D1 De signalen van onze planeet in artikels terugvinden.
D2 De draagkracht en de draaglast van de aarde bespreken.
D3 Het bioproductief aandeel en het eerlijk aarde-aandeel bespreken.
D4 Je persoonlijke ecologische voetafdruk (EVA) kunnen berekenen en beoordelen t.o.v. het wereldge middelde en het eerlijke aarde-aandeel.
D5 De grootte van de Eva van verschillende landen en België en hun bioproductieve oppervlakte bespreken.
D6 Tips geven om je EVA te verkleinen.
D7 De pijlers en het model van de duurzame ontwikkeling bespreken.
D8 Het nieuwe model van duurzame ontwikkeling bespreken.
D9 De relatie tussen voedselbehoefte en -voorziening in de wereld via kaarten en diagrammen bespreken.
D10 De relatie leggen tussen HDI en voedselvoorziening en deze bespreken.
D11 Ondervoeding en overconsumptie van een voedselroos kunnen aflezen en bespreken.
D12 De verschuivingen in het voedselgebruik in de wereld bespreken.
D13 De verschillende oorzaken van en oplossingen voor bodemdegradatie opnoemen en lokaliseren op de wereldkaart.
D14 Het probleem van waterschaarste in de wereld bespreken.
D15 Het probleem van de wereldvoedselvoorziening met de internationale politiek bespreken: conflictgebieden - voedselprijzen- landgrabbing.
D16 Oorzaken van voedselverspilling opnoemen.
D17 De twee strekkingen om het tekort aan voedsel op te lossen bespreken.
D18 De oorzaken van het stijgend grondstofverbruik in de wereld bespreken.
D19 De marktmacht voor hightechgrondstoffen uitleggen.
D20 De bedreigingen voor milieu en samenleving bij de ontginning van grondstoffen opnoemen en er een voorbeeld van geven.
D21 De marktmacht voor fossiele brandstoffen uitleggen.
D22 Het duurzaam beheer van grondstoffen bespreken.
D23 Aan de hand van Philips het begrip delokalisatie aantonen op een wereldkaart.
D24 De globalisering aangeven op economisch, politiek-sociaal en cultureel vlak.
D25 De oorzaken van de versnelde globalisering bespreken.
D26 De gevolgen van de globalisering voor het Zuiden bespreken.
D27 De ecologische en financiële schuldenlast in de wereld uitleggen.
D28 De tegenstelling Fast world en Slow world uitleggen.
D29 De reacties op de globalisering opnoemen.
D30 De begrippen in verband met migratie kennen.
D31 De evolutie van de internationale migratie uit grafieken aflezen.
D32 De push- en pullfactoren en de elementen die migratie afremmen of bevorderen opsommen en verklaren.
D33 De migratietypes volgens: - de verblijfduur opsommen /- het motief met een schema verklaren.
D34 De migratiestromen bespreken volgens de verschillende niveaus aan de hand van de kaart migratiestromen.
D35 Oplossingen en perspectieven van de migratie verwoorden.
D29 De begrippen kennen.
overshoot
overshootday
Als de draaglast van de aarde groter worden dan de draagkracht consumeren we meer van de aarde dan ze ons kan geven.
Is de dag van een bepaald jaar wanneer – vanaf 1 januari geteld – de mensheid wereldwijd net zoveel van de aardse grondstoffen, voedingswaren en derge lijke heeft opgebruikt als wat de aarde in één jaar terug kan opbrengen.
bioproductief land Is dat deel van het aardoppervlak dat de voor de mens nodige natuurlijke hulpbronnen voorbrengt.
biocapaciteit
Is de mogelijkheid van de aarde om zich in eigen tempo te herstellen van het gebruik dat we ervan maken.
ecologische voetafdruk De hoeveelheid biologische productieoppervlakte die een inwoner in beslag neemt.
duurzame ontwikkeling
Is een ontwikkeling die tegemoet komt aan de noden van het heden zonder de behoeftevoorziening van de toekomstige generaties in het gedrang te brengen.
landgrabbing Landen met een beperkt landbouwareaal of een droog klimaat trachten hun voedselvoorziening veilig te stellen door het kopen of huren van grond vooral in ontwikkelingslanden.
duurzame landbouw
marktmacht
globalisering
delokalisatie
offshoring
outsourcing
triade
global shift
migratie
Is landbouw die geen roofbouw pleegt op onze aarde zodat ook voor de volgende generaties de voedselproductie veilig gesteld is.
Concentratie van goederen in enkele landen zodat deze een monopolypositie hebben die als politieke macht kan gebruikt worden.
Is een voortdurend proces van wereldwijde economische, politieke en cultu rele integratie.
Is de verhuis van economische activiteiten naar andere landen of regio's.
Is de verplaatsing van activiteiten naar het buitenland, maar deze activiteiten worden uitgevoerd in eigen beheer.
Het werk of een deel ervan wordt uitbesteed aan derden. Dit kan in eigen land of in het buitenland (offshore outsourcing).
Is een driepolige macro-economische structuur: Noord-Amerika, Europa en Zuidoost-Azië.
Is de verschuiving van de wereldhandel van de Atlantische regio's naar de Pacifische regio's.
Is een beweging vanuit één van de natiestaten naar een andere natiestaat, voor een periode van 12 maanden of meer.
1.1 situatieschets
Druk op onze planeet.
Wat stelt de aarde ons ter beschikking?
Eerlijk aarde-aandeel
Ecologische voetafdruk (EVA)
A Begrip EVA
Mijn persoonlijke
EVA per land
België uitgelicht
Hoe EVA verkleinen
Duurzame ontwikkeling
A Begrip
Pijlers duurzame ontwikkeling
Nieuw model
2.1 Voedselvoorziening en ontwikkeling
A Voedselbehoefte en -voorziening
Gezonde voeding
2.2 Voedselvoorziening en milieuproblemen
A Bodemdegradatie
Waterschaarste
2.3 Voedselvoorziening en internationale politiek
A Conflictgebieden
Voedselprijzen
Land grabbing
Voedselverpilling
Duurzame voedselvoorziening
3.1 De mens neemt een steeds grotere hap uit de aarde
A De voorbije 100 jaar
Prognose 2050
3.2 Waar bevinden zich de grondstoffen?
Grondstoffen en milieu en samenleving
Fossiele brandstoffen
3.5 Duurzaam beheer
A De ontwikkelingslanden
B Ressource
Efficiënt gebruik
Recyclage
E Afval
grondstof
F Alternatieve energie
Denken voorbij
4.1 Wat is globalisering?
4.2 Globalisering 'good or bad'
4.3 Globalisering speelt zich af op meerdere vlakken
A Economisch
B Politiek - Sociaal
Cultureel
4.4 Globalisering werd mogelijk door:
A Technologische vooruitgang
B Vrijmaking van de werelhandel
Groei van MNO's
4.5 Globalisering voor iedereen
A Noord versus zuid
Rangorde in de wereldeconomie
Verzet tegen de globalisering
5.1 Begrippen
A Definitie migratie
Begrippen
5.2 Cijfers
A Evolutie van de internationale migratie
Aantal migranten 2010
5.3 Migratie doorgelicht
A Migratiestromen
B Migratiedynamiek
Migratietypes
D Oplossingen en perspectieven
E Reglementering migratie
Migratie en economische crisis
Levenswijze: - eten - wonen - werken - afval
natuurlijk kapitaal van de aarde ecosysteem natuurlijke kringlopen met eigen tempo
Als de draaglast groter wordt dan de draagkracht consumeren we meer van de aarde dan ze ons kan geven = overshoot.
Earth Overshoot Day is de dag van een bepaald jaar -geteld vanaf 1 januariwanneer de mensheid wereldwijd net zoveel van de aardse grondstoffen, voedingswaren en dergelijke heeft opgebruikt als wat de aarde in één jaar tijd terug kan opbrengen.
1 Wat lees je af van bijgaande tabel?
Hoeveel ‘aarde
hebben
Sinds wanneer verbruiken
eigenlijk
1981 op 14 december
1985 op 07 december
1990 op 06 november
1995 op 22 oktober
2000 op 09 oktober
2005 op 10 september
2006 op 04 september
2007 op 30 augustus
2008 op 26 augustus
2009 op 24 augustus
2010 op 21 augustus
2011 op 27 september
2012 op 22 augustus
…
2030 op 01 juli
Het aardoppervlak bestaat uit bioproductieve delen die natuurlijke hulpbronnen voortbrengen en delen die onproductief zijn.
1 Noteer enkele voorbeelden van: bioproductief land: onproductief land:
2 Hoeveel % van het aardoppervlak is bio-productief?
Het bioproductief land kan een hoeveelheid natuurlijke hulpbronnen produceren. Door de natuurlijke kringloop kunnen deze worden hernieuwd en terug beschikbaar gesteld. De aarde kan zich in eigen tempo herstellen van het gebruik dat we ervan maken. Dit noemen we de biocapaciteit van de aarde. Deze wordt gemeten in ha/jaar.
Er is maar een beperkte hoeveelheid bioproductief land beschikbaar. Als we deze oppervlakte gelijk verdelen over alle aardbewoners heeft ieder recht op 2,1 ha per jaar. Die oppervlakte wordt uiteraard kleiner naar mate de wereldbevolking toeneemt. Vandaag gebruikt de mens gemiddeld 2,7 ha/jaar.
Om te berekenen hoeveel biologische productieoppervlakte iemand in beslag neemt, gebruiken we zijn ecologische voetafdruk (EVA ). Daarvoor moeten we alles wat die persoon verbruikt, omzetten in biologisch productieve oppervlakte.
We onderscheiden zes types bioproductieve oppervlakte:
1 Bos: voor het vellen van bomen die dienen als timmerhout, brandhout, vezels voor papier, ...
2 Weiland of graasland: voor het laten grazen van dieren die gebruikt worden voor vlees, wol, melk.
3 Akkerland: voor het telen van gewassen die dienen als veevoeder, voedsel voor de mens, vezels, olie.
4 Visgrond: voor het produceren van vis en zeevruchten
5 Bouwgrond: voor gebouwen om te wonen en te werken, wegen om zich te verplaatsen.
6 'Energieland’: de oppervlakte bos die nodig is om de CO2 op te nemen die vrijkomt bij het gebruik van fossiele brandstoffen.
B Mijn persoonlijke voetafdruk
Ga voor de berekening van je eigen EVA naar de site www.wwf-footprint.be
Mijn persoonlijke voetafdruk bedraagt ha /jaar.
bouwgrond visgrond bos graasland akkerland energieland
bouwgrond visgrond bos graasland akkerland energieland
De ‘EVA per land’ lees je af van de tabel onderaan deze bladzijden, de verdeling van de bioproductieve oppervlakten lees je af van de legende bij de tabel.
