmail Tuna Prof. Dr. Cahit Kavcar Ahmet Cengiz Pro. Dr. T.Ayhan Çýkýn Prof. Dr. Kemal Kocabaþ Av. Hüseyin Özbek Prof. Dr. Kemal Arý Mehmet Genç M.Cevat Turan Prof. Dr. Razaman Demir Emin Ugunlu Bekir Özgen Prof. Dr. Osman Gökçe Nurettin Özkan Etem Oruç Ali Kaya Sabri Kuþkonmaz Birol Temelkuran Faik AY Tahsim Þimþek Ahmet M. Egemen Hüseyin Uysal Hüseyin Yaþar Tan Doðan Cuma Esentürk Salih Gözek Mustafa Sütçüoðlu Mehmet Halil Arýk Grimm Kardeþler(çev.Ülkü Tamer) Zekeriya Yavuz Ýsmail Tuna Mustafa Yeþilova Yýlmaz Bozkurt T.Ayhan Çýkýn Çetin Tarý Tuðba Karademir Ümit Bademkýran Gülcan Korkmaz Azmi Ermiþ Muarrem Karataþ Kemal Girgin Þadiye Dönümcü Ayþe Yýlmaz Muammer Özler Bahtiyar Takkalý Hamza Kaplan Osman Öge Cüneyt Arýkan Haberler
Günümüde Kullandýðýmýz Aylarýn Adlarý Nereden Geliyor ? ...................................2 Verimli Türkçe ve Edebiyat Öðretimi........................................................................4 Her Ömür Kendi Ömrünü Biçer ...............................................................................7 Þiir ve Bilimin Yol Arkadaþlýðý ..................................................................................8 Cumhuriyetin Kültür Merkezleri:Halkevleri .............................................................9 , Günedoðu yu Bütünleþtirirken Türkiye yi Ayrýþtýrmak ...........................................11 ,, ,, Muhteris ve Sýðýntý ..............................................................................................12 , Kahve Yemen den Gelmez .....................................................................................13 Kiþilerin Peþinden...................................................................................................15 Çanakkale Savaþýnda 50 Liseli Genç .....................................................................16 Ozan ile Çocuk.......................................................................................................18 Yüzü Yanlýzlýðýydý...................................................................................................19 Çok Doðdum .........................................................................................................21 Koþ .........................................................................................................................21 Ruhlarla Söyleþi .....................................................................................................22 Biz Çocukken Daha Güzeldi Dünya........................................................................23 Sivil Toplum Cemaat ve Ýktidar ..............................................................................25 Nerde O Kadýn .......................................................................................................26 Haddini Bilmek ......................................................................................................27 Gezi Þiirleri ............................................................................................................28 Hukukun Üstünlüðü...............................................................................................29 Ölüm Ceza Olamaz ................................................................................................31 24 Kasým ................................................................................................................32 Eðitim ve Öðretim Üzerine Bir Deneme .................................................................33 Yolcu ......................................................................................................................34 Islýðýmda Çentik .....................................................................................................35 Öðretmen ..............................................................................................................35 Arýzalý Siyaset ve Demokratik Sendrom .................................................................36 Yoksul Köylü ..........................................................................................................37 Kutsal Sýðýnak ........................................................................................................38 Balýkçý ya Merhaba ................................................................................................41 Halikarnas Balýkçýsý................................................................................................44 Halikarnas Balýkçýsý................................................................................................45 Balýkçýdan Bir Aný ..................................................................................................47 Yelkovan ................................................................................................................48 Son Mektup............................................................................................................50 Gölgeler Aðlamaz...................................................................................................52 Dokuz Buçuk..........................................................................................................52 Kafadan Çatlaktýr....................................................................................................53 ,, ,, Çekirge Mamýrý.....................................................................................................55 Tüh.........................................................................................................................57 ,, ,, 975 Evrim.............................................................................................................58 Olmalý....................................................................................................................63 Kubilay ýn Anýtýnda.................................................................................................64 Þey Diyenleriz.........................................................................................................65 Buðulu Camlar........................................................................................................65 Batý Trakya Gezisi...................................................................................................66 Anýlarým II...............................................................................................................68 ................................................................................................................................69
Onlarýn elinde kitap, bizimkilerin elinde telefon… Neden mi? HEMEN PEÞÝN yanýt verelim: -Bizim elimize telefon verebilmek için okuyorlar iþte… -1-
ADABELEN EÐÝTÝM-KÜLTÜR-SANAT-AKTÜALÝTE
Tüm okuyucularýmýzýn ve yurttaþlarýmýzýn yeni yýllarýnýn aydýnlýk ve mutluluk içinde geçmesini yürekten diliyoruz. (Adabelen)
Biliyor musunuz? GÜNÜMÜZDE KULLANDIÐIMIZ AYLARIN ADLARI NEREDEN GELÝYOR? (Melih Cevdet Anday, zaman diye bir þeyin olmadýðýný savunurdu. Bir bakýma doðru olabilir. Ancak yaþamýmýzý kolaylaþtýrmada, gündelik yaþamýn düzenlenmesinde … dakika, saat, gün ve ay kavramlarý çok önemli. Yeni bir yýla baþlarken ay adlarýnýn kaynaðýný bilmek yararlý olur, diye düþündük.) - Ýsmail Tuna-Adabelen
-2-
ADABELEN EÐÝTÝM-KÜLTÜR-SANAT-AKTÜALÝTE
Derleyen: Ýsmail Tuna
-3-
ADABELEN EÐÝTÝM-KÜLTÜR-SANAT-AKTÜALÝTE
Verimli Türkçe ve Edebiyat Öðretimi Prof. Dr. Cahit KAVCAR
-4-
ADABELEN EÐÝTÝM-KÜLTÜR-SANAT-AKTÜALÝTE
-5-
ADABELEN EÐÝTÝM-KÜLTÜR-SANAT-AKTÜALÝTE
-6-
ADABELEN EÐÝTÝM-KÜLTÜR-SANAT-AKTÜALÝTE
her ömür kendi ömrünü biçer Ahmet CENGÝZ
Bir dostluðun fotoðrafý desek, yanlýþ olmaz her halde...
-7-
Þiire Bir Bakýþ
ADABELEN EÐÝTÝM-KÜLTÜR-SANAT-AKTÜALÝTE
Þiir ve Bilimin Yol Arkadaþlýðý Prof. Dr. T. Ayhan ÇIKIN t.ayhan46@gmail.com
-8-
ADABELEN EÐÝTÝM-KÜLTÜR-SANAT-AKTÜALÝTE
Cumhuriyetin Kültür Merkezleri Halkevleri Prof. Dr. Kemal KOCABAÞ kemal.kocabas@deu.edu.tr
-9-
ADABELEN EÐÝTÝM-KÜLTÜR-SANAT-AKTÜALÝTE
-10-
ADABELEN EÐÝTÝM-KÜLTÜR-SANAT-AKTÜALÝTE
Bir görüþ TERS ORANTILI DENKLEM
, Güneydoðu yu Bütünleþtirirken , Türkiye yi Ayrýþtýrmak AV. Hüseyin ÖZBEK ozbekhusyin2003@yahoo.com
-11-
ADABELEN EÐÝTÝM-KÜLTÜR-SANAT-AKTÜALÝTE
,, ,, ,, ,, Muhteris ve Sýðýntý Prof. Dr. Kemal ARI DEÜ Atatürk Ýlkeleri ve Ýnkýlap Tarihi Enstitüsü Öðretim Üyesi
-12-
ADABELEN EÐÝTÝM-KÜLTÜR-SANAT-AKTÜALÝTE
, Kahve Yemen den Gelmez!.. Mehmet GENÇ “Kahve Yemen'den gelir Bülbül çemenden gelir Ak topuk, beyaz gerdan ,, Her gün seyrandan gelir.
mrgenc09@hotmail.com
Türküler böyle söyleyedursun,“Kahve Yemen’den mi gelir?” gibi, aykýrý soru sorarak ezber bozmaya çalýþmanýn pek faydasý olacaðý inancýnda deðilim; bilirim dile, belleðe yerleþeni söküp atmanýn mümkün olmadýðýný. Ýsterseniz ayný soruyu amuda kaldýrýp “Doðru bildiðimiz yanlýþlar olabilir mi?” biçiminde sormanýn da anlamý olmaz. Ama yazarlarýn ve öðretmenlerin ilk görevi düþünmek ve düþünmeyi öðretmektir, deyip umut avcýlýðýna çýkmak gerek. Unutmayýn, dilimize yerleþen, o denli yalan yanlýþ söylem ve bilgiler var ki, say say bitmez. Alýn size doðru bildiðimiz yanlýþlardan bir iki örnek: Lafý uzatmadan Kahve Yemen’den gelir türküsünün söylencesi hakkýnda da bir iki söz edelim: Bilirsiniz, türküler Anadolu insanýnýn çaresizliðinin bir ürünüdür. Bu türkünün söylencesi Urfa aþiretlerine dayanýyor. Bir delikanlý kahvede çýrak olarak çalýþmaktadýr. Kahve servisi yaparken dizesini sýkça yineler. Çýrak, kahve servisi yaparken bu dizeyi her gün zenginleþtirir. Buraya kadar iyi güzel de bu delikanlý mesleði itibariyle çok þanssýzdýr, çünkü o günlerde Urfa’da kahveci yamaðýna, kuþçulara ve hamamda çalýþan delikanlýlara kýz vermezlermiþ. Bizim delikanlý þanssýz olduðu kadar umutsuz bir âþýktýr. Hem kýzýn aþký, hem fakirliðin verdiði isyanla delikanlýnýn içi dýþýna savruldukça türküde geçen dizelerin ardý gelir ve bu türkü çýkar ortaya. Sözcük olarak kahve: Kahve sözcüðünün, köken olarak incelendiðinde, Arapça qahwa sözcüðünden dilimize geçtiði anlaþýlýyor. Türküde geçen qahwa ve Yemen iki anahtar sözcüðü bir tarafa býrakýp asýl can alýcý soruyu soralým: “Kahveyi ilk keþfeden kimdir?” Olayý hangi yönden araþtýrmaya kalkarsanýz kalkýn, bulgularýn sizi iki farklý teze götürdüðünü göreceksiniz. Bunlardan biri; Ahmet Efendi’nin, John McHugo, 'A Concise History of The Arabs' adlý esere dayalý bir tezidir. Bu teze göre kahveyi 1258 yýlýnda Arabistanlý Þazeli derviþler bulmuþlardýr. Derviþ
ocaðýndan kovulan bir derviþ ýssýz bir yere sürülmüþ, açlýktan ölmemek için ne bulduysa yerken, kahveyi keþfetmiþtir. Bu derviþin, durmadan kaþýnmak gibi bir saðlýk sorunu vardýr. Kahve tohumlarýyla beslenmek zorunda kaldýðýnda kaþýntýsýnýn geçtiðini fark eder. “Kahve, her derde deva” diyerek kendince mýrýldanýr. Ýkinci tez: 17. yüzyýlda Sorborne’de Ýlahiyat Profesörü olan Antonius Nairone tarafýndan derlenen tezdir. Buna göre, kahvenin keþfi 850 yýlýnda Yemen’de yaþayan “Kaldi” adlý bir keçi çobanýn sürüsündeki bir keçiye aittir. Ýki tez arasýnda yer, özneler ve özellikle 400 yýllýk zaman farký olduðunun ayrýmýndasýnýzdýr. Üçüncü tez olmadýðýna göre, bunlardan biri doðru, diðeri yanlýþtýr; ama hangisi? * Ýzmir-Karþýyaka’da bir sahaftayým. Ýçeriye elindeki çantada satýlýk kitap olduðunu sonradan anladýðým bir delikanlý girdi ve dedesinden 1930-40 yýllarýndan kalan Yedigün ansiklopedilerini satmak istediðini söyledi. Bu delikanlýya baþtan aþaðý öfkeyle baktým. Sonra ansiklopedilerin birini incelemeye baþladým. Tesadüfen açtýðým sayfadaki bir yazý dikkatimi çekti, okumaya baþladým. Yazý ilginçti. Nasýlsa pazarlýðýn canlý tanýðýydým. Delikanlý çýkar çýkmaz sahafa çok az bir kar vererek baktýðým sayýyý satýn aldým. Ýncelediðimde yukarýdaki sorunun gerçek yanýtýný buldum. (Yedigün Dergisi, 1937, N: 236, cilt:10, Sayý:15,sayfa:10-11) Kahvenin gerçek kâþifi derviþler deðil, bir keçi: Bu tezlerden ikincisi doðruydu, olayýn geliþimi þöyle: “Kaldi” adýndaki bir çoban gütmekte olduðu keçilerden birinin, o ana kadar bilinmeyen bir bitkinin tohumlarýný büyük bir iþtahla yediðini görünce, tedirgin olur. Ya ölürse? Çobanýn uykularý kaçar, üstelik keçinin gözleri kýpkýrmýzýdýr.
-13-
ADABELEN EÐÝTÝM-KÜLTÜR-SANAT-AKTÜALÝTE
-14-
ADABELEN EÐÝTÝM-KÜLTÜR-SANAT-AKTÜALÝTE
KÝÞÝLERÝN PEÞÝNDEN Cevat TURAN cevatturan1@gmail.com
Kiþilerin peþinden koþmayasýn Olay seline dalýp, taþmayasýn Dinle, düþün, öyle üret fikrini Yozlar kayalýðýna çarpmayasýn… Bek bas yere, sakin ol, kaymayasýn Sevgi ateþinde piþ, çið kalmayasýn Aydýnlýkta yürü sen, adam gibi Sakýn ha, karanlýkta uçmayasýn… Kuru topraða, tohum ekmeyesin Yoz otu, ürün diye biçmeyesin Mertlik meydanýnda nara atýp da Namertler cephesine geçmeyesin…
-15-
ADABELEN EÐÝTÝM-KÜLTÜR-SANAT-AKTÜALÝTE
Çanakkale Savaþýnda 50 Liseli Genç Prof. Dr. Ramazan DEMÝR rdemir@akdeniz.edu.tr.
-16-
ADABELEN EÐÝTÝM-KÜLTÜR-SANAT-AKTÜALÝTE
-17-
ADABELEN EÐÝTÝM-KÜLTÜR-SANAT-AKTÜALÝTE
Ozan ile Çocuk Emin UGUNLU emin.ugunlu@gmail.com
‘'Biz eskiden Þarabý þarkýlara koyar Ýçerdik.'' Diyordu ozan
Utanmayan yýldýzlar da var mýdýr?'' Diye soruyordu çocuk Yýldýzlarýn sonrasýna Akýyordu ozan
''Þarabýn rengi daha mý güzel görünürdü Þarkýlarda Þarabýn süzülüþü dökülmez miydi Þarkýlardan?'' Diye soruyordu çocuk
''Adamýn karanlýðýndan korktu Karanlýk.'' Diyordu ozan
Keyfinin orta yerinden Gülüyordu ozan
Nefesinin iç geçiren eline tutundu çocuk Çocuðun ýþýðýnda can verdi Zaman
''Yalnýz aðaçlar Yalnýz insanlardan Daha hüzünlüdür.'' Diyordu ozan ''Dallarýnýn þarkýlarýyla konuþursa aðaç Kurtulamaz mý yalnýzlýðýndan?'' Diye soruyordu çocuk Gülümsemesinin iç denizlerinde Yüzüyordu ozan ''Her dinlediðimde onun sesindeki rengi Gözlerim yaðmurlanýr.'' Diyordu ozan ''Senin gözlerin bulutlarýn içinde mi Yoksa bulutlar mý gözlerinin içinde?'' Diye soruyordu çocuk Bulutlarýn hüznündeki dalgýnlýða Dalýyordu ozan ''Yýldýzlarýn utancý titriyordu Adamýn gözlerinde.'' Diyordu ozan ''Utanmayan insanlar gibi -18-
ADABELEN EÐÝTÝM-KÜLTÜR-SANAT-AKTÜALÝTE
Öykü
Yüzü Yalnýzlýðýydý Bekir ÖZGEN bekirozgen@hotmail.com
-19-
ADABELEN EÐÝTÝM-KÜLTÜR-SANAT-AKTÜALÝTE
kadar yüce Osman'ýmýz var!” dedi. Hep birlikte arý sudan abdest aldýlar, ak alýnlarýný yere verdiler, rekât rekât namaz kýldýlar. “Allah, Osman'ýn yokluðunu göstermesin,” diye yakardýlar. Ama gelin görün ki, zalimler zulme alýþmýþlardý bir kez. Kolay olacaða benzemiyordu alýþtýklarýndan geri durmalarý... Bunu duyan kan emiciler derneþtiler, toplaþtýlar. “Görür o gününü!” diye öfke kustular Osman’a. “Eninde sonunda bir eþkýya parçasý deðil mi?” diye küçümsediler. “Kim oluyormuþ da o bizim gibi hatýrlý, gönüllü kiþilere musallat olacak, posta koyacakmýþ! Bu memleket sahipsiz deðil ya. Jandarmasý var, polisi var, bekçisi var. Memleketin asayiþi baldýrý çýplak bir eþkýya parçasýna mý kaldý?” diye böbürlendiler. Tez elden Ankara'ya haber uçurdular. Osman'a güvenip bel baðlayanlara çekincesizce daha aðýr baský kurdular. Hatta gözdaðý olsun diye, birkaçýný da eþek sudan gelene kadar dövdürdüler. Olan biteni duyan Osman durduðu yerde duramaz oldu. Ýçinde kabaran öfke, daða taþa sýðmýyor, gazabýnýn üstünü örtemiyordu. “Vay bunu yapanlar siz misiniz?” deyip daðdan aþaðý mahmuzladý atýný. Doðru, Baðlý'ya sürdü. Çala kamçý gelip zalimlerin en azýlýsýnýn evinin önünde durdu. Atýný þaha kaldýrdý. Bir iki el havaya kurþun saldý. “Ey, Yarýmaða denen avradý güzel! Burasý senin gibi kaný bozuklarýn obasý mý ki, el âlemi ‘Deh!’ deyip yürüteceðinizi, ‘Çüþ!’ deyip durduracaðýnýzý sanýyorsunuz? Týpýþ týpýþ dýþarý çýkmazsan, seni de, evini de ateþe verip baþýna yýkacaðým!” diye baðýrdý. Çok geçmedi; Yarýmaða, dýþarý çýktý. Selamýn en saygýlýsýný verip Osman'ýn eline sarýldý. “Aða'm! Ver elini öpeyim. Yaptýklarýma itler gibi piþmaným. Ben ettim, sen etme,” dedi. Aman diledi dilemesine de, Osman, burnundan soluyor, yumuþayacak gibi görünmüyordu. Onu alýp bucak meydanýna çýkardý. Ellerini arkasýndan baðladý. Kýl sicimi boynuna geçirdi. Kendi, atýnýn sýrtýnda; öteki, yayan yapýldak, cami meydanýnda dört döndüler. Onlarý seyredenlerin çevresinde dolandýkça dolandýlar. Yarýmaða yalvardýkça, Osman, onun al yüzünü kara yere tepti. Af diledikçe, aðzýndan burnundan kan þorlattý. Milletin gözünün önünde bir kez deðil, on kez tövbe ettirdi. Oraya toplanan yüzlerdeki keyfe diyecek yoktu. Yarýmaða, güçten takatten düþünce de, “Bu yapýlan kýrk namerde ders olsun!” deyip azat etti onu. “Vooo!” dedi oradaki yaþlý kadýnlardan biri þaþkýnlýkla. “Bu ensiz boysuz adam mýymýþ Osman
dedikleri? Hani o daðý taþý deviren, bir atýþta gökteki kartalý yere indiren, bu muymuþ?” Osman atlamýþ atýna tam sürüp gitmek üzereydi ki, dört bir yana bir sel bulutu gibi inen kalabalýðýn arasýndan kaba bir ses duyuldu. “Sak durun. Baðlý'yý kasaturalý, tüfekli jandarmalar bastý! Dört bir yan tutuldu.” Bir duraksama aðdý ortalýða þaþkýnlýða ikiz kardeþ. Yoðun sessizliði sineklerin výzýltýsý devralýrken gözlerdeki arayýþ çoðaldý. Herkes yardýmcý bir umut ararcasýna birbirine baktý. Sonra Osman’ýn durgun bakýþlarýný arkalarýna alýp köþe bucak daðýlýverdiler. Kimsecikler kalmadý ölüme ayarlý o meydanda. Yüzü kýrmýzýya kesse de istifini bozmadý Osman. Erden de er gibi dik durdu. Atý, iki ön ayaðýný havaya dikti, üç dört kez, ‘Gidelim artýk,’ dercesine kiþnedi. Yelesinin okþanýp tapýþlandýðýný görünce o da sakinleþir gibi oldu. Ardýndan iki manga erle bir baþçavuþ çýktý ortaya. Tüfeklerini Osman’a doðrulttular. “Kuþatýldýn Osman. Teslim ol! Zararýmýz cana olmasýn,” diyen bir ses yükseldi. Osman bir onlara baktý, bir de kendisini ortada býrakýp izlerini yok edenlere!.. Gözleri doldu geldi. Atýnýn eðeri üzerinde dikelmiþ, “Ben buraya baþýma neler geleceðini bilerek geldim. Askere kurþun sýkmam.Osmanlýðýma yakýþmaz bu,” diyordu ki, boþalmýþ olan meydana gelip dikilen Yarýmaða oldu. “Gördün, anladýn mý Osman!” diye horozlandý. “Hükümetin hükmü neymiþ?..” “Gördüm,” dercesine hançer gibi bir bakýþ fýrlattý Osman. “Bakýyorum dilinin mührü tez çözüldü sýðýrýn sýçtýðý utanmaz herif! Bilir misin ki, ben sizin gibiler yüzünden daða çýkmýþtým. Þimdi de yine sizin için indim geldim oradan,” dedi. Cebinden tabancasýný çýkardý. Kurþunun ikisini Yarýmaða’nýnkine, ikisini de kendi kafasýna sýktý. Atýnýn sýrtýndan yere düþtüðünde al kanlý yüzü yalnýzlýðý olmuþtu. “Vooo!” dedi o yanýk yüzlü güngörmüþ kadýn. “Huyuna suyuna kurban olurum senin, Osman. Biz bilmez miyiz günahýn kümesi sende deðildir! Lakin…” deyip sustu. Caný daralmýþtý. O günün gecesinde, gökteki ayýn yüzü buruþtu; arkasýna sývýþtý bulutlarýn. Yüz olmaktan çýkan ne kadar yüz varsa karanlýða karýþtý. Yürekler kamaþmaya dururken utanç benzeri bir yeldi esmeye baþlayan.
-20-
ADABELEN EÐÝTÝM-KÜLTÜR-SANAT-AKTÜALÝTE
Osman GÖKÇE osman.gokce@ege.edu.tr
nurettinozkan35@hotmail.com
güneºe doðru yürüdüðünde kýzýla boyanýrsa masmavi gökyüzü baºlarsa yüreðinde bir ezgi dünyanýn tüm çiçeklerinden sana bir koku geliyorsa onu gördüðün an iºte aºk odur durma yürü ona tanýma hiç bir engel hiç bir fýrtýna duraklatmasýn seni koººººº sarýl sevdana…
Desen: N. Özkan
-21 -
ADABELEN EÐÝTÝM-KÜLTÜR-SANAT-AKTÜALÝTE
Düþte
Ruhlarla Söyleþi Etem ORUÇ orucetem@hotmail.com
-22-
ADABELEN ,, ,, 4-5 Aralýk Dünya Ýklim Zirvesi çeþitli ülkelerdeki etkinliklerle tartýþýldý...
EÐÝTÝM-KÜLTÜR-SANAT-AKTÜALÝTE
Biz Çocukken Daha Güzeldi Dünya!.. Ali KAYA alikayadikili@yahoo.com.tr
odun yakar; külünü de arka bahçeye atardýk topraðý gevþetsin; kaba tutsun diye. Bacalardan çýkan isler, dumanlar pek zarar vermezdi nefesi daralanlara. Biz büyüdük, kirlendi dünya. Soluyamaz oldu çiçeklerle aðaçlar! * Biz çocukken, hormon neyin bilmezdik pek... Her Biz çocukken, daha güzel ve temizdi dünya. meyvenin kendine has kokusu, tadý; belli bir boyu, Daðlarýn örtüsü daha koyu yeþil, denizler gök mavisi, boyutu vardý. Þimdi ne o kokudan, ne de kendine özel göllerimiz yeþille mavi arasý camgöbeðiydi. tadýndan eser kaldý. Topraða verilen kimyasallardan Biz büyüdük, bozuldu dünya... Her yaz yanan bir acayip þiþti meyveler. Bilgisiz ve bilinçsizlik binlerce hektarlýk ormanlarýmýz deðil sadece, yüzünden, topraðýn dengesi bozuldu. Binlerce yýldýr akciðerlerimizdi! Ulusal varlýðýmýzdý asýl yanan. Her yaz ekilip dikilen toprak da þaþtý bu iþe! Yanmýþ hayvan bitiminde birer yangýn yeri þimdi o güzel daðlarýmýz. gübresinden baþkasýný bilmezdik oysa biz eskiden. Kalanlar da HES’lere kurban ne yazýk ki… Denizler Kükürt ve göztaþýyla karýþmýþ kireçti ilaçlarýmýz. kahve telvesi, göllerimiz sivrisineklere mekân olmuþ… Biz büyüdük, meyveler bizden önce büyüdüler Biz çocukken, balýklar oynaþýrdý o tatlý-tuzlu serin hormon desteðiyle… Hiç birinde o eski doðal tat sularýmýzda. Aðaçlar daha gür, daha koyu yeþil, daha kalmadý. Týpký aðzýmýz gibi tadý kaçtý meyvelerle da keyifliydiler. Binlerce kuþ þarkýlar söylerdi dallarýn sebzelerin… arasýnda. Mavi boþlukta taklalar atarak birbirleriyle Eczane sayýsýný geçti ilaç ve kimyevi gübre cilveleþirken, birinin kanadý bile deðmezdi öbürüne. bayilikleri. Havaya her yýl on binlerce ton zehirli ilaç, Biz büyüdük, savaþ uçaklarý aldý kuþlarýn yerini ve ölüm topraða yüz binlerce ton kimyasal gübre attýk. kustu çocuklarýn üstüne!.. “ÞEKER BÝLE YÝYEMEZ Ekolojik dengeler altüst oldu, ömrümüzü kendi OLDU ÇOCUKLAR!..” ellerimizle törpüledik. Dünyayý yaþlandýrdýk, Biz çocukken, fabrika neyin yoktu ki pek; atýklarý kendimizden önce! olsun...“Sümer”le,“Þeker”inkileri bilirdik sadece, Biz çocukken; her meyvenin bir mevsimi vardý. bacasýndan dumanlar tüttüren. Fabrikalar kurduk da Domatesi, biberi, patlýcaný, fasulyeyi yaza; kavunu, arýtma tesisleriyle filtreleri unuttuk. Ya da daha çok karpuzu güze; elmayý armudu, ayvayý kýþa doðru para kazanmak uðruna iþimize öyle geldiði için, iþin yerdik eskiden. vahametini görmezden, bilmezden geldik ve Meyveler daha olgun, daha dolgundu biz anlayamadýk asýl gerçeði… çocukken. Biz büyüdükçe, onlarýn da tadý kaçtý Yöre halký, oy istemeye gelen politikacýlara"Bizim kendimiz ve dünyamýz gibi... memlekete de bir fabrika!" diye yalvarýrdý eskiden. Biz çocukken bir kara tren bilirdik kömür yiyen, Þimdilerdeyse,"Al götür kardeþim, biz fabrika neyin adýna türküler yakýlan!.. Yalnýz onlardan çýkardý isler istemiyoruz! Bizden uzak olun da nereye kurarsanýz dumanlar. Araba falan da bilmezdik, marka marka... kurun o pisliðinizi!” diyorlar. Gürültüyle kafalarýmýz, eksoz dumanýyla ciðerlerimiz Biz büyüdük, denizlerle birlikte gökyüzü de kirlenmezdi. Biz büyüdük, kirlendi dünya. kirlendi. Toprak yaþlandý ve çoraklaþtý. Yok Sinir, stres, solunum zorluðu, kalp yetmezliði ettiðimiz aðaçlar bir araya gelemediler ki orman hep sonradan çýktýlar. Yaþlýlar veremden, ince olabilsinler! hastalýktan; çocuklar sýtmadan giderdi ancak. * Kanser, kanserojen, siyanür, miyanür de Çöp bile çýkmazdý evlerden biz çocukken. Elmayý, bilinmezdi biz çocukken!.. Biz büyüdük, týpký armudu, salatalýðý ýsýrarak kabuðuyla yerdik. Sobalarda saðlýðýmýz gibi bozuldu dünya. Her þeyin sahtesi sonradan oldu. Büyüdü, geliþti.. Açlýðý, yokluðu, yoksulluðu, hele hele yolsuzluðu, iþsizliði, pahalýlýðý, enflasyonu, devülasyonu biz sonradan öðrendik. Biz çocukken bilmezdik böyle þeyler ve BÝZ DAHA MUTLUYDUK ÇOCUKKEN!..
