De Scheveninger licht uit
Bronovo
De toekomst van de zorg in Groot Scheveningen HMC Bronovo zal uiterlijk in 2024 de deuren sluiten. Inmiddels is het uitkleden van de zorglocatie al in gang gezet. Sinds 2 juli jongstleden is HMC Bronovo een weekziekenhuis geworden. De spoedeisende hulp is verplaatst naar HMC Westeinde en de huisartsenpost is ondergebracht bij het MCH Antoniushove. Bronovo is vijf dagen per week geopend, van maandag tot en met vrijdag, en vindt er alleen nog planbare zorg plaats. Zorg die wel nodig is, maar geen directe haast heeft. In het weekend is HMC Bronovo gesloten.
Het is de koers voor de toekomst die Haaglanden Medisch Centrum (HMC) heeft uitgestippeld voor de Haagse regio. “De veranderende zorgvraag door de vergrijzing, de verandering van zorg als gevolg van technologische innovaties, een toename aan chronische zorg, een tekort aan gespecialiseerd zorgpersoneel en de 0%-volumegroei voor ziekenhuizen vanaf 2022 vergroten de druk op de ziekenhuiszorg”, stelt HMC over de sluiting van Bronovo. “Daartegenover staat dat de snelle vooruitgang op het gebied van preventie, medische zorg, innovaties in geneesmiddelen- en medische technologie ook kansen biedt.
Ook kan steeds meer zorg thuis worden verleend door nieuwe toepassingen van eHealth. Hiervoor zijn investeringen nodig, waarvoor HMC met de nieuwe koers ruimte wil maken.” Die ruimte wordt gecreëerd door het sluiten van Bronovo en de zorg centraal te organiseren in het Westeinde ziekenhuis. “De nieuwe koers van HMC voor de toekomst is erop gericht om goede zorg in de Haagse regio nu en in de toekomst haalbaar, toegankelijk en betaalbaar te houden.” Maar het HMC is niet de enige die kijkt naar de toekomst van de zorg in groot Scheveningen.
De één wil meer zorg de wijk in halen, door specialisten te koppelen aan huisartsenpraktijken. De ander wil een geheel nieuw zorgconcept neerzetten op de locatie van het Bronovo ziekenhuis. En weer een andere groep vindt juist dat het Bronovo als ziekenhuis behouden moet blijven.
‘Faceboekgroep Bronovo moet blijven’:
1865
De ‘s Gravenhaagsche Diaconessen-Inrichting werd opgericht door onder meer Betsy Groen van Prinsterer-van der Hoop en Sara Katharina de Bronovo, die de eerste directrice werd. Zij richtte in de Kazernestraat een opleiding op tot ziekenverpleging.
“Inwoners Den Haag hebben recht op goede zorg” De Facebook-groep ‘Bronovo moet blijven’ maakt zich hard voor het behoud van ziekenhuis Bronovo. De initiatiefnemers Hans Borrias en Bert van der Ham, hebben zich vastgebeten in dossiers, hebben vragen gesteld aan de gemeenteraad en brengen hun standpunten onder de aandacht met flyers en via Facebook en de lokale media. Schandalig Na uitvoerig onderzoek en gesprekken is de Stichting ‘Bronovo moet blijven’ met 10 standpunten gekomen, die volgens ‘Bronovo moet blijven’ duidelijk maken dat het onverantwoordelijk is om het ziekenhuis te sluiten. Hans: “Als je er induikt, kom je er achter dat het schandalig is wat hier gebeurt. Hoe kan het bijvoorbeeld dat een ziekenhuis als Bronovo dat vier jaar geleden nog een omzet van 115 miljoen had, nu wordt afgestoten omdat het niet meer rendabel zou zijn. Terwijl uit het rapport van het KPMG, dat geheim was, bleek dat het Haaglanden Medisch Centrum (HMC) er in die tijd financieel heel slecht voor stond. De boekwaarde van Bronovo in de jaarverslagen was eerst 100 miljoen, en dat is na de fusie met het Westeinde in 5 jaar tijd nog maar 35 miljoen euro. Als je zoals ons in de materie duikt, is de enige conclusie dat de uitgangspunten om Bronovo te sluiten niet kloppen.”