1 Welke in het oog springende vaststellingen kan je doen wat betreft: - de grootte van de voetafdruk: - de verdeling van de bio-productieve oppervlakte: - België (markeer in de tabel):
De Belg heeft een EVA van ha/jaar. Cijfergegevens kunnen verschillen omdat de meetmethodes verfijnd zijn.
20% 30% 20% 30% voedsel huisvesting vervoer afval transport verwarming goederen verpakking verlichting diensten bewaring elektrische gezondheidszorg toestellen
Gemiddelde EVA van de wereld: 2,7 ha/persoon (2008)
Bron: WWF Gemiddelde EVA van de wereld: 2,7 ha/persoon (2008) Bron: WWF
Zoek op het internet
eigen ecologische
kunnen verkleinen:
Het begrip ‘duurzame ontwikkeling’ is ontstaan toen het besef doordrong dat onze huidige levenswijze risico’s inhoudt voor de aarde: - we plegen roofbouw op onze planeet; - het Zuiden krijgt geen kans op ontwikkeling door de levenswijze van het Noorden.
Duurzame ontwikkeling is een ontwikkeling die tegemoet komt aan de noden van het heden zonder de behoeftevoorziening van de toekomstige generaties in het gedrang te brengen.’ (1987 Brundtland-rapport)
• 1970 Conferentie van Stockholm: eerste internationale bijeenkomst over het natuurlijk milieu van de mens
• 1983 Stichting van de Commissie van de Verenigde Naties - over Milieu en Ontwikkeling (UNCED1987 Rapport van de UNCED “Our common Future” - gekend onder de naam Brundtland-Rapport
• 1990 Conferentie EU over de actie voor een gemeenschappelijke toekomst te Bergen. - herneemt de ideeën van het Rapport-Brundtland en past ze toe op Europa
• 1992 Aarde-Top in Rio de Janeiro - opstarten van het Actieplan van Agenda 21
• 1997 Conferentie van New York over de toepassing van Agenda 21 2002 Rio +10 - balans 10 jaar na de conferentie van Rio
• 2003 Wereldhandelstop Cancun. “Globalisering”: - krijtlijnen voor de internationale economische architectuur van de toekomst.
• 2012 Rio +20 : The future we want
ontwikkeling steunt op 3 pijlers:
Dit model gaat uit van evenwaardige pijlers die in interactie met elkaar tot ontplooiing moeten komen.
2 Waarvoor staat rechtvaardig in de interactie tussen economisch en sociaal?
3 Waarvoor staat houdbaar in de interactie tussen economisch en ecologisch?
Het ecosysteem van de aarde is de basis en de beperking voor beide andere pijlers - voor de economische pijler:
- voor de sociale pijler:
Door het toenemend kapitalisme is deze interpretatie van duurzame ontwikkeling niet meer geldend. Het is te éénzijdig gericht op economische groei. Om het huidig welvaartsmodel verder te kunnen aanhouden, plegen we roofbouw op het ecosysteem en is de welvaart die we creëren niet eerlijk verdeeld.Het systeem is in crisis.
1 Som de gevolgen van deze crisis op voor: - klimaat: - biodiversiteit: - armoede: - grondstoffen:
2 Hoe kunnen we van een hoge levenskwaliteit blijven genieten binnen de ecologische grenzen met sociale rechtvaardigheid en economische ontwikkeling ?
Dan komt men tot het volgend model:
Economische groei moet niet stoppen, maar moet evolueren naar een duurzame inpassing in een sociaal rechtvaardige maatschappij, rekening houdend met de ecologische beperking van de aarde.
Dit vraagt een transitie, een structurele verandering waar bij we een aantal grote systemen waarop onze welvaart gebouwd is, herdenken. Anders omgaan met ener gie, ruimte, grondstoffen en materialen is de boodschap.
3 Werk kort één voorbeeld uit volgens het nieuwe model van duurzame ontwikkeling.
Kies uit: consumptie en productie van voedsel, van energie, transport, wonen en bouwen.
groter dan kracht
De basisbehoefte aan energie wordt ingeschat op 9240 kj per persoon per dag.
1 Bestudeer de 3 kaarten op de volgende bladzijde, vergelijk de kaarten.
Noteer enkele opvallende vaststellingen en verklaar.
3 Formuleer een besluit.
Besluit:
de kaart
er een verband tussen het aantal
welke regio’s wordt de voedselvoorziening
2/3 van de ondervoede mensen leven in 7 landen: Bangladesh, China, Democratische Republiek Congo, Ethiopië, India, Indonesië en Pakistan.
% van de ondervoede mensen leeft in China en India.
% van de ondervoeden leeft in een ontwikkelingsland.
Elke 6 seconden sterft een kind aan een honger-gerelateerde ziekte.
Arm land
Voldoende energie-aanbod is geen garantie voor een gezonde voeding. Eenzijdige voeding kan grote tekorten doen ontstaan met ondervoeding tot gevolg.
Tekorten:
Gevolg:
oorzaak:
oorzaak:
Rijk land
Het inkomen en de welvaart van een land heeft ook een grote invloed op het consumptiepatroon voor voeding. Overconsumptie van bepaalde bestanddelen kan onaangename gevolgen hebben.
Overconsumptie van:
Gevolg:
Gevolgen: De volgende grafiek geeft voor het jaar 2000 het aantal doden in Europa ten gevolge van een aantal risicofactoren in onze levenswijze.
1 Geef de top 3 van de voedselgerelateerde overlijdens:
2. 3. Rijk ... arm...
seks drugs
risicoberoepen
2 Welke verschillen stel je vast in de voeding tussen arme en rijke gezinnen in: Azië: Latijns-Amerika en de Caraïben:
Noord-Afrika:
Sub-Sahara Afrika:
3 Welke verschuivingen komen in alle regio’s voor?
Vlees wordt in een ontwikkelingsland aanzien als een statussymbool. Zo zagen we bij de vorige oefening dat bij een stijgende welvaart de vleesconsumptie Voorbeeld: China
Als de Chinezen evenveel steaks op hun bord willen krijgen als de Amerikanen dan zou daarvoor 49 miljoen ton vlees extra nodig zijn. Als je weet dat voor de productie van 1 kilogram rundvlees 7 kilogram granen nodig zijn dan
LEESTEKST Verzilting aarde wordt nijpend
Van al het water op aarde is slechts 1 procent zoet.
De landbouwgrond wordt steeds zouter. Vooral in droge gebieden is dat een immens probleem. De oorzaak is verdamping van het grondwa ter, waardoor zout in de bodem achterblijft en zich opstapelt. In sommige gebieden komt daar nog bij dat het zeewaterniveau stijgt, waardoor polders in de kustgebieden verzouten. Een derde reden is irrigatie zonder drainage, zoals rond de Middellandse Zee. Doordat zonder waterafvoer het grondwater verder stijgt, komt door capillaire werking het bodemzout mee naar boven. Uiteindelijk bereikt dat het maaiveld, ontstaat een zoutkorst en gaan alle planten dood. "Er is niet genoeg zoet water om het zout in de bovenste laag uit te spoelen. Dat zou verspilling zijn van kost baar water en dat zal niemand in zijn hoofd halen. Daarom is verzilting praktisch onomkeerbaar."
De wereldvoedselorganisatie FAO heeft berekend dat er inmiddels 90 miljoen hectare zout land is waarop weinig tot niets meer groeit. Daar komt elk jaar 2 tot 4 miljoen hectare bij. Met name ontwik kelingslanden hebben daar last van. Verzilte gronden zijn vooral te vinden in Noord- Afrika, het Midden-Oosten, de Indusvallei (Pakistan), MiddenChina en in de zuidoostelijke Russische republie ken Oezbekistan en Kazachstan. Ook is volgens de FAO de komende veertig jaar in de tropische landen 200 miljoen hectare nieuw ontgonnen land vereist om de extra monden te voeden. Maar slechts 93 miljoen hectare is geschikt om voedsel op te verbouwen, het merendeel is nu nog
bedekt met waardevolle regenwouden. Daarom is zoute landbouw een uitkomst. Naar schatting is 15 procent van het onontgon nen kustgebied hiervoor geschikt, vooral kust woestijnen en deltagebieden. Dat komt neer op 130 miljoen hectare, die kan worden veranderd in groene oases van zoute landbouw.
Grootste probleem in droge streken is het vinden van genoeg veevoer voor koeien, schapen en geiten. Voederbieten zijn een mogelijke oplossing. Die werden oorspronkelijk dicht langs de kust geteeld en kunnen tegen hoge zoutgehaltes, even als de hiervan afgeleide rode biet en snijbiet.
"In Pakistan hebben we met succes een project afgerond met voederbieten in een gebied waar geen rijst meer wil groeien. De bladeren worden gegeten door de mensen en de bieten dienen als veevoer."
Er bestaat ook de mogelijkheid zoutminnende gewassen te telen in combinatie met garnalenof visteelt, zoals langs de kust van Zuidoost-Azië. Grootschalige garnalenkwekerijen veroorzaken nogal eens algenbloei in rivieren en baaien waar hun voedselrijke afvalwater heen stroomt.
"Door dit water om te leiden langs velden met halofyten, kunnen voedingsstoffen opnieuw worden gebruikt en kan het gebruikte water weer schoon de zee in stromen."
02/01/09 - Naar BN De stem Wegener
2 Duid op bovenstaande kaart de ontwikkelingslanden aan die te maken hebben met verzilting van de bodem.
3 Vul in: - de akkerbouw: - de veeteelt: - garnalen- of visteelt:
Bodemerosie
Van 2000 tot 2010 is 130 miljoen ha bos verdwenen ten voordele van de landbouw of door natuurlijke oorza ken. Ontbossing veroorzaakt ramp na ramp.
LEESTEKST Overstromingen en modderstromen bij elke tyfoon
Tyfoons leiden op de Filipijnen al decennialang tot overstromingen en modderstromen. Ook afgelo pen december werd het land getroffen door vier tyfoons, waarbij minstens 1500 mensen omkwa men. Zowel de overheid als milieuorganisaties zien de ontbossing als oorzaak van de rampspoed. President Arroyo kondigde dan ook daags na de ramp harde maatregelen aan om de houtkap te stoppen. Tot nu toe is de overheid er nooit in geslaagd de ontbossing een halt toe te roepen. Noodzaak en hebzucht, onwetendheid en wille keur bepalen de lange geschiedenis van ontbos sing. Is er een weg terug?
Harde woorden sprak president Arroyo eind vorig jaar. De laatste tyfoon was nauwelijks over het land geraasd of ze kondigde een totaal verbod aan op het kappen van bomen in de getroffen
gebieden. In de provincies Aurora en Quezon, ten oosten van Manilla, waren zeker 1500 mensen omgekomen. Tienduizenden raakten hun bezit tingen kwijt door de overstromingen en de modderstromen, die het gevolg waren van de hevige regenval. Bruggen, wegen en gebouwen werden meegesleurd Jaarlijks razen tien tot vijf tien tyfoons over het land. Tussen 1971 en 2000 kwamen tenminste 34.000 mensen om als gevolg van ruim 250 tyfoons. De grootste ramp vond plaats in 1991 aan de westkant van het eiland Leyte. Een rivier vernielde een groot deel van de stad Ormoc, waarbij ruim zesduizend mensen om het leven kwamen. Sindsdien zijn naar schatting 35 miljoen mensen getroffen door de gevolgen van tyfoons.