-23-
ADABELEN EÐÝTÝM-KÜLTÜR-SANAT-AKTÜALÝTE
Biz çocukken, analarýmýz bizi ve giyeceklerimizi küllü suyla yýkardý hep. Ev yapýmý zeytinyaðý sabunu her derdin ilacýydý eskiden. Çivit, soda, arapsabunu bile lükstü o yýllarda. Marka marka deterjaný, yumuþatýcýsý, kireç sökücüsü, þampuaný biz sonradan öðrendik. Biz büyüdük deterjanla kirlendi dünya... Biz çocukken; derelerin büðetlerinde çimerdik. Yüzmeyi de bata çýka oralarda öðrenmiþtik. Avuçla sularýndan içtiðimiz o çaylar, dereler kokuyor þimdi… Oltasýna taktýðýmýz solucanlý, uzun sýrýklarla alabalýk avlardýk yaðmur sonrasý bulanýk Oltasýna taktýðýmýz solucanlý, uzun sýrýklarla alabalýk avlardýk yaðmur sonrasý bulanýk sularda. Ýçleri daha pembe, tadý kendi doðallýðýndaydý, yemeye doyamazdýk. Deterjanlý atýklarla bitirdik onlarý da. Þimdi havuzlarda, göletlerde yetiþtirmeye çalýþýyoruz o balýklarý. Ne içleri pembe, ne üstleri ala þimdiki o beslemelerin. Biz büyüdük, balýklarýn bile bozuldu tadý!.. Biz çocukken daha doðal beslenirdik. Tereyaðý, süt, ayran, yoðurt, yumurta, peynir, çökelek en doðal haliyle alýrlardý sofralarýmýzdaki yerini. Tavuklar bile gýdaklayarak yumurtlar, yedi mahalle duyardý bu müjdeli seslerini. Bizler daha büyümeden kesildi onlarýn da sesi. Tavuklar bile neden sessizce yumurtlar oldular, neden kimselere haber bile vermeden yumurtlar oldu tavuklar, bilemedik… Kimileri daha çok kazansýn diye bir hastalýk uydurduk. Çuvallara doldurarak hiç acýmadan boðazladýk o güzelim köy tavuklarýný. Türkülerde kaldý sadece “çil horoz”un adý. Kocasýz býraktýk tavuklarýmýzý. Avlularda horozlanan kýzýl ibikliler masal oldu artýk günümüzde. Sofralarýmýzýn o doðal tadýný kendi ellerimizle yok ettik. Ne yumurtadan, ne de kendinden tat alýr olduk beyaz etin. Saðlýðýmýzla oynadýk birilerinin keyfi için… * Margarinler, konserveler, hormonlu yiyecekler mutfaklarýn istenmeyen iþgalcileri oldular. Köylerde
üretim durdu. Kimse ekip dikmiyor topraðýný. Köylünün soðaný, sarýmsaðý, pýrasayý, patatesi pazardan; ekmeði, yumurtayý, yaðý, unu bile bakkaldan almalarý hiç de hayra alamet deðil. Siz ne diyorsunuz bu emperyalist düzene beyler? Biz çocukken her ev kendi ekmeðini kendisi yapardý. Bazlamaydý, yufkaydý ekmeklerimiz. Ateþte meþe odunu, üstünde saç… Yufkaya sinmiþ o mis gibi is kokusu bile ne de hoþ gelirdi burnumuza. Ekmekler de bozuldu biz büyüyeli. Bir acayip kabarýk, þiþirilmiþ þu bizim bakkalýn ekmekleri... Biz büyüdükçe sadakaya alýþtýk, ya da alýþtýrýldýk. Boþ býraktýk, ekmedik tarlamýzý. Tembelliði huy edindik. Kaç yýldýr dönüp bakmadýk, ihanet ettik topraðýmýza. “Nasýl ki gidemediðimiz yer bizim deðilse, ekmediðimiz toprak da bizim deðil artýk...” Öyle deðil mi? Unu, yaðý, yumurtayý bile dýþarýdan alan köylüden; söyle, hayýr gelir mi? Biz çocukken; babalarýmýz karasabanla sürerdi topraðýmýzý. Arkasýnda siyah-beyaz eþofmanlarýyla bir takým leylek… Sanki Beþiktaþ-Altay maçýna çýkmýþçasýna koþuþturur, solucan toplarlardý devrilen tezeklerin arasýndan... Suni gübre ve zehirli ilaçlarla solucanlarý bile yok ettik. Leylekler de gelmez oldular. Kim bilir, belki de yok oldular… Maç tatil edildi, bizler büyüyüp geliþirken... Renkler, stadyuma taþýndý. Kargalarla, saksaðanlar nereye gittiler hani? Biz çocukken poþet neyin bilmezdik pek. Pazar sepetlerimizle, filelerimiz vardý evlerimizde. Poþet icat oldu, naylon mezarlýðýna döndü ortalýk. Mazgallar týkandý, sular yollara vurdu, sel götürdü her yaný. Sular insanlarýn üstüne üstüne geldi, ölümler bile oldu bu yüzden... Her þeyin sahtesi, çakmasý sonradan oldu. Büyüdü, geliþti. Açlýðý, yokluðu, yoksulluðu, hele hele yolsuzluðu, iþsizliði, pahalýlýðý, enflasyonu, devalüasyonu (kur ayarlamayý) biz büyüyünce öðrendik. Biz çocukken bilmezdik böyle þeyler ve BÝZ DAHA MUTLUYDUK ÇOCUKKEN!..
-24-
ADABELEN EÐÝTÝM-KÜLTÜR-SANAT-AKTÜALÝTE
Bir bakýþ
Sivil Toplum Cemaat ve Ýktidar Sabri KUÞKONMAZ* sabrikuskonmaz@superonline.com
Ýnsanlarýn kullandýðý söylemin içinde çok þey bulunur. Özellikle iletiþim biliminde kullanýlan söylem üzerinden söylem sahiplerinin ideolojik tutumlarý, niyetleri ve bulunduklarý siyasal nokta kolaylýkla çözülür. Çok yalýn bir örnek vermek gerekirse; hak mücadelesi yapan bir grup iþçi için bir gazetede “Ýþçiler yine hayatý zehir etti” baþlýðý atmasýyla, “Ýþçiler haklarý için direniþte” baþlýðý atmasýnda yüz seksen derece fark vardýr. Bu farkýn ne olduðunu anlatmaya hiç gerek yok. Ama ülkemizde her gün gözümüzün önündeki tüm gazete baþlýklarýný bu söylem tarzý açýsýndan okuduðumuzda, aslýnda yazmadýklarý niyetler, istekler de okunur hale gelir. Bu bir yönüyle medya okuryazarlýðýnýn konusuna giriyor. Konunun bir baþka yönü de, kavramlarý bilinen içeriðinden alýp, kabul edilebilir bir içerikle sunmak. Bu konuda da son zamanlarda özellikle siyasal Ýslamcý çevrelerin bir bölümünce çokça kullanýlan dinsel içerikli cemaatlerin sivil toplum örgütü olduðu söylemi oldukça ilginç ve üzerinde durulmasý gereken bir özellik taþýyor. Cemaatler konusunda olasý bir olumsuz eleþtiri karþýsýnda yanýt çoktan hazýr; cemaatler bir sivil toplum örgütüdür. Sivil toplum örgütlerinin varlýðýndan rahatsýz olma demokratlýkla baðdaþmaz. O halde konu bir demokrasi ve demokratik kurumlarý hazmetme etmeme sorunudur. Bu yaklaþým genel olarak doðrudur. Zaten bu “genel doðru” olma halinin bir kötüye kullanýlmasý ile karþý karþýya kalýnmaktadýr kimi örneklerde. Öncelikle belirtmek gerekir ki, toptancý bir yaklaþýmla dinsel ya da din dýþý içerikli/amaçlý olsun, tüm cemaatlerin sivil toplum örgütü olmadýðý gibi bir ön yargý ile hareket etmediðimin bilinmesini isterim. Sivil toplum örgütü, iktidar odaðýnýn tam karþýsýnda, iktidar odaðýnýn tamamen dýþýnda olan yurttaþ örgütleridir. Örgüt tanýmýna girmesi için ille de dernek veya vakýf gibi, kanunlarda tanýmlý bir tüzel kiþilik olmasý da gerekmez. Zaten bu alandaki Medeni Kanun ve buna baðlý olarak Dernekler Kanunu
deðiþiklikleri ile tüzel kiþiliði olmayan platformlar bile yasa metninde kendine yer bulmuþtur. Burada aslolan, o “örgütü oluþturan” yurttaþlarýn niyetidir. Niyet derken, ana ölçüt, “baský grubu olma” ölçütüdür. Ne demektir baský grubu? Bu yasal ve anayasal bir kavramdýr. Kendi özel/özgül çalýþma ve ilgi alanlarýyla ilgili olarak siyasal iktidara kendi amaçlarý doðrultusunda baský yapan örgütlere ve yurttaþ/Ýnsan topluluklarýn baský grubu denir. Bu baský gruplarýn ortak adý da sivil tolum örgütleridir. Bu kavram ve tanýma girmesi halinde de her hangi bir dinsel cemaat de pek doðaldýr ki sivil toplum örgütüdür. Tanýmdan anlaþýlacaðý gibi, sivil toplum örgütlerin ve baský gruplarýnýn siyasal iktidar tasavvuru, tahayyülü ve amacý yoktur. Onlar sadece kendi alanlarý ile ilgili olarak siyasal iktidarý etkilemenin peþindedirler. Ýktidara gelmek deðil, en fazla biraz daha fazla hak, biraz daha fazla alan geniþletmekten söz edilebilir. Ya da yapýlmasý planlanýn yaptýrýlmamasý gibi kendi alanlarýndaki siyasal veya yönetsel iþlemlerin önüne geçmek isterler. HES direniþleri bunun en açýk örneðidir. Köyündeki derenin HES olup, hayatlarýnýn tümden bozulmasýna karþý çýkan yöre köylüsünün hiç ama hiç ülke iktidarýný ele alma planlarý yoktur. Adabelenliler Derneði de tam anlamýyla bir sivil tolum örgütü ve kendi çalýþma alaný içinde bir baský grubudur. Bu arada, sivil toplumculukla ilgili felsefi tartýþmalarý da saklý tuttuðumu belirteyim. Bu ayrý bir tartýþma. Yoksa Adabelenliler Derneði siyasal iktidarý ele almayý hedeflememektedir. Ki bana kalýrsa ülkeyi þimdiki siyasal iktidardan kat be kat daha iyi yöneteceklerine inancým da tamdýr. Bu da ayrý bir konu! Gelgelelim, cemaat derken, “Gülen cemaatine”, ya da daha fiyakalý ve oturaklý adý olan “hizmet cemaatine.” Bu cemaate baktýðýmýzda, baþka bir þey görüyoruz. Gülen cemaati, mevcut iktidarla iktidar
-25-
ADABELEN EÐÝTÝM-KÜLTÜR-SANAT-AKTÜALÝTE
Nerede O Kadýn Birol TEMELKURAN
-26-
ADABELEN EÐÝTÝM-KÜLTÜR-SANAT-AKTÜALÝTE
Haddini Bilmek! Faik AY
-27-
ADABELEN EÐÝTÝM-KÜLTÜR-SANAT-AKTÜALÝTE
Gezi Þiirleri
,, ,, GEZÝ /YORUM ÞÝÝRLE Tahsin ÞÝMÞEK tahsin.simsek@mynet.com
Sapanlý “Y Kuþaðý” çocuklarýyýz biz Þeytanýn dirgenini býrakýp kaçtýðý “Gökkuþaðý”dýr çatalýmýzýn lastiði Direniþimizde, yine güvercin avcýlarý Seninki senin olsun yad dül / bülüm “Tencere tava eski hava” Merak mý ettin kulaklýðýmdaki sesi -“Gezi” / yorum þiirle Zekâya endeksledik bu kez hedefi Biberli ötsen de demokrasi baykuþum RA’nýn kibir artýðý oðlu demem o ki Cümle âlemin sen, son fi-RA-vun’u musun Göversin de gör “Gezi”de Taksim taksim 1 Mayýs türkülerine saçýlý mizah tohumu. 12 Haziran 2013 1 EYLÜL 2013 NOTLARI I. Doðayý dinledim bugün Dem çeken hüznü, Gözlerde siyah meneviþler Bir de boyun bükmez mi “barýþ” II. Gazeteleri okudum sonra Baþlýklar ayný baþlýk Hitler amcalara ses ver “Ordulara ekmek gerek” Açlýðý bastýrýr herhal Sen, biraz daha sakýz çiðne
çocuðum III. Ve kulak verip sokaðý dinledim Sen de öðren be çocuðum Dandik deðil “Danzig” Gaza gelip gaz aldýrma aman “Biber”den sonra “Portakal”ý da var bunun “Sarin”i de IV. Ey umut Þu insan zincirine koþ Ki zeybeði unutmuþ halay deðil o Sen de #Direnþiir Eylül 2013 SANKÝ Saya saya çýktýk basamaklarý 68… 71… 80… ve Gezi hep erken kanadý cansuyumuz gülde barut kokusu acýlara kanmadan… “Böyle geçti bir ömür” gibi alýþýlmýþ bir dize midir ah kýraðý düþerken güneþe, yaþam Yakamozda meltem yarasý olsa ne olurdu sanki
Siz Ne Dersiniz?
-28-
ADABELEN EÐÝTÝM-KÜLTÜR-SANAT-AKTÜALÝTE
Hukukun Üstünlüðü Ahmet M.EGEMEN ahmetmegemen@hotmail.com
-29-
ADABELEN EÐÝTÝM-KÜLTÜR-SANAT-AKTÜALÝTE
“Bu görüþe göre; devletin ortaya çýkmasýyla, bireylerin güç kullanarak anlaþmazlýklarýný çözmeleri yasaklanmýþ, o zaman devletin anlaþmazlýklarýn çözümü için baþka bir seçenek göstermesi gerekmiþ ve yargý bu gereksinmeden doðmuþtur. Yargýnýn temel görevi, özel kiþiler ya da devlet ile özel kiþiler arasýndaki anlaþmazlýklarýn hukuka uygun olarak çözülmesidir. Yargýnýn bu hakemlik görevini yerine getirebilmesi için baðýmsýz ve tarafsýz olmasý gereklidir…” “Günümüz demokrasilerinin vazgeçilmez tek koþulu çaðdaþ hukuk devleti niteliðine sahip olmaktýr. Bunu saðlayacak olan ise yargýsal denetimdir. Anayasal denetim, yürütme ve yasamanýn yetkilerini hukukun çizdiði sýnýrlar içinde kullanmalarýný ve keyfi davranmalarýnýn önlenmesini saðlar. Çaðdaþ toplumlarda tüm yaþamsal konular hukuk düzenine yansýr. Çünkü hukuk, insanlarýn bir arada yaþama zorunluluðunun doðal sonuçlarýndan biridir.” Bu görüþler doðrultusunda ülkemizdeki ve dünyadaki hukuksuzluklarýn ortadan kalkmasý ve hukukun üstünlüðünün egemen kýlýnmasý en büyük dileðimizdir. -30-
ADABELEN EÐÝTÝM-KÜLTÜR-SANAT-AKTÜALÝTE
Bir Yargýlama(?) “HAKÝM NE YAPSIN!..” Küçük kasabanýn birindeki caminin tam karþýsýnda arazisi olan adam, bir gece kulübü inþa etmeye baþlamýþ. Ýmam ve cemaat buna þiddetle itiraz etmiþler. Ancak mal sahibinin kendi arazisi üzerine istediði türde iþyeri açmasýna da yasal olarak karþý çýkamamýþlar. Tüm cemaatin yapabildiði tek þey, imamýn öncülüðünde bu gece kulübü için, her gün beddua etmekten öteye geçememiþ. Ýnþaat ilerlemiþ ve açýlýþýna birkaç gün kala, her nasýlsa, þiddetli bir yýldýrým düþmesi sonucu gece kulübü yerle bir olmuþ. Caminin cemaati olaydan duyduklarý büyük memnuniyeti saklamaya gerek görmemiþ. Gece kulübü sahibi adam cami imamýnýn ve cemaatin doðrudan ya da dolaylý olarak gece kulübünün yýkýmýndan sorumlu olduklarý gerekçesiyle imama ve cemaate karþý tazminat davasý açmýþ. Cami imamý ve cemaat, savcýlýða verdikleri savunmalarýnda bu konuda herhangi bir þekilde sorumlu tutulmalarýna þiddetle itiraz etmiþler. Bu olayýn kendi dualarýndan dolayý meydana gelmiþ olabileceði iddiasýný da kabul etmemiþler. Gerekli tüm belgeler tamamlanýp mahkeme günü geldiðinde, hâkim dosyayý dikkatle incelemiþ ve taraflara dönüp: “Bu konuda nasýl bir karar verebileceðimi bilmiyorum.” demiþ. “Ancak dosyadaki tutanaklara bakarsak ortada tuhaf bir durum var. Taraflardan birisi duanýn gücüne inanan bir gece kulübü sahibi, diðeri ise duanýn gücüne kesinlikle inanmayan bir imam ve cemaati!..” Mine Kýrýkkanat’tan-Cumhuriyet
“Ölüm Ceza Olmaz” Hüseyin UYSAL en büyük üzüntüm daha çok tanýklýðýmýz olacaktý tarihe tansýklýðýnýz cezalandýrdýlar sizi güya engizisyonda papaz bruno serez çarsýsýnda þeyh Bedrettin Sokrat gibi 500’ler meclisinde çarmýha gerdiler spartaküs gibi roma önlerinde oysa 2500 yýl öncesinden diyor ki Sokrat “ölüm ceza olamaz yoksa öldürmezdi sizi de doða” siz insanlýk tarihinin sayfalarýnda yer alýrken onurla onlar unutulup gidecek yüz yýl yaþalar da
-31-
ADABELEN EÐÝTÝM-KÜLTÜR-SANAT-AKTÜALÝTE
24 Kasým Hüseyin YAÞAR huseyinnyasar@hotmail.com
Toplumsal güç, günümüzde, silah ve nüfus miktarý ile deðil, bilgi beceri ile donanmýþ insan gücüyle ölçülüyor. Bu güne dek insanýn bilgi ile donatýlmasýnda hiçbir aygýt ve yöntem öðretmenin yerine geçememiþtir. Bir ülkenin en önemli potansiyelinin donanmýþ insan olduðu herkesçe bilinen bir gerçektir. 24 Kasýmlarda, insaný iþleyerek onu daha güçlü bir potansiyel durumuna getiren öðretmeni anýmsamadan geçmek olanaksýzdýr. Ancak, bilgi ve onu iþleyen eðitim duraðan deðil, sürekli deðiþim ve devinim halindedir. Acaba öðretmenlerimiz bu deðiþim ve devinime ayak uydurabilecek süreçlerden geçiyorlar/geçiriliyorlar mý? Yoksa öðretmen, 20 yýl önce, okulda, öðretmenlerinden öðrendiði bilgi ve yöntemleri mi, öðretmenin öðretmeni de 20 yýl önceki öðretmeninden aldýklarýný mý yansýtmaktadýr? Buna raðmen: Taþ, rüzgâr ve yaðmurun etkisiyle, nasýl doðurgan ve üretken bir topraða dönüþüyorsa, öðretmen de insaný üretmeyi… Çiftçi bir yýl sonrasýný düþünüp tohum eker ve on yýl sonrasýný düþünüp aðaç diker ken, öðretmen ise yüzyýl sonrasýný düþünerek insan yetiþtirmeyi… Bazýlarý, yalnýz yaþarken aranýr ve anýmsanýr, öðretmen ise öldükten sonra da gönüllerde ve düþüncelerde de yaþamayý… Taþ nasýl yaðmur, sýcaklýk ve rüzgâr etkisiyle parçalanabiliyorsa, öðretmen de insandaki taþlaþmýþ düþünceleri çözmeyi… Herkes fýrtýnalý günlerde evlerine çekilmeyi düþünürken, öðretmen ise, adresi silinmiþ bir köyde kutlu bir sevda uðruna minik bir eli tutabilmeyi… Zemheride kar, tüm doðayý örtüsüyle dinginleþtirirken, öðretmen ise karlar altýnda Nevruz ateþini yakarak umudu ateþlemeyi… Çaðdaþ olduðunu sanan uluslar renk, ýrk ve din farkýný ayrýþtýrýrken, öðretmen ise tüm sýnýfýn elini tutabilmeyi… Demode olmuþ düþünce ve yöntemler, cezalandýrmak amacýyla, tetik çeken minicik elleri kelepçeleyip götürürken, öðretmen ise onlarýn gönüllerine girebilmeyi…
Umudun tükendiði köyler boþaltýlýrken, öðretmen ise ýslak odunlarla umudu ateþlemeyi… VE O: Hayatýn gizini çözebilmeyi… Diktiði fidanlarýn derinlere kök salabilmesini… Rüzgârsýz bir denizde hedefe kürek çekebilmeyi… Ana ve baba olmadan ana baba olabilmeyi… Bir bedene yüzlerce yüreði sýðdýrabilmeyi… Ýster. Dostça selam!.. *Emekli Coðrafya Öðretmeni
Baþöðretmenimiz görev baþýnda...
-32-
ADABELEN EÐÝTÝM-KÜLTÜR-SANAT-AKTÜALÝTE
“Eðitim-Öðretim” Üzerine Bir Deneme
Tan DOÐAN tan.dogan61@gmail.com Ýçinde bulunduðumuz yüzyýla büyük beklentilerle girmemizin ana nedeni, “mutlu insanlýk” ülküsüne ulaþma isteðini içimizde taþýmamýzdýr. Gelecekten umudu kalmayan bireyler, topluluklar, toplumlar ve uluslar olarak yaþam sürseydik, deðil yarýnlarý, bugünü bile yaþayamazdýk. Türünü sürdürmenin ötesine geçen; “düþünme gücü”yle doðasýný ve doðayý deðiþtirebilen; yeryuvara ve yaþama anlam katma uðraþýný veren bir dirim olarak sýnýrlý, günü kurtarýcý ve çýkarcý bir anlayýþla yaþamak, insana yaraþýr bir yaþam sayýlamaz. “Çýkar”, kiþisel ya da günsel olduðu sürece çatýþmalarý, savaþlarý ve zamansýz ölümleri oluþturmaktadýr: Tarih buna tanýktýr. Oysa yeryuvarýn, insanlýðýn geleceðine yönelik bir çýkar anlayýþý, hem “barýþçýl bir evren” yaratmayý saðlar, hem de “çaðdaþ” bir yaþamý kurar. Doðanýn deðiþimini saðlarken bozan insan, daha da ileri gidip kendi insan doðasýný da bozmuþtur. “Kirlilik” olgusu, salt “dýþ doða”da deðil, insan yapýmýzý belirleyen, kiþiliðimizi biçimlendiren “iç doða”mýzda da yer almýþ/almaktadýr... 21. yüzyýla ulaþan insan, daha çaðdaþ, daha iyi, daha güzel, daha doðru bir yaþamý sürdürmeyi düþünmek yerine, gerici, tutucu, inakcý; özce, çaðdýþý bir yolculuða sürüklemektedir insanlýðý. Bunda en önemli öðe “yetersiz bilinç”tir. Çözüm arayýþlarýnýn týkandýðý yerde, hep kurtarýcý olgu olarak “eðitim-öðretim” çýkartýlýr karþýmýza. Oysa eðitim-öðretim demekle, olgu ya da iki sözcük olarak adlandýrmakla/anmakla “insanca bir yaþam”a ulaþýlamaz. Unutulmamalýdýr: Deðerlerin içi boþaltýldýðýnda, geriye adlarý kalýr. Sorulmalýdýr: Nasýl bir eðitim-
öðretim? Eðitimin doðum-ölüm arasýný, öðretiminse okul yýllarýný, zamansal olarak içerdiðini, bilmek yetmez. Niteliksel olarak söz konusu olguyu irdelemek kaçýnýlmazdýr. Yeryüzünde yer alan her ulusun, yüzyýllarýn imbiðinden süzülen, kendine özgü deðerler dizgesi oluþmuþtur. Bu oluþumda yönetim biçimleri, ekin(kültür) yapýlarý, tutumsal durumlar, coðrafyaya dayalý konumlar ve benzeri olgular belirleyicidir. Her ulus, kendi eðitim-öðretim ortamýný yaþarken, kendi deðerlerler dizgesinin koþullarýný da yaþar. Ýlerici, çaðdaþ, yaratýcý; kendini gerçekleþtiren, bilimsellikten yana olan, eleþtirici, sorgulayýcý bireyler, ancak “çaðcýl demokrasiler”de oluþabilir. Çaðcýl demokrasilerde her birey, ülkenin olanaklarýndan yararlanarak, öteki bireylerle eþit olarak yaþamakta; bilgi, beceri, nitelik konumuna göre geleceðini saðlayabilmekte, tüzel olarak da, eþitlikçi bir ortamda yaþam sürebilmektedir. Koþullar böyle olunca, ”bilimsel bilgi”yle ve ”eleþtirel düþünme”yle bilinçlenen çocuklar ve gençler, geleceðin yöneticileri olmak adýna, nitelikli donanýma ulaþacaklarýndan, ”mutlu insanlýk” için büyük bir yol alýnmýþ olacaktýr. Eðitim-öðretim dizgeleri, ulusal özellikleri/özgünlükleri içermekle birlikte, ”evrensel deðerler”e de yer vermelidir. Bu deðerler, ”güzelduyu(estetik)”, “törebilim(etik/ahlak)” ve “mantýk”ýn yaný sýra, demokrasi yönetiminin çaðdaþ kurumlarýnýn iþleyiþinin de bilgisine varabilmelidir. Eþdeyiþle, “bilgi çaðý”, ”bilgi toplumlarý”yla, o da,. “bilinçli bireyler”le oluþabilir. Her ulus, yeryuvarýn doðasal, insanýn
-33-
ADABELEN EÐÝTÝM-KÜLTÜR-SANAT-AKTÜALÝTE
törebilimsel kirliliðinin tanýklýðýný izlemekle kalmayýp insanýn özünde gizilgüç olarak yatan “güzellik” olgusunun dýþa çýkmasý ve yayýlmasý için uðraþ verse, bu doðrultuda bir eðitimöðretim anlayýþýný benimseyebilse geçici küçük çaplý çýkarlar yerine, kalýcý büyük çaplý çýkarlarý, eþdeyiþle, “evrensel birliktelik”e yönelim/katýlým ve yaþam adýna azýmsanamayacak denli bir yolu almýþ olur. Üzerinde yaþadýðýmýz yeryuvar hiç kimsenindir ya da herkesindir. Bir ulusun varsýllýðý(zenginliði), temizliði, çaðdaþlýðý ya da bir baþka ulusun yoksulluðu, kirliliði, çaðdýþýlýðý, salt o uluslarý deðil, tüm insanlýðý baðlamaktadýr. Þimdilerde bir kavram gündeme yerleþtirildi: “Küreselleþme.” Söz konusu kavramdan çýkartýlmasý gereken anlamlar þunlar olmalý: Tüm uluslar kardeþtir; insanlar ten, dil, din konumlarýna bakýlmaksýzýn eþittir; yeryuvarda oluþan her sorun herkesindir; üretilenlerin ve kazanýmlarýn uygun paylaþýmý kaçýnýlmazdýr; yiyecek, barýnma, saðlýk, eðitimöðretim, iþ, dolaþým benzeri olanaklarýndan herkesin yararlanmasý gerekir... Yeryuvarýnda yaþayan insanlarý ve uluslarý “Kuzeyliler-Güneyliler”, “Varsýllar-Yoksullar”, “Hristiyanlar-Müslümanlar”, “GeliþmiþlerGeliþememiþler”, “Çaðdaþlar-Ýlkeller” benzeri ayrýmcý bir tavýrla bölmeye kalkýþmak, anlaþýlmasý istenen, dile getirilen küreselleþmeden bambaþka bir içerik taþýmaktadýr. Uluslarýn “evrensel eðitim-öðretim anlayýþý”, tam da bu baðlamda iþlevselleþmelidir. Yapýlmasý gereken , “bilinçlenme eðitimi-öðretimi”ni sunmaktýr. Bu eðitim-öðretimin içeriðini -ki, oldukça yalýn, insansal, açýk-seçik ve ussal bir baðlam ve olgu olarak- “yeryuvar hepimizindir” ve “insanlar kardeþtir” anlayýþý oluþturmalýdýr. Umudun yitirildiði yerde insanca bir yaþam olamaz. Evrensel bir anlayýþla oluþturulacak ve yaþama geçirilecek bir eðitim-öðretimden baþka bir çýkýþýn olacaðý da þimdilerde görülememekte.
Ne var ki, bu anlayýþýn oluþmasý, tüm uluslarýn ortak bir antlaþmasý altýnda saðlanamayabilir. Bu gerçek, uluslarýn bilinç süreçlerini baþlatmamasý ve yoðunlaþtýrmamasý anlamýna gelmez. Her iki bilinçlenme süreci de iþlemezse, geriye, ne yazýk/acý ki, “bireysel bilinçlenme”, sonrasýnda da “bilinçlendirme” çabasý kalýyor… Sonuçta, iki seçenekten birini seçmekle karþý karþýyayýz: Ya “mutlu insanlýk” için “evrensel deðerleri içerir bir eðitim-öðretim dizgesi”ni uygulanmak ya da kýsa zaman dilimli, ileriyi görmekten uzak, gündelik bakýþa yönelik/günü kurtarýcý, yazgýcý bir anlayýþla niteliksiz insanlar yetiþtirmek. Seçim biz insanlara kaldýðýna göre, gelecekten söz açmak ya da açamamak da bizlere kalmakta. Yoksa… Adresim: Hurma Mahallesi, 284.sokak, Bayram Budak Apt. No:9/18,Konyaaltý – Antalya
-34-
Cuma ESENTÜRK cumaesenturk@hotmail.com
YOLCU eðer bu yolun sonunda varsa bir mutluluk, bir bahar varsa, bu yolun sonu ºafaksa eðer, ölmeye deðer. yolcusuyum, o baharýn, o mutluluðun, o þafaðýn. elimde emeðim ve yüreðim, kitaplarým elimde. yolcusuyum o yolun, fabrikadaki iºçim, tarladaki ýrgatým, duyun. duyun ey öteki ucundakiler dünyanýn. Vietnamlý bacým, sarý benizlim, zenci kardeºim, baðrý yanýk ªilili'm bilin, bilin, bilin. yolcusuyum bu yolun, bilin artýk.
