Agiasos mag 148 2005

Η Βικτωρία Κωνστ. Θεοδωρίδου (1936 1997), το γένος Παν. Κουτσαχειλέλη. (Μικϋο 79, Θεσσαλονίκη)

Ο μαθητής Παναγιώτης Ραφαήλ Σου­ σαμλής που διακρίθηκε τελευταία σε Διαγωνισμό Ζωγραφικής.

Η Αθηνά Γρ. Παπαπορφυρίου (1939 1994), το γένος Δημητρίου Αξιομακά­ ρου, με τη μητέρα της Ευφροσύνη.

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Σελ. ΓΙΑΝΝΗ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ, Η πρωτιά μας στο Κίεβο δεν περισσεύει.............................................................................................

3 ΧΑΡΙΑΑΟΥ ΚΛ. ΚΟΥΔΟΥΝΕΑΗ, Πατριδογνωστικά. Αγιάσος, αγάπη μου... (ΛΒ' ) ......................................................................

4 ΜΥΡΣΙΝΗΣ ΒΑΜΒΑΚΑ-ΧΟΥΤΖΑΙΟΥ, Το Σταυρί, η γραφική συνοικία του ονείρου.....................................................................

5 ΚΛΕΑΝΘΗ ΚΟΡΟΜΗΛΑ, Αναγνωστήριο «η Ανάπτυξη» Αγιάσου. Πλούσιος ο πνευματοκαλλιτεχνικός αμητός του 2004 (Β' ) .........

7 ΣΤΡΑΤΗ ΚΑΡΑΒΑΝΗ, Το φτωχικό ερημοκλήσι του Ταξιάρχη στ’ Αντρια..........................................................................................

12 ΓΙΑΝΝΗ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ, Αεσβιακά αρχειοδιφικά σύμμεικτα. Ο ζωγράφος Ν. Χατζηνικολάου και «Τα τροβαδούρειά» τ ο υ 13 ΠΛΙΑ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ, Μνήμες από τη μεταπολεμική Μυτιλήνη. Λιτάνευση της εικόνας του Αγίου Θεοδώρου του Βυζαντίου 18 ΓΙΑΝΝΗ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ, Λεσβιακοί απόηχοι. Του Γιώργου Καραμανλή..................................................................................

19 ΜΕΝΕΛΑΟΥ ΚΑΜΑΤΣΟΥ, Τι χάρους δυο δυο μας κβανιεί (ποίημα). Του λάδ’ είνι γιατρικό (ποίημα). ΟΜΗΡΟΥ ΣΟΥΣΑΜΛΗ, Εγώ, καλέ... (ποίημα). ΣΠΥΡΟΥ Κ. ΚΑΡΑΜΟΥΝΤΖΟΥ, Στο μουράγιο - Μαϊστράλι - Τα κύματα - Όνειρο (ποιήματα)......................

20 ΣΠΥΡΟΥ Κ. ΚΑΡΑΜΟΥΝΤΖΟΥ, Το ψάρι (ποίημα) - Χαϊκού (Ερωτικά). ΜΥΡΣΙΝΗΣ ΒΑΜΒΑΚΑ-ΧΟΥΤΖΑΙΟΥ, Πρωτομαγιά (ποίημα). ΜΕΝΕΛΑΟΥ ΚΑΜΑΤΣΟΥ, Ούλ’ασχουλιόντι μι γκάλοπ... (ποίημα)...................................................................................

21 ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΜΙΧ. ΚΟΥΤΣΚΟΥΔΗ, Λαογραφικά παραδοσιακά δρώμενα. Οι φετινές καρναβαλικές εκδηλώσεις στην Αγιάσο......

22 «Εμψυχωτές» Επιχειρηματικότητας ΤΕΔΚ Νομού Λέσβου, Ανακοίνωση για την «Πρώτη Γιορτή Κάστανου» της Α γιάσου.........

29 ΓΙΑΝΝΗ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ, Εκπαιδευτικά Φωτο-γραφήματα. Με τα ενδεικτικά του προβιβασμού στα χέρια................................

31 Τα πθίτκα μας (Προκ. Κουτσκουδής, Χρίστ. Γλεζέλης, Ερμ. Χατζηβασιλείου, Μιχ. Χριστοφαρής, Θεμ. Χατζηλεωνίδας)............

32 ΠΡΟΚΟΠΗ ΚΟΥΤΣΚΟΥΔΗ, Ο καλοψωνιστής Σπύρος Καμάτσος και τα πράσα του Παφλιώτη........................................ ............

33 Ανταποκριτή, Από τα δρώμενα του Δήμου Χολαργού. Τιμήθηκε ο τέως Δήμαρχος Χαράλαμπος Σκούρτης....................................

34 ΓΙΑΝΧΑΤΖ, Σας πληροφορούμε..................................................................................................................................................................

35 ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΜΙΧ. ΚΟΤΣΚΟΥΔΗ, Αυτοί που φεύγουν.......................................................................................................................

36 Εισφορές.........................................................................................................................................................................................................

37 Κοινωνικά.............................................................................................................................

38

ΕΞΩΦΥΛΛΟ Ο γραφικός λόφος Καστέλι, ο κοντινός πευκιάς βιγλάτορας της Αγιάσου. (Φωτογραφία Παράσχου Ευστρ. Λιακάτου. Πάσχα 2005)

ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ Η Καρύνη του λαϊκού ζωγράφου Θεόφιλου Χατζημιχαήλ με το γερο-πλάτανό της. (Φωτογραφία Παύλου Νικολαΐδη. 12.10.2003)

ΙδδΝ 1106-3378

Η ΠΡΩΤΙΑ ΜΑΣ ΣΤΟ ΚΙΕΒΟ ΔΕΝ ΠΕΡΙΣΣΕΥΕΙ πιτέλους, ύστερα από πολλά χρόνια, η ελληνική αποστολή, με πρωταγωνίστρια τη χαρισματική Έλενα Παπαρίζου, κατάκτησε την πρώτη θέση του πεντηκο­ στού Διαγωνισμού της Ειιτονίδΐοη, στο Κίεβο, στις 21 του Μάη. Το γεγονός χαιρετίστηκε από δικούς μας αλλά και από ξένους... Για μια ακόμη φορά το όνομα της χώρας μας δρο­ μολόγησε τα ευνοϊκά σχόλια της Γηραιάς Ηπείρου και όχι μόνο. Μετά τις περσινές διακρίσεις, στο ποδό­ σφαιρο, στα ολυμπιακά και παραολυμπιακά αγωνί­ σματα, ευπρόσδεκτη και η πρωτιά του «Μγ ηιππόαΓ οπέ», έστω και αν υιοθετήθηκε, τηρουμένων των ανα­ λογιών, η γνωστή ιησουιτική αρχή «ο σκοπός αγιάζει τα μέσα». Τα μέλη της αποστολής δεν ήταν λιγότερο πατριώτες από τους αυστηρούς τιμητές τους. Όπως είναι γναιστό, η γλώσσα μας, η τόσο σημαντική από ι­ στορική και φιλολογική άποψη, μιλιέται από πολύ λί­ γους ανθρώπους, σε σύγκριση με άλλες. Αυτό, βέβαια, δεν είναι λόγος για να την περιφρονούμε ή για να την υποβαθμίζουμε. Ας μην ξεχνούμε όμως πως η παγκό­ σμια προβολή είναι σχεδόν αδύνατη, στις περισσότε­ ρες περιπτώσεις, μόνο με εθνικά δεδομένα. Στις μέρες μας πρεσβευτές της χώρας μας στο εξωτερικό είναι και οι μεγάλοι της λογοτεχνίας μας, ο Καβάφης, ο Μυ­ ριβήλης, ο Σεφέρης, ο Ελύτης και άλλοι. Αν δε μετα­ φράζονταν, θα ήταν γνωστοί μόνο σε εθνικό επίπεδο... Οι συζητήσεις που έγιναν και οι κρίσεις που διατυ­ πώθηκαν ήταν ενδιαφέρουσες. Άλλοι ενθουσιάστηκαν,

χάρηκαν, χειροκρότησαν, υπερέβαλαν. Αλλοι μίλησαν απαξιωτικά για το θεσμό. Άλλοι επισήμαναν λογής λο­ γής αδυναμίες του. Άλλοι θυμήθηκαν το ρωμαϊκό «ραποιπ οι δροοΐααιΐα». Άλλοι κοστολόγησαν την επό­ μενη διοργάνωση του Διαγωνισμού από τη χώρα μας. Άλλοι εξέφρασαν, και με το δίκιο τους, τον πόνο τους για την περιθωριοποίηση της γλώσσας μας... Είναι γεγονός αναμφισβήτητο ότι μας ποδηγετεί η ξενομανία. Σε πολλά το κακό έχει παραγίνει και έχου­ με ευθύνες όλοι μας και προπαντός αυτοί που θα έ­ πρεπε να είναι παράδειγμα. Από πού να πιάσεις και πού να σταματήσεις. Ο τρόπος ζωής, συμπεριφοράς και έκφρασης ολοένα και διαφοροποιείται, πιθηκίζει. Τη γλώσσα την αγνοούμε ή την περιφρονούμε ή την κακοποιούμε. Τα περισσότερα μέσα μαζικής ενημέρω­ σης έχουν ξένες ή παραλλαγμένες επωνυμίες (ΑΙϊογ, Βΐιιο 5Γγ, Εχϊγθ, Μαά, Μα^ΐο; δηταιΤ, δΐατ, ΠαδΗ). Τα μέσα μαζικής μεταφοράς το ίδιο. Ως και αεροπορι­ κή εταιραία Αοβοαη έχουμε. Οι επιγραφές των κατα­ στημάτων είναι άλλο πράμα. Τώρα προστέθηκαν και οι κινέζικες. Δεν εννοώ πως πρέπει ν ’ αμπαρωθούμε, δεν υιοθετώ την αλόγιστη γλωσσική ξενηλασία. Το σε­ βασμό της δυναμικής παράδοσης του τόπου μας υπο­ στηρίζω. Το πρόβλημα επομένως δεν επικεντρώνεται σε μεμονωμένες περιπτώσεις. Είναι σοβαρότερο και να δούμε πώς μπορούμε να το αντιμετωπίσουμε... ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

Στιγμιότυπο από την ηχογράφηση λαϊκών τραγουδιών της Αγιάσου, στις 18.6.1974, στο Αναγνωστήριο «η Ανάπτυξη» Αγιάσου, από το μουσικολόγο Σίμωνα Καρά.

ΠΑΤΡΙΔΟΓΝΩΣΤΙΚΑ Αγιάσος, αγάπη μου... ΛΒ Γ ράφ οντας για το φανοποιό Σπύρο Μουτζούρη, ήρθε στο νου μου ένας άλλος πλανόδιος φανο­ ποιός, ο βρακοφόρος και πολύ γνωστός Φαναρ­ τζής. Εκείνος γύριζε τις γειτονιές της Αγιάσου με τα σύνεργα της δουλειάς του και φώναζε: «Ποια έχ’ φανάρια, λάμπις, ντινικέδις, για κόλλημααα!» Έστηνε το υπαίθριο μαγαζί του στα τρίστρατα και εκεί οι νοικοκυρές του κουβαλούσαν ό,τι αντικεί­ μενο είχαν για κόλλημα. Την τέχνη του αυτή τη συ­ νέχισαν μετά οι γιοι του Κίμωνας και Πάνος. Ας επανέλθουμε όμως στη συνοικία «Μπούμπα». Παραπλεύρως του καφενείου του Χριστόφα Τζιτζί­ να, όπου σήμερα έχει ανεγερθεί κατοικία, ήταν το υφασματοπωλείο του Γιάννη του Αρμενου, όπως τον ονόμαζαν οι συγχωριανοί μας. Στο κατάστημά του είχε την επιγραφή «ΤΙΚΡΑΝ ΚΙΛΙΤΖΙΑΝ». Ο αξέ­ χαστος Γιάννης, που το ένα του μάτι είχε κάποια α­ ναπηρία, ήταν πάρα πολύ ήσυχος και καλός ανθρωπάκος και αντιμετώπιζε τη γυναικεία κυρίως πελα­ τεία του με πολύ μεγάλη υπομονή. Οι πελάτισσες του, για ν ’ αγοράσουν τελικά έναν πήχη μπασμά, του έκαναν χίλια παζάρια. Είχε όμως πολλών ειδών υφάσματα, είδη προίκας και διάφορα νήματα, και έ­ κανε χρυσές δουλειές. Ό ταν πρωτοήρθε στην Αγιά­

Ο Μεγαλοχωρίτης φανοποιός Σπύρος Παναγιώτη Μουτζούρης ή Γαλίπα ή Φαναρτζής (1907 - 1994) με την Μποριανή σύζυγό του Γεωργία Σωτηρχέλη (1910 - 1998) και τον εγγονό τους Γρηγόριο Χριστόφορου Αληγιάννη, στην Αγιάσο, ανήμερα της Παναγίας... (Τη φωτογραφία παραχώρησε ο Χριστόφορος Αληγιάννης)

σο με τα σπασμένα ελληνικά του, δε γνώριζε ακόμα πρόσωπα και πράγματα και φυσικά ούτε τα επώνυ­ μα των πελατισσών του. Γι’ αυτό και τους μικροβερεσέδες, που κατά κανόνα του άφηναν, τους σημεί­ ωνε στα τεφτέρια του με το δικό του τρόπο. Ό πω ς π.χ. το Μαργέλ’ με το κόκκινο το βρακί στις 10 Αυ­ γούστου, υπόλοιπο δραχμές... από αγορά ενός μπαλότου μπαμπακούλας. Ό ταν όμως το Μαργέλ’ πήγε κάποτε να εξοφλήσει το μικροχρέος της, εκείνη την Κυριακή το πρωί φορούσε κατά τύχη κίτρινο βρακί. Ο Γιάννης δυσκολεύτηκε πολύ να την αναγνωρίσει και να εισπράξει το υπόλοιπο του λογαριασμού της, που το εξόφλησε ύστερα από μεγάλη επιμονή της πε­ λάτισσας. Η ιστορία αυτή είναι πέρα για πέρα αλη­ θινή, γιατί το Μαργέλ’ ήταν η γιαγιά μου από την Αγριά, το Μαριγώ η Πατάτινα, και την ιστορία αυ­ τή την άκουσα από την ίδια. Πολλές φορές εξάλλου πήγαμε με τη γιαγιά μου στο Γιάννη τον Αρμενο και φορτωθήκαμε νήματα, μπαλότα μπαμπακούλες και κούτσες χρωματιστές για την κρεβατή της, που ήταν κατασκευασμένη από ξύλο καστανιάς. Τη διατηρώ στο σπίτι μου ως ενθύμιο των καλών παλιών εκεί­ νων χρόνων με όλα τα εξαρτήματά της, όπως χτένια, σαΐτες, «πατήτιργις» και άλλα. Ο Γιάννης ο Αρμένος παρέμεινε για πολλά χρόνια στην Αγιάσο. Αγά­ πησε τον κόσμο της και αγαπήθηκε από αυτόν. Σύ­ ζυγός του η καλόκαρδη ομοεθνής του Αναΐς. Άφησε διαδόχους και συνεχιστές του επαγγέλματος του τους δυο γιους του, τον Καραμπέτ και το Μιλτιάδη, που τελικά εγκατέλειψαν την Αγιάσο. Ο Καραμπέτ όμως πολύ νέος εγκατέλειψε και τα εγκόσμια. Ο συ­ χωρεμένος ο Γιάννης είχε δοκιμάσει δυστυχώς και μια μεγάλη πίκρα στη ζωή του, όταν ένα άλλο παιδί του, πολύ μικρό, σκοτώθηκε μέσα στο σπίτι του στο «Σταυρί» από τυχαία εκπυρσοκρότηση κυνηγετικού όπλου, που το περιεργαζόταν τρίτος. Στο παραπλεύρως μαγαζί πέρασε για λίγο ο Τικράν με τους γιους του και μετά την αναχώρησή τους από την Αγιάσο το μαγαζί το λειτούργησε ο Γιάννης Γλεζέλης (Ξ’νέλ’), ο επονομαζόμενος και Μεταξάς. Αργότερα συνεχιστής στο μαγαζί αυτό ή­ ταν ο γιος του Γιώργος, που ο ίδιος είχε πραμα­ τευτάδικο και το πρώην καφενείο του Τζιτζίνα. Λίγο παραπάνω και από την απέναντι πλευρά είχε πιλοποιείο, δηλαδή καπελάδικο, ο Περικλής Βατρικάς, παππούς των Περικλή και Πάνου Γαλετσέλη. (Σ υνεχίζεται)

ΧΑΡΙΛΑΟΣ ΚΛ. ΚΟΥΔΟΥΝΕΛΗΣ

Α Ν Α ΔΡΟ Μ Η ΣΤΗ Ν Α Γ ΙΑ Σ Ο ΤΟΥ Χ Τ ΕΣ Το Σταυρί, η γραφική συνοικία του ονείρου Αν ανιβείζ πρους του Σταυρί τα μπεις μες στα σουκάτσια, θα δεις κουπέλις όμουρφα σα τ' άσπρα τα σαμπάτσια. Θα δεις παλ ’κάρια ζηλιφτά, τη δ ’λειά που δε φουβούντι τσι για τς αγάπης του καημό τα πλούτη απαρνιούντι. Τα παραπάνω δίστιχα έτυχε να τ ’ ακούσω από τη γιαγιά της Ξενούλας Χατζημάγκου, την Πολυξένη, και τα θυμάμαι, αν και πέρασαν πολλά χρόνια από τότε. Φέρνουν μπροστά μου το σκηνικό του μαχαλά μου, κο­ ντά στο πανέμορφο και δροσερό Σταυρί. Σα να βλέπω κυριακάτικα τις κοπέλες παρέες παρέες να τραβούν, στολισμένες και καλοχτενισμένες, για το συναπάντημα με αγαπημένα πρόσωπα στο Καμπούδι και στο Καζίνο. Ένας μαχαλάς γεμάτος ζωή και νιάτα, μια συνοι­ κία όνειρο. Τις καθημερινές δουλειά στους τσουρχανάδες, στα βουνά, στα σπίτια, και η προσμονή της Κυ­ ριακής, της σκόλης, μεγάλη. Ξεφάντωναν μ’ ένα δικό τους τρόπο, μοναδικό, που θα τον θυμούνται για πά­ ντα στις αφιλόξενες και παγερές μεγαλουπόλεις, ό­ που ζουν οι περισσότερες. Λέει και η παροιμία πως «ο αγέρας και η γυναίκα δεν κλειδώνονται». Ο συναγωνισμός μεγάλος ποια θα ’ναι η ομορφότε­ ρη. Και ήταν όλες δροσερές και γερές κοπέλες, με κέφι, για να ζήσουν και για να κάνουν οικογένεια. Αυτή ε­ ξάλλου είναι η σημαντικότερη αποστολή της γυναίκας. Η Μαρία Χατζηπροκοπίου, η γεμάτη αξιοπρέπεια και νοικοκυροσύνη, για να μεγαλώσει το παιδί της, δεν προλάβαινε να κάνει στα κορίτσια περμανάντ, το «αράπικο», που ήταν ψιλό σε μπούκλα. Είχε μια δική της τέχνη να κάνει σγουρό το ίσιο μαλλί κι αφού το ά­

λειφε μπριγιόλ, το αποτέλεσμα ήταν φανταστικό, κα­ θώς γυάλιζε από μακριά. Άλλες φορές η Μαρία κε­ ντούσε το καλύτερο ασπροκέντημα της μηχανής στο χασέ. Ο Θεός ας την αναπαύσει εκεί που βρίσκεται. Αφησε τους κόπους της καρφιτσωμένους στο υπέρο­ χο παιδί της και στις δροσερές εγγονούλες της. Σάββατο απόγευμα. Η Μαριάνθη, η μακαρίτισσα μοδίστρα, έστελνε τα καλοραμμένα φορέματα στην πελατεία της, επιστρατεύοντας τα έξυπνα τσιράκια της, για να πάρουν και το μπαξίσι. Σα βράδιαζε, ένα μπουκέτο κοπέλες συνήθιζαν να κάθονται στο κουιτούκι και να τραγουδούν το «Ωραία Μπουτζαλιά μου», τα αρχοντορεμπέτικα και τα τρα­ γούδια του ξεσηκωμού. Βούιζε ο μαχαλάς σα μελίσσι. Α ίγα τα μεροκάματα, μα η καρδιά ζουμπούλι, χωριό μου, μοσχοβόλαγες, σαν άνοιγε το φούλι. Οι παντρεμένες, οι γειτόνισσες, οι κουτσομπόλες, σχολίαζαν τα γενόμενα κατά την κρίση τους και ας μην άκουγε ο χτύπος της καρδιάς στα στήθια των κο­ ριτσιών. Ο άλλοτε αξέχαστος μερακλής, το Μ ητρέλ’ ο Πιτ σ ’λ ιά ρ ’ς, λάτρης του ωραίου φύλου, ήταν ο μόνος που ένιωθε τι θα πει καταπιεζόμενη νιότη. Κι ας τον στραβοκοίταγε η γυναίκα του, το Α ιμ π έλ ’, μια και ή­ ξερε ότι ξενοβλέπει. Η μόνη ελπίδα και παρηγοριά στη γειτονιά μας ή­ ταν ο Αστράτγιους, στο γραφικό του εκκλησάκι, απέ­ ναντι από το τσουκαλάδικο του αδικοχαμένου Κοντή

Η λαϊκή ιδιωματική σοφία αποθησαυρισμένη από το Μι­ χάλη Βίγλατζη (Παπέλ’) σε τοίχο παλαιού καφενείου, το οποίο από χρόνια σίγησε στο πανέμορφο Σταυρί... (Φωτογραφία Παύλου Νικο­ λαΐδη. Σάββατο, 18.10.2003)