Evert de Boer (februari 2005)
De Zweedse hydrologe Falkenmark heeft kwantitatieve indicatoren ontwikkeld om te meten wanneer er sprake is van fysieke waterschaarste. Hierbij gaat het dus niet om slecht beheer of ongelijke verdeling, maar om de totale hoeveelheid water die jaarlijks beschikbaar is per hoofd van de bevolking.
Waterschaarste jaarlijks aanbod per persoon minder dan 1000 kubieke meter (1 miljoen liter).
Dat is 2740 liter per dag.
Waterstress jaarlijks wateraanbod per persoon minder dan 1.700 kubieke meter (1,7 miljoen liter).
Dat is 4658 liter per dag.
Het volgende onderscheid wordt gemaakt om de aard van de schaarste aan te duiden:
Fysieke Het aanbod van water kan de vraag niet bijbenen. waterschaarste Oorzaken: - droogte - overbelasting van de waterinfrastructuur in een waterrijk gebied (bijvoorbeeld door irrigatie of stroomopwekking)
Economische De beschikbare watervoorraad wordt ongelijk verdeeld. waterschaarste Wanneer waterinfrastructuur ontbreekt of in slechte staat verkeert, is schoon water voor sommigen (meestal met name de economisch zwaksten en plattelandsbewoners) niet voorhanden.)
1 Bespreek de kaart
Bijna een miljard mensen in de wereld heeft te maken met verwoestijning of wordt erdoor bedreigd. Menselijk handelen leidde in de afgelo pen tientallen jaren tot het ontstaan van droog, niet cultiveerbaar land. Een op de drie wereldbe woners leeft in droge gebieden.
De armen in China, Afrika ten zuiden van de Sahara en Centraal-Azië worden het meest geraakt
Ook China valt ten prooi aan verwoestijning. Op amper tachtig kilometer van Peking vallen gezinnen en dorpen ten prooi aan de snel opruk kende Gobiwoestijn.
In 1998 besloot de toenmalige eerste minister When Zhu Rongji om een gordel van bomen aan te leggen als "grote groene muur" tegen het zand. Dat heeft voor sommige boeren soelaas gebracht, maar het roept ook twijfels op.
"In sommige regio's is de trend onder controle" zegt Wu Wei, wetenschapper aan de universi-
door verwoestijning. Vorig jaar meldde de Britste omroep BBC dat verwoestijning er in die regio's toe kan leiden dat vijftig miljoen mensen tegen 2020 moeten vertrekken uit hun huidige leefge bied. Experts zeggen dat de dreigende crisis door massamigratie, ontheemden, en klimaatvluchte lingen niet langer genegeerd kan worden.
19 december 2010 ( IPS news)
teit van Peking. "Maar over het algemeen is het erger geworden."
Hoewel China twaalf miljoen dollar per jaar uitgeeft aan de strijd tegen de woestijn, is al één vijfde van het Chinese grondgebied ten prooi gevallen aan het zand. De woestijn is sinds de jaren vijftig verdriedubbeld. Men vreest dat in de tweede helft van deze eeuw de droge en semidroge gebieden in het noorden van China veran derd zullen zijn in zandduinen of op zijn minst zeer droge steppegebieden.
2 Zoek op de kaart en in de teksten - regio’s die het meest kwetsbaar zijn voor verwoestijning: - manieren om de woestijn tegen te houden:
Voedsel beïnvloedt wereldwijd onze samenleving: sociaal, cultureel en politiek. De voedselprijzen zijn de laatste jaren hoog en instabiel. In Noord-Afrika en het Midden Oosten vormden hoge voedselprijzen één van de oorzaken van opstanden en revoluties. Afrika, de Arabische landen en China moeten steeds meer voedsel importeren. China, Korea en Arabische landen kopen landbouwgrond overzee. Biobrandstoffen eisen steeds meer landbouwgrond op. Gaat voedsel de geopolitieke verhoudingen net zo sturen als energie dat al doet?
A Conflictgebieden
Campagne Broederlijk Delen 2013
Met onze campagne ‘Geef Molly een kans ... en stop de honger’ willen we de honger bestrijden in NoordOeganda. Dat gebied werd 20 jaar lang geteisterd door oorlog en gewapende conflicten.Daardoor is veel landbouwkennis verwaterd en is er geen gereedschap om te boeren of geld om koeien of geiten te kopen.
Syrië: WFP (World Food Program) verhoogt voedselhulp naarmate humanitaire situatie verergert
Humanitaire noden – vooral voedsel – nemen steeds meer toe in Syrië naarmate het conflict meer mensen uit hun huizen verjaagt.
"Het is een race tegen de klok om de hongerlij denden in Zuid-Soedan te bereiken. Conflicten leiden tot verplaatsing van de bevolking waardoor boeren niet meer op hun land kunnen werken. Het feit dat de grens is gesloten, maakt alles nog
erger. Tegelijkertijd zijn er duizenden Zuid-Soeda nezen die terug keren naar huis wat leidt tot een toename van de het aantal mensen dat voedsel hulp nodig heeft."
Published on 05 March 2012 WFP
1 Vergelijk de wereldkaart conflicten met de hongerkaart. Wat kan je hieruit afleiden?
2 Duid de landen vermeld in de artikels aan op de kaart.
De voedselprijsindex is een maat voor de schommeling in de internationale prijzen van voedsel (gemiddelde prijs van graanproducten, olie en vetten, zuivel, vlees, suiker).
De wereldwijde voedselprijzen zijn in juli voor het eerst sinds vier maanden gestegen. Vooral granen (inclusief korrelmaïs) en suiker werden duurder. De vleesprijzen daalden daarentegen. De extreme droogte in de VS deed de prijzen voor maïs in juli 23% stijgen. De internationale tarweprijs steeg 19% wegens slechte oogstprognoses in Rusland en meer vraag vanuit de veevoederindustrie die
alternatieven zoekt voor de schaarse korrelmaïs. De prijs van de rijst bleef dan weer stabiel. Ook suiker werd duurder, door ongunstig weer in Brazilië, ’s werelds grootste suikerexporteur. Bij suiker spelen ook het uitblijven van de moes sonregens in grote delen van India en de droogte in Australië een rol.
Belga - 09 augustus 2012
1 Waardoor wordt de prijs op de wereldmarkt beïnvloed?
2 Kan je dit verklaren?
3 Wat is een prognose?
30% van de Amerikaanse maïsproductie wordt verwerkt tot biobrandstof. 55% van het suikerriet in Brazilië wordt gebruikt voor biobrandstoffen.
Wat kan dit bij misoogsten betekenen voor de voedselvoorziening en voedselprijzen?
In België besteden we % van ons inkomen aan voedsel, in Pakistan %. Arme huishoudens in Afrika besteden er wel 60 tot 70% aan.
Wij eten meer verwerkt voedsel: daarvan bestaat slechts 20% van de prijs uit grondstoffen en 80% van de prijs zijn verwerkingskosten, waarvan de prijs niet afhangt van de voedselprijs. Arme mensen eten meestal onverwerkte producten.
Wie voelt het sterkst de stijging van de voedselprijs en waarom?
Slechte oogsten, vaak het gevolg van klimaatveranderingen, beïnvloeden de voedselprijzen. Ook de stij gende prijs van aardolie, die nodig is om voedsel te verbouwen, voor de meststoffen en voor het vervoer doet de voedselprijs stijgen. Biobrandstoffen nemen de plaats in van voedselgewassen. De wijze waarop de prijzen bepaald worden op de grondstoffenmarkt brengen abnormale stijgingen van de voedselprij zen teweeg.
LEESTEKST 'België maakt zich schuldig aan landroof'
België is medeplichtig aan landroof in de ontwik kelingslanden, stelt een rapport van Belgische ngo's, die de rol van ons land in deze praktijk onderzochten. Zowel Belgische bedrijven, de fede rale overheid als verschillende banken hebben volgens het rapport boter op het hoofd.
Sinds 2000 hebben drie Belgische bedrijven, SOCFIN, SIPEF EN SIAT, voor iets meer dan 585.000 hectare aan landbouwgrond verworven, vooral in Afrika. Dat schrijven verschillende ngo's.
stoffen en wordt palmolie massaal gebruikt in de voedingsindustrie. De lokale bewoners worden daarbij buiten spel gezet, volgens de ngo's.
Zo zou in Sierra Leone SOCFIN, een BelgischLuxemburgse holding, 20.000 hectare landbouw grond hebben afgekocht van de lokale overheid.
De plaatselijke boeren kunnen niet meer op hun land en krijgen per hectare grond amper 5 euro huur per jaar, aldus het rapport.
De Belgische staat speelt een dubbele rol in dit verhaal, zeggen de ngo's. Enerzijds zet het Belgi sche ontwikkelingsbeleid in op steun voor duur zame en kleinschalige landbouw.In mei 2011 keurde het federale parlement ook een resolutie goed tegen landroof.
Anderzijds investeerde de Belgische staat via de investeringsmaatschappij voor ontwikkelingslanden (BIO) tot nog toe 18,5 miljoen euro in omstreden suikerrietprojecten in Sierra Leone en Peru, die grondstoffen leveren voor de productie van agrobrandstoffen. Ook hier krijgt de bevolking te weinig geld voor haar grond, stellen de ngo's. Bovendien zijn er minder arbeidsplaatsen gereali seerd dan beloofd, en zijn de lonen op de planta ges veel te laag.
Tussen 2000 tot 2010 verwierven internationale agrobedrijven in totaal zo'n 203 miljoen hectare landbouwgrond - het equivalent van zo'n 65 keer België - in Oost-Europa, Rusland, Afrika, ZuidAmerika en Azië.
Het land wordt meestal gebruikt voor de groot schalige teelt van gewassen zoals soja, suiker riet of oliepalm, waarvan de opbrengst naar de rijkere landen gaat. Zo eten Belgische koeien grote hoeveelheden Braziliaanse soja, wordt suikerriet gebruikt voor de productie van agrobrand-
1 Verklaar de benaming “landroof”.
2 Wat is het gevolg voor de plaatselijke bevolking?
De ngo's klagen ten slotte ook de rol van de banken in deze kwestie. De wereldbevolking blijft groeien, maar de hoeveelheid beschikbare grond blijft dezelfde. Dat maakt landbouwgrond een interessante investering, en via diverse Belgische banken is het mogelijk om te investeren in agrobe drijven die zich volgens de ngo's schuldig maken aan landroof. Enkel KBC was bereid mee te werken aan het onderzoek en benadrukt in De Morgen dat het bij dergelijke fondsen 'steeds strikte duur zaamheidscriteria hanteert'.