ADABELEN EÐÝTÝM-KÜLTÜR-SANAT-AKTÜALÝTE
, Mustafa SÜTÇÜOÐLU dan Salih Gözek
Öðretmen
salih53@yahoo.com
Islýðýmda Çentik uzak sustum sývandý alnýma boþluða savrulan her þey eþiði buðulayan anýlarýn yenilgisiyle çýktým kapýlardan... sonraya býraktýðým ne varsa ansýzýn indi gölgeleriyle çýrpýnmak çoðaltan sokaklara hýrçýn ol istersen mavi gök yedi kat bungun yüzünü kapat düþür yapraðý dalýndan deli rüzgar býrak kanasýn göçe giden turnanýn kanadý son sýðýnaðýna sýðýnacak karýnca ama uzak... sustum! yalnýz sustum toprakta çiy tanesinin düþürdüðü nem dudaðýmda, patlayan uçuðun sýzýsý duvarlara çarpan yaðmurun suya kavuþma telaþý(sokaða...) yorgun ve umutsuz kelebek, nerede ölüyorsa hep orda düþüyor yüzüme boþluða atýlan çentik gibi o sürekli yara koyup gitmenin hasreti basmýþ yüreðimi kirpiklerimde baþlayan çiy görüntüsü ýslýðýmda ötelere giden tren gürültüsü kýrýlmýþ ekinler gibi huzursuz þehir
Tüm öðretmenlerin geçmiþ öðretmenler günü kutlu olsun. Ýyi niyetle atýlan tohumlar rüzgârýn etkisiyle istenilen ve istenilmeyen yerlere savrulur. Ýstenilen yere düþen tohumlar istenildiðinden fazla verim alýnýnca herkes sevinir. Zaman geçince, bazýlarý iyi tohumlarý yok etmeye çalýþýrlar. Fakat zamanýnda atmayý düþünmedikleri yere düþen tohumlar her yerden umulmadýk þekilde çýkmýþtýr. Bence Köy Enstitüleri gibi iyi niyetle atýlan tohumlar, yok edilmeye çalýþýlsa da asla yok edilemez. Çünkü tohumlar umulmadýk yerlerden yeþermiþ olup, yeþermeye de devam edecektir. (Köy enstitüsü öðretmenleri Muhtarlýk ve Cami Ýmamlýðý haricinde her þeyle ilgilenirlerdi; bahçývanlýk, marangozluk, çiftçilik, saðlýkçýlýk yapýp müzik enstrümaný çalar, tayin olduklarý yerlerde folklor ekibi kurup bayramlara katýlýrlardý. Ben de 1969 yýlýnda tayin olduðum Kâhta yatýlý bölge ilkokulunda folklor ekibi kurup törenlere katýlýyordum.) Eskiden içeriden ve dýþarýdan ülkemizi bölmeye çalýþýrlardý, olmadý. Çünkü öðretmen, muhtar, imam iþbirliðiyle vatanýn ve milletimizin güvenliðini saðlamýþlardýr. Þimdi ise iç ve dýþ mihraklar birlikte çalýþýyorlar. Ancak ne kadar çalýþsalar da Atatürk ilkeleri doðrultusunda vatanýmýzý ve milletimizi korumaya devam edeceðiz. Ýstenilmese de o tohum tanesi Türkiye'nin her yerine daðýlmýþtýr. Önemli not: Öðretmenlik küçük ve büyük binalarýn temelini oluþturmaktadýr.
''yolculuk ediyor þairin biri, düþen yýldýzlar gibi''* yalnýz... sustum ya da... hiç!.. *Nazým Hikmet
-35-
ADABELEN EÐÝTÝM-KÜLTÜR-SANAT-AKTÜALÝTE
Arýzalý Siyaset ve Demokratik Sendrom!.. Mehmet Halil ARIK mehmethalilarik@gmail.com Demokrasi; kurumlar yönetimidir. Tek þartla ki; þayet, arýzasýz ise… Kurumlarýn baþýndaki kiþiler emanetçidir. Günü geldiðinde giderler, yenileri gelir. Deðiþimin kurallarýný da yine demokrasi belirler. Dedik ya arýzasýzlýk ilk þart!... Demokrasiler, kurumlara bir taraftan yetkiler, diðer taraftan da sorumluluklar yükler. Bireyler de, hem haklarla donatýlmýþ, hem de ödevlerle yükümlü kýlýnmýþtýr. Yetki, sorumluluk, hak ve ödevler baðlamýndaki zerrece ihlal, demokrasiye indirilen darbe olmakla kalmaz; ulus, millet ve devlet olmanýn gereklerine de darbe indirilmiþ olur. Zira bu dörtlü kavramýn, toplum içindeki uyumlu birlikteliðinin ürünüdür ulus ve millet olma. Devlet kavramý, bu uyumlu bileþkenin ortaya koyduðu nihai þeklin kurumsal adýdýr. Kurumsallýðýný tamamlayamamýþ toplumlar aþiret, kavim, þeyhlik düzeyinden öte geçemezler. Bütünsellik, bir taraftan toprak ulus-millet bayrak; diðer taraftan, dil, ilke ve ülkü birliði ile kurumlaþmasýný tescillettirmeden devlet statüsüne kavuþmuþ olamazlar. Bu biiir!...
zayýflatacak, sarsacak, her davranýþý o üniter devletin yasalarý ihanet sayar.“Tek dil, tek bayrak, tek devlet" ilkesi de tam budur iþte!.. Türkiye Cumhuriyeti devleti, üniter-millî, demokratik, laik, sosyal bir hukuk devleti olarak kurulmuþtur. Kurumlarý da bu temel-yapý üzerine oturtulmuþtur. Atatürk’ün, Türk Gençliði’ne sonsuza kadar korunmak üzere emanet ettiði de bu yapýdýr iþte.Türkiye Cumhuriyeti’nin içini dolduran, en kutsal-en vazgeçilmez ögeler de, anayasasýnýn ilk üç maddesinde ifadesini bulmuþtur. Anayasa'nýn "deðiþtirilemeyecek" üçüncü maddesindeki "Türkiye Devleti, ülkesi ve milletiyle bölünmez bir bütündür" ibaresinin, içi doldurulacaksa ve bu anayasal emir mutlak yerine getirilecekse, ülkenin bölünüp parçalanmasýna neden olacak aymazlýklardan kaçýnmak, ülkesine kin nefret ve ihanetle bakmayan her bireye, her kuruma, yüklenmiþ bir sorumluluktur…Ýhmali en aðýr cezayý gerektirecek bir görevdir!.. Bir milleti meydana getiren fertlerin ayný dili kullanýyor olmasý, milli birliðin saðlanmasýný kolaylaþtýrýr. Bunun yanýnda; farklý diller, millet olmaya, devlet olmaya, milli birliðe engel deðildir elbette. Ancak; farklý dillerde verilecek eðitim masum deðildir. Zira eðitim birliði bozulan ülkelerde ülkü birliði büyük hasar görür. Çünkü ülkü ve coþku birliðini Diðer taraftan, hiçbir üniter ve baðýmsýz devlet, saðlayan kurum eðitimdir. Ortak ülküden mahrum her ne ad altýnda olursa olsun, ulus-millet-devlet býrakýlan ülkeler, eninde sonunda parçalanmayaüçlüsünün zarar göreceði, yýkýcý, bölücü bir oluþumu, daðýlmaya mahkûmdur. Ülkesini seven herkesi bu demokrasinin gereði olarak görmez-göremeztehlikenin farkýnda olmaya çaðýrýyoruz!... Bir ülkeyi görmezlikten gelemez. Bu tür açýlýmlara kapý daðýlmaya-parçalanmaya götürecek eylem; ihanet aralayamaz. Bu da ikiii!.. Ulus; “belli bir sýnýr deðilse nedir!..Vicdan ve izan sahibi hiç kimse, böyle bir içerisinde yaþayan, ortak yaþam, dil, düþünce ve kültür ihaneti, demokrasi paketi adý altýnda kendi milletine deðerlerine sahip geniþ insan topluluklarý” olarak dayatmayý reva göremez!.. Böyle bir dayatmanýn, ülkeyi tanýmlanýr. Millet ise; *Sýnýrlarý belli bir toprak parçasý sürükleyeceði tehlikeyi görmemek-yok saymak iyi niyet üzerinde yaþayan, *Duygu, düþünce ve kültür gibi eseri olamaz!... Farklý dil ve lehçelerde, eðitim kurumlarý ortak özellikleriyle diðer toplumlardan ayrýlan; açýlmasýna, güya demokrasi gereði diyerek, izin verme *Ortak yaþamalarýný etkileyen bir tehlike karþýsýnda aymazlýðýna düþenlerin, ilerde bu ülkeye hangi aðýr birlikte tepki gösteren; *Bir veya bedeller ödeteceðinin de hesabýný yapmýþ olmalýlar. birden fazla toplumun oluþturduðu bir bütündür. Bir matah’mýþ gibi, dört elle “pakete ve içndekilere” Ülkesiz bir devlet olamayacaðý gibi, milletsiz-ulussuz bir sarýlan, övgüler düzen, köþebaþý zebanilerine, devlet de olamaz. Bir milletin geçmiþi, bugünü, geleceði ibrikçibaþý yaðdanlýklara soruyorum: ve pek çok da ortak deðeri vardýr. Bir devleti yaþatan ve *Anayasamýzýn 42. Maddesi halen yürürlükte deðil devamlý kýlan en kuvvetli bað ise milli birlik ve beraberlik mi!?... “Türkçeden baþka hiçbir dil, eðitim ve öðretim duygusudur. Bu duyguya halel getirecek, bozacak, kurumlarýnda Türk vatandaþlarýna anadilleri olarak
-36-
ADABELEN EÐÝTÝM-KÜLTÜR-SANAT-AKTÜALÝTE
okutulamaz.” hükmünü nereye koydunuz da görünmez oldu!?..
*Danýþtay 8. Dairesinin, 18 Þubat 2012
YOKSUL KÖYLÜ
yýlýndaki kararýyla; Ýlk ve Ortaokullarda “Milli Andýmýzýn” kaldýrýlmasý talebi reddedilmedi mi!?. Bu karara, “davulcu kabahati” muamelesi yapýp, yaygaracýgürültücü övgülerinizle kamufle edemezsiniz!?.. Düþünün bir!.. Ya hukuk mecrasýnda akmaya baþlar da o keserin sapý dönüverirse bir gün!?
*Anayasanýn
Grimm Kardeþler
Bir de zengin adam bekliyordu sýrada.
amir hükümleri, Anayasa mahkemesi kararlarý herkes için baðlayýcý deðil mi!? Yapýlanlar, “kanun benim”
Bir melek geldi, Açtý cennetin kapýsýný Altýn anahtarýyla.
dayatmasýyla devlete meydan okumak deðil mi!?... Yasa adýyla fermanlarý dayatanlar, “bu” anayasa hükümlerine göre, namuslarý ve þerefleri üzerine “sadakatle baðlý kalacaklarý üzerine” yemin etmediler mi!?...
Yoksul köylü ölmüºtü, Gözlerini açýnca Cennetin kapýsýnda buldu kendini.
Önce zengin girdi içeri, Bir bando sesi duyuldu ansýzýn Kapýnýn arkasýndan.
Farklý dil ve lehçelerle eðitimin önü açýlarak,
eðitim birliði yasasýnýn yok sayýlmasýyla affedilmez-hoþ görülmez bir anayasal suç iþlenmekte deðil midir!?!... Masum bir demokratik hak talebi gibi gösterilen bu
Marºlar çalýndý, ªarkýlar söylendi, Sevinç çýðlýklarý attý cennettekiler.
aymazlýk, devletin üniter yapýsýný ve bekasýný tehlikeye sokmakta deðil midir!?. Ýhanetin tanýmý baþka nedir ki!?... Kültür birliði bozulmuþ; ülkü birliði kaybolmuþ; üniter yapýsý tehlikeye girmiþ bir zayýf devlet hainlerden ve düþmanlardan baþka kimin iþine yarar!?.. Ülkemizde; tehlikeli adýmlar atýlmaktadýr. Eðitim üzerindeki oyunlar, iþin tuzu biberi!.. Bölünme tehlikelerinden söz etmeyi, “paranoya” olarak niteleyenlerin ve bu nitelemeye hak verenlerin nihai amaçlarý iyi tahlil edilmelidir!.. Ki; zaman zaman, bu amaçlar, açýk seçik ortaya konulduðu halde, devletin varlýðýný, birliðini ve bölünmez bütünlüðünü korumakla görevli devletin yeminli yetkilileri, susarak þeytanla dostluk etmektedirler!.. Dil ve kültürde bir þeyler iyi gitmediði zaman bütün kurumlarda da bir þeyler iyi gitmemeye baþlar.” Bozulmanýn sonu kokuþma, kokuþmanýn sonu parçalanmadýr. Doða bu konuda hükmünü kesin koymuþtur. Uyarýyoruz!.. Eðitim birliðini bozacak bir sistemle, devletin milletiyle bölünmez bütünlüðüne dinamit döþeyecek kullar yetiþtirilir!.. Bu ülke bu sendromu kaldýramaz!.. Hala tehlikenin farkýnda deðil misiniz!? ETMEYÝN!... *Sendrom ya da belirgi, birbirleriyle iliþkisiz gibi görünen, ancak bir araya geldiklerinde tek bir olgu olarak kendilerini gösteren bulgular bütünüdür.
Kapý yine açýldý sesler kesilince, Köylü içeri girdi, Bir melek karºýladý onu, "Hoº geldin köylü kardeº" dedi sadece. Hani, nerede bando? Neden söylenmiyor marºlar? Melekler neden dans etmiyor? "Ne biçim iº bu?" diye baðýrdý köylü. "Zengin adam girince içeriye ªarkýlar söylediniz, Çalgýlar çalarak karþýladýnýz onu. Ben yoksulum gerçi, Ama dünyada kalmadý mý yoksulluðum? Herkes eºit deðil midir gökyüzünde?" "Eºittir," dedi melek. "Zengin de bir bizim için, yoksul da bir. Yalnýz unutma köylü kardeþ, Her gün yüzlerce yoksul gelir cennete, Ama zengin dediðin yüz yýl da bir gelir."
*Emekli Eðitimci- DENÝZLÝ
Grimm Kardeºler-(Masallarýndan) Çeviren ve ºiirleºtiren: Ülkü TAMER
Not: Sözümün devamý öðrencim olan Bakan Nabi Avcý’ya olacaktýr.)
-37-
ADABELEN EÐÝTÝM-KÜLTÜR-SANAT-AKTÜALÝTE
Öykü
Kutsal Sýðýnak Zekeriya YAVUZ zekeriyayavuz@gmail.com
“25 Kasým Kadýna Yönelik Þiddetle Mücadele Günü” kutlandý. 2013de çoðu aile içi þiddete uðrayan 189 kadýn yaþamýný yitirdi. Ýþin en korkunç yaný bu cinayetlerin % 40’ýnýn faili meçhul olmasý… Kadýnsýz demokrasi ile gelinen nokta bu. Kadýna yönelik þiddet bir suçtur ve insan haklarý ihlalidir. Seferberlik ilân etmek þart! Baþka yolu yok bunun! Kýz çocuklarýmýza aydýnlýk günler býrakmanýn umudu ile… * Ana kýzýn sabah karanlýðýnda kalkýp on dört saati aþkýn tütün tarlasýndaki çalýþmalarý bitmiþtir ve akþam olmuþtur artýk! Yorgun güneþ dinlenmeye çekilirken bedenlerin, kan çanaðýna dönmüþ uykusuz gözlerin, uðuldayan baþlarýn tek isteði vardýr; bir an önce uzanýp yatmak, doyasýya uyumak… Ama ne mümkün! Ortalýk süpürülecek, derlenip toparlanacak. Akþam yemeði hazýrlanacak, ardýndan bulaþýklar yýkanacak, çamaþýrlar yýkanacak ve ancak dinlenmeye, uykuya sýra gelecek… Eylül ayý baþlarýydý. Çileli tütüncülük günleri bitmiþti. Nezihe, kýzý Gül ile birlikte doya doya uyuyabilmekte, bol bol sohbet edebilmekteydi. “Gideceðin yatýlý okulda çok çalýþ, öðretmenlerini can kulaðýyla dinle, saygýlý ol! Þunu da asla unutma! Öðretmen sadece yolu gösterir, o yolu sen adýmlarsýn, sende istek yoksa arkandan da itseler, bir adým bile yol alamazsýn. Okuyacaksýn; bilgili, kiþilikli, güvenli, meslek sahibi bir kadýn olacaksýn. Namusunu, onurunu, kiþiliðini hep koruyacak, dürüst olacaksýn. Ne derler: *“Ne olursan ol; ama önce nefsinin öðretmeni, vicdanýnýn öðrencisi ol!” Þükürler olsun ki baþýn da hep dik duracak; unutma ki baþý yerde olanýn cellâdý da çok olur. Çok güzel, çok mutlu günler bekliyor seni…” Gül, uysal bir kedi gibi annesine sokuldu, baþýný onun dizlerine býraktý. Annesinin eli Gül’ün ipeðimsi saçlarýnda þefkatle gezindi. Gül, onun diðer elini kavrayýp öptü öptü öptü… “Caným annem benim! Ýþte, sýnavlarý kazandým. Öðütlerini de hiç aklýmdan
çýkarmayacaðým. Þu yatýlý okulumu bitireyim hele, bir öðretmen olayým, seni de yanýma alacaðým, elini hiç bir iþe deðdirmeyeceðim senin, bir haným gibi oturacaksýn, yýllarýn yorgunluðunu atacaksýn!” “Ah benim altýn kalpli, ipek saçlý, güzel kýzým! Ben senin bu zor þartlarda yaþamaktan kurtulduðunu, bir meslek sahibi olduðunu, rahat ve mutlu yaþadýðýný göreyim de gerisi hiç önemli deðil. Sen de evlenip bir yuva kuracaksýn, seni seven, saygý duyan, kibar, anlayýþlý bir eþin olacak. Ýnan ki, yalnýzlýðýn en kötüsü seni anlamayanlarýn arasýnda kalmaktýr... Ýnsaný yaþlandýran, yüzünde çizgiler oluþturan yýllar deðil, onu anlamayan gözlerle bakan yüzlerdir. Güzeller güzeli, sevimli mi sevimli çocuklarýn olacak. Çok mutlu olacaksýn inþallah, çok…” Gül kollarýný annesinin boynuna doladý, onu öpücüklere boðarken: “Aman anne, konuþma böyle, utanýyorum inan. Önce seni rahat ettireceðim, hiçbir iþ yaptýrmayacaðým, bir haným gibi oturtacaðým. Bunlarý gerçekleþtirmeden de asla evlenmeyeceðim bunu bil!” Nezihe, kucaðýndaki kýzýný þefkatle, sevgiyle okþamaya devam ederken konuþmasýný da sürdürdü: “Evlenmek, yuva kurmak, eþ olmak, anne olmak her genç kýz gibi senin de hakkýn, hem de görevin… Ne olursa olsun, bir kýz uygun yaþa geldi mi uçup gitmeli baba evinden, kurmalý kendi yuvasýný. Artýk “kutsal sýðýnaðýdýr” kendi yuvasý. Ve de her güçlüðe göðüs germeli, sabretmeli, çýrpýnmalý, ölümüne sahip çýkmalý yuvasýna, daðýlmasýna asla izin vermemeli o kutsal sýðýnaðýn! Çok çileli bir varlýktýr kadýn! Yaþamý süresince karþýlaþacaðý bir takým güçlükleri, engelleri aþmak için güçlü, dayanýklý, dirençli olmalýdýr. Senin gibi eðitimli kýzlarda bunlarýn hepsi fazlasýyla bulunacak zaten.” Eþi ve kýzý gelecekle ilgili böyle tatlý hayaller kurarken, Orhan ise kara kara düþünüyordu. Gül sýnavlarý kazanmýþtý, yatýlý okula gidecekti.
-38-
ADABELEN EÐÝTÝM-KÜLTÜR-SANAT-AKTÜALÝTE
Evraklarýný tamamlamak, okul gereksinmelerini karþýlamak, giysiler almak, okula götürmek ve de harçlýk vermek gerekecekti. Ama Orhan’da para ne gezer! Ýþ yok, çalýþma yok, tabii ki para da yok! Bir balýkçýnýn bir yardýmcýya ihtiyacý olacak, onu çaðýracak, karþýlýðýnda bir iki kilo balýk verecek. Ya da çiftesiyle ava gidecek, kuþ ya da tavþan vuracak da midelerine biraz et girecek. Tütünler satýlacak da yýlda bir kez ellerine para geçecek… Yoksulluðun gözü çýksýn! Ýyice bunaldýðýnda da akþamlarý baba dostu Hakký’nýn minik meyhanesinde soluklanýyor, veresiye defterine yazdýrarak arkadaþlarýyla birlikte birkaç kadeh raký yuvarlýyor ve efkâr daðýtýyordu. Hakký’nýn defterindeki borç hesabý da giderek kabarýyordu. Eylülün serin bir öðleden sonrasýnda aylak, avare geziniyordu. Hakký’nýn kendisine seslendiðini iþitince içeri daldý. Yabancý iki beyefendi ile birkaç tütüncü komþusu içeride oturuyorlardý. Hakký: “Bak Orhan, bir tütün firmasýndan gelen bu beyler avans daðýtýyorlar. Senin de ihtiyacýn vardýr belki diye seslendim.” Þanstý bu, kýsmeti ayaðýna takýlmýþtý. Ellerini ovuþturdu. Sevinçten, mutluluktan dili dolaþtý: “Tabii tabii hem de çok iyi olur.” Tütünün tahmini ederinin üçte birine yakýn parayý anýnda ödediler beyefendiler, karþýlýðýnda da senet imzalattýlar tabii ki. Orhan ve arkadaþlarý deniz manzaralý pencerenin önüne yerleþip raký masasý kurdurdular hemen, içmeye, sohbete baþladýlar. Hem de ne sohbet! Aylardýr hiç neþelenmedikleri kadar neþelendiler, kendilerinden geçtiler. Sonunda Meyhaneci Hakký tüm alacaðýný tahsil etmiþti Orhan’dan. Akþam vakti meyhaneden dýþarý çýktý ve evine doðru yürüdü. Ne çabuk da duyulmuþtu! Bakkal, fýrýncý, kasap hepsi güler yüzle selâmlayýp içeri buyur ettiler, çay ýsmarlayýp alacaklarýný tahsil ettiler. Orhan evine yönelirken elindeki iyice incelen para demetine baktý ve de bu kadar çabuk tükenip gitmesine hem þaþtý hem de sinirlendi içten içe. Gül’ü okuluna yerleþtirdi mi kendisine pek bir þey kalmayacaktý. Parasýzlýkla, yoksullukla geçecek sonu gelmez aylar, mevsimler… Kentli kabadayý Dündar’ýn yazdan beri iþlettiði ve de el altýndan kumar oynattýðý kafenin
önünde durakladý. Neler anlatmýþlardý, neler dinlemiþti! Zengin yazlýkçýlardan, birkaç saatte, binlerce lira para kazanýp bütün kýþ bolluk içinde yaþayanlar(!) Þeytan dürtmüþtü bir kez, kendisi kalan parayla þansýný denese miydi? Ýçeri süzüldü sessizce, yeni havalanan, acemi, ürkek kuþ misali… Kurtlar sofrasýnýn acýmasýz, güçlü bireyleri sahte gülümsemelerle, övgülerle yer verdiler garip Orhan’a. Deneyimsiz Orhan’ýn incecik para demeti çok kýsa sürede eridi gitti. Elleri titreyerek kendisine ikram edilen birkaç kadeh rakýyý da yuvarlayýnca iyice kontrolünü yitirdi. Kendisine oyuna devam etmesi için borç verebileceðini söyleyen Kabadayý Dündar’a olur diye baþýný salladý. Kim bilir, þansý döner, tüm zararýný çýkarýr, kâra bile geçebilirdi(!) Küçük bir para demetiyle birlikte uzatýlan kýsa vadeli bir borç senedini de imzaladý. Ve de kaybetmeye devam etti, hepsini tüketti yine. Borçla oyuna devam edebilmek için ikinci senedi imzalamak üzereydi ki; bir kadýnýn yürek burkan haykýrýþlarý ve içeri düþen birkaç taþla herkes ayaða fýrladý. Bu canhýraþ feryatlarla kumarhane sahibine en aðýr beddualarý, hakaretleri ardý ardýna sýralayan, eline geçirdiði en aðýr taþlarý açýk kapý ve pencerelerden kumarhanenin içerisine fýrlatan, aðlayan, hýçkýran bu korkusuz, saldýrgan kadýn kimdi? O saygýlý, o aðýrbaþlý, o munis, o uysal, o itaatkâr, o “kutsal sýðýnaðým” dediði yuvasýna, yavrusuna, eþine en içten duygularla baðlý Nezihe’ydi. Orhan’ýn çaresiz, periþan durumuna acýyan bir komþusu gidip kapýyý çalmýþ, Nezihe’yi olanlardan haberdar etmiþti. Orhan kendine geldi; bir þahin gibi dýþarý fýrladý; Nezihe’yi saçlarýndan kavradý; yumruklarla, tekmelerle döverek birkaç yüz metre ilerideki evlerinin önüne kadar sürükledi. Aðzýndan da bir yýðýn hakaret sözcüðü döküldü: “Asi kahpe! Beni rezil ettin, herkesin arasýnda küçük düþürdün, gururumu yerle bir ettin(!) Defol git! Bir daha da asla geri dönme!” Son bir tekmeyle eþini yere yuvarladý; ardýna döndü; kapýda dinelen donakalmýþ, þoktaki kýzýný zorla içeri sürükleyip kapýyý kilitledi. Gözyaþlarý içindeki Nezihe, ilerideki erkek kardeþinin evine yürüdü. Gelin görümce
-39-
ADABELEN EÐÝTÝM-KÜLTÜR-SANAT-AKTÜALÝTE
sevgisizliðiyle bir sýðýntý konumuna düþen Nezihe, deniz kýyýsýndaki bir restoranda bulaþýk, temizlik iþlerinde çalýþmaya baþladý. Öðleye doðru geliyor, gece geç vakte kadar çalýþýyordu. Aradan birkaç hafta geçmiþti ki; iri yarý, korkutucu görünüþlü üç adam restorana gelmiþlerdi. Bir yandan yemeðe devam ediyor, diðer yandan da yüksek sesle aralarýnda konuþuyorlardý. Süresi geçen borcunu ödememekte direnen birini dövmekten, korkutmaktan bahsederlerken: “Doðru Orhan’a gidiyoruz, evini baþýna yýkalým, karýsýný, kýzýný rahatsýz edelim, borcu ödememek neymiþ gösterelim.” O kutsal sýðýnaðýna, kýzýna saldýrmak için uzaklaþan eþkýyalarýn ardýndan nefretle, kinle baktý. Patronun odasýnda duvarda asýlý dolu av çiftesini kaptý. Yýrtýcý bir diþi kaplan gibi eþkýyalarýn peþine düþtü. Evlerinin karþýsýnda ulaþtý onlara. “Çekilin, defolun ulan eþkýyalar, soyguncular, namussuzlar!” diye haykýrýrken elindeki tüfeði ateþledi. Kabadayýlar þaþkýnca kendilerini yere attýlar. Üzerlerine koþarak gelen kadýn ikinci kez de tetiðe asýldý. Üçüncüsündeyse boþ tüfeðin tetik sesi zar zor iþitildi. Kabadayýlar fýrlayýp bastýlar tekmeyi, tokadý. Patron: “Vay gidi çýlgýn kahpe vay! Demek kocanýn kumar borcunu ödemeye baþlamak sana nasipmiþ.” Yumrukladýðý Nezihe bayýlýnca giysilerini paramparça etti. Ortaya çýkan albenili bedene þehvetle çullanýp hemen oracýkta, tecavüze kalkýþtý. Birkaç gündür tehditler alan Orhan da minik evinin önünde oturmuþ, tüfeðiyle nöbet tutmaktayken dalývermiþti. Ardý ardýna patlayan iki silah sesi ile zýpladý, biraz ileride eþi Nezihe’nin uðradýðý saldýrýyý görünce öfkeyle gürledi: “Býrakýn onu ulan namussuzlar, ýrz düþmanlarý!” Tetiðe asýldý. Çevredeki bað
evlerinin tüm ýþýklarý yanarken, paniðe kapýlan eþkýyalar da kaçýþarak, karanlýklarda kayboldular. Orhan koþtu, baygýn Nezihe’yi kucakladý, eve taþýdý, yataða yatýrdý. Gül fedakâr, cesur annesine geceliðini giydirdi, ellerini yüzünü kolonya ile ovdu, üzerini örttü. Hemen yanýna kývrýldý, iyice sokuldu, kokusunu doyasýya içine çekti. Kendilerini korumak için bir diþi kaplana dönüþen, özverili ve korkusuz annesiyle gurur duydu. Orhan da Nezihe’ye sevgiyle, gururla bakarak, kendine gelmesini bekledi. Kendine gelen Nezihe kýzýný koynunda, kocasýný da baþucunda görünce olanlarý anýmsadý; iki eliyle yüzünü kaparken fýsýltýyla sordu: “O eþkýyalar kirlettiler mi beni?” Orhan, eþinin üzerine eðildi; ellerini yüzünden çekti; alnýna öpücüðünü kondururken “Sen bir inci kadar apaksýn ve tertemizsin, seninle gurur duyuyorum benim yürekli Nezihe’m, beni affet ve hep burada kal, bir daha hiç ayrýlmayalým…” Gül de annesinin ve babasýnýn üzerine atýldý, sarmaþ dolaþ olan üçlü, bir sevgi yumaðýna dönüþtü…
-40-
ADABELEN ,,
,
Anadolu nun Avukatý
,,
EÐÝTÝM-KÜLTÜR-SANAT-AKTÜALÝTE
BALIKÇI’ya, “Merhaba!” Ýsmail TUNA ismail1944@hotmail.com
Cevat Þakir’den söz ederken onun “merhaba”sýyla söze baþlamak en doðrusuydu galiba. Çünkü o sözüne merhaba ile baþlar, merhaba ile bitirirdi sözünü. Ben 1967 yýlýnda Bodrum’a atandým. 1978’de ayrýldým. Ancak Balýkçýnýn dediði gibi, aklým Bodrum’da kaldý. Çünkü Bodrum benim için ikinci bir yüksekokul oldu. Ülkemizin öne çýkmýþ bütün yazar, sanatçý ve bilim insanlarýnýn uðrak yeriydi orasý. Birçoðuyla orada tanýþma ve görüþme fýrsatý buldum. O zamanlar insanlarýn çevreden çekinmeden özgürce yaþayabildikleri bir yerdi Bodrum. Cevat Þakir ölümünden birkaç yýl önce Bodrum’a geldi. Onu orada gördüm, ne var ki konuþamadým. Hala keþke konuþsaydým, diyorum. Öðrencilerin aþaðýdaki mektubu Öðretmen Ayfer Mete kýlavuzluðunda 1967’de yazýldý. O zaman Cevat Þakir Ýzmir’de yaþýyordu. Ýyi ki yazýlmýþ. Bugünlere býrakýlmýþ belge oldular bir bakýma. Bu mektuplarýn asýllarý ben ayrýlýncaya deðin okul binasýnýn giriþinde sergileniyordu. Bir de Cevat Þakir’in büstü vardý orada. Aþaðýdaki Mustafa Yeþilova’nýn yazýsýndan da anlaþýlacaðý üzere daha sonra yerel gazetede yayýmlanmýþ. Biz oradan aktardýk mektuplarý ve M. Yeþilova’nýn yazýsýný. C. Þakir, Þadan Gökovalý’nýn deyiþiyle “Anadolu’nun avukatýdýr.” Kendini Anadolu’da yabancý sayanlarla Batýlýlarýn Türkleri iþgalci sayan anlayýþýna karþý Anadolu’nun sahibi olduðumuzu savunmuþtur. Ona göre bu topraklarda yaþayan ve ulus devlet kurmuþ bir toplum önceki yaþayanlarýn bir sentezidir. Bu nedenle mirasçýsýdýr da. Onun için bu topraðýn altýndaki uygarlýk kalýntýlarýna sahip çýkýlmalýdýr. Ýnsanlýðý kurtaracak fen kafasý burada doðmuþtur. Yunan uygarlýðý Anadolu’da doðan uygarlýðýn
devamýdýr. Bu görüþlerini yaþamýnýn sürdüðü 1973 yýlýna kadar savunmuþtur. Bizlerden Anadolu’ya sahip çýkmamýzý istemiþtir. “Anadolu için çok þey yazdým, ama son sözümü söyleyemedim.” diyordu. Mavi yolculuk bu anlayýþla yani asýl egeyi öðrenmek içindi. Bu nedenle Sabahattin Eyuboðlu’nu, Azra Erhat’ý ve dostlarýný da saygýyla anýyorum. Halikarnas Balýkçýsý Bodrum’a sürgün edilmiþti. Üç yýllýðýna geldiði Bodrum’dan 30 yýl sonra zorunlu olarak ayrýldý. Ýzmir’e yerleþti. Ancak öldüðünde Bodrum’da deniz gören bir yere gömülmesini istedi. 1973 yýlýnda cenazesi Ýzmir’den Bodrum’a getirildi. Bu sýrada Bodrumlular, Bodrum’u ülkeye ve Dünya’ya tanýtan Balýkçý’ya çoðu yerde tanýk olunamayan bir vefa örneði göstererek sahip çýktýlar. Ýskelede yapýlan törende son konuþmayý yapmak da bana kýsmet oldu. Bu durumu fotoðraflarda da görüyoruz. Cevat Þakir’in Bodrum’a sürülmesinden bir düþünür, romancý ve öykücü çýktý. Peki, onu mahkûm edenlerden ne çýktý? Bilen, onlarý anýmsayan var mý? Onu anarken söz konusu mektuplarý bir kez daha gündeme getirmemizde katkýsý olan Öðretmen dostlarýmýz Hatice Yücel ve Bekir Akdeniz’e içten teþekkürlerimizi sunuyoruz.
