Johann Valentin Andreae - In bene meritos gratitudo (Latin), 1633 by gnosisclassics

Over dit boek Dit is een digitale kopie van een boek dat al generaties lang op bibliotheekplanken heeft gestaan, maar nu zorgvuldig is gescand door Google. Dat doen we omdat we alle boeken ter wereld online beschikbaar willen maken. Dit boek is zo oud dat het auteursrecht erop is verlopen, zodat het boek nu deel uitmaakt van het publieke domein. Een boek dat tot het publieke domein behoort, is een boek dat nooit onder het auteursrecht is gevallen, of waarvan de wettelijke auteursrechttermijn is verlopen. Het kan per land verschillen of een boek tot het publieke domein behoort. Boeken in het publieke domein zijn een stem uit het verleden. Ze vormen een bron van geschiedenis, cultuur en kennis die anders moeilijk te verkrijgen zou zijn. Aantekeningen, opmerkingen en andere kanttekeningen die in het origineel stonden, worden weergegeven in dit bestand, als herinnering aan de lange reis die het boek heeft gemaakt van uitgever naar bibliotheek, en uiteindelijk naar u. Richtlijnen voor gebruik Google werkt samen met bibliotheken om materiaal uit het publieke domein te digitaliseren, zodat het voor iedereen beschikbaar wordt. Boeken uit het publieke domein behoren toe aan het publiek; wij bewaren ze alleen. Dit is echter een kostbaar proces. Om deze dienst te kunnen blijven leveren, hebben we maatregelen genomen om misbruik door commerciële partijen te voorkomen, zoals het plaatsen van technische beperkingen op automatisch zoeken. Verder vragen we u het volgende: + Gebruik de bestanden alleen voor niet-commerciële doeleinden We hebben Zoeken naar boeken met Google ontworpen voor gebruik door individuen. We vragen u deze bestanden alleen te gebruiken voor persoonlijke en niet-commerciële doeleinden. + Voer geen geautomatiseerde zoekopdrachten uit Stuur geen geautomatiseerde zoekopdrachten naar het systeem van Google. Als u onderzoek doet naar computervertalingen, optische tekenherkenning of andere wetenschapsgebieden waarbij u toegang nodig heeft tot grote hoeveelheden tekst, kunt u contact met ons opnemen. We raden u aan hiervoor materiaal uit het publieke domein te gebruiken, en kunnen u misschien hiermee van dienst zijn. + Laat de eigendomsverklaring staan Het “watermerk” van Google dat u onder aan elk bestand ziet, dient om mensen informatie over het project te geven, en ze te helpen extra materiaal te vinden met Zoeken naar boeken met Google. Verwijder dit watermerk niet. + Houd u aan de wet Wat u ook doet, houd er rekening mee dat u er zelf verantwoordelijk voor bent dat alles wat u doet legaal is. U kunt er niet van uitgaan dat wanneer een werk beschikbaar lijkt te zijn voor het publieke domein in de Verenigde Staten, het ook publiek domein is voor gebruikers in andere landen. Of er nog auteursrecht op een boek rust, verschilt per land. We kunnen u niet vertellen wat u in uw geval met een bepaald boek mag doen. Neem niet zomaar aan dat u een boek overal ter wereld op allerlei manieren kunt gebruiken, wanneer het eenmaal in Zoeken naar boeken met Google staat. De wettelijke aansprakelijkheid voor auteursrechten is behoorlijk streng. Informatie over Zoeken naar boeken met Google Het doel van Google is om alle informatie wereldwijd toegankelijk en bruikbaar te maken. Zoeken naar boeken met Google helpt lezers boeken uit allerlei landen te ontdekken, en helpt auteurs en uitgevers om een nieuw leespubliek te bereiken. U kunt de volledige tekst van dit boek doorzoeken op het web via http://books.google.com

21430G

Comeniana

7341 Y

212.306

Národní knihovna ČR Historické fondy

21.30 €

1 Národní knihovna 1002395349

七生

有、

Calde

community vatnt acu mirim zugänglich schwerer grösser etwas zwar auch aber und herabträufelnde welches Wasser durch das Boden den er, Felsen Stellen der anderen An., verunreinigt weicht mehr mächtige schlucht schönę treten oft Quellen welche Tage zu, ungewöhnlich Temperatur besitzen. hohe eine 13º bis R.() Felsengebilden pittoresken zeichnet Unter vielen den sich befindliche westlichen besonders Schlucht Ende am der die Felsengrotte Fenstern welche Bogen vom aus und, bei in endlich man Volke die K Hat wird. genannt läufig

obere Kluft Ende der so, erreicht

JOHANNIS VALENTINI ANDREA IN BENE MERL TOS

GRATITUDO .

funci macun gengua

ya ARGENTORATI

ImpenſisHæredum LAZARI ZETZNER I ANNO

DC .

CHRIST I.

XXXIII

(

06 .

K.C.

D I

VIDI

M A GEIRO

TUBINGÆ T

Iuris Anteceßori incluto, S , PC:

X tanto noſtrorum numero Te propemodum unicuni ,, cum Iohanne Harprechto Collega lionorando,fuperef ſe,lu &tui mihijac propemo dum horrori mihi eft , non Xerxis centenos annos,fed tricenostantum qui nos depavea rint,numeranti. Ac vicißim gaudio & vos , luptati ,cumTe beneficiis in nosfacilè Principem , etiamnum fuperftitem & gratias: , repofcentem intueor , cujus officii partes, cum in me,ingenii vigore; & corporis fir mitate omnium poftremum reciderint , fic eas utcunque folvo,ut fi nihil aliud honoris:

& præmii ad Te redeat,meritorum tamen; Tuorum fidum teftimonium , debiti.noStri

4 ftri ingenua confeſsio apud pofteritatene proſtet. Siſto autem Tibi , teſtes,præter Grüningerum ,cognatione & affinitate Ti bi iunctum , ac Matrem , Fratremqué' me 05 , Academic Veſtre Proceres , omnes quondam Collegas. Tuos conjunctiſsimos , quorum confenfu , & auxilio,res noſtras cu raſti ſolicitè ;promoviſtifideliter , auxiſti feliciter , atque adeo Almam Tubingam noftram ,dum Publica,privat aquepaced Concordia florebat, Tibireddo,cujus intui tu , honoratum ſenium Tuum demulceas, “ præfentis temporis amaritudinem con dias: acporrorecti;integrique conſcientia , & amoris in nos conſtantia tantiſper Te fuftineas , dun Chriſtoferi Beſaldi V.C. laudatißimo exemplo , alii beneficentia Tuæ locum expleant. Interim Vir Conful tiſ.quod Tibiſolenne,Fide DEO , deſpice mundum ,diſce mori , donec meritis & ho noribusonuftus,tandem cælo condecoran dus recipiaris. Id ut ferofiat,ac cum fæno ne yoyeojac opto. Tuus quem paternis benemeritis lium obnoxium fecifti, Johannes Valentinus Andreæ .

‫و‬ lo ti

ERASMU

GRVNIN GERV M

JOHANNIS VALENTINI ANDREA

PIETAS.

ANNO

CHRISTI

M. DC . XXXII.

AGNETI GRUNIN GERIÆ

VAR EN

BÜL E.R.LAN Æ. Josu Æ GRÜNINGERO, POPPEN VVILENSIUM PASTORI. JACOBO GRÜNINGERO , PA IRIÆ WINIDÆ CONSULI.

ET ANNÆ KÆLIZIÆ GRÜNINGE RIANE , ERASMI GRÜNINGERI

VIDUÆ FRATRIBUS ET SORORI GERMANIS

MAN DEDICATUM .

7 JESU SACRUM . Vmanitas,candor,dexteritas, da ſe monia conjunctæ , omni viciniæ amabiles , nobili domicilio exivere. Dura hæc temporis hujus forseft , quo mali ſubito ut funginaſcuntur ; boni, tanto cultu & raritate fervati, occidunt. Vix dum extulimus Heinricum Effer. 06.103

he , & Tobian Lotterum , magni in Ecob.19, cleſiam meriti viros ,cum fequitur Eraf. Decib 16316 wusGrüningerus,quem virtus per omnia Sep.23 Eccleliæ munia, ad facrum ,totius pro- ejmda vinciæ noftræ Antiſtitium ,publico con, ſenſu evexit,cujus jacturam , quàm ve reor ut diutius ſentiamus , & experia mur gravius, quam crudus dolor,nunc ſatis circumſpiciat. Hujus viri famæ & memoriæ,cum illuſtris Stutgardia fido teſtimonio ,tum almaTubinga diſerto e logio, uterque ocellus Wirtembergiæ, delicio fuo , rectè ,ac pro dignitate , fat ſcio ,contulet. Me vero pietas jubet,ac cepti beneficii memoriam fancire,non molliplanctu , fed cordata recitatione, eorum A A

8 eorum ,quæ domeſticaconſuetudine in

}

figniora in hocpræclaro Dei organo, notaverim ; quibus etiam præceptis ,at Quod etli queexemplo , profeceriin . viri,multis nominibus ornati ,decori pa rum fortafle conferet , amicis tamen lectu non injucundam hanc ingenuita tem fore ; mihi fanè ad exonerandam , exigendamq; affectam mentem profu turum confiderem : idque ,ſolito meo, citra livorem & aſſentationem , procul

etiam relegato verborum cultu me fa cturum polliceor. Huma Ordiar autem à morum mira con. eritas, cinnitate , qua Grüningerus corporis venuftatem & proceritatem ,fui, conde coravit ; omnesque ætatis gradus-22 quabili progrellu , condivit. Eft hoc, Grüningeriæ genti , genuinum , frons ſerena, vultus rofeus, oculi læti, os libe

‫ ور‬7 ‫و‬ 30. Airija

rum ,pcctus niveum ,inanusagiles,deni que ingenium plane muſicum . Idhære ditarium habuit Eraſinus à patre Era ; mo,Winidenfi Conſule, vivaciillo fene, qui matrimonii cum Eliſabetha ſua juz , i- ! bilæo, quatuordecim annos addidit v tam,

9 tam ,præmiffa paulo ante,biennioinfe riore conjuge, ad nonagefimum viridi 1613. ſenio, produxit. Ex quo vivere cepit, Poftri Pente ( quod ipſi Winida , communi cum Egi coft.c4 dio Hunnio, Policarpo Lyſero , Ioh .Georgio 88. Sigvvarto , Ecclefiæ lur oibus,aliisque 1613 . celebrioribus,patria,1566.14 Jovemb. 24. Iz contigit .) Ingenii vigor, & morum ala- nij. critas acfacilitas eluxêre,quæ omnibus at.go. ordinibus reddidêre amabilem . Trede ob :1631 cennis creditus eſt fororioMichaeliMeſt- & tatase lino - , Mathematicorum ſui ævi cori phæo,quem & Haidelbergam & Tubin- 1579. gam euntem ,fecutuseft, & literarum ar tium quecultu ,proſecutus. Ubi lauru philoſophica altera dignus habitus eſt, 186,2 ex 49.ſociis,inter primos ftetit. Qua driennio poft alumnis Principis præfe ctus, & Muſices choragus factus eſt,cu jus rara peritia omnem vitam ornavit, organo,teſtudine , cheli , & cythara lu dere doctus. Cum Ecceliæmuniisad

moveretur, Kirchemium ,vrbs ex prima 1591.5 riis noftris Diaconum , fed 8. tantum NOV . menſibusaudivit. Nam facundiæ fama 152.7 Stutgardiam accitus , velut perpetuam Iulia ibi AS

ibi ſedem fixit .

10 Ubi poft Diaconatus

biennium , paſtori S. Leonhardi ſuffe 14. Oct. ctus,etſi tertio inde anno ad Canſtadien 3597.4. fem Epiſcopiam evectus eſſet , mox ta Jan. men altero anno, revocatus, Aul& Wire 3598.19 . tembergicæ Eccleſiaſtes, & Conhiſtorii

1394 .

Nel

collega adlectus,totos 14.annos hicite. rum lubſtitit , & humanitatis exercitio ita eft defunctus, ut ſuperioribus, oble quium :paribus,concordiam ; inferiori bus,benevolentiam ; omnibus vero , fi

dem & officium probaret. Cumque ite 612. die Ge- rum avelleretur, & vir biennio infulam Argii. Muli- fontani cænobii, pedumq; Gene ralisinſpectoris,tum Ordinum Senato

ris delecti,togam , geſſiſlet , ultimum Stutgardiam rediit , & Præpoſitura api, 1614 . die si- çem ,fupradecem & feptem annos ,duo mon ; et bus menfibus ſuſtinuit,àquo illi comita tis facilitatis& lenitatis, à gravitatemo juda. deratis, periodus ,annis 65. menſe uno, diebus 24.publico luctu & Eccleſiæda mnoabſoluta eſt ; Viro , ad ſocietatem humanam , & res gerendas planè nato , & ob id cunctis ordinibus accepto ; ut qui & viros Principes obſequio conci 2 liaret;

liaret ; & parentes reverentia obſerva. Marte ret ; & fratres cum fororibus tenerè di- nus. ligeret ; & propinquos omnes ſolicite 1ofua jacobse foveret; & bonicujusque uſibusſe libe Elifa raliter exponeret.Primaria verò illi lau- berha data converſationis palæſtra , Conju- Marg. gium fuit,quod trinum , nunquam abs- retha anna que auſpicio,contigit. Cujus Ver habuit Maria Agnetem Kommerelliam , Fabiani filiam , 1592,1

Tubingenſem lepidam puellam , fed April brevius, quam voluit, & omnivita deſi- 1594 . Æftatem ,Vrſulam ,CaſpareVi 12. No deravit. ſchero viduatam , exquiſitam feminám ,15,96; 23. Sep fortunarum ubere proventu , quam & 1621.13 ipfam ,poft 23. annos,ægerrimè extulit. Ian . Autumnum verò , Agnetem , quondam 1627 . Wilhelmi Satleri comparem ,matronam Mair incomparabilem , quæ viduitatis ipſius trifte ſexennium , imò totius vitæ labo

riolum impendium , quatuor annorum optato ;acin exemplum memorabiliof . ficio ,compenſavit. Non prætermitten dum eſt , qui cæli favor & felicitas huic conjugum pari contigerit , ut longæyi matrimonii filius non inferioris near ptem duceret; Nam quo tempore Eraſ mus A 6

mus Grüningerus Parer, cum Eliſabetha ſua,poftquinquaginta conjugiiconcor .Maii dis annos, folennes Deo gratias Wini 29. Aug defoluit ; eodem Nicolaus Varenbulerus

97.

Juris Autiſtes prænobilis ,cum Regina Walteria ſua,Patricia Auguſtanamemo rabili folennitate matrimonii Jubilæum

Tubinge celebravit. Quorum utriusque ea felicitas fuit, ut non tam Gruningero

3.1613. 4. Tü- quidem quatuordecim ,Varenbulerove . annos adiecerit,ſed velut in hæ đi, at , rò o. reditatem vivacitasſuccefferit. Nam &

8.1604. hujus filius Vlricus,cum Agnete Kænigs

.87 :

pachia , elegantì matrona,tantum lep tennio à Iubilæo abfuit,quod tamen ſu

perſtitisvitæ decennio ,ipfe lupplevit :Et illius filia Eliſabetha.cum Georgio Beccio, 83. go Iubilæum fupergreſſa ,pudore quidem à Clii . folennibtts abſtinuit , filius vero Iofua, .1990 . ſocer meus , cum Barbara , Heinriciex Ef

Sept. fremia in Vbiispriſcæ nobilitatis familia oriundi, Doctoris Theologi filia ,Hein -. 1631 rici Abbatis Anhulani ſorore , abſolutis propemodum quadraginta novem con jugii planèbeati annis, fauſtum pedem Iubilæpinferre geſtit,& votum folvere DEO

13 Deo , fubamicorum & familiæ plauſu fatagit. Sed ut ad Grüningerum noſtrum re deamus,etſi hoc totum conjugii curri. culum præter unam , minusque viya cem puellam Agnetem , & alterum unà cum Matre puerperio extinctum fætum , fterile fuit , ſtudium tamen ejus in amicos , ac familiam propenfio, Eccleſiam & forum fpectabili ſobole fæcundavit , domeſtica charitate , in u

n.13 € 15.14 nii : obis 1. I.

1394 fum publicum converſa , cujus rem pa- 12.1 triæ non pæniteat. Cæterum æcono miæ,is ordo, & ad amuſlim ſtructura hic viſebatur,quæinſuetos rei, ſuſpenderet ; gnaras interdum fatigaret, cum Vrſule Icrupulis,non cunctiparesellent. ipſe vero ficad regulam , & libellam omnem vivendi raticnem , compoſuerát, utto tam domum horologium diceres, quod ſuis ponderibus & denticulis, ad tabulæ præſcriptum moveretur. Menſa ei læta , & lauta atquenitida erat ,ac vix Muſices expers,temperans tamen , & ab omni in

gluvie aliena. Hilaritas hic absq ;diſlo lutio .

14 lutione; lepos,non niſi cum ſale. Opis ferendæ ,ipſe pronus, etfi à mendicabu lis , & fucis,alienus. Fuêre tamen ,qui - pro re lauta, liberalitatem deſiderarent. Etquipenitiusintroſpexerunt, paren tum altrictiorem difciplinam notarunt, & inter opes etiam , frugalitatem im preſlille, Atculpa,cum exemerunt mu nificæin egenos,ſed ſecretæ largitiones; tum porro apud pofteritatem levabit

Can

vita functiin piosulus, quinquiescirci termilleaureorum ,donatio. Plura ex conſcientia ſcripturum , ad

dor,

vocat adfe,Grüningeri eximius candor, præcipua viri ncta, & partes ſuas , extra ordinem ,poſcit . Sanè,ut omnis virtutis velut inſigne eſt,ita virtutum fimulacra, tantum abeft vitia admittat , excludit. Aulæ innutritus , nihil ejus redoluit, præter civilitatem . Fucum facere, juxta & pati,neſcius.Undeplurimum abhor ruit ,à novailla ſecta , quæ etiam facrum ordinem polluit,comem lingua ; pecto re noxium elle. In hoc imitatus ami cum Matthiam Hafenrefferum , ſanctæ memoriæ Theologum ,cujus interiora me

15 me novide , nullum thefaurum contra habeam . Nemini favorem ſuum ven debat ; nullius gratiam licitabatur. Qui fublevari abipſo cupiebant, & rescom mendabant ſuas,non vana ſpe lactaban tur,fed credere ſe Deo , ejusque provi dentiæ inniti , expectare deſtinatum tempus; moderata petere ; præfentibus acquieſcere; decentibus modis uti ; ſeſe aptos rei facere ; ad fortuita parare ; at que graviora ferre, jubebantur, Memini ridiculum fuiffe iis , quod ad DEUM ablegaſſet, qui humanam opem poſce bant. At ipſe gloriari ſolebat,nullum ſe iniiſſe munus,quod non inſcio libi,ac minus cogitanti Deuslegitimèimpo fuiſſet. Qua fiducia & alias vocationem ſuam operiri voluit. Ingenia elegantiora impensè amavit,interdum etiam liber tatein eorum toleravit ,aut diffimulavit, 3 dum maturefcerent. Siquod prellum ca lumniis,aut invidia videret , æquanimi tate audivit ; judicioprobavit; authori tateque ſua erexit . A vulgi importuni tate tantum alienus,quantum ſagaci in genio ſuperior. Curioſitati, li quisquam infenſus

16 infenſus, quod per plana , & recta ſem per incedendum ftatuillet: Socium hu . jus inſtituti collaudans Osvvaldum Ga belcoverunt nobilem medicum alterum Catonem ,amicum individuum . Haca nimi ingenuitate , & arcebat impoſto res, & invitabat,qui mallent in clara lu ce,ambulare. Hacetiam via,aditum ad

ipſum paravi & obtinui,poſtquam in af 1412. finitatem per nuptias meas , effem ad 118. miflus. A quo tempore amore patrem ; inſtitutione,magiſtrum ; curaque, tuto rem habui , cujus jacturam inter prima damna mea,numero. Adeo in hoc can

dido pectorenihiltectum , aut limyla tum erat ,ut quidvis tuto in finum eiice res, nihil minus , quam periculum , aut noxam ,referres. Siquid monendum , prudenter fuggerebat;ſin corrigendum , leniter abſtergebat ; autſuſcipiendum , confiliis ex uſu rerum petitis ſuffulcie bat ; nullius temerarii, unquam conſul tor ; impatientis,fufflaminator ; impro bive ,conſentiens. Planè hoc ſimilis 10 hanni Haubero , dum viveret ; concordi collegæ , Theologoabſoluto ,ut quinul las

17 las artes ſub inſigni peritia,uterque nof fent,quam animiſerenitatem , & mode

ftiam .

At ne quis hanc animi ſerenita- Dex

tem ,mentis fortaſſe inopiam & fimpli- rita citatem interpretetur , de rara Grünin geri dexteritate dicendum venit . Inge nium à primisannis ficexcoluerat, ut ad præclara quæque elſet verſatile. Vigor indolis, acris ; memoria fida ; & judi cium ei excellens . Græcè & Latinèele ganter doctus, poëſeos no ignarus erat, artes liberaliores in numerato habebat. Stilus ei fluidus, & nitidus , fermone et . jompromotus. Rerum vero Theologi. carum ,præcipua ipfi, & inſignis peritia, ut Doctorei honores fponte offerren tur , quos pro modeſtia ſua deprecatus eft. Ad quodcunque munus ſe applica ret, ei natus credebatur,haud dubio imi

I. I tatione Neſtoris illius Iohannis Mageiri han Antecefforis ,cui affiduusallidebat , cu- Beb jus etiam exquiſito judicio probatus, huf exemplo inſtructus , calculoluffectus, ab atque obid omnem Mageirianam fami : 2: 1 liam, ac imprimis quatuor inſignes fra Lor tres , 1. Iohannem . 2. Iacobúm . 3. Davi- Ab dem

. Da-id 14 is An ecef Sr.