“Het is kapitaal vernietiging” Feiten Volgens de Stichting ‘Bronovo moet blijven’ is er bij de besluitvorming geen rekening gehouden met een aantal feiten.
Zoals de groei van 5.000 inwoners per jaar vanaf 2018, waar de Gemeente Den Haag vanuit gaat. Ook is er volgens hen niet gekeken naar het effect dat de sluiting van het Rode Kruis-ziekenhuis heeft op de ziekenhuiszorg in Den Haag. Daar komt nog bij dat het toerisme volgens de Gemeente Den Haag in Scheveningen de komende 5 jaar gaat groeien met 2 miljoen toeristen per jaar. Bert: “Al die mensen gaan de Spoedeisende Hulp (SEH) en de huisartsenposten extra belasten.” Het verzorgingsgebied van Bronovo is volgens de stichting groter dan Benoordenhout alleen. Het verzorgingsgebied bestrijkt de stadsdelen Scheveningen, Archipel, Willemspark, Bezuidenhout, Mariahoeve, Den Haag Centrum en Den Haag Zuidwest, maar ook Wassenaar, Leidschendam-Voorburg en Voorschoten. “Het gaat hier dus minimaal over zo’n 70.000 tot 100.000 inwoners die zonder ziekenhuis, huisartsenpost en Spoedeisende hulp (SEH) komen te zitten.” In het gebied zijn ook veel sportverenigingen actief, die regelmatig een beroep doen op de SEH. Hans: “We kunnen aantonen dat die sportverenigingen een brief van het LUMC in Leiden hebben gekregen met het verzoek geen ongevallen hun kant op te sturen, omdat ze daar geen capaciteit voor hebben. Het effect van de sluiting van de SEH van Bronovo is niet goed doorgerekend.” ‘Bronovo moet blijven’ stelt dat bij de inspraakrondes, die alleen in de wijk Benoordenhout zijn gehouden, geen gelegenheid was voor echte inspraak. Bert: “Er werd alleen informatie gezonden. De belangen van de inwoners worden genegeerd.”
1872
Het opgerichte instituut werd uitgebreid. Het werd een echte diaconesseninrichting met een bestuur bestaand uit diaconessen.
Mogelijke effecten Naast deze ontwikkelingen, zijn er volgens de stichting nog andere mogelijke effecten. Hans: “Het opheffen van Bronovo is ongunstig voor het internationale imago van Den Haag. Het ziekenhuis staat in een internationale zone en is ingesteld op expats. Door de sluiting verlies je een belangrijk onderdeel van de aantrekkende werking van dit gebied. Hij voorspelt dat het ook effect zal hebben op de aanrijtijden van de ambulances. “Wettelijk zijn die vastgesteld op 12 minuten en dat is vanuit de locatie Westeinde niet altijd haalbaar. En het is onduidelijk of het HMC na de verbouwing de ontstane zorgvraag wel aankan.”
Een nieuwe locatie aan de Laan van Meerdervoort 84 werd geopend. Hier was meer ruimte voor de verpleegafdeling. Het kreeg de officiële naam: Diakonessen-Inrichting Bronovo, maar werd al snel in de volksmond het Bronovoziekenhuis genoemd.
1932 Foto: Dick Teske
“Niet ten koste van de zorg voor onze kinderen en kleinkinderen” Hans: “Het is een relatief klein ziekenhuis dat op dure grond staat. Daardoor is het interessant voor projectontwikkelaars. Maar het verdienen van geld mag toch niet ten koste gaan van de zorg voor onze kinderen en kleinkinderen?” Omdat het leveren van zorg deel uitmaakt van het bestemmingsplan, is er in de plannen van ‘Park Bronovo’ een poliklinisch zorgcentrum opgenomen van circa 6000 vierkante meter. Bert: “Dat is je reinste kapitaalvernietiging. Je kunt het ziekenhuis gewoon laten staan, want er is nu ook genoeg ruimte om huizen te bouwen.”