-41-
Ýsmail Tuna konuþmasýný yaparken
ADABELEN EÐÝTÝM-KÜLTÜR-SANAT-AKTÜALÝTE
,
,
Öðrencilerden Halikarnas Balýkçýsý na MERHABA,
Halikarnas Balýkçýsý ndan Öðrencilere
Sizin evlatlarýnýz olarak, hayatýnýzýn bir parçasý olan, aðaçlandýrarak güzellik verdiðiniz Bodrum’dan size sesleniyoruz. Biz öðrenciler, eser vermiþ büyük adamlarýn hayatlarýný, zevklerini, çalýþma güçlerinin kaynaðýný nereden ve nasýl aldýklarýný merak eder, öðrenmek ister, gücümüzün yettiðince onlar gibi olmaya çalýþýrýz. Ýþte II A-B sýnýfý öðrencileri de Türkçe dersimizde “Gündüzünü Kaybeden Kuþ” parçanýzý okuduk. Zaten kasabamýzýn neresine baksak sizden bir parça görüyoruz. Bugün, yarattýðýnýz kasabanýn inanç ve azim yüklü çocuklarýyýz. Göklere uzanan palmiyeler, okaliptüsler, bize sizin isminizi fýsýldýyor. Bize sizin tabiat sevginizden yaratma gücünüzden örnekler veriyorlar. Sizi sevdik, sizi göremedik. Bu bir burukluk katýyor sizinle dolu olan yüreðimize. Ocak ayýnda sizin gününüzü tertiplemek istiyoruz. Gelemez misiniz? Ýstiyoruz ki siz bizi tanýyýn, biz de sizden çalýþma ve yaratma azmi alalým. Bekleyeceðiz. Gelemezseniz þayet, þu sorularýmýzý cevaplayýp bizi mutlu kýlýn lütfen. 1-Anne babanýzýn adlarý? 2-Baþka kardeþleriniz var mý, hayattalar mý? 3-Tahsil durumunuz ve kaç dil biliyorsunuz? 4-Ýlk eserinizin ismi? 5-Ýlk defa Bodrum’a geliþinizin nedeni? 6-Çocuklarýnýzýn tahsil durumlarý? 7-En beðendiðiniz eseriniz hangisi? 8-Niçin Ýzmir’de yerleþmeyi tercih ettiniz? 9-Bodrum’da en çok beðendiðiniz yer? 10-Balýk avýna ne zaman merak sardýnýz? 11-Esrinizde hep deniz sevgisini iþliyorsunuz, bu sevgi ne zaman baþladý(uyandý)? 12-Turunçgilleri yayarken ne gibi güçlüklerle karþýlaþtýnýz? 13-Bodruma ikinci geliþinizde ne gibi deðiþiklikler gördünüz? !5-En sevinçli anýnýzý anlatýr mýsýnýz? 16-Halikarnas Balýkçýsý ismini niçin kullandýnýz? 17-Mümkünse bir resminizi gönderir misiniz? 18-Halikarnas Balýkçýsýnýn, Halikarnas çocuklarýndan istekleri nelerdir? Sizi rahatsýz ettik, özür dileriz. Bize cevap yazacaðýnýzý umup, þimdiden teþekkür ediyoruz. Halikarnas aþýðý insana, Halikarnas çocuklarýndan minnetler, saygýlar… 22. 12. 1967 BODRUM Ortaokulu 2/A-B sýnýfý Öðrencileri
MERHABA YAVRULARIM! 22. 12. 1967 tarihli mektubunuzu zamanýnda aldým. Kendim gelmek istiyordum. Hasta oldum. Ýstanbul’a gittim. Bir sürü intipüften güçlüklerle savaþmak zorunda kaldým. Mektubunuza cevap vermekte geciktikçe, mektup gönlümde bir aðýrlýk ve acý oldu. Mektubunuzda bir resmimi istiyorsunuz, gönderiyorum. 1- Babam Mehmet Þakir, anam Sarý Ýsmet. 2-Ben baþka altý kardeþtik, biri öldü. 3-Tahsil durumu Ýngiliz üniversiteleridir, ama kendimi asýl kendim yetiþtirdim. Ýngilizce, Fransýzca ve Ýtalyanca galiba… 4- Ýlk eserler Bodrum’da yazýlan hikâyelerdir. Kitap olarak gene Bodrum’da yazýlan “Aganta Burina Burinata”dýr. 5-Bodrum’a geliþimin nedenini ve orada yaþadýðým yerini kusur yeli “Mavi Sürgün”de yazdým. 6-Ýki oðlumun tahsili lisedir. Biri üniversite. 7-En beðendiðim eser? Gününe göre birinden biri daha cana yakýn gibi geliyor bana. Hayatýmýn en hýzlý, sevinçli ve sevgili yýllarý Bodrum’dakiler olduðu için, yapýtlarýmýn Bodrum ürünü olduklarýný iddia edebilirim. En Bodrum olan yapýtlarým en sevdiklerimdir. Zaten Bodrum olmayan yok ki… 8-Ýzmir’de yaþamayý tercih etmedim. Bodrum’da orta mektep yoktu. Çocuklar büyüdü, ayrýlmak zorunda kaldým, tasý taraðý satarak… 9-Bodrum’un her yerini severim. Kentin her yerini. Köyleri yayan gezerdim. Öðleyin Bodrum’dan çýkar, Yalýkavak’a yürür, güneþ batmazdan önce Bodrum’a dönmüþ olurdum. Koylarýn adlarý bile gönül kulaðýma türküler gibi gelirdi hep mavilerde. Denizleri de öyle; Gökovasýyla, Çatal adalarýyla… 10-Balýk avý, baðýmsýz olarak denizlerde enine boyuna uzanmak için usumun uydurduðu “rationel” bir nedendi. Yoksa amaç deðildi. 11- “Eserlerinizde de hep deniz sevgisi iþliyorsunuz, bu sevgi ne zaman baþladý (uyandý)?” diye soruyorsunuz. Saburluk durup dururken yedi metre boyunda bir çiçek açar. “Saburluk böyle bir çiçek açmasýný ne zaman aklýna kurdu?” gibi bir soru. Ben mi denizi, deniz mi beni ne zaman seçtiðini vallahi bilmiyorum! 12-“Turunçgilleri yayarken hangi güçlüklerle karþýlaþtýnýz?” diyorsunuz. Önce Ziraat Vekâleti’yle.
-42-
ADABELEN EÐÝTÝM-KÜLTÜR-SANAT-AKTÜALÝTE
Sonra gümrük, ne bileyim ormancý mormancýlarla Ýstanköyde Bodrumda da çok güzel olacak bir çeþit yaseminden bir çiçek saksý getirdim. Þahadetnamesi yok diye, merasimle saksýyý gözlerim önünde denize attýlar. Yahu kurak yerde bir yaprak getirmemiþlerin saksýyý denizde öldürürken gözlerimin önüne idam sehpasý geldi.Gözlerim yaþardý. Ama kýramadýlar gönlümü. Gönlüm kendi acýsýnýn suyuyla çelik gibi dövüldü. Çabam hýz aldý. Elbette bir gün onlar da gölgelenecekti, yetiþen çiçeklerin gölgesinde. 13- Bodruma ayrýldýktan altý yedi yýl sonra geldim. Cipi (Milasdan) Yokuþ Baþý’nýn altýnda býraktým. Gece varacaðýmý bildiðim için Milasdan bir elektrik cep feneri almýþtým. Milasdan mý, Aydýndan mý unuttum. Yürüdüðüm aðaçlarýn ne kadar büyüdüðünü elektrik fenerinin ýþýðýnda gördüm. Birçoklarý kesilmiþti, Türkiye’de mevcut olmayan aðaçlarýn. Ama týrpan artýðý olanlar güzeldi. Gündüz Bodrum’da gezdim. Orta mektepleri açýlmýþtý. 14- En çok sevdiðim türkü Kerim oðlunun daða çýkarken “Týp týp etsin zenginlerin yüreði” türküsüdür, bir de Þah boylum! Þebboy çiçek baþýndadýr. Burada Þah boylum deyimi hoþuma gider. 15-En sevinçli anýnýzý anlatýr mýsýnýz? Bütün Bodrum benim için çok sevinçli bir anýdýr. Ama örnek gerekse vereyim. Prosper Merime’nin Karmen’ini Türkçe’ye çeviriyordum. Esmer güney kýzý Karmen cigaracý dükkânýndan bir mimoza demetiyle çýkar dükkândan. Bunu çevirirken, neden benim esmer Bodrum kýzlarým saçlarýna birer mimoza takmasýnlar, diye hemen Parisden Mimosa(cins) tohumlarý yetiþtirdim. Sokaklara diktim. Çiçek açtýlar. Ýki fukara kýzý gördüm bir gün, baþlarýna, kopardýklarý Mimosa çiçeklerini takýnmýþlardý. Geçdiler, sevindim. Ýçimden, yaþayýn çocuklar, dedim. Onlar için yetiþtirmiþtim. 16- Bodrum Balýkçýsý, diyemezdim. Masmavi göküyle hiç Bodrum’a benzemez Bodrum. Zaten Bodrum haçlýlar kaleye havari Petrodan Petroniyum dediler de halk onu Bodrum’a çevirdi. Halikarnas Helen dilinden deðildir. Anadolunun unutulmuþ bir dilindendir. “Esus” “Essos” “Ossos”la biten her yer adý gibi balýkçý diyebilemiyordum, onun için Halikarnas Balýkçýsý diye aldým yazý adýmý. 17- Mektubunuzdaki kimi cümlelerden Halikarnas Balýkçýsýnýn Halikarnos çocuklarýndan istediklerinin onlarda fazlasýyla var olduðunu sevinçle görüyorum.
Örneðin “Kasabanýn inanç ve azim yüklü-dolu demek istiyorsunuz elbette- çocuklarýyýz.” bir de sizi göremedik, bu bir burukluk kalýyor. Sizinle doludur yüreðimiz.” diyorsunuz. Hiç burukluk duymayýn. Beni de görmeyin daha eyi. Bodrum deyimiyle çakallaþtýk yani moruklaþtýk. Eh Bodrum hoþ bir rüya oldu þimdi. Þu mektuptan anladýðýma göre eyisiniz, kýrýlmayýn eyilmeyin yaþayýn Halikarnaslý Yavrular. Eðer gönül sevgisi bir gerçek ifade ederse hep sizinleyim. Zaten ömrüm vefa ederse. Þöyle þehir hay huyundan uzak Kefaluka ya da bir köye yerleþmek niyetindeyim. Yaþ seksene gelmekte ama gene de ateþ gibi eker dikerim. Ben oradayken sizler de doðmuþ olsaydýnýz yurdun o köþesini cennete çevirirdik. Bunu söylemekle sizin hakkýnýzdaki kanýmý açýklamýþ oluyorum. Merhaba Çocuklar. Cevat ÞAKÝR HALÝKARNAS BALIKÇISI
HALÝKARNAS BALIKÇISININ YAÞAMI: Asýl adý Cevat Þakir Kabaaðaçlý. 1890’da Ýstanbul’da doðdu. 13 Ekim 1973’te Ýzmir’de yaþamýný yitirdi. Yazýlarýnda, çok sevdiði Bodrum’un antik çaðlardaki ismi olan Halikarnasos’tan esinlenerek Halikarnas Balýkçýsý takma adýný kullandý. Osmanlý Padiþahý Abdülhamit döneminin devlet adamlarýndan tarihçi Þakir Paþa’nýn oðlu. Çocukluðu babasýnýn görevi nedeniyle bulunduklarý Atina’da geçti. Ýlköðrenimini Büyükada Mahalle Mektebi’nde, ortaöðrenimini Robert Kolej’de tamamladý. Ýngiltere’ye gitti. Oxford Üniversitesi’nde dört yýl Yakýn Çaðlar Tarihi okudu, üniversiteyi orada bitirdi. Ýstanbul’a dönünce Diken, Resimli Gazete, Resimli Ay, Ýnci gibi dergilerde yazýlar yazdý, kapak resimleri ve süslemeler yaptý, karikatürler çizdi. Çizgi romanlar yaptý. Ýlk öyküleri 1920’li yýlardan baþlayarak yayýmlandý. Cumhuriyet’in ilanýndan sonra asker kaçaklarýyla ilgili bir yazýsý yüzünden 3 yýl kalebentliðe mahkûm edildi ve Bodrum’a sürüldü. 1.5 yýl Bodrum’da kaldý. Cezasýnýn son yarýsýný Ýstanbul’da geçirdi. Yeniden yürekten baðlandýðý Bodrum’a döndü. 1947’den itibaren çocuklarýnýn eðitimi için Ýzmir’e yerleþti. Ölümünden sonra da kendi eseri olan Bodrum’a gömüldü. Mezarý Bodrum’dadýr.
-43-
ADABELEN EÐÝTÝM-KÜLTÜR-SANAT-AKTÜALÝTE
, Mustafa YEÞÝLOVA dan Yoksul Bodrum’a doðanýn zenginliðini getiren adam:
Halikarnas Balýkçýsý Bodrum’u Halikarnas Balýkçýsý’ýyla tanýmýþtým. Ýlk okuduðum yapýtý “Ötelerin Çocuðu’ydu. Doða ile insaný,deniz emekçilerini, acý ile tatlýyý harman edip bir yurt köþesiyle olan saygýmla ona yaklaþmýþ, o da beni benimsemiþti. Kuþadasý’na geldiðinde çevresini saranlar, birlikte iletmiþti bizlere. !972 yýlýnýn bir haziran günü görev ile geldiðim Bodrum’da ilk gezdiðim yer Bodrum Müzesi olmuþtu.Bir duvar girintisinde gördüðüm büstü, antik bir eser sanarak yaklaþmýþ, tanýmýþtým onu. Bu “HALÝKARNAS BALIKÇISI” Cevat Þakir’di. 1961 yýlýnda Kuþadasý’nda turist rehberliði yaparken tanýdýðým Cevat Þakir… O günler ünlü yabancýlarýn gezilerinde rehberlik yapýyordu. Sanat ve sanatkâra konuþmalarýný sessiz dinlerlerdi. Bir keresinde bunu bozmak yanýlgýsýnda bulunmuþtum: - “Meryem Ana’nýn Efes Bülbül Daðý’ndaki son yaþadýðý yer, bir gerçek mi, yoksa efsane mi?” Herkesle birlikte bana bakmýþtý. O ana kadar çevresindekiler tek soru sormamýþlardý. Ne yalan söyleyeyim, bana baktýklarýnda bir uygunsuzlukta bulunduðumu sanmýþtým. Zaman kaybetmeden yanýtlamýþtý beni. -“Papa gerçek olduðunu söylüyor, her giden de hacý oluyor…” -“Meryem Ana’yý yeterince tanýmýyorum da!..” Güldü. Bana dikkatle bakýyordu. - “Marangoz Yusuf’un resmi karýsý.” -“Yusuf mu?” Eðildi, kulaðýma: “…istersen aramýzda kalsýn…” dedi. Sanýrým benim hayret etmeme gülüyordu. … Ve söyledikleri aramýzda kaldý. Onun bana “…bu aramýzda kalsýn” demesi bir sevginin ve bir güvencenin nedeni idi. Bir mutluluk vardý yüreðimde. Kuþadasý’na geliþlerinde görevim gereði onu hep görürdüm. Bodrum’a geldikten sonra ise bir daha göremedim.
Bana bu satýrlarý yazdýran nedenin anýlarla bir ilgisi yoktur. Bodrumlu ortaokul ikinci sýnýf öðrencilerine yazdýðý, fotokopisini sunduðum bir mektup karþýsýndaki duyarlýlýðýmdan ötürü bu satýrlarý yazýyorum. Öðrenciler sorularý ona göndermiþler, o da duygularýný anýlarda dile getirmiþ, tüm sevgisi ile yanýtlamýþtý, onlara. Bodrum’a sürgün geliþinin ilk yýllarýnda onu yadýrgamýþlar. Kalebentliðe tutsak edilen on üç ünlünün sokaklarýndan gelip geçtiði, önündeki engin denize deðin, bir kapalý kutu yaþamý içinde, kuþkulu ve yoksul Bodrum’un çileli günleridir o günler… Engine, doðaya, çiçeklere yürümüþ… Tohumlar getirmiþ adalardan, yabancý ülkelerden, kendi elleri ile dikmiþ yurdunun topraðýna. O güne deðin yörede gereðince bilinmeyen bitkiler ve aðaçlar boy vermiþ. Bazý hoyrat eller koparmýþ, kýrmýþ diktiklerini. Yýlmamýþ, çabasýný sürdürmüþ. “Karmen”i Türkçe’ye çevirirken bu esmer güzeli kýzýn saçlarýndaki mimozalara takýlývermiþ düþünceleri. Paris’ten mimoza tohumlarý getirtmiþ, ekmiþ yöreye, sonra da yetiþen mimozalarýn çiçeklerini, fakir Bodrum kýzlarýnýn saçlarýnda görme sevincini yaþamýþ... Halk alýþmýþ, turunçgilleri sevmiþ, diktiklerini kýrmamýþ, ektiklerini koparmamýþ artýk. Ama kenti yönetenlerden aðaç sevgisinden yoksun olanlar, diktiði aðaçlarý da idare edivermiþler(!). Ara sýra entipüften nedenlerle kullanývermiþler insafsýz týrpaný. Bir yazarýn, bir emekçinin gönlünü daðlayarak, biçivermiþler evlatlarýný: Okaliptüsü-Belasomrayý-Palmiyeyi…
M. Yeþilova Kimdir? 1928'de Erzincan'da doðdu. Ortaokul ve liseyi Ýstanbul'da bitirdi. Eminönü halkevi temsil kollarýnda çalýþtý, Anadolu ajansý ve Tasvir Gazetesinde muhabirlik yaptý. 1952'de emniyet teþkilatýna girdi. 1960'da komiser muavinliðine atandý. 1975 yýlýnda emekli oldu. Bodrum'a yerleþti. Ulusal ve yerel gazetelerde yazýlarý yayýmlandý. Emekli olduktan sonra yazdýðý Kopo adlý eseri 1978'de Milliyet Roman yarýþmasýnda 600 eser arasýnda birinci oldu. 1981'de yazdýðý Karasu adlý kitabý Hürriyet'te yayýmlandý.1975'den 1985 yýlýnda ölümüne kadar Bodrum'u tarihi, doðasý, insaný ile kaleme aldý ve yazdýklarý Cumhuriyet'te "Bodrum Mektubu" köþesinde, diðer ulusal ve yöresel gazetelerde yayýmlandý.
-44-
ADABELEN EÐÝTÝM-KÜLTÜR-SANAT-AKTÜALÝTE
Halikarnas Balýkçýsý Yýlmaz BOZKURT Muðla Anadolu Lisesi Tarih Öðretmeni
Köyde büyümenin en olumsuz koþullarýndan birisi de okuma çaðýna geldiðinizde okuyacak kitap bulamama sýkýntýsýydý. Bu doðrultuda, doðmuþ olduðum Bodrum Mazý köyü’nde ilkokul ikinci sýnýftan üçe geçtiðimde, ilk okuduðum kitap olan ’Kýsas’ý Enbiya’yý (Peygamberler Tarihi) komþumuzdan almýþtým. Ayný komþumuzun dördüncü sýnýftaki kýzýnýn ilkokul tarih ve coðrafya kitaplarýný da baþtan sona birkaç kez okumuþtum(Belki tarih ve coðrafyaya olan ilgim bu yüzdendir).Yine komþumuzun Bodrum Ortaokulu’na giden oðlu Mustafa Aðabey’in Bodrum’dan getirdiði Teksas, Tom Miks, Kaptan Swing ve Zagor gibi kitaplar da bende okuma tutkusunu baþlattý. Bunu Kemalettin Tuðcu’nun Sokak Çocuklarý ve Oðuz Özdeþ’in Vatan Borcu izledi. Ýlkokul son sýnýfta Daniel Defoe’nin Robinson Crusoe kitabýyla Fatih Sultan Mehmet’in Hayatý kitabý, Sadun Boro’nun Hürriyet Gazetesi’nin sponsorluðunda iki yýl on ayda dünya turunu tamamladýktan sonra yazdýðý Pupa Yelken Sadun Boro( genel kültürümün temelini bu kitap oluþturmuþtu.) ve bir Fransýz kadýn gazetecinin Vietkong çetecileri arasýnda yedi yýl kaldýktan sonra kaleme aldýðý May Yayýnlarý’ndan çýkan ve Vietnam Savaþý’nda ABD’ye karþý mücadele eden Vietkonglularý anlatan Vietkong Çetecileri Arasýnda kitaplarý ilkokulu bitirene kadar okuduðum kitaplardý. 1972 Eylül’ünde açýlmýþ olan Bodrum Lisesi’nin orta kýsmýna kaydolup -o yýl Bodrum Lisesi’nin Orta kýsmýna kaydolan son öðrenci bendim. Bunu Ýngilizce- Fransýzca kurasýnda son kuraya katýlan son öðrenci olduðumda anlamýþtým- müdürlüðünü ayný zamanda okulumuzda müdür baþyardýmcýlýðý görevinde de bulunan Ýsmail Tuna Hocamýzýn yaptýðý Bodrum Öðrenci Yurdu’nda kalmaya baþlamýþtým. Bir dolaptan oluþan son derece mütevazý kitaplýðý benim için bir hazine deðerinde olmuþtu. Çok sayýda, özellikle varlýk yayýnlarý olmak üzere, Türk ve dünya klasiklerini okuma fýrsatý bulmuþtum. Bu kitaplardan
biri de Halikarnas Balýkçýsý adlý bir yazarýn yazmýþ olduðu “Hey Koca Yurt” adlý tarih ve mitoloji kitabýydý. Yazarýn adý bana çok tuhaf gelmiþti. Halikarnas Balýkçýsý’nýn bir kitabýndan alýntý olarak Türkçe ders kitabýmýzda ‘’Fýrtýna ‘’ adlý bir okuma parçasý vardý. Türkçe Öðretmenimiz Alaaddin Koç ( iki yýl önce kaybettik. Mekâný cennet olsun) sayesinde Halikarnas Balýkçýsý’ný tanýma fýrsatý bulduk. Öðretmenimiz Halikarnas Balýkçýsý adýnýn takma adý olduðunu, gerçek adýnýn Cevat Þakir Kabaaðaçlý olduðunu, bu yazarýn Bodrum’u dünyaya tanýttýðýný belirterek onun hakkýnda bize þunlarý anlatmýþtý: “Bir Ýngiliz savaþ gemisi Bodrum’u ziyaret eder. Ama Bodrum’da doðru dürüst Ýngilizce bilen yoktur. Sonra Balýkçý bilir, diye Bodrum Belediyesi’nin bahçesindeki palmiye aðaçlarýný dikmekle uðraþan ve üstü baþý toz toprak içinde olan Balýkçý’yý gemiye götürürler. Ýngiliz komutanla Balýkçý akýcý bir þekilde konuþmaya baþlayýnca Ýngiliz komutan Ýngilizceyi nerede öðrendiðini sorar. Balýkçý da Oxford Üniversitesi mezunuyum, deyince Ýngiliz komutan Balýkçýnýn karþýsýnda esas duruþa geçer.” diye belirttikten sonra, ardýndan da Halikarnas Balýkçýsý’nýn baþta Fransa olmak üzere birçok ülkeden mimoza gibi Bodrum’da olmayan çiçek ve aðaç tohumlarýný getirerek diktiðini anlatmýþtý. Bunun yanýnda Bodrum’a bir sürgün olarak geldiðini, cezasý bittikten sonra Bodrum’da kalmaya devam ettiðini, Bodrum Balýkçýsý adýnýn, Bodrum’un masmavi gökyüzüne yakýþmayacaðý gerekçesiyle yazýlarýnda Bodrum’un ilk çaðlardaki adý olan Haýlikarnas’ý alarak Halikarnas Balýkçýsý takma adýný kullandýðýndan söz etmiþti. Orta ikiye geçtiðim 1973 Ekim’inde Halikarnas Balýkçýsý vefat etmiþ ve vasiyetinde de denizde dolaþtýrýldýktan sonra Bodrum’da denizi gören bir tepeye gömülmesini istemiþti. Bodrum’da Balýkçýyla ilgili konuþmayý da o zaman Bodrum Lisesi Müdür Baþyardýmcýsý ve Edebiyat öðretmeni olan Ýsmail Tuna
-45-
ADABELEN EÐÝTÝM-KÜLTÜR-SANAT-AKTÜALÝTE
Halikarnas Balýkçýsý’nýn defnedileceði yer, Bodrum’un Ortakent çýkýþýnda yer alan Gümbet’in kuzeyinde, yaklaþýk bir kilometre uzaklýkta benim kaldýðým Bodrum Öðrenci Yurdu’na yakýndý. O yüzden ben de cenaze defin törenine katýldým ve o kalabalýðýn içinden mezarýna birkaç avuç toprak atmayý baþardým. Hayatýmda hüzünle gurur duyduðum anlardan biri olmasý gerektiðini lise yýllarýmda baþta süngerciler olmak üzere deniz insanlarýnýn öykülerini anlattýðý kitaplarýnýn tamamýna yakýnýný okuduktan sonra anladým. 1980’li yýllarýn baþýnda “Parmak Damgasý” dizisi -Kaþ’ta çekilmiþtironun eserlerinden yararlanýlarak çekilmiþti. Yine 1990’lý yýllarda Mavi Sürgün’ün filmi çekilmiþti. Balýkçý son yolculuðunda Bodrumlularýn omuzlarýnda 1980- 1986 Arasý aralýklarla Mersin’den Kuþadasý’nýn kuzeyindeki Gümüldür’e kadar Bodrum trollerinde trol balýkçýlýðý yaptým. Çalýþtýðým insanlarýn bir kýsmý Cevat Þakir’in romanlarýndan çýkýp gelmiþ birer karakter gibiydi. Birçoðu formalý sünger dalgýçlýðý yapmýþtý. O dönemlere dair hepsinin çok ilginç öyküleri vardý. Birçoðu karada hiçbir iþte dikiþ tutturamayan yaþýný baþýný almýþ kiþilerdi. Halikarnas Balýkçýsý’nýn Hangi kitabýnda olduðunu hatýrlayamadýðým Bodrumlu süngercilere yardým ettiði anlatýlan Çökertmeli Çakýr Ayþe karakteri de benim 1960’larýn sonundan itibaren çok iyi tanýdýðým ve beni de yakýndan tanýyan bir büyüðümdü. (Þu an Çökertme’de restoraný olan Ýbrahim Kaptan’ýn ninesidir.) Bu gün Halikarnas Balýkçýsý Cevat Þakir Kabaaðaçlý Bodrum içindiyor ki: Bedri Rahmi Eyüboðlu ve Azra Erhat’la birlikte bu “Burasý engin göklerin ülkesidir. Ýçten gelen topraklarýn yetiþtirdiði hümanist bir yazar olarak bir türküyü kapýp koyverin, uzaklaþtýkça türkü gönlümde yer almýþ ve Bodrum’u dünyaya tanýtmýþtýr. gökte masmavi olur... Iþýk burada yalnýz Aramýzdan ayrýlýþýnýn 40. yýlýnda O’nu bir kez daha saygýyla anýyoruz.