De Tijd - 10 juni 2013
3 Wie wordt hier beter van?
4 Welke dubbele rol speelt België?
5 Welke rol spelen de banken?
De Syrische regering huurt 12 600 ha Soedanese landbouwgrond voor een periode van 50 jaar, terwijl in Soedan hongersnood is.
In Madagaskar heeft een Chinees bedrijf een suikerrietplantage van 6000 ha.
In Congo heeft China het recht bekomen om 2,8 miljoen ha palmolie te verbouwen voor biobrandstoffen.
De VAE mogen in Soedan 400 000 ha tarwe verbouwen.
Saoedi Arabië teelt in Ethiopië gerst, rijst en tarwe. Ethiopië verhuurt 1 ha grond aan €1,5 per jaar.
6 Waarom zijn internationale verdragen een must?
Landen met een beperkt landbouwareaal of een droog klimaat trachten hun voedselvoorziening veilig te stel len door het kopen of huren van grond vooral in ontwikkelingslanden. Dit levert de arme landen wel buiten landse investeringen op maar leidt ook dikwijls tot gedwongen onteigeningen van de lokale bevolking.
Dit fenomeen wordt landroof of land grabbing genoemd omdat er geen rekening wordt gehouden met de noden en rechten van de lokale bewoners.Dit fenomeen wordt landroof of land grabbing genoemd omdat er geen rekening wordt gehouden met de noden en rechten van de lokale bewoners.
Vietnam: - 80% van de rijstoogst gaat verloren door gebrekkige stockage, transport en infrastructuur.
China: - 45% van de rijstoogst gaat verloren.
India: - 40% van alle groenten en fruit bereikt nooit enige consument; - 120 miljoen ton tarwe wordt jaarlijks verspild, evenveel als Australië produceert.
Ghana: - 50% van de maïsoogst raakt nooit tot bij de burger.
Groot-Brittannië: - 30% van het fruit en de groenten wordt nooit geoogst omdat het niet aan de hoge normen beantwoordt.
Niet alleen de kieskeurige westerse consument maar ook de manke productie in ontwikkelings landen is een oorzaak. Tussen een derde en de helft van alle voedsel dat wereldwijd wordt gepro duceerd, komt in niemands mond terecht. De reden? Overdreven kwaliteitseisen en spilzucht in de rijke landen, gebrekkige stockering, trans port en distributie in ontwikkelingslanden.
Het probleem van de voedselverspilling wordt veelal gereduceerd tot een verhaal van al te kies keurige consumenten en van supermarkten die te hoge eisen stellen. De verspilling van 1,2 tot 2 miljard ton voedsel wereldwijd is slechts in beperkte mate aan de spilzucht te wijten. In België is de consument verantwoordelijk voor precies een kwart van het verderfelijke weggooien. Goed voor 89 kilogram per persoon per jaar, maar veel beter dan de 103 kilo van de zogenaamd zuinige Nederlanders, de 93 kilo van de Duit sers en de royale 133 kilo van onze Luxemburgse buren. Veel belangrijker is het aandeel van de marketing van het voedsel in de verspilling. In Groot-Brittannië wordt 30 procent van alle fruit en groenten nooit geoogst omdat het ‘niet voldoet’.
1 Waardoor gaat het voedsel vooral verloren
2 Waardoor gaat het voedsel vooral verloren
Hoe kan dit aangepakt
Bovendien wordt deze voedingsverkwanseling een heel ander verhaal als het over ontwikkelings landen gaat. Niet bij de consument of aanbieder gaat het daar fout, maar bij de boer. Hoe hard die ook zwoegt, een flink deel van zijn oogst verdwijnt in de magen van knaagdieren of valt ten prooi aan schimmels en bacteriën. Ter vergelijking: in een land als Australië vindt men een productiever lies van 0,75 procent van de graanoogst wegens slechte stockering nog net acceptabel, terwijl het West-Afrikaanse Ghana er zich van bewust is dat tot 50 procent van de maïsoogst nooit tot bij de burger raakt. Slecht transport, wegen die decen nialang niet meer werden opgelapt, corruptie en gebrekkige technologie spelen daarin een belang rijke rol. Dat aanpakken ligt doorgaans ver buiten de slagkracht van de modale burger. Het gaat immers om de keuzes die overheden maken en daarbij blijken investeringen in alle aspecten van de landbouw veelal geen prioriteit.
Het is van vitaal belang dat met name in ZuidoostAzië en Zwart Afrika fiks wordt geïnvesteerd in betere oogsttechnieken, adequate stockering en een verbetering van de infrastructuur. Samenwer king tussen verschillende ontwikkelingspartners is eveneens cruciaal.
De Morgen - 11 januari 2013
de rijke landen?
de ontwikkelingslanden?
Een groeiende wereldbevolking van voedsel voorzien is een grote uitdaging. Dit vraagt een aanpak op wereldniveau omdat veel factoren hierbij een rol spelen. Door duurzame landbouw kunnen we voldoende voedsel produceren zonder roofbouw te plegen op onze aarde zodat ook voor de volgende generaties
voedselproductie veilig gesteld
• Oppervlakte bruikbare landbouwgrond op aarde blijft gelijk maar
door bodemdegradatie
door waterschaarste
door grondgebruik voor biobrandstoffen
minder grond beschikbaar voor voedselproductie
Oorzaak
Bevolking: - industrielanden
- ontwikkelingslanden
wereldbevolking
Strekking 1
Voedseltekort is het gevolg van: - natuurlijke schaarste - beperktheid van technieken
Honger is een technisch probleem Oplossing
Hogere productiviteit:
door moderne kapitaalintensieve methoden Maar meer voedselproductie gaat niet naar armere landen (geen koopkracht) gaat naar de meest rendabele vrager (grote koopkracht) Voorbeeld: recordoogst tarwe in 2011:
46% als voedsel
veevoeder
2. door ggo 10 hoge kosten voor onderzoek
vleesproductie 5
biobrandstoffen 3
duur zaaigoed en gewassen in koppelverkoop met synthetische meststoffen en pesticiden 11 markt beheerst door grote bedrijven (Du Pont, Cargill, BASF, Bayer) = macht op voedselprijs 12 monocultuur
gevaar bij mislukking oogst 13 afname van de biodiversiteit 14
het milieu
Op de volgende blz. hebben we bij elk nummer uit het schema een vraag gesteld
Formuleer voor elk nummer dat je aantreft in het schema een korte bespreking. Je kan hiervoor inspiratie vinden op internet. Zoek artikels van MO over voedselvoorziening. Op http://www.wdm.be/ vind je een reeks internetlinks. Gebruik voor je bespreking een los blad.
• Door de inkomensgroei: - verhoogt de voedselvraag - verandert het voedselpatroon (o.a. meer vleesgebruik) 5 1kg vlees = 10 kg graan
• Er is voldoende voedsel: - toch lijdt 1 op 7 mensen honger - alhoewel 75% van de hongerlijders aan kleinschalige landbouw doet
Oorzaak
• Voedseltekort door sociale oorzaken: - ongelijke sociale verhoudingen - ongelijke verdeling - verkeerd beleid 6
• Voedselarme regio's exporteren landbouwproducten: - ten gevolge van landbouwpolitiek 7 - ten gevolge van land grabbing 8
• Voedselverspilling 9
Oplossing
Honger is een politiek probleem
• Kleinschalige landbouw gericht op lokale voedselproductie: - stimuleren in ontwikkelingslanden (vrouwen) 15 - stadslandbouw: urban agriculture op platte daken 16 - verticale landbouw 17
1 Wat is de oorzaak van bodemdegradatie?
2 Waardoor wordt de extreme droogte veroorzaakt?
3 Hoe is de teelt van biobrandstoffen mee verantwoordelijk voor het voedseltekort?
4 Wat is de oorzaak van de sterke bevolkingsaangroei in de ontwikkelingslanden?
5 Hoe kan minder vleesverbruik een oplossing zijn voor het voedselvraagstuk?
6 Zoek een voorbeeld van verkeerd beleid waardoor de voedselzekerheid van een land in gevaar komt?
7 Hoe komt het dat voedselarme regio’s landbouwproducten uitvoeren?
8 Hoe kan het probleem van landgrabbing opgelost worden?
9 Waar gebeurt de voedselverspilling?
10 Wat zijn ggo’s? (internet)
11 Wat is het nadeel van ggo’s voor de kleine boeren?
12 Hoe is Faire Trade hier een antwoord op?
13 Welke zijn de nadelen van monoculturen?
14 Zoek op: biodiversiteit. Waarom zijn ggo’s schadelijk voor het milieu?
15 Wat zijn de voordelen van lokale voedselproductie?
16 Wat is stadslandbouw?
17 Zoek op: verticale landbouw.
A De voorbije 100 jaar
Wereldbevolking: x4. Grondstoffenverbruik: x8.
Het verbruik/hoofd steeg dus x . Bedraagt nu 8 ton/persoon/jaar.
Het gronstoffenverbruik per hoofd stijgt: - 1945 - 1970: evolutie in het Westen naar massaconsumptie; - vanaf 2000: China en India groeien naar een Westers consumptiemodel.
Bespreek de tabel.
Volgens de prognoses zullen in 2050 9 miljard mensen 140 miljard ton/jaar verbruiken. Dat betekent een verbruik van ton/pers/jaar.
Aan het huidig verbruik/pers/jaar zou het totale verbruik maar miljard ton zijn. 140 miljard ton is aan het huidig verbruik voldoende voor miljard mensen.
Hoe zou men in de prognose dan aan zulk hoog getal komen?