Στεφανή. Πρωί βράδυ ανάβαμε κερί στη χάρη του και ρίχναμε λάδι στο καντηλάκι, γιατί ήταν ο μεγάλος ά­ γιος μας, ο στυλοβάτης μας. Ένα δροσερό αγιασώτικο καλοκαίρι σκέφτηκε η μάνα μου η Μαρία να πετάξει το μπουμπάρι, που έ­ κανε ρολό τα μαλλιά της, και να τα κάνει πιο μοδάτα. Εκλαιγα και εγώ, δώδεκα χρονών παιδί τότε, και έ­ κανε και σε μένα μια τούφα σγουρό μαλλί, για να με ξεφορτωθεί. Μου πάσαρε κι ένα φιόγκο επάνω και έ­ γινα σαν πορτοκάλι, που λέει και το τραγούδι της κούνιας. Όλο χαρά πήγα στον πατέρα μου που δού­ λευε στο Δημαρχείο, στο Χάνι, να δει την περμανάντ. Αλλά να, ο Βενιζέλος από το Αναγνωστήριο, ο Σταύ­ ρος ο Παπουτσέλης ο μπακάλης, ο Στρατής ο Τσόκα­ ρος ο χρωματοπώλης και ο Γιάννης ο Κούμουλας ο κουρέας. Πρώτος ο αξέχαστος ο Βενιζέλος, με το πά­ ντα καυστικό χιούμορ, ρώτησε: Ε Τσόκαρι, κ'νουπίδια φέραν, εννοώντας το αλλόκοτο μαλλί που είχα. Κλάμα εγώ, χαμός, και ο πατέρας μου να προσπαθεί να ηρεμήσει τα πνεύματα και να με συνεφέρει από το σοκ που έπαθα από το χωρατό το αγιασώτικο και α­ πό τους κουμσούδις στα Χάνια. Η γειτονιά και ο μα­ χαλάς σχολίασαν το γεγονός ως εξής: Απαράδιχτου, μουρά πράμα να θέλ9τσι πιργαμιώνα, καθώς έλεγε το κατσαρό μαλλί η Παναγιώτα Ιακώβου, η Γιακ’μέλινα. Κάλλιο να μου έπαιρνε, είπε, μια μπασίκλα ο πατέ­ ρας μου, καθώς έλεγε το ποδήλατο αμερικάνικα, πα­ ρά που η μάνα μου ήθελε να με βγάλει στου κουςμιγ’ντάν’ νωρίς νωρίς. Όλα σχολιάζονταν στο μαχα­ λά από το Λιφτιρέλ’, το Ρηνέλ’, τη Μιλιά, την Πανα­ γιώτα, τη μάνα μου, τη Λέν’. Στο τέλος, όποια πήγαι­ νε για ύπνο νωρίς, έλεγαν οι άλλες: Μι τς όρθις τσ'μάτι και η κουβέντα συνεχιζόταν στο τρίστρατο με πολύ καλαμπούρι για την επικαιρότητα. Νόστιμες αφλουγές, που με κάνουν να δακρύζω, καθώς δε θα τις ξανακούσω ποτέ πια. Περνούσε ο πα­ πάς το Πιτσ’λέλ’ και τον ρωτούσαν: Ω παπά, είνι αμαρτίγια γι αφλουγή; Και αυτός έλεγε: Μη μι κουλάζιτι, διμόν' κόρις, άμα φύγου, πείτι τα. Γέλιο, να ση­ κώνεται η γειτονιά εκείνα τα χρόνια, που σταματού­ σε για λίγο, όταν περνούσε ο καλός δάσκαλος, ο Δό­ γκας, που του είχαν ιδιαίτερο σεβασμό. Στον αμαξωτό, πάνω από το σπίτι μας, στο Σταυρί, έμενε τότε, μια πολύ καλή οικογένεια Αρμένηδων, με τρία παιδιά, τον Καραμπέτ, το Μιλτιάδη και την αδι­ κοχαμένη Ανταράν. Η μητέρα Αναΐς ήταν αρχοντογυ­ ναίκα, πολύ γλυκιά, και ο πατέρας ήταν καλός έμπορος και είχε υφασματοπωλείο στην Αγιάσο. Η Αρμένισσα έ­ κανε γούστο την τούφα του μαλλιού μου με την περμα­ νάντ και με λεπτότητα μου έδινε να καταλάβω ότι αυτή ήταν για τις κοπέλες και όχι για παιδιά. Και εγώ πει­ θαρχούσα σ' αυτήν, παρ’ όλο που ήμουν δύσκολη.

Βρύση «ΕΙΣ ΜΝΗΜΗΝ Π. ΣΑΠΟΥΝΑΑΕΑΗ» στο Σταυρί, κάτω από το γεφύρι. (Φωτογραφία Γιάννη Χατζηβασιλείου. Αύγουστος 1990)

Άλλο οικογενειακό συγκρότημα ήταν το ατζ’γκανάριο που είχαν οι Λάζαροι μαζί και πεταλωτήριο. Τ ’ αδέρφια, το Ν 'κουλέλ' ή Ρουφτό και ο Γιώ ρ'ς ή Κ 'μάο', μαζί με τα παιδιά τους, το Σ τρατ'γέλ', το Ρηνέλ', το Σ ουφέλ' και το Γιάνν' το ξάδερφο. Δεν καταλάβαιναν τίποτα. Ντάλα μεσημέρι, το καλοκαί­ ρι, σκαρφάλωναν πάνω στην κατραδιά και μια και είχαν βαριά ακοή γινόταν ο χαμός, για να συνεννοηθούν. Είχαν δικό τους τρόπο να τα λένε κι ήταν να σκας στα γέλια, όταν μάλωναν για τους κατράδες. Χαλασμός Κυρίου, ώσπου στο τέλος πετιόταν έξω ο πατέρας μου με ένα καλάμι και χτυπούσε, όπου έ­ βρισκε. Έλεγε η μάνα μου ότι επί Γερμανών, όταν οι άνθρωποι πήγαιναν νύχτα να κρυφτούν στ’ Άντριγια, φώναζε και γρίνιαζε το Ρηνέλ' η Ααζαρίνα, κα­ θώς στο σκοτάδι έπεφτε κάτω: Μάινα, πατέρα, να μη ξουνουκάν'ς τέτοια χουρατά! Ε παν τ ' νύχτα στα τσιράσια! Έτσι το είχε πάρει το γερμανικό αλαλούμ το Ρηνέλ'. (Η συνέχεια και το τέλος στο επόμενο)

ΜΥΡΣΙΝΗ ΒΑΜΒΑΚΑ-ΧΟΥΤΖΑΙΟΥ

ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΡΙΟ «Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ» ΑΓΙΑΣΟΥ Πλούσιος ο πνευματοκαλλιτεχνικός αμητός του 2004 Β

ΤΟΜΕΑΣ ΔΗΜ ΟΣΙΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΟΛΗΣ [εράστια σημασία έχει, ιδιαίτερα στην εποχή μας, αυτό που κάνεις να το βγάλεις παράλληλα προς τα έ­ ξω και να παντρέψεις την ουσία, που είναι η παρα­ γωγή πολιτιστικού προϊόντος, με τον τύπο, που είναι η μέσω του τύπου, ηλεκτρονικού και έντυπου, προβο­ λή. Την ευθύνη αυτού του ιδιαίτερα νευραλγικού το­ μέα έχει κύρια ο πρόεδρος. Πραγματοποιήσαμε δεκάδες επισκέψεις και παρα­ στάσεις σε φορείς και αρχές, όπου απαιτείται, καθώς και δημοσιεύσεις και παρουσιάσεις. Δώσαμε συνε­ ντεύξεις και μαζί με την πολύπλευρη και πολυδιάστα­ τη πολιτιστική μας δράση πείσαμε πολλούς να μιλούν, σε πανελλήνια κλίμακα αλλά και έξω από την Ελλάδα, για το Αναγνωστήριο του χθες και του σήμερα. Και σας πληροφορώ πως η δημοσιοποίηση απαιτεί και αυ­ τή χρήμα, το οποίο εμείς δεν έχουμε. Διαθέτουμε όμως την επιμονή και τους φίλους που συντρέχουν. Μετά από πολύμηνες προσπάθειες καταφέραμε να πείσουμε το νέο υπουργό Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής Αριστοτέλη Παυλίδη, να επισκεφτεί το Αναγνωστήριο και να εξακριβώσει πως αξίζουμε αυ­ τή τη χρηματοδότηση που παίρνουμε των 40.000 € α­ πό την προηγούμενη κυβέρνηση με την υπογραφή Προγραμματικής Σύμβασης πενταετούς διάρκειας. Στις 10 Οκτωβρίου είχαμε την επίσκεψη και στις 12

την υπογραφή απόφασης χρηματοδότησης με 30.000 €. Κάνουμε να παίρνουμε 10.000 € για ανειλημμένες υποχρεώσεις του έτους 2004. Τρέχουμε να εισπράξουμε τα οφειλόμενα. Είμαστε πεισμονές, αλλά και το δικαιούμαστε, και λέμε πως θα πετύχουμε, για να μην ξεκινήσουμε το 2005 με παθητικό. Με την ευκαιρία αυτή ευχαριστούμε και δημόσια τον υπουργό Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής Αριστοτέλη Παυλίδη για το μεγάλο ενδιαφέρον του για το Ίδρυμά μας και τον καλούμε να εξακολουθήσει να στέκεται κοντά μας. Στα πλαίσια των δημόσιων σχέσεων και προβολής εντάσσονται και οι επισκέψεις του γενικού γραμμα­ τέα του Υπουργείου Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτι­ κής Δημήτρη Κουρκουμέλη, καθώς και του γενικού γραμματέα Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου Σέργιου Τσίφτη. Τους ενθουσιάσαμε και τους αποσπάσαμε την υπόσχεση πως θα μας βοηθήσουν. Ο νομάρχης Λέσβου Παύλος Βογιατζής μας συμπαρίσταται σε κάθε περίσταση με έργα και με λόγια. Του οφείλουμε τις πολλές μας ευχαριστίες. Ευχαρι­ στίες οφείλουμε και στον πρόεδρο της Νομαρχιακής Επιτροπής Πολιτισμού Παναγιώτη Τσακίρη και στον υπεύθυνο του Γραφείου Τύπου του νομάρχη Βασίλη Γκαγκαδέλη, οι οποίοι πάντα μας συντρέχουν. Στις 16 Απριλίου ο Παναγιώτης Σκορδάς, εκλε­ κτός φιλόλογος, συνεργάτης και στέλεχος του Ανα­ γνωστηρίου, μίλησε με θέμα «Ο λαϊκός πολιτισμός και το Αναγνωστήριο Αγιάσου» στο Ηράκλειο Κρή­ της σε Συνέδριο για το Λαϊκό Πολιτισμό των χωρών

2η Συνάντηση Παραδοσιακών Μουσικοχορευτικών Σχημά­ των Αέσβου. Το μουσικό ερευ­ νητικό σχήμα που έκανε ανα­ δρομή στο μικρασιατικό και πολίτικο τραγούδι. (Πέμπτη, 12.8.2004, Πλατεία Λε­ ωφορείων)

της Μεσογείου που διοργάνωσε το Κέντρο Κρητικής Λογοτεχνίας. Η επιτυχία ήταν μεγάλη και η προβολή του Αναγνωστηρίου σημαντική. Στις 16 Μαΐου μας επισκέφτηκε η Αλέκα Παπαρήγα, γενική γραμματέας του Κομουνιστικού Κόμματος Ελλάδας, και ενθουσιάστηκε από την ύπαρξη και λει­ τουργία του πνευματικού μας φάρου. Τους μήνες Οκτώβριο και Νοέμβριο μας επισκέφτηκαν συλλογικοί φορείς, όπως πολυμελής ομάδα από προέδρους Επιμελητηρίων Αιγαίου, Θράκης, Κρήτης και Κύπρου. Επισκέψεις δεχτήκαμε και από τον πρόξενο της Πετρούπολης, από το Λύκειο Μακεδονίτισσα Κύ­ πρου και από το Πειραματικό Γυμνάσιο Μυτιλήνης, στα πλαίσια αδελφοποίησής των, δεκάδων φοιτητών του Πανεπιστημίου Αιγαίου και άλλων. Όλοι μένουν ενθουσιασμένοι και από το έργο που ετατελείται αλ­ λά και από την ξενάγηση και παροχή έντυπου και ψη­ φιακού υλικού για περισσότερη ενημέρωση. Στις 2 και 3 Οκτωβρίου, επ’ ευκαιρία του εορτα­ σμού της Εκατονταετηρίδας του Αναγνωστηρίου «αι Μούσαι» Καλύμνου (1904 - 2004), μετέβη στην Κάλυ­ μνο το στέλεχος του Αναγνωστηρίου Γιάννης Χατζη­ βασιλείου, ύστερα από πρόσκληση του Πνευματικού Σωματείου, και μίλησε στη διημερίδα για το δικό μας Αναγνωστήριο με θέμα «Αναγνωστήριο «η Ανάπτυ­ ξη» Αγιάσου. Η πολύπλευρη δράση του από το 1894 ως τις μέρες μας». Ενημερωτικά σας λέω ότι προς τα τέλη του 19ου αιώνα και τις αρχές του 20ού, στο χώ­ ρο μας και στα απέναντι μικρασιατικά παράλια, αν­ θούσαν τα Αναγνωστήρια, με πρώτο το Αναγνωστή­ ριο Σμύρνης, μετά το δικό μας, τρίτο της Σύμης με το όνομα «Αίγλη» και μετά της Καλύμνου. Η παρουσία­

ση ήταν σημαντική και η προβολή και η τιμή μεγάλη. Ευχαριστούμε το φίλο μας Γιάννη Χατζηβασιλείου και γΓ αυτή του την προσφορά. Πέρυσι τέτοια μέρα, αναλύοντας τον Τομέα Οργά­ νωσης και Σχεδιασμού, μιλήσαμε για το 2004 και το χαρακτηρίσαμε χρονιά της εκδοτικής έκρηξης για το Αναγνωστήριο και την Αγιάσο μας. Οι εκδόσεις δεν ο­ λοκληρώθηκαν. Φαίνεται πως το 2004 ήθελε λιγάκι να το μακρύνουμε! Επισημάναμε όμως πως οι εκδόσεις είναι δύσκολες δράσεις, γιατί απαιτούν χρόνο, μόχθο και χρήμα. Δεν πέσαμε έξω. Με την επιμονή μας και το μόχθο όλα ξεπεράστηκαν και σύντομα παραδίδονται στο τυπογραφείο κοντά οχτακόσιες χειρόγραφες σελί­ δες, περασμένες από τα χέρια του Γ ιάννη Χατζηβασι­ λείου. Θα εκδώσουμε σε δυο τόμους τις ηθογραφίες και τις επιθεωρήσεις του Αντώνη Μηνά, ανταποκρι­ νόμενο! στη μεγάλη ζήτηση των έργων του, αλλά και τιμώντας το συγγραφέα, ο οποίος το 2005 συμπληρώ­ νει πενήντα χρόνια αδιάλειπτης και ανιδιοτελούς προσφοράς στο Αναγνωστήριο, στην Αγιάσο, στη Λέ­ σβο, στην Ελλάδα. Αυτή η έκδοση, που το κόστος της φτάνει τα δεκαεφτά χιλιάδες ευρώ, έχει χορηγούς την Καπνοβιομηχανία ΣΕΚΑΠ και το Εθνικό Ίδρυμα Νε­ ότητας (Ε.Ι.Ν.), με εισηγητές τα δυο εκλεκτά στελέχη του Αναγνωστηρίου, το Δημήτρη Πράτσο και το Στρα­ τή Χατζηκωνσταντή. Πάντοτε και παντοιοτρόπως μας συντρέχουν. Τους ευχαριστούμε. Οι άλλες εκδόσεις ανήκουν στα Ολοκληρωμένα Προ­ γράμματα Ανάπτυξης Αγροτικού Χώρου (ΟΠΑΑΧ), προϋπολογισμού 82.000 ευρώ, που θα μας δώσει τη δυ­ νατότητα ίδρυσης Κέντρου Πληροφόρησης, έκδοσης πο­ λυσέλιδου λευκώματος, που θα συνοδευτεί από ΌϋΚΌΜ για την προβολή του φυσικού και πολιτιστικού

Από την επίσκεψη του υπουρ­ γού Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής Αριστοτέλη Παυλί­ δη στο Λαογραφικό Μουσείο του Αναγνωστηρίου, στις 10.10.2004).

πλούτου της Αγιάσου και τη συμβολή του Αναγνωστηρί­ ου σ’ αυτά. Μαζί θα εκδοθεί και μουσικό Όϋ με παρα­ δοσιακά τραγούδια από την Παραδοσιακή Κομπανία του Αναγνωστηρίου, αλλά και θα λειτουργήσει Ηλε­ κτρονικό Κέντρο Πληροφόρησης στη θέση του ταμείου του Θεάτρου, απέξω, για την προβολή της Αγιάσου. Το δεύτερο Πρόγραμμα «Θράκη - Αιγαίο - Κύ­ προς», προϋπολογισμού 48.300 ευρώ, έχει σχέση με παραδοσιακές τοπικές γιορτές και με το καρναβάλι και, σε συνεργασία με τη Φιλοπρόοδη Ένωση Ξάνθης και τον Πολιτιστικό Όμιλο Μάλλουρα Αθηένου Κύ­ πρου, θα μας δώσει ως προϊόν, πέραν των πολιτιστι­ κών ανταλλαγών που πραγματοποιούμε, και σχετικό βιβλίο, ΌΟ-ΚΟΜ και ϋ ν θ , που θα διασώζουν και θα κατοχυρώνουν την παράδοσή μας και την ενιαία πο­ λιτισμική μας ταυτότητα. ΓΓ αυτά τα δυο Προγράμ­ ματα δουλεύουν κοντά ένα χρόνο αγόγγυστα ο Πανα­ γιώτης Κουτσκουδής, ο οποίος έχει και την κύρια ευ­ θύνη, και ο Προκόπης Μαϊστρέλης μαζί με τον Πανα­ γιώτη Τσάγαλο, οι οποίοι έχουν την ευθύνη του μου­ σικού υλικού και της ψηφιακής εργασίας αντίστοιχα. Χρέος μας να τους ευχαριστήσουμε και να τους ευχη­ θούμε να φέρουν σε πέρας αυτό το επίπονο έργο. Χρέος μας να ευχαριστήσουμε και την εταιρεία ΩΜΕΓΑ που υπεύθυνα μας στηρίζει τεχνικά, καθώς και τον καλό μας φίλο και συνεργάτη Θεόδωρο Γράμ­ ματά, καθηγητή Θεατρολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, ο οποίος έχει την επιστημονική ευθύνη. Στις σκέψεις μας είναι και η περιοδική έκδοση ε­ νός ενημερωτικού περιοδικού - βιβλίου. Είναι κάτι που μας λείπει. Όμως, προς το παρόν, δεν μπορούμε να αντιμετωπίσουμε πρώτιστα το κόστος και την όλη οργάνωση της έκδοσης. Την ενημέρωση και επικοινω­ νία την πραγματοποιούμε εδώ και ένα χρόνο μέσω του περιοδικού «Αγιάσος» του Φιλοπρόοδου Συλλό­ γου Αγιασωτών της Αθήνας, σε ένα τετρασέλιδο του κάθε τεύχους, πληρώνοντας 900 ευρώ το χρόνο. Κλείνοντας τον τομέα αυτό, επισημαίνω πως δη­ μιουργούμε με τις δράσεις αυτές τις καλύτερες δυνα­ τές προϋποθέσεις προβολής του Αναγνωστηρίου και του χωριού μας σε πανελλήνιο επίπεδο. Και τούτο έ­ χει τεράστια σημασία, γιατί το Αναγνωστήριο, πα­ ράλληλα με την πολιτιστική του δράση, εκσυγχρονί­ ζεται, ακολουθώντας τους ρυθμούς της ηλεκτρονικής επανάστασης, κρατιέται ζωντανό και λαμπρύνεται. Τέλος, συμπληρώνοντας τις δραστηριότητές μας στον τομέα των Δημόσιων Σχέσεων και Προβολής, πή­ ραμε απόφαση το 2005 να θέσουμε σε λειτουργία το Ρα­ διοφωνικό Σταθμό του Αναγνωστηρίου με ολιγόωρο πρόγραμμα πολιτιστικού περιεχομένου. Την ίδρυση αυτού του Σταθμού την είχαμε σκεφτεί από το 1999, ό­ ταν, σε συνεργασία με το Δήμο και μέσω της ΝΕΛΕ,

πραγματοποιήσαμε Σεμινάριο Ραδιοφωνίας. Το πράγ­ μα ωρίμασε και διαθέτουμε τα περισσότερα ηλεκτρονι­ κά μηχανήματα. Τα παιδιά που συμμετείχαν τότε, σή­ μερα νεολαίοι πια, το απαιτούν και ήδη ζητήσαμε από τη Γραμματεία Επιμόρφωσης Ενηλίκων του Υπουργεί­ ου Παιδείας τη διοργάνωση ενός νέου Σεμιναρίου Ρα­ διοφωνίας μέσα στην άνοιξη, οπότε θα λειτουργήσουμε και το Ραδιοφωνικό Σταθμό. Έχουμε από το 1999 την υπόσχεση του Γιώργου Παπαστεφάνου και της Μαργα­ ρίτας Μυτιληναίου πως την πρώτη εκπομπή θα την πα­ ρουσιάσουν οι ίδιοι. Με τη λειτουργία αυτού του Σταθ­ μού θα έχουμε την καλύτερη και ευρύτερη προβολή του έργου μας, τη δημοσιοποίηση του πλουσιότατου αρχει­ ακού μας μουσικολαογραφικού υλικού και την καλύτε­ ρη επικοινωνία και προσέλκυση των νέων μας, μέσω του μαγικού κόσμου του ραδιόφωνου.

ΤΟΜΕΑΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΣΧΕΔΙΑΣΜ ΟΥ Ε ξίσ ο υ νευραλγικός και ο Τομέας Οργάνωσης και Σχεδιασμού, χωρίς τον οποίο δεν υπάρχει μέλλον και πρόοδος. Το 2004 κάναμε αυτά που ακούσατε. Συνεχίζουμε να διαθέτουμε ανιδιοτελώς και αγόγγυ­ στα αλογάριαστες ώρες από τον ελεύθερό μας χρόνο όλοι οι συνεργάτες και φίλοι. Για να πετύχουμε πε­ ρισσότερα, οι καιροί απαιτούν την ενεργό δραστηριο­ ποίηση και άλλων, όλων σας. Και σε άλλες περιπτώ­ σεις έχουμε πει πως το Αναγνωστήριο ζει τόσα χρό­ νια, γιατί αγκαλιάζει όλους τους Αγιασώτες και σφι­ χταγκαλιάζεται από όλους τους Αγιασώτες. Ελπίζουμε πως το 2005 που ανέτειλε θα μας δώσει τη δυνατότητα να κάνουμε περισσότερα και καλύτε­ ρα. Πρωταρχική μας μέριμνα, μέσα από τις δράσεις, να στηρίξουμε τη νεολαία μας, να στηρίξουμε και να προβάλουμε την παράδοση, να δώσουμε μια πνευμα­ τική νότα στους μεγαλύτερους, να σας κάνουμε με την ενεργό συμμετοχή σας να τραγουδήσετε, να παίξετε μουσική, να χορέψετε, να υποδυθείτε ρόλους στο θέα­ τρο, να απολαύσετε τον όμορφο κόσμο του βιβλίου, σε τελική ανάλυση να ζήσετε πιο ανθρώπινα. Προγραμματίζουμε τα ακόλουθα: • Το Σάββατο 8 Ιανουάριου παρουσιάζουμε δυο θε­ ατρικές παραστάσεις με το Παιδικό Τμήμα και τη Νε­ ανική Θεατρική Σκηνή, που επιμελείται η Φωτούλα Τουρτουροπούλου και εν μέρει στηρίζεται από τη ΝΕΛΕ Λέσβου. Το πρώτο έργο είναι «Ο Ξυλοκόπος» του Βασίλη Αναγνώστου και το δεύτερο «Η εκδίκηση των καλικάντζαρων» της Φωτούλας Τουρτουροπού­ λου. Ευχαριστούμε θερμά το Βασίλη Αναγνώστου, συγγραφέα, μουσικό και υπεύθυνο της ΝΕΑΕ, που μας εμπιστεύτηκε το έργο του. Ευχαριστούμε επίσης

τη Φωτούλα Τουρτουροπούλου, που πάντοτε προσφέ­ ρει φιλότιμα τη θεατρική παιδεία στη νεολαία μας.