“Alleen nog maar naar het ziekenhuis als het echt niet anders kan”
Dirkse ziet veel voordelen in de samenwerking met specialisten. “De lijnen zijn heel kort, het is heel makkelijk om even naar de specialist toe te gaan en te zeggen: ‘Ik heb net die patiënt gezien, wil je even met me meedenken’”, vertelt Dirkse. “Dat zorgt er ook voor dat niet altijd alle patiënten perse gezien hoeven te worden door de specialist, want je kan ook zeggen: ‘Dit is de patiënt, dit is er aan de hand, wat zou ik nou moeten doen in dit geval?’ Dan zegt bijvoorbeeld de psychiater: ‘Nou die medicatie, pas het een beetje zo aan en dan komen ze vast een heel end’. Dan heb je iemand al een heel stuk op weg geholpen en die hoeft niet naar een hele verre instelling, waar je niet weet wie ze daar gaat treffen. Nee, je hoort het via je eigen dokter. Dat is heel prettig.”
De ruim 30 huisartsen uit groot Scheveningen, die samen zo’n 50.000 mensen bedienen, hebben zich verenigd in een coöperatie: Collectief Scheveningen. Gezamenlijk bespreken de huisartsen wat de behoeftes zijn op Scheveningen. Dirkse: “We bekijken hoe we die huisartsenzorg nu precies kunnen gaan inrichten, zodat de zorg dichtbij de patiënt blijft. En dat ze voor heel veel dingen al bij ons terecht kunnen en echt alleen nog maar naar het ziekenhuis hoeven als het echt niet anders kan.”
Een ander bijkomend voordeel van het werken met specialisten binnen de huisartsenpraktijk is dat er vaak een ziekenhuistraject bespaard blijft.
Weer valt een deel van het oude pand ten prooi aan de sloophamer voor de volgende fase van de nieuwbouwplannen.
1999
Hans: “Daar komt bij dat er een serieuze partij is die het ziekenhuis wil overnemen. De minister wil graag marktwerking in de zorg, maar deze partij wordt buiten de deur gehouden.” Heeft actievoeren zin? Op de vraag of deze ontwikkelingen nog wel tegen te houden zijn, zegt Hans: “Veel mensen denken dat het geen zin heeft om actie te voeren, maar ik ben het daar niet mee eens. We gaan volgend jaar weer stemmen voor de Tweede Kamer, dus inwoners van Den Haag kunnen bij hun politieke partij informeren wat hun standpunt in deze zaak is. Als de politiek zich ervan bewust wordt dat veel inwoners van Den Haag tegen sluiting zijn, gaan ze zich misschien nog eens
achter de oren krabben.” ‘Bronovo moet blijven’ heeft twee weken geleden een open brief gestuurd aan Tom de Bruijn, de verkenner voor de nieuwe coalitie voor de gemeenteraad, waarin ze gevraagd hebben of hij de fracties wil vragen naar hun standpunt. Bert: “We hebben die brief ook naar alle fractievoorzitters en de pers gestuurd. Ons standpunt is dat zolang het ziekenhuis er nog staat, het zinvol is om actie te voeren.”
“Veel diagnostiek, die in het ziekenhuis gedaan wordt, hoeft niet per se in het ziekenhuis te worden gedaan. Door die zaken te bespreken met de specialisten in huis kunnen we al heel veel zaken voorselecteren of bijsturen met advies van de specialist.
Op 24 januari deelt het bestuur van het Haaglanden Medisch Centrum (HMC) officieel mee dat het ziekenhuis uiterlijk 2024 dicht zal gaan.