Het grote knelpunt in de vraag naar grondstoffen zijn de “High-Tech”-grondstoffen. De Europese Commissie stelde een lijst op met 14 kritieke grondstoffen die onmisbaar zijn voor de Europese productie voor gsm’s, zonnepanelen en vliegtuigmotoren. Afhankelijkheid van kritieke grondstoffen,berekend voor de periode 2006-2009
Antimonium 100%
China 91% infrarood detector, loodzuurbatterijen Bolivia 2% Rusland 2% Zuid-Afrika 2%
Beryllium 100% Verenigde Staten 85% satellieten, huishoudelijke apparatenChina 14% Mozambique 1%
Kobalt 100% Dem. Rep. Congo 41% lithiumbatterijen, synthetische brandstoffenCanada 11% Zambia 9%
Fluoriet 69% China 59% computerchips, ultraviolet lichtMexico 18% Mongolië 6%
Gallium Onbekend N.A N.A led-lampen, zonnepanelen
Germanium 100% China 72% glasvezelkabels, optische technologieRusland 4% Verenigde Staten 3%
Grafiet 95% China 72% potloden, elektrische motorenIndia 13% Brazilië 7%
Indium 100% China 58% beeldschermen, temperatuurindicatoren Japan 11% Korea 9% Canada 9%
Magnesium 100% China 56% laptops, drankblikjesTurkije 12% Rusland 7%
Niobium 100% Brazilië 92% straalmotoren, pijpleidingenCanada 7%
PGM's * 100% Zuid-Afrika 79% dieselfilters, juwelenRusland 11% Zimbabwe 3%
Zeldzame aard metalen ** 100% China 97% hybride autobatterij, LCD-televisie, computers, windmolensIndia 2% Brazilië 1%
Tantalium 100% Australië 48%
vliegtuigmotoren, gsm'sBrazilië 16% Rwanda 9% Congo 9%
Wolfraam 73% China 78% kogelomhulsel, scheepsschroevenRusland 5% Canada 4%
* Platina, palladium, iridium, rhodium, ruthenium, osmium ** yttrium, scandium, lanthanium en de zogenaamde lanthaniden
BRON: rapport van de europese Commissie: Critical raw materials for the EU: Report of the Ad-hoc Working Group on defining critical raw materials
beheerst
voor de technologieën van
Raadpleeg de tabel op blz. 33.
De productie hiervan is erg vervuilend, met dikwijls ook radioactieve vervuiling. Om die reden sloot de Amerikaanse mijn Mountain Pass in 2001. In China is er ook radioactieve besmetting, maar daar liggen de milieunormen minder hoog. China produceert ook veel goedkoper. Zolang China deze zeldzame aardmetalen uitvoerde was het Westen blij dat de productie daar gebeurde. Nu China de uitvoer beperkt, is dat natuurlijk anders.
2 Welke bedenkingen heb je hierbij in verband met duurzaamheid, ecologie en arbeidsomstandigheden?
Tachtig procent van coltan wordt ontgonnen in Congo. Alarmerende rapporten van de Verenigde Naties stellen dat vooral de illegale rebellenbewegin gen met de inkomsten uit dat erts gaan lopen. De gewone Congolees haalt geen voordeel uit de prijsstijging en de uitbreiding van de markt. Waarvoor wordt coltan gebruikt?
1. Terwijl de mijnbouwindustrie snel groeit in Guatemala, keren plaatselijke bewoners zich steeds hevi ger tegen de operaties van de voornamelijk buiten landse bedrijven. Ze vrezen de negatieve gevolgen voor hun dorpen en het milieu. Vanaf 2014 wordt er in de zuid- oostelijke provincie Santa Rosa voor een periode van 25 jaar zilver, lood, zink en goud gewon nen. Mensen zijn bezorgd dat de mijn de rivier Los Esclavos zal vervuilen.
2. Het grootste en best beschermde koraalrif ter wereld, het Groot Barrièrerif, dreigt ten onder te gaan aan mijnbouw en gaswinning door Australië, waar schuwen experts.
3. De bevolking in het zuiden van de Gobiwoestijn is bang dat de mijnbouw aan het langste eind trekt als het gaat om het gebruiken van het schaarse drink water. Over twaalf jaar is het water op. Ze hoeden samen 3,8 miljoen stuks vee, van kamelen en paar den tot koeien en schapen.
4. In navolging van China wil ook Japan miljarden dollars gaan investeren in mijnbouw en infrastruc tuur in Afrika. De Japanse overheid denkt vooral aan investeringen in mijnen die metalen delven die nodig zijn voor de eigen high-tech- en autoindustrie.
5. De Peruviaanse overheid blijft inzetten op de strijd tegen de illegale goudwinning die grote delen van de regenwouden bedreigt. Momenteel zijn nog steeds meer dan dertigduizend goudzoekers illegaal aan het werk in mijnen die samen duizenden hectaren beschermd natuurgebied in beslag nemen.
6. De internationale natuurbeschermingsorganisatie IUCN waarschuwde er onlangs al voor dat een kwart van de Afrikaanse natuurgebieden op de Werelderfgoedlijst wordt bedreigd door geplande olie-, gasen mijnbouwprojecten.
7. Om dezelfde hoeveelheid koper te winnen, is tien keer zo veel erts nodig als vroeger. Ook de ontginning van andere metalen breidt zich uit. In de afgelopen tien jaar is de ijzermijnbouw met 180 procent gegroeid, kobalt met 165 procent en lithium met 125 procent. In China groeide de mijnbouw met 30 procent in slechts vijf jaar. De grondstoffenexport van Peru groeide met een derde in 2011. Ondanks alle klimaatonderhandelin gen is ook de kolenmijnbouw met 44 procent gegroeid in het afgelopen decennium. De zoektocht naar fossiele brandstoffen wordt ook geïntensiveerd in afgelegen gebieden zoals de Noordpool.
- het milieu: tekst nr.: tekst nr.: tekst nr.: tekst nr.: tekst nr.:
- de samenleving: tekst nr.: tekst nr.: tekst nr.: tekst nr.: tekst nr.:
kolen lithium tantalium kobalt fosfor ijzer gas kwik nikkel molybdeen niobium olie koper cadmium tin zink antimoon
0 200
1
voorraden potentiële voorraden
jaren
Hoeveel jaar reiken de voorraden en potentiële voorraden voor fossiele brandstoffen nog bij eenzelfde verbruik als in 2008?
Voorraden
Potentiële voorraden Olie Gas
Steenkool
Absolute schaarste is dus een probleem op lange termijn.
2 Waar bevinden deze voorraden zich in de wereld? Zie atlas.
3 Welk zijn de 3 grootste productieregio’s van: - olie - gas - steenkool
4 Hoe is de spreiding over de wereld?--
De producerende landen krijgen hierdoor ’marktmacht’ en kunnen hun grondstoffen gebruiken als poli tiek wapen.
Waarom de groene revolutie zo traag op gang komt? We zijn te rijk en te lui.
Door de opkomst van de Brics-landen en de blijvende vraag vanuit Europa en de VS is de race naar grond stoffen intensiever geworden. De ACS-landen (Afrika - Caraïben - Stille Oceaan) zullen de grote vraag moeten kanaliseren door een beleid te voeren met goede contracten. Dit kan zorgen voor een groter inkomen, een grotere werkgelegenheid en een ontwikkeling van de industrie. Afrika bezit 30 % van de wereldreserves aan metalen en mineralen en 60 % van de meest gewilde grondstoffen (vb. Congo 1/2 van de voorraad kobalt.) Afrika heeft door zijn grondstoffen heel wat mogelijkheden om uit de armoede te geraken als het de mijnsec tor kan integreren in de bredere economie.
1 Wat moet er dan veranderen in het beleid van vele landen?
2 Waarvoor moet de winst gebruikt worden?
Europa probeert zijn toegang tot de grondstoffen te vrijwaren door aan te dringen op een liberalisering van de grondstoffenmarkt.
3 Welk effect heeft dit op de grondstofrijke ontwikkelingslanden?
Dit betekent een zo hoog mogelijke kwaliteit van leven bereiken met zo weinig mogelijk grondstoffenverbruik: - is het product nodig? - hoe gaan we het gebruiken? - hoeveel gaan we nodig hebben?
Pas dit eens toe op je gsm?
Neodymium is belangrijk om krachtige, maar lichte magneten te maken. Voor windmolens is het gewicht niet zo belangrijk. De jaarlijkse wereldproductie van Neodymium is 30 000 ton. In een gsm zit 3 gram hiervan, in een windmolen tot meer dan 1 ton. China gebruikt toch deze grondstof massaal voor windmolens
Wat is er nodig om op wereldvlak de reserve van de aardmetalen veilig te stellen?
Umicore in Hoboken transformeerde van een klassiek mijnbedrijf naar een producent van hoogtechnologische, dikwijls groene producten, met veel oog voor recyclage.
Zoek op de website van Umicore Hoboken voorbeelden van recyclage:
Het project “Enhanced Landfill Mining” wil nagaan hoe oude storten kunnen benut worden als de materiaal- en energiemij nen van de toekomst. Zo 'n project loopt er in Houthalen-Helch teren. Zulk concept zou heel wat kunnen opleveren: werkgele genheid, energiewinning, recuperatie van metalen, herstel van land en natuur.
Zoek op de website van ELFM naar meer informatie.
De voorraden aan steenkool, olie en gas zijn nog enorm. De echte stop op de brandstoffen zit hem niet aan de bronzijde maar aan de uitstootzijde: als we CO2 in de lucht blijven uitsto ten, maken we het klimaat onleefbaar voor onszelf.
De graadmeter voor de economie was tot nu het BNP. Maar groei en milieu hebben een impact op elkaar. Nu stelt zich de vraag: is groei belangrijker dan het behoud van onze planeet?
De VN formuleert een aanbeveling om vanaf 2014 het BNP als concept te vervangen door een waarde die aangeeft in welke mate de grondstoffen die de weelde van een land uitmaken, zijn uitgeput. De VN wil ook dat gewone consumptiegoederen geprijsd worden naargelang de sociale of ecologische schade die ze aanrichten
Wat is jouw standpunt hierover?
Misschien dat na de ICT-golf van de jaren negentig, de volgende golf de duurzaamheidsgolf wordt. Voor alle grote trends van de toekomst zal de kenniseconomie en vooral de scheikunde een grote rol spelen.
in de ontwikkelingslanden resource efficiency efficiënt gebruik recyclage afval als grondstof alternatieve energie
groene technologie
grondstoffen
voorraden
HULPBRONNEN
natuur
grotere hap uit de aarde duurzaam beheer grondstoffen
voor rebellen
handen van MNO's
De globalisering gaat de laatste decennia aan een razendsnel tempo. Daardoor is de impact ervan op één generatie, in zowel rijke als arme landen, enorm.
Weinig plaatsen in de wereld hebben de effecten van de globalisering zo erg gevoeld als Bangalore, de Silicon Valley van India. Hier maakt men een nog nooit gekende IT-boom mee, die de vooruitzichten van de Indische economie grondig hervormt. Voor Santos, een reisgids in Bangalore, is het leven goed. Als gevolg van de IT-boom heeft hij zijn eigen “online reisbureau", afgestemd op de gestresseerde IT-werkers die er eens dringend tussenuit moeten (getaway holidays). Ga eens even kijken op www.getoffurass.com. Snap je de woordspeling?
Voor Dean Braid, een ingenieur in Michigan is het leven niet goed. Hij en 28 000 andere werk nemers werden ontslagen toen GM het complex sloot in 1999 en sindsdien heeft hij niet meer gewerkt.
Op 3 december 2002 krijgen de werknemers van Philips Hasselt te horen dat hun vestiging sluit. Op dat ogenblik zijn er ruim 1400 mensen aan de slag in Hasselt - velen zullen hun werk verliezen. Economische activiteit verschuift steeds sneller doorheen de wereld, op zoek naar de goedkoopste en voordeligste plekken. Zo zagen de Hongaarse werknemers van Philips het werk dat uit Hasselt kwam al na zowat tien jaar doorschuiven naar het nog veel goedkopere Oekraïne. Daarna werd de fabriek verplaatst naar China.