• Μέσα στον Ιανουάριο προγραμματίζουμε επίσης την έναρξη λειτουργίας της Χορωδίας Ενηλίκων του Αναγνωστηρίου, με τη στήριξη και της Βυζαντινής Μουσικής. Αυτή τη σκέψη την είχαμε από πέρυσι, την υλοποιούμε όμως εφέτος, γιατί θέλαμε πρώτα να επι­ κοινωνήσουμε με όλους όσοι ενδιαφέρονται γ ι’ αυτή τη χορωδία. Στείλαμε προσκλήσεις, κάναμε συγκέ­ ντρωση και ενημέρωση και μας κατέπληξε η προθυμία της πλειονότητας να δηλώσουν συμμετοχή. Μιλούμε για πάνω από πενήντα άτομα. Έτσι λοιπόν το Σάβ­ βατο 15 Ιανουάριου αρχίζουμε την οργάνωση και δι­ δασκαλία, με δάσκαλο τον καλό μας φίλο και συνερ­ γάτη πρωτοψάλτη του Ιερού Προσκυνήματος της Πα­ ναγίας Παναγιώτη Τσακίρη. Όσοι επιθυμείτε μπορεί­ τε να δηλώσετε και τώρα τη συμμετοχή σας.

• Προς το τέλος του Ιανουάριου έχουμε μια εκδή­ λωση ψυχαγωγική με πλούσιο πρόγραμμα ελληνικού τραγουδιού από το Πειραματικό Μουσικό Εργαστήρι που επιμελείται ο μουσικοδιδάσκαλος της κιθάρας Μάκης Ψαραδέλης.

• Το Φεβρουάριο θα τον εγκαινιάσουμε με μια ιατροκοινωνικού περιεχομένου εκδήλωση, σχετική με τις σχέσεις γονιών και παιδιών, με εισηγητή το συ­ μπατριώτη μας φίλο ψυχίατρο και διευθυντή της Ψ υ­ χιατρικής Κλινικής του Βοστάνειου Νοσοκομείου Γιώργο Κωμαΐτη και άλλους συνεργάτες του.

• Στα μέσα του Φεβρουαρίου οργανώνουμε την Παραδοσιακή Κομπανία Νέων. Πρόκειται για έ­ μπνευση του μουσικοδιδάσκαλού μας Παναγιώτη Σουσαμλή, η οποία υλοποιείται με τη βοήθεια και των άλλων δασκάλων, του Κώστα Ζαφειρίου, του Μάκη Ψαραδέλη και του Νίκου Χριστιανού.

• Με την είσοδο του Μαρτίου προγραμματίζουμε μια εκδήλωση και πάλι ιατροκοινωνικού περιεχομέ­ νου, με εισηγητή το γνωστό σε όλους μας χειρούργο μεταμόσχευσης νεφρών Γιώργο Ζαβό.

• Στις 12 Μαρτίου, ημέρα Σάββατο, διοργανώνουμε αποκριάτικη ψυχαγωγική εκδήλωση, με την παρουσίαση στη σκηνή δυο μονόπρακτων του Αντώνη Μηνά «Γι κατ’μάδις» και «Γιουρτή τ ’ αχνού», με αποκριάτικα τρα­ γούδια από διάφορα μέρη της Ελλάδας από την Παρα­ δοσιακή Κομπανία του Αναγνωστηρίου. Την επιμέλεια του πρώτου μέρους έχουν ο Παναγιώτης Κουτσκουδής, ο Προκόπης Μαϊστρέλης και ο Λευτέρης Καμπιρέλης, ε­ νώ του δεύτερου μέρους ο Στρατής Καζαντζής.

• Στις 25 Μαρτίου το Αναγνωστήριο, συμμετέχο­ ντας στον εορτασμό της Εθνικής Επετείου, θα πα­ ρουσιάσει εθνικούς χορούς με τα χορευτικά τμήματα των παιδιών και των νέων.

• Στις αρχές Απριλίου, με ενέργειες του Στρατή

Κουτσκουδή, θα μεταβούμε στη Ρουμανία, ύστερα α­ πό πρόσκληση της Ελληνικής Πρεσβείας Βουκουρεστίου, για να λάβουμε μέρος με το μουσικό και χο­ ρευτικό τμήμα στο Φεστιβάλ Βαλκανικών Μουσικοχορευτικών Σχημάτων.

• Μέσα στον Απρίλιο τοποθετούμε και δυο εκδη­ λώσεις με τη στήριξη της ΝΕΛΕ. Η πρώτη είναι Σεμι­ νάριο Θεατρικής Παιδείας, με επιμορφούμενους α π ’ όλη τη Λέσβο, και η δεύτερη Σεμινάριο Ραδιοφωνίας, οπότε θα εντάξουμε και τη λειτουργία του Ραδιοφω­ νικού Σταθμού του Αναγνωστηρίου.

• Στις αρχές Μαΐου, τη Λαμπροβδομάδα, προ­ γραμματίζουμε μουσική εκδήλωση που θα παρουσιά­ σει το Πειραματικό Μουσικό Εργαστήρι.

• Το τρίτο δεκαήμερο του Ιουνίου θα λειτουργή­ σουμε το Μουσικό Καλοκαιρινό Εργαστήρι με την Άννα Καραγιάννη. Κατά τη διάρκεια του Ιουλίου προγραμματίζουμε πολλές εκδηλώσεις: • Εκδήλωση του Μουσικού Καλοκαιρινού Εργα­ στηρίου, • Παρουσίαση των βιβλίων του Γιάννη Χατζηβα­ σιλείου με τις ηθογραφίες και επιθεωρήσεις του Αντώνη Μηνά, καθώς και τιμητική βραδιά αφιερωμέ­ νη στον Αντώνη Μηνά.

• Κατά το τρίτο δεκαήμερο θα δώσουμε την πρεμιέ­ ρα της «Μήδειας» του Μποστ, του έργου που δουλεύ­ ουμε κοντά ένα χρόνο στην Πειραματική Σκηνή και με υπεύθυνη τη Μαρία Αϊβαλιώτου. Στόχος μας είναι αυ­ τό το έργο να το παρουσιάσουμε στη 18η Συνάντηση Ερασιτεχνικών Θιάσων Αιγαίου τον Οκτώβριο, αλλά και σε άλλες ευκαιρίες στη Λέσβο και εκτός Λέσβου.

• Ο Αύγουστος είναι ο μήνας με τις περισσότερες και τις πιο δύσκολες εκδηλώσεις. Από 3-13 Αυγού­ στου θα οργανώσουμε την 3η Συνάντηση Παραδοσια­ κών Μουσικοχορευτικών Σχημάτων Λέσβου, υπό την αιγίδα του Υπουργείου Αιγαίου και Νησιωτικής Πο­ λιτικής και με τη συνδιοργάνωση και χρηματοδότηση της Νομαρχίας Λέσβου και του Δήμου Αγιάσου. Κά­ νουμε σκέψεις να διευρύνουμε τη συμμετοχή και από άλλα μέρη της Ελλάδας. Αυτό θα εξαρτηθεί από τις ε­ πιχορηγήσεις και από τη βοήθεια στη συνδιοργάνωση. Στα πλαίσια αυτής της 3ης Συνάντησης θα εντάξουμε και μια τιμητική βραδιά στην αίθουσα του Θεάτρου μας, αφιερωμένη στους Σουσαμλήδες. Είναι ένα οφει­ λόμενο χρέος για την πολύπλευρη προσφορά αυτής της οικογένειας στο χώρο του θεάτρου, της μουσικής και της λογοτεχνίας.

• Στις 16 ή 17 θα οργανώσουμε, όπως οφείλουμε, μια άλλη τιμητική βραδιά, αφιερωμένη στο μεγάλο δάσκαλο, παιδαγωγό και συγγραφέα, Θεόφραστο Γέρου, με ομιλη­ τές πανεπιστημιακούς δασκάλους και παιδαγωγούς.

• Τέλος, για τις 26, 27,28 Αυγούστου, ευελπιστούμε πως το Υπουργείο Πολιτισμού θα εγκρίνει τη χρη­ ματοδότηση για τη διοργάνωση ενός Πανελλήνιου Συνεδρίου με θέμα τις εναλλακτικές μορφές θεάτρου, με τη συμμετοχή δεκάδων ειδικών και πανεπιστημια­ κών δασκάλων. Την περασμένη εβδομάδα που επισκέφτηκα το Υπουργείο Πολιτισμού βρήκα κάποιους δρόμους και πιστεύω πως μέσα στο Μάρτιο μπορεί να υπογραφεί η απόφαση από τον Υπουργό Πολιτι­ σμού. Θα είναι για την Αγιάσο μια μεγάλη προβολή και για το Αναγνωστήριο αναγνώριση της προσφο­ ράς του στο Λαϊκό Θέατρο.

• Κατά τους επόμενους μήνες προγραμματίζουμε επαναλήψεις εκδηλώσεων που πραγματοποιήσαμε και επισκέψεις στη Λέσβο και εκτός Αέσβου, όπου δε­ χτούμε πρόσκληση να παρουσιάσουμε τις πολιτιστι­ κές μας δράσεις. Προγραμματίζουμε και άλλες εκδη­ λώσεις από το Μουσικό, Χορευτικό και Θεατρικό Τμήμα, από τη Χορωδία και από την Παραδοσιακή Κομπανία, που ακόμη δεν προσδιορίσαμε επακριβώς το χρόνο παρουσίασής τους. Κλείνοντας την αναφορά μου στον Προγραμματι­ σμό του 2005, θέλω να σταθώ σε μια προσπάθεια που κάνουμε από τον Οκτώβριο με το Φιλοπρόοδο Σύλ­ λογο Αγιασωτών της Αθήνας, να μεταβούμε στην Αθήνα όλα τα τμήματα του Αναγνωστηρίου (Θεατρι­ κό - Μουσικό - Χορευτικό) και να παρουσιάσουμε τον «Αγιασώτικο Γάμο» και τη λεσβιακή επιθεώρηση του Αντώνη Μηνά που παίξαμε το 2004, προσαρμο­ σμένη στα σύγχρονα γεγονότα. Τούτο δεν υλοποιήθη­ κε μέσα στο 2004, παρ’ όλη την επιμονή μας. Λέμε πως θα το πετύχουμε μέσα στον Απρίλιο εφέτος. Χρειάζεται μεγαλύτερη κινητοποίηση. Αξίζει τον κό­ πο. Γιατί και οι παραστάσεις είναι αξιόλογες και οι

Αγιασώτες της Αθήνας διψούν για τέτοιες εκδηλώ­ σεις. Πολλοί φίλοι, επώνυμοι και ανώνυμοι, μας πε­ ριμένουν στην Αθήνα, αλλά και η συνεργασία μας με φορείς της Αθήνας επιβάλλεται να γίνει, πρώτιστα με το Φιλοπρόοδο Σύλλογο Αγιασωτών. Αγαπητές φίλες, αγαπητοί φίλοι, μπορεί να σας κούρασα με την Έκθεση των Πεπραγ­ μένων του 2004 και τον Προγραμματισμό του 2005, θεωρώ όμως πως αξίζει για το καλό του Αναγνω­ στηρίου αυτή η πλατιά ενημέρωση. Μπορείτε κι ε­ σείς να βοηθήσετε με τις δικές σας προτάσεις και με τη δική σας ενεργότερη συμμετοχή, ώστε να ανεβά­ σουμε ψηλότερα το Αναγνωστήριό μας. Εκφράζουμε τις καλύτερες ευχές μας για ταχεία ανάρρωση του δεσπότη μας, ο οποίος πάντοτε ευλογεί και στηρίζει το έργο μας. Κύριε βουλευτά, ευχαριστούμε που μας τιμήσατε με την παρουσία σας και σας θέλουμε πάντα κοντά μας. Κύριε δήμαρχε και κύριοι δημοτικοί σύμβουλοι, σας ευχαριστούμε και εσάς, επιζητούμε τη συνεργα­ σία και επιθυμούμε ουσιαστικότερη συμπαράσταση. Φίλοι και μέλη του Αναγνωστηρίου, σας ευχαρι­ στούμε που μας αγκαλιάζετε με την αγάπη σας και σας θέλουμε ακόμη πιο κοντά μας, στελεχώνοντας τους διάφορους τομείς και συμμετέχοντας στις επιτροπές. Ο ταμίας του Αναγνωστηρίου Στρατής Καζαντζής θα μας εκθέσει την ταμιακή μας κατάσταση. Στη συνέ­ χεια θα παραμείνουμε, για να πάρουμε τη μοίρα μας από τη βασιλόπιτα και για να απολαύσουμε μια όμορ­ φη γιορταστική μουσική εκδήλωση, με σαντούρια και βιολιά, δείγμα δουλειάς των μουσικών μας τμημάτων. Καλή Χρονιά ΚΛΕΑΝΘΗΣ ΚΟΡΟΜΗΛΑΣ Από τη συνάντηση των στελεχών των τριών συμπραττόντων φορέων, στο πλαίσιο του Προγράμματος «Θράκη - Αιγαίο - Κύπρος», του Αναγνωστηρίου «η Ανάπτυξη» Αγιάσου, της Φιλοπρόοδης Ένωσης Ξάνθης και του Πολιτιστικού Ομί­ λου Μάλλουρα Αθηένου Κύπρου, στο γραφείο του καθηγητή Θεατρο­ λογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Θεόδωρου Γραμματά, στις 4.12.2004, στην Αθήνα. Διακρίνο­ νται, από αριστερά, ο Παναγιώτης Μιχαήλ Κουτσκουδής, η Χρυσάνα Αάμπρου, ο Βαγγέλης Αωρόπουλος, η Παντελίτσα Τράχηλου, ο Αλκιβιά­ δης Τράχηλος, ο Κλεάνθης Κορομη­ λάς, ο Θεόδωρος Γραμματάς και ο Παναγιώτης Ιωάννη Τσάγαλος.

ΝΟΣΤΑΑΓΙΚΕΣ ΘΥΜΗΣΕΣ ΚΑΙ ΣΤΟΧΑΣΜΟΙ Το φτωχικό ερημοκλήσι του Ταξιάρχη στ’ Αντρια Π α λ ιό , φτωχικό ξωκλήσι, ξεχασμένο από ανθρώπους, κρυμμένο και σκεπασμένο από μεγάλες βαλανιδιές και πλατάνια. Η «βασιλική δρυς» με το βαθυπράσινο φύλλωμα φαίνεται από μακριά ένας μαύρος όγκος. Το φθινόπωρο στρώμα τα φύλλα κάτω των πλατανιών, περπατάς και βουλιάζεις. Δέντρα μεγάλα επισκιάζουν και καταπλακώνουν τα κοντινά λιόδεντρα, τα κάνουν καχεκτικά, ατρο­ φικά που δεν καρποφορούν. Όμως δεν τα κόβουν, δε λιγοστεύουν τα χαμηλά κλαδιά, δε βάζουν χέρι πάνω τους. Είναι, καθώς λένε, «το δέντρο τ ’ αγιού». Το ξωκλήσι μικρό, το τέμπλο τρεις εικόνες, του Χριστού, της Π αναγίας και των Ταξιαρχών. Το μανάλι παλιό με μια νεροκαντήλα, αποκέρια σβησμένα, χωμένα στην άμμο και κάπου ένα πολυκαιρι­ σμένο πήλινο θυμιατήρι. Δεν έχει πολυτέλεια. Ό λα φτωχικά, όμως η ατμόσφαιρά του ιεροπρεπής, εμπνέει τη μυστηριώδη σιωπή της εκκλησίας. Πλησιάζεις, βλέπεις το ιερό με ευλαβική περιέργεια, η αγία τράπεζα πέτρινη, γυμνή. Εγκαταλειμμένο από ανθρώπους, όπως και τα χωράφια του κοντινού ποταμού, δεν έχει λειτουρ­ γική ζωή. Αραιά και σπάνια να γίνει μια ιδιωτική λειτουργία. Δεν ακούγονται ψαλμωδίες παρά τα γλυκόλαλα κελαϊδίσματα των πουλιών στις π υ ­ κνές φυλλωσιές των δέντρων του, αγνές, χαρούμε­ νες φωνές δοξολογίας. Οι περαστικοί κάνουν το σταυρό τους. Λίγοι, με ευλαβή συνήθεια, θα μπουν ν ’ ανάψουν κερί, οι ευ­ λαβέστεροι θα υποστούν τον κόπο ν ’ ασχοληθούν με τα καντήλια. Δεν είναι πολλά, τρία και ένα νεροκάντηλο, που απαιτείται ιδιαίτερη φροντίδα, να τα ξεφιτιλίσει κανείς, να τα απογεμίσει λάδι, να σκου­ πίσει τα χέρια. Τελικά θα αποζημιωθεί, θα φύγει, α­ φήνοντας πίσω του το γλυκό φως των καντηλιών να θωπεύει ταπεινά τις όψεις των αγίων εικόνων. Θεωρούσα τιμή και ευλογία που αυτό το ξω ­ κλήσι ήταν μέσα σ’ ένα πατρικό λιόκτημα. Μικρό, παλιό, λησμονημένο ησυχάζει στ’ Άντρια. Για τον Ασώματο ένα κομμάτι της ιστορίας του, των μα­ κρινών χρόνων. Ή ταν η εκκλησιά του χωριού της δεύτερης θέσης, όπου κατέφυγαν οι κάτοικοι μετά το μακελειό στα «Χωραφέλια». Εδώ πάλαι ποτέ ο παπάς, ένας από τους τρεις τέσσαρις που γνώριζαν ανάγνωση, ιερουργούσε για

τους λίγους κακότυχους προγόνους μας. Γινόντου­ σαν βαφτίσεις, γάμοι, κηδείες. Τα κόκαλά τους σπαρ­ μένα εδώ γύρω. Πόσες φορές ο πατέρας, σκάβοντας ή ανοίγοντας θεμέλια για πεζούλες, έβρισκε ανθρώ­ πινα οστά. Σταματούσε προσεκτικά, να μην ταράξει την ησυχία των νεκρών, και απαλά τα ξανασκέπαζε. Νιώθω ιδιαίτερη ευλάβεια γΓ αυτό το ξωκλήσι. Ό ταν βρίσκομαι στο χωριό, απαραίτητα θα το επισκεφτώ. Η μοναξιά και η σιωπή του τόπου οδη­ γούν σε ταπεινή προσευχή. Λογισμοί ανατρέχουν σε χρόνους μακρινούς, στην τελευταία λειτουργία που έγινε, πριν φύγουν για την καινούργια θέση, την τωρινή, που θα τους έκρυβε από τους πειρατές ο Λιάκας, τ ’ Αγκουρές και ο Νίκωνας. Άντρια, τόπος ιστορικός. Πάνω σε χαλάσματα ένα φτωχικό ξωκλήσι, «γι Αστράτγους», ο προστά­ της άγιος του χωριού, του Ασωμάτου Λέσβου. ΣΤΡΑΤΗΣ ΚΑΡΑΒΑΝΗΣ

Οργιώδης η βλάστηση στα φημισμένα Αντρια... (Φωτογραφία Παναγιώτη Κουτσκουδή. 2001)

ΑΕΣΒΙΑΚΑ ΑΡΧΕΙΟΑΙΦΙΚΑ ΣΥΜΜΕΙΚΤΑ Ο ζωγράφος Ν. Χατζηνικολάου και «Τα τροβαδούρειά» του Ο Νικόλαος Μιχαήλ Χατζηνικολάου, σύμφωνα με όσα μου έγραψε ο δημοτικός υπάλληλος και συνεργά­ της του περιοδικού μας Παναγιώτης Κουτσκουδής, στην από 24.2.2005 επιστολή του, είναι γραμμένος στο Μητρώο Αρρένων Αγιάσου με έτος γέννησης το 1873 και αύξοντα αριθμό εγγραφής 54. Από τα παλαιά και μη ισχύοντα πλέον Δημοτολόγια προκύπτει ότι είχε α­ δερφό τον Ιπποκράτη Χατζηνικολάου, σύζυγο της Στρατηγούς Ευστρατίου Εμβάλωμα. Για τον τόπο και για το χρόνο του θανάτου του δε βρήκαμε επίσημα στοιχεία. Πιθανότατα απεβίωσε εκτός Αγιάσου κατά τη διάρκεια της Κατοχής. Ηταν ανύπαντρος, τύπος α­ νέμελου ανθρώπου, ένας μποέμ... Ο Νικόλαος Χατζηνικολάου είναι αγνοημένος ζω­ γράφος και επιβάλλεται να τον βγάλουμε από την α­ φάνεια. Προσπάθεια γΓ αυτόν έκανε παλαιότερα ο α­ είμνηστος Μίλτης Παρασκευαΐδης, στον οποίο είχα δώσει κάποια στοιχεία. Καταπώς μου έλεγε, ήταν γνω­ στός του πατέρα του Χρίστου Παρασκευαΐδη, ο οποί­ ος είχε ιδιαίτερους φιλικούς δεσμούς με Αγιασώτες διανοούμενους και καλλιτέχνες... Τα έργα που φιλοτέχνησε ο Νικόλαος Χατζηνικολάου είναι πολλά. Ιδιαίτερα ασχολήθηκε με προσωπογραφίες. Μνημονεύεται στα με αριθμούς 15/1.1.1896 και 40/27.2.1900 Πρακτικά του Αναγνωστηρίου «η Ανάπτυ­ ξη» Αγιάσου. Στο πρώτο γίνεται λόγος για τη δεύτερη εκκύβευση λαχείου, κατά την οποία πολλοί από αυτούς που κέρδισαν έδωσαν τα κέρδη τους στο Σωματείο, για να το ενισχύσουν οικονομικά. Στο δεύτερο αναφέρεται ελαιο­ γραφία εικονίζουσα τον Κοραή, έργο του ζωγράφου. Κα­ ταγράφω ενδεικτικά μερικά έργα: «Του Κίτσου η μάνα κάθεται» (το είχαν στο καφενείο τους, στην Καρυά, οι Τζαναβάρηδες), Γρηγόριος ο Ε ' (Ιερός Ναός Παναγίας Αγιάσου), Μιχαήλ Σουσαμλής (1895), εμπειροτέχνης αρ­ χιτέκτονας, Μελισσηνή Σκορδά (20.7.1900), σύζυγος Χα­ τζή Ιωάννη Σκορδά, κτήτορα του Ιερού Ναού της Αγίας Τριάδας, Δημήτριος Χατζησπύρου (Αθήνα 1922), Αλκι­ βιάδης Χατζηπροκοπίου (κάτοχος ο εγγονός πρωτοπρε­ σβύτερος Νεκτάριος Χατζηπροκοπίου), Ηρακλής Δαρέ­ λης (πληροφορία Ευαγγελίας Σταύρου Παπουτσέλη), Χρίστος Παρασκευαΐδης (πληροφορία Μίλτη Παρασκευ­ αΐδη), Κλέαρχος Αντωνίου Μαριγλής (δωρεά στο γράφοντα από την Ευδοκία Αλκιβιάδη Μαριγλή), Στρατής Κα­ βαδέλης. Σύμφωνα με πληροφορία που μου έδωσε ο αεί­ μνηστος Στρατής Αναστασέλης στις 29.2.1992, το τελευ­ ταίο πορτρέτο ο ζωγράφος το έφερε και το εξέθεσε στο Αναγνωστήριο. Κάποιοι όμως αναγνωστηριακοί συνεννοήθηκαν να τον πειράξουν. Όποιος έμπαινε λοιπόν στην