Dit nieuwe gebouw bood plaats aan 150 patiënten en 180 diaconessen. Prinses Juliana opende het nieuwe Bronovoziekenhuis op 4 februari.
1972
Fusie tussen het Bronovoziekenhuis met het Neboziekenhuis, de Emmakliniek en de Frankenslagkliniek. De beide klinieken werden vervolgens gesloten en Nebo kreeg de functie van verpleeghuis. Bronovo werd een algemeen ziekenhuis.
De eerste fase van de nieuwbouw, op het oude terrein aan de Bronovolaan, werd opgeleverd.
De bedoeling is dat we daardoor minder mensen naar het ziekenhuis verwijzen, waardoor we ook de kosten drukken. Dus dat gewoon alleen de mensen die echt in het ziekenhuis terecht horen te komen in het ziekenhuis terecht komen”, aldus Dirkse. Collectief Om de zorg dichter bij huis te krijgen, op de juiste plek en op maat voor de patiënt hebben de Scheveningse huisartsen zich verenigd in het Collectief Scheveningen. “De bedoeling daarvan is dat wij één spreekbuis worden en niet meer allemaal als losse praktijkjes aan de slag hoeven. We zijn nu één spreekbuis naar de zorgverzekeringen, maar ook één spreekbuis naar de ziekenhuizen, één spreekbuis naar de gemeente en één spreekbuis naar Welzijn”, legt Dirkse uit. De samenwerking tussen de huisartsen is een belangrijk element in de veranderingen van de zorg. “Ik denk dat het belangrijk is dat je naar elkaar gaat doorverwijzen als collega’s. Ik heb die radioloog hier toch zitten en een patiënt van een andere dokter hier in de buurt wil een echo. Nou, dan komen ze toch hier? Dat moet gewoon kunnen.” Dirkse vervolgt: “Of dat je gewoon één locatie creëert waar al die mensen terecht kunnen en dat we daar iedereen naartoe kunnen verwijzen, dat kan dan bijvoorbeeld een Park Bronovo zijn. Maar je kan ook gebruik maken van de faciliteiten die al bestaan in de wijk.”
Foto: Dick Teske
Bronovo-Nebo fuseert met Medisch Centrum Haaglanden (MCH) en vormen de Stichting Medisch Centrum Haaglanden en Bronovo-Nebo.
2019
Het ziekenhuis verhuisde van de Laan van Meerdervoort naar een nieuw gebouw aan de Bronovolaan.
1988 Tekst: Caroline van den Ende
2015
Er wordt bekend gemaakt dat er plannen zijn voor de sluiting van Bronovo.
Sara Katharina de Bronovo overlijdt op 70-jarige leeftijd.
Huisartsenpraktijken brengen specialistische zorg in de wijk
“Wij zien natuurlijk ook dat de sluiting van Bronovo een soort paniekreactie met zich meebrengt”, legt Dirkse uit. “Het is nog niet gesloten, maar er is wel al een verplaatsing van zorg. Bronovo is nu een weekziekenhuis en je kan er niet meer opgenomen worden. Wij zijn nu aan het kijken, of wij de zorg de wijk in kunnen halen.”
1994
2018
1887
Park Bronovo Stichting ‘Bronovo moet blijven’ heeft geen goed woord over voor de plannen van Park Bronovo.
Specialisten De huisartsenpraktijk van Dirkse is binnen Scheveningen een voorloper waar het gaat om het bieden van specialistische zorg. “Toen wij met dit centrum begonnen hebben wij bedacht: wat moet er nou in ieder geval al in zitten. We hebben een aantal lijntjes gelegd, bijvoorbeeld met een fysiotherapeut, een dermatoloog, een podotherapeut, een cardioloog en een psychiater. Daarnaast zijn we nog met meer disciplines in gesprek.”
Bronovo
De nieuwbouw van Bronovo is gerealiseerd.