Deze verhuis van economische activiteiten naar andere landen of regio’s noemt men delokalisatie. Globalisering betekent voor de ene een “boom” en voor de andere een “bust”.
1 Duid met rode pijlen op de kaart de weg van de delokalisatie aan.
2 Zoek op internet waar Philips nog filialen heeft en duid ze aan op de kaart.
Verplaatsing van het werk kan gebeuren in: - offshoring: verplaatsen van activiteiten naar het buitenland, maar uitgevoerd in eigen beheer.
voorbeeld: - outsourcing: (een deel van) het werk uitbesteden aan derden in eigen land of in het buitenland (off shore outsourcing). voorbeeld :
Door de liberalisering van de wereldhandel dalen import- en exporttarieven, vallen handelsbarrières weg en verdwijnen de kosten voor internationaal financieel verkeer. Hierdoor kunnen bedrijven op wereldschaal opereren en hun productie vestigen waar ze de goedkoopste arbeid vinden.
Zoek hiervan een voorbeeld uit de actualiteit:
Als bedrijven wereldwijd gaan opereren is het belangrijk dit proces door middel van internationale regels in goede banen te leiden. Landen verenigen zich tot grotere gehelen (voorbeeld: in Europa Europese Unie). Dit om vrij verkeer van kapitaal, goederen en diensten beter op elkaar af te stemmen. De internationalisering van de economie is een groot probleem voor de politiek want deze kan niet volgen. De MNO’ s voeren een beleid dat de grenzen overstijgt terwijl de politiek te nationaal blijft. Door het sluiten van internationale verdragen worden internationale organisaties opgericht die regels opstellen die internati onaal gelden. Ook belangengroepen organiseren zich om hun belangen wereldwijd te kunnen verdedigen.
Welke doelen streven de volgende organisaties na?
WHO OECD
WTO UNO Amnesty International
OXFAM
Door toerisme, migratie en verbeterde communicatie vindt er een versnelde verspreiding plaats van ver schillende cultuurelementen zoals taal, gewoontes en kledingstijl. Er zijn twee effecten mogelijk:
1. Homogenisering
2. Heterogenisering
Geef enkele voorbeelden:
Vooral ontwikkeling op gebied van:
- : - :
Afstand en tijd hebben opgehouden te bestaan als bepalende factoren van communicatie.
SHRINKING WORLD
De juridische hinderpalen die de internationale uitwisseling van goederen belemmerden moesten eerst weg gewerkt worden. Ten tijde van het “nationaal” kapitalisme werd de binnenlandse markt afgeschermd door: voorbeeld: Een Italiaanse auto kostte minder in België dan in Italië.
Het vrijmaken van de handel gebeurde door - en - de oprichting van de WTO.
C Groei van MNO's
1 Maak met de gegeven begrippen een zin die de juiste omschrijving geeft voor een multinationale onderne ming (MNO).
één of meer landen moederbedrijf vestigingen multinationale onderneming
2 Ga naar wikipedia en zoek multinationale onderneming op.
3 Geef de Belgische MNO’s:
We bespreken er kort enkele:
4 Zoek de antwoorden op de website van de bedrijven via 'geschiedenis': - Waar startte het moederbedrijf?
- In welke continenten heeft het bedrijf vestigingen
AGFA GEVAERT
- moederbedrijf in - vestigingen in N-Amerika 0 Z-Amerika 0 Europa 0 Azië 0 Afrika 0 Oceanië 0
- Is het bedrijf sinds 2000 gegroeid of verkleind?
- Waaruit kan je dit afleiden?
BECKAERT
- moederbedrijf in - vestigingen in N-Amerika 0 Z-Amerika 0 Europa 0 Azië 0 Afrika 0 Oceanië 0
- Is het bedrijf sinds 2000 gegroeid of verkleind?
- Waaruit kan je dit afleiden?
inbev
- moederbedrijf in - vestigingen in N-Amerika 0 Z-Amerika 0 Europa 0 Azië 0 Afrika 0 Oceanië 0
- Is het bedrijf sinds 2000 gegroeid of verkleind?
- Waaruit kan je dit afleiden?
5 Duid op de kaart aan waar de bedrijven van de besproken MNO’ s gevestigd zijn.
6 Stel zelf een legende op om de verschillende MNO’ s, de moederbedrijven en de filialen aan te duiden.
We zien dat - MNO’ s voortdurend andere bedrijven opkopen; - de meeste bedrijven nu ingeplant zijn in 3 werelddelen.
Het centrum van de wereldhandel verschuift van de Atlantische regio’s naar de Pacifische regio’s.
Dit noemt men Gobal shift (Vertaald: ) De bedrijven van deze regio’s beheersen het wetenschappelijk onderzoek dat vroeger gebeurde aan de
De onderlinge concurrentie gebeurt niet door eenzelfde product aan te bieden aan lagere prijs, maar wel door een technisch nieuw of superieur product aan te bieden tegen een (te) hogere prijs. Dus geen prijscon currentie maar productconcurrentie.
7 Zoek een voorbeeld in de wereld van de gsm, ipod, ipad.
Het ritme van de wetenschappelijke en technische innovatie versnelt steeds. We spreken van FAST WORLD.
1 Situeer op de kaart met 3 cirkels de wereldtriade. = het Noorden
2 Hoe is de koopkracht daar?
3 Waar is de koopkracht zeer klein?. = het Zuiden
We spreken dan ook van de NOORD-ZUID tegenstelling.
A Noord versus zuid
Tegenstelling
NOORD ZUID - politieke rust- snelle technische vooruitgang- goed onderwijssysteem- bevolkingsgroei neemt af -
NOORD ZUID
- exportsubsidies
subsidies - gevolg:
NOORD ZUID
- protectiemaatregelen - maatregelen - gevolg:
Rol van de MNO's - MNO-moederbedrijf in het Filialen in het Winsten van
Gevolg: Gevolgen van de schulden Het Zuiden leent geld: - In het Noorden
- bij IMF of Wereldbank. Dit kan alleen onder voorwaarden: - bezuinigen
onderwijs en medische zorg kwijnt weg - privatiseren
minder inkomsten voor zuidelijke staten
het Zuiden = SLOW WORLD
De kloof tussen Noord en Zuid wordt steeds groter: - 1973: inkomens in het Noorden 44x groter dan in het Zuiden; - 2004: inkomens in het Noorden 100x groters dan inkomens in het Zuiden. Wat zou er kunnen veranderen om de situatie eerlijker te maken?
De ontwikkelingslanden hebben een onbetaalbare financiële schuldenlast.
Het rijke Noorden heeft echter ook schulden ten opzichte van het Zuiden. - Waarom is speelgoed uit China zo goedkoop?
- Wie bepaalt de grondstoffenprijs?
- Wie koopt in het Zuiden goede landbouwgrond voor eigen gebruikt?
- Ontbossing voor mijnbouw: waar? door wie?
- Dumpen van afval: waar? door wie?
- Wie heeft de grootste CO2-uitstoot?
- Wie krijgt ook zijn deel van de rampen t.g.v. de klimaatverandering?
Het Noorden heeft een ecologische schuld aan het Zuiden.
1 Omcirkel de onderstaande regio’s op de kaart.
2 Duid de rangorde aan door het cijfer bij de juiste regio te plaatsen.
1 Wereldtriade
2 NIC’s (Newly Industrial Country) of Aziatische Tijgers
groot - gemiddeld - klein
groot - gemiddeld - klein Taiwan, Zuid-Korea, Hongkong, Singapore
3 NIC’s (2de generatie) of babytijgers
groot - gemiddeld - klein Thailand, Maleisië, Filippijnen, Indonesië,Vietnam
4 BRIC-landen:Brazilië, Rusland, India, China
5 Sub-Sahara Afrika
Je kan je de vraag stellen waarom Sub-Sahara Afrika zo achter blijft.
Twee journalisten zochten naar een antwoord.
1 Lees de tekst en wissel er eens van gedachten over in de klas.
2 Noteer daarna hier kort jullie commentaar:
groot - gemiddeld - klein
groot - gemiddeld - klein
Recensie. Afrika komt, ondanks miljarden euro's aan ontwikkelingshulp, maar niet tot ontwikkeling. Afrikaanse intellectuelen zijn geneigd dat te wijten aan externe factoren als de vroegere koloniale overheer sing en de 'oneerlijke' wereldhandel. Maar volgens twee prominente Europese journalisten wordt het de hoogste tijd dat de Afrikanen de hand in eigen boezem steken. Afrika is, economisch gezien, een mislukking. Terwijl een groeiend deel van de rest van de wereld de afgelopen decennia de weg vond naar meer welvaart, nam Afrika's aandeel in de wereldhandel gestaag af. Het is het enige continent dat de laatste dertig jaar armer is geworden. Afrikaanse leiders en intellectuelen geven vaak de buitenwereld de schuld. Afrika lijdt volgens hen nog altijd onder de erfenis van slavenhandel en kolonialisme. De rijke, geïndustrialiseerde landen zouden Afrika boven dien nog steeds arm houden door de eigen landbouw producten te subsidiëren en hoge tariefmuren op te werpen tegen Afrikaanse producten, zodat die nauwelijks toegang hebben tot hun markten.
Dit is grotendeels onzin. De slavernij bestond reeds in Afrika toen de eerste Europeanen arriveerden en is al in de 19de eeuw afgeschaft. Het is niet realistisch om Afrika' s huidige armoede daaraan te wijten. Natuurlijk heeft de koloniale tijd littekens achtergelaten. Maar zij heeft ook goede dingen gebracht, zoals wegen, klinieken en een rechtssysteem.
Vergelijk Afrika' s falen eens met het succes van ZuidKorea. Korea werd in de eerste helft van de twintigste eeuw op hardvochtige, koloniale wijze overheerst door de Japanners. Vervolgens werd het land na de Tweede Wereldoorlog verwoest door oorlog. Toch groeide Zuid-Korea de afgelopen decennia uit tot een welva rende natie.
Ook de 'oneerlijke' internationale handelsverhoudingen worden veel te makkelijk aangewezen als bron van de problemen. Ja, de wereldhandel moet vrijer worden. De wereld zou daar wel bij varen. Maar de Aziatische 'tijgers' hebben hun succes de afgelopen decennia bereikt onder dezelfde omstandigheden als die nu voor Afrika gelden.
Wat is er mis met Afrika? Twee prominente journalisten, Stephen Smith en Robert Guest, hebben daar ieder een interessant boek over gepubliceerd.