karanlýðý aydýnlatmakla kalmaz, aydýnlattýðý þeyi deðiþtirir ve görülen bir þiire çevirir. Baþka yerde nur içinde yatýlacaðýna, burada nur içinde yaþanýr. ... Yýldýz kalabalýðýna engin gece dar gelir. ... Hele ay ufuktan bir görüne koysun, evren bir peri masalýna döner.” (Merhaba Anadolu, s. 119)
Halikarnas Balýkçýsý’nýn defnedildiði günlerdeki mezarý ve Yýlmaz Bozkurt -46-
ADABELEN EÐÝTÝM-KÜLTÜR-SANAT-AKTÜALÝTE
BALIKÇI’DAN BÝR ANI
Herkesle merhabalaþtý. Ulvi Uraz Halikarnas Balýkçýsýna sitemde bulundu: Prof.Dr.T.Ayhan ÇIKIN -Üstadým, hem oyuna geç geldin, hem Aslen Muðlalýyým. Ama Halikarnas Balýkçýsý’ný okumadan önce Muðla’yý, özellikle Bodrum yörelerini de oyunumda uyudun!... Halikarnas Balýkçýsý o meþhur kahkahasýný pek bilmezdim. Ortaokul ve liseli yýllarýmda patlatarak: (1950’lerin son, 1960’larýn ilk yarýsý) Halikarnas -Ulvi’ciðim… Ben bu oyunun orijinalini Balýkçýsý’nýn bulabildiðim tüm eserlerini okudum. üç kez seyrettim. Buraya oyundan ziyade Deniz emekçilerinin aþklarýný, çilelerini, Muðla seni görmek için geldim. Ayrýca o kadar çok kýyýlarýnýn coðrafi güzelliklerini, tarihi ve kültürel kiþiden çaðrý alýyorum ki… Kimseye de hayýr zenginlerini ilk onun kitaplarý aracýlýðý ile keþfettim. Üniversiteli yýllarým. 1960’lar. Bulduðu her kitabý diyemiyorum. Herkese koþmaya (en saðýndan en soluna) okuyan bir kitap dostu. çalýþýyorum. Ýyi ki bir haným deðilim! Devletin verdiði burstan baþka bir ekonomik desteði Kimseye hayýr diyemediðimden baþýma ne yok. Henüz bireysel kimliðini yeterince oluþturamamýþ iþler gelirdi, kim bilir? bir genç. Yeni yeni þiirler yazmaya baþlamýþ. Bazý …diyerek yine o meþhur kahkahasýný ve gazete ve dergilerde yayýnlanmýþ þiirleri. Ýlk þiir ve merhabasýný patlatarak tiyatrodan ayrýldý. yazýlarý yayýnlanan gençler ancak algýlayabilir bu Her iki büyük ustayý saygýyla anýyorum. duyguyu. Öylesine coþkuluyum. O günlerde ( sanýrým 1964 yýlý olacak) Ulvi Uraz Tiyatrosu “Kýrmýzý Fener Sokaðý” adlý bir oyunu, Basmane-Tilkilik semtindeki sinemalardan birinde sahneye koymuþtu. Birkaç üniversiteli genç olarak Tiyatro kulisinde Ulvi Uraz Tiyatrosu oyuncularýna yardým ediyor, çay, vb.. hazýrlýyor, bir kenardan da oyunu izliyorduk. Sinema salonu oldukça kalabalýktý. Oyun baþladý. Herkes ilgi ile izliyor. Oyun baþlayalý Yazýlarýndaki adýna uygun olarak teknede, yani Balýkçý 10-15 dakika olmuþ, bu arada uzun boylu, oldukça heybetli bir adam salona girdi… Ön sýralarda bir yere oturdu… Arkadaþlar, bu gelen kiþinin Halikarnas Balýkçýsý olduðunu Balýkçý diyor ki: “On sekiz cins kadar turunçgil çeþitleri söylediler. getirttim. Bunlarýn hiçbiri yurtta yoktu. Oyunun 1. perdesi bitince Uraz Antalya’dan, Finike’den, Adana’dan yazýlan Tiyatrosu oyuncularý kulise döndüler, o mektuplara cevap veriyordum, dikilecek çeþitleri sýrada da kulisin kapýsýndan: saptýyordum. Bodrum, turunçgillerin tanýnmýþ bir merkezi olmuþtu. Turunçgiller, engin bir alev -Merhaba Ulviii!.. diyerek o meþhur gibi Güney Anadolu’yu sarýyordu.” “merhabasý”ný patlatarak kulise Halikarnas Balýkçýsý girdi. Balýkçý ile Ulvi Uraz sarmaþ dolaþ oldular. -47-
(Mavi Sürgün, s. 263.)
ADABELEN EÐÝTÝM-KÜLTÜR-SANAT-AKTÜALÝTE
Yelkovan Çetin TARI* chatintari@windowslive.com Saat üç ile dört arasýnda, dörde daha yakýn. Yelkovan düþeli iki ay oldu. Yine de saati neredeyse tam olarak tahmin edebiliyorum, 38 dakika geçiyor. Bunun sebebi saniyeleri sayýyor olmam da olabilir tabii… Annem tamir ettirmek üzere götüreceðini söylemiþti, ama sürekli unutuyor. Bense hatýrlatmýyorum artýk, alýþtým durumuna… Geldiði ilk günü hatýrlýyorum. 1979 ilkbaharýnda biz, arka bahçede çamurdan tabanca yaparken, Almanya'dan gelen komþumuzun hediye olarak getirdiði guguklu saat bu… O gün aðabeyimle, saat baþý ötecek diye gece yarýsýna kadar baþýndan ayrýlamamýþtýk. Kuþ her öttüðünde sahip olduðu zekâya mucize gözüyle bakýyorduk, ne kadar da havalý bir saatti… Odama uðramayalý iki günden fazla oldu? Yemeðim ve suyum yok, ama her þeyden öte sigaram da kalmadý... Oysa hayatla tek baðýmýn sigara ve kitaplarým olduðunu biliyor, her ne kadar artýk kitap okuyamayacak kadar dikkatim daðýnýk olsa da... Aðabeyim, üç gün kalan 12. yaþ gününü göremeyeceði bir trafik kazasýnda ölürken onun yokluðuna bir türlü alýþamayan ve avuç dolusu sakinleþtiriciler ile ayakta durabilen babam sonunda bu dünyada daha fazla duramayacaðýna karar verdiðinde, 26 yaþýma yeni basmýþtým.. Tarih boyunca yaºayýp ölmüº insan sayýsý 110 milyardýr. O günden sonra deðiþtiðimi anlatýyordu annem. Sürekli hastaneye gitmeler, testler, unutmalar, anlamasýz konuþmalarým içinde kayboluþ ve sessiz asabiyetim… Artýk iþime devam edemeyeceðimin kesinleþtiði o salý günü ve eve kapanma sürecim ve ardýndan doktorun kapalý kapýlar ardýnda anneme þizofreniye doðru kaymakta olduðumu anlatmasý… Kaymak? Bir insan neden kayar? Tabii ki elinde olmadýðý için... Ama yanlýþ bir tespitti; bir þeylere kaydýðým yoktu; daha doðru olan beynimden fýþkýran tüm o diðer kiþiler ve seslerin dünyama kaymakta
olduklarýydý... Durdurmak ya da onlardan kaçmak mümkün olamadý, bir gün uyandýðýmda tüm ruhumu iþgal etmiþlerdi... Sigaradan sepya bir renk alan odamýn duvarlarýný krem rengiydiler, diye hatýrlýyorum, oysa gri olduklarýný not almýþým pencerenin sað alt köþesine... Artýk sorma! Duvarlarýnýn eski rengi, gri… Emin deðilim… Oysa eskiden hiçbir þeyi unutmazdým; tarihler, isimler, yüzler ve hatta kitaplar bir resim gibi hayalimde, önüme sayfalarca açýlýr ve ben onlarý yanlýþsýz, ezbere okuyabilirdim. Bunu herkesin yapamadýðýný fark ettiðimde altý yaþýmdaydým. Babam, ''Gel...'' derdi misafirlerin yanýnda gururla, ''…sana aldýðým küçük Prens kitabýný, ezbere bir oku…'' Oysa artýk en ufak þeyler bile labirentte kaybolan fareler gibi beyin kývrýmlarýmda eriyip yok oluyorlar… Artýk unutmamak için her þeyi yazýyorum. Keçeli kalemimle ve odamýn duvarlarýnda gördüðüm, kalan her boþluða yazýyorum… Tavanda ulaþabildiðim yerlere kadar üst üste karalamalar dolu... Hatýrlamalýyým, eskiden bildiðim her þeyi uykusundan uyandýrmak için ihtiyacým var yazmaya ve bunlarý tekrar tekrar okumaya, hiçbir þeyi unutmamalý, babama mahçup olurum… Ýyi deðilim; ama özellikle unuttuðum an, ölüyor olduðum kesinleþecek sanki… Ýçimde, çok derinlerimde, bozulmadan kalmayý baþarmýþ bir yerdeki garip bir sezgi böyle söylüyor… Yazmalýsýn, dayan… 1907 yýlýnda Massachussetts'li bir doktor, özel bir ölüm döþeði tasarladý. Sonra da insan vücudunun ölüm anýnda 21 gram kaybettiðini rapor etti. Bu nedenle ruhun 21 gram tuttuðu varsayýlýyor… Demek ki ben de o son anda, 21 gram eksileceðim. Odama uðramayalý iki gün mü oldu? Bu sabahtan itibaren hayallerim, susuzluðun da etkisiyle koyu yeþil çamurlara benzeyen canavarlar halini aldý… Gözlerimi kapadýðýmda çivit mavi bir tona
-48-
ADABELEN EÐÝTÝM-KÜLTÜR-SANAT-AKTÜALÝTE
gömülüyor ve dayanamayýp açtýðýmda onlar, her yönden sýrayla baþýmýn üzerine çullanýyorlar… Nefes alamayacaðýmý düþündüðüm son anda kafamý tahta pervaza vurmasam, öldürmeleri kaçýnýlmaz. Eskiden de olurdu, ama belki ayda bir. Oysa þu an sürekli odada karþýmdalar… Kendime: "Elektronik mühendisisin. Okulunu birincilikle bitirdin…" Pervazý her an daha çok kaplayan kan beni ölesiye korkutuyor, yoksa hayal mi hepsi… Yani az önce geldi ve beni kontrol etti belki; üzerimi deðiþtirip yanýma o beyaz gofretlerden de koydu; belki açlýðým susuzluðum, kafamdan akan kan, hepsi, hepsi birer hayal… Saat beºi üç dakika geçiyor olmalý… Susuzluðum dayanýlmaz, ama dýºarý çýkamam. Kaç yýl oldu bu odadan dýºarý adým atmayalý, beni yutmak üzere eºikte bekleyen düºmanlarýmýn topraklarýna… Yetiºkin bir insan günde 23 bin defa nefes alýr… Nefes alamýyorum, neden yanýma gelmiyor, dýþarý çýkamayacaðýmý bilmiyor mu? Küçük tuvaletimi yataðýn arkasýna yaptým az önce, geldiðinde kýzacak ama olsun, hele bir gelsin de bu kez onunla konuþacaðým. Çok þaþýracak ve gülümseyecek belki, saatin yelkovanýný buldum ittiðim yataðýn altýnda… Eskiden ne çok konuºurdu benimle, ne çok gülerdik. Oysa nasýl bir ºey olduðunu hiç hatýrlamýyorum artýk gülmenin ve biriyle konuºabilmem imkânsýz gibi… En büyükleri dalga geçiyor sürekli. Burada öleceðimi söylüyor, arkama dönmem gözlerimi kapamam fark etmiyor onun için, sürekli omuzlarýmda. Omuzlarýmdaki melekleri de çoktan kovmuþ… Artýk yapayalnýzsýn diyor… Saatten yayýlan dalgalar dev bir çanýn içindeymiþim gibi beynimde çýnlýyor. Kahkahalarý her yerde; "Burada öleceksin, kimse yok bu evde…" Ölümden sonra, üç gün içinde akºam yemeðini öðütmeme yardýmcý olan enzimler beni yok etmeye baºlar.. Saati ve çocukluðumdan kalaný, az önce parçaladým. Ve masamý da ve kitaplýðýmý da… Kapýmýn içeri açýlan camýný da kýrmalýyým, bunlar cesaretimi toplamak içindi ve gücümü toplayýp dýþarý adýmýmý atabilirsem, çok kýzacaðým bu gün ona: "Beni, oðlunu nasýl unutursun? Dýþarý
çýkamayacaðýmý bilmiyor musun, hem yýllardýr çýkmadým ki?'' Güneº doðuyor. Dýºarý bakamam, ama ilk kez kalýn perdelerimi açma gereði hissediyorum. Tüm korkularýma ve insanlarýn o tiksinti veren bakýºlarýna raðmen perdeleri aralayacaðým bugün… Vietnam iºgalinde Amerika, öldürdüðü her Vietnamlý için 50 bin kurºun attý.. Saatin kaç olduðunu bilmiyorum artýk ama açlýktan uyuþan beynim, camýn önünde yýllar önce kurumuþ olan çiçeðin, kalan iðrenç dallarýný yememi emrettiðinden beri olmayan kontrolümün son kýrýntýlarýnýn da elimden uçtuðunu fark ediyorum. Kesilen elime aldýrmadan, kýrdýðým oda kapýma ait buzlu cama, nihayet bakma cesaretini gösterebiliyorum. Görünen duvarlar tertemiz ve aydýnlýk gibi... Yeºil yaratýk duvarýn dibinde oturmuº saatin kýrýk parçalarýný kurcalarken, birden donuk bakýºlarýný üzerime dikerek niyetimi anlamýºçasýna, çýkmamamý emrediyor:''Anneni o halde görmek istemezsin…'' Ýnsan beyninin %80'i su dur ve öldüðünde… Tanýmaktan aciz olduðum sesimle, her zaman yaptýðým gibi kulaklarýmý kapayarak sonsuz tartýþmalara giriyorum kendimle, bir ileri bir geri sallanýrken bu kez beni duysun diye ama odama gelen yok. Sadece karºýmdaki yeºil çamur, yolun sonuna geldiðimi söylüyor elindeki yelkovaný yüzüme fýrlatýrken: ''ºizofrenler, tüm ailesini kaybedince ne olur biliyorsun deðil mi?'' Ve daha ºiddetli gülüyor bu kez ve sesi duvara sürülen keskin pençeler gibi beni halýda yeni açýlan dipsiz bir kuyuya çekemeye çalýºýyor. Buradan çýkmalýyým… Gözümü açtýðýmda hava kararmýþ ve ben koridorda boylu boyunca yatmaktayým. Buraya nasýl geldiðimi hatýrlayamýyorum. Artýk hiçbir þeyi hatýrlamýyorum. Buranýn duvarlarýnda notlar yok, geçmiþim ya da kim olduðum, sanki hiç yaþamamýþým ve baþka bir zamandayým, iyi olduðum zamanlar.. Babamla annem aðabeyimle birlikte televizyon izliyor olmalýlar. Koridorun sonundaki odada hafif sesler altýnda oynaþan ýþýklarý hissedebiliyorum. Arkamdan gelen yeþil yaratýðýn tüm azarlamalarýna raðmen sorun yok, kalbim deli gibi çarpsa da yanlarýna gidebilirim … -49-
ADABELEN EÐÝTÝM-KÜLTÜR-SANAT-AKTÜALÝTE
Kalbimiz Bir Dakikada 5 Litre Kan Pompalar. Böylece Kan Vücudumuzda Her Gün Tam 100 Defa Deveran Etmiº Olur. Ve odadayým, yýllar sonra… Duvardaki eski moda halý "saraydan kýz kaçýrmayý" anlatan deseniyle çocukluðumu çaðýrýyor odaya. Ve ben yerde kýrýk tahtalarla oynayan küçük halime dokumadan kanepede yatan anneme yaklaþýyorum. Çocuk yapma diyor, ''…yatýyor.'' Benim yüzümden yorulduðunu biliyorum. Örterek battaniyeyi omuzlarýna sessizce daðýlan bembeyaz saçlarýný düzeltiyorum. Hiç kýmýldamýyor. Huzurlu bir ifadesi var, artýk istediði kadar uyuyabilir, zaman sona erdi… Uyandýrmamak için sonsuz uykusundan, mutfaða geçiyorum son gücümle ve parmaklarýmýn ucunda... Küflenmiº bir ekmek parçasýný da alarak yanýma, yeºil yaratýðýn daha fazla rahatsýz etmemesi için onu, kapýyý arkamdan kilitleyerek evden dýºarý çýkýyorum. Kapkaranlýk bir an içinde, elimde yelkovanýmla baþ baþayým…( Eylül 2013- ANKARA )
Gençlerden Adabelen'e Merhabalar, Öncelikle ben Tuðba Karademir. Size mail atmamýn sebebi bir öðretmenimin tavsiyesi… Daha evvel baðýmsýz bir gençlik dergisinin editörüydüm, fakat amatör çalýþýyorduk, diyebilirim. Ýki sayý çýkardýk, ardýndan bazý sebeplerden dolayý ara verdik. Ben de yazmayý çok seven biri olduðum için, öte yandan yazdýklarým kýyýda köþede kalsýn istemediðim için ve baþta da dile getirdiðim üzere öðretmenimin de tavsiyesi ile size mail atmaya karar verdim. Baºta derginizin adý da sýcak, samimi geldi. Yalýn, hoº, üstelik yaºýmdan sebep ön yargý ile karºýlanmayacaðým bir dergi olduðunu hissettirdi. Gençlik dergilerinin bile yazarlarýnýn yaº ortalamasý epey yüksek gerçi. Ah, bu arada yaºým yirmi. Kadrolu bir yazar olamasam bile, en azýndan yazdýklarýma ara sýra da olsa derginizde yer vermenizden mutluluk duyarým. Bir de örnek sayý gönderirseniz de harika olur. Birkaç adet yazým, dosya ekindedir. Ýlginiz için þimdiden teþekkür ederim, saygýlar...
*1973 Diyarbakýr doðumlu, öðrenim kademelerini Web adresim: www.tugbakarademir.com Ankara'da tamamlamýþ ve halen Ankara Güzel sanatlar Ulaºým No: 0538 422 09 00 Lisesinde Fizik öðretmeni olarak görev yapan bir yazma Adresim: Balat Mah. Hacý Ýbrahim Sok. Boduroðlu Apt. gönüllüsü... Sýký bir okuyucu olarak yazma iþine No:46/7 ÝSTANBUL Gretchen Rubin'in ''Mutluluk Projesi'' kitabýyla Tuðba KARADEMÝR baþlamýþ. Her konuda, özellikle psikoloji, varoluþçu felsefe ve bilim alanlarýnda okuyor. Daha çok roman denemeye ve öykü yazmaya çaba gösteriyor. Halen; http://bilinmeyenedair.blogspot.com/ adlý kiþisel bloðunda yazýyor. Ýzleyicisi ilk üç ayda 20 bin kiþiyi geçmiþ. Yazmak onun için bir tutku… Hayal olarak da olsa, gel otur ºöyle karºýma, sana anlatacaklarým var: Sen gittin hani, oluyor yarým sene. O ayrýlýðýn öncesi de vardý tabii, bir 4 ay kadar. Ýþte ben, sen ilk gittiðinde kimseyi sevemeyeceðime kanaat getirmiþtim. Çünkü ilkimdin, ilkler unutulmazdý. Evet, unutulmuyor da, aný olarak kalýyor geride her þey. Neyse, bir adam geldi, çok ýsrar etti hayatýma girmek için. Yerine göz dikti sandým, gözlerimi diktim paslý bir iðneyle, o adama bakmamalarý için. Sonra gözlerimi öperek açtý o. Geldi, yüreðimdeki kirleri süpürdü yavaþ yavaþ. Yaralarýmý itina ile sardý, parmak uçlarýyla
Son Mektup
-50-
ADABELEN EÐÝTÝM-KÜLTÜR-SANAT-AKTÜALÝTE
tedavi etti. O parmaklar yüreðime þiirler kazýdý, yaralarýn yerine. Ben ilk zamanlar, üºendim sevmeye iºin doðrusu. Yeniden bir insaný taný, sevdiklerini, sevmediklerini öðren, geçmiºini, hayalini anlatsýn, hayallerine ortak ol, sonra ailesini taný, akrabalarýný sonra... Hangi yiyeceklerden hoºlanýr, hangi müzikleri dinler, ayakkabý numarasý kaç, doðum tarihi yahut, bir de yýl dönümü için bir tarih ezberlemek gerek. Hangi kitaplarý okur, nasýl bir karaktere sahip otur onu da çöz üºenmeden, sonra kalp kýrýklarýný say, sar... Yarasý derinse, iyileºtir. Ailesiyle tanýº. Yeni bir gelecek tasarla, yeni bir tende... Kýzýnýza adlar bul. Daha önce yaºadýðýn senaryoyu tekrar et, yeniden aðla kavgalarda, telefon konuºmalarý olsun uzun uzun, mesaj beklesin tüm gün, merak etsin, kýskansýn, karýºsýn, hastalanýnca telaºlan, sesini duyunca heyecanlan falan. Bunlarý ºu an yazmaya bile üºenen ben, düºün ki nasýl üºendim sevmeye onu. Tembelim, hep söylerim zaten. Senaryo eskisine çok benziyordu ilk baºta. Seninle yýl dönümümüz, artýk onunla ikimizin yýl dönümü. Tesadüfe bak. Ki o da sen gibi, babama çok benziyor. Hatta senden daha çok benziyor. Tereyaðý sevmiyor, böcekleri sevmiyor, halý saha maçlarýna gidiyor ve en önemlisi sevdiði kadýna sahip çýkmayý biliyor. Adam gibi yani… Canýn yansýn diye yazmýyorum, yanlýº anlama. Affet hatta. Bunlarý okuyorsan ºayet hala… Ki sanmam okuduðunu, ama benimki vicdan meselesi, bunun adý iç döküntüsü, günah çýkarma bile diyebilirsin. Yazmadan rahat edemeyecektim iºte, affet. Canýn yanmaz bence, okusan bile. Ama olur da bir ihtimal iºte... Bu yazýnýn diðer bir sebebi, dönme diye. Mesela, binlerce ºiir de yazsam hala daha sana, okuyup da "Unutamadý, seviyor beni, arasam mý?" gibi düºüncelere kapýlma diye. Çünkü sen benim ilk kalp aðrýmsýn ve ºiirler kalp aðrýlarýnýn baºkentidir. Ben gidip de sevdiðim adama ºiir yazarým elbet, ama buram buram huzur kokar. Her gün ºen ºakrak ºiirler yazamam, bünye alýºkýn deðil. Ki melankoliyi severim, bilirsin. Bu arada not düºeyim, günün birinde bir kitabým olursa ve bu bir ºiir kitabýysa, mutlaka al onu. Ýlk sayfasýnda sana bir teºekkür yazýsý olacak, söz veriyorum. Büyüdüðümde ºair olursam ºayet, sebebi sensin. Anýlarýn, acýlarýn, gidiºlerin falan iºte… ªu an hiçbiri umurumda deðil, ama zamanýnda dediðim gibi "Bir adama ºiir yazarsan o, uðruna ºiir yazdýðýn ilk adamdýr ºiirlerinin sahibi." Ben hep sana yazacaðým, baºkalarý baºkalarýný düºünerek okuyacak. Bu böyle
sürer bir ömür, sorun deðil. Ben sadece bil istiyorum, baºka bir adamý, zamanýnda seni sevdiðimden çok seviyorum. Bunun mümkün olabileceðini Tanrý vahyetseydi bile inanmazdým ben muhtemelen. Ama oldu. Ailesini seviyorum, ailemi seviyor ve en önemlisi ailem de onu seviyor. O yüzden geleceðe dair kaygýlarým yok, içim rahat. Ufak tefek endiþelerim var tabii; ilk çocuðumuz kýz mý olacak, hangi okulda okuyacak falan gibi. Ben üzül diye yazmýyorum bunlarý, ama seninle kurduðum hayalleri baþkasýyla yaþayacaksam bu senin suçun. Anlýyorsun deðil mi? Mesela hemen hemen ayný döneme denk gelecek askerliðiniz ve ben sana deðil ona sayfalar dolusu mektuplar yazacaðým, ona atkýlar kazaklar öreceðim, onun þafaðýný sayacaðým. Sebebi sensin. Ya da boþ ver, sebebi benim. Unutabildim seni. Þimdi "Seven unutmazdý." falan dersin. "Sen nasýl unuttun!" derim ben de, gerek yok. Sonra dersin "Unuttuysan neden yazýyorsun bunu?" diye, ben de "Unutmak adýný sanýný unutmak deðil ki, adýný duyduðunda canýn yanmýyorsa unutmuþsun demektir." diye eklerim. Lüzumsuz tartýþmalar olur bunlar. Ayrýca suçlu o ya da bu, sonucu deðiþtirmeyecek ki her kimse günah keçisi. Ben sonu öncekine benzemeyecek olan bir hikâyeye baþladým. Belki sen de yeni bir hikâyenin tam ortasýndasýn, haberim yok. Açýkçasý umurumda da deðil. Mutlu ol, gözünü seveyim. En azýndan 4 senelik bir sevdayý yitirdiðine, bitirdiðine deðsin. Karºýma çýkmadýðýn için de teºekkür ederim. Böylesi daha rahat oldu. Çünkü yüzünü gördüðümde midem bulanýrdý, üzülürdüm zamanýnda midemde kelebekler uçuran adamýn midemi kaldýrmasýna. Ýnsanýn inanasý gelmiyor deðil mi? Hýçkýra hýçkýra omuzlarýnda aðlayan bendim, gururumu hiçe sayýp gitme diye yalvararak. Ben de inanamamýºtým, zamanýnda ayaklarýma kapanýp hýçkýrýklarla aðlayarak yalvaran adamýn günü geldiðinde 20 dakikalýk bir telefon görüºmesinde "Seni sevmiyorum artýk!" deyiºine. Canýmýz sað olsun. Biraz sen, biraz ben eksiktik iºte bu iliºkide. Sahip çýkamadýk var olan hiçbir ºeye. Canýmýz sað olsun. Ýki kez, üst üste… Uzattým yine, ben aslýnda kýsaca: "Bu yaza evleniyorum, affet!" demek için yazmýþtým bu mektubu. Neden "affet" biliyor musun, zamanýnda senin gibi ucuz bir adamla evlenmeyi hayal ettiðim için. Ben kendimi affedemedim, bari sen affet...
-51-
Tuðba KARADEMÝR
ADABELEN EÐÝTÝM-KÜLTÜR-SANAT-AKTÜALÝTE
, Gülcan KORKMAZ dan
, *Ümit BADEMKIRAN dan
glcnkrkmz834@hotmail.com
Gençlerimize teþekkür ediyoruz. Her zaman dergimizde yerleri olacaktýr.