18 dem & 4.Samuelem benevolentia fra

terna proſequutus eſt. Vix tricennario

major Canſtadienfem epiſcopiam rexit, ut devectæ ætatis,exemplo effet, Paulo - , Sa- poſt Aula adhibitus, quærarò ſancta ef zuel le ſolet ,ita ingenium pariter, & patien astor tiam exercuit, ut virtutem ſeduloplan eig emens taret,cum vitiis maximè illius temporis colluctaretur & maſculè , & cum peri. Letar . culo . A qua tandem dimiffus, Cænobii I, ad Muli- fontem præſul» & generalis in . det 32 { pectionis Eccleſiaſticæ quadrumvir , Let 46 tum ordinum provinciæ Senator dele Etus,præcoces canos,ſenili prudétia, &

Cetat. conquiſito rerum uſu comprobavit. Poftquam etiam humeros Præpofiture moli lubjecit,oftendit,huncunum pro pe rebus gerendis & ferendis parem in ventumelle ,nec fpem patriæ publicam fefellifle. Nam & lacri Confiftorii præſi. dium ea authoritate ſuſtinuit ; & confi lii locum tali circumſpectione explevit. & Tubingenſis Academiæ florem tanta fideprocuravit ; & quinque Gymnaſio rum in Cænobiis inſpectionem ejus modiſolertia obivit : utnec Collegæa

mabi

119 mabiliorem ; nec curia expeditiorem ; nec Abbateshumaniorem ; nec Profeſ fores conſultioré ; nec Præceptorespro

penſiorem ; denique alumni,qui ſesqui trecenteni circa numero , commodio . Tem usquam dari poſle , libenter fate rentur . Adeo in hoc viro cuncta in u. ſum expedita ; lepore condita ; atque ad libellam expenſa erant, utrarò quem

quam triſtem ,aut ſuſpenſum ;offenſum , neminem ; conciliatos plærosque , & meliusinſtructos,relinqueret. Cæte- Elo rum dicendi vis ea Grüningero fuit, ut tiaj

pares alicubi raroshabuerit,ego quidé: gula majorem nullibi fim expertus. Rerum copia, & delectus ; verborum proprie tas & nitor ; rei præſentis combinatio ; oris venuſtas ; geſtusgratia , ficomne auditoriuoccupabat , ut nec faſtidirent, jám ante periti, inventorum ftudium : nec imperiti quæfitorum inſtructio.. nem ,deliderarent. Cujus exempla & dudum prodiêre ; & pofthac , opinor, plura proſtabunt,non line plauſu. Au diendus erat ,acurata materiæ enuclea tione ;'elegantiſenſusexplicatione ; ſo . licita

20 licitahærefeos,averfione ;Orthodoxias ſolida aſſertione ; prudenti morum ef . formatione ; ſeria vitiorum correctio ne ; afflictorum confolatione efficaci ; officio breviter in rem Chriſtianam a

ut palmam ſui tempo pto & pertenaci, risinter nos tulille,& fecuturo prætuliſ ſe, dicendus videatur. Quæ reliqua in genii hujus amænitas fuit, eam picturæ, cælaturæ , & fculpturæ voluptate,tum a . curato omnium mechanicarum elegan tiarum judicio , exeruit, rectè edoctus, ineruditos oculos dedecere hominem ad penitiora orbis & rariora admiflum . Suorum certè perſpicaciam haud paulo ampliusacuillet , ſi fæpius exire patria, aut proculmagis, contigiffet. Nec ta men hominum , locorumque ignarus fuit,ut qui Berlinum Marchiæmetropo lim Principis comes ,præter minores ex curſiones alias , usque penetrarit. Cum etiam hortorum eleganti cultura , ad modum caperetur , fupra communem fortem , qua inquilinis , qua exoticis flo ribus inſtructos & ornatos habuit,& vi. fentibus,nomenclator præſtofuit. Quæ etiam

21 etiam reliquæ vitæ civilis inſtrumenta ſunt,live foro ,ſive ſcena; ſive menſa , li ve paleſtra ; ſive ſerio , five joco ; ſive e quitatione, five vectione; ſive venatio ne,liveagricultura;ſive lufibus, five u tenfilibus,hominem intra homines ver

fatum poſceres,quafiplurimum ſingulis impendiſlet, nunquam officio politi, & fubacticapitis defuit, quod uno comple xu,percompendium tetigifTe fufficiat. Qui ad huncmodum rerum fuarum Sed

ſategit,non potuit effe non indefefus. En lita quidem -Grüningero ea inter occupa . tiones alacritas,ac veluti laborum quies erat,ut vacare omnibus videretur. Sed

ipfe eam temporis lucrifaciendi legem fibiindixerat,utantelacanis horis, five hibernis, liveæſtivis, ad res ſuas præpa randas uteretur ; profunda etiam nocte reſarciret, li quid nimii de die amicieri. puiſſent. Dehincinviſentium ſalutatio nibus ; clientum conſultationibus ; mi ferorum querelis; juventutisve, forma . tioni feſe offerebat , nulla menfa inter dum & grabato, ab incurſu , immunis. Cujus certè ea fatigatio fuit , ut corpus tam

22. tam vegetum , animumque tam agilem , exhauferit ,tantum intereſt ,ad remos,an clavum rerum fedeas.

Scriptionis fre

quentia , ftili facilitatem ; uſu rerum , re fpondendi promtitudinem fibi conci liaverat,utannalium inftar,feu faftorum facri collegii,haberetur. Sermones ſuos, utconcioni probaret , magna ſedulitate ex optimis authoribus colligebat ; op portune ſecernebat ; aptè diſtribuebat; ſelectis verbis,veſtiebat;memoriæ com mittebat ; qui veneranda canicie,rofeo vultu , & voce fonoraac præfenti animo, expreſſi,admirationi fuêre. Cum natu ra diſertus effet, qua auditoriireverentia fuit,nihil'non præmeditatum , protulit ; > Et tamen fic conquiſita,ori effluebant utextempore natum ,dictumquecrederes ; plurimum verò ab inaniloquacitac . te , & inverecundia difcerneres : nam inventionis raritas ; rerum pondus ; & facundiæ gratia , acuratam indaginem . teſtabantur. Plurimum verd ,quod de bebat; Conſiſtorii conſeſsui contulit : cui hebdomatim duosdies impendit ; quia . bus reliquos excipiendis ,aut expediun dis ;

disrebus,per partes adjecit, Quod relia quum fuit , economia amplitudo fibi popofcit, cujus etiam minutias rimari, mirum curvoluerit,qui etiam potuerit ! Sed valet plurimum à teneris aſſuefa . etio ; nec provectos, & alio vocatos, fa . cilè deſerit . Equidem , hac ſedulitate , non vulgares paravit fortunas , quasta men iniquas non poſſedit ; ut prodige ret,adduci nunquam potuiffet. Parfimo niæ & frugalitatis opimum fundum ,dua xit, & lautitiarum , ac liberalitatis pro...

mumcondum . Fallicenſuit,quidiſper fione gloriam affectarent , ubi paulo poft fequatur, petacitatis , vel mendaci tatis, infamia , Scilicet quam in domo Dei fidus , & induftrius eſſet, tam ſuæ . fedulo utprovideret , quod reseſt , ſuaa: rum partium , cum moderamine duxit.. Ita verò de pietate nihil ? Enimvc . ro ,quæ Gruningeriprofeſſio fuit,à pie. tate nunquam abelle, debuit ; ut de ea percontari nefas videatur , mihi dubi. tare religio. Cujus doctrina orthodoxa vita innoxia fuit ; cuiorispudor ; cordis Candor i frontis ferenitas ; manuum innos

24 innocentia ; corporis caſtimonia , & temperantia fuit ; cui Fidei, Spei, & Pa tientia contubernium , à Deo non in habitari, non potuit.Precum quibus ftu dia & confilia auſpicabatur , & obligna. bat ,alliduitas ; Cultus Divini in exem plum frequentia : Conſcientiæ teneri. tudo;familiæ modeſtia ;ædium diſcipli na,bonæ notæ funt fiduciæ in Deum fixæ , & charitatis exuberantis.Præcipuè tamen pietatis evidentia ſub vitæ perio do eluxit , fcilicet ubi maxime res feria Videbatur corporis ſalubri ad modum conſtitutione ; bonæ digeſtio nis ; vultu vernante ; lacertis torolis & agitur.

ſucciplenis ,fedà multisannis rerum cal culo ;per intervalla torquebatur, qui et jam poſtremum lethalis ipſi fuit , & Pa.

Pater ternos annos decurtavit. Vergenteæta 3oo.Ma. te ,magis etiam morbus ingruit, & invi ter 88. Annose Ctas vires tandem perdomuit. Oppone bantur cum thermæ , tum exquiſita va ria medicamina,quorum ,mirum , quam pariens fuerit. Sed cum acceſſiſſetme ror animi,ex patriæ noftræ calamitate , & Ecclefiæ cum ſcholisdeſolatione , nece quic.

e 1:

2522 quicquam adhibitum eſt, quicquid Ot onis Heinrici Rulandi, Medici,cætera fea icis fagacitas & fides ſuggeſſit. Fove saturinterea ſupra quam dicipoteſt, te jere, & ſolicite. Nam cum triennioan . 1627.29 e felicifato duxiſſettertiam conjugem , Main, Agnetem ,ex nobili proſapia Varenbule "ia , oriundam , omnem felicitatem in,

produxiſſe creditus eſt. Ejus quippe in

fignis pietas,& morum ſanctitas , cum muni in egenos charitate, dudum pu blica famacelebrabatur ; aded ,'ut cum in reampla ellet,nihilipfa preciofiusx itimarétur.Hæc fingularis exempli Ma. tona ægrum ſicíuſtinebat, & inter cru . siatus,cum graves,tum diuturnositaſo . abatur, & fométis ſublevabat, utcujus blus miſerereris,affectomarito,an affli xæ conjugi, ambigeres. Nec neſcivit üb torculari athleta , qui tormenta ſua nterdum ſuppreffit , ut uxquis dolori arceret. Pofteaquam verònim motbi entit , & pertinaciam , omnium primum pectus,facræ Synaxeos arrha munivit ; miniſtrante WilhelmoHeerbrando Col ega,Aulæ Ecclefiafte, amicopræcipuo, me B

meetiam præſente. cui conjugis virtu tem commendavit. Idem pietatis obli gnaculum poftea repetiit, ſancitâ denuo Confeßionis fcripto depoſitæ ,conſtantia : dein domui diſpoſuit , & quæ poft ſe Heine fieri vellet,deputatis curatoribus rectè rico cómiſit.Inde cura humanarum abjecta, Hillern in ſeriam hancluctam unicè incubuit ; Mar dolores exquiſitos , quos Vocationem thao Hille- ſuam appellare ſolitus eſt, virili fortitu ro. dine tulit ; Chriſtianâ patientiâ lenivit ; Toh : aſſiduis ſuffulcivit ; fiducia in precibus Georo Chriſtum ſuperavit. Quam exregula vi, giosig ejus non oblitus Gvario xit,tam moribundus, Iure , eſt. Virginea propemodum verecundia, conſule morbi incommoda texit ; ſolenni civi litate , inviſentes, quantumvis langui, dus,excepit. Eft matronæ Agneti,nobi. lis fratrum expatre Vlrico Varenbüle Agnete Königspachia. tri Johan : ro,matre & Bern- ga , Theologus , Jurisperitus ,& Medi har cus , familie ornamenta ,quorum me. das .. diuś , cum duabus fororibus , & ægro Q Johan : Conra- tantem ſæpe officio vigili juvit, & mori turo præfto fuit , cujus etiam inter pre dus. Vlris ces,animam exhalavit. Cum appropin . cus , quaret

( i.

quarét lethum ,frigida pectasanhelum recreavit,gratesque beneficii Deofol

20 vit. Poftea vocatam ad ſe conjugem , & Valeô lux mea ,ina 2 : manu compreſſam .

fer tè ca, E : un

quit,quando diſcedendum eſt; ( fi qua of fendi,ignoſce: pro fide tua,& meritis,ego in praſens gratias ago ; folvet autem DEVS , atque mercedemagna, dum re conveniamus. Et ad privignam ,quam fic

liam habuit, & eleganter educavitAgne. tem ,reclinatus, Vale filia ,ait,& præcepta mea ,animo repete. Mátriperpetuum obfe. quitor,fic te Chriſt amet et beet.Nec diu. horis hærés, tius inter vivos quam

ia: v

Pater Wilhel Satt ler.p. m.

compoſitis ſponte membris,illa die,quæ unicæ filiolæ quondam fatalis fuit,inter 7.1anz foporem , & vitam medius,demerfa luce 6. hora Velp. evanuit,& liberatæ animæ exuvias vul tu verendo , & lubrubiculo mihi aliis

que poftridie etiamnum fpectandas re di liquit. Elatum eft funusdecem pafto- 12. Jan ; rum humeris , comitatu , quem amor o cuique aut officium perſuadebat , & la Ti teri uxoris Vrſula in æde cathedraliap

le 1 TO

poſițum , cum qua.communem tumu lum voluit. Luxit virum ipſe Princeps noſter 2 B

28 nofter Iulius Fridericus. Exequias ivere Aula,Curia, Ecclefia,& vrbs. Jufta fecit, & elogium dixit,qui ſupra Heerbrandus, ſermone pio , erudito atque peramico, qui ſua dignitate proftabit , apparuit plus egregium affectum voluille,quam vox dolore intercluſaexpreſſerit. Pulla Paftor tiad fuere fratres duo , tofua & Iacobus; Poppen nepos ex fratre unus Ioſua Heinricus: co milen gnatas Ioh. Georgius Sigvvartus Theolo

gi filiusæmulus;affinis Iacobus Löfflerus vel nomine ſolo notus : ut cujushume ris Patriæ moles incumbit , Fide, ſalus publica noſtra hactenusconſtitit. Col lega Sebaſtianus Hornmoldus, & nosalii fis San- quam multi. Secutum gynæceumnon ition minorenumero ; & condolentium in . ris con gens turba,quorum luctudies abſoluta fili eſt. Menſe poft, fupremæ voluntatista collega. bulas Principis authoritate folvit, & ex Pro

Conful Wini. denſis: nu le chobie

cancela pedivitGeorg:Fridericusleger,ex ſanctio lariss re fenatu, vir fanè quam integer,& con Dire . cordiæ ftudiofus. Fidem fecerunt Er ctor . hardus Weinmannus & Wilhelmus Heer brandus Collegæ , Theologia inſignes : Heinricus Hillerus , & Io. Georgias Sig yrartus

ere udartus(abséteMatthao Hillero) Jutisſa. Mentelinus & lo . cit, cerdotes incluti ;

us, bann Wernerus, Conſul & Senator Vrbis

0 , coſpicui. Operam ſuam cómodavitChri ait : ftoferusSchmidlinus Notarius Cæfareus.

m Conſtitithic Grüningeri , poſt fidei ſin da ceritatem , & corpufculicuram incon $ ; jugem & privignam inſignis , & primar b- ria gratitudo ; a in egenos miſeratio : 11400. - bin liberalia ſtudia ſubfidium : in fami- flor. 2000. Es liam benevolentia : in fcholaspropen-flor. - fio : din Muſicam affectus: in beneme C1000 S ritos memoria, quam inſuper Vidua ge- flor. 1- nerofa liberalitate comitata eſt,& ſupe d 300 . ii ravit. Comitatis & folertiæ omnesnu . flor. n merosabfolueruntloh : Conradus Vidua

Io frater, & Ioh : Facobus Schmidlappus,ſoro a rius. Sancita eſt denuo inter utramque

to familiam Grüningeriam & Varenbule * riam conftans & perennis animorum

0 , conjunctio,cunctaque ex voto compo ſita, præterquam quod tanti precii Ma - rito . Patre,fratre,cognato ,affine, patro - no ,pofthac carendum eflét.. ; Atque ita cælo receptus eft Eraſmus Gruningerus,non poftremum patriæ ſuæ de

30 decus; nec iniqueinter Eccleſiæ lumi na numerandus ; reipublicæ columna; Familiæ fuæ ma. literariæ columen ; gnum ornamentum ,deceſlit,mihi leva mentum primarium .Memoriam tuebi tur opinor,omnis ordo,ac imprimis ſa cer, cum ftudiofa pube,cujus ſaluti an xiè conſuluit. Si quid humanitus deli quit,cineribus condonetur.Viduam ve rò tot ornamentis notabilem , fane quam triſtem folabitur,cum Divini ob . ſequii æquitas,tum famæ Grüningeriæ viriditas : eoque minus pænitendum viri talisconjugium cenfebitur, cum e. jus familiam ,omni pofthacætate obno . xiam habitura, & gratitudinisà marito haud ignobile pignus , præter virtutis exercitæ teſtimonium ,dum illa promiſo fa cælo, & repofita merces ſuccedat, re . latura ( it. Mihi vero viri fama,de me , præclarè meriti,ſacra eftocujus teftem hanc tabulam offi . cioſo animo , lu . fpendo. os (:) se

Eral

D. 0. M.: S. .

na; na. va bit slao

rum amabilitate ; pectoris can dore ; ingenii folertia ; & laborum

an .

ſedulitate,ncmini ſecundus: Sa

eli. ve nd ob

cri ordinis primas reverendus :

ia ar

je no it eti

ai re

Raſmus , Eraſmi F. Grünin gerus Winidenſis , vir mo

Principis conſiliarius conſultus; Stutgardianæ Eccleſiæ Præpofi tus quartus : poftquam Dco pic tatis cultum : Quinque Principp: Wirtembergicis fidem & pru dentiam cgregiè probaffet; Ec cleſiæ annos quadraginta utili ter contuliffet ; omnemque vi tam patriæ commodis , laudabi liter impendiſſet : quondam Kir - chemii , & Stutgardiæ Diaconus fidelis:Canſtadii Decanus ſpecta bilis;Aulæ Eccleſiaſtes conſcien tioſus; Inde Abbas Muli- fonta uus venerandus ; B.

Senator ordi 4

num

32 núm Provinciæ ſelectus;Epiſco . pus Generalis vigilans : dehine

præſtes Conſiſtorii grayis;

Aca

demiæ patriæ viſitator exquiſitus Studiofæjuventutis inſpectorſo Jers : breviter,paftor bonus ;Ora tor difertus; maritus comis; civis ornatus ; æconomus frugi; Pa tronus munificus; mortalitatem hanc exuit yur . Eid. Januar : An no 1632. cælitibus inſertus , cum vixiffet annos 6s. menf. 1. dies 24. cujus usque ad gloriofam reſur rectionem mcmoriæ , hoc tefti. monium ,viđuæ Agnetis Varen bühleriæ impenſis , grata mente dedicatum . Quo me abfolviffem ,niſi voto finien

dum ellet. Sic patria viris , confiliisque abundet ,ne Grüningerum unquam re pofcat ; & rebus pariter Ecclefiæ , ác Provinciæ reftitutis , Religione ſalva, Patria libera florente Principe Eberhar do,

.co.

Ene

us, Lo.

is a .

-33 do, ac domo wirtembergica, pro fe quis que officio boni Civis defungatur , & qua pofteritatis reverentia ,quaæterni tatis appetitu , facrum depoſitum reli giosè & anxiè conſervet. Ac paulo . poft Grüningeri oneri fuccedat nævis minor ,, virtute major; meritis par,gra tia ſuperior. Me vero beatis patroni,cu jus familiaritate ſeptem & decem annis feliciter ufusſum ,mei,manibus,inter e- ..

lectorum choros,beneplacitofuo Chri fus conjungat .

7. r.

Capita fubſidijGruninge . riani..

1. Ex fortunis meis Studiofæ Juvene tuti do ,lego,aureorum millia duo , quæ ex iis reditum annuum habeto. 2. Ea non nifi ex familia mea efto ,.

atqueà fratribus prognati ,, ſororum præeunto: 3. Bonæ indolis & frugi eliguntor ;. atque obligari Principi noſtro, ſacræque Theologiæ ſe addicere tenentor : 4. Principium electionis poft folen ne examen ,à (pe facta receptus in ſcholam cænobialem ,efto . Ex BS

34 $. Ex quo tempore,ac dum inter cce nobii alumnos hæret , vicenos aureos annuos habento ; Sin Stipendium Tu bingæ ingrediantur , denos inſuper ,us que dum EccleſiæautScholis adhibean . tur,accipiunto. 6. Hoc beneficium quisque benè locato ,aut eo privator. 7. Quod exreditibus ſupererit,in u 44 furam dator, 8. Siexfamilia nemo aptus adſit,re ditus in nullos alios quoscunque ulus inſumụntor , fed in uſuram dantor; & quod inde cellerit , fundationi addi tor.

* 9. Quod fi quingentis aureis creve rit,deficiente ex agnatis ,alius bonæ no tæ ,is tamen non nifi unus ſuſcipitor, ac Winidenſis aliispræfertor ,ſin agnatus emerferit ,ille cedito. 10. Si duo ,aut tres agnatorum Gnt, pari ſtipendio juvantor. Sin quatuor, pluresve , ex ætatis & profectuum pro : portione accipiunto ; reſiduum funda tioni accedito .

II. Cu.

20%

35 11. Curam hujus Winidenſis Con ſul & Senatus habento : cæterum ra

Tuo tiones expenfarum , & proventuum Lis. Principis Conſiſtorio Stutgardiano, na reddunto . 12. Qui & memoriæ cauſa ex reſi

nè

duis impenfarum , Scyphum quinqua ginta aureorum emunto , & Senaculo addicunto .

13. Quod ficontingat corrumpi Re ligionis ſinceritatem ,nihil ftudiis con us tribuitor , fed Winidenſium egeſtati & , tantiſper fuccurritor , dum reftituatur

cé

Hi.

fidei puritas ; indeque ad ſtudio

rum promotionem ,ad præ ſcriptum redi tor .

O ac US

05 (:)SC

‫و‬

MA.

MARIAE ANDREANÆ

MERITA MATÉRNA .

pradicata

à filio JOHANNE L E

N T I NO ANDREÆ .

CANNO

CHRISTI

M. DC, XXXII.

ANN AE , SIXTI BRAUCHII VIDUÃ&#x2020; , SORORI.

JOHANNI BALTASARO PLIR NINGERO : PFAFFENHOVEN SIUM PASTORI . BALTASARO SIMONIS, MEDI CO PROFESSORI TUBINGA NAE ACADEMIAE Ex MARGARETA ET RE GINA SORORIIS.

ET GEORGIO ESENVVEINIO Bor VVARIENSIUM PASTORI , Ex JOHANNE , FRATRIAE M A. RITO SECUNDO, INSCRIPTUM .

39 JE SU SACRUM.

Eminum mihi luctum rerum hu I >

G manarum arbiter , eodem propè tempore indixit , & ErafmiGrü- 7. las ningerie patroni præcipui funere : & Maria Andreane , primæ notæ matris 25.lan , obitu : Ex quo immenſus dolor, & ir , reparabilis jactura facile me opprimere

I •

potuiſſet, niſi utriusque virtutis recor datio, & memorabilis ad pofteritatem exempli ſplendor utcunque ſuſtineret, potiusque ad folyenda juſta, quam mee. tori indulgendum , invitaret. Ac de Grüningero quidem , jam dixi,quæ piee tas dictavit. Ad Matris verò laudes ma

jor etiam quafi impetus me impellit, non tam ab affectu profectus , quam meritorum pondere & numero exa. & us, ut quibus hæc matres alias longo intervallo ſuperavit ; iisdem filius ex. plicandis , gratitudinis debito ufficio utcunque defungeretur , & qua inge nua recitatione , qua ſtili fimplicitate, boni lectoris animo fe inſinuaret , fe quioris duritiem nonnihil mitigaret, fi appaa

40 appareat tot ordinibus appellatam & honoratam matrem , genuitiam meam , in pretio mihi & virtutem ejus obfer vatam fuiſſe, & hoc qualecunque æfti mationis teftimonium , ac beneficio rum ornamentum ab obnoxio filio tu . liffe ,qui ſubire quodvis judicium , quam à Matris tam præclarè meritæ decenti encomioabftinere maluerit. Ortum Mater mea habuit Herren berge communi mecum Patria,oppido

550. , fpectabili, Anno falutis 1850.23.Octob . 3.04i ex nobili gente Moſeria ; &Hilleriaæque

at.

nobis primaria . Pater fuit Valentinus: Moſer , loci præfectus , cum paulo ante PhorzhemI findicatu abiiffet, vir juris peritus, & recti ftudiofus. Auus Balta,

187. fiIun. Sar, redituum cameræ Wirtembergicæ 1.1552 Conſiliarius,cuïuxor ApolloniaWinzel 8. Iul. heuferid . Proavus Baltaſar, equorum , ftabulique Wirtembergici magiſter ,& 104. in proferendis patriæ finibus adminis uptia 41. fter atque adjutor,cui Margarita Reute P. Maii rin poſterior conjux fuit. Mater Marga rita,Marci Hilleripatriæ conſulis, & Cao tarina Curreriæ filia,fororMartini Hille. ri

41 & ri Jurisconſulti qui principi,verè Chris m. ftofero noftro interprivatos habitus eft, EL & familiæ ſuæ multum decoris contu

ti lit. Novennismatrem amiſit ,inter fex 1559+ die -> liberos,minimo prior . Inde bono au Marga U fpicio Aviæ Curreria credita,felicitatis retham fox fundamenta fida ibi poſuit. Nam Apollo

nia. Mar cus Cathas rina Bea- loh

ti cum hæc matrona & pietate, & liberalitate, & induftria planè fingularis eſſet, e neptem ſuam his donariis & opima hæto reditate fub domeſtica conſuetudine

5. non imbuit tantum fed opplevit.

de tum equidem orphanotrophium , quod Balta * perfectam matrem fubftituit , matrem far. Marias It aliam tot decorisornatam ,peperit. Nam Iob is quæ Aviæ inſigniores notæ erant, verbi Valena # Divini reverentia, cultusſacrifrequen- tinus, & tatio ; Miniſterii Ecclefiafticiæftima.

tio ; charitatisjugeexercitium : tum , mentis tranquillitas ; cordis alacritas ; indolis generoſitas;frontis pudor; oris veritas : præterea corporis caftimonia ; - victus temperantia ; morum comitas; laboris patientia; inſuper artium peri tia ; fervitii promtitudo ; paupertatis fublidium ; injuriarum oblivio ;mode ftiæ

15306

42 ftiæ ſtudium ; æltus , frigorisque tole rantia, ſic in neptem transmigrarunt, ut geminatum velut Aviæ fpiritum acce piſſe credita ſit. Cumque ex iis Avia el. let , cui Evangelii jubar Divi Lutheri miniſterio illuxiſſet , inter priores tene bras,& novam lucem diſtinguere gna ra, & beneficii æſtimans , fic toto zelo ad ferium Des obſequium ferebatur, Mi & omnem familiam incitabat,ut genui nam Ecclefiam facile agnoſceres , qui ſtimuli in nepte , non durabiles tantum ætatem perpetui. Porrò fuêre , fed per quod eoævooberrantes egeni non cer tis domiciliis aut xenodochiis ſuſcipe. rentur , fed ad opulentiorum ædes di verterent , hæc peculiare talibus hoſpi tibus conclave deſtinabat, & cibum pa rabat folennem , cui miniſterio cum ne

ptis deſtinata elſet , ab eo tempore ma ternum planè in omnes indigos affe & um induit. Quod infuper fæminea aprimè gnara eſſet , ut rum operarum quæ hac induſtria ex re tenui, ad juve nis totaurbe opulentioris nuptias aſcé

diflet, nendi,texendı, acus pi&turæ , & phry

ole

sle Ce

eri ) ne. na lo

43 phrygianarum veſtium artifex , iisquo que artibus neptem inftruxit , & orna tam reliquit , cujus nobisſpecimina ſu perſunt. Præcæteris vero literas felici. ter pingendi , & promtè legendi peri tiam talem nepti contulit, quæ ad extre mum usque fenium eam comitari , & 0 mnisthelauri loco haberi potuerit. Ac

Il ul. ui

cepià ſenibus , puellam fuifTe feftivam , & lepidam ; ingenioſagaci& fubtili; a nimomafculo , ſed verecundo. Statura

m tò er

fuit aliquanto proceriore gracili tamen, vultu valde amabili. Complexione tota vita falubri, & alacri. Natura nonnihil ad iram inclinatiore fuifle ajunt , bre

le di.

pi. 02 . ne 12 El.