αίθουσα τον ρωτούσαν με ποιον μοιάζει το εικονιζόμενο πρόσωπο, αλλά κανένας δεν έλεγε ότι μοιάζει του Καβα­ δέλη. Ο ζωγράφος εξοργίστηκε, πήρε ένα μαχαίρι και κα­ τέστρεψε τον πίνακα. Συμπληρωματικά πρέπει να σημει­ ώσουμε πως ο Νικόλαος Χατζηνικολάου ασχολήθηκε και με τη ζωγραφική εικονισμάτων σε μουσαμά και σε ξύλο. Ως στιχουργός ο Χατζηνικολάου μας έδωσε ένα βι­ βλιαράκι με τίτλο «Τα τροβαδούρεια» (14,5 χ 10 εκ., σ. 16, χρώμα εξωφύλλων πράσινο), το οποίο τυπώθηκε το 1937 στο χειροκίνητο τυπογραφείο «η Αγιάσος». Με αριθμό 1221 το καταχώρισε το 1939 στην «Αιολική Βιβλιογρα­ φία» του ο Γιώργος Βαλέτας. Οι στίχοι του μαρτυρούν κάποια αισθαντικότητα. Ενδιαφέρον το ποίημα «Σε μια λίμνη που χάθηκε». Αναφέρεται στην αποξήρανση της Μεγάλης Λίμνης, η οποία έγινε με πρωτοβουλία και ε­ νέργειες του συνεταιριστή Ευστρατίου Καπάτου (1894 1950), τον οποίο κακίζει ο ζωγράφος. Θέλοντας να διασώσουμε το δυσεύρετο αυτό βι­ βλιαράκι, του οποίου τυχαίνει να κατέχουμε δυο αντί­ τυπα, προβαίνουμε στη φωτομηχανική ανατύπωσή του, με γραμμογράφηση, χωρίς να αλλοιώσουμε τα χαρα­ κτηριστικά της τυπογραφικής ελαττωματικότητάς του. ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

ΜΝΗΜΕΣ ΑΠΟ ΤΗ ΜΕΤΑΠΟΛΕΜΙΚΗ ΜΥΤΙΛΗΝΗ Λιτάνευση της εικόνας του Αγίου Θεοδώρου του Βυζαντίου Ε ίναι Κυριακή του Παραλύτου μετά το Πά­ σχα του έτους 1947. Όντας τελειόφοιτος τότε του Γυμνασίου, συμμετείχα για τελευταία φορά στη λιτάνευση της εικόνας του Πολιούχου της Μυτιλήνης Αγιου Θεοδώρου του Βυζαντίου. Η πομπή ξεκινούσε από τη Μητρόπολη και ακο­ λουθούσε τη διαδρομή Αγορά - Δημαρχείο - Προ­ κυμαία - Λαδάδικα και κατέληγε στη Μητρόπο­ λη, όπου και το τέρμα της λιτάνευσης. Ο φωτογράφος μας φωτογράφισε στη στρο­ φή της Αγοράς προς την Προκυμαία. Στο Γυ­ μνάσιο μάλιστα, στο φωτογραφείο του Χου­ τζαίου, φαίνεται και το λεωφορείο που έκανε το δρομολόγιο προς το Βοστάνειο Ιερό Νοσοκο­ μείο (Β.Ι.Ν.). Στη φωτογραφία φαινόμαστε, ανά­ μεσα στους πρώτους, εγώ, ο Στρατής Κατσάνης, ο Αγιασώτης Παναγιώτης Αλκιβιάδη Στεφανής και άλλοι... Ο Άγιος Θεόδωρος, όντας νέος, παρασύρθη­ κε, αλλαξοπίστησε και έγινε μωαμεθανός. Μεγα­ λώνοντας όμως συνειδητοποίησε ότι αμάρτησε, αφού εγκατέλειψε την ορθοδοξία, τη θρησκεία των γονέων του, και θεώρησε ότι πρέπει ν ’ ανα­ θεωρήσει. Σ ’ αυτό τον βοήθησαν και οι Κολλυ-

βάδες, που ήταν κληρικοί και προετοίμαζαν μάρτυρες της εκκλησίας. Τότε τον συνέλαβαν οι Τούρκοι, δήλωσε ότι είναι χριστιανός και τον κρέμασαν γ ι’ αυτή του την ομολογία στις 17.2.1795, όταν μητροπολίτης Μυτιλήνης ήταν ο Ιερεμίας. Αφού πρώτα τον βα­ σάνισαν, τον κρέμασαν στη Χρυσομαλλούσα, που τότε ήταν ερημική περιοχή. Λέγεται ότι τον πέταξαν στη θάλασσα και ότι το σκήνωμά του, που τα κύματα το είχαν εκβράσει στη στεριά, το έθαψαν οι προύχοντες της πόλης. Όταν θέλησαν να τον ξεθάψουν, διαπίστωσαν ότι το σώμα του ήταν αναλλοίωτο και ότι ευωδίαζε. Το πήραν κρυφά και, όπως λέγεται, το μετέφεραν από σπί­ τι σε σπίτι. Τελικά το έθαψαν κάτω από το δάπε­ δο της Μητρόπολης. Όταν αργότερα, το 1832, έ­ πεσε η πανούκλα στη Μυτιλήνη, παρουσιάστηκε στον ύπνο του Καλλίνικου, του πρωτοσύγκελου, και του ζήτησε να πει στο δεσπότη να τον βγά­ λουν από εκεί. Ο πρωτοσύγκελος δεν το είπε και ξαναπαρουσιάστηκε, λέγοντας να τον βγάλουν, για να σταματήσει η αρρώστια και το θανατικό. Το 1930 ανακηρύχτηκε άγιος. ΗΛΙΑΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ

Στιγμιότυπο από τη λιτάνευση της εικόνας του Αγίου Θεοδώρου του Βυζα­ ντίου (Μυτιλήνη, 1947).

Λ Ε Σ Β ΙΑ Κ Ο Ι Α Π Ο Η Χ Ο Ι ΤΟ Υ

ΓΙΩΡΓΟΥ ΚΑΡΑΜΑΝΛΗ

Τ ο Γιώργο Καραμανλή λόγω διαφοράς ηλικίας δεν είχα τη χαρά να τον γνωρίσω προσωπικά νωρίς. Θυμάμαι όμως τον πατέρα του και τον αδερφό του τον Ανανία. Τον πρώτο τον έβλεπα συχνά πυκνά στο εργαστήρι του, στη γειτονιά «Μπούμπα» ή «Τζιτζί­ να», δίπλα στο τσαγκαράδικο του Παναγιώτη Καμι­ νέλη, καθώς ανηφόριζα κατάφορτος με τις πολλές σκοτούρες του δημοτικού και του ενιαίου γυμνασίου. Το δεύτερο τον ήξερα, γιατί ως πρωτοπόρος των ε­ ντυπωσιακών καρναβαλικών αρμάτων ήταν δη­ μοφιλής... Πολύ αργότερα, όταν άρχισα να δι ευθύνω το περιοδικό «Αγιάσος», μου στάλθηκε το με αριθμό 12 Πι στοποιητικό Γέννησης και Βά­ φτισης του Γιώργου Καραμαν­ λή, εκδομένο στις 25 του Ιούλη του 1921 στο Αδραμύττι, το ο­ ποίο υπαγόταν στη Μητρόπο­ λη Εφέσου. Το βαφτιστικό αυ­ τό με συγκίνησε, γιατί ήταν θυ­ μητάρι από την αλησμόνητη Μικρασία. Μετά από αρκετά χρόνια και συγκεκριμένα στις 19 του Γενάρη του 2002, σε κάποια σαββατιανή μάζωξη στο Εντευκτή ριο των Καλλονιατών στην Αθήνα, ο φίλος εκπαιδευτικός και συνεργάτης Θα­ νάσης Πολυχρονιάδης μου σύστησε ένα συχω­ ριανό μου, επιστήθιο οικογενειακό φίλο του. Και αυ­ τός ο «άγνωστός» μου ήταν ο Γιώργος Καραμανλής... Ο Γιώργος Καραμανλής ήταν το πρωτότοκο παιδί της όμορφης προσφυγικής φαμίλιας του επιδέξιου τε­ χνίτη ξυλουργού και κατασκευαστή αμαξωμάτων αυ­ τοκίνητων Θεόδωρου Ανανία Καραμανλή, καταγόμε­ νου από το Φρένελι της Μικρασίας, από την ονομαστή Αυρηλιανή, και της Αδραμυττιανής ράφτρας Μα­ ρίας Σάββα Κόνιαλη. Με την ψυχή στο στόμα τον έ­ φεραν οι δικοί του στην αντίπερα Λέσβο, όπου βρή­ καν καταφύγιο το 1922, μετά το χαλασμό της Ανατο­ λής. Δεύτερη πατρίδα του η Αγιάσος, όπου ρίζωσαν οι γονείς του και γεννοβόλησαν ακόμη εφτά παιδιά, τρία αγόρια και τέσσερα κορίτσια... Οι κοινωνικές συνθήκες και τα πιεστικά οικονο­ μικά προβλήματα της πολυμελούς φαμίλιας δεν επέ­ τρεψαν στον ευφυή και μελετηρό Γιώργο Καραμανλή

να φοιτήσει στο Γυμνάσιο της Μυτιλήνης. Αφού τέ­ λειωσε το Δημοτικό και τις δυο τάξεις του Ημιγυ­ μνασίου της Αγιάσου, μπήκε στο στίβο της καθημερι­ νής βιομέριμνας ως βοηθός του μάστορη πατέρα του. Παράλληλα όμως μαθήτεψε κοντά στον Αναστάση Χατζηγιάννη, που και αυτός πριν από χρόνια εγκατέλειψε τη Μικρασία και ήρθε στο χωριό της Μεγαλό­ χαρης με τα σύνεργα της πανέμορφης τέχνης του, της κεραμικής. Τα γεγονότα που ακολούθησαν δεν του ε­ πέτρεψαν να σταδιοδρομήσει ούτε ως ξυλουργός ού­ τε ως αγγειοπλάστης... Ο Β ' Παγκόσμιος Πόλεμος, βρήκε το Γιώργο Κα­ ραμανλή στις επάλξεις της ανθηρής νιότης. Διέφυγε το 1942 μέσω της Τουρκίας στη Μέση Ανατολή, όπως και τόσοι άλλοι πατριώτες. Δυστυχώς όμως αρρώ­ στησε και μπήκε σε νοσοκομείο για νοσηλεία, χωρίς να λάβει μέρος σε στρατιωτικές επι­ χειρήσεις. Μετά την απελευθέρωση ε­ πέστρεψε στο νησί με κλονισμένη υ­ γεία και όντας ανάπηρος πολέμου εργάστηκε ως περίπτερός στην προκυμαία της Μυτιλήνης... Ο Γιώργος Καραμανλής ευ­ τύχησε να γνωρίσει μια ευγενι­ κή κοπέλα, την Ηρώ Κωνστα­ ντίνου Βολοβίνη, τέκνο επίσης ξεριζωμένων γεννητόρων, και να δεθεί μαζί της με τα δεσμά του γάμου στη Μυτιλήνη το 1954. Άξιο παιδί τους ο Θεόδω­ ρος και πολυφίλητο εγγόνι τους ο Γιώργος... Οι γραμματικές γνώσεις του Γιώρ­ γου Καραμανλή δεν ήταν βέβαια επαρ­ κείς και βρίσκονταν σε αναντιστοιχία με τα πλούσια ενδιαφέροντά του. Συμμετείχε ενεργά στη «Χορωδία Μυτιλήνης» και στο παράρτημα της «Εκκλησιαστικής Χορωδίας» ως καλός βαθύφωνος. Ήταν δραστήριο μέλος της «Περιηγητικής Λέσχης Μυτιλήνης», της οποίας μάλιστα διατέλεσε και αντι­ πρόεδρος, καθώς και του «Συνδέσμου Αναπήρων και Θυμάτων Πολέμου Λέσβου 1912 - 1947», του οποίου διατέλεσε και πρόεδρος. Αγαπούσε την Αγιάσο, το «Φιλοπρόοδο Σύλλογο Αγιασωτών», το περιοδικό «Αγιάσος». Άφησε τη στερνή του πνοή την 1 του Μάρτη του 2004 και αναπαύεται στο Κοιμητήρι του Παλαιού Φαλήρου, όπου τον ξεπροβοδίσαμε συγγε­ νείς, συμπατριώτες και φίλοι. Κατέλιπε μνήμη ευγε­ νικού, προοδευτικού, συνετού και έντιμου ανθρώ­ που... ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

Εγώ, καλέ, το Γιάννη για σένα να ξαπλώσω και δάκρυ με το δάκρυ κεράκι να τον λιώσω; Δεν είμαστε καλά, δεν είμαστε καλά, στον εικοστό αιώνα να θες τόσα πολλά.

ΤΙ ΧΑΡΟΥΣ ΔΥΟ ΔΥΟ ΜΑΣ ΚΒΑΝΙΕΙ Λυο δυο γι χάρους μας κβανιεί, απούντας ήρτι χ ’μώνας, φουρούμι άλλαξι τσι φνου φέτου πλια γι κανόνας. Τουν έναν πάμι ντουν προυί, τ’ απόγιμα τουν άλλουν τσι ούλου λιγουστέβγουμι τσ’ αλλάζ’ του πιριβάλλουν. Αμα πιθάνουνι γι γέρ’, τα σπίτια ντουν σφαλιούνι τσι πα στα τσιραμίδια ντουν κουκβάγις πλια λαλιούνι. Φαίνιτι σν αθρουπότητα έφταξι πλια του τέλους, ίσιαμι να καλουτσιριάν’ 6ε θ’ απουμείνει γέρους. Κάθα βδουμάδα δυο τσι τρεις κβανιεί γι νικρουφόρα, γι χάρους πλια δε σταματά τώρα που πήρι φόρα. Ό ,τ’ είνι του γραμμένου ’π ’ του θιο, έφτου θα γ ίν ’, σι λίγα χρόνια του χουριό χουρίς αθρώπ’ θα μείν’. Ένας γιννιέτι, τρεις πιθαίν’ν τσι του χουριό αδειάξ’ τσι πα στα β’νά θαν απουμείν’ μο κούκους να φουνάξς. Αγιάσος, 1.3.1996

Εγώ τον θέλω με πνοή να τον ξυπνάω το πρωί και όχι με φοβέρα, μπρος στον καθρέφτη το σπαστό να με κοιτά, να τον κοιτώ, να λέμε: Καλημέρα! Να του χτενίζω τα μαλλιά και να του βρίσκω αγκαλιά, σα φεύγει, μια μπεμπέκα, στο τάκα να τη λησμονά στη μάνα μόνο να πονά, που δεν είναι γυναίκα. Αγιάσος, 1993 ΟΜΗΡΟΣ ΣΟΥΣΑΜΛΗΣ

ΣΤΟ ΜΟΥΡΑΓΙΟ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΑΜΑΤΣΟΣ Στο μουράγιο, πριν βραδιάσει, το καράβι καρτερώ, μου είπανε πως έχει μπάσει στο αμπάρι του νερό.

ΤΟΥ ΑΛΛ’ ΕΙΝΙ ΓΙΑΤΡΙΚΟ Του λάδ’ είνι στς αρρώστγις για ούλις γιατρικό, γιατί γιατρέβ’ τν ουρία, του ζά χα ρ ’ τσ ’ ουρικό. Είνι αντιβϊουτικό τσ ’ ανώτιρου α π ’ ούλα, ως τσι του έιτζ του για τρ έβ’ τσι την κουλουφαγούρα. Πιτάξιτι τα γιατρικά, βάλιτι μπρος του λάδ’, μια κουτσλιά προυί σα πιεις, φιλούρ’ θα γ έ ν ’ς του βρ Του λάδ’ είνι θαματουργό τσι κά ν’ καλά την γεια σα< τσι πέτρις άμαν έχιτι, παστρέβγιν τα νιφρά σας. Απί τς γιατροί πλια συμβουλές δεν ξαναπιριμένου, δε θέλ’ του λάδ’ πειράματα, είνι δουκιμασμένου. Τα μάτια σας δέκα του λαδέλ’, γ ια τ ’ είνι γιατρικό, αμέσους γιατρέβ’ τν ουρία, του ζά χα ρ’, τ ’ ουρικό. Αγιάσος, 1.8.1999

ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΑΜΑΤΣΟΣ

ΜΑΪΣΤΡΑΛΙ Τη φεγγαρόλουστη βραδιά το κύμα σ τ’ ακρογιάλι δίνει φιλιά στην αμμουδιά, σαν πιάνει μαϊστράλι.

ΤΑ ΚΥΜΑΤΑ Της θάλασσας τα κύματα αν δεν τα λογαριάσεις, με καραβοτσακίσματα ξέρα νωρίς θα πιάσεις.

ΟΝΕΙΡΟ Ή ταν όνειρο και πάει, πώς αλλιώς να σου το πω, κύμα που σε βράχο σκάει, λ ύ ν ο ν τ α ι του « σ ’ α ν α π ώ » .

ΠΡΩΤΟΜΑΓΙΑ

ΤΟ ΨΑΡΙ Πάλι τσίμπησε το ψάρι, κάλο θα έχει στο μυαλό και γελάσανε οι γλάροι κι οι ψαράδες στο γιαλό. (Από τα ανέκδοτα «Φυλλοβολήματα»)

ΣΠΥΡΟΣ Κ. ΚΑΡΑΜΟΥΝΤΖΟΣ

ΧΑΪΚΟΥ (Ερωτικά)

Πρώτη Μ αγιού είναι γιορτή, πανηγυρίζει η φύση, στο φως του ηλίου η ζωή τα χρώματα αντικρίζει. Γιορτάζει τ’ αγριολούλουδο, γιορτάζει και η γαζία, γιορτάζει και ο έρωτας, που ε ίν ’ η αθανασία. Το χελιδόνι πέταξε, να ’ρθει να σ ’ ανταμώσει, να σου χα ρίσει ένα φιλί και μήνυμα να δώσει.

Πες μου «σ ’ αγαπώ» με πνεύμα και με τόνο και τίποτ’ άλλο.

Να πει πως ήρθε ο Μ άιος κι ο Έ λληνας ο ήλιος πως λούζει με χρυσόχρωμα της θάλασσας ο φίλος.

Σ ’ ονειρόστρατες π ς νύχτες σεργιανίζω, με σένα μόνο.

Είναι ο ήλιος του Μ αγιού, που την ψυχή ζεσταίνει, και το γαλάζιο τ ’ ουρανού, που τη νεκρανασταίνει.

Η αγάπη σου χειμωνανθοί για μένα πριν το λιόγερμα.

Μες στου Α ιγαίου τα νερά σκορπά χίλια διαμάντια, είναι ο ήλιος του Μ αγιού σ ’ ολόχρυσα παλάτια.