-52-
ADABELEN EÐÝTÝM-KÜLTÜR-SANAT-AKTÜALÝTE
Kafadan Çatlaktýr Azmi ERMÝÞ azmiermis@hotmail.com Sabah serinliðinde hem yürüdü, hem de kuþ seslerini dinledi. Zaman zaman türkü mýrýldandý. Bugün çocuðun okuluna notlarýný öðrenmek için gidecekti. Epey zamaný vardý. "Hem etrafý seyrederim, hem de yavaþ yavaþ giderim." diye düþündü. Çevreye baktýkça neþesi kaçtý. Ýþ yerlerinin adlarý, bilmediði birçok yabancý sözcükle doluydu. Okulun bahçesine varmýþtý. "exit" yazýsýný okudu. Bir anlam veremedi, boþ boþ baktý. Velinin birisi fark etti onu: "Orasý çýkýþ demek beyefendi. Giriþ diðer tarafta." "Siz biliyorsunuz demek." Yooo, ben de baºkasýna sordum beyefendi." Kafasýný salladý. Bir ilköðretim okulunda çýkýºý Türkçe yazamýyorlar. Binanýn içinde merdivenlerden yukarýya "dawn stares", aºaðýya doðru "up stares" yazýlarýný gördü. Birisi "Yukarý ve aºaðý, demektir efendim." dedi. Biraz daha bozuldu. Yukarý katta öðretmenlerin ve derslerin adlarý yazýlý sýnýf kapýlarýna göz gezdirdi. Resim öðretmeniyle görüºtü. Resim seçmeli ders olmuº. Hem resimde kötü kötü ºeyler çizebilirler. Müzik öðretmeninin yaný bomboº. Türkü ºarký söylemek basitlik ya da cývýklýk sayýlýyor herhalde. Beden eðitimi öðretmeni yapayalnýz. Çocuklar Hoplamayacak, zýplamayacak, çizmeyecek; enerjiyi nasýl atacak? Ýngilizce öðretmeninin önündeyse metrelerce kuyruk. Adý da yabancý. Bizim öðretmenler saf olduðundan dýºarýdan gelmiº. Sinir katsayýsý yükseldi. Kuyruða geçip bir bakayým bizim öðretmenlerden kuyruðu mu fazla, kulaðý mý? Kapýya yaklaþtýðýnda baktý ki bir afet. Mini bir etek, göðüslerin çatalý görünmekte. Kadýný öpen öpene. Kimisi Türk sýcaklýðý deyip þapýrdatýyor, kimisi de güzel memesine daha yakýndan bakmak için sarýlýyor. Fýrsattan istifade bacaklarýna sürtünen bile var. Kadýna ne desen sýrýtýyor. Kimsenin dediðini anlamýyor, anlamýþ gibi yapýyor herkes. "Yes, no." Bazý arkadaþlar otuz yýl önce öðrendiði üç beþ kelimeyle konuþup dil bildiðini gösterme çabasýnda. Bir zamanlar Amerika'dan barýþ gönüllüsü diye öðretmenler gelmiþti. Köydeki koyunlarýn sayýsýný, koca karýlarýn aðzýndaki diþlerine kadar not alýyorlardý. Sonradan casus diye çok söylendi bunlar
için. Bu gelen kadýn toplumun nesine örnek olacak? Var olan deðerler alt üst. Hýzla indi merdivenleri. Müdürün odasýnda aldý soluðu. "Müdür Bey, Beden eðitimi, müzik ve resimiþ nerdeyse programdan kalkacak. Bir de yabancý öðretmen gelmiþ. Ne öðretecek çocuklarýmýza?" Müdür, küçümseyen bir tavýrla: "Bey efendi. Globel dünyada yaþýyoruz. Ne gidiyosa gerekeni etcen. Yoksa muasýr medeniyet nasýl yakalanýr?" Bir de"Yaaaa anladýn mý koca kafalý?" der gibi süzdü. Ýçinden"Söylemesini bile bilmiyor. Bir de müdür olmuþ. Globel, globel… Hahhahha. Hay dilini eþek arýsý…" Kaldýrýmda yürürken bir camdaki yazýya takýldý gözü: "Her türlü home yemeks." Uzun uzun baktý. Sað kulaðý küpeli, saçýný topuz yapmýþ, kollarý dövmeli, sakýz çiðneyen bir delikanlý: "Hayrola amca?.." dedi. "Yazýyý anlayamadým da…" "Her türlü ev yemeði diyor amca. Home ev demek. Yemeks de yemekler." "Hangi dilden bu oðlum?" "Yeni dünya dili amca." Oradan ayrýlýrken: "Memlekette mal dolu." diye geçirdi içinden. Kurallara saygýlýydý. Kýrmýzý ýþýkta polisin elinde düdük, "Stop stop." diye baðýrýyor. Yeþil ýþýkta eliyle de iþaret ederek "Yallah, quickly." diye sesleniyor. "Bizim polis de birkaç dil biliyor galiba." dedi kendi kendine. Kendini yorgun hissetti. Durakta otobüs beklemeye baºladý. Gençler, "Hello" diye selamlaºtýlar. Ayrýlýrken de "Baaaaayyy, babayyy, goodbay" demelerine temelli sinir oldu. Otobüs týklým týklým dolu. Ayak, ter ve kir kokusu parfüm eºliðinde armoni oluºturmakta. Ýtiºmeler, kakýºmalar. "Az daha ilerle." "Yer mi var?" "Arkadan bin arkadan. Parasýný sonra da verirsin." Konuºan iki gence kulak kabarttý. "Cv mi hazýrladým. ªirketin ciosu eniºtemin kankasý. Bakalým ben de kapalý spor salonunda maçtaydým. Full dolu." "Salonun açýðý olmaz ki." "Full dolu denmez." diyecek oldu, "Konuºma" dedi. "Konuºma." Kalabalýk arasýndan güçlükle indi. Evde kýzýna sordu cv ve cio ne demek? Öðrendi, ama midesindeki sancý bir türlü geçmedi. -53-
ADABELEN EÐÝTÝM-KÜLTÜR-SANAT-AKTÜALÝTE
-54-
ADABELEN EÐÝTÝM-KÜLTÜR-SANAT-AKTÜALÝTE
,, ,, Çekirge Mamýrý Muharrem KARATAÞ* Sýrtýný kuzeyindeki daða yaslamýþ, karþýsýndaki Ozan ovasýnýn mevsim mevsim uðradýðý desen deðiþikliðinin, renkten renge dönüþümünün tanýðý olmuþ yýllardýr. Dibabak Mahallesinin iç kenarýndan baþlayarak daða doðru kývrým kývrým ilerleyen 3-4 kilometrelik dar bir toprak yolun bitimidir Mutaflar. Karpuzlu-Abak Köyünün dördüncü ve en uzak mahallesi olmaktadýr. Duvarlarý taþ, tabaný ve üstü toprak, ortalarýnda aðaç direkleri üzerine tutunmuþ kýþýn sýcak, yazýn serin küçük dam evler kümesi. Mahalle içinde önleri harýmlý, birbirlerine dar birer patika ile ulaþýlan evler ve o evlerde birbirlerine kimileri akrabalýk, kimileri komþuluk iliþkileriyle gönülden baðlý, yaþamlarýný amaçsýz, arayýþsýz, talepsiz sürdüregelen insanlar topluluðu. Evleri, sofralarý, gönülleri açýk konuksever köylüler. Tarým Teknisyeni olarak çekirge mücadelesiyle görevli gönderildiðimde henüz mesleðinin baþýnda, idealizmin eþiðinde bir gençtim. Köyün boþ bir ahýrýna, mücadele için gerekli toz ilaç torbalarý ile atýcý aletlerin boþaltýlarak, köyde yatýlý býrakýldýðým günü, zihnimi kurcaladýðýmda 17 Nisan olarak hatýrlýyorum. Yýl 1970. ªaºýrmýºtým; köyde erkeklerin toplanabileceði, konuºabileceði ne bir kahvehane, ne de köy odasý vardý. Birbirleriyle olan yakýnlýklarý ,iliºkilerini sýklýkla ev oturmalarýna taºýyor,dolayýsýyla beni de her gün deðiºik evlerde konuk ediyorlardý..Kim bilir, belki de ben gelmeden böyle kararlaºtýrmýºlardý. Yaºlýsý genci, kadýný erkeði orta direkteki gaz lambasýnýn cýlýz ýºýklarýnýn ºavkarttýðý bir odada toplanýyor, aile fertleri, hizmet yolunda kendilerine verilen görevleri yapmaya çalýºýyorlardý. Ýlk gün ve o günün gecesi Hüseyin Akbulut amcanýn evinde kalmýº ve mücadele ekibimi de orada oluºturmuºtum. Ertesi gün, sabahýn hafif üºüten serinliðinde, iºbaºý yapacaðým ekibimde çalýºacak kiºilerle, akºamdan orada tanýºarak programýmýzý yapmýºtýk. Diðer günler, Sabri Dursun, Muhittin Akbulut konukluklarý… Birkaç gün böyle devam ettikten sonra, kullanmadýklarý tek göz baðýmsýz bir odayý ayarlayýp içine bir hasýr, bir de tahta sedir bularak, rahat yatmamý, dilediðim zaman girip çýkmamý saðladýlar. Bazý ihtiyaçlarýmý gidermek için bir gün Çine'ye gittiðimde, pille çalýºan çanta radyomu da
getirmiº, o zamanlarýn meºhur akºam 7 ajanslarýný birlikte dinleyip ülkemizdeki geliºmelerden haberdar olmaya baºladýðýmýzda, birçoðu ile bazý konularý konuºabilecek arkadaºlýðý bile yakalamýºtým. Yemeklere yine evlere götürürlerdi, ama yemek konusunda ºartýmý baºtan belirtmiºtim. Özel yemek deðil, yörenin deyimiyle,"acý soðan, kuru yavan" ne bulursak… * Çekirge ocaklarý köyün üstündeki, saðýndaki ve solundaki zeytinlik ve ekili alanlarda geliþiyor, büyüyüp uçuþmaya baþladýðýnda yeþil ne bulursa onunla besleniyor ve geçtikleri yerleri anýnda kurutuyordu. Üstelik mücadele edilmezse, bir sonraki seneye bir tanesinden kýrk tane olmak üzere çoðalýyordu. Kurduðum mücadele ekibiyle her sabah tan aðarýrken yola çýkarak sabah serinliðinde ocaklar daðýlmadan alana yayýlýyoruz. Ýlaç torbalarýnýn yüklendiði merkeplerin, sýrtlarýna motor ve körük sarýlý ekip elemanlarýnýn çýkardýðý seslerin etrafa yayýlmasýyla köylülerin de zaten uyanma vakitleri gelmiþ oluyordu. Ekip elemanlarý akþamdan anlaþtýklarý üzere, ev sýrasýna göre birbirlerine ünleyerek, saðlanan yeni katýlýmlarla, yürüdüðümüz patika yolda gitgide kuyruk uzuyordu. Ben, yanýma aldýðým ekibin biraz yaþlýsý bir kiþiyle önden sörveytarama- çalýþmasý yapýyor, sabah serinliðinde daðýlmadan bulduðumuz çekirge ocaklarýna ilaçlama ekibini çaðýrarak, mücadelenin kolaylýkla, az ilaç ve az zaman kullanýlarak yapýlmasýný saðlýyorum. Mücadele, sýcaðýn bastýrarak, çekirgelerin daðýlmaya ve rüzgârýn ilaçlamayý engellemeye baþladýðý öðle saatlerine kadar sürüyor, ertesi gün ayný vakte kadar çalýþmalarýmýza ara veriyoruz. Mücadeleye bu þekilde devam edilerek, kaçarak kurtulan ya da tespit edilemeyen çekirgelerin büyümeleri ve kanatlanýp uçmalarýyla mayýs sonlarýna yakýn çalýþmalar bitiriliyordu. Kolay bir iþ deðildi. Dolayýsýyla yorgun dönüyorduk. Ýþ dönüþünden sonra çalýþanlarýn kimisi sabahtan yarým kalan uykularýný tamamlýyor, kimisi mal meþatla ilgileniyor-hayvan bakýmý-, kimisi harým denilen küçük sebzeliklerinde çalýþmalarýna devam ediyordu. Benim de nasýl olsa müstakil evim olmuþtu. -55-
ADABELEN EÐÝTÝM-KÜLTÜR-SANAT-AKTÜALÝTE
Biraz dinlendikten sonra, gelirken valizime attýðým kitaplardan okumaya çalýþýyordum. Ýþ dönüþlerinde kimi günler birkaç kiþi anlaþýr, aþaðýda ÇÝNE-Karpuzlu yolu üzerinde bulunan ova kahvesine giderdik. Bu gezi adeta þehir gezisi gibi olurdu. Giderken, insan içine çýkacaðýz diye, üstümüze baþýmýza dikkat ederdik. Yörede buraya "Duhran Kahvesi" diyorlar. Müþterileri yoldan gelip geçen yolcularla tarlalarýnda iþçileri çalýþan, kendileri orada keyif çatan patron çiftçilerden oluþurdu. Kahvenin bir köþesinde gevrek(simit) satýlýrdý. Meydandaki çýnar aðacýnýn gölgesinde, hasýr üzerinde uyuyan köylüler sanki bizi de heveslendirir gibi olurdu. Kalkma saatinin geldiðini iþaretlerle belli ederdik birbirimize. Dönüþte yanýmýzdaki büyükler baþlardý konuþmaya: "Geliiken engimaþara inmesi goleedin emme, hindi çýk gari çýkýbiliisen.". Biraz yorulur gibi olunca, soluklandýðýmýz kayanýn üzerinden geldiðimiz ovayý izlerken, bu ovanýn iþçiliklerini yýllardýr kendilerinin yaptýklarýný, yýllardýr taþlardan sekleyerek gidip geldiklerini, yürüdüðümüz toprak yolun bile, imece ile, ilkel gereçler kullanýlarak, daha birkaç yýl önce yapýldýðýný anlatýrlardý. Zeytin aðaçlarýnýn bolluðu ana geçim kaynaðý gibi görünse de daðlardaki aðaçlarýn zayýflýðý ve iki yýlda bir gelen ürün, çabayý biraz tütüne, genelde de tarým iþçiliðine yöneltmiþ onlarý. Boðazlarýný bu sayede doyurmuþlar; dam evlerini bu sayede yapmýþlar; çocuklarýný bu sayede evlendirmiþler. Hiç daha fazlasýný aramamýþlar, arasalar da bulamamýþlar. Sözün özü, kaderciliði ön kabul saymýþlar. Birgün, iº dönüºü ev aralarýnda ince bir irimden geçerken, beni gören yaºlý teyzelerden birinin, diðerine, " Bu çocuk kim?" diye fýsýldadýðýný duyunca, adýmlarýmý seyrelterek, diðerinin vereceði yanýtý merakla dinledim. Teyzem beni iyi tanýyor olmalý ki, kendinden emin bir ºekilde soruyu yanýtlýyordu:"SEN BU ÇOCUÐU BÝLMEYOOMUN GII? BU ÇOCUK ÇEKÝÝGE MAAMIRI DEEMÝ?" * Mahallenin en düzgün tek yapýsýnýn cami olduðunu belirttikten sonra, uðradýðým bir þaþkýnlýðý paylaþmak istiyorum. Caminin yanýnda köyün evlerinin benzeri toprak bir yapýdan okul formalý birkaç çocuðun çýktýðýný görünce önce irkildim, sonra orada bir öðretmen olabileceðini düþününce
sevindim. Ýrkildim; hiç böyle bir okul görmemiþtim. Sevindim; çünkü bir öðretmenle tanýþacaktým. Hidayet OKUMUª. Benim yaºlarýmda. Konya'nýn yoksul kýrsalýnda yetiºmiº, dirençli, azimli, bilinç düzeyi ve sezgi gücü yüksek bir öðretmen. Çetin çocukluk yýllarýnýn, olumsuz ekonomik koºullarýnýn yönlendirdiði, öðretmen okullarýnýn biçimlendirdiði, ATATÜRK devrimlerinin yýlmaz savunucusu bir eðitimci. Kendisine okul diye gösterilen geniºçe bir odadan ibaret, eski camiden, küçük bir parça ayýrarak, hem barýnak, hem öðretmen odasý elde eden Hidayet Öðretmen, tek derslikli toprak bir odada, tüm sýnýflarý okutmanýn zorluðunu ve baºarýsýný bir arada yaºamaktadýr. Diðer mutlak ihtiyaçlarýný nasýl karºýladýðýný sormaya dilim varmadý. Anladým ki, O' da "…vazifeye atýlmak için, içinde bulunduðu vaziyetin imkân ve ºartlarýný düºünmeyenlerden" di. Hidayet Öðretmenle karþýlýklý birkaç yoklamadan sonra arkadaþ olduk. Düþünce bazýndaki ortak paydalarýmýzýn örtüþmesi, bu aralýðýn kýsalmasýný saðladý. Yüksek sezgi gücünü, iletiþim yeteneðiyle birleþtirmesini iyi beceren Hidayet Öðretmen, birlikte ve ayný düzlemde yaþadýklarý köylülerin, farkýnda olmadýklarý demokratik güçlerini doðru kullanmalarý ve nemelazýmcýlýk gibi bir sorumsuzluðu aþmalarý halinde, kaderciliði de yenebilecekleri konusunda, önderlik boyutunda bir görevinin de bulunduðu bilincini hiç yitirmemiþ. Bunu gözlemlemiþ olmaktan mutluluk duydum. Esasen o yýllar, politik düþüncelerin çokça tartýþýldýðý, köy ve köylünün konuþulduðu, köy temalý yazýnsal eserlerin okunmak istendiði yýllardý. 1960'tan sonra estirilen siyasi dalga ile, solda konumlanan uyanmýþ halkýn ve özellikle köy öðretmenlerinin sahadaki gayretleri, bu geliþimin takdirle anýlan,yadsýnamaz gerçekliði olarak belleklerimize iþlenmiþ bulunmaktadýr. Mutaflar mahallesinin oturduðu daðýn devamýnda, Ektirli Köyü'nün Dutaðacý mahallesi ve Ýlkokulu bulunuyordu. Bir tatil günü Hidayet Öðretmen'le oradaki öðretmeni ziyarete gittik. Kayalýklar arasýndan sýçrayarak, patika yollardan, çalýlýklar arasýndan ilerleyerek takriben bir saatte ulaþabildik. Orada yeni yapý tek sýnýflý bir okul ve bitiþiðinde küçük bir lojman vardý. Osman Öðretmen Hidayet'e göre biraz daha þanslý sayýlýrdý. Tek derslikli de olsa bir okulu ve lojmaný vardý. Osman Öðretmen
-56-
ADABELEN EÐÝTÝM-KÜLTÜR-SANAT-AKTÜALÝTE
-57-
ADABELEN EÐÝTÝM-KÜLTÜR-SANAT-AKTÜALÝTE
Ortaklar Öðretmen Okulu Öðrenci Örgütü Dergisi(I)
,, ,, 975 Evrim Þadiye DÖNÜMCÜ dosadoster@gmail.com
2013-Adabelenliler Fethiye buluþmasýndayýz. Akþamüzeri Serpil Tankuþ Hocayla otelin bahçesinden kafeteryaya doðru giderken karþýlaþtýk Raif Türk Hocamla. “Þadiye bana bir adres ver; sana bir þey göndereceðim kargoyla” dedi. Kalem-kaðýt bulamayýnca “sonra hallederiz “dedik karþýlýklý. Ertesi sabah iletiþim bilgilerimi yazdýðým kaðýdý Hocama uzatýrken “Hani” dedi “Ortaklar’da Öðrenci Örgütündeyken, sen ve arkadaþlarýn bir dergi çýkartmýþtýnýz. O dergi ben de var. Sen bilirsin onun kýymetini. Sana göndereceðim”, deyince þaþýrdým. Dergi çýkarttýðýmýzý hatýrlamýyorum ama olsun; “Af-ferin bize “ dedim. Gülümsedi Raif Hoca; karanfilli. “Nasýl sakladýnýz bugüne kadar” deyince yaseminler açtý yüzünde; “Bilsen daha neler var arþivimde” dedi. Ankara’ya döndükten on gün sonra posta kutumda bir zarf. Açtým heyecanla. “Ortaklar Ö. Okulu 975 Evrim” kapaklý bir dergi. Sararmýþ, tozlanmýþ ama hiç yýpranmamýþ, kenarlarý kývrýlmamýþ bir dergi. Sayfalarý çevirirken yüreðimin týptýplarýný aleni duyuyordum. Daha sonra tekrar bakmak üzere dergiyi bir kenara koydum. Ve hocayý aradým hemen; teþekkür için. Dergiyi taratýp fotokopisini aldýktan sonra aslýný okuldaki müzeye baðýþlamayý teklif ettim. “Sen bilirsin ama bana bir örneðini ver“ deyince anlaþtýk… Dergiyi týpkýbasým olarak yayýmlamak mümkün belki ama yazýyla tanýmlamak istedim size. ***** Ýç kapakta; Sahibi: Ortaklar Ö. Okulu Öðrenci Örgütü. Gözetici Öðretmenler: Edebiyat Öðretmenleri Mesut Tarcan-Ýbrahim Kaynar. Kültür Edebiyat ve Yayýn Kolu Baþkaný: Kemal Özlen. Ýnceleyiciler: Mesut Tarcan(Ed. Öðr.) – Sadýk Baðlan(Meslek Dersleri Öðr.) Ýsmail Avcý (Fizik Öðr.)yazýyor. “Hayvanlar koklaþa koklaþa, insanlar konuþa -58-
konuþa anlaþýrlarmýþ. Uzaktakilerle de yazýþarak. Bu tümcelere göre insanýn aklýna gönderiler geliyor. Fakat biz konuþup anlaþamadýðýmýz arkadaþlara gönderi yerine bültenlerimizi iletiyoruz. Onlardan da bültenler alýyoruz. Böylece eðitim öðretim çalýþmalarýmýzý, duygularýmýzý özlemlerimizi konuþma olanaklarý bulamadýðýmýz arkadaþlara anlatýyoruz. (…) Bu sayýda okulumuzdan haberleri, eðitsel kollarýn çalýþmalarýný, arkadaþlarýmýzýn çalýþmalarýný, öykü ve þiirlerini bulacaksýnýz.(…)“ diye yazmýþ Sunu”da Kemal Özlen. (öztürkçe sözcüklere dikkat) “Gözlerinde ilk bahar sýcaklýðý/ Gözyaþlarýnda kýþý bulurlar / Senin þen gülüþünde yazý/ sapsarý saçlarýnda hazaný bulurlar, yaþarlar” diye sesleniyor bir “Köy Öðretmenine” þiirinde; 6-C’den Fatma Duran. Kemal Özlen’in “Öðrenci Örgütü seçimine BAKIÞ” yazýsý bir demokrasi dersi adeta. Aynen alýntýlayacaðým aþaðýya. “Demokratik bir düzenin bulunduðu ortamda, kiþiler veya gruplar seçilerek yöneticiliðe, büyük kitleleri temsil etmeðe hak kazanýrlar. Bizim okulda da böyle oldu. Gruplar çýktý. Konuþtular. Seçim günü geldi ve grubumuz arkadaþlarýn çoðunluðu tarafýndan öðrenci örgütü için uygun görüldü. Seçime katýlan dört grup vardý. Bunlar Doðuþ, Önder, Barýþ ve Özgür’dü. (Grup isimlerine dikkat) Grubumuz Doðuþ’tu. Önce Doðuþ’un yapýsý kuruldu. Oy verme günü 23 Kasým’dý. Bugüne bir hafta kala gruplarýn propoganda konuþmalarý baþladý. Afiþler de asýlmýþtý. Ýlk günlerde seçimin bir hayli heyecanlý geçeceði belliydi. Ýki güçlü grup kendini gösteriyordu: Doðuþ ve Önder. Ama Doðuþ daha güçlü görünüyordu.