Ut e

viore verò, & quem Chriſtiana diſcipli 11a admodum cohercuerit , & correxerit. Interea pater tres ordine feminas nobi- Otto les alias uxores duxit , Vrſulam Gienge. 1567

riam , patriciam Vimenſem ,virginem : apro Barbaram Fröſchelmoſeriam patriciam rita

Salisburgenfem viduam : & Mariam à Zeitern iterum virginem , quarum prima trinam ei ſobolem tulit: Secunda Mülleros, & Gabelcoveros , ex quibus unus, Oswaldus celebris Medicus , privignos addu .

Yrſus Hier nim ; Oslo dus belca Geru

44 adduxit : tertiamaritum deferuit. Inde factum , cum inſuper articulorum , quo tandem confectus elt , diutino morbo cruciaretur , ut Avia in cælos recepta , neptis economiæ paternæ præficere tur , & fovendogenitori admoveretur, cui officio ea pietate & induſtria defun

cta eft, ut cum extuliffent patrem hære 26.2 . des, forori gratias centum florenorum

ais.

premio ſolverent. A patris obitu ,quo ſuperſtite ab ipſo 56. Deo conciliatæ erant nuptiæ ,abſolutæ ſunt,cum Jobanne Andrea Geppingen G modeſti & perhumani ingenii juvene, 4 artis one Jacobi , illius magni Theologi, & Anna

Hodn pti ptic pa , 1576. Apri

Entringeriæ filio , Hagenloenfi Paſtore, cui ſequenti anno filium primum , 2 Ja cobum peperit. Indefecuta 3 Meßingam , ad alterum paſtoratum ,filiam 4 Annam tulit , atque rei domeſticæ ſedulo incu

1577. buit.Poftea in s patriam reverſa ,marito ang: ad loci epiſcopiam evecto, quinq; libe Feb. rorum proventu familiam dotavit,6L1 1580, dovico, Margarita,f Johanne Valentino, Maiis 9 Johanne 582. 7. Sept. 6.15831241 Mart . 7 , 3584129. Sept 586.17 , Aug.

de 110

0 ay

2.; 1,

i Es

Johanne, & 1o Johanne Ludovico. Ab 9. 15884 hinc decennio ,credito Conſilii princi- 29 pis munere , & u Regü fontis Abbatia, Ang. 10,1590 aliosdecem annos inibi fubftitit,unaq; 27.D ec.

filia ya Regina,liberorum agmen claufit. Ubi diem Maritus publico luctu 13 obi vit,& matrimoniiin exemplum beati & concordis viginti quinque annos finivit,vidua ut & julfa erat,cum ſeptem or-

11. 1991, 24 ,Iun 12.1992 9. Iul. .Aug,

phanis Tubingam conceflit,eorundem- atara que faluti per ſexennium viriliter con- 47 , m , fuluit . Inde fama induſtriæ in re medi: Sod.7 . Sub fin ca ,cujus tyrocinia apudægrum patrem , nem praxin in marito valetudinario fecerat à Nogen Principe Fridericonoſtroaccita, & phar- bris. macopolio aulæ præfecta eſt ,cui officio 1607. & Stutgardia , & Leoberge octo annos 19086

impendit. Dehinc liberalirude donata, 16141 fexennio vitam inter liberos per vires Hochdorfı,Vaihinga, Pfaffenhovi,acim- 1615. primis Heidenheimi placide ſuſtinuit ', donec ante decennium Calua ſedem ul. 1622. timam auſpicato fixit, & nunc demum menſe Majo. vividi ſenii apicem annorum octoginta atat unius,menſútriú , & duorum dierú ,hoc 81.mēſ fatali mihi anno die converfioni Pauli 3. diese facro , 2,

46 ſacro ,octava noctis magno noftro cor 632 silan . dolio abſoluit,femina, quam viraginem dicere, quisquis novit , non ſuccenfe bit ſcio; qui ignotam ,me ex vero deſcri bentem fuerit intuitus,neutiquam ha. bere dubitabit. Nam ut Matris virtutes, quantum fic lji verecundiam decet , bona fide expli, cem , prætermillis virginitatis annis , quorum forem & diſciplinam Avia ut dixi, fanctitati debuit,poſtquam marita ta eft, cuncta Viri vota explevit : focero vero ſuo Jacobo Andrea voluptati ; & ue trique ſocrui Anne ac Regina in deliciis fuit,nec ille filio detali conjuge ſubinde gratulari ,hæ vero fingularem conſen ſum teftari erubuêre. Nam qua pietate in Deum , qua obſequio in maritum , qua vigili cura rei familiaris, qua dexte ritate fæminearum operarum , quamo rum etiam amabilitate fic omnes nume ros abſolvit, ut virum planè beatum red deret. Eratpater ingenio liberali,muſico , 8 ad ſocietatem propenſiore. Materaltri ctiori diſciplinæ alueta , lautitiarum & mun .

of le m è ci

47 mundi negligens,priſcæ fimplicitatis & ſeveritatis tenax , ac veluti robuſtioris diſciplinæ affecla. Et tamen licinter hoc conjugum par exactè conveniebat , ut

27 quaſi duorum ſonori concentum cre deres,imò fi dicere fas eft , pater virilita. fi. tem,materteneriores mores ab invicem ja mutuare viderentur. , Liberalitate vero

mutuum certabant,ſed mater ſuam pau .

ut ca.

pertati unicè devovit,pater interdum in impoſtores , qui varias artes vendita bant, contulit. Convictores ,quos ma gno numero per intervalla habuêre , . cum pueros ftudiis operam navantes , tum collegas Diaconos fic ipſa aluit,ut materni amoris memoriam nullo ævo

FO je

sis de te

ponerent,ex quibus Andreas Veringerus, & Mathias Hafenrefferus, ad prima eve & i,facilègratitudine eminuere. Cum opimam dotem attuliffet, nihilob'eam

fe extulit , parandarum opum & rectè $ ? impendendarum juxta ftudiofa & ope rola . Quæalios libenter ſaginabat, ipfa s propemodum nihilo vixit,ac ob id cor pusſiccum & laboribus induratum ha

buit, deliciis muliebribus penitus ſeab dicavit,

48 dicavit , non niſi invita mundum adhi buit,cumque aliquando nobili xetjenatus donaretur , fcio fribuſculi- materiam fuiffe,nec tamen ob id ruſticior aut for didior ,ut quæ mundicias ædium ,corpo risque amavit , & ornatè dicendi ac ſcri bendi peritia valuit . Liberos ſic educa . vit , & inſtituit, ut ludimagiſtram crede res ; fic aluit & curavit , ut medicam .

Imperio heram ,comitate hoſpitam , of DC faciofamulam ,omnire alia præterquam indulgentia matrem ſe præſtitit. Ita din locis vixit,ut nuſpiam vixiſſe pu . verlis deret , neminem convixiffe pæniteret, quod hanc regulam animo infixillet , curare ſua alienatolerare ; privatis aca quieſcere,publica æftimare ; nocerene mini , cunctis benefaciendi ftudium probare. Et hactenuslætacuncta & facilia ve rè feliciillo almæ pacis ſeculo, videban tur,nifi quod viriadverſa valetudine in terturbarentur ,cum fecuta eft triftis via duitas, quæ nos exre ampla & lautaſu

bico in arctumconjecit. Non fregit id Mátrisanimum quæhactenus dimidia. tum

49 Thi- tum imperium in ſe integrum eo faci , aloe lius ſuſcepit , quod vivus pateramori, am mater nobis formidini effet. Tubinga

Or- ſalubri patris confilio hofpitium electa po , erat,ubi benigne ſuſcepti, & liberaliter

che habiti ſumus,patris locum infinita be ca. neficentia ſubeunte Davide Mageiro , He Juriſconſulto celebri,affine, & fuccol m. lancibus Mathia Hafenreffero vero

nofe Theologo , amico paterno perfecto, am Andrea Ofiandroprobato itidem Theo di logo , patris conſobrino individuo ,

u- Johanne Harprechto Antecellore pri et mario ,patris ſororio, Michaele Zieglero Medico amico novo ,veteribus præpo

ac nendo, Johanne Valentino Neüffero,ma je tris ex ſorore nepote, Heinrico Wellingio affine, aliisque Academiæ proceribus, quorum authoritate.confilio, & ope ef TE fectum eſt,ut quod in rem noftram fa Do ceret, vel adellet,velipſorum culpa non ? deeffet , fanè commodis noftris rerum ja anguſtia , & fortunæ injuria non obel

ſet. Et horum gratiam Mater demere id batur , non tam veteris benefacti me Edo ' moria ,quam novis, interdum etiam vi liori. C. .

50 horibus officiis , quorum ut nunquan Iacon bus. Anna. Marga rita Iohan.

pro falute noſtra ſtuduit,ita ne pænite ret Deus conceſſit. Ipſa enim ,cum

domi haberet filias duas nubiles , & tres

filios ſtudiis jam ante ſuis impenfis, ſub privata inſtitutione initiatos , præterea filium adultum Principis alumnum , & Valen- puellam impuberem , ita reculas fuas Teban- diſpenſavit ,utmultorum admiratione nes. fufficerent, & vidya Sareptane farinam Iohan- & oleum ,quibusfefe folata fubinde eft, Ludo- referrent. Cæterum ædium ſuarum vi Cicm Regi NA . 1. Reg. 37

gilias & cuſtodiam fic ipſa arctè obi. bat , ſeveritatem maternis monitis mi. fcens, & quot patronos, tot coryphæos nobisimponens , ut patre carere poffe

videremur , atque adeoprobis vivere effet neceffe , malis non liceret. Qua fra 1605. 19 mafcula diſciplina hoc profecit , ut decore Janet, liam utramque non nifi cum 38. mēs: 5.1606 . elocaret, tres verò filios vix ephebis e 25.lan. grellos lauru ſecunda ornatos, atque ex at.17 . primis videret. Memini ,cum amico menſis. rum quidam ſublevandæ rei familiaris 1606,12 Iuliin ergoluaſiſſet, ut filiorum unum , alte ætat.is rumve mechanicis operis applicaret, 'ubi mens: 7

ubi diſceffiffet , peplum capite abre ptum ,in menfam projeciffe ,ac quod ra rum ipſi, nobis infolitum ,profuſis la res chrimis , pronuncialſe, dum frugi eritis, ub> ad hoc ultimum peplum usque vos fami tea liæ honeftati,& literis ſervabo , nec patiar patris veftri defiderium , & impendiumin & uas terire. Quæreliqua viduitatis ad Hanna Luc. z . 6,36 one exemplum , & Pauli præfcriptum orna 1. Tim , a in ea fuêre ,ita venerabilem red . nt me tam 5. 6.9 . s minus & 10. , didere utquibus , fortuni par elt vi eſſet,eos publico conſenſu , & virtutis bi æftimatione anteiret . Interea nos diſpergebamur , filiæ mi cum maritis vivebant , minor Canſta Xos olle dienfi diacono Job ,Baltaſaro Plieninge- 1605. 5. ro ;major præfecto & quæſtore Hei. Nof . Fere denheimenſi Sixto Brauchio. Johannes Qua the inter Principis,Joh . Ludovicus Martinia- 1606 .

nam ite.

ni collegii alumnos recipiebantur. Ego Ango ore Academiæ liberalitate adiutus,poft ge 56-e87 nerofæ adoleſcentiæ ſtudüs admotus fum ,cum sibilla Wirtembergiæ & A.

ris

ret,, Gubi

ſcaniæ Princeps incluta , memorquon dam converſationis Regiofonti cum matre habitæ , & ingenio feminæ dele-' Etata C2

52 ctata utin aulam vocaretur, & officinæ medicæ illuſtri præficeretur , facilè obe tinuit.Hocipfum erat,quod Matrisin . doliad amuſlim quadraret, quæ tamen res paulo altius repetenda eſt. Catarina Stockhemia , nobilis mtrona,quondam Johan. Burckhardi Anvvitii , principis Dicaſterii præſidis , & Herrenbergen fium præfecti ſuperioris , æternamé moria digni , conjunx , cum gynæcei Wirtembergici , merito ſuo Magiſtra facta eſſet , quæ ipſorum cum parenti bus meis,dum una Herrenbergæ vive rent , arcta familiaritas fuit , eam hæc conſtanter ſervavit , & ſubmiſſis aliis atque aliis literis ,ac xeniis perbenigne fovit. Inde factum ut cum forte Prin 1598 . ceps Fridericus illuſtrem conjugem , & Sibil duas majores filias Regiofontem con lam E aliquot lifabe. duceret, ibique per ſeptimanas than , fubifterent,Stockhenia, Herefua , ma & EXā trem , & virtutis encomio , & rerumme Chri. dicarum communi ſtudio conciliaret,

ftinam . facilemque ejusgratiam inveniret. A lebat tum pater inutilem chymicorum , & rei familiari noxiam turbam , quæ cæte.

53 cætera prudentem , hic nimis credu

ob in en 93

lum ,circumagebat, magno noftroda mno , niſi in ipfo malo Deus reme dium inveniffet.Nam cum & ipfe Prin ceps Fridericus huic ſectæ admodum

am pis en ne

indulgeret ,necfatis crucibus abigeret, factum eſt , ut & patris inftitutum pro barit , & hoc defuncto Matrem facilius Ab ambientisibilæ ſuæ , conceſſecit.

cei Itra nti

hoc enim tempore non defiit generoſa Princepsclementiam ſuam , & fingula rem affectum muneribus , & literisſua

& filiæ Sibilla Eliſabethe manuſcriptis hæc frequentioribus teftari , & ut operam aliis fuam conduci pateretur , hortari, cui gne tamen non prius Materaſſenſit , quam Ein liberorum faluti , & ftudiis,ut dictum ve

. & on

UOC na. ne Lets. A.

Jux

eft ,rectè eſſet proſpectum : Actum demum in aulam conceffit, 1607 . ea de fe omnium concepta exiſtimatio ne,ut honorario nomine ab omni ordi ne Mater appellaretur , atque hunc ve nerationis titulum magno decore tue retur . Hacnamque morum innocen tia , & priſci moris immobilitate vixit , ut vultum nunquam fingeret, aut lin C 3 guam

54 guam ſervilem faceret , vel cultum cor poris mutaret, victusve ſimplicitatem corrumperet, quo vitæ inſtituto , & il · luſtresanimas ſibi devinxit , & proceri

bus in pretio habita eft,omni porrore liquæ aulæ obſervantiæ fuit. Sæpe mi ratus ſum in fæmina,poffe virtutem à corrupto etiam ſeculoobtinere ,de quo multi virideſperarent,tantum intereſt, verbis ,an factis rectum doceas . Cæte . rum ut paupertati illuſtre pharmacopo lium ,quo majorum pietate deſtinatum fuit conſuleret,id verò unicè egit, mul tum poftindignata ,cum vel palati deli ciis , vel divitum luxui , lapfa aulæ diſci plina , ſanctum hoc depoſitum , ſubje tum videret. Ubi etiam heram Prin

cipem Leobergam ,quo viduitatis ſedem poſuerat,fecuta eft,majore exiftimatio ne,& libertate fuit. Nam qua pietate & miſeratione Princeps in egenos ſpõte inclinabat, eâdem Matertotis vie ribus exequebatur & curabat , quod in rem eorum eſſet. Cumq ; Principe pla nè familiari uteretur,adeoque ſecreto rum particeps eflet,facile obtinuit,quæ inter

interceffione ſua commendavit, qua ta men in re , ea temperantia fuit , utcum numeroſos clientes juvaret , nunquam

i e.

). ie *

je 11 2 0 12 f

fibi, nunquam liberis , etiam urgenti bus , quicquam precario petierit, nul lum omnino pecu !ium collegerit, aulæ donaria, gratitudini teſtandæ ,emiſerit, ſubſidium ſuum pauperum neceßitati de ſufficientiæſtipendium beri,non liberorum affectus libertati , non ſuorum petacitati obnoxium eſſe,dictitans.Atque ſiçannos octo ,nullo aulæ tædio affecta,nulla pe

tita calumnia , quippe omni injuria , & invidia major , bonorum aſylum , mali formido , & immotæ ut pridem adver fis , ita tum proſperis vitæ regulæ , ſub fragili ſexu forte exemplum , con ſumſit. Sibilla illuſtri heroina fato functa, 1614 . cum filius Johan -Fridericuspatriæ prin- Gemb. 16. N : cepsad ſe matrem revocaret , ejusque illuftris conjunx Barbara Sophia , in duſtriam diverſis partubus Vraci &

Stutgardia experta , idéapprime pete ret , Leobergenfes inſuper hofpitium , & ſtipendium non contemnendum offer C4 rents

56 rént,rudem elegit ,quæ lemniſcata ei, atque perquam liberalis contigit , & in reliquum vitæ decurſum fatisfecit. Ac tum reculas ſuas inter liberos diviſit; fi

bi quod fatis ellet , annui cenſus in ho neftum alimentum fervavit. Dehincad fuos quoquo lubebat, per intervalla di vertit , & ubi ubi eflet, virtutis ſtricturis familiam ornavit. Cæterum , quod no ftræ anguſtiæ hunc amplum animum 1655. 2. vix caperent,ad generum Brauchium , Sept. qui in re lauta erat,conceſſit , ubiexer cenda liberalicacis, materia non defuit. Nametii libi perparum exigeret, pau peribus tamen inſtructum penu, & co 1620 . 18. Ap. piæ cornu,depofcebat. Sexennio poft, generoextincto , ad me Calvam venit, 1622 Maio . quod eiultimum , nec interruptum de mnen fı cennium fuit, Deo haud dubio duce &

directore,ut qui ſenio Matris de oppor tuno plane, & optato umbraculo pro ſpexiſſet , ubiannos , quales necno ftrum , nec forte plura retro acta fecula viderunt,absque noxa& injuria trans mitteret. Nam quæ clades ex moneta ria confuſione, annonæ flagellatione, luz

57 ja lue populari , bellicis motibus , & reli & i gionisinterdicto , alios afflixerunt, & A confecerunt, hîc veluti fub fcuto Dei

et tectam præteriêre,necmentis ſerenita ob tem unquam turbavêre, Golen fuam di

folita eft, quæ abÆgyptiplagisimmu a cere ad nis eſſet. Acceſſit , cum cætus magis un quain uſpiam ad genuinamEccleſiæ fa

no a tum ad i * 4U

ciem formatus , tum optimatum urbis humanitas & beneficentia , quamu tuum certabant , ut parem ſe unquam vidifle , aut expertam effe, pernegaret.

o &

labori infatigabili ; & tranquillitati in concuſſæ impendit,de quarum fingulis per ſaturam mihi dicendum venit.

Hic profecto ut virtutis , ita honoris primatum egit , vrbisque Mater habita CO eft,ab omniordinevenerabilis, Semel 16299 of Tubingam ex ſpatiata eſt, ut qui ibi ſu- menfe Iwnios ni pereſlent, amicos & benefactores, op de pidd paucos, reviſeret, hofpitio uſa ge & neri Baltaſaris Simonis profeſſoris Me I. dici.Mageirusinſtar omnium,antiquum a > obtinuit. Quicquid ætatis ( quæ leniter o defluebat ) reliquum fuit , pietati inde. la flexæ ; fortitudini invictæ ; liberalitati so inexhauftæ ; temperantiæ incorruptæ ;

$8 vietas prima eſto , qua prior Mater Pintusu multis fuit, adeo hypocriſeos expers ,

ut nullo tempore , aut loco ; nullis per ſonisaut rebus , ſe à folenni Dei cultu arceri pateretur , qui matutinus ei & veſpertinus diei clavis uterque fuit. A primis annis lectioni Biblicaafluefacta , ad finem usque vitæ hanc continuavit, ut quoquo anno facrum codicem ab ſolveret , pſalterium verò fuum, men Addidit libros varios ſtruo fpacio. mentis elevationem juvantes , è qui bus Lutheri ſpiritum heroicum admi rabatur , Brentii limpiditatem ,Andres flumen , Ofiandri leporem , Nicolai præ guftum æternitatis , Gerhardi exquiſi tum ordinem , ArndiiZelum , Buſcheri ſolicitudinem , Kegelii devotionem , E gardi ſtimulos,aliorumque varia , & di verfa ſpiritus donaria mirificèprobavit, prætervectis curioſitatis & fcopulis, & ſcrupulis. nam etſi naturâ fagaci in lirare masin myfteriis tamen Dei de

lirare maluit , quam argutari, & oble quio ſe verbilibenter ſubmiſit : à ſecta riis & fanaticis omnibus abhorruit, ſince .

31 ES:

19 ſinceritatem Lutheranam unice am

plexa . Vltimaei lectio ,ac velut viati cum Zachæi Fabri, & Ludovici Dunte Chriſtianiſmi praxis fuit, quam ſeriis votis, & ſuſpiriis proſecuta eſt;à con cione facra , quotquothaberentur ſer mones,abelle, religioni ſibi duxit , vix etiam morbo cohibita. Sacrofancti conviviiepulas ſemper eſurivit, & fiti, vit , frequenter humili corde excepit. Miniſterii Eccleſiaſtici ubique , etiam in filiis, quos quatuor in officiis vidit, veneransfuit . Nulla realia magis læ tari viſa eſt, quam cum folennes noftræ ſupplicationes inftituerentur , quas multis ab annis deſideravit, velut no ſtris rebusapprimè neceſſarias. Qua tempore,plebs ftare ſolet,ipfa de geni culis orabat. Precibus nihil ftatuit effi cacius,quibus contra morbos, & vitæ incommoda feliciter pugnavit . His fie lios peregrè abeuntes inſtruxit, & ar mavit : his omnem familiam fuorum ſepſit : his Eccleſiæ fulcra ſuſtinuit. Ægrosſolari , & moriturisaſlidere, ac poſtrema verbaſuggerere,ciin de iciis Nec

60 Nec abeffe numen propitium crede batur,ubiipfa intercederet. Absqueja ctantia dixerim , pietatis ſub humana imbecillitate ,fimulacrum vivum obam bulavit.