Χτύπα, καρδιά μου, αν αγαπάς και μόνο. Αρωμα ζωής. Καραβοκύρης στο πλοίο της αγάπης. Πρίμα για πάντα. Οδός αγάπης, στο τέρμα ευτυχία για ζευγαράκια. Αγκυροβόλι για τη ζωή μου όλη η αγάπη σου. Αισκοπότηρο μπορεί να ξεχειλίσεις μ’ αγάπη μόνο. ΣΠΥΡΟΣ Κ. ΚΑΡΑΜΟΥΝΤΖΟΣ

ΜΥΡΣΙΝΗ ΒΑΜΒΑΚΑ-ΧΟΥΤΖΑΙΟΥ

ΟΥΛ’ ΑΣΧΟΥΛΙΟΝΤΙ ΜΙ ΓΚΑΛΟΠ... Ούλ’ ασχουλιόντι μι γκάλοπ τσι τα αβγά μοιράζιν, να μας παραπλανήσουν! μι ψέματα λουγιάζιν. Κανείς δε ξέρ’ του τι θα βγουν ’που μέσα απί τς κάλπις, πουλλοί θα βγούνι μ’τξουρουμέν’ τσι λίγ’ μι σκούφγις άσπρις. Οσοι βλέπιτι όνειρα να κόψιτι τν ιλπίδα, γι κόσμους δε γιλιέτι πλια, τουν ποίτσι™ ατσίδα. Καπτάνιους δε θα βγει κανείς τσ’ άσκοπους ούλ’ πλαλίτι, γι κάλπις σαν ανοίξουνι, ούρια αβγά θα βρείτι. Κανείς μας δε ξέρ’ τι θα ποίσ’, γι ικλουγές σα γένιν, απουττλέσματα καλά ας μην τα πιριμένς. Ουγδόντα χρόνια γίν’κα πλια τσ’ ε ξέρου τι θα ποίσου, μια φουρά σ’ δέκα λέγου ναι τσ’ ιννιά να μη ψηφίσου. Αγιάσος, 22.7.1993 ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΑΜΑΤΣΟΣ

ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΑ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ΔΡΩΜΕΝΑ Οι φετινές καρναβαλικές εκδηλώσεις στην Αγιάσο Μ ε επιτυχία οργανώθηκαν οι φετινές τριήμερες καρναβαλικές εκδηλώσεις. Βοηθούντος και του σχετικά καλού καιρού, πολύς κόσμος ανηφόρισε στη γραφική μας γενέτειρα, για να παρακολουθήσει τα διάφορα δρώ­ μενα και για ν ’ ακούσει την αγιασώτικη σάτιρα, η οποία φέτος, όπως αναμενόταν άλλωστε, έστρεψε τα φαρμακε­ ρά της βέλη κυρίως εναντίον της διαφθοράς στους κόλ­ πους της Εκκλησίας και της Δικαιοσύνης. Το Σάββατο της Αποκριάς, 12 Μαρτίου 2005, ώρα 6.30 μ.μ., στο κατάμεστο Κινηματοθέατρό του, το Ανα­ γνωστήριο οργάνωσε την ετήσια αποκριάτικη εκδήλωσή του, η οποία ήταν δομημένη σε δυο μέρη: Στο πρώτο μέ­ ρος παρουσιάστηκαν τα σατιρικά καρναβαλικά μονό­ πρακτα του Αντώνη Μηνά «Γιουρτή Αχ’νού», κατά το «Γιορτή Κάστανου», που διοργάνωσε πέρσι για πρώτη φορά ο Δήμος Αγιάσου, και «Γι κατ’μάδις». Πήραν μέ­ ρος οι Στρατής Βασ. Μαγλογιάννης, Βασίλης Βερδού­ κας, Δούκας Μαριγλής, Ανθή Δαγέλη, Παναγιώτης Αντ. Ασβεστάς, Δημήτρης Βαρβάκης, Στρατής Βεγιάζης, Θά­ λεια Βεγιάζη, Μιχάλης Βίγλατζης, Χρίστος Κλήμος, Σο­ φία Λαδιέλη, Δημήτρης Παν. Μαϊστρέλης, Κώστας Στόικος, Παναγιώτης Ιωάν. Τσάγαλος, Γιώργος Τσορ­ βάς, Παναγιώτης Ευστρ. Χατζέλης. Παραθέτουμε στίχους από το πρώτο μονόπρακτο: Μιγάλ ’ Γιονρτή του Κάστανου, πασήμαδ’ τσι σπουδαία, τσι Καζαμίας τν έγραψι, θα βάζιν τσι σημαία. Δυο έργα ποίτσις, δήμαρχι: Του ένα ’νταν του Κάστανου. Τ ’ άλλου πέρασι του Γιου, π ’ φύτιψις του πλάτανου. Τσιντά γι α χ’νός, άμα τουν πιάσ’ς, γιατ’ είνι αγκαθένιους, βιλούδου είνι γιου άτιμους γιου άλλους γιου μαλλένιους. Σα τουν α π ’κάσ’ς πους έφταξι, τριμούλα πους τουν πιάσι, έγιουτι βγάλι του σφυρί τσι χτυπά, μην ιλ ’πάσι. Δείτι του μι τα α χ’λέλια, ε θαρρείς πους θα σι μ ’λήξ’; Πού να ’χι μιγάλ ’ γλουσσούδα, ήθιλι μανέ να ρίξ’. Ιφτυχώς που ’νι φαφούτ’κους τσ’ εν έχ’ δόντια να μασήσ’, θα τνι μάσι τ ’ μαλαπέρδα, ήθιλι κιμά να τ ’ ποίσ’. Τσι τούτους τώρα γιου αχ’νός ιμ φαίνιτι φταμένους, τουν βλέπου πρήσ’τσι σα προυζύμ ’, λ έγ’ς να ’ν ’ αγκαστρουμένους;

Αφίσα (διαστάσεων 42 χ 30 εκ.) για τις αγιασώτικες καρ­ ναβαλικές εκδηλώσεις 2005.

Να τα μας, σπάσαν τα νιρό ντ. Φουνάξιτι γιατρό. Ρουτήσιτι του Λούκαρου: Π ού πού βγαίν’ του μουρά; Παραθέτουμε στίχους από το δεύτερο μονόπρακτο: (Ο Παναγιώτης Τσάγαλος για τον Πάγκαλο) Τώρα που έρ ’ξα τα κιλά μ ’, φτος μένα ξιπιρνά μι. Για βάλ ’ α κλάσουμι μαζί, θα ξισ ’κουθεί... τσουνάμι! Φτον απού πίσου σα τουν δεις, έχ’ κώλου ωραιότατου. Ίκ ’σα του σώβρακου π ’ φουρεί πους μοιάζ’ μι αϊρόστατου. (Τσάκαλος) Έχ’ τα πλϊουνικτήματά ντ του ράσου απού κάτου, αφράτα κάν’ κουλόμαγ’λα τσι κώλου ασπρακάτου. Γ ι’ αυτό τραβά τ ’ αστρουμπιλέτσ’ τσι πρέπ’ να του προυλάβιν. Α π ’ έν’ αλιξικέραυνου στου καλιμάφτσ’ να βάλιν.

(Χριστόδουλος) Τέκνα ημών αγαπητά, ήρτα να σας βλουγήσου, γιατ’ είστι ούλ ’ αμαρτουλοί απί μπρουστά τσι πίσου. Προυσεύχουμι πάντα για σας, γ ι’ αυτό ήρτα κουντά σας. Να λάζεστε, αλλ ’ ελαφρώς! Καλό κάν’ στα νιφρά σας. Πήρα μαζί για ακ ’λουθιά μ ’ δυο τέκνα αγαπημένα, που έχιν τα κουλόπιδα μητρώα λιρουμένα. Παίρνου τς του βράδ’ πα στου κριβάτ’, γιατί τ ’ νύχτα φουβούμι. Του τι μι κάνιν, ε ξέρου, γιατί... δεν ενθυμούμι! Γιοσάκη, τέκνον πονηρόν, πουλύ διαβουλιμένου, έπριπι να σι είχα γω απί τν αρχή μ ’νουχ’μένου.

- Βγάλι τη μαλαπέρδα σου τώρα να τνι βλουγήσου.

- Μη σαλαγάς! Θα μι θαρμίσ’ς τσ ’ ε θα μπουρώ α γκντήσου. Τσι σόνα δίνου μιαν ιφχή, τέκνον μου Κολοσούζα: Να γουνατίζ’ς τσι να τουν έχ’ς του κώλου σ ’ πάντα σούζα. Στο δεύτερο μέρος παρουσιάστηκε ένα ωριαίο μου­ σικό πρόγραμμα με αποκριάτικα τραγούδια από διάφο­ ρες περιοχές της Ελλάδας. Την επιμέλεια του προγράμ­ ματος είχε ο Στρατής Καζαντζής. Συμμετείχαν η παρα­ δοσιακή κομπανία (Στρατής Καζαντζής (σαντούρι), Γιάννα Μαϊστρέλη (βιολί), Νίκος Μαϊστρέλης (ούτι), Ισίδωρος Παπαγεωργίου (κιθάρα), Θεόφιλος Χτενέλης (τουμπελέκι), η Χορωδία και ερασιτέχνες του Αναγνω­ στηρίου. Τραγούδησαν οι Μαρία Αϊβαλιώτου, Μιχάλης Βίγλατζης, Αθανασία Γεωργ. Βουρλή, Ανθή Δαγέλη, Στρατής Καζαντζής, Στρατής Μαγλογιάννης. Τα σκηνι­ κά ήταν των Δημήτρη Καμαρού και Λευτέρη Καμπιρέλη,

η χορογραφία της Μαρίας Κουζέλη, η σκηνοθεσία της Μαρίας Αϊβαλιώτου και η γενική επιμέλεια των Κλεάν­ θη Κορομηλά, Αντώνη Μηνά, Προκόπη Μαϊστρέλη, Πα­ ναγιώτη Τσάγαλου, Παναγιώτη Κουτσκουδή, Στρατή Σταυρακέλη και Μαυρουδή Ψαραδέλη. Ο Πολιτιστικός Καρναβαλικός Σύλλογος Αγιάσου «Ο Σάτυρος» οργάνωσε τις παρακάτω καρναβαλικές εκ­ δηλώσεις το διήμερο Κυριακής - Καθαρής Δευτέρας, 13 και 14 Μαρτίου 2005, αντίστοιχα: Την Κυριακή, 13 Μαρτίου 2004 ώρα 4.30 μ.μ., στην πλατεία της Αγοράς, που είχε γεμίσει από ντόπιο και κυ­ ρίως από ξένο κόσμο, παρουσιάστηκε το Συγκρότημα των Βασίλη Τινέλη, Παναγιώτη Μαϊστρέλη και Χρυσό­ στομου Ξαφέλη, με θέμα «Νουσουκουμείου». Ο Δήμος σε συνεργασία με τον Αγροτομεταποιητικό Συνεταιρισμό Γυναικών Αγιάσου, που είχε την ευκαιρία να πουλήσει και να διαφημίσει τα αγνά παραδοσιακά προϊόντα του, πρόσφεραν στον κόσμο δωρεάν ρυζόγαλο και φασολάδα. Το κυριακάτικο πρόγραμμα έπρεπε να είναι πιο πλούσιο. Θα μπορούσε να εμφανιστεί και ένα από τα τρία Συγκροτήματα της Καθαρής Δευτέρας. Ας μην υπο­ τιμούμε το κυριακάτικο καρναβάλι. Έχει και αυτό τη δι­ κή του μεγάλη ιστορία. Εξάλλου κάθε χρόνο διαπιστώ­ νουμε ότι ο κόσμος πλημμυρίζει την πλατεία της Αγο­ ράς. Και πρέπει να του ανταποδίδουμε αυτή την τιμή και την αναγνώριση. Το βράδυ της Κυριακής στην καφετέρια των αδελ­ φών Ευστρατίου Βουρλή, στο Σταυρί, μια ομάδα νεο­ λαίων παρουσίασε τη σάτιρα «Τρουμουκράτις». Στί­ χους έγραψε ο Προκόπης Τσομπανέλης, που παλιότερα είχε διακριθεί στη σκηνογραφία και στην κατασκευή καρναβλικών σκηνικών. Συμμετείχαν οι Παναγιώτης Δημ. Κορομηλάς, Στρατής Βασ. Τοπαλής, Μαρίνος Δημ. Κορομηλάς, Γιώργος Λεβέντης και πολλοί άλλοι.

Στιγμιότυπο από την παρου­ σίαση του καρναβαλικού μο­ νόπρακτου του Αντώνη Μηνά «Γιουρτή αχ’νού» (Κινηματο­ θέατρο Αναγνωστηρίου - Σάβ­ βατο, 12.3.2005). (Από το Φωτογραφικό Αρχείο του Αναγνωστηρ ίου)

Την Καθαρή Δευτέρα, 14 Μαρτίου 2005 ώρα 2.30 μ.μ., στη γεμάτη από κόσμο πλατεία Δημαρχείου εμφα­ νίστηκαν με τη σειρά τα παρακάτω Συγκροτήματα: Α. Στρατή Γυρέλη, Χρυσόστομου Ξαφέλη, Παναγιώ­ τη Λαλά, Γιώργου Γεωργαντή, με θέμα «Η Ενδεκάτη Εντολή». Η σάτιρα ήταν των Παναγιώτη και Χρυσό­ στομου Ξαφέλη και τα σκηνικά των Παναγιώτη Λαλά και Γιώργου Γεωργαντή. Εκφώνησαν οι Στρατής Γυρέ­ λης, Χρυσόστομος Ξαφέλης, Γιώργος Γεωργαντής, Πα­ ναγιώτης Λαλάς, και συμμετείχαν οι Δημήτρης Βαρβά­ κης, Παναγιώτης Ιωάν. Καμπιρέλης, Παναγιώτης Βασ. Γυρέλης, Παναγιώτης Γεωργ. Λημναίος, Δημήτρης Γρ. Ψαρρός, Ειρήνη Παν. Λαλά, Προκοπία Μ. Αθανασιάδη. Το συγκρότημα ευχαριστεί τους Μιχάλη Γουγουτά, Πο­ σειδώνα Νικ. Σουσαμλή, Ευστράτιο Μιχ. Σουσαμλή και Παναγιώτη Αθ. Καπάτο.

(Εκκλησιαστικό) Πουλύβρουμιά είχανχουσμέν’ ’πού κάτου α π’ τα ράσα, ίσαμ ’ που τς πήραμι χαμπάρ ’ τσι τς πιάσαν ούλ ’ στα πράσα. Ξύρ’σμα θέλιν γι παλιότραγ’ τσι να πάν’ α πιάσιν δ ’λειά, μηδινός ιξιρουμένου πρέπ’ α δ ’λέψ ’ γι φρουκαλιά. Μ ’νούχ’μα τσι γι δισπουτάδις, αυστηρά να δικαστούν τσι φιλότιμου σαν έχιν, πρέπ’ α παν α κριμαστούν. Πού ’νι γιου Κ ’στός, να κατιβεί μ ’ ένα καμ ’τσί στου χέρ ’, ούλ’ α π ’ σειρά να τς πιριλάβ’, τ ’ κάθαρσ’ πλια μπάτσι φέρ’. (Τοπικά)

(Η Ενδεκάτη Εντολή)

Αμ τσι γι Αγιάσου έχ’ στραβά τσι ποιο να προυτουπούμι, του λιφουρείου στου Καμπούδ’ ε θα του ξουνουδούμι.

- Για πε μ ’ τν Ινδέκατ’ τν Ιντουλή, θέλου πουλύ να τ ’ μάθου.

- 'ϊοαμ ’ που ζεις, να μη μπλιχτείζ, σι γ ’ναίκα τσι σι βάτου!

Απί τ ’ Μπουλμπούλ’ τσακ τν ακκλησιά έχιν σιβντά ιρ ’χμένου, χρόνια τ ’ απάνου του χουριό είνι αδικημένου.

Σι βάτου άμα θα μπλιχτείζ, άγι τσι ξιστσιστείζ, γι γ ’ναίκα μπουρεί να σι κάν’ α πας α κριμαστείζ.

Μέτρα πρέπ’ να πάρ’ γιου Δήμους, για να πέσ’ τσ ’ έγστσει παράς, μη τα κουπανίζιν ούλα γι μαστόρ’σσις τς Αγουράς.

Σα δε μπουρείζ α τνι χουρτάσ’ς, θα τνι φρινόντι άλλ ’ τσ ’ έδγιετς ζ ’γουρίσια τσέρατα ένα ζιβγάρ’ θα σ ’βάλ’. Όσουμα για τς παντριμένις, φτες κάνιν χειρότιρα, σα τς γαδάρ’ ανιχαράζιν, άμα δουν του γ ’δόχειρα. Σα τς όρθις ανικουρκ ’δίζιν, γι π ιτ ’νοί για να τς βατέψιν, του αγγούρ’ του τρών’ αμάσ’του τσι αργιούν α του χουνέψιν.

Του χουριό μας μουντιρνίσ’τσι, γίν’τσι όμουρφου, στουλίδ’, μόνου που του Δημαρχείου του ξούρισαν στου Φουλίδ’. Τσ’ ένα πλάτανου μας βάλαν σν Αγουρά καταμισή, να καθούντι γι καλπίνις του μισ ’μέρ’ να π ίν ’ν ρατσί. Αρόμ’ αγρουτικοί γινήκαν τσι ουργώνουμι τα β ’νά, μόνου μι τς βρουχές που πέσαν μηδί βάρκα δε τς πιρνά.

Στιγμιότυπο από την παρου­ σίαση του καρναβαλικού μο­ νόπρακτου του Αντώνη Μηνά «Τι κατ’μάδις» (Κινηματοθέα­ τρο Αναγνωστηρίου - Σάββα­ το, 12.3.2005). (Από το Φωτογραφικό Αρχείο του Αναγνωστηρίου)

(Αακκούβες στην είσοδο του χωριού) Τι διάβουλον, στραβοί είνι; Τσιρό γιατί δε τς σάζαν; Άμανι μ ’λούσαν τσι γι λάτσ’, Όχα θα τουν φουνάζαν.

Γενηθήτω το θέλημά σου / Γω του βούρδουλα θα πιάσου Ώς εν ούρανω και επί τής γης / Τσι ε θαν απουμείν’ κανείς.

(Από τον επίλογο)

Γεια σας, χουριανοί χαϊβάνια, βλέπου σας σα μπιρδιμέν’, πέρσ’ του ποίκατι του λάθους τσ ’ είστι ούλ’ μιτανιουμέν’.

Μες σν αμαρτίγια γι αθρώπ’ πν αράδα τσαλαφτάτι τσι γι Παράδ’ σου θα κλειδώσ’, ούλ ’ σας σ ’ Κόλασ’ θα πότι.

Μι του αγγούρ’ που φάγατι πουλύ θα ζουρλαντ’στείτι, του λάθους πριν του κάνιτι έπριπ’ α του σκιφτείτι.

Τι ’ αυτό βαρέσ’τσι σας τσι Θιος τσ ’ ε σας δίν’ σημασία, είπι πς θαν ανταμώσουμι σ ’ Αιφτέρα Παρουσία.

Ψ έφτ’σσα γίν’ γι κοινουνία τσι γιμάτ’ παλιαθρουπιά τσι γι αθρώπ’ πλιά σν ιπουχή μας ξιπιρνούμι τα θηριά.

Β. Παναγιώτη Ασβεστά, Στρατή Κουρβανιού, με θέμα «Σόδομα και Γόμορρα». Τη σάτιρα έγραψε ο Στρατής Κουρβανιός. Τα σκηνικά έγιναν από τους Παναγιώτη Ασβεστά, Χριστόφα Παν. Τσουκαρέλη, Γρηγόρη Μακαρώνη, και η σκηνογραφία ήταν του καθηγητή Καλών Τε­ χνών στο ΤΕΕ Αγιάσου Δημήτρη Μιστριώτη. Εκφώνησαν οι Παναγιώτης Ασβεστάς, Στρατής Κουρβανιός, Πανα­ γιώτης Ψυρκούδης (παρθενική εμφάνιση), Δημήτρης Γ. Καμαρός, και συμμετείχαν οι Γιώργος Τσορβάς, Πανα­ γιώτης Σταύρου Γεωργαντής, Χριστόφας Παν. Τσουκαρέλης, Σταύρος Ιωάν. Ζηλέλης, Ραφαήλ Αμπουλός, Σπύ­ ρος Αμπουλός. Το Συγκρότημα ευχαριστεί το Δήμο Αγιά­ σου, το Μιχάλη Π. Δελόγκο και το Δημοσθένη Σκλεπάρη.

(Εκκλησιαστικό)

(Από την εισαγωγή) Πάτερ ημών / Τώρα μι πιάσαν γι διμόν’ Ό-έν τοις ούρανοϊς / Έχου κασέτις για να δεις Αγιασθήτω το όνομά σου / Ροζ σκάνταλα κάτου απ’ του ράσου Έλθέτω ή βασιλεία σου I Κλήρε, η απληστία σου

Του Κ ’στό ξανασταυρώσαντουν, απί παντού τα πιάσαν τσι ούλ ’ τ ’ βρουμιά πο ’χ ιν στη ψ ’χ ή μι ράσα τνι στσιπάσαν. Αουγαριασμοί σν Αμιρική, βίλις τσι μιγαλεία, μάθαν ναν είνι ξιχουρ’στοί, να ζιουν μι ασυλία. Του Θιο κάναν ιμπόρϊου, τη δ ’λειά ντουν για να κάνιν, του μάθ’ μα μάθαντου καλά τσ ’ απί παντού τα πιάνιν. (Δικαιοσύνη) Ποίκαν τα δικαστήρια τάβλις που βάζιν μ ’λάρια τσ ’ έχιν απαίτησ’ γι ρουφιάν’ να βάλουμι σαμάρια. (Επιδότηση λαδιού - Αναδρομικά ΑΑΦΚΑ) Φάγαν πέρσ’ ούλ ’ τν ιπιδότησ’ α π ’ τς αγρότις τσ ’ απί τς γέρ’, πα στα κ ’τσιά που μαγειρέβγαν τι του θέλαν του πιπέρ ’;

Από το Συγκρότημα «Του Νουσουκουμείου» (Κυριακή, 13.3.2005). (Τη φωτογραφία παραχώρησε ο Παναγιώτης Κουτσκουδής)

Τσι τν ιπιδότησ’ π ’χάσαμι πότι θα τνι πληρώσιν; Γή σα του ΑΑΦΚΑ του Ουχτώ σκιβγόντι α τνι δώσιν; (Ολυμπιάδα «Αθήνα 2004») Πιο κιρδισμέν’ α π ’ του πιχνίδ’ ήνταν γι Αγγιλουπούλου, στου καζάν’ καθούνταν κβάρα τσι αδειάσασί ντου ούλου. Του χριγιόστ’ είνι μιγάλου, γι κατίνα μας δε σ ’κών’, θαν αφήσου ένα μέρους να τουχριγιουθεί τ ’ αγγόν’. (ΠΑΣΟΚ) - Για τς προηγούμιν’ τίπουτα εν είπις ότι κάναν - Ικσυγχρονισμό φουνάζαν τσ ’ απού πίσου ούλ ’ τα πιάναν. Αιαπιστώσ’τσι στου ΠΑΣΟΚ πς είχι πουλλοί κατ’μάδις ούλ ’ ξικινήσαντου φτουχοί τσι φύγαν αρχουντάδις. (Δημοτικά) Πε μας τσι για τς Αρχές τ ’χουριού έργα τώρα γινόντι; Γιου Αήμαρχους παγαίν’ καλά, γι σύμβουλ ’ φαγουνόντι. Είμαστσι χώρις παράδις τσ ’ απού πάνου χριγιουμέν’, κώλου κώλου γι κατάστασ’ σα του κάβουρα παγαίν’. Γ. Μαρίας Αϊβαλιώτου, Βασίλη Βερδούκα, Δημήτρη Μαϊστρέλη, Ασημάκη Χατζηγιάννη, με θέμα «Η Τατιά­

να Φασουλίδου στην Αγιάσο με την εκπομπή: «Απουκάλυψ’... ύστιρα» (παρωδία της τηλεοπτικής εκ­ πομπής «Αποκάλυψη τώρα» με την Τατιάνα Στεφανίδου). Τη σάτιρα έγραψε ο Ασημάκης Αν. Χατζηγιάννης (παρθενική συμμετοχή). Στίχους έγραψε και η Μαρία Αϊβαλιώτου. Τα σκηνικά ήταν των Ασημάκη Χατζηγιάν­ νη, Παναγιώτη Αθ. Καπάτου και Παναγιώτη Ιωάν. Τσαμπλάκου. Εκφώνησαν οι Μαρία Αϊβαλιώτου, Βασίλης Βερδούκας, Δημήτρης Παν. Μαϊστρέλης, και συμμετεί­ χαν οι Δημήτρης Βασ. Μαϊστρέλης, Παναγιώτης Ιωάν. Καμπιρέλης, Χριστόφας Παν. Τσουκαρέλης, Χρίστος Ε. Ραδίκος, Παναγιώτης Αθ. Καπάτος, Παναγιώτης Ιωάν. Τσαμπλάκος. Το Συγκρότημα ευχαριστεί το Δήμο Αγιά­ σου, τον Αγροτικό Συνεταιρισμό Αγιάσου, το Αναγνω­ στήριο Αγιάσου, τον Παναγιώτη Αντ. Ασβεστά και τον Προκόπη Μαϊστρέλη. (Από την εισαγωγή) Τα μισ ’μέρια σ ’ τηλϊόρασ’ τ ’ τηλιθέασ’ γω τνι σ ’κώνου, ίσαμ’ να κλείσ’ του πρόγραμμα ούλ ’ σας απουβλακώνου. Αφού τα θέλ ’ γιου κώλους σας, καλά τσι γω σας κάνου, έγιουσις μπούρδις π ’βλέπιτι θα βλάψ’ μια παραπάνου; Τηλικαθίτσ’ είνι α λ’φτό, ούλα τα φανιρών’ τσι μες σ ’βουδιού του τσέρατου μπουρεί τούτ’ τσι τρυπών’. Ό ,τ’ γένιτι μες στου χουριό πρώ τ’ ούλα τα μαθαίν’, πιάν’ ντου τσι ρίχτ’ ντου του πιπέρ’ τσ ’ ύστιρα τα φτσιραίν’.