Stephen Smith is Afrika-redacteur van de Franse krant Le Monde. Hij heeft met 'Négrologie; Pourquoi l'Afrique meurt' een boos pamflet geschreven. Het moet volgens Smith maar eens afgelopen zijn met het geforceerde opti misme van de 'vrienden' van Afrika. ,,Moeten we blij ven liegen?'', vraagt hij kwaad-retorisch. Robert Guest is Afrika- redacteur van het Britse weekblad The Economist. Zijn 'The Shackled Continent; Africa's Past, Present and Future' is onderkoelder van toon. Maar zijn constaterin gen komen daardoor des te harder aan.
Zo legt Guest uit dat landen in principe op dezelfde wijze rijkdom verwerven als personen: door dingen te maken die andere mensen willen kopen of diensten te verrichten waarvoor anderen willen betalen. Afrika's probleem is dat het zeer onproductief is. Het continent exporteert wel olie, delfstoffen en landbouwproducten, maar voegt
nauwelijks waarde aan die goederen toe. De arbeidsproductiviteit ligt extreem laag. Smith en Guest wijten deze deprimerende onproductivi teit voor een groot deel aan de autocratische, uitzuige rige machtsverhoudingen in Afrika. De machthebbers op het continent gebruiken hun positie vaak vooral om de staatskas te plunderen en burgers uit te knijpen. De buit delen ze met familieleden en stamgenoten. Als een burger erin slaagt welvaart te verwerven, probe ren overheidsfunctionarissen hem zijn rijkdom afhandig te maken. Talent en innovatie worden niet beloond maar afgestraft. Recht is ondergeschikt aan macht. Beide schrijvers vergelijken het Afrika van nu met Europa in de feodale periode. De Europese Middeleeuwen worden in die vergelijking beschreven als een lange, donkere periode van economische en technologische stilstand. De lokale krijgsheren die toen het leven van veel Europeanen zuur maakten, deden dat met 'onna denkende wreedheid', schrijft Guest.
,,Het zou nooit in een 14de-eeuwse Engelse koning zijn opgekomen dat hij publiek geld níet naar believen kon besteden.'' En zo denken de leiders in Afrika nu ook, zo luidt de boodschap.
Veel Afrikanen hebben, de aanwezige pc's en mobiele telefoons ten spijt, nog altijd een pre-moderne, statische kijk op economie. De nadruk ligt meer op consumptie en verdeling van middelen dan op uitbreiding van produc tie en vernieuwing. Toen de eerste blanken arriveerden hadden de Afrikanen zelfs het wiel nog niet uitgevonden, evenmin als de katrol of de ploeg, merkt Smith op.
Ze gebruikten ook nog geen dieren voor aandrijving. Nog steeds zijn de Afrikanen, volgens de Afrika-expert van Le Monde, sloom met het invoeren van irrigatie.
Het zijn pijnlijke constateringen. Maar er valt, eerlijk gezegd, weinig op af te dingen.
Zelfs Zuid-Afrika, sinds het einde van de blanke overheer sing voor velen in Afrika een baken van hoop, komt uit beide boeken niet onverdeeld gunstig naar voren.
Guest noteert dat Zuid-Afrika's rijkste zwarte zakenmen sen hun welvaart, naar klassiek Afrikaans model, vooral hebben verworven dankzij connecties met de regerings partij ANC. ,,Op deze manier worden weinig nieuwe fabrieken gebouwd en weinig banen gecreëerd'', schijft hij. ,,Wat ontbreekt is een breder begrip dat welvaart iets is wat je moet creëren.''
Komt het ooit nog goed? Smith is erg pessimistisch. Volgens hem zijn de Afrikanen collectief 'zelfmoord' aan het plegen. Afrika is een 'graftombe'. Guest is ingetogener en positiever. De Brit stelt vast dat de meeste Afrikaanse landen nog niet de goede kant op gaan. Hij waarschuwt ertegen te veel te verwachten van ontwikkelingshulp. Landen worden volgens hem welvarend op eigen kracht, buitenlandse assistentie kan 'alleen in de marge' helpen. Toch is Guest ervan overtuigd dat Afrika 'op de lange duur' welvarend zal worden, net zoals dat in andere delen van de wereld gebeurde na een 'pijnlijk' proces van modernisering. ,,Elk land kan de overgang maken van armoede naar welstand.''
'Republiek Congo lanceert eerste Afrikaanse tablet', 'Eerste Afrikaanse tablet binnenkort te koop in België': de koppen op technologiewebsites spraken bij de lancering van de Way-C eind januari tot de verbeelding. Maar de Way-C, van het bedrijf VMK uit Brazzaville, blijkt vooral een kind van zijn tijd: product van een sterk doorgedreven globalisering. De Way-C is geen iPad-concurrent: zowel scherm, batterij als geheugen situeren zich in het onderste marktsegment. De prijs: 230 euro, of minder dan de helft van het basismo del iPad.
Maar hoe Afrikaans is de Way-C eigenlijk? Verone Mankou, zaakvoerder van VMK, maakt er geen geheim van dat de tablet in China wordt geassembleerd. Maar ook de software op de tablet is met moeite Afrikaans te noemen. De tablet draait op het besturingssysteem Android van Google. Bovendien gaf Mankou toe dat de nodige aanpassingen aan Android voor de Way-C werden gedaan door een vriend in Canada. En de VMK Market, waarmee apps voor de tablet kunnen worden gedownload, werd ontwikkeld door een partner in Azië. Volgens Mankou ontsproot de tablet wel aan een Afrikaanse tekentafel. Maar de ondernemer erkent dat de dimensies van het toestel tegenwoordig bijna de standaard zijn geworden voor goedkopere tablets.
Het Afrikaanse van de Way-C is dat de geestelijke vader een Afrikaan is, die de puzzel van alle hard- en software legde. Het bedrijf dat de tablet promoot en verdeelt is ook Afrikaans. Of dat voldoende is om van de Way-C de eerste Afrikaanse tablet te maken, blijft de vraag. Maar Mankou stelt terecht dat de iPad op basis van dezelfde argumenten bezwaarlijk een Amerikaanse tablet genoemd kan worden: net als negen op de tien van alle tablets wordt die ook geassembleerd in China.
Door de globalisering wordt het steeds moeilijk om een product te verbinden met een land of continent, zeker in de elektronicawereld.
Dalende prijzen voor ontwikkeling en assemblage, het steeds grotere gemak waarmee de ontwikkeling van soft ware wordt uitbesteed en de groei van opensource soft ware (waar Googles Android een voorbeeld van is) zorgen ervoor dat de productie van basiselektronica er vooral op neerkomt dat je de juiste bestellingen plaatst bij hard- en softwareleveranciers en dat je het toestel in elkaar laat zetten door een assemblagebedrijf.
Rest enkel nog de marketing, waar de ‘eerste Afrikaanse tablet’ een mooi voorbeeld van is. In juni van dit jaar lanceert VMK de ‘eerste Afrikaanse smartphone’
MO - 28 maart 2012
3 Duid op onderstaande wereldkaart aan waar de verschillende stappen in de productie van de tablet gebeuren en van waar de verschillende onderdelen komen
4 Welk aandeel heeft Europa hierin?
GENT - Donderdag 6 oktober, rond vijf uur in de namiddag, arriveer den de eerste Indignados in Gent. De groep bestaande uit ongeveer tachtig personen van verschillende nationaliteiten sloeg haar kamp op op het Sint-Pietersplein. Een vijftiental politiemensen hield van boven aan de trappen naar de Sint-Amandstraat een oogje in het zeil, maar liet begaan.
Zoals overal waar ze halt hielden, werd ook in Gent een volksvergadering belegd op het plein om van gedachten te wisselen over de 15 mei-bewe ging en haar doelstellingen. Deze begon omstreeks zeven uur 's avonds en vond hoofdzakelijk plaats in drie talen. Alles wat gezegd werd, werd onmiddellijk vertaald naar het Nederlands, Frans en Spaans.
Van 8 oktober tot aan de mondiale actiedag voor #globalchange, 15 oktober, zal er tijdens een kamp in Brussel in verschillende open werkgroepen en vergaderingen verder worden ingegaan op de verzamelde ideeën en problemen.
Op 15 oktober wordt er wereldwijd gedemonstreerd voor democratie door en voor het volk. En dus niet door Wall Street, lobbyisten, technocraten en politieke oligarchieën als het IMF en de EU die in hun ijver om economieën te 'redden', hele volkeren kelderen met de door hen afgedwongen besparingen en priva tiseringen.
uit 'De wereld morgen' Dietrich Muylaert vrijdag 7 oktober 2011
"Pendant que le FMI impose son programme d' ajustement, ça privatise à tout va! Entrepreneurs, politiciens dévaluent l'entreprise d'etat pour la vendre aux copains. Ils se refont le monde entre eux, sans même se cacher. Ils se foutent des peuples et des cultures. Pour eux le monde n'est qu' un grand marché, un grand Monopoly, qui finira en monopole."
Keny Arkana (Franse rap-artieste in de andersglobaliseringsbeweging met het muziekcolectief 'La age du Peuple' uit de buurt Noailles in Marseille)
Sinds ze in Seattle van zich lieten horen, en nadien onder andere nog in Göteborg, Genua, Brussel en Barcelona, staan de zogenaamde antiglobalisten in de kijker. Meestal komen ze in het nieuws omdat ze herrie hebben gemaakt. Soms, als je geluk hebt, kom je op TV, de radio of in de krant iets te weten over waar die bewe ging voor staat. Bijvoorbeeld als Bill Clinton in Gent een congres bijwoont. Of als premier Guy Verhofstadt een open brief laat verschijnen in tal van Europese kranten. En die inhoud, daar gaat het natuurlijk om: de antiglobalisten zijn geen hooligans die amok maken voor de lol. Neen, het zijn strijders voor de goede zaak. Het zijn rebels with a cause.
"Antiglobalisten", dat is de term die oorspronke lijk werd gebruikt voor het bont allegaartje dat door de straten van Seattle trok. Maar dat klinkt natuurlijk vrij negatief. Meer nog, die naam dekt de lading niet. "Antiglobalisten" zijn niet tegen globalisering. Neen, ze willen het gewoon anders. De moeilijkheid van het geven van een naam is in dit geval nog eens extra moeilijk. De anti- of anders-globalisten kun je niet makkelijk onder een noemer thuisbrengen. Je vindt er vredesacti visten, milieu-activisten, anarchisten, communis ten, vakbondsmensen, en nog zoveel meer. Het enige dat die gemeen hebben, is dat ze
samen op straat komen om te protesteren elke keer er een vergadering van een of andere elite clubje aan de gang is: de E.U., de G7 of de Wereld handelsorganisatie
Globalisering als synoniem voor neo-liberalisme
We hebben al gezegd dat globalisering, in de betekenis van internationalisering of mondia lisering, niet het probleem is. Het draait om de economie. Of beter gezegd: het huidige economi sche systeem, noem het kapitalisme, (neo)libe ralisme, of de vrije markt. De anders-globalisten zijn tegen het systeem dat gericht is op maximale financiële en materiële winst. Het systeem dat zegt dat je goed bezig bent als je op zo kort moge lijke tijd zoveel mogelijk kan binnenrijven. De economie is primordiaal is geworden. Het zijn de grote meneren van de economie die beslissen over de toekomst. De tijd dat de politici iets in de pap te brokken hadden is reeds een tijdje achter de rug. De mens wikt, de markt beschikt Waar het uiteindelijk om draait bij de antigloba listen, is de gedachte dat alle belangrijke, mondi ale beslissingen worden genomen door de grote multinationals. Op wereldschaal heb je een paar organisaties met echte invloed. De Verenigde Naties zijn daar niet bij. We spreken hier over het IMF, de Wereldhandelsorganisatie, de G8, de Opec. We spreken over de imperia die zijn opgebouwd in het bedrijfsleven.