2 Poſt pietatem , fortitudine Mater Fortie præcipua fuit ,, qua femineum ſexum andaa propemodum exuiffe vifa eft. Neque id rigoranimi credatur, cum miſeratio ne , humilitate & humanitate eminue rit ; fed fixa in Deum fiducia ,qua hu mana omnia ſubegit. Nam cum terre ftribus coeleſtia præferret,horum æſti matione & illorum contemtu ,ita ad o mnes calus animum obfirmavit , ut nullus unquam labefactaret. Viduita tis folitudinem , fortunæ vices , tempo ris calamitatem , liberorum orbitatem , ſenii incommoda,plus quam virili ani mo tulit , unis Chriſti regulis , contra adverfa quæque inſtructa , &munita . Herrenberga graffante lue populari , cum famularum fuarum una effet cor repča, exoravitmaritum , nedomoef ferretur;inde fecretiore conclavi ſepo 1 Sitam ,ipſa fola aluit,fovit, & curavitæ . gram ,

61 gram ,acſanam recepit. Cum maritus animam ageret,junctis nobis complo rantibus, etiam iis quorum ſolari offi cium erat, ipſa nihilcommota ,ad ſupre mum usq; halitum exquiſita ſacri verbi rolamina inclamavit, nec prius lachri mulam miſit , quam oculos cadaveri claufilier , oſculum ultimum fixiffet, linteo compoſitum contexiſſet. Eodem robore poſt amiſſum in cunis Ludovi cum,trium filiorum , & utriusq; generi funera ſuſtinuit, JohannisLudovici, flo rentis juvenis , Eccleſiaſtis caſtrenſis; Johannis Beilſteinii paſtoris,tenerè præ aliis dilecti ; Jacobi Bürckenfeldenſis paftoris , tum Sixti Brauchii præfecti Heidenheimenfis & Sebaſtiani Hefchii medici Aalenſis, (ex quib. quatuorde cim nepotes orphanos palantes vidit ) ut nunquam vultum mutaret , ſanè la chrimari palam nonconſpiceretur.Re bus patriæ deſperatis , & milite infole ſcente,nulla unquam formidinis indi cia dedit , ſed veluti ſui ſecura , pro Ec cleſiæ ſalute vota unicè fecit ,vultusque conftantia , & ſupernæ opis fiducia ,vi rilia

lile ralia

62 rilia etiam pectora palpitantia , incre . His moribus domi Materenituit, puit forisverò muni in pauperes affe &tu , & larga manu conſpicuam fe fecit ,quæ et jam præcipua hujus matronæ nota in publico fuit. Ab Avia liberalitatem & in indigos miſerationem edocta , hoc ſtudio non femettantum conſumſit ,fed Aulæ etiam catinos & lebetes exhau fit. Cum inter fuasopesetiamnumer ſet,nihilgloriofiusducebat ,quam mul cospaſcere,utfacilius ſuis ſubtraheret, quam negaret quicquam alienis. Præ aliis fe hoc beneficio vixiffe , & emerſila fe, qua ingenuitate eſt David Steudlinus nofter,non diffitebitur. Porro in medi cina facienda , & chymica indagine, quam cum Oſiandrina familia utma gis innoxiam , ita ſaluti humanæ con Tultiorem , communem habuit , id u num quæſivit, ut pauperibus ſuccurre retur,qui nonnunquam morbú obten debant,ut quæfita ope potirentur, quæ fanè res majore ſæpe, quam æconomia ferret,ſumtu conſtabat. Cujus inter dum admonita , DEI infalibile ſubfi dium

14 Ah

63 Tedium oppoſuit, & exemplo tandem ſuo Je veritatis fidem evicit. In Aula corbes & ſuos , & pauperum peras diſponebat, quibus menfarum fuperflua, & fatieta tis reliquias famelicorum bono iniicie * bat. Siquos apud Principem prece ſua juvaffet,id verò triumphus erat ;ſiquid ed abærario obtinuillet,præda opimapu

Et 3 ta

tabatur ; fi opulentiores paupertati conciliaffet,fpoliaampla legebat. Inre contractiore , munificentiæ ſimulacra

exeruit,nunquam minuscentenis flore nis annuis in medicinas,eleemofynas, &pios alios uſus impenfis ,mille eadem facilitate datura, fi fuffeciſſent. Hac vo torum ſumma fuit,ut exfortunis fuis ho

ſpitale quantulumcunque exftrueretur, pro regio fanè animo , nullum fatis am, plum habitura. Equidem putarim , ſivi tæ munus , & fortunæ beneficium eli. gendi optio libera data fuiffet, hoſpita lis præfecturam , & ægrotantium curam ambituram fuille , quo nomine jure fuo , & noſtro debito Pauperum mater vocabitur, Inter

64 Inter hæc munificentiæ exercitia ,

Tem . mirum quatemperantia morum Mater peran vixerit. lam dictum eſt de cenforia vi tia. tæ gravitate, qux aulæ etiam procacita 5 tem cohercuerit.Nullus geſtus in eali : centior viſus; nullum verbum liberius excidit. In matrimonio decus matro . nale,hilaritate potius fuit. Viduitatis vero ea ſanctitas , ut de alteris nuptiis, vix quisquam quærere , ambire certe, non nifi viri magni , atque pauci auſi ſint. Ex iis unus , cætera probatus,ſed rebus attentior , cum amici conſilium fuper hoc negotio,expeteret,hic vix fie bi videripar fore conjugium , reſpon dit,niam ,ut tuloqueris , fic ipſa vivit , ait, ratus,tenacitatis & liberalitatis combi nationem difficiliorem . Corporiscul. tus peromnes vitæ vices idem fuit ,ho . neſtus & ſimplex , qui corpus tegeret, foveret , & laboribus aptaret , præter mundiciem nihil admiſit,auro , argen tóque jam dudum penitus abſtinuit , gemmashulcera pauperum numeravit. Vix cogi potuit ut pelliceismuniretur, dum ſummo mane ,& profunda veſpe. la

ra preces faceret ,ſatisſibi calere corpus Divino amore,& Spiritu dictitans. Vi ctus verò ea parcitas fuit, ut admiratio ni effet. Vini modicum ac plærumque dilutum ſumſit , decrepito etiam ſenio ; aqua fimplici uti maluit, & robuſto ſto 5. - macho præillo, quod lac fenum ajunt, 7s convenire ſenſit.Orexin nullis deliciis, fed jugi labore irritavit. Opes niſi qua s,

3 e) 3

pauperiem ſublevarent planè neglexit,

li -d .

ut poftquam liberis proſpectum vidit, omnem earum curam penitus abjece rit . Unum doluit,fibi per fortunæ in

3. t,

juriam in Ecclefiæ & Scholarum mi niſtros munificam pro voto effe non li cere,quod igitur ex gazis defuis chari tate & officio ſuplevit, cujus ex magno

numero Erhardum Machtolfum ,Caſpa rem Seemannum , & Joh : Bernhardum Wagnerunt , Vrbis hujus Eccleſiaſtes ſerie fuccedaneos , teftes confonos ha ri bet. bet. Tot fortunarum quondam pars,

nunquam opulentior viſa eſt , quam cum nihil habuit ; nunquam honora tior ab officiofa civitate habita ; nun quam à liberis magis obſervata , & æ grius

66 grius dimiffa,quippe , quæ in terris cæ licam vitam poſitis velutęxuviis , omni rerum fufficientia æmularetur. Porrò , quam laboris ftudiofa , & pa Labor Labor.. tiens Mater fuerit,vix quisquam , niſi

noverit,credat. Corpus à virginitate ſic operis afluefecit,ut horam otiari,carce rem putaret. Nifi quod lectioni aut ſcription dabatur, in motu omni erat, quimenfam etiam , & fomnum abbre viavit,vel interſcidit.In Aula quotquot curæ luæ commiflos habebat , magno numero , ſicexercebat ut jullu pariter i atque exemplo ſemper vrgerentur. Cum diei penſumabfolutum elfet,non prius quievit , quam micæ pauperum colligerentur, & craftini apparatus fie ret. Vnde agilitas ei, & perpetua labo ris quaſi voluptas, cuicontra, nulla ſive oculorum , fiveaurium , niſi facra oble ctamenta habuit ,palati verò abhorruit.

Ver totum colligendis floribus, & de ſtillandisaquis ; æſtatem conficiendis condituris ; reliquum anni extrahen dis ſalibus & pulveribus parandis in ſumlit, Et hæcomnis fatigatio paupe ribus

2 ja

ribus deftinabatur,Si quid fuperfuit;li no & lanificio impendit, coquinæ vero valedixit. Cæterum æconomiæ reliqua

munia ipfa propemodum ſola obivit, nunquam facilius irritanda , quam fi quis eam ſublevare conaretur , quod imbecillitatis exprobrationem inter a pretabatur. Vinum omneexprofunda ty cella,cum pane,leguminibus,obfoniis, 2. & farina èpenu , Regni lui in caſa ree of præſentatione ipfa fola depromfit ,nun

et &

quam fatigata , quotiescunque iteran dum eſſet,id in ore frequenter habens, Spiritu principali confirma me Domine. Adeoque corporis vigore , ad ultimos Pſalm usque dies valebat, ut nec ullius ſenſus 51.8.14. hebetudine laboraret , nec dentium

miniſterio careret, nec ftomachi imbe cillitatem pateretur,nec ulliusmembri uſum minus expeditum haberet , fi quod etiam ſenii vitium fentiret , id Itu diosè occultaret. domo,niſ facris faci endis , nunquam exivit, ubi verò pau perum opis,aut amicorum uſus popo- , ſcit, facile excurrit, & pedes unum alte rumque miliare expeditè confecit , æ ſtus

68 ftus perinde , frigorisque contemtu . Inde poft laboresfomnum ſuavemque ſatisque prolixum habuit,diurnæ exer citationis compenſationem , vitæ ope rofæ condimentum . Ita namque cor pus fuum ,cætera vividum ,ſed macie a ridum & calloſum ,proximicommodis expofuit,utvix quisquam vi &tum quare re æquè anxius,acvicißim nemo prodigere parta facilius viſus ſit . Séd hanc animi Chriſtiani promti tudinem Deis rara mentis tranquillia tate coronavit.Placandi D EI una cura angebatur , & peccatorum per Chri ftum expiatione , cætera ſurſum , deor fumque verterentur,negligebat. Mul tæ lectionis, nuſpiam ſe intricabat, fi dem , charicatemque ſtudii ſummam extrahens. ' Indenec pati videbatur , quæ contemtu cuncta adverfa reficie . bat. Seculi calamitatem vix fenfit,quod in eam nunquam inquireret , ab ea ut dictum eft ,nunquam impeteretur , aut tangeretur etiam . Ubi Cajus,Brutusve effent,nefcire voluit,de uno Lazaro cu riofa , & folicita ,cui unguentum parare, &

69 & oblinire hulcera, majorisfuit, quam

de. I

imperii penetralia ſcrutari. Orbisregi men , & arbitrium , cum Germaniæ re

-i

e 2

ſtitutione Deo reliquit,ipfaconfcien tiæ cultodiam , & proximi charitatem partes ſuas duxit. Dum falva Eccleſia ellet , nihil damniagnovit , abirecum Eccleſia exulante parata , ſuperſtite ea, quidvis pati. Injuriarum mire oblivio

fà, & quam in iram interdum pronior, tam reconciliationi,atqueperfectæ ,fa cilior. Cumin Aula eſſet,ſtrepitum e jus ſubaudivit,precibus,laboribus,& e . leemofynisoccupata. Cu à principibus utriusque ſexus,poft rudem etiam ſub inde falutaretur , interdum ex vicinia clementer invitaretur nihil mutari,ni hil mutare priſci moris viſa eſt. Amici tiæ conftantiam religiosè fervavit, cu jus præcipua cum nobili domo Anvvi-, bia,velutihæreditaria nobisin Megeze

rios , Eipergios , Spervverfoccios, Oberni- is su zios, Münchingios,Sigelmannos, & Ludo za a vicum ,Johannis Burckhardi filium æmu- Necca lum, derivata,fancti depoſiti inftar fuit, "un

ac porrò erit. Unares tamen undique felicem prafe&

70 felicem afflixit, filii Jacobi ex funeſto matrimonio infelicitas , quod tollere

eam , nec etiam corrigere potis ellet, magis etiam cruciaturam , fi tragicum calum reſciviſſet , quo ſicarii manu ab interemtus eſt , adultera conducti ſubita morte obiile credidit , & quem alacriter tulit,cura filii in orphanorum plusquam maternam opem converſa, notabili muneris Divini argumento , quod ne turbaret hoc tranquillitatis beneficium ,mala fua vel neſcire famu lam ſuam voluerit. Supererat ,ut etiam Mater ex nofo

comio ſuo placidè dimitteretur, Hiero folyma dudum cupitæ , & tantopere quæſitæ infereretur , cujus avocationis aliquod à ſemeſtri indicium præivit , corpus ex erecto,nonnihil inclinatum , ob finiftræ coxæ leviorem affectum . Præter tres , quatuorve difficiliores morbos,omnem ætatem propemodum ægritudinis expersvixit,ultimam non 19.Ian, nili feptem diebus tulit. Decimo nono 1636. Januarii ,diluculo , poftftatam ſanita tem decubuit,pleuritidedextrum latus Correa

7 Te

71 correpta. ' Omnibus medicinis facro fanctam Euchariſtiam præmiſit, mini ftrante fororis Catharinæ nepote , Za

charia Greinſio vrbis Diacono ,fido col lega meo. Poft meliuſculè habere viſa, corporis nempe vigore, cum malo col luctante: Sed tertia die apparuit,ſuc ncumbendum efle. Inviſentes fe ,conlo .

, lata ipfa eft,ac ne quid incommodi fer o; rent,curavit. Unum hoc doluit ,patien tiam ſuam doloribus imparem effe ,

quos tamen plærumque fortiter fup preſſit. Suprema voluntate Concordiam - nobis, & pauperum curam commenda vit,atque illiusfide ſuos obſtrinxit, hu jus memoriam quadringentis aureis , ſarcivit. Inde ad ſerias preces,& durum patientiæ exercitium converſa , qua tuor dies maſculalucta confecit , ulti maearum circa octavam veſpertinam , 2501aw . integris ſenſibus , & rationis compos , ſuperavit. Languenti adfuêre, quicquid ex liberisſuperfuit, ego filius unus, & tres filiæ . Suprema ſolamina efficaci ſermone dixit Greinſius, preces comites fuderuntcum filiæ ,tum ex nepotibus & ne

72 & neptibus,quorum unum ſupra qua draginta vidit,aliqui: Sacer verò ſpiri tus intusagens,omne punctum tulit, & abſolvit. Atque hæc corona fuit,vitæ ,ſa nè quam decenter & fortiter actæ ,glo totbono riæ cælicæ exordium , quo rum honoraria , pauperum ſubſidiaria, ac mea genuina mater mortalitatem immortalitate ; inchoationem , perfe ctione; motum ,quiete ſempiterna feli. citer commutavit. Ofla , & aridam Chriſtianis officiis cutem , callofasque AM pauperum fervitiis manus , ſed tenel lam , & venerandam faciem extulere, quatuor Ecclefia miniſtri , & Senatores

duo,ac parato ante,in noſtra æde majo re,tumulo ,depoſuere. Luctum Senatus, ſolenniter teſtatus eſt. Exequias civitas ivit communiMatri,ubertim profluenti bus lachrimis : pauperes, quorum res agebatur,ftupuére. Panegyrin habuit, quem ſemper magni fecit , Johann- Ja cobus Heinlinus Herrenbergi Antiſtes, oratione ſeria ,eleganti, & accommoda. Salmo Nihil pompæ adhibitum , niſi quam Sab.41. cujusque pietas , gratitudo , & de vita functæ 4283746

73 la functæ meritis judicium ſponte,acfu.

iti pra fimplicitatis noftræ urbis folitum , E,& fuppeditavit. Ethicalter abanno reſe.

ctus Jacob - Andreana arboris primarius ob.1630 ramus eſt , Jacobo ex primogenitis filio 3.Sept. cum conjuge Catarina brevi interval- ipfa 1631. rulo , nunc etiam Maria hacnuru extin . 6 « Inlijs en etis,una adhucdum filia Hedvvige Ja- 06.1624 fe scobi Mageiri vidua , & genero Johanne 06.1624 eli Harprechto , J. C. Maria ſua viduate , 2. Seppo an fub canis,utinam diutius,ſuperſtitibus.

Sicergònobis tandem abes ô Mater, e tibi nunc demum inter cæleftes cho пе

et ros verèades , opportunè quidem ſecu 71 li inquinamentis erepta , nobis tamen -jo te invite carentibus, ' Te fanè vitæ ſa ** tietas dudum cepit , nos-nunquam tuæ as converſationis deſiderium relinquet.

ti. es

fra s, 2. n a

Ego tot numeris filius obuioxius,quem utero tulifti , & doloribus peperiſti; quem totannis ægrumfoviſti, liberali ter aluiſti, tenerè dilexiſti; præceptis fa lubribus inſtituiſti ; exemplo efforma fti, ſeveritate correxiſti , precibus juvi fti,fumtibus promoviſti , virtute com mendafti,benedictione ditafti ,tandem D pre

74 præſentia & contubernio honoraſti , quantas debitor tuus hic hæreo, quan tillum gratiæ ſanctis cineribus tuis ſol

vo . Mater patri affectu par,meritis, quod non invidebunt beati hujus ma nes,ſuperior : virtute, publicoteftimo nio , inter celebriores feminas , nume

randa,ultimum ſalve, & hæcjufta , à fi lio ſoluta,quæ nemo qui te novit,ſupra E verum judicabit ,ad pofteritatem tefti monium habe. Tenunclæta cum ma rito concordi,quo triginta annis carui. ſti.conjunctio , & filiorum quatuor re " petitio,ac verior poffeffiobeet. Tu Ma jorestuos ,aviam ,parentes,fratres, ſoro res,nepotes reviſeovans,ac recipe. Te Matronæ omnes fanctæ ambiant & contubernio felicitent , Eva , Sara , Re 1

becca, Rahel, Debora, Hanna , Abigail,Su fanna,Juditha ,ac imprimis mater Do mini tibi cognominis Maria . - Te fibi Haßia Princeps Mar purgi Tepuis

fociet Maria Lazariſoror,quam retuli fti fama obſcuriore,fpiritu eodem. Te amet Regina Eliſabetha, quam æmula taxes forte longè inferiore,animoæque amplo. Te diligatMonica, quã expref Gifti

fili, ſucceſſu minore , voto & ſtudio

128 æquali. Te Filius ipſe Del ſponſus, fol virginem vigilem in thalamum lætam tis introducat,& æternis nuptiisexhilaret. , Teterris honefta famamaneat , & be

nedictio tua fobolem ſequatur.Olla tua i molliter cubent,à laboribus quieta , & af tubæ ſonum brevi cum jubilo exaudi ap ant. Ego ex omnibus fortunis tuis, u eft nam virtutis hereditatem cernam , qua m abunde opulentus , reliqua memoriæ I tuæ impendam . Atque fic mihiæter I num vale; Materpublica ,mater paupe Mi rum ,mater mea : vale ( ut nunc demum

e ſuperlativos adhibeam ) optima, dulciſ I fima,beatißima mater. d Epicedia. OBITUM PIENTIS . IN SA SIMÆ MATRONA , FEMINÆ SUPRA bi laudem Lis?

M Atri, ex jure, piißime hoc fidele Filius precium educationis 1. Offert ,grati animi inclytum brabeium [ Virius Poetas , Fidelitasve, į

Majoris , dubium eft ,fit aftimanda,

176 Certè dum Piet as locum obtinebit , Conſtabitque decus Fidelitatis, Mtriusque tenax honor manebit. Nil planè nimio datum hîc Amori, Nec Solplus radiis ſuis corufcat , Quàm totum radiat nitore ſcriptum , Veritatis apex opus coronat. Per multa his oculis ego ipſe vidi, Multa his auribus imbibi frequenter, Queis hæc omnia conſonant ad unguem . Sic cor forte , manus laborioſa , sic pedum vigor , expedita membra , Sic corpusfacile,erudita lingua , ſuavitates , Sic oris lepor , Sic decens gravitas , modeſta bilis , Sic felix opera , erogata egenis, Sic miniſterii propenfiones, Sic Magiſterii applicationes , Sic vitæ ingenuus pudor ſolut& Sic jugalis amor ,jugalis ignis, Sic tori vidui irretortum afylum , Sic tenerrima cura liberorum , Sic correctio neptium ( nepotum , Sic precum ejaculatio fonora, Sic'proclive ſuiipfius negamen , Sic carnis fuga , spiritus ſequela , Sic inundane odium implicarienus ,

77 Sic idea piæ ambulationis, Sic devotio cultuum facrorun , Sic virtutis odor , chorusque totus , Sic omines Charites, quafi aggregata , De loco folitoexulatum iêrunt , Amisêre aciem ,decusque ſummum , Defivére fuam explicare opum vim , Concidere , gravi evirata morbo. Nil horum dolet amplius videre, i Nil horum capere auribus malè urit, Nil horum ulterius dari fruendum , Imas kaud leviter coquit medullas. Id verò patienter eft ferendum , Donec, juncti, iterum , Polo inféramur, Æternumque Peana concinamus. teftimonium bona fide datum ab

ERHARDO MACHTOI F., E.D. NUla poteft mala mors, aut pernitiofa videri, Quam bona præceßit vita,placensque Deo : Quitúa mors igitur (quāvis ſit acerba propinquis) Non bonafit,cujus tàm bona vita fuit ? Augu Scriptum ftin. de à cilit . deilib. M. Joh. Bernh : Wagnero. I.C.IJ, D3

(

78 In obitum beatum Clarißima da Pientißima Matrone MARIÆ ;

Elegia funebrisfcripta VIRO

Reverendo & Excellentiſimo, Dn. JOHANNI VALENTINO ANDRE Æ ,

Superintend . Calbenſ ,Theologo Eximio, Amico men hong Fautori ratißimo : Matris Defunctæ merita pio ſtudio proſequenti. QVandoQuietalem fertur tua Mater ad urnă, Et placido mandat membra tegenda folo ; Mater honorata columen virtutis avitum , C Fæmineimater gloria magnachori, Quanec Sarafuit,nec fanctior Hanna, nec unquă Ex Ifaci melior catibus ulla fuit ; Quanec nobilior Cornelia ,Porcia major, Nec de Romanâ caftior ulla domo: Qua penitus ſtudia & mores exoſaprofanos , Tempus divinis cultibus omne dedit , Que ſimul inftar apis per florida prata volantis , Et per odoriferos nella legentis agros ,

79 In ſua te &ta graves devexitſedulafuccos, Et patris atque viri multiplicavit opes. Unde pios aluit natos& pignora le & ti , Unde gelu pepulit pauperibusque famem . Quasquò me paucis abſolvam ,regula vixit, Et matronales inter imago Dease Hacce Quietalem quandotibifertur ad urnan , O tanta Fili Matris , & offa tegit, Deberemmeritò pullis lugere Camenis, Et luctum verbis ſignificaremeum ;

Atquid opus luctu ? quid amarocarmine ? fati Ferreaſinullo lex cohibenda modo . Si quoque nec viridi materdeceßit in ævo, Cum te&te poffetcommoda ferre fuo ; Nec deceßit adhuc nondum faturata dieruma Nondum erumnofi pler: a laboris anus ; Sed depafta omnes octogenaria vires, Annis & multâ debilitate ſatur. Si quoque,poſt triftis vit e faftidia ,celi Nunc capit aternosnon teditura cibos, Ter fummiconvivaDei, comesalma piorum , Et pars angelicideliciumque gregis . Maxima deberem caftorum encomiamorun , Et tot virtutis ,tot pietatis opes

Dicere, clara quibus fullit matrona ,coruſcas Ut ſolet aftrorum Sol novus ante faces, Atque D 4

80 Atque parentatum fic manibus ire beatis, Iuftaque fić matri folvere Sanctatud; as, Cuiquia tu ( quit enim calamomeliore? )parent Noſtra parentalicarmineMufatacet. Netamen omninò MARIÆ nihililla loquatur, Inſcribit perfus ad monumenta breves : Hic evoconfect a jacet Matrona ſenili , Quæ fuit omnigenis dives& aucta bonis . Cui MARIÆ baptiſma dedit venerabile nomen , Nuncetiamcæli gratia divalares. Que fuit antiquoMOSERIA Sanguine ,ſummi Theiologimater, Theiologiquenurus, Et non Theiologi mediocris amabilis Uxor ; Quis Natum , quis non cum Patre novit Avum ?