ADABELEN EÐÝTÝM-KÜLTÜR-SANAT-AKTÜALÝTE
Bunu Önder’de anlamýþtý. Diðer gruplarý da etrafýna toplayarak Doðuþ’u yýpratmayý hedef aldý. Konuþmalar sert olmuþsa da gruplar arasýndaki iliþkiler çok insancýldý. Seçim gününe bir gün kalmýþtý. Afiþler, rozetler ve konuþmalar kaldýrýldý. Seçim sabahýydý artýk. Ýlkbahardan sonbahara geçmiþ gibiydi arkadaþlar. Bir gün öncesi gözümüzün gördüðü yerler, grup isimleri ve gruplarýn yapacaðý iþleri belirten sözlerle doluydu. Renkliydi. O sabah ise hiç bir þey yoktu. Çýplaktý görünen yerler. Seçim heyecaný biraz daha artmýþtý arkadaþlarda. Üç seçim sandýðý vardý. Hangi sandýða kimlerin oy kullanacaðý yazýlýydý bir iki duvarda siyah mürekkeple. Kuyruklar da göze batmaya baþladý güneþ yükselmesiyle. Oy vereceklerdi. Küçük sýnýflar daha çok ilgileniyorlardý seçimle. Grup üyeleri küçük sýnýflardan olanlarla görünüyorlardý. Okulumuzun iþçileri de sandýk baþýndaydýlar. Bir iki öðretmen oy kullanmýþ dönüyorlardý. Grup bireylerinin heyecaný gittikçe yükseliyordu. Sonucun öðrenilmesine iki saat vardý. Sýrada bekleyen seçmen yýðýnlarýnýn da çok kabarmýþtý. Son dersten çýkma zili çalmýþ ve son yarým saatin içine girilmiþti. Kuyruklar yavaþ eriyordu. Saati soranlar, bakanlar çoðalýyordu. Bitti; zaman da seçmen yýðýný da. Fakat seçileceklerin güç harcayacaklarý dakikalar baþlamýþtý. Doðuþ inanýlmaz farkla ilerliyordu ve sonuç duyuruldu; Doðuþ kazandý! En yakýn grubun oy sayýsýnýn iki katýndan daha fazlasýný almýþtý. Üç grubun oy toplamýndan fazlasýný. Biraz sonra öðrenci
örgütü baþkanýnýn dinliyorduk. Sarýlmalar, kutlamalar baþlamýþtý. Ýlk kutlayýcýlar diðer grubun bireyleriydi. Çok centilmence konuþtular. Yine birdik, bütündük. Birden okulun havasý deðiþti. Tüm arkadaþlar halay çekiyor, oynuyorlardý. Zafer kazanýlmýþ gibiydi. Doðuþ grubunun bireyi olarak duygulandým. Arkadaþlarýmýz görev yapacaðýmýza inanmýþlardý demek. Gerçekten bizi büyük iþler bekliyordu arkadaþlarýn yararýna yapacaðýmýz. Görevimize diðer gruplarýn ve geçmiþ grubun bireyleri için bir çay saati düzenleyerek baþladýk. Propoganda sýrasýndaki atýþmalarýmýzý unutarak.“ Metin Özkan “Öðretmen Odur’ki” baþlýklý yazýsýnda “(…) Öðretmen bulunduðu yerin yaþama açýlan penceresidir. Onun görevi sýnýfta baþlayýp, sýnýfta bitmez. Onun sýnýfýndaki iþi görevinin sadece birisidir. O, çalýþmalarýný sýnýftan toplumun içine taþýrdýðý zaman öðretmendir. Sýnýfta ‘Cumhuriyet Türkiyesi’nin genç miras(çý)larýna ruh vermek için bütün zorluklarla uðraþýr. Sonra çalýþmalarý toplum içerisine kayar öðretmenin(…)” diyor. Ali Evcim “Ben O Köylüyüm” þiirinde “(…) Nice bin mehtaplarýn aydýnlýðýný/ Mor mor, derin derin çukurlaþmýþ/ Iþýðý sönmüþ gözlerimizde gömdüðümüz;/ Nice milyonlarca yýldýzýn/ Ürkek hýçkýrýklý ýþýðýnýn/ Ilýk meltem nedir bilmeyen/ Sam yeliyle çatlak çatlak dudaklarýmýzda söndüðü, / Hasretin arzunun gözbebeklerimizde/ Bir kýþ rüzgarýyla donup kaldýðý(…) “ dizeleri yer alýyor. “Atatürk konusunda aþýrýlýk” baþlýklý yazý iki sütunlu. Ýlk sütun “Yetiþen Devrimci Gençlik” imzalý. “
-59-
ADABELEN EÐÝTÝM-KÜLTÜR-SANAT-AKTÜALÝTE
“Atatürk ne el sürülmez, dokunulmaz bir tabu, ne üzerinde fikir yürütülmesine izin verilmeyen kutsal kitap hükmünde bir varlýk, ne bir veli, ne de bir masal kahramanýdýr. O olaylarýn zorlamasýyla bu milletin baðrýndan doðmuþ bir gerçek adamýdýr. Bir ulusun yok olma felaketini, var olma saadetine çeviren adamdýr. (…) O’nu ilahlaþtýran, putlaþtýran, sözlerini ve yaptýklarýný tartýþýlmaz hale getiren, resimlerini parçalayan, heykellerini kýran kötü zihniyetlerden kurtulup en doðruyu bulmak gerek”. Yazýnýn 2. sütunu ise ise Gülsüm Özel imzalý. “Atatürk’ün en büyük özelliði, her düþünce ve hareketinde daima ulusal bilinci egemen kýlmasý, gerçekleri kavramasý uygarlýðý bir bütün olarak kabul etmesi ve bunun temposuna milletini uydurmak istemesidir. Ýlerlemek isteyen doðulu bütün uluslarýn bizi örnek edinmeleri ve ilerlemiþ uygar uluslarýn devrimlerimizi beðenip övmeleri bundandýr”. Matematik dersini kaynatmaya(!) kararlý Adabelenliler sýnýfta öksürük yarýþmasýna girince þaþýran öðretmen “N’oluyor size” diye sorunca yanýtlýyor muzýr bir Adabelenli “Matematik boðmacasýna yakalandýk öðretmenim” diyor 6-A Fen’den Havva Kulakçý. Kemal Özlen’in “Ýnsanlara Çaðrý þiirini aþaðýya aynen alýntýlayarak pozitif ayrýmcýlýk yapýyorum ama okuyunca hak ettiðini anlayacaðýnýzý düþünüyorum. “Amazondan, Misisipi’den gelin. Biz Kýzýlderili, biz ilkeliz demeyin. Vietnamlýlar, Kamboçyalýlar Siz de gelin. “1974 Bize ne Verdi?” 6. Ed/C’den Emel Koyuncu’nun yazýsýnýn baþlýðý. “(…) Gerek çoðunluðu kaplayan hükümet bunalýmlarý gerekse pahalýlýk, yoksulluk, iþsizlik, geçmiþ yýllarda olduðu gibi 1974’de de kendini gösterdi. Yurdumuzda olduðu gibi tüm dünya uluslarý da çeþitli bunalýmlar yüzünden
pek umduklarýný bulamadý. Ama bunun yanýnda bazý büyük uluslarýn burunlarý az sürtülmedi hani… “ Öðrenci Eðitim ve Yönetim Kurulu imzalý “Yeni Yýlda Beklentilerimiz” imzalý yazýdan alýntý yapmamýz þart. “(…) Mutlu “Atatürk Türkiyesi”nin çaðdaþ ülkeler düzeyine çýkma yolunu tutmasý; yol, ýþýk ve su bekleyen köylere yollarýn yapýlmasýný, sularýn getirilmesini, ‘gelecek göklerdedir’ diyen yüce önderimizin görüþlerine paralel olarak gökleri kendi çelik kanatlarýmýzýn beklemesini diliyoruz. Bindiðimiz aracýn, giydiðimiz dokumanýn, yazdýðýmýz kalemin kendimize göre, kendi üretimimizle yapýlmasýný; limanlarý dolduran gemilerin, feribotlarýn, yeri delen petrol sondajlarýnýn dinamolarý çeviren barajlarýn olmasýný; bacalarýndan siyah sis eksik olmayan fabrikalarýn yapýlmasýný, yaban ellere el açmayan insanlarýn kendi gücüyle, kendi yaþantýlarýný kurmasýný, eðitim ve öðretim araçlarýnýn saðlanmasýný; kardeþ kavgalarýndan uzak öðrencinin, öðretmenin, iþçinin fabrikatörün, mühendisin mimarýn tüccarýn kýsaca karmaþýk hayatýmýz içinde bulunan herkesin, sorumluluk duyarak görevini en iyi þekilde yapmasýný bekliyoruz“. 5 Ed/C’den Bayram Avcý’nýn “Yeþeren Ot” þiirinde “Ey! Bozkýrýn örtüleri yeþeren otlar/ Yeþertin vataný, kalmasýn hiç bozkýrlar / Ama susuz kalýn, ama çaresiz, ama deðil umutsuz / Vatanýn bozkýrlarýný yeþertecek olan sizsiniz“ dizeleri yer alýyor. 6-Fen A öðrencisi Turgut Yanýk üyesi olduðu kolun çalýþmalarýný anlatýyor. “… Kültür Edebiyat Yayýn Kolu; arkadaþlarýna çeþitli konularda daha çok yaþantý kazandýrabilmek için yýkýlmaz azmi ile çalýþmalarýný sürdürüyor. Çalýþmalarýndan en önemli görülen “Türkülerle Adým Adým Anadolu” adlý dizidir. Bu dizi haftada bir yayýmlanýr ve
-60-
ADABELEN EÐÝTÝM-KÜLTÜR-SANAT-AKTÜALÝTE
ve her hafta bir il ve türküleri arkadaþlara sunulur. Türküler üzerine açýklama yapýlýr. O ilen iki halk türküsü çalýnýr ve söylenir. Program haftada iki-üç kez yayýmlanarak arkadaþlarýn dikkati çekilir. Kolun çalýþmalarýndan biride 15 günde bir çýkan duvar gazeteleridir. Bu gazete serbest olabileceði gibi o günlerin önemine göre de isim almaktadýr. Bu güne kadar 10 Kasým, Ýsmet Ýnönü, özel sayýlý gazeteler çýkarýlmýþ; yenisisnin hazýrlýklarý tamamlanmýþtýr. Gazete yazýlarý arkadaþlarýn yazýlarýndan seçilmektedir. Yazýlar bir panoya asýlarak arkadaþlarýn rahatça inceleyebilecekleri bir yere konmaktadýr. Böylece arkadaþlara yazma heyecaný verilmekte, onlara önemli konularda bilgi kazandýrýlmaktadýr. Ayrýca arkadaþlarýmýza çeþitli yerlerden gelen þiir-kompozisyon yarýþmalarý duyurulmakta ve arkadaþlardan gelen þiir-yazýlardan seçilenler gönderilmektedir. Önemli günlerde o güne dair konuþmalar yapýlmakta ve önemli kiþiler hakkýnda bilgi verilmektedir. Bugüne kadar Mevlana tanýtýlmýþ, Ýsmet Ýnönü iþlenmiþtir. Ayda bir çýkaracaðýmýz dergilerle tüm kardeþ okullar ve meslektaþ arkadaþlarla haberleþmek, hiç olmazsa dergilerimizdeki yazýlarýmýzla dertleþmek istemektedir. Önümüzdeki günlerde arkadaþlar arasýnda karikatür, çeþitli edebiyat dallarýnda yazý ve bilgi yarýþmalarý açarak alýþmalarýný geniþletecektir. Ayrýca gelmiþ geçmiþ halk ozanlarýný arkadaþlara tanýtmak, her türlü ansiklopediden bir sayfa okuyarak arkadaþlarýnýn genel kültürünü geliþtirmek ereðindedir. “ Öðrenci Örgütü çalýþmalarýmýz da yer alýyor dergide. “ 23.11.1974 tarihinde demokratik bir seçim sonucu grup olarak bir yýl okulumuzun eðitim ve öðretim çalýþmalarýna yardýmcý olmak
sosyal etkinliklerde bulunmak ereðiyle görevlendirildik. Seçimlerin heyecaný ile yönetmeliðe uygun arkadaþlarýmýza dönük olduðuna inandýðýmýz iþbirlikçi çalýþma programýmýzý hazýrladýk. 24.11.1974 gününden 13.01.1975 tarihine kadar çalýþma programýmýza aldýðýmýz maddelerden gerçekleþtirdiklerimiz: Seçim gruplarýyla ve geçen yýlýn örgüt üyeleriyle birleþme ve dayanýþma toplantýsý yapýldý. Öðr. Eð. Ve Yön. Kur. Bþk. Selahattin Çiçek’in baþkanlýðýnda örgüt çalýþmalarýný düzenli yürütmek adýna alýnan kararlarýn uygulanýp uygulanmadýðýný görüþmek için üç toplantý yapýldý. Örgüt rozetleri, haftalýk görevli rozetleri yeniden yaptýrýldý. Baþarýlý haftalýk görevliler ödüllendirildi. Varlýk ve Remzi yayýnevlerinden Atatürk serisi kitaplarý getirtilerek arkadaþlarýn bu sahadaki ihtiyaçlarý karþýlanmaya çalýþýldý. Kardeþ Ýlköðretmen Okullarýyla daha iyi iliþkiler kurabilmek için örnek mektuplar hazýrlandý. Ýstanbul Sanat Tiyatrosu okulumuza getirtildi. Okul salonunda “Cimri”, Ortaklar’da “Hayat Acýlarý” adlý oyunlar gösterildi. Yatýlý öðrencilerin kýyafetlerinin okul idaresiyle sýký iþbirliði yapýlarak daha erken verilmesi saðlandý. Bütün kardeþ Ýlköðretmen Okullarýyla bayramda yazýþma yapýldý. Mezunlarýn adresleri saptandý. Mezunlarýmýza gelen mektup ve diðer gönderiler adreslerine postalandý. Yýl sonunda kamp yerine Türkiye gezisi veya Kýbrýs inceleme gezisi yapýlmasý ilgililere sunuldu. Kültür çalýþmalarýmýza daha iyi yürütmek için kültür kuruluþlarý ve yayýnevleriyle yazýþmalar yapýlarak
-61-
ADABELEN EÐÝTÝM-KÜLTÜR-SANAT-AKTÜALÝTE
olanaklar saðlanmaya çalýþýldý. Okulun daha iyi çalýþabilmesi için okul olarak iþbölümü saðlandý. Okul içinde eðitim-öðretim çalýþmalarýmýzýn daha iyi bir hale gelmesi için aksaklýklar ve genel tenkitler için anket yapýlmasý ilgililerden istendi. Mevcut lokal, kitaplýk çalýþmalarý devam etti. Haftalýk nöbetçilerden okul baþkaný ve yemekhane baþkanlýðýna kýz arkadaþlarýn da katýlmasý saðlandý”.Gösteri ve Eðlence Kolu Baþkaný Müþerref Bilgin’in “Tiyatro Hakkýnda” baþlýklý yazýsýnýn son bölümünden dan alýntý yapalým þimdi de. “Halk arasýnda ‘aðlanacak halimize güleriz’ diye söz vardýr. Ýþte güldürüler böyledir. Yansýtan konuya aðlamak gelir içinizden ama sanatçý sizi güldürür. Acý acý gülersiniz o zaman. Þimdilik ya acý acý gülmekteyiz ya da aðlamaktayýz sorunlar karþýsýnda. . Kim bilir belki de gün gelir bunlar sürüncemede kalmaz; çözüm yolu bulunur. Hep birlikte o günleri bekliyoruz, bekleyelim”. 4/A’dan (Iþýklar içinde yat; sevgili) Ramazan Sönmez’in yazdýðý þiirin adý “Ýsteðim”. “Eskiyi yeni yapmak/ Karanlýðý yok edip/ Güçlü olmak/ Ýsteðim.// Öðretmen ereðini,/ Bugünün gençliðini,/ Atatürk devrimini anlatmak/ Ýsteðim. // Hayalleri gerçek/ Çileleri neþe/ Yurdu mutlu yapmak/ Ýsteðim.// Köylerini kent/ Yoksulunu varlýklý/ Umutsuzluklarýný sevecen yapmak/ Ýsteðim.// “Deliçay” adlý öykünün yazarý Serpil (soyadý yok). Spor yönetim Kurulu Yazmaný Resul Gencer “Sportif Faaliyetlerimiz”i yazmýþ. “1974-1975 Aydýn okullar arasý sportif faaliyetlerden sonuçlanmýþ olanlardan okulumuzun 1. olduðu takýmlar: Küçük Erkek Voleybol, Basketbol, Masa Tenisi, Kros. Küçük Kýz Voleybol, Basketbol, Masa
Tenisi, Kros. Yýldýz Erkek Masa Tenisi, Kros. Yýldýz Kýz Voleybol, Basketbol, Masa Tenisi, Kros. Genç Kýz Voleybol, Basketbol, Masa Tenisi. Genç Erkek Masa Tenisi. Türkiye Grup Müsabakalarýna katýlan takýmlarýmýzýn dereceleri: Küçük Erkek Voleybol Takýmý Balýkesir’de 1. Olup, Kayseri’de Türkiye 1.liðine katýlacaktýr. Küçük Erkek Basketbol Takýmý Bolu’da baþarýlý olamamýþtýr. Ankara’daki 27 Aralýk Atatürk Kýr Koþusunda Yýldýz Kýz Takýmý klüpler arasý Türkiye Takým 2. olmuþtur. Antalya’da yapýlan grup birinciliðinde Genç Kýz Takýmý 1., Yýldýz Kýz ve Küçük Kýz takýmý 2., Küçük Erkek Takýmý 3., Yýldýz Erkek Takýmý 4. olmuþtur. Antalya’da 1-2-3. olan takýmlarýmýz Türkiye 1. liðine katýlacaktýr”. Derginin sonunda listeler halinde memur ve öðretmen kadrosu ile öðrenci örgütü listelerine yer verilmiþ. Ortaklar Ýlköðretmen Okulu 1974-1975 Öðrenci Eðitim ve Yönetim Kurulu’nun Baþkaný Selahattin Çiçek, Baþkan Yardýmcýsý Hasan Motor, Sekreter Þadiye Dönümcü, Veznedar Ercan Özdemir ve Muhasip Ayþen Kasa’dan oluþmuþ; toplam 19 kol kurulmuþ ve baþkaný seçilmiþ; ayrýca 3 üye ve 3 gündüzlü temsilcisi görev almýþtýr. (Örgütte görevli her 3 öðrenciden 1’inin kýz olduðunu dikkatinize sunarým.) 1974-1975 Öðretim Yýlýnda Ortaklar Ýlköðretmen Okulu’nun Müdürü Þahap Akýllýoðlu; Müdür Baþ Yardýmcýsý Ahmet Taþer; Eðitim Þefi Cevat Gülmez; Müdür Yardýmcýlarý Atila Burmabýyýk, Osman Aydemir, Zeki Baþkýr, Mümin Yýlmaz, Müjgan Gençoðuz, Osman Aslan; Tarým Þefi Bekir Gençoðuz; Atölye Þefi Esat Türköz . Yönetim kademesindekiler dahil okulda; 1’i Saðlýk Bilgisi; 5’i Meslek Dersleri; 1’i Felsefe; 7’si Türkçe; 5’i Sosyal Bilgiler; 1’i Din bilgisi; 13’ü
-62-
ADABELEN EÐÝTÝM-KÜLTÜR-SANAT-AKTÜALÝTE
Matematik; 2’si Fizik; 1’i Kimya; 1’i Biyoloji; 7’si yabancý dil; 4’ü Beden Eðitimi; 3’ü ResimYazý, 2’si Müzik; 1’i Ev-iþ, 1’i El-Ýþ; 4’ü Tarým olmak üzere toplam 65 öðretmen var. (Müdür dahil okulda görevli 66 öðretmenden 53’ünün erkek olduðunu dikkatinize sunarým.) Okulumuzun memur kadrosunda 1’i Hesap Memuru; 1’er Döner Sermaye Saymaný, veznedar ve ambar memuru 1’i Mutemet; 1’i Ayniyat, 1’i kitaplýk, ’2’si saðlýk olmak üzere toplam 5 memur; 1’i katip; 1 Dahiliye Þefi, 1’er elektrikçi, aþçý, aþçý yardýmcýsý, demirci ustasý 10’u hademe; 3’ü þoför; 2’si marangoz olmak üzere toplam 33 çalýþan bulunmaktadýr. Bu satýrlarý okuyan Sevgili Adabelenlilere notumdur: Sadece bu derginin içeriðinde yazýlanlar bile Ortaklar Öðretmen Okulundaki eðitimin kalitesine iliþkin çok þey söylüyor deðil mi? Þanslýymýþýz arkadaþým! Sevgili Raif Türk Hocam! Arþivinizdeki bu dergiyi benimle paylaþtýðýnýz ve bu vesileyle de tüm Adabelenlilerle paylaþmama olanak tanýdýðýnýz için teþekkür ederim size. En yakýn zamanda Ýzmir’e gelip arþivinizdeki sair malzemeye el atma planý yaptýðýmý bilmenizi ister, sevgilerimi iletirim. *Þadiye Dönümcü (Adabelenli)-76 Mezunu
Ayþe YILMAZ -63-
ADABELEN EÐÝTÝM-KÜLTÜR-SANAT-AKTÜALÝTE
Menemen þehitlerimizi minnetle anýyoruz.
, Kubilay ýn Anýtýnda Muammer ÖZLER muammerozler@yahoo.com
1964 yýlýnda, Menemen'de, Özel Tabur'da askerlik görevimi yaparken Kubilay'ýn Anýtýnda, gönüllü olarak sýk sýk nöbet tutardým. Bir yobaz ayaklanmasýný daðýtmaya gittiði sýrada, devrim uðruna þehit olan meslektaþým Yedeksubay Öðretmen Kubilay'ýn anýtýnda nöbet tutmak onurunu, saatlerce yaþamak isterdim. O yýllarda, Yýldýztepe'de -anýtýn bulunduðu tepenin adý – geceleri Kubilay'ýn Anýtý'ný aydýnlatan tek bir ýþýk yanardý. Ancak anýtýn kendisinden þavkýyan bir baþka ýþýk daha vardý ki, o ýþýk tüm menemen ovasýný aydýnlatýyor gibi gelirdi bana. Sanki Menemen Ovasý'nda Derviþ Mehmet'i ve onun avanesini ararcasýna… Bu nedenle gece nöbetlerini daha çok yeðlerdim. Ayrýca anýtýn üzerinde yazýlý bulunan: "ÝNANDILAR, DÖVÜÞTÜLER, ÖLDÜLER- BIRAKTIKLARI EMANETÝN BEKÇÝSÝYÝZ." sözlerini kezlerce okur, coþkulanýrdým. Bu anýlarýmý da Kubilay'ýn katlediliþinin 83. yýldönümünü yaþadýðýmýz þu günlerde de ayný coþku ile yeniden yaþamaktayým. * Kubilay, 1906 yýlýnda Adana'da doðmuþ, 1926 yýlýnda da ilkokul öðretmeni olarak yaþama atýlmýþtýr. Bir arkadaþý notlarýnda, O'nun inandýðý ve baðlandýðý fikirleri, ýsrarla ve coþku ile savunduðunu, güvenilir bir dost, sevilen ve aranýlan bir arkadaþ olduðundan söz eder. Gerçekten Kubilay, hareketli, neþeli, açýk yürekli bir kiþiydi. Her öðretmen gibi o da okumayý severdi. Toplum hayatý ile ilgili sohbetlerde, ulusal konularda duygulu ve titizdi. Ýnandýðý ve baðlandýðý fikirleri ýsrarla ve coþkuyla savunur, konuþmalarý hep o yana çevirir ve tartýþma havasýný daima canlý tutmasýný bilirdi. Menemen'de, yedek subay olarak askerliðini yaparken 23 Aralýk1930'da,ayaklanmak üzere toplanan yobazlarý, tek baþýna daðýtmak istemiþti. Ýþte tam o sýra, onlara karþý koyduðu anda, yobazlarýn attýðý serseri bir kurþunla vuruldu, yaralandý. Ne yazýktýr ki yaralandýktan sonra isyancýlar, Kubilay'ýn baþýný hunharca, bir testere ile kesip kanlar içinde, ellerindeki isyan bayraðýnýn sopasýn takarak sokaklarda gezdirdiler. Ne denli ürpertici, ne denli dehþet verici deðil mi?
Kubilay o zaman, yaºamýnýn baharýnda, henüz 24 yaºýnda bir gençti. Her insan gibi yaºamýn güzelliklerini tatmak, elbette O'nun da hakký idi. Ama Türk Devrimini gericilere karºý koruyabilmek uðruna ºehit düºmüºtü. Gerçi O, Devrim Tarihimizin sayfalarýnda„ANIT ADAM" olarak yaºamaktadýr, yaºatýlacaktýr. "yayýldýðýný hissediyorum kanýmýn, damarlarýmda yeniden derviº mehmed'i arýyorum menemen çarsýsýnda elimde tüfeðim baðýrmak istiyorum yýdýztepe'den derviº Mehmet ve avanesine "candan açtýk cehle karºý bir savaº" diye sesim kýsýlýncaya kadar
Aþaðýdaki fotoðraf, Manisa'da Yunan iºgali sýrasýnda gericilerin Yunan askerleriyle nasýl iºbirliði halinde olduklarýný göstermektedir.
-64-
ADABELEN EÐÝTÝM-KÜLTÜR-SANAT-AKTÜALÝTE
Ozanca
Hamza KAPLAN
Bahtiyar TAKKALI
gizemlihisler@hotmail.com
Þey Diyenleriz
Buðulu Camlar
Çýkarýn üstüne dostluk kurana Bizler o insana ºey diyenleriz Bir günde bin kere köºe tutana Bizler o insana ºey diyenleriz Emeðin sýrtýndan alýp satana Ýnsanlara tepesinden bakana Cýva gibi beyinlere akana Bizler o insana ºey diyenleriz Çomak olup el davulu çalana Döndürdüler memleketi talana Ýçimizde gezen karayýlana Bizler o insana ºey diyenleriz Hele döneklere çanak tutana Uçmuº duvar gölgesine yatana Peºkeº çekip memleketi satana Bizler o insana ºey diyenleriz BAHTÝYAR'ým yumamadým gözümü Baðlamýþým sadýklara özümü Düºünce maskesi, gördüm yüzünü Bizler o insana ºey diyenleriz
-65-
ADABELEN EÐÝTÝM-KÜLTÜR-SANAT-AKTÜALÝTE
Gezen Gözüyle
Batý Trakya Gezisi Osman ÖGE* 1961 Mezunudur.