Migratie wordt door de Verenigde Naties gedefinieerd als een beweging vanuit één van de meer dan 200 natiestaten die de wereld telt naar een andere natiestaat, voor een periode van 12 maanden of méér, onge acht het doel van die verplaatsing buiten het geboorteland of het land waarvan men staatsburger is, en on geacht de wettelijke status in dat nieuwe land (als immigrant, buitenlandse student of arbeider, of illegaal).
B Begrippen
Conventie van genève:
het VN-verdrag uit 1951 dat vastlegt wie politiek vluchteling is.
Vluchteling:
Volgens de Conventie van Genève iemand die een gegronde angst heeft dat hij of zij in eigen land persoonlijk zal worden vervolgd vanwege zijn of haar geloof, ras, politieke overtuiging, nationaliteit of lidmaatschap van een bepaalde sociale groep, en die – tijdelijk – bescherming zoekt in een ander land.
Ontheemden in eigen land: Vluchtelingen die tijdens hun vlucht geen internationale grenzen oversteken (Internally displaced persons).
Asielzoeker:
Iedereen die bescherming zoekt in een ander land vanwege vervolging, oorlog, armoede, honger. Asielzoe kers willen als vluchteling erkend worden, met de wettelijke bescherming en de materiële hulp die daarbij hoort. Alleen als een asielzoeker aan de criteria van de Conventie van Genève voldoet, is hij of zij vluchteling.
Migrant:
Algemene naam voor iemand die naar een ander land trekt om zich daar te vestigen. economische migrant: iemand met als doel zijn levenskwaliteit te verbeteren. arbeidsmigrant: iemand die (tijdelijk) migreert met als doel werk te vinden in een ander land. seizoenarbeider: een arbeidsmigrant van wie de arbeid en dus de migratie afhankelijk is van seizoenvoor waarden en slechts gedurende een deel van het jaar plaatsvindt. sociaal-politieke migrant: verlaat zijn land omwille van armoede, onveiligheid of schending van de mensenrechten. ecologische migrant: migreert na milieu- of natuurrampen.
Uitgeprocedeerden:
Mensen van wie de asielaanvraag is afgewezen. Ze moeten het land verlaten.
Illegaal:
Iemand die zonder geldige documenten op het grondgebied van een ander land verblijft.
Mensenhandel:
Het misbruik maken van de zwakke situatie van mensen die onder valse beloften hierheen worden gelokt, die afhankelijk zijn van de uitbuiters – omdat die bijvoorbeeld hun paspoort hebben afgenomen – en aan wie de exploitant grof geld verdient.
Mensensmokkel:
Mensen illegaal over de grens brengen. De gesmokkelden laten zich vrijwillig vervoeren, zij het voor steeds buitensporige bedragen, waardoor steeds meer van hen zware schulden hebben bij de bendes.
men het aantal
de twee diagrammen.
de impact
de autochtone
miljoen mensen.
best weer? Leg uit.
meeste landen met een hoog % migranten zijn landen.
Bekijk de lijst van de immigratie- en emigratielanden.
Wat valt je op?
Kan je dit verklaren?
1 Hoe verlopen de belangrijkste
Er zijn factoren in het land van oorsprong die de potentiële migrant wegduwen (PUSH-factoren) en er zijn factoren in het land van bestemming die de migrant aantrekken (PULL-factoren).
zijn er elementen die de migratie afremmen of bevorderen.
Bespreek beknopt elk element (positief - negatief): Migratie vereist mobiliteit:
-
Sterk ontwikkelde massamedia:
-
-
-Historische en culturele banden:
netwerk:
C Migratietypes
Volgens de verblijfsduur - permanent voorbeeld: - tijdelijke migratie voorbeeld: - seizoenmigraties voorbeeld: Volgens het motief - sociaal-politieke migranten
voorbeeld:
Het oplaaiende geweld in Goma, een Congolese stad in Noord-Kivu, treft de lokale bevolking hard.
"We maken ons grote zorgen over de gewonden, de gevangenen en de duizenden mensen die hun huis door het geweld moesten achterlaten", zegt Franz Rauchenstein, hoofd van het Internationale Rode Kruis in Congo.
Aangebracht door Rode Kruis Vlaanderen - 23 november 2012
Elke dag blijven vluchtelingen uit Syrië toestro men in de omliggende landen. Humanitaire organisaties waarschuwen dat deze mensen zonder enige hulp dreigen te vallen, terwijl ze ergens in Jordanië onderdak zoeken.
Aangebracht door Oxfam-Solidariteit 12 april 2013
LEESTEKST 200.000 mensen op de vlucht voor overstromingen in Mozambique
Yvonne is 64. De afgelopen zes dagen bracht ze door op een dak. De rest van haar familie verliet het dorp tien dagen eerder met alles wat ze maar konden dragen. Yvonne bleef achter, maar toen de regen begon, steeg het peil razendsnel. Dus klom ze op haar dak en wachtte.
Uiteindelijk was het water ondiep genoeg om naar beneden te komen. Yvonne kroop naar beneden en liep toen 25 km naar een afgesproken ontmoetingsplek. Toen ze aankwam, juichte en klapte haar familie van blijdschap. Yvonne kroop bij de drie volwassenen en zes kinderen onder het plastic zeil.
Aangebracht door Rode Kruis-Vlaanderen - 06 februari 2013
- woestijnvorming
- overstroming
--
Foto: Oxfam-Solidariteit
Door de economische crisis vertrekken er voor het eerst in tien jaar meer migranten uit Spanje dan er het land binnenkomen. Het werkloosheidscijfer in Spanje bedraagt momenteel 21 procent. Immigranten uit Ecuador, Bolivia en Colombia, die vaak in de bouw of de hotelbranche werken, worden extra hard geraakt door de crisis. Valentín, een Boliviaan die al 24 jaar in Spanje woont, zegt dat migranten naar huis gaan vanwege een combinatie van "sociale, politieke en psychologische omstandigheden", inclusief de "angst voor nieuwe immigratiemaatregelen" van de nieuwe regering van de centrumrechtse Volkspartij (PP).
Aangebracht door IPS - 15 februari 2012
Zowel hoogopgeleiden
BRAIN DRAIN (vertaal: ) - voorbeeld: Als laagopgeleiden: - voorbeeld: Volgens niveauD34
mondiaal niveau:
De belangrijkste migratiestromen komen vanuit 0 het Zuiden 0 het Noorden
Dit komt o.a. door de economische ontwikkeling van sommige gebieden = MIGRATIE ZUID-ZUID.
In het Noorden gaat de migratie vooral naar (zie fig. Landen met het hoogste migratiecijfer) continentaal niveau:
In Europa van naar = migratie
In Afrika trek naar het rijkste land: nationaal niveau:
In de arme landen: trek van naar = urbanisatie. Het urbanisatietempo is hoog/laag
Waar wonen de arme nieuwkomers?
In de rijke landen: trek van naar = desurbanisatie
Vluchtelingen
15 miljoen in 2010 = 75% van alle migranten 4/5 van de vluchtelingen komen voor in ontwikkelingslanden. Vluchtelingen komen vooral uit Afghanistan (2,8 miljoen) en Irak (1,9 miljoen) en gaan naar Pakistan (1,8 miljoen) en Iran (980 000).
Welke is de PUSH-factor ?
Waar liggen de landen van immigratie ?
1 miljoen asielzoekers in 2010, vooral in de industrielanden.
De laatste jaren is er een stijging van 13% in Noord-Europa en een daling van 33% in Zuid-Europa.
Verklaring?
27 miljoen ontheemden. IDP ( )
studenten in het buitenland
Er zijn 2,8 miljoen internationale studenten in de wereld (2007)
De top-3 landen van oorsprong : China (1/4) - India - Zuid-Korea
Het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten van Amerika samen: 1 miljoen Frankrijk heeft vooral Afrikaanse studenten:
Verklaring:
illegale migranten
1/3 van de migranten uit ontwikkelingslanden is illegaal:
Verklaring:
Armoede wegwerken
Internationale handel: Vermindering van schuldenlast: Inspanningen door de ontwikkelingslanden
overdrachten van migranten:
België Nigeria Duitsland Spanje Bangladesh Frankrijk Filippijnen Mexico China India
Honduras Nepal Guinea Libanon Samoa Lesotho Kirgistan Moldavië Tongo Tadzjikistan
Wat leid je af uit beide grafieken?
Welk gevolg heeft dit voor de ontwikkeling van deze emigratielanden?
1 Welk probleem stelt de verouderde bevolking in geïndustrialiseerde landen?
Volgens de UNO zou Europa nieuwe migranten nodig hebben om de actieve bevolking op peil te houden. 'Brain drain' - voorbeeld medische brain drain: In Australië, West-Europa en Noord-Amerika werken: - 19% van de dokters, 8% van de in Afrika geboren verpleegsters; - 28% van de dokters, 11% van de verpleegsters uit Sub-Sahara-Afrika.
2 Wat betekent dit voor de emigratielanden?
Er is vandaag geen formeel multilateraal institutioneel kader dat het gedrag van staten op het gebied van internationale migratie reguleert.
Gevolg: Staten leggen zelf hun eigen migratiebeleid vast.
Internationale Organisatie voor Migratie =
Wat weet je over het migratiebeleid in België? Zoek op.
De internationale financiële crisis die begon in de USA in 2008 en zeer vlug overging in een wereldcrisis half weg 2008 en 2009 heeft een impact op de internationale migratie. De ontwikkelde landen krijgen te kampen met werkloosheid.
Gevolg: een strengere migratiewetgeving in deze landen. Doel: - eigen arbeidsmarkt beschermen; - instroom van migranten beperken; - terugkeer van migranten aanmoedigen.
Migranten vormen de meest kwetsbare groep wat betreft ontslagen.
Twee extreme standpunten inzake migratie. Welke argumenten vind jij relevant voor elk van deze standpunten? Noteer hieronder: - “No-borders”-argument: grenzen moeten open zijn: - Migratiestop:
wegwerken
arbeidsmarkt
beïnvloeden