Calva videt Natum , Patrem Fons Regius olim Vidit, Avum magnálaude Tubinga tulit. Terminat ANDRE Æ quos nominisincluta fama; Ecce falutari nomina digna viro ! HuicſupralaudesMatripia Filius offert Jufta,velut quondam juſta ferebat Avo. In quibus an Matris magis ornamenta probârit, Atque perennantis nobile nomen Avi , An magis innatum pietatis & artis honorem ,

Effari Lector,quilegit iſta,velit. Argentorati f. Samuel Gloverus Argentoratenſis Poëta Laureatus,

ANNIS

DOVICI ANDREA

PR AE COX MA TU . RITAS

delineata à fratre

JOHANNE VA LENTINO ANDRE Æ ANNO CHRISTI M. DC. XIV.

V. R.

I DI

S T E u LINO

C. P. CAMPIDONENSIUM

EPISCOPO VIGILI. OLIM CONDISCIPULO ET SODALI ,

HINC AMICO PERPETUO DATUM

JE su SACRUM . A eft amoris honeſti natura , ut

E cum maximè hujus noftræ vitæ o mnia fint breviſſima,ille tamen & diuturnitatem affectet , & cum morte ipſa, cujus inevitabili imperio cuncta terminantur,conflictari minimè dubi tet.Hinc enata ſunt totmutuæ dilection nis monumenta , cum illud planè into Jerabile videretur fimul cum corpore etiam memoriam ejus efferi vel defodi, cujus vita nobis oblectamento fuiſſet, 4 & variis modis immortalitatis aliqua ſpecies quæſita , quæ & differret dile & torum noſtrorum oblivionem , & ab ſentiam eorum ,famâbenevolorum ,re . cordationevemitigaret. Id quod non tantum magnatibus hujus terræ , qui vel potencia vel virtutibus, vel fanè in genio eminuiffent , conceffum vide mus , fed etiam infimæ fortis homini bus , veluti immunitate amori data ,ut cuicunque bene vellet, ejusinter more tales longævitatis qualiscunque opi. nionem confervaret. D 6 Hæc

84 Hæc illa fiducia,hicimpetuseft ,qui cum florentis & ætatis & ingenii fra trem Johan . Ludovicum intempeſtiva morte amiſerim , mihi id permitten , dum putarim , ut inter meus faltem ,id eſt , tenuioris conditionis amiculos, tum de hujus raro ſed breviore ftore , tum de noftræ vitæ herba aliquid con fabuler , ac non tàm memoriæ noftræ , quæ fanè amplitudinem nullam ambit, quam voluptati eorum, qui etiam ob fcurarum familiarum rotationes infpi. cere geſtiunt, profpiciam , denique o . ptimis parentibushaсingenua mea re citatione gratitudinis meæ affectum 츠 conteſter.

Nati ſumus Patre Johanne Andrea Göppingenſ , Jacobi illius quondam A. cademiæ Tubingenſis Præpofiti & Cancellarii filio ,primum Hagenloenſis, dein Meßingenſis Eccleſiarum paftore, poſtea Herrenbergenſis Decano ,deni que Regiifontis Abbate , viro pietate , candore ,eruditione, dexteritate incet tum majore:matre Mariaex Moferorum familia nobili,patre l'alentino Herren bere

bergenfium præfecto oriunda,fæmina devotione , fortitudine , liberalitate, temperantia ſupra ſexum ornatiſſima, quibus D Eusconcors & beatiſſimum matrimonium octo liberis dotavit , Ja

.. :

cobo, Anna, Ludovico, Margaretha,Johan Valentino, Johanne, Johan-Ludovico , & Regina,uno Ludovico in cunisrevocato, reliquis fub Chriſtiana & ſeria diſcipli na educatis , atque ad hanc yitam ido neis veluti ſupellectilibus inſtructis.

Natalem Johannes Ludovicus habuit Herrenberga 27.Decemb. Anno 1590 . qui dies Solis erat & D. Johanni Evan gelifte facer , mane intra quartam & quintam , eodem die poſt concionem

6 ·

matutinam baptizatus, PatrinisMicbat " le Schnaiblino Senatore , & nobili ma trona Catharina ab Anyveil , nata ex fa

: 1 1

milia Stockbermiorum , Uxore Johann Burckhardi ab Anyveil , Dicaſterii Du

calis præſidis , & Archipræfecti Her renbergenſis. Cæterum de Parentum noftrorum virtutibus hâcnoftrâ ætate inuſitatis teſtantur , teftabunturque , quotquot unquam habuerunt familia res,

86 res. Patre enim,ut ingenio fuit harmo nico , nihil ad amicam converſationem aptius,ad artium culturam elegantius, ad excitanda ingenia liberalius, ad be nefaciendum paratius excogitari po . tuit , unde ad eum confluebant, quot quot Mulis & Apollonilitabant, quot quotinduſtriæ humanæ (pecimina par turiebant , qua in parte cælum usque adeò propitium habuit,ut uno eodem que tempore tria ſummaingenia,Mat thiam Hafenrefferum collegam ſuum , Heinricum Schiccartum architectum , & Bernhardum Zaaniumaurifabrum pola federit , atque ad præclara artium in ſtrumenta ,imprimis Aſtrolabii elegan tiflimam fabricam argenteam adhi. buerit. Erat tum Herrenbergæ Con cordiæ & Chriſtianæ converſationis exemplar ,conferentibus certatim No biliſs. viro Burckbardo ab Anpveil ſupe riore,Marco Meſero inferiore præfectis, Eitel Lupino viro nobili , Petro Schlos -bergio,Ludovico Neuffero,Conrado Hille 70, aliisque quàm plurimis humanita tem ,hilaritatem , fidem , conſcientiam , German

87 mo Germanas fcilicet virtutes, quibus ve . em rior hominum focietas conftat, quibus us in exoticos moresmutatisomnem dif

fidentiam ſubſequi neceffeeft.

Lætor

: equidem , quotiestot præclaros paterni O ad conciliandos homines artificiime of mini teftes , Dn . Andream Veringerun

a Juk

Alpirſpachii quondam Abbatem , Dn. Jobannem Mageirum ,BebenhuſiiAbba tem Dn. Matthæum Vogeliun Her

brechtingæ Præpofitum , omnesolim in Eccleſia Herrenbergenſi conſervos. Lætor quoties eorum , quos ingenii a

, co

ir 21 hi

un nis

Con 08

Dj ko

cumen & artium peritia extulit, è qui bus Oſiandros & Mageiros cognatos & affines.meos nunquam reticebo , cum parente intimum conſenſum audio .

Lætor quotiescunq; domeſticum hoc erecti,liberalis,& adomnem decentem elegantiam compoſiti animi exem plum , alienis fordibus,abjectioni, livo rique opponere licet. Ita vixit pater ,ut vitæ uſum quamplurimis commoda rit,acpublicam benefaciendiveluti pa læftram aperuerit. Fuiffent tameno .

mmnino,atqs ii iplizin quos largus amore fuit,

)

fuit; qui liberis minus frugalem credi dillent,niſijam nobis conſtaret Deum propitium ; virtutum exemplar;animi. que culturam poſteris ſuis relinquere, fupra regias gazaselle. Nam dum Re giofonti ellet,nihil omninòomiſit,quod, ad rectam inſtitutionem liberorum fa . ceret. Alebanturtum optimo Ill. Prina cipis conſilioaliquotſtudiorum alumni, quibus etiam frater natu maximus Ja cobus infertur : cos paternè curare ut ſuum gaudium & voluptatis faftigium ducebat;ita iisablatis ſanguinem & vi tam amittere viſus eſt. Illo tépore bea to à M.Georgio Schroppio, M. Franciſco Rebſtackio , M. Georgio Ofvvaldo ſcholæ præfectis , quantum per ætatem tene ram licebat,erudiebamur ; hocincom modiore;M . JacoboBanzhafo,M. Felici Refchio , & M. Andrea Fabri diaconis traditi,ſed quos alia cura fatigabat, ne gligebamur, Itaque conducendus ad hanc unam rem erat , qui certè aptiſſi mus.contigit Johannes Hartigius,Sile . fius, juvenis eruditiſſimus, hoc uno in nos injurius, quod feliciſſimam inſtię tutio

89 tutionem abrupit. Amicum etiam & ! eruditionis focium junctum habebat

Johannem Mollerum conterraneum , quod Medicinæ uterque periti,hic pra 1 xin etiam , qua paterin Naturæ exami. ne,hoctædioſo tempore unicèdelecta batur,adderet,quo neſcio an aliquibus fatisfecerit , certè multis , aclll. etiain 211 Principi Friderico animum ad res hu.

manæ 'nobilitati & ſagacitati condignas habilem probavit . Eant qui terrenis

W 1 De

fordibus inquinantur ,& Phyſicam in daginem liberali animo exprobrent. Sed ne quid impediar , Scholæ noſtræ fumma erat Pietas,modeftia:literarū, & le pietatis quidem perpetuum urgebatur of exercitium , quâ legendo, quâ audien,

do ,quâ ediſcendo verbum Dei,& pre cibus hymnisque Deo ferviendo: Modeftiam tùm parentum decora grau vitas,tum Præceptoris compoſita ratio, non jubebant fed monftrabant , & in conſuetudinem ducebant. Ad litera's porrò docendas nofter natus videba tur, tàm primo aggrellu ſeverus , dum barbariem effringeret , quàm in orbi. tam

90 tam dedu &tispoftea placidus. Interim dimittendus erat , quod ftudiis hiclo cus ſuis minus conveniret, & ſuſcipien dus Johannes Hübnerus Francus, vir uti que doctus & docere peritus creditus, niG illi fucceffiffet. Iam tum Joh -Ludo 1 vicus, ut ad hunc propius accedam ,fra. trum minimus , magni ingenii minas BU ſpirabat , cum memoria & docilitate præter ingenii alacritatem annis ſupe, INI riores antecelleret. Magna puero inge nuicas,libertas , promptitudo maxima 100 inerat, cum Johannes timidior effet,ego EN hælitantior. Obid Parentes occupa. bat , qui indulgentes alioquin videri nolebant. Nos interim lulus delecta bant,acme quod ludendo infelicior ef fem ,machinarum variarum pueriles & mulationes , nec obſcura patris volu . prate. Ita architectonica allubeſcebat, ut humanæ felicitatis faftigium credi derim ,fueritque artifex prædoctore æſtimatus, cujus ne nunc quidem ſed fa niore ſenſu pænitet.Socius fabricarum erat-Michael Feſelius ingenio & affectu conjun & tillimus. Stimulos addebat ar tifi

tificum quod pater alebat frequens lo contubernium , & tamen hic ardorPræ en ceptorum incogitantia nonnunquam cohibitus eft , etiam cum literas nihil 132 impediret. Cumque ob memoriæ ve locitatem multæ horæ ſupereſſent, hi ftoria ſeſe jam in facris deguftata infia 22 nuabat, quam Joſephus,Livius& Munfte 20 rus germani facti propinabant, noctur 8 no diurnoque ſed clanculario ſtudio de quàm fæpiſſimèevoluti. Hic ergo pri mùm auſus ſum minutos libellos fper nere ,ac ſupra præſcriptum aliquid ten tare , atque vaſta volumina aggredi. DI Cumque Friſchlini Comediæ arride

1. .

tent, ſineinterprete eas cæpi legere, ac paulatim intelligere , invitis iterum, quod mireris,præceptoribus. Hæcmi hi nempe ſubterfugia voluptati erant , cum adGrammaticam alligarer,quam vis ſtilo jam libertas aliqua deberetur, Omnino ita eft: flagris & nummis ftu diorum impedimenta ingeniiquevin cula perfæpè emimus. Ita inter ſocios Jacobum Beſtlinum , Jacobum Wannen metſch, Davidem Steudlinum ,qui utroq; paren

92 parente orbusgratuitò apud nos circi ter ſexennio vixit, poftea Matris com munis promotione in Eccleſiæ uſum atque ornamentum , quaforis, qua do

mi excrevit. Thomam Schlosbergerum , Philippum à Spervverseck aliosque,pue riles annos transmittimus, atque Patri tum modis Muficis ,tum literarum ty rociniis ludos facimus. Interea Patrislanguorad finem pro perabat, quo cum diu eflet luctatus,tan dem 9. Aug. 1601 maximo noftro ter-, rore proftratuseft. Ita ſolutum conju . gium ,quod fine bile,liteque fuitzitaille duorum pectorum conſenſus ,mutua æftimatio, mutuumque ſubfidium dile ſolutum.Potuillet hic dolor pectusma ſculum liquefacere , ſed mater ſaxo im mobilior , cum abeuntem optimum Maritum cordatis verbis & precibus, fuiſſet profecuta; cum funus conſtanti, vultu eduxillet ; cum aliorum commi, ſerationem ad Chriſtianum officium temperallet , quod in liberos hactenus dimidiatum imperium agnofcebat,núc integrum ad le DEI voluntate devo lutum

All

93 10 lutum accipit,Patrisexemplum educa o tionis maximam figit; hæreditatem Pa 1 ternam ( quam ille Deum propitium elle voluit commendat ;fuam fidem ad

nuditatém usque , fi obfequerentur, pollicetur ; amicorum & propinquo Tum obfervantiam inculcat ; denique

cum Deo tabulas naufragii fui legit, ac bono Sareptana viduæ omine cuin farinæ cado , & olei féria , novam , fed

haud parùm contractiorem æcono -miam orditur,nunquam libi'indigen qj tior viſa , quàm quod jam minus poft hac pauperibus quos vix credibili nu mero alebat, fufficere fibi videretur.Ita

1) a

$ C

quæ inter vitæ fplendores ne femel qui dem mundum adhibebat , jam inverſa fortuna nihil mutata ,nihil dejecta, imò priſtinum ſemper obtinens viſa eſt , ea apud alios maſcularum virtutum opi nione,utneutiquam Patronivel Tuto ris, vel coadjutoris indigere credita fit. Hoc animi decreto Regiofonte egredi tur, & plus mille egentes, quosmedica & liberali manu foverat, poſt ſegemen tes relinquít, Tubingamque inclemen tilli .

94 tiffima hyeme, ac periculofo mihi iti nere Mariti prudentiſſimo confilio adit,atq; idipfum quod fperaverat,non tamen apud eosde quibus ſpeserat,re perit. Didicimus noſtro exemplo pu pillos notis in prædam haud rarò cede

re,ignotis curæ fieri. Qui nos primus excepit D. David Mageirus affinis no fter , vir Juris divinihumanique peri tiſſimus æquè ac obſervantiſſimus , is velut fibi concreditos , & in ulnos da tos,nunquam exinde dimiſit ,nunquam non merita & beneficia plusquam pa, ternacumulavit. Nemo pater liberis ſuis æquè ſolicitè ac curiosè profpicit, quam hicdedititiisfuis.Semper aliquid excogitabat, quovel rei familiaris me. diocritatem ſublevaret,vel amicos , ma ximè verò Virum egregium Michaëlem Zieglerum Profefforem Academicum nobis conciliaret , vel promoveret ftu dia , velaverteret incommoda. Idem certatim faciebat viræ ejus perfectiffi ma ſócia Johanna matrona lectiffima, quæ cum aliquot poſt annis obiiflet, maritum propèexanimem reliquit.Hic yir

95 į vir ,hiceft; qui Patris optimi vota fupes

ravit,cum ille de aliis cogitarit. Colle gas tamen benefaciendo habuit D. Matthiam Hafenrefferum amicum pa ternú conſtantiſſimum , & D. Andream Ofiandrum cognatum reverendum.Sed & alii non contemnendo numero fuc currebant,quos enumerare longum fo e ret.Rebus itaque noftris ad Maternum imperium , quod procerum Academi de corum authoritate innitebatur, com

politis,ftudiis porroetat conſulendum . 1 Ea cum primum fratri Jacobo,qui inter principis alumnos Theologiæ vacabat. à infeliciter,poft M. Balthaſaro Plienin i gero felicius concrederentur ,ed accre verüt, utexpectatione citius ad utram que lauream aſpiraverimus. Hic verd magis magisquè emerſit feliciffimum Joh . Ludovici ingenium , quod noftra * non tam facilè fuperabat , quàm brevi * poft felongo intervallo relinquebat ; ac mirandum erat noftram diligentiam e, ipſius negligentiam non affequi,& qux nosaliunde hauriremus,ipli ſua ſponte

influere. Subito ad omnia rapiebatut, etiam

etiam ea , quibus nihil operæ dediflet, lice & cum planè omnem lectionem omit teret,omnium rerum copia abundabat; lingua quæ balba prius in verborum fumen ſtilusnuſpiam formatus, flores ipſe proferebat ,argutiæ fpinæque Phi. loſophaftrorum huic ſe diducebant, tandem ad cuncta admitti poſſe vide batur. Cumque in Martiniano, quod vocant, ſtipendioaleretur , idem in co æquales fuos, quod contra fratres feli citer ceſſerat,non ſine invidia tentavit . Eotempore genu alterum periculofil fimèintumuerat, & maximum aliquod malum minitabatur , quod dum avertit vil quondam incomparabilis Tobias Heßus noſter etiam ſimul factus eſt ,atq; idem contra fororis Margaretbe triſtil fimum morbum faluberrimè adhibi tus. Hoc periculoliberatus , vix fidem habeat ,quam corpore & animo accre . yerit ,cumque alioquin nunquam ægrè habuifler , ſecus ac ego ,qui omni vita cum morbis lum conflictatus, jam ma gis valere , & ad omnia exoptata adau geri apparuit. Erant autem inhoc ho mine

97 mine omnia caloris plena , omnia ,ut verè dicam , immodica . Amor, odium,

ſpes,metus abripiebant. hominem di verſum ,utæſtuare ſemper dixiſſes. A. ; nimum ,linguamque ſolutiſſimahabe W re contendebat , omnis coarctationis impatiens.

Matris correctiones in u

tramque partem diſputabat, utperſæpè indignationem in riſum verteret, Ita 40 annis planèimmaturus, cum ego 1605. el ei 9. Jan : Johannes 1606.25. Jan.præcellif femus,ipfe eodem 12.Julii lauream al o teram accipit, & competitorum agmen

zio quindecenni paulo major, ſummo me It rito ,primus ducit. Ego interea in D. Di Mageiri ſchola ,ſive potius converſatio I ne, Mathefin , cujus ille callentiſſimus, Ei imbibo , jam ante neſcio quo aſtro ei

bi conciliatus: cujuscum medulcedo pe I ' nitus occuparet ,non ſivit eundem ani mum ad alia adferre. Sed etiam folidior Philofophia,ſive rerum humanarumob . it fervatio ſimulintravit,cum Mageirus ad o notandos hominum errores digitum

au intenderet. Quibus ad animum admil 70 ..fis,facile fuit diſciplinas ita addere , ne E quod

98 quod tamen imperium impetrarent, fed inſtrumenta tantum actionum ſup

)

peditarent ; quod ego ſanè percommo dè mihi contigifle tum demum anim adverti. Tum temporis Danielis Widii Argentoratenſis infpectio concredita eſt , ac paulò poft quatuor adolefcen tum Joh. Vlrici & Marii Neufferorum , Joh -Cunradi Brotbeccii, & Job. Erhardi 1 Eccardi,quos diſcendo docerem :addi tum etiam ab inclyta Academia libe. rale ſubſidium , quæ omnia in Matris u fum & ſublevamen cedebant. Sed et jam Job Ludovicus diſcipulos erudiebat , & Johannes Principis ſubſidio gaude bat. Ita Matri neutiquam graves in commune conferebamus, quicquid ex ftudiis colligebatur frugis . Ipfa etiam cum animi facilitate omnibus ſervise , omnes demereri ſatagit , dum æcono miam pietate , caſtitate , temperantia , frugalitate conſpicuam reddit, omnes honeſti anim : ( biconciliat. Quæ pre cum & ſacrarum lectionum continui tas, quis morum pudor,quæ victus me diocritas, quæ veſtitus modeſtia , quæ foda

99 a fodalium probitas , quæ recreationum ? compoſitio , quæ ædium cuſtodia, quæ O operarum diſtributio & fedulitas fue rit,malo aliquisaliusteſtetur, quam ex meaudiat. Materannis gravis,honori. bus decora nullum laborem dedignaa. e batur , & ut idem faceremus ſerið in

ai jungebat : reponebat nos veſperi; exci En tabat mane ; comitabatur oculis in le dd ctionem ; excipiebat redeuntes,inqui bi rebat in ſtudia , in profectus, in mores

51 & pudorem ,quid dicam ? Non licuit no e bis peccare . Ita duas filiarum honeftiſfi_ sa mè elocabat, minorem M. Joh - Baltham de Saro Plieningero, tum Canft adienfis Ec si 'cleſiæ Diacono , nunc Pfaffenhoviana e Paſtore ; majorem Sixto Braucbio Hei denhemii Præfecto & quæſtore. Op * a i en

"? i e 72

portuna mihi hoc temporis Johannis Lindani Belgæ eruditiſſimi ſenis amici tia fuit ,qui dum Bibliopolium poſſide ret, non tam ad omnes fuos libros ad miſit,quam conatus aliquos laudabiles ſuggeſſit , cui parere quo etiam uti per impatientiam integrum non fuit. Ita que Argentoratum excurro , ac paulo E 2 poft

Too

poft Heidelbergam & Francofurtum , iturus porrò, quò me Fata vocarent , niſi fuillem tempeſtivèrevocatus. Quæfi verat enim Generoſus vir Georg. An dreas Catianer L. B. in Vigaun filiis ſuis tribus , quorum maximum Georgium Balthaſarum Lavinge in gymnafioale bat,præceptorem , is ego datusſum , Lavingam miſſus, ubiin Reverendi & optimiſenis Philippi Heilbrunneri p.m. convictu laudatiſſimi & modeſtiſſimi juvenis ſtudiis ad fui. Erant tum omnia ex voto , & ingenium moresque Bal 4 thafari ſupra votum , cum me Genero ſus Pater ad ſe Labacum vocavit, & do. mi etiam experiri voluit.Ego verò ami. corum conſilium fecutus , cum nec La vinga ſtudiis meis ſatis conveniret , Tu bingam reverſus aliam , Nobilium ſcili ab Höfingen , Heinrici cet Truchſeßiorum & Burckhardi inſpectionem ſubii , & res meas recolligere cæpi . Cæterum dum Lavingæ hæreo,Mater ab Illuftrif ſima Principe Sibylla Würtembergica in Aulain vocatur , & officina Medicæ præ ficitur ,atque ut id per æconomiam li ceret,

IOI ex ceret , Johanne in Illuſtre Stipendium mill recepto , Regina filiarum minima ei ad

izh jungitur.Hæc demum ftatio genio Ma the trisverè conveniebat. Nam cum india

in al -

gentibus & ægrotantibus ſeſe dare ; vitæ fcopum omni tempore feciſſet , & me. dicinam gratuitam etiam in re non ſa tis lauta faceret , nunc liberalibus fum

lid ptibus adjuta hocegit,ut non tammor 21 bis quam frequentiſſimo vulgi malo , le fami & indigentiæ ſuccurreret. Nemo qui eam novit , adulationem mihiim

4.putabit,nemo non fatebitur,fupramea era verba hanc naturam beneficam elle .

do Necenim liberi unquam , nec ſanguine um proximi parem affećtum impetrare po I tuerunt , quem pauperes obtinebant, Tu quod illis aliunde proſpectum diceret, il hos ſibi concreditos . Huc accedebat

i immotum fimpliciſſimi cultus decre 8 tum , morumque detortiorum libera am increpatio , à nemine unquam cohibi

til ta . Mirūeſt quam animus Deocalens, & integer etiam inter magna emineat. 1% Nam.cum fortunæ blanditias calcaret, l vel lanè fine omni fenſuadmitteret ,jam E

IOZ 4031 gisapparuit,ſemper eſſe eandem ,ncq ; in ipſam Mundi vices aliquid habere

juris. Ita Illuftriffimæ Principi non tantum ut miniſtra , ſed novo exo ' la emplo velut Philoſopha' adhærebat ni- j! hilgratiæ ſibivel luis,omnia indigenti. bus accipiens.Sed ad Johannem Ludovi cum redeam , cujus in ſtudio Theologi co profectus Philoſophicos propemo Utebaturmanudu dum ſuperabant. ctore optimo & conjunctiſſimo nobis D. Hafenreffero , qui & amabatinge nium docile , & privato affectu in nos' ferebatur. Ab hoc eruditus frater cum Luſtnavia & Herrenberge ſacra exerci tia ederet,ajunt admirationi fuiffe. No vum Teſtamentum nullo ſtudio , ſed impetu potius ad unguem memoriæ crediderat , idem in Veteriaggreflus, ſed quod mors interrupit. Cumq; græ cas literas omninò nefciret , eas exiguo tempore ſine præceptore didicit, jam que Hebraicasaddere cæperat,cum fa tum ejus properavit.Erat tum Johannes Oberkirchi ubi domeſticam Viri Nobi lilimi Sigismunai Gelleri heu nobis poftea