On altý kiþiydik, on altýmýz da ayný amaçla, ayný yerleri görmeye gidiyorduk. Rüyalarýmýzý süslüyor, atalarýmýzýn anlattýklarýný bir an önce görme isteklerimizin en nihayet gerçekleþecek olmasý, heyecanýmýzý daha da arttýrýyordu. Karar almýþtýk; 10-16 Nisan 2010 tarihleri arasýnda, ata topraklarýmýzý görecektik. 10 Nisan Cumartesi günü sabah 06'da Didim'den hareket ettik. Bildiðimiz yerleri tekrar görerek Ýzmir üzerinden Çanakkale'ye ulaþtýk. Yolda rehberimiz geçtiðimiz yerlerin tarihçesini bize anlatýyordu. Öðleden sonra saat 14.30'da feribot ile Eceabat'a geçtik. Artýk Avrupa topraklarýndaydýk. Atalarýmýzýn bu topraklarý korumak için neler yaptýðýný bilmemize raðmen rehberimiz bilgilerimizi tazeliyordu. Nihayet Ýpsala sýnýr kapýsýna geldik. Gerekli iþlemlerden sonra Yunanistan'a girmiþ olduk. Ýlk iþimiz bir petrol istasyonundan petrol almak oldu. Ýlk dikkatimizi çeken ise petrolün Türkiye'dekinden çok ucuz olmasýydý. Her taraf yemyeþildi. Bu verimli topraklardan geçerek gece kalacaðýmýz Kavala'daki otelimize geldik. "KAVALA". Bu adý büyüklerimden binlerce kez duymuþumdur. Nereden geldiðimizin simgesiydi, Atalarýmýzýn þehriydi. Gece olduðu için otele eþyalarýmýzý býrakýp sahili gezerek yine sahil kenarýnda TODOR'un lokantasýna geldik. Todor çok güzel Türkçe konuþuyordu. Rehberimiz de onun için buraya getirmiþti bizi. Todor'a bu kadar güzel Türkçe'yi nereden öðrendiðini sordum. Benim ailem Türkiye'den gelmiþ, "Bizim evde Türkçe konuþuruz onun için" dedi. Ýlk defa dedelerimizin þehrinde yemek yiyecektik. Ben hemen kuru fasulye istedim. Ama maalesef deniz ürünleri vardý. Balýk yedik. Ýçim içime sýðmýyordu, lokantanýn dýþýna çýktým. derin derin nefes alýyordum. Ýþte dedem de ayný havayý soluyordu diyordum kendi kendime. Gece yemeðinden sonra yine yürüdük sahilde, otele geldik. Tuvalet iþi biraz sýkýntý verdi, zira taharet borusu yoktu; yani temizlik iþimizi kaðýtla yapacaktýk. Sabah kahvaltýmýzdan sonra þehri gezmeye çýktýk, denizin kenarýna. Burasý tipik bir Anadolu kasabasý gibiydi. Osmanlý'dan kalma yerleri gezdikçe
duygulanýyorduk. Eski bir kahvenin önünde, "Bu bina dedelerimizin oturduðu kahvedir." deyip eski tahta sandalyelerine oturduk ve fotoðraf çektirdik. Osmanlý'dan kalmýþ cumbalý evleri seyrederken de sanki Safranbolu'daymýþýz gibi bir duyguya kapýldýk. Mehmet Ali Paþa'nýn heykelini dikmiþler þahlanmýþ atýn üzerinde. Þehrin en güzel yerinde denize ve þehre hâkim bir yerde olan evini de gördük. Ayrýca þimdi bir üniversitenin kullandýðý imaretini de gördük. Dýþ görünümünü hiç bozmamýþlar, içerisini pazar olduðu için göremedik. Dönerken burada bir gece daha yatacaðýmýzý bildiðimiz için fazla zaman kaybetmeyelim diye Pravuþta'ya gitmek üzere Kavala'dan ayrýldýk. Yolumuzun üzerinde Dýrama'ya geldik. Dýrama tam bir doða harikasý, buz gibi kývrýlarak tertemiz akan sularýn üzerine köprüler yapmýþlar. Türkülerde olduðu gibi "Dýrama'nýn köprüleri dardýr geçilmez, sularý soðuktur içilmez" demiþler ve de doðru söylemiþler. Hakikaten köprüler dar ve iki kiþi karþýlaþtýðý zaman zor geçiliyor. Köprülerin altýndan akan sular çok berrak. Biz ne kadar berrakmýþ, diye birbirimizle konuþurken karþýmýzdan gelen bir bey, gülerek: "Hoþ geldiniz. Biz bu suyu içiyoruz, çok temizdir" dedi. Bilmiyorum ne derece doðru, çünkü içinde ördekler yüzüyordu. Akan derenin kývrýmlarý arasýna aile çay bahçeleri yapmýþlar. Aileler oralarda eðleniyor. Çiçekler açmýþ salkým söðütler etrafý süslemiþ ve tahminen 300-400 yýllýk bir koca çýnar yýllara meydan okurcasýna dimdik ayakta kalmayý baþarmýþ. "anlý ve iki bayan yanýmýza yaklaþtý ve "selamýn aleyküm" dedi. BizimSizin Atalarýnýz da buralar da sizin gibi geziyordu., onlarý da gölgemde barýndýrdým, gövdemde sakladým" der gibiydi. Hemen yanýnda el yapýmý baston ve tahta ev eþyalarý satan birinden alýþ veriþ yaptýk. Bir genç delik Türk olduðumuzu konuþmalarýmýzdan anlamýþ olacak ki, bize selam verdi ve biz Müslümanýz dedi ve elham'ý okumaya baþladý. Kendisini sessizce dinledik. Ýsmini sordum. Recep ve hanýmlardan biri Fadime, diðeri de Havva'ymýþ. Siz Yunanlý mýsýnýz dedi, o Arnavut olduðunu söyledi, vedalaþtýk. Didim'de Dýrama'dan
-66-
ADABELEN EÐÝTÝM-KÜLTÜR-SANAT-AKTÜALÝTE
gelen göçmenler vardý. Dýramalý Hatice diye Roman bir haným vardý ve çok iyi dayre çalardý, onu da rahmetle andýk. Her taraf yemyeºil, bakýna bakýna yolumuza devam ettik. Pravuºta Kavºaðý'ndan döndük, yolumuzun üstünde KINALI Köyü vardý. Benim anne tarafýmýn lakabý KINACILAR olduðu için acaba buradan mý geliyor diye bu köyü de gezelim dedik. Bir kahvehanenin önünde durduk. Birkaç kiºi vardý kahvehanede, ikisi tavla oynuyordu. Baºlarýna dikilip seyretmeye baºladým. Bizim gibi normal tavla oynuyorlardý. Arkadaºlarý çaðýrdý, bizim Türk olduðumuzu anlayýnca sevindiler ve hep beraber fotoðraf çektirdik. Onlar da mübadillermiº. Çat pat Türkçe biliyorlardý. Bir bayan bize nasýl yardým edeceðini ºaºýrmýº vaziyette saða sola bir ºeyler söylüyordu, size ne ikram edeyim diyordu. Biz zamanýmýz az kaldýðýndan bu daveti kabul edemedik. Sonra adýnýn Vasil olduðunu söyleyen ve çok iyi Türkçe bilen biri geldi. Kýnalý Köyü'nün muhtarýymýþ. Nereyi görmek istiyorsunuz, sizi gezdireyim dedi. Köyün arka taraflarýna doðru çýktýk; terk edilmiþ, duvarlarý yýkýlmýþ, kayrak taþlarla yapýlmýþ hatta çatýlarý da kayrak taþlarla kaplanmýþ eski evler gördük. Bir tane onarýlmýþ, nispeten iyi durumda olan bir ev gösterdiler, o da Ramazan'ýn eviymiþ. Ramazan kim bilmiyoruz. Oradan Pravuºta'ya geldik, nahiyemizmiº. ªehrin içine girdik, sokaklar bomboº sanki tipik bir Anadolu kasabasý, cumbalý kafesli evleri hiç yýkmamýºlar. Herhalde mali durumu iyi olmayanlar kullanýyor. Sokaklarda bizden baºka kimse yoktu desem yalan olmaz. Bir evden bay ve bayan çýktý, bizim Türk olduðumuzu konuºmalarýmýzdan anlamýº olacak ki, bay "hoºgeldiniz" dedi. Biz de hemen siz de mi mübadilsiniz diye sorduk. "O benim karý, Sökeli, biz her yýl Söke'ye gider, Dalmaçya'ya uðrarýz. Çünkü bizimkiler oradan gelmiºler, oralara selam" dedi. Buradan ayrýlarak þehrin içine doðru, tuvalet ihtiyacýmýzý gidermek için gittik, çünkü umumi tuvalet yok, her iþyerinde wc var ama alýþ veriþ yapmadan kullanamýyorsunuz. Rehberimiz yöreyi ve onlarýn dilini çok iyi bildiði için anlaþma konusunda hiç sýkýntý çekmedik. Börekçide birkaç çeºit börek vardý. Biz domuz yaðý ile piºirmiºlerdir diye tereddüt ettik. Fakat adam domuz yaðý kullandýðý börekleri gösterdi. Biz de gönül
rahatlýðý ile diðerlerinden yedik. Tekrar tekrar etrafa bakýndýk. ªapºal Ýbrahim buradan gelmiº, evi hangisi acaba? Sonra yola devamla Devekýran'a dönen köprüden geçtik. Elim ayaðým titremeye baþladý. Biz büyük ceviz aðaçlarý, büyük dutlar, büyük avlu duvarlý, büyük porta kapýlý evler düþleri ile geldiðimiz yer, maalesef ve maalesef birkaç yýkýntýlýktan baþka bir þey deðildi. Her taraf keçi aðýlýydý. Sadece giriþte yinekayrak taþlarla yapýlmýþ, tamir edilmiþ bir ev var o da kiminse torunlarý gelmiþ, tamir etmiþler ve öyle býrakmýþlar. Daðdan inen dereler kurumuþ. Derenin etrafýndaki çalýlar dereyi kapatmýþ. Hemen derenin yanýna indim, sýrtüstü yere yattým ve dedeme "biz geldik, hepinizin ruhlarý þad olsun Allah hepinize rahmet etsin" diye daðlara doðru baðýrdým. Yýkýntýlýklarýn aralarýnda kalmýþ defne yapraklarýndan kopardým. Herhalde o zamandan kalmýþtýr diye çakýl taþlarý aldým dereden. Baktým ki hakikaten sadece ben deðil hepimiz þok olmuþtuk, nerdeydik, hani anlatýlanlar, hani o parmak kalýnlýðýnda taneli üzümler? Hepimizin gözleri yaþlý ayrýldýk. Köyden çýkarken bir çobana rastladýk, çoban Türkçe biliyordu. Ne oldu buralara böyle dedim. O da bilmiyordu. Herhalde buralarda gömü aramýþlar dedim. Güldü ve herhalde dedi. Bunun üzerine ben de, "Benim dedem çok zenginmiþ anlattýðýna göre, iki çömlek altýn gömmüþ evin avlusuna, bulabilir miyiz o evi" dedim. Güldü "bu durumda imkânsýz" dedi. Buradaki sürü sahipleri çok zenginmiþ dedi. Bu köyün devamý nereye kadar gidiyor, oralara gidebilir miyiz dedim. "Gitseniz de bir þey göremezsiniz" dedi. "Aðýl ve köpekler var" dedi. Köyümüzden ayrýlýrken az ileride yapýlmýþ, köye þöyle bir göz attýk. Köy bakýmsýz, tozlu topraklý sokakta top koþturan çocuklar gördük. Köyümüzün yeni adý MELÝSA olmuþ. Devekýran'ýn az ilerisinde adýný bilemediðimiz bir köy ve onun da 500 metre ilerisinde ISTIRLI (ESÝRLÝ) Köyü var. O da babaannemin köyüymüþ. Bu köylerin konumu ortada... Çayý olan bir ova ve ovanýn iki tarafýndaki daðlarýn eteklerinde köyler var. Devekýran'dan çýktýk, moraller bozuk olarak yola devam ettik. Bu arada Avni, Somokol ve Leftere'ye de uðradýk. Kayda deðer bir þeyler yoktu. Sadece Somokol'dan bir aile vardý Didim'de. Somokol da denize yakýn bir yer.(Sürecek)
-67-
ADABELEN EÐÝTÝM-KÜLTÜR-SANAT-AKTÜALÝTE
Anýlarým-II Cüneyt ARIKAN nimetarikan@yahoo.com
Ýlkokul öðretmenim Durmuþ Öðretmen "Sen kazanýrsýn!" demiþti ya, iþte o gün geldi. Fethiye'ye sýnava gideceðim. Sýnav yazýlý olarak yapýlýyor. Artýk köyümüzden 36 km. uzaklýktaki ilçemize haftada iki gün kamyon gidiyor. Perþembe günü babamla Fethiye'ye indik. Bu köyden ikinci çýkýþým. Baþka araç yok. Kamyona ikinci biniþim. Zor bir yolculuk oldu. Þehrin, lokantalarýn, denizin kokusu beni olumsuz yönde etkiledi. Ýki gece rahmetli Saniye Nine'nin evinde konuk olduk. Cumartesi günü sýnava girdik. Matematikten 10 soru vardý. 10. sorunun "b" þýkkýnda bir hatam vardý. Türkçe-kompozisyon sýnavým da bana göre iyi geçti. Köye döndüðümüzde öðretmenim durumumu sordu. Anlattým. "Niye o yanlýþý yaptýn? Çuval aðzý açmýþsýn!" dedi. Kazanamayacaðým endiþesiyle 1956 yýlýnýn yaz aylarýný yaþamaya çalýþýyorum. Sýnav sonuçlarý Aðustos ayýnda Ortaklar Ýlköðretmen Okulu'ndan sarý zarfla gelirmiþ. Fethiye'nin köylerine kazananlarýn yazýlarý gelmiþ. Nahiyemiz Üzümlü'nün köylerinde kazanan yokmuþ. Benim mektup da yok! Demek ki kazanamamýþým. Çok üzüldüm. Ailecek üzüldük. Köyde, "Zaten kazanamazdý, yaþý ilerlemiþti." sözleri dolaþtý durdu. Aðustos ayýnýn son günlerinden Perþembe günü anam ve babamla birlikte harmanda çalýþýyorduk. Karþýdaki büyük amcamýn evinin yanýndan rahmetli Osman Aðabeyin sesi geldi:"Mehmet Abi, gözün aydýn, oðlan kazanmýþ!". Hýzlýca geldi Osman aðabey, anlattý: "Fethiye'nin bir baþka köyünde öðretmenlik yapan Erdinç Öðretmen Fethiye'ye gitmiþ. Bizim köyden kazanan var mý ki diye Milli Eðitim Memurluðu'na uðramýþ. Kazananlarýn listesinde adýmý görmüþ. "Haberleri var mý acaba? Pazartesi günü okulda sözlü imtihan varmýþ." demiþ. Köye hareket edecek olan kamyondakilere sýký sýký tembih etmiþ. Hemen iºimizi býrakýp hazýrlýða geçtik. Demek ki okulun gönderdiði mektup bir yerlerde kaybolmuº. Perºembeyi Cumaya baðlayan gece saat ikide babamla yaya olarak yola çýktýk. Üç saat sonra Ýncirköy'e vardýk. Oranýn kamyonu ile Fethiye'ye indik. Amacýmýz kazanan öðrencilerin Aydýn-
Ortaklar'a neyle ve ne zaman gideceðini öðrenmekti. Öðrendik: Ýki otobüs tutulmuº. Cumartesi günü sabah altýda hareket edilecekmiº. Otobüslerden biri Üzümlü'lü Hasan'ýn otobüsüymüº. ªoför Hasan'ý bulduk. "Nerede kalacaksanýz, sizi oradan alýrým" dedi. Babam: "Ne olur ne olmaz, biz otobüsten ayrýlmayalým." dedi. Otobüse bindik, geri Üzümlü'ye döndük. Gece otobüste yattýk. Saat dörtte otobüs hareket etti. Fethiye'de yolcularýný otellerden ve evlerden aldý. Bir öðrenciyi bulamadýk. O kaldý. Babamýn otobüsten ayrýlmadýðý çok iyi olmuº, diye düºündüm. Ortaklar'a yorucu bir yolculuktan sonra akºama doðru vardýk. Zorla yer bulduðumuz bir hana yerleºtik. Sabah okula gittik. Çok güzel bir okul! Yeºillikler içinde, fazla yüksek olmayan binalar. Bahçeler, meyveler, ekili tarlalar. Göz alabildiðince yeºil ova. Çok heyecanlandým. "Ýnºallah kazanýrým" diye geçirdim içimden. Bir öðretmen, gelenlere ara sýra bilgi veriyordu. "Sýnav yarýn sabah baþlayacak, erkence gelirsiniz." diyordu. Sýnav baþladý. Ýki sýnýfta yapýlýyordu. Birinde Matematik, diðerinde Türkçe ve diðer dersler. Ben orada da çok az sayýdaki "iri" öðrencilerden biriydim. Ürkektim. Bütün öðrenciler gürül gürül ders anlatýyorlardý. Karlofça Antlaþmasýnýn maddelerini baþtan sona sayýyorlardý. Babamla benim biraz moralimiz bozuldu. Neyse, sýnav sürerken öðrendik ki Matematik ve Türkçe dýþýnda pek soru sorulmuyordu. Öðleye doðru beni Matematik sýnavýna aldýlar. Sýnýfa girdim. Ýki öðretmen vardý. Gömlekli ve kravatlýydýlar. Biri uzun boylu, irice ve "gök gözlü" idi. Diðerinin sol eli pantolon cebinde ve dýþarýya bakýyordu. "Gök gözlü" olan "Gel bakalým, daðdan yeni mi indin, neredeydin?" dedi. Çene altýmý eliyle yoklayarak " Hasta mýsýn, burasý niye böyle?" dedi. Çok korktum. Dört yýl gecikmeli gelmiþtim. Çene altým biraz dolguncaydý. Terledim, bir þey diyemedim. Sesim çýkmadý.
-68-
ADABELEN EÐÝTÝM-KÜLTÜR-SANAT-AKTÜALÝTE
Haberler...Haberler... "Geç bakalým, tahtadaki soruyu çöz." dedi. Tahtanýn sol baþýnda bir þekil vardý. Meþhur soru: Ýki musluk bir havuza su akýtýyor, alttaki de boþaltýyor. Üçü birden açýlýrsa havuz kaç saatte dolar? Daha önceki öðrencilere sorulmuþ, yapýlamamýþ, öyle anlaþýlýyor. Yaptým soruyu. Bir de bileþik faiz sorusu sordu ayný öðretmen. Onu da yaptým. "Hasan Bey, bir soru da sen sor." dedi. Eli cebinde dolaºan öðretmen "Gerek yok, yeterli." dedi. Derin bir nefes aldým, rahatlamýºtým. Sorularý soran öðretmen: "Burada biraz bekle." dedi. Dýºarý çýktý ve az sonra döndü: "Çýk!" dedi. Bu öðretmenleri tanýmýþ olmalýsýnýz. Biri, yeni kaybettiðimiz çok sevdiðim deðerli öðretmenim Mehmet Kahvecioðlu, nur içinde yatsýn. Diðeri dersime girmeyen, çok saygý duyduðum Hasan Gemicibaþý. Türkçe sýnavýna girdim. Þýk giyimli, bakýmlý iki bayan öðretmen oturuyordu. Kýsa boylu olaný:"Tahtadaki cümlenin öðelerini belirle bakalým." dedi. Zorca bir cümle idi. Soruyu yanýtladým. "Aferin!" dediler. Uzunca boylu olan öðretmen bir metinden kýsa bir bölüm okuttu. Benimle biraz Fethiye üzerine sohbet ettiler ve çýkardýlar. Öðretmenlerimiz, çok deðerli Sevim ve Ýsmet hanýmlardý. Sözlü sýnav iki gün sürdü. Üçüncü gün sonuçlar açýklanacak. Öðrenciler ve anne-babalar okulun önünde toplandýk. Kazananlar okundu, ben ilk sýralarda okundum, kazanmýþtým! Meðer Kahvecioðlu Öðretmenim, bana:"Bekle!" deyip çýktýðýnda Türkçe komisyonuna gitmiþ beni kollamalarýný rica etmiþ. Bunu, daha sonra Sevim Haným söyledi bana. "Biz de seni çok iyi bulmuþtuk" dedi. Sýnav sonuçlarýný açýklayan Müdür Baþyardýmcýsý ve Matematik Öðretmeni Mehmet Kahvecioðlu, kazananlarý kutladý; kazanamayanlara da gelecek yýl için baþarýlar, diledi. Okulun iki hafta sonra açýlacaðýný söyledi. Çok sevinçliydim. Babam da öyle… Artýk çok beðendiðim bu okulda okuyacaktým. 15 Eylül 1956 günü buluþmak üzere okuldan ayrýldýk. Bu güzel yuvayý, Ortaklar Ýlköðretmen Okulu'nu, arkadaþlarýmý ve öðretmenlerimi çok sevdim. Baþarýlý, heyecanlý ve mutlu bir öðrencilik yaþamým oldu.
CAN RADYODAKÝ PROGRAMLARIMIZ 24 KASIM ÖÐRETMENLERGÜNÜ: Öðretmenler günü dolayýsýyla 25 Kasým günü Can Radyo’da yapýlan programa konuþmacý olarak Bornova Atatürkçü düþünce Derneði temsilcisi Feride Türkmen, Eðitim iþ Bornova temsilcisi Oðuz Emmioðlu ve Derneðimiz adýna Baþkanýmýz Mustafa Özmen katýldý. Programda Türkiye’de öðretmenlerin sorunlarý, eðitim sistemimizin son durumu, öðretmen yetiþtirme sistemimiz konuþuldu. MENEMEN OLAYI: 24 Aralýk 2013 Salý günü Can
Radyo’da Derneðimizin etkinliði olarak “GEÇMÝÞTEN GÜNÜMÜZE ÝRTÝCA VE KUBÝLAY OLAYI “ baþlýklý radyo programýna katýldýk. Adabelen Dergimiz Yönetmeni Ýsmail TUNA’nýn sunuculuðunda gerçekleþen programa, Okulumuz eski tarih öðretmenlerinden, þu anda Ege Üniversitesi Öðretim Üyesi Prof. Dr Sabri SÜRGEVÝL, Okulumuz mezunlarýndan Eðitimci ve dergimiz yazarý Faik AY katýldý. Dernek Baþkanýmýz Mustafa ÖZMEN’nin de katýldýðý programda Menemen olayýnýn “tarih boyunca aydýnlýk ve karanlýðýn çatýþmasý” nýn bir sonucu olduðu vurgulandý. Programa katýlan Adabelenli konuklarýmýza yürekten teþekkürler… ETKÝNLÝKLERÝMÝZ: ÖÐRETMENLERE SAYGI GECEMÝZ:23 Kasým 2013 Cumartesi günü Halkapýnar Bordo-Yeþil Restaurant’ta yaklaþýk 65 Adabelenli ve öðretmenlerimizle buluþtuk. Ortaklar Köy Enstitüsü 1948 mezunu Aðabeyimiz Halil Vural ve eþi, Öðretmenlerimiz Cevat Gülmez ve eþi, Ali Oðuz, Osman Kandemir ve eþi, Hüseyin Tankuþ, Serpil Tankuþ, Sabri Sürgevil ve eþi, Güner
-69-
ADABELEN EÐÝTÝM-KÜLTÜR-SANAT-AKTÜALÝTE
Haberler...Haberler...Haberler...Haberler... Toplumsal Cinsiyet ve Eðitim, Sanat-Kültür ve Edebiyat Komisyonu... Ortaklar öðretmen okullular derneðinden Ahmet Nuri DOÐAN, Hüseyin YAÞAR, Yavuz ANAÇ ve Mustafa ÖZMEN Ortaöðretim, dershaneler ve sýnavlar komisyonunda görev aldýlar. *** DERGÝMÝZ YAZARLARI II. KEZ BULUÞTU VE YÜCEL BARUT’U ANDIK: 2001 yýlýnda kurulan Ortaklar Öðretmen Okullular
Tek ve eþleri aramýzdaydý. Ayrýca Yeni Kuþak Köy Enstitüsü, Gökçeada Öðretmen Okulu dernekleri temsilcileri, Adabelen dergimiz yazarlarýndan Bekir Özgen, Prof. Dr. Ayhan Çýkýn bizlerle birlikteydi. Sadece Ýzmir merkezli olarak dar kapsamda tuttuðumuz bu gece anýlarýn anlatýldýðý, sohbetlerin yapýldýðý, özlemlerin giderildiði bir gece oldu. Ýzmir temsilcilerimizden Ýbrahim Çakýr, Mehmet Kozalýoðlu ‘nun da katýldýðý geceye rahatsýzlýðý nedeniyle katýlamayan ancak gönderdiði çiçekler ile varlýðýný hissettiren arkadaþýmýz Fatma Kaya’ya, gecemizi onurlandýran öðretmenlerimize… Onlar birer Yunus’tur, Onlar birer Hallaç’týr, Hayyam’dýr, Hasan’dýr, Hüseyindir. Mustafa’dýr, Mustafa Kemal’dir. Selam olsun onlara… Selam olsun Anadolu’ya Selam olsun Eðitmenime, Öðretmenime, Selam olsun! Selam, ORTAKLAR’dan CILAVUZ’a… Katýlan Adabelenlilere ve Adabelen dostlarýna yürekten binlerce teþekkürler. *** EÐÝTÝM REFORMU PLATFORMUNA KATILDIK: Yeni Kuþak Köy Enstitülüler Derneði-EÐÝTÝM REFORMU PLATFORMU çalýþmalarýna baþladý. Platform Komisyonlarý: Okul Öncesi, Ýlköðretim ve 4+4+4 Eðitim Sistemi, Orta öðretim, dershaneler ve Sýnavlar, Yüksek Öðretim, Meslek Teknik Eðitim ve Meslek Liseleri, Öðretmen Yetiþtirme, Küreselleþme ve Eðitimin Güncel Sorunlarý, Eðitimde Nitelik, Taþýmalý Eðitim ve Kýrsal Bölgelerde Eðitim,
(Adabelenliler) Derneðinin yayýn organý olan ADABELEN Dergimiz, 2002 yýlýnýn ocak ayýnda kýt olanaklarla yayýmlanmaya baþladý ve bugüne deðin yayýn yaþamýný sürdürdü. Türkiye gibi okuru kýt bir ülkede, 11 yýlý aþkýn bir süre yayýn yaþamýnda kalabilmek bir baþarý olsa gerek. Bu baþarýda en büyük katký kuþkusuz okuyucularýmýzýn ve yazarlarýmýzýndýr. Bu nedenle Adabelenliler’in yüreðine bir tohum gibi düþen, çimlenen, yeþeren, büyüyen dergimizin deðerli yazarlarýyla II. geleneksel buluþmamýzda, öncelikle Yenifoça’da Yücel Barut’u mezarý baþýnda andýk. Yücel Barut’la ilgili iki yazarýmýzýn o günkü duygu ve düþüncelerini aktarýyoruz: T. Ayhan Çýkýn diyor ki: “14 Aralýk 2013 Günü Adabelen Dergisi’nin kurucularýndan Adabelen Ozaný Yücel Barut’u mezarý baþýnda andýk... Baþta Adabelen Derneði Baþkaný Sayýn Mustafa Özmen ve Derginin Sorumlu Yönetmeni Sayýn Ýsmail Tuna olmak üzere, 20-25 kadar Adabelenli ve Adabelen dostlarý olarak Yücel Barut’u kendine özgü biçimde andýk. Adlarýný tek tek yazamadýðým Adabelenlilerin, beni de aralarýna çaðýrmalarýndan
-70-
ADABELEN EÐÝTÝM-KÜLTÜR-SANAT-AKTÜALÝTE
Haberler...Haberler...Haberler...Haberler... çok mutlu oldum… Hele Yücel Barut gibi bir þairi geç tanýmanýn hüznü içinde eve döndüðümde, web ortamýnda bulabildiðim o içten, doðal; doðal olduðu kadar yalýn ve insan kokan þiirleriyle niye geç karþýlaþtým diye hayýflandým. Adabelenlilerin, bu kadirbilir davranýþlarýndan ve ziyaretlerinden dolayý, rahmetli Yücel Barut, sanýrým o gece, Fula Daðý eteklerinden Yenifoça Körfezi’ne baþka bir hazla bakmýþtýr. Rahmetle Sevgili Yücel… Iþýklar içinde uyu… Körfezin rüzgârlarý ve dalgalarýnda þiirlerin uçuþuyor. Onun mezar taþýnda da yer alan bir þiirini sunarak bitireyim: VASÝYET Öldüðümde beni Yeni Foça'ya gömün Deniz ve melteme karþýdýr orada mezarlýk Çýðlýk çýðlýðadýr deniz kuþlarý Ve dalgalar arasýnda huzurluyumdur artýk
Yücel Barut’u andýktan sonra, 14 Aralýk Cumartesi günü Foça Belediyesi Sosyal tesislerinde yazarlarýmýzla toplandýk, söyleþtik. Tanýþmayanlar tanýþtý, kaynaþtý. Güzel bir gün oldu. Bizi orada Adabelenli ve Foça Belediye Meclisi Üyesi Ayla Aksoy karþýladý. Bu içten karþýlama için kendisine yürekten teþekkür ediyoruz. *** BULUÞMALAR: 1968 -6/A SINIFI DÝDÝMDE BULUÞTU:1968, 6/A sýnýfý mezunlarý 26 Ekim’de Akbük’te buluþtu. Eþgüdümünü Mustafa ADAY'ýn yaptýðý buluþmada Adabelenliler, kardeþliklerini bir kere daha gösterdiler. Derneðimizin Torbalý Temsilcisi Ýbrahim ÇAKIR, Kuþadasý Temsilcisi Ýbrahim KAFADAR, Salihli Temsilcisi Ýzzet YILMAZ'ýn da bulunduðu geceye dernek yönetiminden Cuma ESENTÜRK katýldý. 6/A sýnýfý aralarýnda topladýklarý 2013 -2014 dönemi burs katkýsýný dernek yönetimine teslim ettiler. Gelecek yýl 6/B sýnýfýyla da bir arada olmayý kararlaþtýran 1968 mezunu 6/A’lý Adabelenlilere saðlýk ve esenlikler diliyoruz.1975 MEZUNU ADABELENLÝLER AKYAKA'DA BULUÞTU: Ortaklar Öðretmen Okulu 1975 Mezunlarý 16-17 Kasým 2013 tarihinde Muðla Akyaka’da buluþtu. Yemek Sakar geçidindeki Tepepark Restaurantta yapýldý. Yaklaþýk 65 kiþinin katýldýðý yemekte Adabelenliler gönüllerince eðlendiler, hasret giderdiler. Geceye derneðimizin yönetim kurulundan Cezmi Dikmen, derneðimizin Ýzmir temsilcileri Vildan Uyar, Mehmet KozalýoðIu, Bergama temsilcimiz Müjdat Sezen, Alaþehir temsilcimiz Ahmet Gülsün, Köyceðiz temsilcimiz Turgut Ersoy, Aydýn temsilcimiz Adem Çataloðlu da katýldý. Öðretmenlerimizden Abdullah Aras ve eþi katýlýmýyla geceye onur verdi. Geceye katýlan Adabelenliler aralarýnda topladýklarý 900 TL’yi 2013-2014 öðretim yýlýnda kullanýlmak üzere 1975’liler bursu olarak dernek yönetimine teslim ettiler. Organizasyonu yapan Durmuþ ve Muhammet arkadaþlarýmýza gönülden teþekkürler. Akþam Gökova Hotel de konaklayan Adabelenliler sabah kahvaltýsýndan sonra Akyaka Azmak üzerinde tekne gezintisinden sonra önümüzdeki
Öldüðümde beni Yeni Foça'ya gömün Mercan Restaurant'ýn ardýndadýr mezarlýk Bir sarhoþ iþeyebilir mezar taþýma Ben aldýrmam, görürsen sen de aldýrma Öldüðümde beni Yeni Foça'ya gömün Fula Daðý'nýn gölgesi bana yeter Ve deniz bir gelir, bir gider... Yücel Barut” Ali Kaya diyor ki: “Bugün Foça'daydýk.. Adabelen Dergimizin kurucusu, ilk Yazý Ýþleri Müdürü Yücel Barut'un ölüm yýldönümüydü. Mezarý baþýnda arkadaþýmýzý andýk. Konuþmalarýn ardýndan þiirlerinden örnekler okundu mezarý baþýnda. "Kalk gidelim Koca Þair, yatmaktan yorulmadýn mý..." dedik, ses bile vermedi. Kalkýp gelmedi bizimle... Belli ki yerinden memnundu... Biz de "Ne yapalým, biz teklifimizi yaptýk. Yerinde rahat et, ýþýklar yaðsýn üstüne." deyip ayrýldýk oradan ve hayattaki gibi yine yalnýz kaldý orada… Vasiyeti yerine getirilmiþ ve kendisi için yazdýðý þiir baþucundaki mermere kazýnmýþtý. Bir de biz seslendirdik þiiri. Umarým duymuþtur… Onu kaybedeli tam 5 yýl oluyor… Koskoca 5 yýl. Kimi aydýnlar içeride mahkûm, kimileri mezarda... Hangisi daha iyi dersiniz? Bir kez ölüp gitmek mi, yoksa her gün ölümü beklemek mi?..” -71-
ADABELEN EÐÝTÝM-KÜLTÜR-SANAT-AKTÜALÝTE
Haberler...Haberler...Haberler...Haberler... yýl Aydýn’da buluþmak üzere ayrýldýlar.
2013 tarihinde Foça’da gerçekleþtirdiler. 50’yi aþkýn kiþinin katýldýðý toplantýda bir yýllýk özlem giderildi. Dostluklar tazelendi.Foça ve Yenifoça gezildi. Derneðimizi Dergimiz yönetmeni Ýsmail Tuna temsil etti. Gelecek yýl Bodrum’da, Osman Koca’nýn eþgüdümünde buluþulmasýna karar verildi. Saðlýk ve esenlik dileklerimiz onlarla olsun…
1970 MEZUNLARIMIZ DALYAN'DA BULUÞTU: Ortaklar Ýlk öðretmen Okulundan 1970 yýlýnda mezun olan 85 adabelenli 43 yýl sonra Dalyan'da buluþtular. Buluþmanýn düzenleyicileri Vicdan ADAY ve Nimet YÜCELdi. Öðrencilik yýllarýndan fotoðraflarýn oluþturduðu slayt sunumunun duygu yoðunluðu içinde izlenmesi sonrasý özlemle
1975 MEZUNU ADABELENLÝLER AKYAKA'DA BULUÞTU. Ortaklar Öðretmen Okulu 1975 Mezunlarý 16-17 Kasým 2013 tarihinde Muðla Akyaka!da buluþtu. Yemek Sakar geçidindeki Tepepark restorantta yapýldý. Yaklaþýk 65 kiþinin katýldýðý yemekte Adabelenliler gönüllerince eðlendiler, hasret giderdiler. Geceye derneðimizin yönetim kurulundan Cezmi Dikmen,derneðimizin Ýzmir temsilcileri Vildan Uyar,Mehmet Kozalýoðu,Bergama temsilcimiz Müjdat Sezen,Alaþehir temsilcimiz Ahmet Gülsün, Köyceðiz temsilcimiz Turgut Ersoy,Aydýn temsilcimiz Adem Çataloðlu da katýldý.Öðretmenlerimizden Abdullah Aras ve eþi katýlýmýyla gecemize onur verdi.Geceye katýlan adabelenliler aralarýnda topladýklarý 900 tl yi 20132014 öðretim yýlýnda kulanýlmak üzere 1975 liler bursu olarak dernek yönetimine teslim ettiler.Organizasyonu yapan Durmuþ ve Muhammet arkadaþlarýmýza gönülden teþekkürler. Akþam Gökova Hotel de konaklayan adabelenliler sabah kahvaltýsýndan sonra Akyaka Azmak üzerinde tekne gezintisinden sonra önümüzdeki yýl Aydýn da buluþmak üzere ayrýldýlar.
birbirleriyle sohbete dalan Adabelenliler, müzikler eþliðinde eðlenmeyi sürdürdüler. Derneðimizin 2013-2014 öðretim yýlýnda burs sistemine aralarýnda topladýklarý 1000 TL.’lik katkýlarýný 1970’liler bursu olarak dernek yönetimine ilettiler. Gelecek yýl Antalya'nýn Kaþ Ýlçesi’nde buluþmak kararýyla ayrýlan Adabelenlilere sevgi ve saygýlarýmýzý sunuyoruz. 1961 MEZUNLARI KUÞADASI’NDA: Ortaklar Öðretmen Okulu 1961 mezunlarý 30 Kasým 2013 cumartesi günü Kuþadasý’nda Özçelik Otel’de buluþtular. Gündüz dönem arkadaþlarý olan ve Kuþadasý’nda yaþayan Sevil (Döþemeci) Bahar’ýn evine konuk olan Adabelenliler çay ve kahve keyfi yaptýlar. Keramettin Büyükçoban’ýn eþgüdümünde gerçekleþen buluþmanýn gecesindeki yemeðe yaklaþýk 60 Adabelenli katýldý. Andýmýzýn inadýna okunmasý gecenin en coþkulu anlarýydý. Geceye derneðimizin Ýzmir Temsilcisi Faik Ay, Didim Temsilcisi Osman Öge, eðitimci yazarlar Orhan Baltacý ve Cevat Turan da katýldýlar. 50 yýldan fazla süren kardeþlik ve dostluðun pekiþtiði bu geceye katýlan Adabelenlilere saðlýk ve esenlik dolu nice yýllar diliyoruz. 1962 MEZUNLARI FOÇA’DA TOPLANDILAR: Okulumuz 1962 mezunlarý geleneksell eþen buluþmalarý ný Metin Güven’in eþgüdümün de 26 Ekim
YÝTÝRDÝKLERÝMÝZ AlÝ BOZKURT 1956 MEZUNUMUZ
ÖMER KAVAKLI 1967 MEZUNUMUZ
Ailelerine ve Adabelenlilere Baþ Saðlýðý Dileriz.. -72-