Από το Συγκρότημα «Η Ενδε­ κάτη Εντολή» (Καθαρή Δευ­ τέρα, 14.3.2005). (Τη φωτογραφία παραχώρησε ο Παναγιώτης Κουτσκουδής)

Αιαφθουρά στον νόμου μας, διαφθουρά στου κλήρου, κρίμας τα δώρα π ’ δίνουμι, σμύρνα, ιλ ’β άν’ τσι μύρου.

Φέρασί μας λιφουρείου στουν απάνου μαχαλά, πήρα ντου όμους ξουπίσου, φαίνιτι γι δ ’λειά πς χαλά.

Γιουσάκ ’ς ξικίν’σι του χουρό τσι μπλέξαν κ ’βάρ ’ αθρώπ’ ξισύραντου τσι πήγαντου τσι μες τς Αγιοι Τόπ’.

Κ άλντ’σι φαίνιτι σ ’ α ν’φόρα, τώρα πλια δεν ανιβαίν’, όποιους θέλ ’ α πα στη Χώρα, ιλικόπτιρου να παίν’.

Ε χ’ τσι βιντϊουκασέτις Παντιλιήμουν Αττικής, είνι ούλις ροζ βαμμένις τσι αμέμπτου ηθικής.

(Γυναικείο φύλο)

- Ξέριτι τ ’ Πέρκου τ ’ όνουμα του άλλου, του κρυφό; - Ίκ ’σα ότι τουν φουνάζαν σιβασμϊουτάτ’ Φουφώ.

Έχιτι χάρις χίλις δυο, μοιάζιτι μι ατζέλ ’ τσ ’ είνι τα κουλουμέρια σας ζ ’μουμένα μι του μέλ’.

Να πας, αγρό τ ’, τσι να γραφτείς μέλους σ ’ Χρυσουπηγή, μια που δε φτάν’ γι ιπιδότησ’, έγ’τσει έχ’ μπόλ ’κου φαγί.

Τσι ούλου τουν αντρόκουσμου τουν έχιτι σ ’χιριά σας, φαρμάτσ’ στάζ’ α π ’ τα χείλια σας τσι μέλ ’ α π ’ τα μιριά σας.

Κάθα χρόνου τώρα σ ’ παίζιν ούλ ’ τουν ίδιου του σκουπό, αναπαύσου εν ειρήνη και εν τόπω χλοερώ.

(Ο Αγαμέμνονας του Γβπιθ $1ογ>0

(Δικαιοσύνη) - Τατιάνα, πε μας τώρα σν τσι για τα δικαστήρια.

- Ε ν έχ’ μιγάλ’ διαφουρά α π ’ τ ’ απουχουρητήρια. Γι μπόχα π ’βγάζιν τσι τα δυο είνι πιρίπου γι ίδια, μο που του ένα έχ’ σκατά τσι τ ’ άλλου μαύρα φίδια. Τνι τ ’λίξαν τσι τ ’ Αικϊουσύν’ τς μαφίας τα πλουκάμια τσι δεν είνι, π ’ λέγιν, στραβή, μου ζ ’γιάζ’ μι κάλπ’κα δράμια. Ε χ’ ντα πλια ιλ ’τά τα μάτια τς σα φιγγάρια τα ανοίγ’, όποιους ρίχτ’ του φακιλέλι ντ, νόμους φτον δε τουν ατζίγ’.

Για στουχαστείτι του γινέλ ’, σάμπου του έχ’ ξυρ’σμένου, μοιάζ’ μι του τσαγκαρκό τς γριγιάς που είνι πλια μαδ’σμένου. (Αθλητική επικαιρότητα) 'Εχιτ’ έδγιου μιαν ουμάδα «Όλυμπους» που λέγιτι, μο π ’ δεν είνι Αγιασώτ’σσα μ ’ έγιουσ’ ξέν’ που φέριτι. Τσ’ άλλου γιγουνός μιγάλου μες σ ’ Πουρτουγαλία γίν’, κύπιλλου πήρι γι Ιλλάδα του ρατσί τς μέσα να π ίν ’. Πήγαν πήραντου τσι ήρταν, σ ’κώσαντου του τιμημένου, γι θηλ’τσές ούλις τραγ’δούσαν όμουρφου που ’νι σ ’κουμένου!

Από το Συγκρότημα «Σόδομα και Γόμορρα» (Καθαρή Δευ­ τέρα, 14.3.2005). (Τη φωτογραφία παραχώρησε ο Παναγιώτης Κουτσκουδής)

Κατά τη διάρκεια των καρναβαλικών εκδηλώσεων ο Δήμος πρόσφερε δωρεάν στον κόσμο ούζο με νηστίσιμα και παραδοσιακή λαγάνα. Οι εκδηλώσεις του τριημέρου χρηματοδοτήθηκαν από το Δήμο Αγιάσου, από τη Νο­ μαρχιακή Αυτοδιοίκηση Αέσβου και από το Υπουργείο Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής. Ο «Σάτυρος» και τα καρναβαλικά συγκροτήματα της Καθαρής Δευτέρας ευχαριστούν τον Παναγιώτη Κου­ τσκουδή για τη βοήθειά του. Αξίζει να μνημονέψουμε και κάποιες άλλες εκδηλώ­ σεις που γίνονται κάθε χρόνο παραμονές της Αποκριάς, που δίνουν το δικό τους χρώμα στον ετήσιο γιορτασμό και που ανοίγουν ουσιαστικά την αυλαία της μεγάλης αυτής λαϊκής γιορτής. Το Σάββατο, 5 Φεβρουαρίου 2005 ώρα 9 μ.μ., ο Σύλλο­ γος Αγιασωτών Μυτιλήνης «Αγία Σιών» διοργάνωσε την καθιερωμένη ετήσια χοροεσπερίδα του στο κέντρο «Ανα­ τολή», στην Καρύνη, κατά τη διάρκεια της οποίας παρου­ σιάστηκε το καρναβαλικά σκετς «Δισπουτ’κά καμώματα» με τους Μαρία Αϊβαλιώτου, Βασίλη Βερδούκα, Χρίστο Κλήμο. Στίχους έγραψε ο Παναγιώτης Κουτσκουδής. Την Παρασκευή, 11 Φεβρουαρίου 2005 το πρωί, το Γυμνάσιο Αγιάσου πραγματοποίησε την ετήσια απο­ κριάτικη σχολική γιορτή του, στο πλαίσιο της οποίας οι μαθητές της ΑΙ τάξης παρουσίασαν το σκετς «Καρναβα­ λικός Γάμος». Οι στίχοι προέρχονταν από παλιότερες καρναβαλικές σάτιρες. Η επιλογή - διασκευή τους έγινε από τον Παναγιώτη Κουτσκουδή. Επίσης, από μαθητές των άλλων τάξεων του σχολείου παίχτηκαν σατιρικά μονόπρακτα από παλιότερες επιθεωρήσεις του Αντώνη Μηνά. Την επιμέλεια των εκδηλώσεων αυτών είχε η καθηγήτρια του Γυμνασίου Αγιάσου Πηνελόπη Παπαδοπούλου-Μαϊστρέλη, που τα τελευταία χρόνια έχει καθιε­

ρώσει στο σχολείο την οργάνωση τέτοιων εκδηλώσεων πολιτιστικής υποδομής, πράγμα που βοηθά τα παιδιά μας να μπολιαστούν με την αγάπη στο ερασιτεχνικό θέ­ ατρο και στο καρναβάλι, να γνωρίσουν τη μακρόχρονη λαογραφική μας παράδοση και να γίνουν αύριο άξιοι συνεχιστές της. Κάνοντας ένα σύντομο απολογισμό της φετινής διοργάνωσης, θα επισημάνουμε τα εξής: Ο χρόνος προ­ ετοιμασίας έχει περιοριστεί σημαντικά σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια. Αποτέλεσμα είναι να μη φτάνου­ με στα επιθυμητά στάνταρ απόδοσης, αν και υπάρχουν οι δυνατότητες. Από την άλλη πλευρά, αξιοσημείωτη ή­ ταν φέτος η παρθενική εμφάνιση νέων δημιουργών. Από το 1998 και μετά ρίξαμε το βάρος στην «εκκόλαψη» νέων ταλέντων. Παιδιά του δημοτικού σχολείου πήραν το «βάπτισμα του πυρός» και πραγματοποίησαν εντυ­ πωσιακές εμφανίσεις στο καρναβάλι. Παράλληλα, κο­ ντά στους παλιούς, αναδείχτηκαν καινούριοι κατα­ σκευαστές και καλλιτέχνες. Φέτος έκαναν αισθητή την παρουσία τους στο καρναβαλικά προσκήνιο και νέοι στιχουργοί. Η παρουσία αυτή, αν συνεχιστεί και τα ε­ πόμενα χρόνια, θα καλύψει σταδιακά ένα σημαντικό κε­ νό που δημιουργήθηκε στο νευραλγικό τομέα της σατι­ ρογραφίας, αφού ελάχιστοι από τους παλιούς σατιρο­ γρ ά φ ος εξακολουθούν να γράφουν σατιρικά κείμενα. Τα νέα παιδιά χρειάζονται την εμπιστοσύνη και τη στή­ ριξη των παλιότερων, την καλοπροαίρετη - γόνιμη κρι­ τική και την απαιτούμενη πίστωση χρόνου. Η καλύτερη οργάνωση και προετοιμασία και η απόκτηση περισσότε­ ρων εμπειριών θα ανεβάζει με τον καιρό και τον πήχη της ποιότητας. ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΜΙΧ. ΚΟΥΤΣΚΟΥΔΗΣ

Από το Συγκρότημα «Απουκάλυψ’... ύστιρα» (Καθαρή Αευτέρα, 14.3.2005). (Τη φωτογραφία παραχώρησε ο Παναγιώτης Κουτσκουδής)

ΕΝΔΙΑΦΕΡΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΑΙΣΜΟΣ Ανακοίνωση για την «Πρώτη Γιορτή Κάστανου» της Αγιάσου Τ η ν Κυριακή 12.12.2004, ο Δήμος Αγιάσου σε συνεργασία με το δίκτυο των «Εμψυχωτών» Επιχειρη­ ματικότητας της ΤΕΔΚ Λέσβου, με τη χορηγία της ΕΤΑΛ και διαφόρων φορέων, όπως και με την υπο­ στήριξη του ερευνητή Μάκη Αξιώτη, διοργάνωσαν την Πρώτη «Γιορτή Κάστανου» της Αγιάσου Λέσβου. Μια ιδιαίτερα επιτυχής «γιορτή της υπαίθρου» με πολλές παράλληλες εκδηλώσεις, εκθέσεις και δραστη­ ριότητες, που δίνει πνοή σε μια άλλη διάσταση της υ­ παίθρου: τη συμβολική ύπαιθρο. Αν μη τι άλλο, όπως είπε ένας σπουδαίος Βρετανός ερευνητής της αγροτι­ κής κουλτούρας, «ζούμε σε μια εποχή, όπου η παρά­ δοση των εικόνων και των εννοιών της υπαίθρου έχει φτάσει στην αποκορύφωση του συναισθήματος». Η μαγεία των μονοπατιών του καστανιώνα, τα πέπλα των κίτρινω ν φύλλων, οι αχτίδες του ήλιου που έλουζαν το φυσικό τοπίο, ο ατέλειωτος χορός των χρωμάτων του φθινόπωρου και του χειμώνα, ο αγέρας με τις ευωδιές που στοιχειώνουν τις π ύ ­ λες του χώρου και του χρόνου. Από την ξενάγηση του ερευνητή Μάκη Αξιώτη, ένας νέος κόσμος ανα­ δύθηκε μπροστά μας. Έ νας κόσμος τόσο καινούρ­ γιος όσο και παλιός. Αναδρομή στο παρελθόν ή τα­ ξίδι στο μέλλον; Η ύπαιθρος και η αγροτική ζωή πρέπει να αρχίσουν να υμνούνται, να εξιδανικεύονται και να ρομαντικοποιούνται. Πιο κάτω η πλατεία της Αγιάσου πλημμυρισμέ­ νη από επισκέπτες. Από επισκέπτες που ήρθαν Δε­ κέμβρη μήνα να φωτογραφίσουν τις «φουφούδες», να δουν την έκθεση των εργαλείων επεξεργασίας του κάστανου, αλλά και άλλων χρήσεων, το κόσκι­ νο, το καντάρι, το καλμπούρι, τα κοπανέλια, το δί­ χαλο, τα κοφίνια, κτλ., όπως και τα προϊόντα της καστανιάς, τις τέμπλες, τους πασσάλους, το καστα­ νόχωμα, τις γλάστρες καστανιάς, τα ξυλόγλυπτα α­ πό ξύλο καστανιάς. Να γνωρίσουν τα προϊόντα του Γυναικείου Αγρομεταποιητικού Συνεταιρισμού, που ενσωματώνουν το χαρακτήρα του τόπου, να γευτούν κάστανα με μέλι και με συνοδεία κρασιού. Να γνωρίσουν την Αγιάσο, τον καστανιώνα της, τις γεύσεις, τα αρώματα και τις μουσικές της. Τα καφε­ νεία γέμισαν από άτομα κάθε ηλικίας. Γέμισαν από φοιτητές, από Μυτιληνιούς, που αποφάσισαν να αποδράσουν από το άγχος και τους ρυθμούς της πό­ λης, από φυσιολάτρες, από παιδιά, ακόμα και από

Αγιασώτες που δε βγαίνουν συχνά από τα σπίτια τους. Εικόνες εσωτερικού τουρισμού που μπορεί να ελκύσει η ύπαιθρος ως «καταφύγιο» πολιτισμι­ κών αξιών και ως φυσικό θέλγητρο. Ευκαιρίες και σημάδια επιμήκυνσης της τουριστικής περιόδου. Η αρχή έγινε και στην πράξη. Πάνω από χίλια άτομα στους δρόμους της Αγιάσου. Η πομπή ετοιμαζόταν. Αγόρια και κορίτσια, ντυ­ μένα με τις τοπικές φορεσιές και κρατώντας καλαθάκια, μοίραζαν τα κάστανα μεταξύ τους. Οι μουσι­ κοί έδωσαν το έναυσμα και η παραδοσιακή κομπα­ νία ξεκίνησε από το Αναγνωστήριο. Όλα πήραν τη μορφή τελετουργίας. Αγροτικής τελετουργίας στα χνάρια των παλιών γιορτών της υπαίθρου, που ά­ φησαν ανεξίτηλα τα σημάδια τους. Η ορχήστρα με τη συνοδεία της ανηφόρισε τα γραφικά δρομάκια της Αγιάσου. Μουσική, χορός, γλυκά, κεράσματα κατά τη διάρκεια της διαδρομής και παντού πρ οϊό­ ντα του κάστανου. Έ ξω από το Δημοτικό Κέντρο Νεότητας στήθηκε χορός. Χαμογελαστά παιδάκια μοίραζαν με περηφάνια τα έντυπα της «Γιορτής του Κάστανου» και κολλούσαν τις αφίσες. Ο χορός με­ ταφέρθηκε μέσα στο Δημοτικό Κέντρο Νεότητας, ό­ που και σε λίγο θα άρχιζε η απογευματινή εκδήλω­ ση. Το όμορφο γραφικό χωριό, ο εορτασμός της φυ­ σικής ομορφιάς, τα εναλλασσόμενα χρώματα του τοπίου, το ξεχωριστό ομαδικό πνεύμα, η παραδο­ σιακή τοπική κουλτούρα, τα χαμόγελα των μικρών παιδιών, αλλά και τα ροδομάγουλα των ανθρώπων που ζούνε από την ύπαιθρο, το ατέλειωτο αίσθημα της ζεστασιάς και η αίσθηση του «ανήκω», συνθέ­ τουν πολιτιστικές εικόνες της υπαίθρου. Τέτοιες ει­ κόνες αναδεικνύονται μέσα από ανάλογες γιορτές. Ο δήμαρχος Αγιάσου χαιρετίζει την εκδήλωση και ο αγαπητός σε όλους ερευνητής Μάκης Αξιώτης μας μεταφέρει πίσω στο χρόνο, δείχνοντάς μας τον καστανιώνα, όπως δεν τον έχουμε ξαναδεί. Αρχαι­ ολογικά ευρήματα, σπηλιές, τοπωνύμια, μονοπά­ τια, μαγευτικά τοπία. Ευλογημένος τούτος ο τόπος από ομορφιά. Αυτό και μόνο αρκεί, για να μη δημιουργηθεί τίποτα που να αλλάζει το τοπίο. Η κίνηση στον καστανιώνα και στην Αγιάσο πρέπει να ξα­ νάρθει. «Προπολεμικά η Αγιάσος αποτελούσε μια από τις πιο παραγωγικές περιοχές της Λέσβου... ή­ ταν σχεδόν αυτάρκης», ήρθε να προσθέσει ο πρόε­ δρος του Επιμελητηρίου Θράσος Καλογρίδης, βλέ­

ποντας διέξοδο στην ανάπτυξη ειδικών μορφών τουρισμού με την εκμετάλλευση του φυσικού περι­ βάλλοντος, της πολιτισμικής παράδοσης και των τοπικών προϊόντω ν. Στην ανάπτυξη μπορούν να συμβάλουν η πιστοποίηση του καστανιώνα ως βιο­ λογικού, η δημιουργία περιπατητικών διαδρομών, καταφυγίων και αναψυκτηρίων, η προώθηση των προϊόντω ν του κάστανου σε μεγάλες αγορές, η δη­ μιουργία καταστημάτων πώλησης επώνυμων π ρ ο ϊ­ όντων βιολογικού κάστανου, η δημιουργία βιοτε­ χνιών μεταποίησης του κάστανου, η καθιέρωση της γιορτής του κάστανου. Ο διευθυντής της ΕΤΑΛ Αναστάσιος Περιμένης αναφέρθηκε κυρίως στις πε­ ριπατητικές διαδρομές του καστανιώνα και στην α­ ξιοποίησή τους μέσω του Γοαάοτ ρΐαδ. Ο Αθανάσιος Φαρφάρας ως εκπρόσωπος της Διεύθυνσης Δασών και ως δασολόγος έκανε λόγο για τη σημασία του κάστανου στην αρχαιότητα, για τις φαρμακευτικές του ιδιότητες και για τη θρεπτική του αξία, και ανέ­ λυσε τις γενικές αρχές διαχείρισης της καστανιάς. Ο γεωπόνος Ευστράτιος Καζαντζής ενημέρωσε για τα προϊόντα του καστανιώνα και για τις προοπτι­ κές εκμετάλλευσής τους. Την εκδήλωση τίμησαν με την παρουσία τους και χαιρέτησαν οι βουλευτές Χριστιάνα Καλογήρου και Σταύρος Σκοπελίτης, καθώς και ο βουλευτής Σερρών Κωνσταντίνος Τσι­ πλάκης. Η συζήτηση επεκτάθηκε και ακούστηκαν αρκετές ιδέες, βιώματα και προτάσεις. Μέσω αυτής της γιορτής ως «Εμψυχωτές» επι­ χειρηματικότητας θέλουμε να δείξουμε τους τρό­ πους, με τους οποίους θα επιτευχθεί η επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου. Η Γιορτή του Κάστανου

Πρώτη Γιορτή Κάστανου στην Αγιάσο. Πολλοί ντόπιοι αλλά και ξένοι τίμησαν με την παρουσία τους την Ημερί­ δα που πραγματοποιήθηκε στο Δημοτικό Κέντρο Νεότη­ τας, στο Καμπούδι, την Κυριακή 12.12.2004. (Τη φωτογραφία παραχώρησε ο Παναγιώτης Κουτσκουδής)