103

neg Dere na e

poftea à Babylonico fcorto erepti , Ec cleſiam regebat. Ego Truchfefiis ade ram ,ubi contracto cum Tobia Heßo , Jo hanne Viſchero Paſtore emerito , & Abra

BhamoHölzelio,equite Auſtriaco , intimo mi amoris fædere , & focietate annum u

of num alterumque transmiſi. Ea ſocie gitas Joh . Ludovice maximæ voluptati 2010 fuit,cum ad Heſi cotem ſe quotidiè a do Cueret, ac paulatim Scholaſticam illam obis aſperitatem detergeret. Iam ceperat a genimum ad res humanas obfirmare , ſu

is ſpendere judicium , minus ſentire de 1 mundo, fcrutari naturam ,animadverte

că te carnis impoſturas, & quæ alia Heſsus la vel diſertifiimo ore vel confpicuo ex ed emplo docebat. Iam tepeſcebat juveni 112 lis fervor ,& mitigabantur opinionum s, raptus , cum Deo decerpere aſpecta bilem florem , avte pienam maturi ' ta 10 ) tem viſum eſt. Præter hanc alia hone

1 ftæ converſationis palæſtra.erat,in ædi bus laudatiflimi Viri D. Aeinrici Wil

lingii affinis noftri,quem mirum eſt tot 1. in nos beneficiis & fumptibus non eile

is 3

fatigatum : qui etiam cum liberis ejus cons E 4

104 contractusintimusaffectus durat , du

NS rabitque cum vita. Sed etiam Chriſtofe rus Beſoldus vir clariſſimus me in ſuam familiaritatem admiferat,quo neſcio an facilè aliquid aliud contigerit felicius. Nam quæ alibi ſparſa colligenda mihi erant,hicin uno faſciculo poſſidebam ; Bibliothecam , facilitatem , candorem , e ruditionem , conftantiam , liberalita tem, fidem ,mundicontemptum , cæli deſiderium , quibus gradibus ſeſe mihi patefecit, & in hunc usquediem nullo merito meo confervavit. Dum hæc fiunt,Joh Ludovicusneſcio qua impatientia ſtimulatus , Tubingą fux amorem dimittit, cumque in caſtra Principum confederatorum , qui in Alfatia bellum gerebant , Eccleſiaſtes vocaretur , ipſe invitiſſima Matre dat nomen , & Generoſo Viro Dn . Pleickar do ab Helmſtat,ter mille peditum duci, adjungitur. Hic cum aliquotmenſibus ſub dio viveret , ſive hujus rei inſuetus , five caloris impatiens,live lue, quæ in ter militesgraſlabatur , correptus, pla niſſimètum corpore ,tum animo etiam exar

IOS' .de exarſit.Iam ferream pilam prope caput

loj i in * m

decidentem evitaverat, jam finis hujus commotionis inftabat, jam optimæ fa mæ inter milites litaverat , cum egoad Dachſtenium obſeſſum ſpectator & co mes ,emotæ mentisindicia animadver

an ti. Supra enim quam dicipoteſt diffici. Dilis redditusmente & fermonibus æftua

lit bat,corpore livebat,& atra bile opple La batur, neque adduci poterat ,ut exerci mi tationi corporis aliquid daret , fed in la tempeſtivæſiti , fomnoqueſe ſubiicie .

bat. Fovebat animo fuofpes maximas , fac omninò per infinita delirabat. Vix mm itaque domum miſero & diſcalceato e

in quuleo (meum enim ineptus miles per i i dideram ) reverſus,nuncium morbi,ac le mox mortis accipio.Nam Molzhemii vi

da ardoris dejectus , cum Argentoratum deductuseffet,nequicquam ſuccurren 1 te manu Medica , poft luculentam &

5 prolixam Religionis fideique fuæ con feſſionem , & Jeſu Chriſti facratiſſi, "o mam communionem , inter amicorum 12. & conjunctiſſimi ſui JobarnisTauffreri,

poſtea Doctoris Theologi, nunc beati Pre ES

106 preces & lachrymas Anno 1610.9 . Au. gufti cum vixiſſet annos 19. menf. 7. dies 13. expirat, corporeq; ad D. Gallum relicto ,anima ad Deum redit. Atque ita flos ille domus noftræ , quo finguli delectabamurante maturitatis fructus emarcuit, ſpes noftræ ac vota concide runt,obfcuritatis pudor, metusque re diit. Erant enim in hocjuvenemaxima rum virtutum ſemina,quæ una tamen animi impotentia primís annis formi dabilia reddiderat,ledpaulò poft cultu ra ſupraſpem compoſuerat.Ut omnino ſuſpicari poſſimus nobiliffima ingenia fine muſti ſui æftu eſſe minus poſſe, quam generoſa vina, & quæ mitefcunt ftatim in vappas definere. Gratulemur autem omninoTariffimoingenio,quod juvenilibus annis ſenilesłaudes habuit, acinter rerum optimarum expectatio nes,bonis & egregiis immortuum eft. Multa namque intervertit Mundus , multa Satan ,nec multorum hominum cft ,recto itinere ſine lapſuaut præcipi tiis etiam aſcendere. Mater certè ubi mortem refcivit , nihil omninò com mota

107 mota eft,nec in fletus ſoluta ; ſed quie tem liberato ,nobis eandem libertatem

captivis magno animo precata eft. Sic quondam Spartæ opinor lugebantur > filii,lic ſuos lugeant,quianimæ favent. Habebat tum duos præterea filios Sa cris deditos, Jacobum poft Herrenber genfem Diaconatū Gebersheimenfi Par ochiæ , & Johannem Hochdorffenfi ad ) motum ,illum Margaretba Hofmannia ; hunc Barbare Grüningeria ,taricatum .

Egoitidem ad Ecclefiam anhelans,cum nihil impetrarem , difficilem patriam meam linquo , & per Helvetiam iter fa ciens,cum Lauſanne & Geneva aliquan diu ſubftitiffem , in Gallias excurro , ac linguam ,quam D. Beſoldusfotmaverat, expolio. Indeper Bafileam reverſusad juventutis nobilis inſtitutionem ited rum acceſli, quam D.Hafenrefferus cris ciliaverat. Contigeraitautem Philis se Eberhardi à Gemmingen' viri verè ne liſſimi filius, virgineipudoris & :; morabilis modeſtiæ obf :quiique ado leſcens,quem & domial quandiu ,quæ Rappenaviin Craichgoia fi ta erat,& Tu binga E 6

108 bingæ in D. Hafenrefferi convictu ad pietatem & literas ſum comitatus . Po tui hic exultare , tum ob patroni mei virtutes & liberalitatem , tum Reve

rendi hoſpitis Paternum affectum ,tum diſcipuli tractabilitatem , tum convi

ctorum etiam ( qui Georgius Chriſtoferus à Schallenberg,& Marcus Paradeiſer,hu jusque præceptor Elias Zetſchius erant) benevolentiam . Auſim dicere,nun . quam habitum eſſe magis humanitër, cum Pater nofter communis D.Hafen refferus nihilquodad ſociandosanimos faciebat ,omitteret. Atme mors inopi. na Patroni mei Gemmingii usque adeò n dejecit,ut àPhilippi mei,quem fraterno amore & fide complectebar, tutoribus erigi & revocarinon potuerim . Quem etiam utlenirem dolorem,in Auftriam aliquandiu conceffi, ufus amicitia Da nielis Hitzleri Ordinum Ecclefiaftæ di ; poſte a patrocinio Generoſif gniſſimi fimorum Hohe; nfelderorum Dn. Ludovi ci , Dn. Ottoni is, & Dn, Chriſtoferi fia trum ,qui & t benignè fovebant, & ale bant liberalit er. Dn. Ludovicus etiam , quod

ad D

109 quod Italian animoappeterem , num mos ad iter fufficientes mutuò dedit ,

ei . Quò dum eo , ac poft fufficientem lo corum inſpectionem , Patavineque A cademiæ uſum , linguæq'ie peritiam ,

domum redeo , tandem tædere cæpit tot vitæ mutationum , itaque ad Eccle fiæfervitium , cum Mundus alid blan

E) . diflimè vocaret , animum omninò ap Ejus reialiquandiu intermiffæ pello . De initium iterum facio Sulzead Nicrum ,

ubi cognatus Sebaſtianus Heſch Media Scus,qui ſororem Reginam duxerat, de gebat. Inde Ill. Principi commendatus, liberum convictum in celeberrimo illo

Auguſtiniano Collegioimpetro. Quo dum utor , valetudo adverfa acidulas Griesbachianas exigit,fimulque occafio Nobiliſſimo Viro , Dn , Wilhelmo pon der Wenfe illuc eunti me inſinuat, ut ab eo tempore amicitiam fanctè colue rimus. Quinimò cum Tubingam rever teremur,collegium Mathematicum ordi mur, cui ipſe ac D. Chriſtoferus Befoldus omnium primi, poft Ioh -Heinr :ab Of fenburg Ill.dicaſteriiaffellor,Jeh-Georg : Beſold

IIO Befold Jureconfultus, Achatius do Thurat Axelii fratres generoli Succi , cum ftu diorum præfecto Petro Falckio, Georg Chriſtoferus à Schallenberg , Sylveſter Braunſchuveig , & Job - Jacob W’inter ju . ris uterque candidati , bic Baronum et jam Stubenbergiorum ftudiis appoſitus . nomen dabant , ac Collectanea , quæ nunc ſuperſunt , mea in lucem protru debant,cujus certè memoria non poteft me non delectare ,cum mutuæ familia ritatis & jucundiſſimæ converſationis recordor.

Mora interim receptioni meæ inEco cleſiam interjecta tàm linguæ Hifpanic 100 cæ, D. Beſoldo adducente, ftudium ,quàm um fcriptionum mearum ſive feriarum , five it ludicrarum tentamina tempus fallet bant , nullo omnino tempore lucem

mea voluntate aſpectura, nifimeasma nus ac imperium etiam effugiſſent. Tandem Vaihinga ad Entium amnem D fita imponitur , locus naturâ quidera nu beatus , ſed civium diuturnis diffidiis,

infelix,ac jam geminato diroincendiong miferabilis, Hîc matrimonium cum

Agnete

III

enignete Eliſabetha , optimorum Paren tum M.Joſua Grüningeri, & Barbare Ef Ferhenin filia contraxi eò tutius,quod e

jusforori frater Johanneshodiè Beilſtei nii paltor feliciſſimè junctus effet quâ , fimul occaſione Viro candidiſſimo Dn.

Eraſmo Grüningero Præpofito Stutgar diano innotui.Hîc etiamnum ſubaſto , & cum Satanæ dolis ; Mundi perfidia, carnisque mobilitate , Chriſti regulis & exemplo colluctor, ac Eccleſiæ , cui

Etanta lubricitate pallim illuditur ,fidem datam cum Deo fervo. Hic velut in Eremo terrarum ftrepitus dediſco , Si moniæ mercimonia ignoro,tripudian

stium jactantiam fubaudio , inſolentium ludibria prætermitto , impatientiæ ſti

z inulos confringo , obfcuritatis pudo rem elevo, iniquitatis fortunam rideo, tenuitatis fercula condio , mortalitatis - fortem attempeľo . » Dum hîc ſum Illuftrillima Princeps

Sibylla ad Deum redit ;Mater verò jam sviribus exhauſta Aulam invitiffimam dlinquit, & liberalirude donatur.

lam

que per vices apud liberos quieſcit , ve geti

112 geti ſenii fæmina, & liberalitatis in ea gentes inexhauſtæ . Vidit autem res no

Atras fortunæ iniquitate ereptas ,& ami corum infidelitate ſubreptas velut re natas ſuccreſcere, viditDivino afflatu è minimis auctas , vidit opes non num mis ſed numinis benedictione confta re , vidit eleemofynas non extenuare , pietatis ftudium nihil impedire, iniquig tatem nihil promovere , vidit etiam mundum nihilfacratos Dei contami. vidit preces omnem terram & nare cælum etiam domare , vidit divinas e pulas ſemper fatiare . Hæc vidit , in

quam , videt , ac videbit quod opto ini ſeros admodum annos . Sic viximus, ficnon fortunæ libidi nem ,fed De I voluntatem tulimus, qui nos honeftè, & in re lauta naſci,ac libe raliter inter rariffimarum virtutum ex empla educari,poſtea minui ,& per be ne - ac malevolorum ftimulos hincinde exerceri , denique ad eum locum , ubi conquiefcere poſſimus, reſtitui voluit . Sed hæc per tranſennam dicta ſunto, Supereſt, utClementiſſimum noftrum DEUM

113 DE UM exorem , defunctosnoftros, & quieti gloriæquedatos, nobis aliquan do lætis & beatis intueri , atque inter celeſtes choros in Agni immaculati

fequela comitari,pfallendo & exultan do juvare,atque in Sacratiſſimæ Tria II dos intuituæternum poſſidere : ſuper 13 ftites verò ad cælorumiter urgere,diri y gere,promovere, proſequi, Mundum que deferendum irritare , atque accen dereliceat. Amen Jeſu ,Amen.

1 B

TESTIMONIUM FACUL tatis Theologica Tubingenſis, Johanni Ludovico Andrea, datum .

Niverſis & fingulis præſentes li teras lecturis , Decanus& colle

gium Theologiæ Profeflorum in be Academia Tubingenſi, ſalutem & feli de citatem in Chriſto Jeſu precantur . Fa

bi it co

cto Evangelicæ prædicationis felici initio,mellem quidem copioſam ,ope rarios autem paucoselle , hominum a mator & ſalvator pronunciavit Chri ftus

114 ftus Jeſus, eamque ob cauſam rogan dum Dominum ,utoperarios in'meſsem fuam extrudat,qua ſolicitudine, ſi eo et jam tempore opus fuit , quo Evangelii præconium inter anguſtos Judeæ ter minos concludebatur , quanto magis di vulgato jam , in omnem orbem terra rum falutis verbo , de fidelibus opera riis ,piis omnibus ſolicitis, & ſanctè cu rioſis elle convenit. Qua in re piè cu randa ,non minimum , &poftremum eſſe judicamus , li inſcholis pii & ftu dioſi Adoleſcentes, in cæleftis veritatis doctrina, morum quoque , & Chriftia narum virtutum exercitiis,ſedulo, dili. genterque erudiantur, & quinam inter illos pietate & doctrina, in morum ele gantia,omniumq; virtutū laudatis ftu . diis præter cæteros profecerint, indú . biæ veritatis teftimoniis,aliis commen dentur , ut quosnam in dominicam meſſem fidos operarios conducere pof fint , ac debeant , extra exceptionis aleam certò conſtet. Talem igitur lau data pietate, inſignidoctrina, & eximia morum integritate ornatum exhibe MUS

IIS Pinus præfentium latorem excellentilli nonum Juvenem virunt, Magiſtrum Jo inannem Ludovicum Andreæ Herren Dergenſem , Wirtembergicum ,Reve cendi & clariſſimi viri , M. Johannis Andreæ piæ memoriæ , Illuſtriſſimo rum quondam Principum Wirtember . ogicorum Conſiliarii , & AbbatisRe da giofontani filium

Magni autem illius ,

& celebratiſſimi Theologi Doinini - Doctoris Jacobi Andreæ Academia Tubingenſis quondam profeſſoris,Ec clefiæ Præpofiti, & Univerſitatis Can cellariibeatæ recordationis nepotem :

i quem Domino mellis paterne coope Ex: cante, in agro Evangelico fidelem ,ſedu e lum atque utilem operarium futurum to effe indubicato ſperamus. Pofteaquam di enim toto tempore , quo in Academia

h. o a V

noftra commoratus eft , ſingulari cum laude pietatis ,honeftatis, vitæ morum . ' que integritatis vixiſſet,ac (abſolutis fe . liciter ſtudiis Philoſophicis, in quibus Magiſterii honoribuseximiècondeco . ratus fuit ) animum ad Sacroſanctae

e Theolog æltudium appuliſſet , eidem per

116 per integrum triennium tanta diligen . tia ,tamque ſedula cura incubuit,ut non tanţum privatis laboribus , diligentiæ que inhæreſceret,fed & lectiones Pro fefforum publicas diligenter frequen tando , in diſputationibus tam Acade . micisacutè opponendo,quam in colle giis privatis , utiliſſimæ exercitationis caufà ,hebdomatim habitis,reſponden do & opponendo ,tum etiam (impetra ta facultate concionandi) dandisin vi Conis pagis aliisque locis , multis con cionibus ad majorem quotidie uſum comparandum feliciffimè feſe exerce ret , quibus omnibus tantos per DEI gratiam in rerum Theologicarum co gnitione fecit progrellus, ut ſecundum Prophetica & Apoftolica ſcripta , Aue guſtanægnyſiæ confeffionis , & formu. læConcordiæ normam cæleſtis verita tis fundamenta ,non tantum ipſe intel. ligat,ſed aliis quoque tradere , & contra diverſum docentium nugas fortiter tueri,vereque defendere poffit. Vnde fpem illam noſtram hunc M. Johan nem Ludovicum Andreæ ,in agro Do minico

117 · minico multi fructus & utilitatis ope

1 2.

rarium ( Divina benedicente gratia )fu turum elle, piè conceptam , piè fove mus. Perſuaſum etiam nobis omnino habemus , eum uti hactenus,ita in po

efterum quoque honefta converſatione, 2. & vitæ integritate ,Profeſſionem ſuam 15 exornaturum . Quamobrem , cum præ

7 2.

di &tusM.Johannes LudovicusAndreæ adverbi Divini Miniſterium legitimè

vocatus eſſet,nobisque de profectu & donis ad docendum neceſſariis , eun

dem probè inſtructum eſſe, multis ex ercitiis & examinibus conftaret,ho . Anno

1 •

dierno die, (vigeſimo ſexto nempè A. 28. 1610, A. prilis Anni hujus Milleſimi Sexcente prilo limi Decimi ) coram facie Ecclefiæ

· • ·

Chrifti, quæ eſt-Tubingæ, cum invoca tione pominis Divini & conſuetis ce cemoniis , munus verbi Diviniprædi candiei commiſimus. Omnibus igitur & ſingulis bonis & doctis , cujuscunq; ordinis illi ſint & conditionis,huncM : Johannem Ludovicum ita commen

Ľ ľ ė ·

damus , ut homines probi & fideles o ptimum quemque commendare de bent ,

118 bent , ac poflunt, eos majorem in mo dum rogantes, ut ipſum pari nobiſcum benevolentia favoreque complecti , e jusque ftudia & piosconatusomnihu manitatis officio juvare & ornare di gnentur. Quod ut Reipublicæ Chri ftianæ utile ac nećellarium , ita haud dubieDEo optimo maximo gratum,ac ceptumque eft futurum . Dabitetiam is

ipſe M. Joh . Ludovicus Andreæ ope ram ſedulam ,ut pro beneficiis fibi præ ſtitis , fe viciſſim quovis officiigenerell gratum exhibeat.Sed & nos quoque o mnia debitæ gratitudinis officia prom pta pollicemur. Ac ne quis de fide ha 16 rum literarum dubitet,eas publico colo legii noſtri ſigillo muniri curavimus, quæ datæ ſunt Tubingą ,die vigeſimo ſexto Aprilis, Anno Chriſtiſupra Milo lefimum , Sexcentefimum ,Decimo.

Gottes gnad und Segen durch Chriſt m Jefum / in Krafftde heiligen Geiſtes federzeit zuvor. Hren vnnd

Tugendtreicher gün .

ftige / vnnd in gebühr fonders lie. be Fraw Seſchweig. Nach dem der Edte

119 Edle und Geſtrënge Pleichard von Helmfare. Herz zu Hengingen / Churfürſtlicher Pfälzt archer Rhat/ Visdumb zur Newevſtart an der Sartt , im Nahmen Churf. Pfalgvnd Anderes deß H. Reichis Evangeliſcher Vnierter Chur : (Fürſien vnnd Stånd erwehlter Obriſter vber Dreytauſent Knecht Teutſches Volcs/ zc.einen tauglichen Feldprediger von der Theologiſchen Facultet alhie /ihmefürzufdilagen begert. Als g können wir der Fram Geldweihen befter mai nung nit bergen /das auff fleiſſige gehabte berate ſhlagung deroſelben geliebter Sohn/M.Johan Ludovicus Andreæ für den allertauglichſten er. achtet worden . Dann er nicht allein trefflich wol ftudiert! ønndſeine fundamenta fehr wol gelegt. Sondern auch vor vilen andern wol beredt/ vnd 3 Predigen feine gaben vonGott empfangen . zum 1 Neben dem er auch ein anſehenliche Perſon /vnd 1 wolbeſtimmer. Alſo das man verhoffentlich mit ihme beſondere Ehr einlegen / jhmeauch dieſe Prob ins fünffrig su namhaffter Promotion vnd befürderung gereichen würde. Wir haben aberjhne ( vnangeſehen er zufolo djer Vocation ,die wir ihme gar nit zwangs oder

vberredungsweis auffgetragen / ſondern aller. dings in ſeinen willen geftelli / gang willigvnnd gencigo)

120 geneigt ) Nicht fortſchicken wollen , Esſen benn daß er mit der Fraw Geſchmeihen zuvor nad noturffe davon geredt/onnd derſelben Conſens vnd bewilligung erlangt / ſein auch beineben da dieſer beruff (welcher verhoffentlich nit lang mer ren wire)der FrawSeſchweig nit zuwider /erbit rig /ihne nicht allein mit Ehrlichen Teſtimoniis ( reinen wolbekanten vnd rühmlichen qualiteten gemäß ) Außzurüſten / ſondern auch diefürfe hung zuthun/das ihme ſein ſtel im Martiniani: ſchen Stipendio auff allerhand begebende fålle/ biß zu beſſerer ſeiner gelegenheit vorbehalten wer . de.Vndſeinvon der Fraw Geſchweihen fürder liche Erklärung gewertig . Selbige /vnd vns alle hiemit dem getrewen Sott zugnaden /vnd das gange werck ſeiner Göttlichen Weißheit vnnd Våtterlicher Direction befehlend. Datum Tú. bingen /den 23. Aprilis Anno 1610 . Der Fraw Geſchweihen . Der Ehren undTugent In Ehren gebår reichen Frawen Maria Beraittvillige Andrein / gebornen Mor Iohannes Harprecht jetzi, ſerin F. W.Hoffapotes gerzeit Rector daſelbſt. cterin zu Studtgardt. Andreas Ofiander. D. Dnſerer günſtigen /vnd in Mathias Hafenreffer. De gebår fonders liebe Fraw David Magirus.D Geſchweihen / Zubehan, Andreas Baier, D. den VALE

121 "

VALE

ACADEMIÆ Τ Ο Β Ι Ν.. GENSI

1 & ♡

JOHANNE VALENTI. 'NO ANDREA dictum AN NO

DC.

VII..

12Z

* V. C.