1879
Recht op goede zorg De mensen achter ‘Bronovo moet blijven’ hebben wethouder Kavita Parbhudayal van Jeugd, Volksgezondheid en Sport bevraagd over de sluiting van het ziekenhuis. Bert: “Zij stelt dat ze niets te maken heeft met het ziekenhuisbeleid in de gemeente, omdat dat landelijk beleid is. Ze gaat er ten onrechte van uit dat de Raad van Bestuur van het HMC juiste toekomstverwachtingen heeft van de beddenbehoefte in de ziekenhuizen in Den Haag. Maar dat is dus niet zo. Waarom zou je een systeem dat goed werkt, afbreken? De inwoners van Den Haag hebben recht op goede zorg.”
De zorg verandert. Vroeger had je een vaste huisarts met één assistent en werd je bijna voor elk specialistisch onderzoek doorverwezen naar het ziekenhuis. Tegenwoordig zijn er gecombineerde huisartsenpraktijken en proberen de huisartsen zoveel mogelijk zorg te verlenen in hun praktijk door specialisten in huis te halen. Huisarts Verena Dirkse van Huisartsenpraktijk Statenkwartier ziet dat deze behoefte steeds groter wordt omdat ziekenhuiszorg te duur is.
De Scheveninger licht uit
In het Collectief wordt daar uitgebreid over gesproken. “De welwillendheid is er, alleen is de financiering niet zo ingericht. Dat is het lastige”, weet Dirkse. “Stel een patiënt van een andere huisarts komt hier en ik prik in de schouder. Ik kan het niet declareren, want het is niet mijn patiënt.
Ziekenhuis Bronovo, 1948 Foto: Collectie Haags Gemeentearchief
Dus dan krijg ik er niets voor betaald. De zorgverzekeraar zou daar dus iets voor moeten inrichten. Dat je gewoon kan zeggen: Deze patiënt is bij mij geweest. Het is niet een vast ingeschreven patiënt van mijn praktijk, maar ik heb wel deze verrichting gedaan. Ik declareer dat bij de zorgverzekeraar.”
“Je hoort het via je eigen dokter. Dat is heel prettig” Door zich samen te voegen tot één spreekbuis hopen de Scheveningse huisartsen de zorg op Scheveningen zo te veranderen dat het aansluit op de huidige wensen van hun patiënten. “Het is nog nooit gelukt om alle belanghebbenden aan tafel te hebben. Dus we zitten steeds apart met dan alleen de zorgverzekeraar, dan alleen dit en dan alleen dat. Ik denk dat als je het voor Scheveningen heel goed gaan neerzetten, dan zou het het mooiste zijn als je iedereen aan één tafel hebt”, legt Dirkse uit. “Als je dan met een plan komt: dit is wat wij zien, dit is waar de behoeftes liggen en dit is hoe wij het willen gaan neerzetten. Als je daar uiteindelijk een goede businesscase op kan bouwen, dat de zorgverzekeraar uiteindelijk wel meegaat en dat de gemeente ook wel meegaat.”
Tekst: Jill van Calsteren
De Scheveninger licht uit
Park Bronovo: “Eigenlijk vindt iedereen het wel een goed plan”
Bronovo
Comité Park Bronovo, een initiatief van makelaar in ruste Jan Nelisse (links) en voormalig bevelhebber van de Koninklijke Luchtmacht Ben Droste (rechts), wil op de locatie van het Bronovo ziekenhuis Park Bronovo ontwikkelen. Het plan behelst een poliklinisch zorgcentrum van circa 6000 vierkante meter met daaromheen (zorg)appartementen, inclusief sociale huur. Toen Jan Nelisse hoorde dat HMC de deuren van Bronovo zou sluiten, raakte dat een gevoelige snaar. “We hebben het comité opgericht omdat ik eigenlijk vind dat Bronovo moet blijven. We hebben het over een paar honderdduizend mensen die straks geen zorg meer hebben. En dan kan je wel mooi bedenken: ja op afstand en met huisartsen. Je hebt geen punt meer, geen plek meer, waar je naar toe kan en dat vinden wij wel belangrijk”, legt Jan uit. Na de oprichting is het comité uitgebreid met twee bewoners uit Benoordenhout en twee specialisten van HMC Bronovo. “Die helpen ons. Dat is een heel goed functionerend comité. De kosten die we hebben gemaakt om het plan te ontwerpen worden gefinancierd door de stichting Vrienden van Bronovo.” Jan vervolgt: “Om dat plan vorm te geven hebben wij natuurlijk gepraat met het HMC-bestuur, stafleden van Bronovo en de besturen van de diverse specialistenverenigingen. Ook is er een onderzoek gedaan door adviesbureau Roland Berger naar de invulling van het poliklinisch centrum dat wij voor ogen hebben.”