γίνεται θεσμός και ήδη ερχόμενοι σε συνεννόηση με πρακτορεία τουρισμού συμφωνήσαμε τη δημιουργία τουριστικών πακέτων το φθινόπωρο, που θα περι­ λαμβάνουν τη «Γιορτή του Κάστανου», όπως και άλλες εναλλακτικές δραστηριότητές. Παρόμοιες γιορτές γίνονται σε όλη την Ευρώπη, αλλά και σε κάποια μέρη της Ελλάδας. Η ανάγκη επαναπροσ­ διορισμού της υπαίθρου και η θεώρησή της ως μέ­ ρους «διαφορετικού από το άστυ», ως μέρους που «κρατάει» πολιτισμικές ταυτότητες, πρέπει να εν­ σωματωθεί στην τοπική αντίληψη. Μέσω της ανά­ δειξης της συμβολικής υπαίθρου πρέπει να προσεγγισθούν ο αγροτουρισμός, οι εναλλακτικές μορφές τουρισμού, ο χαρακτήρας των τοπικών προϊόντων, η ποιότητα και η «αγροτική κουλτούρα». Η συμβο­ λική ύπαιθρος της κατανάλωσης, συνδυαζόμενη με την υλική ύπαιθρο της παραγωγής, δημιουργεί πολι­ τισμικά τοπία. Οι αγρότες και οι άλλοι βασικοί πα ­ ραγωγοί θα πρέπει να αναζητήσουν νέους τρόπους δημιουργίας εισοδήματος και εκδηλώσεις, όπως η «Γιορτή Κάστανου», μπορούν να δείξουν το δρόμο. Τέλος, να επισημανθεί πως υπάρχει η ανάγκη πα­ ροχής εξειδικευμένης γνώσης και εκσυγχρονισμένης πληροφορίας, ειδικά όσον αφορά την ύπαιθρο και ειδικότερα τον τομέα του μάρκετινγκ, των τοπικών προϊόντων, των νέων τεχνολογιών, των εναλλακτι­ κών μορφών τουρισμού, όπως υπάρχει και ανάγκη συνεργασίας της τοπικής κοινωνίας με το Πανεπι­ στήμιο Αιγαίου. Έ να σημαντικό μέρος μελετών που εκπονούνται αφορούν τη Λέσβο και πρέπει να αξιο­ ποιηθούν και να προσαρμοστούν στα τοπικά δεδο­ μένα. Εδώ να ευχαριστήσουμε τους φοιτητές του Πα­ νεπιστημίου για την ανταπόκριση και το ενδιαφέρον που έδειξαν για την εκδήλωση αυτή, φωτογραφίζο­ ντας και απολαμβάνοντας την κάθε στιγμή της. Η σύσταση ενός δικτύου Στελεχών Αγροτικής Ανάπτυξης, που θα βρίσκονται κάθε στιγμή κοντά στον αγρότη, στον επιχειρηματία, στον πολίτη, αλ­ λά και στους αρμόδιους αναπτυξιακούς φορείς, εί­ ναι κάτι που αργά ή γρήγορα πρέπει να γίνει πρά­ ξη. Μια πρόταση που σύντομα θα κατατεθεί. Μέσω της δικτύωσης θα βαδίσουμε προς μια νέα επιχει­ ρηματική κουλτούρα και καλούμε όλους εσάς να στηρίξετε την προσπάθεια αυτή. Τέτοιες γιορτές μπορούμε να οργανώσουμε σε όλα τα επίπεδα στους κατά τόπους δήμους και να βοηθήσουμε στη θεσμοθέτησή τους. «ΕΜΨΥΧΩΤΕΣ» ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΕΛΚ ΝΟΜΟΥ ΛΕΣΒΟΥ

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΦΩΤΟ ΓΡΑΦΗΜΑΤΑ Με τα ενδεικτικά του προβιβασμού στα χέρια... Π ρ ι ν από χρόνια, τότε που εμείς ήμασταν στα θρανία, λειτουργούσαν στην Αγιάσο δυο σχολειά και το μαθητικό δυναμικό ήταν μεγάλο. Άλλα παιδιά πήγαιναν στο «Μ πουτζαλιώτικο» και άλλα στο «Αγριγιώτικο». Στις μέρες μας λιγόστεψαν ανησυχητικά οι παιδικές φωνές, που ήταν αψευδείς μάρτυρες μιας ανθούσας κοινωνίας. Το χειμώνα η Αγιάσος, αλλά και τα περισσότερα χωριά της επικράτειας, σφαδάζουν κάτω από τις ερπύστριες της αδυσώπητης μοναξιάς. Στη συνέχεια δημοσιεύουμε αναμνηστική φωτογραφία που μας παραχώρησε η Αθηνά Θεόδωρου Κικίδα, σύζυγος Ευστάθιου Καπετάνου. Εικονίζονται η καλή Μανταμαδιώτισσα δασκάλα Ελισάβετ (Βέτα) Αβαγιανού-Πασχαλίδη με 28 μαθητές και μαθήτριες της Γ ' τάξης του Β ' Δημοτικού Σχολείου Αγιάσου, κατά το τέ­ λος του Διδακτικού Έ τους 1959 - 1960. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Μαθητολογίου, τα οποία μας έστειλε ο πρόθυμος συνεργάτης δάσκαλος Γεώργιος Μιχαήλ Ξενέλης, οι μαθητές και οι μαθήτριες της παραπάνω τά­ ξης ήταν 42 (24 αγόρια και 18 κορίτσια). Οι 14 που δεν εικονίζονται ή απούσιαζαν ή δεν προβιβάστηκαν. ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

Διακρίνονται, από αριστερά, στην πρώτη και δεύτερη σειρά: Εριφύλη Ευστρ. Τραγέλη, Μαρία Λημητρ. Καλόγερό (μπροστά), Δήμητρα Ιωάν. Κουρβανιού, Βασιλική Παν. Κολομόνδου, Μαρία Παν. Τζανετή, Αγγελική (Κούλα) Αντ. Ανα­ στασέλη, Προκόπιος Συμεών Ευσταθίου, Γεώργιος Λημητρ. Κοντέλης, Παναγιώτης Χριστόφα Καλουντζόγλου, Θεόδωρος Ευστρ. Ιακώβου, Δημήτριος Παν. Αρβανιτέλης. Στην τρίτη και τέταρτη σειρά: Αικατερίνη Ευστρ. Μάριου, Βιργινία Ηλ. Δουγραματζή, Αικατερίνη Γεωργ. Κουντουρέλη, Αικατερίνη Παν. Κουλάνη, Αθηνά Θεόδωρου Κικίδα, Βασιλική Λημοσθ. Ταράνη, Στυλιανός Παν. Καρατζάς (Μπούτσιος), Ευστράτιος Παν. Παπαπορφυρίου (Διακέλ’), Ηλίας Πέτρου Καράβολας, Παναγιώτης (Τάκης) Θεόφιλου Χτενέλης, Δημήτριος Βασ. Λιγνός, Ιωάννης Παν. Κουλάνης. Στην τελευταία σειρά: Βασί­ λειος Φίλιπ. Ρουγκέλης, Ευστράτιος Αθ. Παρασκευαΐδης (Κουλούντζ’), Παναγιώτης Βασ. Δελόγκος, Δημήτριος Βασ. Γέρου (Ντιλίμπακης) και Ιωάννης Λημητρ. Κουρβανιός (Καρότο).

α ν ’φουρ’κός τσ’ είχι λάτσ’. Σ ’ ένα στραβουπάτ’μα τ ’ μ ’λαριού, είπι φουβ’σμέν’ στου κιρατζή: Κ ύλη­ σα. Φτος όμους θάρρ’γι πους τνι πιάσι κόψ’μου τσι πους τα ’κανι απάνου τς, πους τ σ ίλ ’σι. Σταμάτ’σι του μ’λάρ’ τσι τς είπι: Πάναγιά μ’, μουρή ξ ’τιανή, γιατί ε μ ’ του ’π ις πιο μπρουστά! Πάναγια μ’, τσ’ είνι τσινούριου του σαμάρ’! Ας έλ’π ι τού­ τους γιου κιράς! (Από αφήγηση Μιλτιάδη Νικολάου Μαστραντωνά)

ΕΡΜΟΛΑΟΣ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

ΕΙΜΙ ΑΝΤΡΑΣ ΜΙ ΤΣΙΠΑ...

ΒΟΥΔ’ΝΑ ΑΝΤΡΟΓ ΝΑ

Α υ ο Αγιασώτις καβγαδίζαν... Σι μια στιγμή

Γ ιου Σύλλουγούς μας είχι ικδρουμή στ’ Κα­

λέγ’ γιου ένας. Γω, ρε, είμι άντρας μι τσίπα... Ξέ­ ρου του, ξέρου του, τ ’ λέγ’ γιου άλλους... Για πε μ ’ τούλουγια είνι, ρουγ’δισια γή α π ’ του ξ ’νόγαλου;

μπέρα τσι ξικινήσαμι προυί. Γι ουδηγός τ ’ πούλ­ μαν ήνταν Έλληνας. Ό ξου απί μια φάρμα στου δρόμου πιάσι άκριγια, για να μας δείξ’ του τ ο ύ τ ­ ου που ήνταν πουλύ όμουρφου. Στου φ ράχτ’ απού μέσα κάμπουσις αγιλάδις καθούνταν κουντά κουντά, γιατί ήνταν πουλύ προυί ακόμα τσι κρυγιώναν. Μι του τσιφάλ’ κάτου, τα μάτια ντουν τσι γι μύτις ντουν τρέχαν τσι φινόνταν πουλύ λυπημένις. Του Κ ατίν’ που τς είδι ρώ τ’σι τουν άντρα τς.

- Ε Τζιμ, γιατί γι αγιλάδις φινόντι έδγιετς, λυ­ πημένις; - Ναι, είνι πουλύ λυπημένις, λέγ’ Τ ζίμ’ς, γιατί γι άντρις ντουν είνι βόδια!

ΠΡΟΚΟΠΗΣ ΚΟΥΤΣΚΟΥΔΗΣ

ΓΙΑ ΝΑ ΧΑΘΕΙ ΣΠΟΡΟΥΣ!

Κ ά τ’ αδέρφια

απουμείναν απάντριφτα τσι γι

χουριανοί απουρούσαν τσι κουτσουμπουλέβγαν, γιατί, μαθέ, δένι παντρεύτ’τσι, έστου τσ ’ ένας ντουν. Κάποιους πειραξιτ’ς χουριανός, για να τ ’ φ ύγ’ γι απουρια, πήρι τν απόφασ’ τσι πήγι τσι ρώ τ’σι ένα απί τ ’ αδέρφια γιατί φουβούντι του χουρό του Ησαΐα τσ ’ ένι παντριφτήκαν. Τσι τ ’ απ ά ντ’σι: Για να χαθεί σπόρους, για να σβήσ’ του σόι μας! Συ έχ’ς πρόβλημα! ΧΡΙΣΤΟΣ ΓΛΕΖΕΛΗΣ (ΠΟΥΠΟΥΣΑΣ)

ΘΑΡΡ’ΓΙ ΠΟΥΣ ΤΣΙΛ’ΣΙ...

Π ριν

απί πουλλά χρόνια, όσ’ θέλαν α παν

στουν Άγλια, ανιβαίναν μι τα πουδάρια γή μι τα ζα. Κ άπουτις μια τουρίστιργια πλήρουσι έναν κιρατζή, να τνι πα στ’ κουρφή μι του μ ’λάρι ντ. Πιράσαν α π ’ τουν Απέσου, α π ’ τουν Άγιου Σπυριδουνα, α π ’ τ ’ Πατσαβούρα τσι ανηφουριζαν στου Κ αμ’τσάδου. Γι γ ’ναίκα ήνταν αμάθ’τ ’ τσι ζουρ ιζ’ντου, δέχα τνι ψ ’χή τς μη πέσ’ κάτου, γιατί του ζο πάγινι σα βάρκα, μια τσ ’ ήνταν γι δρόμους

δγάηογ, 21.6.2004

ΜΙΧΑΛΗΣ ΧΡΙΣΤΟΦΑΡΗΣ (ΚΑΜΠΑΣ)

ΑΛΗΘΕΙΑ ΤΡΩΣΙ ΝΤΟΥ;

Π ριν απί τσιρό

μια γριγιά σταμάτ’σι του Βα-

σίλ’ του Τουπαλή τσι ρώ τ’σι ντουν.

- Ε Βασίλ’, έχ’ς φύραμα για τς όρθις; - Έχου, ω θεία, είπι Βασίλ’ς, αλλά είνι σι τσ ’βαλέλια.

- Πόσου κάν’, ε Βασίλς - Δέκα χ ’λιάδις έχ’ του τσ ’βαλέλ’, ω θεία, άμα βάλουμι τσι του ΦΠΑ, έντικα ουχτακόσια.

- Εμ τι να σ ’ πω, γιε μ ’, άμα του τρων γι όρθις, βάλ’ του τσι φτο. ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΗΣ ΧΑΤΖΗΛΕΩΝΙΔΑΣ

ΜΙΚΡΟΠΩΛΗΤΕΣ ΣΤΗΝ ΑΓΙΑΣΟ ΤΟΥ ΧΤΕΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΗΜΕΡΑ Ο καλοψωνιστής Σπύρος Καμάτσος και τα πράσα του Παφλιώτη Κ ά ποτε οι Σ τα υριώ τες είχαν το πλεονέκτημα

τα ι στο Κ α μ π ο ύ δ ι ή στου Κ α τσ α μ π ο ύ , στην

να ψ ω νίζουν τα π ιο φρέσκα λαχανικά. Ό λ ο ι οι μανάβηδες α πό τα κάτω χω ριά, Ίπ π ειο , Συκούντα, Κ εραμιά, Κ άτω Τ ρίτος, Λ άμπου Μ ύλους, κάθε μέρα ανέβαιναν α πό την Πατωμένη της Κ α ­ ρύνης στην Α γιάσο και πουλάγανε τα κηπευτικά

Κ α ρυά . Μ ια μέρα, σύμφωνα με διήγηση του Προκόπη Γεωργαντή, σταμάτησε στο Κ αμπούδι ο Στέλιος, ο Π αφλιώ της μανάβης, με το φορτηγάκι του. Έ π ε­

τους. Αυτό τώ ρα ανήκει στο παρελθόν, μαζί με το πλεονέκτημα που είχαν οι Σταυριώ τες.

λοι να διαλέξουν ό,τι καλό υπήρχε. Ο Σπύρος ο Καμάτσος, ο Νταγούτης, καθόταν π ιο πέρα και παρατηρούσε. Άμα λάσκαρε λίγο το διάλεγμα και το ζύγισμα, λέει: Τώρα που καλουαύνιψι, ρε Στέ­

Α πό τους π ολλούς πλα νό διο υ ς μανάβηδες έ­ χει μείνει ένας, ο Κ ω νσταντής α πό τον Α σώ μα­ το, π ο υ κάθε μέρα τις α πογευματινές ώρες ανε­ βαίνει με το γα ϊδο υρ ά κ ο του κ α ι τριγυρ νά στους μαχαλάδες κ α ι στην Α γορά, διαλαλώ ντας, όπω ς τον π α λ ιό καιρό, τα π ρ ο ϊό ν τα του: Έ χο υ ντουμάτις, φ ασούλις, κουλουτσύθια, αγγούρια! Λ άτι, ρε γ ’να ίτσ ις, να πή ριτι... Η ζυγαριά του είναι α ­ κόμα με τα τάσια, η κλασική. Ο ι Κ α μ π ο υ δ ιώ τες κ α ι οι Κ α ρ υ ώ τες έχουν τώ ρ α τα π ρ ω τ ε ία στο να ψ ω ν ίζ ο υ ν φ ρέσκα κ α ι κ α λά π ρ ά γμ α τα . Β λέπετε, τα γ α ϊδ ο ύ ρ ια έγιν α ν π ια ϋαΐδΐιη, Τ ογοΐα κ α ι π α ν τ ό ς τύ π ο υ τ ρ ο χ ο ­ φ όρ α . Ό λ ο ι λ ο ιπ ό ν α υ το ί ο ι π λ α ν ό δ ιο ι μ ικ ρ ο ­ π ω λη τές μανά βη δες α νεβ α ίνο υ ν α π ό το ν ε π ά ­ νω ή α π ό το ν κ ά τω δρ όμ ο. Π ρώ τη σχάση γ ίν ε ­

σαν οι πελάτες επάνω του και προσπαθούσαν ό­

λιου, βάλι μ ’ τσι μόνα ένα κιλό πράσα... Τειντα ’νι, ε Σπύρου, θα καλουφάς σήμιρα, τον πείραξε κάποιος. Ναι, λέει αυτός. Σ ύσ τ’σι μ ’ ντα γι για ­ τρός γι Χατζηβασ’λίνα. Κ άνιν, λέγ’, καλό στου κουλάντιρου! Στο διάστημα αυτού του διαλόγου ο Σ πύρος ήταν προσηλωμένος στο συνομιλητή του και δεν πρόσεχε το μανάβη. Σημειωτέον ότι α ­ π ό το διάλεγμα είχαν μείνει τα π ιο χοντρά πράσα. Έ τοιμος, Σπύρο, λέει ο μανάβης. Μ όλις γύρισε και τα είδε ο Σπύρος, του λέει: Ρε Στέλιου, πράσα σ ’ γύριψα, ε σ ’ γύριψα πασσάλ’ για φ ρ ά ξ’μου! Αγιάσος, 1.9.2004 ΠΡΟΚΟΠΗΣ ΚΟΥΤΣΚΟΥΔΗΣ

Στιγμιότυπο από την αλλοτινή Αγιάσο, από τη συνοικία Μπουτζαλιά. Διακρίνονται, από αριστερά, ο πλανόδιος μανάβης, ο «καρηκομόων» Μιχάλης Βασιλείου Βίγλα­ τζης, η Ρήγαινα Ευστρατίου Κουδουνέλη (μπροστά) και στο τέρμα η γιαγιά Ρήγαινα Γεωργίου Πατράκη. (Τη φωτογραφία παραχώρησε ο Μιχάλης Βασιλείου Βίγλατζης)

ΑΠΟ ΤΑ ΔΡΩΜΕΝΑ ΤΟΥ ΛΗΜΟΥ ΧΟΑΑΡΓΟΥ Τιμήθηκε ο τέως Δήμαρχος Χαράλαμπος Σκούρτης τις 10 Φεβρουαρίου, σε συναισθηματικά φορτισμένη ατμόσφαιρα, παρακολουθήσαμε την τιμητική εκδήλω­ ση για το συμπατριώτη μας Χαράλαμπο Σκούρτη, ο ο­ ποίος επί είκοσι χρόνια ήταν δήμαρχος στο Χολαργό. Στο κατάμεστο Αμφιθέατρο του Δημαρχείου ο δή­ μαρχος Δημήτρης Νικολάου του απένειμε τον τίτλο του επίτιμου Δημάρχου και το μετάλλιο της πόλης, σύμφω­ να με ομόφωνη απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου. Μεταξύ των παρισταμένων, εκτός από δημάρχους γειτονικών δήμων, εκπρόσωπους της εκκλησίας και το­ πικών φορέων, διακρίναμε το σεβ. μητροπολίτη Μυτιλή­ νης Ιάκωβο, τους τέως υπουργούς Μιλτιάδη Παπαϊωάν­ νου και Σταύρο Μπένο, τον τέως νομάρχη Λέσβου Αλέκο Μαθιέλη, τον επίτιμο πρόεδρο της Ομοσπονδίας Λε­ σβιακών Συλλόγων Αττικής (ΟΛΣΑ) καθηγητή Γεώργιο Κατσικάτσο, τον πρόεδρο της Λεσβιακής Παροικίας Στρατή Μολίνο και πολλούς Μυτιληνιούς φίλους. Ο λο­ γοτέχνης Τάκης Χατζηαναγνώστου, αδυνατώντας να παραστεί, έστειλε τις ευχές του μέσα από ένα θερμό γράμμα. Μετά από το μουσικό πρόγραμμα και το σύντομο χαιρετισμό του Δημάρχου, έλαβε το λόγο η πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου Ντίνα Καλλιοντζή. Από την ομιλία της σημειώνουμε: «Ο κ. Σκούρτης έβαλε, ό­ λα αυτά τα χρόνια, την προσωπική του σφραγίδα στο Δήμο, διοικώντας χωρίς ακρότητες, με εντιμότητα, με ήθος και με συγκατάβαση. Κατόρθωσε να επιτύχει τη συναίνεση μακριά από πολιτικές αντιπαλότητες και να τύχει της καθολικής αναγνώρισης». Στη συνέχεια ο δημοτικός σύμβουλος Πάνος Δεμερ­ τζής, επικεφαλής δημοτικής παράταξης, κάνοντας απο­ λογισμό του έργου του τέως Δημάρχου, είπε μεταξύ άλ­ λων: «Ό,τι βλέπουμε σήμερα στο Χολαργό είναι έργο του Χαράλαμπου Σκούρτη: Παιδικές χαρές, πλατείες, αθλητικές εγκαταστάσεις, δημοτικά ιατρεία, ΚΑΠΗ, παιδικούς σταθμούς, νεκροταφείο και άλλα, που δεν εί­ ναι δυνατόν ν ’ απαριθμήσουμε. Εκτός όμως αυτών, τα 20.000 τ.μ. σχολικών κτιρίων, τα 24 στρέμματα γης, το Κλειστό Γυμναστήριο, το εξαώροφο Δημαρχείο - Πνευ­ ματικό Κέντρο, αποτιμώνται σήμερα πάνω από 20 δι­ σεκατομμύρια δραχμές, περιουσία που με τη συνετή δι­ οίκηση άφησε ο Χαράλαμπος Σκούρτης στο Δήμο». Στη συνέχεια ο ομιλητής ανέφερε δεκάδες ονόματα συνερ­ γατών του τέως Δημάρχου, που δεν ανήκαν ιδεολογικά στο χώρο του, καθώς και την προσπάθειά του για συ­ ναινετικό κλίμα στα Δημοτικά Συμβούλια. «Σπάνια μπορούμε να βρούμε τόσες ομόφωνες αποφάσεις σε Δημοτικά Συμβούλια άλλων Δήμων», τόνισε. Στο ίδιο πνεύμα κινήθηκαν και οι επόμενοι ομιλη-

Ο επίτιμος Δήμαρχος Χολαργού Χαράλαμπος Σκούρτης με το μετάλλιο που του απένειμε ο νυν Δήμαρχος Δημήτριος Νικολάου. (Από την εβδομαδιαία τοπική εφημερίδα «30 Μέ­ ρες», 16 Φεβρουαρίου 2005, αρ. φύλλου 102, σ. 1).