JOHANNI

HAR

PRECH TO Tubinga Juris Anteceßori Nobilißimo, Seni venerando , Ex -tanto fautorum numero prope unico Superftiti Sacrum

123 Tfi fateor , Amplißimi Patres , tot tantaque in me veftra efle merita ,

út nihil iis accedere poſſe videa tur ,adeo ne exiguum quidem intenta tum reliquiſtis , quod ad ſtudiorum meorum profectum ; & fpei de me quondam conceptæ perficiendæ face ret ; tamen cum ad eam ætatem nunc pervenerim ,ubi quali in Pythagorico illo bivio conftitutus ad Virtutis viam rectè ineundam manuductore maximè opus habeo,videor mihià vobis heuni mis maturè divelli, & veftri auxilii defi derium ,magna illa & infinita beneficia obfcurat. Nec enim mihi nunc idem quodaliis licet, Academiam relinque re, fed è Paternâ meâ quaſidomoemi grandum eſt ,quivos totparentes meos agnovi, quotquot eſtis Profeſſores, ad quorum occurſum non tanquam ma lum aliquod aut noxium animalècubi li proſiluerit , diffugi , fed tanquam ad clara & benefica fidera inter bonoscer tatim advolavi , quosque cmnes non tàm ſupra me quàm pro me elle fcivi. Neque verò arbitrio meo relictum eſt F 2 yobis

124 vobiſcum vivere , autabire , fed divino conſilio ita urgente res meæ mundi hu jus procellis aliquando committendæ funt , & dulce meum literarium otium abrumpédum . Interim mihi gratiæ ha bendæ ſunt pro eo ,ad cujus memoriam fuſpiro , & optatæ illi quieti , quam ſub alis veſtris habui,valedicendum , incer tus ſimné unquam Patronos habiturus vobis non longè inferiores, nedum pa res. quamvis & in hac parte infelicior ſim aliis cui non licet beneficia veſtra collaudare , niſi ſimul me ipfum accu ſem ,quiex tot limpidiſſimis Sapientiæ fontibus (ad quos mihi quotidiè aditus patuerit ) tam ſicim meam nondum exa pleverim , ut alibiaqua mihi petenda fit , fortaſſisnec tam ſalubris , aut fane non fic offerentibus Dominis, Cæterum ne dolori huic meo & in vitæ diſceſſioni etiam ingrati nomen

( quod ab ineunteætate mihiinviſum ) accedat : age habeant quod in mea dili, gentia deſiderent boni,modo qui veſtri fuerint conatus quæve diligentia, non taceam ; ſed ut miles qui in acie pro Prin

125 Principe fuo honeſta vulnera accepit, adeò non celat ea , ut etiam revelet : fic mihi viſum gloriofam hanc ignomi niam ſubire, quæ ferviat nomini veſtro , & quod vobis probari vidi ingenuè fa teri, quam de imperitia mea litis excu. Gatillimi.

Nam quod ( ut ab eo tempore quo familiam meam fub Patrocinium ve ftrum benignè recepiſtis,ordiar ) felici omine nomen meum ſub Rectoratu Magni & celebratiſlimi illius Jurecon fulti Joh -Halbritieri vobis dedi, quodq; à taliViro ; quem non unus tantum Germaniæ Princeps inter intimos con filiarios habet,primum piè & decenter vovendi præceptum unà cum pio voto percepi , tam mihiid fuit gratiſſimum , quam vel afpicere faltem ejusmodi vi los literis.claros felicitatis loco duxi , Poftquam verò optimi& præſtantiſli mi Viri Dr.M.Georgii Burckhardi (cui in æternum fit benè confilio traditus fum diligentiæ M.Heinrici Wellingiizá delitati M. Cafpari Bucheri, & integri tati M. Erhardi Cellii,ii ſanè eo ſtudio tene . F 3

126 teneram meamætatem fibi efforman : dam ſumpſerunt,utnon mihi , fed libi acceſſiſſe putarint,quicquid temporis , laboris quicquid ,in me juvando,adhor tandóve impenderunt. Prior ille qui dem ( cui ſi me ipſum dem , parum ſit pro tot meritis ) etiam ob affinitatis vinculum , in mores agreſtiores inqui rendo , reliqui duo præter illud quod officii ratio poftulabat perpetuis ad. ( monitionibus initigando , omnes for taſſis rarioris aliquid efformaſſent ;fi fe licior materia contigiilet, ut dolendum fit tot laboriofiflimos fideliffimorum præceptorum labores in multis perire , quosne centeſimus quidem agnoſcit, ne dum ut ſua ignominia aliis collau det . Ego tamen licethis omnibus nihi lo doctior factus hancgratitudinis glo riolam mihi ſumam ,uthos fideles præ ceptoresmeosexcuſem , necmalorum debitorum exemplo debita mea exte nuem , in tanta præfertim rerum mea rum luce,dum favor ipforum aded oc cultus non fuit , ut invidiam mihi quo. que haud rarò crearit. Non enim infe l ' orum

127 21 riorum lectionum limitibus contine i batur Profeſſorum amor , quem obſe

quio æterno & reverentia profequen dum mihi duxi , fed cum inſuper Viro eximii candoris & raræ in Medicina & Philoſophia peritiæ Michaeli Zieglero, moxetiam procurante teid , Mageire

Rector ) Dn. Michaeli Mäftlino, noſtri ſeculi Mathematico, Virisin ſua cuique 24 facultateceleberrimis , innotuillem ,ja nua mihiaperta fuillet ad Eruditionis

Efe aliquam laudem aſcendendi,niſi inge el genii hebetudo & oblivionis teterrię Temum monſtrum , multis, imgplurimis ir jucundiſſimis confabulationibus ob fuiſſent.Sicà me iterum occafio negle-, &ta,quam alius ( ſcio , & viditales ) lon gis itineribus & ſumptibus non con k

N (

temnendis redimeret. Ipfos,fic obju vandi conatum gratia , me æternus pu dor manet , cum etiamſi ad eruditionis bonæque famæ culmen aſcendere con tigillet, Magnú haud dici potuillet , in ter tot adjuvantium & fuſtollentium

manus ſe erigere. Nam ( ut Michaelis Ziegleri laudes ad finem orationisinex re F 4

128 reſervem , unus Maſtlinus,cujus judicio ingeniotiſlima quæque inventa doctif limi noſtritemporisMathematicorum fubiiciunt,cum videretid mihi perſua . fum ,ad Philoſophici ſtudii curfum ab folvendum non una atque altera arte

contentum elle dicere , ille qua priva. tim docendo ,qua libros communicare doin Aſtronomia , Geometria ,Arith metica ,Optica & c. talem fe omninò ex hibuit ,qualem eum omnes boni expe riuntur , puta , facilem & humanilli mum. Dr. Martinum Crufium quoque , cum ad eum mihi neſcio ob quæ meri ta Jacobi Andrea avimei ,aditus quoties cùnque vellem , pateret , expertus ſum in illa nominis Celebritate ,quam ad . mirandis ſuis fcriptis & Græcælinguæ rara peritia in Europa & Aſia ſibi pepe rit ,minimè difficilem aut moroſum , ſed ( pudet me dicere )mihi planè fami liarem , dum nec viva tantum voce in multis me admoneret , fed & ſuæ Bibliothecæ uſum offerret , atque ad Hi ſtoricorum lectionem me præpararet, cujus luctuoſum & rei literariæ fune ſtum

cio

129 ftum obitum jamdudum gratitudinis & obſequentia aliquo fpecimine pro ſecutus fuillem ,niſipucallem tanti viri laudibus aliquid meo encomio dece. dere. Fecerit id haud dubio aliusquis piam Academici ordinis ea dignitate qua decet, & quam dedit Eloquentiam Eloquentia rependet. Mihiſufficiat de tanti viri alloquio gratulari, & memo riam quam ſua manu mihi reliquit,re ligiosè colere. Cætera,quod in confe renda prima & fecunda laurea ipfecum Inclyto Philoſophorum Collegio , ſuam operam adjunxit , licet & pro his ego meæternum ei devoverim , taméquod ea beneficia habeo cum aliis commu nia ,loci hujus nunc non ſunt, qui mihi. ea tantum dicenda fumpli. , quæ non cuivis contingunt, & quorum memo ria mihi difceffum meum facit triftiffi mum . Et primam quidem lauream ac cepiab Erhardo Cellio , cujus nomen ſi tantum poſuero ,fufficit id ad meas lau des. Tanta fuit viri in fcribendis carmi. nibus & explicandis hiſtoricis felicitas, tantusque apud Viros principes ob in F :

130 genium excellens favor , ut Tubinga hujus Viri obitum non inter poſtrema vulnera recitarepoflit . Fuit & is quo que mihi inter illos fautores , qui 0 mnes ſuos clientes filiorum loco ha bent, & ipſorum commoda ſuis præpo nunt. Alteram ,quam fauftis quorun dam Profefforum acclamationibus fampli lauream ,contulit mihi M.Vitus Müllerus,is ,cujus immortalem & excel. lentiſſimam operam iq reſolutioneOr gani Ariſtotelici gratus ſtudioforum chorus agnoſcit , & pofteritas inter o ptima quæ in Logicis dari poſſunt ſcris pta,habitura eft;quem nunc Tubinga poft luctuofum celeberrimi illius & 4 Medici,& Philofophi,Andrea Planeri p . m.cujus doctiffimæ lectiones ab omni bus expetūtur,unicú ferè habet, quem de gravioribus in Logicis controverſiis conſulat , & cui novas utiliſſimasque lucubrationes , quas unquam premit, extorqueat. Sanè ut Planerum ad mei promotionem ſemper habui paratiſli. mum : Ita Dn Mulerusbenevolentiam fuam totiesteftatam fecit , ut & in po Iterum

131 fterum aufim mihi favorem ejus polli ceri. De vobis verò, Reverendi & Clarifa

ſimi Theologi, quid dicturus ſim , utin genuèfatear,planè neſcio. Nam veſtras. laudes adeò brevigyro circumſcribere, meæ non eft modeſtiæ , & paucorum audaciæ , & ad tam ſublimia beneficia vel recitanda faltem fcio alio ftilo opus effe , ne dum lupinis his & natantibus verbis , quibus nos humiles animæin ter nos conferimus, putem vobis fatis fieri poffe. Nam quod Chriſtianam & puriorem Religionem , in qua Dei in dulgentis voluntate natum , educatum . & abhoneſtiſſimis parentibus inſtitu , tum meelle gaudeo , à vobis non tan tum erudita in Eccleſia & Schola pro ferri explicarique,ſed & contra hæreti corum (trophas validè defendi, propu gnari, & contra inferorum portas ſtabi. liriaudivi : video nonmihi tantum & ftudiofæ juventuti,ſed & Ecclefiæ Chri fti in his terris militanti efle ob eam rem congratulandum . Mihi eg uidem ( reliqua aliis committo )cuihaud igno ; F 6 tum ,

132 tum ,quantum ère ſit hujus ætatis , in qua nunclum , feſe firmiſſimis rationis bus contra tot ſophiſtica & inſidioGli ma Diaboli inventa præmunire , atque: -iisdem , etiamfi adverſarium nullum a lium habeas,contra te ipſum uti. Ego fanè cum cogito , quos in hac mea Fa cultate Theologica nactusſiin Præce ptores,videormihiplus voto obtinuif ſe, ut omnino Theologiam benè mihi voluiſſe dici poffit,quæ meParente ,& Avo Theologis nafci, & obfelicem il forum memoriam vobis innoteſcere voluit Tibi, Andrea .Oſiander , quem Il luftri nofter Princeps falubri conſilio & Ecclefiæ bono eundem locumtene. re voluit, quem ante te tres. Jacobi , D.. Beurlinus, D. Andrea , & D. Heerbrandus, omnes de Eccleſia optimè meriti,neſc : unquam deeffet Academiæ huicnoftræ Cancellarius ſcriptis & Eloquentia ce febris.. Tibi , Stephane Gerlachi,cujus: voxin Alia & ipfà Conſtantinopolita na urbe cum audientium admiratione percepta , cujusque profunda rerum Thcologicarum notitia adverſariis no ftris

133 ftris terrori,mihi & bonis omnibus co latio eft . Tibi,D.Matthia Hafenreffere, quem^ mulca egregia laudatiſſimaque fcripta , atque adeò Loci Theologici in a liis Academiis celebremjamdudum fe cerunt,qui ob contractum cum paren te heu nimis maturè mihi erepto ſic

me , quem anno abhinc vigeſimo pri moæræ Chriſtianæ 1486.17 . Aug: Her renberga facro fonte luftrico abluiſti, ſtudiaque mea promotuin iviſti , ut filiis tuis melius conſulere non potueris .Ti. bi, D . Johan-Georgi Sigmarte , quem Ece, clefia noſtra ſibi Paftorem à Deo do. natum gaudet , quemq;adverſariorum turba jamdudum ſuo commodo extin

ĉtum vellet : Tibiquoque,M.Michaël Schafere, ſtudiimei Theologiciautor & Moderator ,quidum Ill . Princeps opera tua ad Ecclefiæ ſalutem & dignitatem utitur,noftro deſiderio Academiam re . liquiſti.Quiomnes & finguli in eo uni cè conſpiraltis,ne quid ſtudiis meis de effet, neve de neglecta ulla à vobis oc caſione unquam conqueri poflim Sunt in medio egregii aliquot Methodiſtu dii

134 di Theologici reétè inſtituendi relis giosè à me aſſervandæ ; ſunt libriaugen dæ pietatis & eruditionis ergo donati , quæ cuncta ( fi fortaſſis inquiratur ) quid effecerint , vereor ne idem in me dicatur,quod decommodo Imp.Lam pridius : tot diſciplinarum magiſtri ni hil ei profuerunt;tantum valet ingenii durioris vis . Ita hûc usquemedocui , continui , quamvis ( fi quid ad rem ) haud rarò opponens, reſpondens ; au ditor , & adverſariusipfe mihi fuerim , nec fortaſſis in meos profectus quis quam durius inquirit quam ego. Vobis verò R.& Cl.Viri,quid pro pia & Chri ſtiana locata opera debeam ,neſcio.Nec enim mihi hoc datum , ut tot merita non vulgariaæſtimare poffim , & dum alii in quos ne decimam quidem bene ficiorum partem contuliſtis, nunc lin guam Ciceronis, nunc Iſocratis facun diam petunt , alii ſemetipſos offerunt, ego obſtupeſco. Nec enim inlanus ad eólum ,ut putem me ipſum pro tot me ritis ſufficientem , aut fortunæ tantum conceſſum ,ut meliberare poflim .Nam etiam

135 etiamli me veftrum mancipium perpe tuum voletis, quid daturus fum inclito Iuriſconſultorum Ordini,ex quo non u num aut alterum habeo , cui quid de beam ,fed omnes illitantum in me juris habent , ut fi fanguinem profundam , non me ab iis liberem . Tu inter illos I

meritis & nunc dignitate primus , Da vid Mageire Rector,qui tibi primatum nullius ( ſcio ) invidià autindignatione

ja ſumis , qui pietate & paterna tua cura I, effeciſti, ut patris mei præmaturum o $ bitum moderatius tulerim; qui familiæ oli meæ paterfamiliâs , & triftiflimæ Ma

tris protectoreſfe voluifti; Tibi ego ac ceptum refero , quicquid tua interceſ fione ab Amplißimo Senatu eſt benefa

I -

& um ,cui nunquam nec ob Avi merita, necPatris amicitiam placere potuiſſem ,

•

niſi tu mores ftudiaque meos & fra trum ita moderatusfuiſſes , ut tibiob . fequi non moleftum fed dulciffimum nobis fuerit : cum omnia tua mandata condires vel innata humanitate & pru

1 1

dentia , vel quotidianis novis ingenio

Gifſimis inventionibus , quibus ſciebas me

136 me capi , & malle iis aliquid temporis quàm pravo ſodalitio dare. Fateormea

omnia ſic tibi patuille, utipfemetmihi tam notusnon fuerim , quamcibi , qui

ſolus,ut ſuinmatim dicam ,plura feciſti, quam fortaſſis Pater ſi ſupervixiſſet. Alterabeo tu es, D.Johan-Harprech te ( veniam mihidabitis reliqui , nam conſanguinitatis jus id poſtulat ) jam ante à Patre meo inter fidiflimos amic cos receptus,quiegregiis tuis & utiliſ ſimis ſcriptis ,quo nomine Legum Stu-. diofi multum tibi debent,hoc effeciſti, ut etiamfi nulla tua in me ellent merita, ſatis ea commendationis ſint mihi alla tura ,ſiconltabitte me & fratres cognatorum nomine dignari , & in ipforum commoda quæcunque ab amico præ ftari pofluntconvertere. Agnoſcitid mater mea,agnoſco & ego, & retributa omnia vellem ,niſitu major eſſes, quàm ut fortunis tuis à nobis poffit aliquid. accedere; & celebrior, quàm ut elogia meatibiproſint. vive diu, florequediu , & habebimus, nifallor ,quem poſteri tas inter Jureconſultos numeret. Te

137 Te etiam huic ſtatim fubiicit con fanguinitatis vinculum , D. Johan - V a lentine Neüffere, quem ego fruſtra in os laudabo, ea quippees modeſtia , ut ma. lis bonorum encomiaſten agere, quam proprias laudes audire , ſatis habiturus,

fi vigiliis & lucubrationibus tuis apud poſteritatem immortalenomen , pieta te verò & Religione beatitudinem æ ternam redimas.Hoc tamen per me alii ſciant : quisquis ſibi amicum fidelem , Ho quisquis elegantiorum ftudiorum ſo cium , quisquis officiorum ſuorum pro Ta digum quæres , hunc adi , habebis cum 3o. quo amorecertes , à quo nunquam viſi

W doctior abeas , quique ut Magnus Scae v liger ait, Diſcongentis fibëludibria popli (coria sibi dißimulanti capiat,ut exempla de Sanè quidoceantvidi multos ; qui tua facilitate ,admodum paucos, quamvis præter id quod Bibliotheca tua mihi

patuit,etian alia cauſa eſt , ob quam tui memoriam mihi infigam , atque olim

.. grati animifructusproferam , De Te,Excellentiſſime Johann -Hal britte

138 brittere, jam ante dixi, & repeto . Tuis auſpiciis facrisMuſarum initiatus ſum , & pium tuum votum boniominis loco habui , à tali fcilicet viro profectum , quem Academia hæc noftra obmiran dam juris ſcientiam , poſſit præterito . rum ſeculorum Jureconſultis oppone re , præſentis præponere, & adventu ram pofterorum ætatem veluti fplen didiflimam Juris facem præferre, quò nomine Germaniæ gratulandum cen feo, quod tribus potentiſſimis Principi bus Publico & fubditorum ipforum bono Conſiliarius obtigiſti , quibus te & ingenii feliciſſimi dona fic das , ut ea Academiæ non fubtrahas , ſed incredi bili diligentia Solisinftar ita habés , ut eruditionis tuæ radios in omnes partes fpargas. Par Socero tuo, Tu Heinrice Bocere, & Juris fcientia, & in dandis conſiliis felicitate es, id quod ſcripta (me tacen te ſatis abundè teftantur Fallor an Tu binga habet, quibuscum reliquis Aca demiis deprimatu certet. Fallor an tua fcripta Tubingæ olim ſunt lumen ad ditura ;

5 1, -

139 ditura ; mihi honorem ,cui licuit in hoc quali Heſperidum horto vivere , & nunc ab hac nunc ab illa arbore aurea poma decerpere; proli ( quod voveo ) promotionem, cum ſibi quisque hono ri ducet ,tanti Viri pofteritati beneface re. Nec plura addo , certus haud famæ

70 LO

i. n.

tuæ meis ineptiis confuli , ſed quod Claudianus de Virtute ſcribit : -precium fibi ſolaque latè. Fortuna fecura niter,necffcibus ullis Erigitur,plaufuge petit clarefcere Gulgi Nil opis externa indagans , nil indiga landis Sic tu tibi ad famam fatis ; nec facile

virtutes illas tuas depingit quàm tu ipſe. Sed & tuæ laudes tangendæ funt, D. Andrea Baiere,qui inclufam magis pru dentiam amas,quam oſtenſam ,habesid ( ut omnia ) cum amico tuo Magiro commune ; & fanè hoc noftro feculo , ubi (ut quidam vir eruditus feſtivè car, pit)fcribendilibrosque maturandi ſuc ceſſit cacoëthes , ut plus ne auctorum, an lectorum fiet meritò quis addubi tet, ô neſcio quo conſilio eruditiſſimus quis.

140 quisque ſua ſupprimat .Virtus interim tua & benefaciendi affectus fic bonis omnibus patet, ut vel ſolo hoc nomine Senatus Academicus Studioſam Ju ventutem tibi committendam putarit, quod fcirent quam elles benè mode randi artifex , qui fic etiam huc usque Fratris mei curam habuiſti , ut nos o mnes te beneficiarium meritò agnoſca mus,colamus . Fecit idem dum vixit antecellor tuus vir Excellentiflimus Andreas Laubmarius , in cujus honorifi cam memoriam hoc tacendum non eft quod etiamſi de re literaria alioquin bene meritus non fuiffet ( fuit autem quàm optimè)illo tamen nomine mula tum ei debemus , quod Principis opti mi Exemplar nobis dedit LudoviCUM Pium Ducem Würt. fanctiflimæ & fe liciſſimæ memoriæ, cujusin hanc Aca demiam tot ſunt merita ut mirum fit non quotannis luctum publicú ob in opinatum Celſitud . ejus obitum in dici. Fuerunt non minus certatim duo illa juris lumina, nunc terris extin Ctaſed in ſupernis radiantia , Johannes Hoch.

t S

141 Hochmannus, liberali Stipendiomemo rabilis , & Nicolaus Varenbülerus, vegeta 1597 .

longævitate , & Matrimonii Jubilæo 30.Au. notabilis, uterque cum domi tum foris Suff. in magno precio habitus , quorum me moria in benedictione ſit. Vobis itaque, Sacratiſſimijuris ſacri Antiſtites,etli agnoſcopro infinitis illis beneficiis , quæ utinam vel enumerare faltem poffem , meilla debere , quæ un quam à cliente ; unquam à diſcipulo; unquam à filio exigi poffunt, quæ fanè

tanta ſunt,utfi Philolophos conſulam , 1 illi omnem ſpem referenditollant , ta men cum necaufugere mihi integrum Git , duo fimul difficilima petam , ut à prioribus illis quidem debitis me libe. retis , & in poſterum novis beneficiis me ornare non deſinatis. Nam livel maximè Deus ſinat , ut exigua retri. butionis expectatio de me eſſe poſliç ( quod abfore fpero) confido & illum quoque- de referendi modo cogitaffe, ut quales ego vos omnes & fingulos hucusquehabui, tales quoque filii aut Nepotes veſtri ( ut humana ſunt cun cta )

142 Ĉta) experiantur. Nec enim contingit ſemper divitias ad Pofteritatem trans mittere . Sufficiat ſi celebre, aut faltem honeſtum nomen adlit , & habeamus domeſtica Virtutum exempla , quibus ad eandem viam quam illiante nos cal carunt,repetendam accendamur ,ut ita que nec hoſtis ullus quantumvis mi nutus negligendus effe ſcarabæi apolo go docetur : fic nullius amici licet te nuiſſimi officia aſpernanda. Ita enim in Mundi hujus Scena vivendum eft , ut ſepoſito ſcenico ornatu nosmet ipfos nudos , id eſt , quales ſumus , homines contemplemur , & unius capitis mem bra agnoſcamus , ubi etiam extremis pedum unguiculis fuus honor & cura . Et in hoc quidem noſtro corpore Aca demico ,quod exiguas illas mihi com miffas partes qualescunq; tutatus fue rim ; quod Te, SENATUS AMPLIS SIM E , caputmeum , vos reliquos hoe noratioramembra & quid fimilibus opus ) Præceptores meos ( ſuntenim præceptores , non qui docent , fed qui docere poffunt) agnoverim , hocque femper

1 -

s ធ

143 ſemper mihi perſuaſum habuerim , pro honore ,fama , ſalutehujus Academia omne illud impendendum efle, quod cunque vel à Parentibus , quæ vita eſt; vel à vobis,quæ ſunt benè vivendi præ cepta ,acceperim . Noruntomnes, qui me norunt. Id quod me docuit lauda tiſfimus Philofophorum ordo. Dn. Martinus Crufius; Dn . D. Andreas Pla nerus ; Dn.Georgius Burckhardus; Dn . Erhardus Cellius , qui omnes nunc cum De o ſuaviter vivunt, quorumquema

nibus ſupra litavi,atque iterum S.ipfo . rum ſepulchris lachrymas meas inſtil lo : Viri profectò, quos iratus Deus Philoſophico Collegio abſtulit, & pro inde precibusnoftris placandus , ut a lios ſubſtituat, & jam ſubſtitutis ſua gra tia adſit, qui loca ipforum pro dignitate & Antecefforum celebritate Ecclefiæ & Scholæ hujus bono tueri poſſint: vi ventes verò & adhuc florentes nobis diutiflimè confervet. Dn . Vitum Mül terum , Philofophum inſignem ; Dn: Michaëlem Maftlinum Mathematicum inſignem ; Dn. D. Michaëlem Ziegle rums

144 rum ,virum præter raram eruditionem , ob quam vel ingitum blande Geftigat, & ultrò Accedit honor. candidi pectoris, & ad benefaciendum planè nati ; cujus fi laudes recenfeam , idem dicam quod nemo neſcit : & iite. ftantur, quiex variis Germaniæ , Galliæ locis huic viro filios fuos commendant, quod ſciunt , aut hic decenter viven dum efle,aut abeundum , &, ut ille aje. bat,niſi ex profeſſo bonusſis,huicvito conciliari non poflis. Id quod feliciffi me olim cellat Illuſtr. & Generoſis.Dn. Georgio Achatio Enenckelio , & Dn . Ho benfelderisWolffgango,Ludovico,Marco, Ottoni , & Chriſtofero, quos nunc Ger mania fibi donatosgaudet , ut habeat quos in fumma fortuna,ſumma quoq; literarum notitia commendet , & quo rum feliciſſimos partus extollat contra omnes vel Italorum vel Gallorum no biles.Cedit id quotidie alijs feliciffimè, dum non tantum optimi quiq; in con victum tuum confluunt,fed eam geris Juventutis Studiofæ curam ut nemo facile,

145 facilè , modo bonus ſit, alium ſuorum

ftudiorum patronum quærat. Mihive rò quid fueris , taceo ,nec enim decet hæc prophanare , fed utapud DEUM pauca verba facimus , reliqua cogita Emus ; ſicego. Et quid niſià Deo mera 1.cedem expectares, tot tantosque labo resin te fruſtra , addam etiam aliorum invidia in te fuſciperes. Deus unus

eſt qui reddere poteft , reddere vult, reddit.