Foto: DickTeske
Volgens Jan is een doorstart van Bronovo als ziekenhuis niet meer mogelijk, daarom is er gekozen voor de ontwikkeling van een nieuw plan. Jan: “Ze zeggen dat de 24-uurs zorg die Bronovo nodig heeft om als ziekenhuis te fungeren niet meer te betalen is en ik denk dat dat ook zo is. Dus dan moet je gaan kijken wat er wel kan. En dan zeggen wij heel simpel: voor alle dingen die gewoon ieder mens meemaakt, kan je naar Park Bronovo, dus onderzoeken en dergelijke. Op het moment dat je geopereerd moet worden, dus wanneer het duur wordt, dan ga je naar het Westeinde. En als je last hebt van de ernstige ziekte kanker dan ga je naar Antoniushove.” Het plan voor Park Bronovo is zo in de markt gezet dat diegenen die erover beslissen, in dit geval het HMC-bestuur, het mooi vindt. “En dat kan maar op één manier, dan gaat het over geld”, merkt Jan op. “Ze hebben ongeveer 30 miljoen nodig om het Westeinde te renoveren, dat moet komen uit de opbrengst van Bronovo. Dus wij hebben gezegd als wij nou een mooi poliklinisch centrum gaan neerzetten, aan de voorkant – de Bronovolaan kant – en de rest wordt parkeren en ongeveer 300 woningen.
“Mensen krijgen hier de chronische zorg, er komen mooie huizen en goed parkeren voor de buurt, dus iedereen blij” Dan brengt de grond die voor de woningen bestemd is tenminste net zoveel op als nodig is om het Westeinde te verbouwen. Dus er zit een soort onderling verband tussen waarbij iedereen tevreden is.” Jan merkt dat het plan goed ontvangen wordt. “We hebben een gesprek gehad met alle fracties van de gemeenteraad. Die steunen ons. De fracties gaan nu een soort motie voorbereiden waarbij dit plan als leidend wordt beschouwd voor de kwaliteit van de functies”, legt Jan uit. “Ik denk dat we wel goed bezig zijn, we hebben met niemand ruzie, eigenlijk vindt iedereen het wel een goed plan. Maar uiteindelijk gaat het om: wat vindt het HMC-bestuur ervan en kan het financieel. En, dat wordt vaak vergeten, maar de zorgverzekeraars moeten uiteindelijk ook zeggen ja of nee.” Binnen nu en een paar maanden zullen de gemeente en HMC een plan maken voor het Bronovo-terrein. “Wij hopen dat we daar heel sterk in mee worden genomen. Het liefst zou ik aan tafel zitten bij dat gesprek”, zegt Jan. “Op het moment dat Bronovo dicht gaat, moeten wij klaar zijn. Als er groen licht komt, kan in principe het poliklinisch centrum binnen twee jaar nieuw gebouwd worden en is het daarna een kwestie van het verhuizen van de specialisten van het oude ziekenhuis naar het nieuwe centrum. Daarna kan Bronovo worden afgebroken en kan er gestart worden met de bouw van woningen”, besluit Jan. Tekst: Jill van Calsteren