τές που ανέβηκαν στο βήμα, εκπροσωπώντας μάλιστα διαφορετικές κομματικές παρατάξεις. Όλοι τους τόνι­ σαν το μεγάλο κενό που άφησε ο Χαράλαμπος Σκούρ­ της με την οικειοθελή αποχώρησή του, όταν έκρινε πως έφτασε η ώρα να παραδώσει τη σκυτάλη. Προσθέτουμε επίσης πως όλοι οι ομιλητές αναφέρθηκαν και στο θε­ τικό και ουσιαστικό ρόλο της κυρίας Λιούμπας Σκούρτη στο πλευρό του συζύγου της. Τέλος φανερά συγκινημένος ανέβηκε στο βήμα ο τι­ μώμενος. Αφού ευχαρίστησε το Δήμαρχο και το Δημο­ τικό Συμβούλιο για την απόφασή τους να τον τιμήσουν και μάλιστα τη μέρα της ονομαστικής του γιορτής, ανα­ φέρθηκε σε όλους τους συνεργάτες του ευχαριστώντας τους, καθώς και στους δημότες του Χολαργού, που τον εμπιστεύτηκαν και τον στήριξαν όλα αυτά τα χρόνια με την ψήφο τους. «Αυτή είναι η αμοιβή μου», είπε, «η α­ γάπη και η εκτίμηση όλων αυτών των γνωστών και ά­ γνωστων ανθρώπων, που συναντώ καθημερινά στο δρό­ μο και μου σφίγγουν το χέρι. Δεν υπάρχει τίποτε ωραι­ ότερο, πιστέψτε με» Και κατέληξε: «Είναι θαυμάσιο να φτάνεις στην Ιθάκη μετά από ένα τόσο συναρπαστικό ταξίδι. Είχα την τύχη να μην είμαι μόνος στο ταξίδι αυ­ τό. Είχα δίπλα μου ένα αγαπημένο πρόσωπο. Είναι η σύντροφος των σαράντα χρόνων ζωής, που με υπομονή και αφοσίωση, παραμερίζοντας κάθε προσωπική της ε­ πιθυμία, στάθηκε για μένα μια πολύτιμη, μια διακριτι­ κή, αλλά συγχρόνως δυναμική παρουσία. Ξέρω πως δεν περιμένει ευχαριστώ. Της το οφείλω όμως». Η εκδήλωση έκλεισε με τη Χορωδία του Πνευματι­ κού Κέντρου και με μικρή δεξίωση. Ανταποκριτής

Κ.Α.Α.Μ.Ε. ^ τις 19.12.2004, στο Συνεδριακό Κέντρο Δήμου

ΠΑΙΔΙΚΗ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ

Η

Διεύθυνση του Μ ουσείου και της Ακαδη­ μίας Π αιδικής Τέχνης Ξάνθης, στα πλαίσια της οργάνωσης της 2ης Βίοηηαΐο Π αιδικής Ζ ω γραφι­ κής (2004), προκήρυξε διεθνή Διαγωνισμό ζω γρα­ φικής για πα ιδιά ηλικίας από 4 έως 15 ετών, με θέματα εικόνες από την παράδοση της χώρας και της κοινω νίας, μέσα στην οποία ζουν και δημι­ ουργούν. Στο Διαγωνισμό συμμετείχαν πα ιδιά α ­ πό 117 χώρες του κόσμου με 89.754 έργα ζω γρα­ φικής. Από αυτό, 84.693 ήταν έργα π α ιδιώ ν από χώρες του εξωτερικού και 5.061 έργα ελληνοπαίδων, από τα οποία διακρίθηκαν τα 426. Από ειδι­ κή επιτροπή καλλιτεχνώ ν και παιδοψυχολόγω ν βραβεύτηκαν συνολικά 507 έργα και απονεμήθηκαν 272 χρυσά μετάλλια, 94 αργυρά και 141 δια ­ κρίσεις. Σημαντική και μοναδική από όλη τη Λέ­ σβο ήταν η επιτυχία της μαθήτριας της Σ τ ' τάξης του Δημοτικού Σχολείου Αγιάσου Μ υρσίνης Κουτσκουδή-Βουρλή. Το έργο της «Το πανηγύρι του προφήτη Ηλία στην Αγιάσο της Λέσβου» απέσπα­ σε χρυσό μετάλλιο. Αξίζουν θερμά συγχαρητήρια στη νεαρή φίλη του χρωστήρα. Ευχόμαστε να πετύχει και άλλες τι­ μητικές διακρίσεις στο χώρο των γραμμάτων και της τέχνης.

Νέας Ιωνίας Αττικής (Πατριάρχου Ιωακείμ 4), πραγ­ ματοποιήθηκε εκδήλωση παρουσίασης του μουσικού ψηφιακού δίσκου «Κάλαντα, Καλήμερα και πάντα και του χρόνου». Η εκδήλωση περιελάμβανε ομιλία

Η προμετωπίδα του μουσικού ψηφιακού δίσκου «Κάλαντα, Καλήμερα και πάντα και του χρόνου».

του λαογράφου και τ. διευθυντή του Κέντρου Έρευ­ νας της Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθη­ νών Γεωργίου Αικατερινίδη, με θέμα «Εθιμολογικά του Δωδεκάμερου», ομιλία του προέδρου και καλλι­ τεχνικού διευθυντή του Κ.Α.Α.Μ.Ε. Θεοφάνη Σουλακέλη, με θέμα «Κάλαντα και Καλήμερα του Δωδε­ καημέρου», στιγμιότυπα από την ηχογράφηση και κάλαντα από τη «Χορωδία και Ορχήστρα Αιγαίου». ΓΙΑΝΧΑΤΖ

Το Δίπλωμα που έλαβε η μαθήτρια Μυρσίνη Κουτσκουδή στις 11.12.2004 από το Μουσείο και Ακαδημία Παιδικής Τέχνης Ξάνθης.

ΑΥΤΟΙ ΠΟΥ Φ ΕΥΓΟ ΥΝ ΔΗΜ ΗΤΡΙΟΣ ΠΡ. ΤΣΑΜΠΛΑΚΟΣ (1926 - 2004)

Ο βιολογικός

κύκλος της πολύπαθης περασμέ­

νης γενιάς, της γενιάς των γονιών μας, τείνει να κλείσει. Καθένας τους είναι κι ένας καπετάνιος, που αρμενίζει για χρόνια στις φουρτουνιασμένες θάλασσες της ζωής του, μέχρι που να ’ρθει η ώρα να ξεμπαρκάρει οριστικά. Έτσι κι ο Μήτσος, αφού πάλεψε με τα κύματα, πέ­ ρασε συμπληγάδες και στάθηκε πάντα ολόρθος καραβοκύρης, ήρθε η ώ­ ρα να βρει την αιώνια γα­ λήνη στο απάνεμο αγκυ­ ροβόλι της Περασιάς. Ο πατέρας του, Προκόπιος Ιωάννη Τσαμπλάκος (1892 - 1932), γνώρισε τη μάνα του Αναστασία, το γένος Ν. Βενιζέλη (1902 - 1988), στην Ανατολική Θράκη, τον καιρό που υπηρετούσε τη στρατιωτική του θητεία. Εκεί παντρεύτηκαν κι έμειναν τα πρώτα χρόνια του έγγαμου βίου τους. Το 1921 απέκτησαν το πρώτο τους παιδί, τον Ιωάννη, που το νήμα της ζωής του κόπηκε κιόλας τον ίδιο χρόνο. Μετά τη Μικρασιατική καταστροφή και το μεγάλο διωγμό πέρασαν στη Μακεδονία και εγκαταστάθηκαν στη Θεσσαλονίκη, όπου έμενε ο αδερφός της γυναίκας του, σιδηροδρομικός υπάλληλος, που τους βοήθησε να ορθοποδήσουν κατά τη δύσκολη αυτή εποχή. Εκεί αποκτούν το δεύτερο παιδί τους, την Ευρυδίκη (1923), που μένει σήμερα στην Αθήνα. Μετά τη Θεσ­ σαλονίκη έρχονται να ζήσουν στην Αγιάσο. Εδώ γεννήθηκαν ο Δημήτριος (1926), η Αικατερίνη (1928), η οποία παντρεύτηκε στην Καστοριά και κα­ τοικεί εκεί μέχρι σήμερα, και ο Παναγιώτης (1931), ο οποίος μένει στη Μυτιλήνη. Ο πατέρας τους όμως πέθανε μικρός και η μάνα τους, που χήρεψε σε ηλι­ κία τριάντα χρονών, αναγκάστηκε να δουλέψει πα ­ ραμάνα στη Μυτιλήνη, για να ζήσει τα παιδιά της. Έτσι, ο Δημήτριος αναζήτησε τη δυσαναπλήρωτη οι­ κογενειακή θαλπωρή στο Ορφανοτροφείο της Ιεράς Μητροπόλεως Μυτιλήνης. Εκεί γνώρισε και την προσκοπική ζωή. Από μικρό τον μάγεψε η στρογ­ γυλή θεά και όταν μεγάλωσε πρόσφερε τις υπηρε­ σίες του στην ποδοσφαιρική ομάδα του «Ολύμπου», τότε που προπονητής ήταν ο αείμνηστος δάσκαλος

Χρίστος Μητσιώνης. Για να εξασφαλίσει τον επιού­ σιο, δούλεψε παραγιός σε τσομπαναραίους του χω ­ ριού μας. Δεν ήταν λίγες οι φορές που πήγαινε με τα πόδια κι έφερνε βόδια από την Αγία Παρασκευή κι από άλλα χωριά. Ύστερα δούλεψε με το μεροκάμα­ το στο τσαγκαράδικο των αδελφών Παράσχου και Χριστόφα Παραμυθέλη στο Σταυρί. Αργότερα κα­ ταπιάστηκε με αγροτικές δουλειές κι έγινε πολύ κα­ λός κλαδευτής. Παντρεύτηκε την Αργυρώ, κόρη του Φιλίππου Αξιομακάρου και της Αναστασίας Ταλιά­ νη, και απόκτησαν δυο παιδιά, τον Προκόπιο, σιδη­ ρουργό, που θητεύει για τρίτη φορά ως δημοτικός σύμβουλος Αγιάσου, και την Αναστασία, σύζυγο Δημητρίου Καμπουρέλη. Συνταξιοδοτήθηκε από τον ΟΓΑ. Τα τελευταία χρόνια ταλαιπωρήθηκε από προβλήματα υγείας, τα οποία τον εξουθένωσαν στα­ διακά και τον ανάγκασαν να κλείσει τα μάτια του για πάντα στις 11 του Μάη του 2004, αφήνοντας σ’ όλους όσοι τον γνωρίσαμε την ανάμνηση του υπο­ δειγματικού οικογενειάρχη, του αξιοπρεπούς, έντι­ μου και εργατικού ανθρώπου, του καλοσυνάτου και πρόσχαρου φίλου, αρετές που κοσμούν ένα γνήσιο παιδί του λαού, ατσαλωμένο μέσα στην ορφάνια και στη βιοπάλη.

ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ Φ. ΑΞΙΟΜ ΑΚΑΡΟΥ (1914 - 2004) Υ σ τερα από εννιά δεκαετίες βασανισμένης, αλ­ λά καρτερικής και περήφανης ζωής, η πολυαγαπημένη Στάσα κούνησε το μαντίλι του αιώνιου αποχωρι­ σμού και πήρε το δρόμο για το ανεπίστροφο ταξίδι. Γεννήθηκε το 1914 στη Μαγνησία της Μικράς Ασίας. Οχτάχρονο κοριτσάκι βίωσε με τον πιο τραγικό τρό­ πο την εθνική τραγωδία της Μικρασιατικής κατα­ στροφής, αφού τον πατέρα της Παναγιώτη Ταλιάνη τον σκότωσαν οι Τούρκοι και τα ίχνη του αδερφού της Γιώργη χάθηκαν για πάντα μέσα στη λαίλαπα του μεγάλου διωγμού. Η υπόλοιπη οικογένεια, ακο­ λουθώντας το προσφυγικό κύμα, βγήκε στη Λέσβο. Η Στάσα πέρασε τα παιδικά της χρόνια στο Μεσότοπο, όπου μεγάλωσε κοντά στο θείο της (αδελφό της μά­ νας της Ελισάβετ Ταλιάνη) Κώστα Σκαρβέλη. Εκεί πήγαινε για δουλειά ο Αγιασώτης μιναδόρος Φίλιπ­ πος Αξιομακάρου (1914 - 1.12.1985), που τη γνώρισε και την παντρεύτηκε στα δεκαέξι της χρόνια. Από τό­ τε την πήρε μαζί του και εγκαταστάθηκαν μόνιμα στην Αγιάσο. Από το γάμο τους απόκτησαν πέντε παιδιά. Την Αργυρώ (1932), χήρα Δημητρίου Τσαμπλάκου, τον Παναγιώτη (1935), τον Παντελή

(1937), τη Δέσποινα (1940), σύζυγο σήμερα Μιχαήλ Βαλεντίνου, και το Νικόλαο (1944). Τα παιδιά γεννήθηκαν και μεγάλωσαν σε χρόνια δύσκολα. Τότε που πλάκωσε τον τόπο μας η μαυρίλα της κατοχής και της πείνας, την οποία διαδέχτη­ κε ο αδελφοκτόνος εμφύλιος πόλεμος. Ο άντρας της Φίλιππος, ο αδερφός του Σταύρος Αξιομακάρου (1902 - 1.5.1975) και ο αδερφός της Στέλιος Ταλιάνης (1915 - 7.5.1982), βγήκαν στο βουνό, για να υπε­ ρασπιστούν τις λαϊκές κατακτήσεις της Εθνικής μας Αντίστασης απένα­ ντι στην καινούρια ξένη επέμβαση. Μένοντας μό­ νη στα δίσεχτα αυτά χρό­ νια επωμίστηκε όλα τα βάρη της ανατροφής των παιδιών της. Όταν άρχισε να κατακάθεται ο κουρνιαχτός που ξεσήκωσε η θύελλα του εμφύλιου σπαραγμού, έπιασε δουλειά στο Σανατόριο, όπου αφιέρωσε τριάντα δύο χρόνια από τη ζωή της. Κέρδισε την αγάπη και την ε­ κτίμηση των συναδέλφων της, αλλά κυρίως των τρο­ φίμων του Ιδρύματος, που της έδωσαν το τιμητικό προσωνύμιο «Ερυθρός Σταυρός», αναγνωρίζοντας και επιβραβεύοντας έτσι τα αστείρευτα αισθήματα α­ γάπης, φιλανθρωπίας, καλοσύνης, που φώλιαζαν στην ψυχή της, αλλά και την παροιμιώδη εργατικότη­ τά της. Είναι χαρακτηριστικό ότι, ενώ προσλήφτηκε ως σιδερώτρια, τα περισσότερα χρόνια της υπαλλη­ λικής της θητείας δούλεψε σαν πλύστρα, βάζοντας α­ γόγγυστα μπουγάδες τα ρούχα των φυματικών, χω­ ρίς να σκιαχτεί ποτέ τον κίνδυνο του θανάσιμου τό­ τε εναγκαλισμού της φθίσης. Συνταξιοδοτήθηκε από το Δημόσιο και έζησε το υπόλοιπο της ζωής της κο­ ντά στην κόρη της Αργυρώ, στην Αγιάσο. Πέθανε στις 6 του Δεκέμβρη του 2004, σε βαθιά γηρατειά. Στη ζωή της καθρεφτίζεται η μαρτυρική ζωή της γενιάς της, που, αν και βίωσε τον πόνο της προσφυ­ γιάς, τον οδυρμό του βίαιου ξεριζωμού, την ανεί­ πωτη φτώχεια και τη φρίκη του πολέμου, κατάφερε με την εργατικότητα, το φιλοπρόοδο πνεύμα, την α­ ξιοπρέπεια, την υπομονή και επιμονή της, να σταθεί αλύγιστη στις εθνικές συμφορές του εικοστού αιώ­ να, να ορθοποδήσει και να βοηθήσει την πατρίδα μας να ξαναγεννηθεί μέσα από τις στάχτες της. Η σεπτή μορφή της, με τη γαλήνια έκφραση και το καλοσυνάτο χαμόγελο, θα μείνει βαθιά χαραγμέ­ νη στο νου και στην καρδιά όλων όσοι τη γνώρισαν. ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΜΙΧ. ΚΟΥΤΣΚΟΥΛΗΣ

Εισφορές ΜΝΗΜΗ ΠΡΟΣΦΙΛΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ Ο Γρηγόριος Παπαπορφυρίου πρόσφερε 50 € στη μνήμη της συζύγου του Αθηνάς, του Παναγιώτη Τζέγκου και του ανεψιού του Δημητρίου Φωκά. Ο Ιωάννης Δαγέλης (Κατσαμπός) πρόσφερε 10 € στη μνήμη της Γιασεμής Κυριάκου Πασχαλιά. Η Φανή Ζουρέλτ) πρόσφερε 25 € στη μνήμη του συζύγου της Μάριου Ζουρέλη. Η Μαρία Καμινέλη-Πατσέλη πρόσφερε 50 € στη μνήμη της μητέρας της Βασιλικής Βασιλείου Πατσέλη και της θείας της Στυλιανής Γεωργίου Σταυρακέλη. Ο Παναγιώτης Ιωάν. Βαρουτέλης πρόσφερε 30 € στη μνήμη του αδελφού του Ευστρατίου Βαρουτέλη. Ο Ιωάννης Γεωργίου Ραφτέλης πρόσφερε 20 € στη μνήμη του Γεωργίου Παναγιώτη Κουμλέλη. Η Ευγενία Τζέγκου πρόσφερε 20 € στη μνήμη του συζύγου της Παναγιώτη Ευστρατίου Τζέγκου. Η Ελένη Κουμλέλη πρόσφερε 50 δολ. ΗΠ Α στη μνή­ μη του συζύγου της Γεωργίου Παναγιώτη Κουμλέλη. Ο Ιωάννης Δαγέλης (Κατσαμπός) πρόσφερε 20 € στη μνήμη της Βενετίας, συζύγου Ευστρατίου Κλήμου. Η Δήμητρα Μιχαήλ Σαμοθρακή πρόσφερε 50 € στη μνήμη του αδελφού της Ιωάννη Χαράλαμπου Χατζτιφώτη. Ο Κωνσταντίνος Μαστραντωνάς πρόσφερε 20 € στη μνήμη των γονέων του Στέλιου και Δημητρούλας Μαστραντωνά (Μητροδώρα), του Ευστρατίου Δου­ κάρου, καθώς και του Χαράλαμπου Δουκάρου.

ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΣΥΛΛΟΓΟΥ - «ΑΓΙΑΣΟΥ» €

Ρήγαινα (Ειρήνη) Καραβασίλη-Κουδουνέλη Γρηγόριος Ευστρατίου Τζέγκος (Παγίδας) Γεώργιος Τσακαλίας Μ αρία Καμινέλη-Πατσέλη

112 20 25 20

ΕΥΧΑΡΙΣΤΗΡΙΟ Τ ο Διοικητικό Συμβούλιο του Αναγνωστηρί­ ου «η Ανάπτυξη» Αγιάσου εκφράζει τις θερμές του ευχαριστίες στο Σύλλογο των Καθηγητών του Γυμνασίου Ιππείου Λέσβου για την προσφο­ ρά των 200 € στη μνήμη της Στυλιανής, χήρας Γε­ ωργίου Σταυρακέλη, μητέρας του συναδέλφου τους και μέλους του Διοικητικού Συμβουλίου του Αναγνωστηρίου Στρατή Γεωργίου Σταυρακέλη.

ΔΙΑΘΕΣΗ ΤΩΝ ΕΚΔΟΣΕΩΝ ΜΑΣ Α. Διατίθενται αντίτυπα των βιβλίων που εξέδω­ σε ο «Φιλοπρόοδος Σύλλογος Αγιασωτών»: 1. [Ε.Π. Κουλαξιζέλλη-Β.Π. Τραγέλλη], Η Α γιάσος και τα πέριξ, εν Αθήναις 1896. 6€. 2. Στρατή Π. Κολαξιζέλη, Θ ρύλος και ιστορία της Α γιά σ ο ν της νήσον Αέσβον,Αθήνα 1997. 17€. Τα βιβλία διατίθενται από το Σύλλογο με άμεση παράδοση, κατά τις ώρες λειτουργίας των Γραφεί­ ων, ή επί αντικαταβολή (6€ και 17€ αντίστοιχα). Β . Επίσης διατίθενται βιβλιοδετημένοι τόμοι του περιοδικού «Αγιάσος», με άμεση παράδοση στα Γραφεία του Συλλόγου ή επί αντικαταβολή (47€). Α ' τόμος (1-25, 1980-1984), Β ' τόμος (2645, 1985-1988), Γ ' τόμος (46-67, 1988-1991), Δ ' τόμος (68-85, 1992-1994), Ε ' τόμος (86-103, 1995-1997) και Σ Τ ' τόμος (104-121, 1998-2000).

ΣΥΓΧΑΡΗΤΗΡΙΑ Σ τ ι ς 9.10.2004, στον Ιερό Ναό Αγίας Σκεπής Παπάγου, τελέστηκε ο γάμος του Σπύρου Θρασύ­ βουλου Διαμαντόπουλου και της Χρυσούλας Γιάν­ νη Παπαντωνίου. Ευχόμαστε ολόψυχα η νέα τους ζωή να είναι πλήρης χαράς και ευτυχίας. ΓΙΑΝΝΗΣ και ΑΡΙΑΛΝΗ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

ΘΑΝΑΤΟΙ • Βαρουτέλης Ευστράτιος Ιωάννη (Πολιχνίτος, 12.7.2004. Ενταφιάστηκε στην Αγιάσο)

• Αναστασιάδης Γρηγόριος Παναγιώτου (Αθήνα, 20.2.2005, Μάρπησσα Πάρου, 22.2.2005)

• Πατσέλη Βασιλική, χήρα Βασιλείου (7.3.2005) • Βουνάτσου Γρηγορία, χήρα Βασιλείου (Αθήνα, Α' Νεκροταφείο, 10.3.2005)

• Ξενέλης Κομνηνός Γεωργίου • Πατειρέλης (δίο) Ευστράτιος Παντελή • Μ αργιώ Ευστράτιος Βασιλείου (Αθήνα, 30.3.2005, Αγιάσος, 1.4.2005)

• Πολιτάκης Γρηγόριος Σοφοκλή (21.4.2005) • Τουρβαλής Παναγιώτης Ευαγγέλου • Παπάνη Ευγενία, χήρα Γεωργίου (2.5.2005) • Πουδαράς Δημήτριος Ευστρατίου (5.5.2005)

ΕΥΧΑΡΙΣΤΗΡΙΟ

ΔΙΟΡΘΩΣΕΙΣ Στο προηγούμενο τεύχος να γίνουν οι παρακάτω διορθώσεις: Στην πρώτη στήλη της σελ. 12 να γραφεί Μιχαήλ Κολαξιζέλης (Μαρούλα) αντί Μιχαήλ Μαϊστρέλης (Μαρούλα). Στη λεζάντα της σελ. 16 να γραφεί ανθεκτικών αντί αθεκτικών. Στην πρώτη στήλη της σελ. 36 να γραφεί τον Παναγιώτη και την Ελένη αντί το Γιάννη και την Ελένη. Στη δεύτερη στήλη της σελ. 37 να γρα­ φεί Δημήτριο Παναγιώτη Καβαδά αντί Παναγιώτη Καβαδά.

Α ισθανόμαστε την υποχρέωση να ευχαριστή­ σουμε θερμά όλους όσοι μας συμπαραστάθηκαν στο μεγάλο μας πένθος για την απώλεια, στις 7.3.2005, της πολυφίλητης μητέρας και γιαγιάς Βα­ σιλικής, χήρας Βασιλείου Κίμωνα Πατσέλη, το γέ­ νος Ιωάννη Πασχαλιά. Η θυγατέρα ΜΑΡΙΑ ΚΑΜΙΝΕΛΗ-ΠΑΤΣΕΛΗ Τα εγγόνια ΑΝΤΩΝΗΣ, ΒΑΣΙΛΗΣ, ΣΤΡΑΤΟΣ