IgnoſcemihiSebaſtiane Bloſi, Medi ce & Philoſophe excellentiſſime,Geor Es gii Hambergeri Medici celebris ſucceſa for feliciſſime, nam dudum merita tua

extollenda , quid extollenda ? enume jo randa erant :ſed vicitamorisvis,ut dum fimulveſtrum ſplendorem , moxtene 2 bras meas intueor , hebeſcit ingenii - acies , & ſtili promptitudo retardatur. Sicutqui è tenebris & longo ſituad So- lem ſubito educuntur , caligatiis acies , & oculi præſtringuntur : ſic mihieve nit , & inter tot fautorum , præcepto rum ,parentum radius, tuineglecti non funt,ſed tardius yiſ.Datum hocTubin G gæg

146 gz ,ut poſt Leonhardum Fuchſium Jaco bum : Schegkium , Andream Planerum , nunc Sebaftianum Bloßium habeat , qui Philofophiæ ſimul & Medicinæ digni tatem ſuſtineas, qui perinde atque pro pofitis gloriæ præmiiscum ipforum in geniis ac magnitudine certare videris, quæ afſecutus ne fis judicabit pofteri. tas; quæ te ex Schegkiana inſtitutione prodiiffe non negabit , ſftulucubratio nes tuas ei non denegabis : Ego qui dem præterquam quod fi non vitam , certè fanitatem tibi debeo, agnofco alia quoque elle, ob quæ memoriam tuam ne Lethæa quidem pocula eluere pof fint. Vive diú , & habebis pluresingenii tui adıniratores ; me verò qui inter af fines minimus ſum , amare , fovere perge. Nuncaliorfüm vertendus ftilus, & congratulandum tibieft;Johann-Fabri, qui in ea urb :vitam accepifti,in qua 0 mnes illi ,dequibus hucusque dictum fcriptumq; eft, docuerunt, floruerunt, docent, florent , ficque quafi inter cuprefloscnatus ,non mirum lieundem odo

147 odorem referas,cui hoc felicitatis con

tigit,ut Matri tuæ poſlis benefacere, & quæ vitam tibi dedit , ejusdem fanita tem conſervare. Tübinga eaeft ;quæ te E., & filium , & poft Danielem Möglingum .. Medicum excellentiſſimum & expe 3. rientiſfimum , profeſſorem decusque

fuum agnoſcit , honoresque ſummos * fic tibi contulit , ut tu eidem amorem :

ad exhibères ,quæ omnia lic moderaris, ut falus populi tibiſupremus finis lit , de 1 i nimia laude parum ſollicitus. 1 Laudati enim Giri boni quodammodo Laudantem odére, laudet ille fi nimis ,

di utait Euripides;nec meum nuncencomiaſten agere , cui propoſitum ea tan o tum obiter attingere , quæ ego mihi Nam quod à qua -> vindicare poffum . tuor facultatum Decanis mihi de hoe

$ neſtis ſumptibus proſpectum eft ,agno . fco vinculum illud elle , quo fimul

- Theologiam , Jurisprudentiam , Medi, 1 cinam , & Philofophiam connectam . ( Neque huicplus quàm alteri Facultati i medebere putem . Prudenti ſanè fun datoris conſilio , cujusliberalitati hoc G. debeo ,

148 debeo, quod ſimulomnium Ordinum Profeflores revereri didici, & hoc quaſi calçar ad vitam honeftè degendam ha bui , imò ut veriſſimèdicam , cum Bi bliopolis potius quam ænopolis con verſandi,quamvis ſanè quid opuserat libros emere ? cum veſtræ , D. Magire Rector ; D . Ofiander; D. Hafenreffere ; D. Harprechte; D. Neüffere; D.Bloßi; D. Zieglere; Dn .Maſtline ; Dn.Wellingi &c. veftræ , inquam, inſtructiſſime Bi bliothecæ fic paterent , ut mihi nunc huic , nuncilli autori inhianti ſponte eos obtuleritis , ex quibus haurire li. cuiflet veræ Religionis fundamenta ; vitæ Chriſtianæ & civilis præcepta ; Mundi hujus & creaturarum miracu la ; omniumquetemporum acta , facta, dictaque ; microcoſmi tandem admi randam ſtructuram & affectus. Modo vel unius ingenium his omnibus fatis fuillet, aut nobiliſlimi temporismajo rem rationem habuiflem , Cui acceffit fingularis Dei ( itaeſt )indulgentia ,quæ me conciliavitviro àme quidem nun quam ſatis laudando , Dn. JohanniLin dano

149 dano,fiveVanderlinde,nuncinter reli quos Chriſti confeſſores æterna pace :: viventi,cujuspectus, & eximia quinq; 1. linguarum præcipuarum , admiranda item hiſtoriarum notitia facilè huic A cademiæ notum facere potuiſſent , nifi ipfi literaria quies , & eos quos videbat diſcendi cupiditate flagrare juvandi ftudium domi continuiflent , & hone ſtum ſenium Chriſto , quem quintum

5 vitæ cum periculo ,& amiſlione bono a fum profeſſuserat , manciparet , alio 1 : quin vitam in honeſtiſſimis officiis tranſigens.

Hujus familiaritate ſi diu

tius frui contigiffet , & librorum exo mni genere abundè, & interpretationis

ac judicii ſatis mihi adfuiſſet , ut qui, - præterquam quod plerisque noſtri ſe culi doctiſſimis viris à facie notus ellet,

atque ab iisdem prudentiam ſuam hau fiffet , viva quaſi noſtri feculi hiſtoria - fuerit,cum turbis à Caroli V. ( in cujus aula vivebat ) temporibusinde in Ger mania, Gallia ,Anglia,aut Belgio obor tis ipfe ferèteſtiselle , & quid ab hoc vel illo hiſtorico contra veritatem admix G 3 tum,

150 tum , legentes admonerepotuerit.Geo graphiæ porrò , quam à Gerhardo Mer catore, Natalio Metello, Abrahamo Orte lio amicis ſuis hauſerat , adeo peritus,ut libri ejus quos de hac re aliquot fed ſuppreſſo nomine, ut modeſtiam mire ris, ſcripſit,inter optimos referantur, le gantur. Cujushoneftiſſimæmemoria utinam tantum dare poſſim , quam ille eſt de me optimè meritus, dignus pro fectó quem inter benefactores meos annumerem : dignus quem vobis,Am pliſfimi Patres , apnumerem , qui fic ignotus vixit mundo,ut interim & De . um noſceret, & noſceretur à Deo. Interim dum meabripitamor, & in . tegerrimi Viri recordatio , vobis non ſatisfacio, Ampliffimi Patres, vobis,in quam , ad quosnuncomnescogitatio nes convertendæ , num velle meum (nam de poſſe res deſperata eſt ) vobis perſuadeam , & oftendam , quam ego ſim nunquam defuturus, modo fortu na mitiusmecum agat, quamque invi tus his quidem juventutismeæ annis à vobis diſcedam . Non enim ſum ne

fcius

[cius , quam Academiam ego relin . quam , ex qua ab iis annis, ex quo Pru dentiſſimus Germaniæ Principum E berbardus Barbatus Ducum Würt origo & gloria bunc Sapientia fontem Deo dicavit , quem deinde laudatiſſimi Du ces , Vlricus, Chriſtoferus, Ludovicus, A yus,pater & filius,primusquidem Illu ſtre Stipendium , Eccleſiæ profecto ſe minarium , cum ſincerioris Religionis introductioneinchoando ; alter privi

legiis & immunitatibusornando; ter xius novo & Illuftri Collegio fundando felicioribus ingeniis fuccurrerunt, tan quam ex equo Trojano tot eruditorum

virorum agminaprodierunt , ut ſiquis ea recenſere velit , diem narrando inſu i mat , quæ tamen cuncta Celeberrimus

j nofter Cruſiusp. m . in Annalibus ſuis 1 Suevicis annotavit. Nonne ea Acade. mia eſt, ex quâ olim Johannes Reuchli nus ille Trismegiſtus bonarum litera rum in Germania, ut ita dicam , inven tor & reparator prodiit? Nonne ea eſt, inqua Magnus ille Philippus Melanthon Theologiam ſuam hauſit: Audi Ger ma . 4 G

IS2 mania , & quantum Tubingæ ob hos duos viros debeas,cogita. Sed & Leon hardum Fuchſium illa habuit , in Italia celebrem : habuit Jacobum Schegkium lumen Philofophiæ ;In Theologia ecce Johannem Brentium : Jacobum Beurli num : Jacobum Heerbrandum : Erhardum & Theodoricum Schnepfios, Ecclefiæ co . lumnas , quorum ſcripta invito Satana ftant , & fulgent; & quid meam gloriam prætereo ? habuitJacobum Andres de

Ecclefia non peſſimè meritum , avum : & familiæ meæ originem . Hab'it Jo hannen Stöfflerum , Johannem Scheüber lium ; Philippum Appianum , quorum no mina ad famam ſufficiunt. Habuit Nie codemum Friſchlinum , & Georgium Wei ganmaierum , viros undecunque clariſ fimos.Habet illa etiam , & Deus velit ut diu habeat,vos , quos huc usque recen fui, viros pietate, fapientia,prudentia , & eruditione celebres. Haber Michaëlem Beringerum Ill.noftri Principis Johann Friderici Studiorum præfectum ,virum non Hebræætantùm , quam profitetur, linguæ , nec Juris faltem ,cujus ſupre mum

153 mum faftigium aſcendit, ſed & cætera rum artium peritum . Habet Caſparum Pucherum , & Heinricum Wellingium , Oratores ſummos , quorum virtutes & in me merita tum demum enumerabo, cum ipforum Eloquentia mihi contin get,alioquin in profeſſionesinjurius, fi barbaris vocibus res optimas commen

dare velim ,quanquam hic àme ( quod fcio ) plus exacturusnon eſt,quam à fi. e lio pater. Habet Euſebium Stetterum , a patris mei amicum individuum , & Lu ·dovicum Möglingum affinem meum ,Pa . - tris præftantiſli Danielis filium non de

generem .HabetZacharian ' Schaferum Michaëlis fratrem , cujus eximiæ erudi tionis & venæ feliciſſimæ fætum jam

dudum expectamus, ſát habituri ſiper fcripta ejus vivamus , & cum ipſo - ( quamvis diſſimilinomine ) immorta .

- litatem impetremus. Omnes, omnes tales , quales maturo confilio & Pru . - dentia juventuti ſtudiofæ aptos judica . ftis , à quibus fundamenta eruditionis ; petenda,quibus vos veſtras doctiſſimas lectionesluperſtruatis,quorum laudes GS à me.

154 à me decantari extremæ tenuitatis elle

deputo , & Deus meliora , quam ut ipfe tantum confidentiæ mihi aut arrogem aut lumam . Eat mihifumma agipes cafea fi plaudere petter Et tacita meritis Goce fabere Viris. Hec igitur mea fit audacia ,mirer,amég Et benerer . Sunt etiam alii extra ordinem veſtrum

Profeſſores, propter quos Academica hæc vita ſuavis mihi fuit , & diſcellus gravis ,quos ſitaceam ,mihiminus fatis faciam , quipropoſui omnia hic effun . dere, quæ deAcademia veltra ſentirem . Eft Tobias Heſus D. Vir excellentis in genii, & inventionibus feliciſſimus, qui quod parum putaret uni facultati ſe da re ,etiam juris ſtudio Theologorum & Medicorum ſcripta ea felicitate adjun xit,urin quacunque Facultate cum ipſo conferas,putesin ipfa vitam & tempus omne ablumpfiffe , dignus quem Viri Principes foveant. Ef Thomas Lanfius D.Illuſt. noviCollegiiProfeſſor,quem multa lectione haufta eruditio , multis pere

Te é

peregrinationibus acquiſita prudentia, & linguarum peritia, jamdudum in A cademiis aliquot notum reddiderunt, celebré mox redditura, ſi vita ei ( quod opto ) contigat longæva. Suntduo Be Joh -Georgius, uter ſoldi,Chriſtoferus que Juris D.egregium par fratrum ,do . di ipfi & doctorum fautores , quorum fi ftudium tantum in disquirendis li

3 us

bris optimis recenſere vellem , ſatis id ellet ad ipforum famam , quamvis fanè alterius doctiſſimi diſcurſus Juridico

politico oftendunt hominem lectionis multæ ,& ( ominari libet ) profeſſionis candidatum . Horum ut & D. Lanſii ( a

gnofco temeritatem ) amicitiam affe Čtavi, quod ſcirem ipſorum ſcripta non nifi cum mundi machina peritura , ex

quo fortaſſis lucellum ad me redire poffet, fi abipfiserudirer ,in qua parte ſi quis arbitretur me peccaſſe, isadfcribat ad luum judicium non aliorum modo, ſed etiam meam ipfius fententiam . Nam quam ineptum ſit inter poma me natare, & anſerem inter olores ftrepe re,ipfemihilum teſtis.Hic tamen meus mor C. 6

)

176 morbus eſt quem non tego , & inter dum non malè mihi ceſſit hæc impu dentia. D. Heinrici Hermanni venam admiratusfæpè ſum ; Johannis Viſcheri pietatem amavi,è quibus hujus tantum converſatiomihi contigit. Ex juniori bus verò haud paucos novi ingenio fe lici, & expectationis ſummæ, qui Lace dæmonium chorum quondam optimè canere auſint. Triplex is erat, ſi quis neſcit ,Senum primus, qui incipiens ca nebat : Nos fuimus olim ftrenui jugenculia robuftæ Alter, in quo viri ætatis,ita re 1 fpondebat : At nos fumus,fe Vis,facitopericulumu Tertius verò, qui puerorū , ita canebat : Præftantiores nos futuriolim fumus . Quod ut de veſtris filiis,Profeſſores, di cere poſſim , faciat ille ſummus ſtudio rum Rector D.O.M.quiidem voluit,ut ex hac ſchola veſtra petantur juvenes Eccleſiæ & Reipub.utiles ; Academia fum Profeffores; Principum Confilia rii ; Scholarum Rectores , proutille in hac ſua magna domo officia diſtribuit, & ex hoc fonte rivulos ad riganda Ecclefiæ Reiſ; publicæ prata deducit .

157

-Ego verò , qui vel invidia fatente, lic vobiſcum vixi, ut præceptorum meo rum fama & honore , nihil mihi un

n n

quam aut prius fuerit aut pofterius, quamvis nec eruditionis multum , fa

mæque admodum parum hinc mecum auferam , illud tamen affirmareauſim , fic me puriori & modeſtiori Philofo phiæ operam dedifle ,ut ab ea poſt Divi. na & Sacrailla volumina vitæmorum

2. que præcepta deſumenda mihi puča rim , nec turbulentam illam & impu dentem Philoſophiamimponerepailas ſum , quam video multos affectare ; & ut olim Græcià baculo , barba , & pera, fichi ab impudentia Philoſophi ſigna deſumere,nequehunc quidem credidi, fi quis Syllogismum rite formalſet , aut quæſtionem ab utrum orditus ellet, fed cujus mores compoſitiveram illam hu manæ caliginis lunam referrent.

Cæterum ut humana ſunt cuncta, atque ego ipfe plura in me vitia agno fco quam corrigo : ita non dubito ,quin plures in hac Academia ſexennio illo quo vobiſcum yixi, ſint offenſi : exqui bus

138 bus fiquiévobis , Patres ( de cæteris non eſttanti ) eòmagis venia petenda mihi eſt , quod conveniebat meum ob ſequium ,pietatem , diligentiam ,cum a more,favore,promotione veltra certa re . Cum tamen cogito, quam difficili mum ſit adoleſcenti ſemper officii ſui Ecliptica inhærere,& plures ſcio Plane tas divagari , unicum tantum Solem id

1 i

facere :veniam mihi ab æquitate veſtra ſpero , fic tamen ut agnoſcatis licentia me hac veftra non deteriorem ſed me liorem fieri , fed fi quid commiſſum , e mendatione eorum , quæ non decent, illud corrigere.Ego viciffim hocagam , ut cum omninò nunquam fatis (im be neficiis veſtris rependendis , quocunq; me Dei voluntas, & conſilium voca bit , de vobis omnibus loquar & ſen tiam quàm honoratiſſimè:veſtris male volis( quisenim non habet?) contradi cam ,atque vel defunctorum cineres ab injuria defendam ; & quidem nunc ó cto defunctorum Profeſſoram , quo rum funera inter plangentium & do lentium cateryam comitatus ſum , D. Danie

119 Danielis Möglingi ſcilicet D. Johannis Hochmanni, D. Nicolai Varenbüleri, D. Andrea Laubmarii , M . Erhardi Cellii , D. Andre & Planeri, M . Martini Crufii, & M. Georgii Burckhardi ; omnium nuncin ter beatorum choros Deum laudan tium felicem memoriam apud me reti nui : ſic ficontingat ex vobis ( quod Deus nolit ) quendam extremum vi diſſe, libi firmiflimè perſuadeat, me ac ceptorum beneficiorum ,modo vita mi hi lit ,ad quartam usque generationem memorem futurum . Nuncyoto finien dum eft .

Tu Jesu CHRISTE , Deus à Deo genite,homoexhomine genite, hominibus genite , dahuic Academiæ vera de te ſentire,da ſalubriter regnare, tibi in honorem ; fibi in ſplendorem , nobis in fructum . Da Principi noftro Friderico,ut quod felix pacatumq; Im perium habet, diuturnum illud& ſtabi. le fibi & Stirpi Illuftr. ſit,cum tua ipfius gloria , & publica Würtembergenſium falute. Da Theologis gloriam tuam con tra Infernales portasdefendere,hancq; quam

160

quam tuæ Ecclefiæ columnam elegiſti, ornare. Da Jureconſultis , ut ſe Juſtitiæ Sacerdotes agnofcant , & te ſupremum Judicem revereantur.DaMedicis ſi non contra mortem , faltem in morbosim perium , ut ad nutum tuum eos expel lant.Da Philofophis ſuo femodulo meri. ri, nec contra Majeſtatein tuam inſur gere. Da mihi,ut te agnoſcam ,in teab eam ,nec cætera quæram . Omnibus tamen quotquot in hac Academia vivi musda , ut fi corporibus nunc quidem diffociamur,animi tamen in Chriſtiani amoris & tui timoris centro colliment; tandem verò quotquot hic ſumus , omnes in regno patris tui convenia mus , ficque per petuò . Valeamus.

MORA

161

2 11 MORA

PHILOLO G

I CA.

$ Excufata

JOHANNE VALENTINO

ANDRE Ã&#x2020; .

DC.

IX .

162

T.C.

JOHANN JACOBO HEINLINO , WILHELMO SCHICCARDO , JOHANN- MARTINO RA 4 S CHERO

ET . JOHANN- BERNHARDO FRID

olim

ME 4 val 2011Nu . 10

todsuu UD

Commilitonibus A hinc amicis fuis indigiduis oblatum .

22 10 Si 00

. be

163 Um Tubinga ininclita Academia C Virum Clariſſimum Davidem Magirum Juriſconſultum , in quo ingenii excellentia , & natúræ bonitas certabant , velut umbra corpus ſuum perpetuò conſectarer , inprimis verò horas fucciſivas , quas mechanicæ in . duftriæ ipfe ut plurimum dare ſolebat, mihi vendicarem , accidit quadam die cum turbulentior hominem ſemper ſe . renum coveni, & animimei æftus vultu ac fronte prodidi. veneram enim ex confeffu literatorum aliquot ,qui ut alia quædam , ita inprimis inſolita quædam ftudia octodecim annorum magiſtello exprobraverant , & exinde cum infamia perpetuam famem erant minati. Sice nim ſtatuebant , nihilſaginare certius quàm tritiſſimam illam ſemicam ', quæ ad pagum deduceret , ſcientiarum clia vos macerare,atquefatigare. Hic me Præceptor meus , hocenim apud me nomen præ aliis omnibus obtinuit, fo lita manſuetudine intuitus : ecquid fa bricas,Valentine,inquit. Ego ſubtri ſtior , meum infortunium , reſpondeo , quod

164 quod indixerunt mihi , quotquot lin guas, Matheſin ,& hiſtoriam , ftudia mea habent exofa. quid agam autem , fi hoc ingenio inſolitonemo futurus eft,ut illi ajunt, quime ferat,nedum alat ? aut ſi omnem pauperiem ( pernam , quî ef fringam naturam meam non tam huc inclinantem , quam ab adverſa parte abhorrentem ? aut fi tandem natura mea obbruteſcat , quî ſatisfaciam defi derio meo literarium amphitheatrum contemplandi ? quid dicam , mi Patro ne,mori quàm neſcire malo. Tum Do. ctor : Itáneleviter,inquit ,artes optimas deguſtaſti, ut earum oblivionem vel fa 1 ftidium metuere poflis, ne dicam aba lienationem !Sicæci fintilli,non tupo tes ſurdus elle ? ut habeant quod repre hendant,laudabilia in te culpant. Tibi fi ſemel ſapuit, quod literarum eſt dul ciſſimum ,nunquam poterit palatotuo nugarum vappa arridere, Dum juven tutis floseſt , utere ingenio , utere me moria , & in ſciendi campos excurre, ut habeas aliquando quodagas .Cúomne tempus perdideris , fimilis illis eris.

Quod

•

165 Quod G terra hæc literas non fert ,vide an alibiæſtimentur , mihi certè quâ di ſplices alijs parte,places. Hæcleniter arridens ille. Mihi vetò cum alienum

imperium excutere neutiquam liceret, non leve aut contemnendum nego Etium vifum eft. Nam cum ad vitæ ma

$ >

turioris quaſi ianuam confifterem ,ubi Reipublicæ honeſto aliquo loco inſer viendo memet apparare , ac optimuin quenque imitari deceret , non potuit non turbare opinionum diſparitas,qua alii ad humani ingenii variam excel lentiam invitarent,alii ad obtuſum ali. quod victus parandi genus , literarum

aliqua incruſtatione tectum adigerent.' Ibiraritas ſtimulabat , hîc denſitas co gebat; ibi animæ nobilitas focordiam exprobrabat, hîc corporis luxuries cu rioſitàtem cerebri accuſabat. Ibi inſoli . tum multorum judicia ſubibat,hic foli . tum multo luto ſordebat . denique u trumque durum erat , ſcire ſed elurire, abundare , ſed ignorare. Itaque ad Pa tronum meum , quid tandem , inquam , mihi, fuades , viroptime & candidiſſi me,

166

me. Eam per lutoſos plebis tractus ad 5 Reipublicæ labores,an inſolitos colles infcendam , & longè patentem Micro . Ma

coſmi planitiem ſpeculabor, mea volu ptate ,Reipublicæ uſu. Tum Doctor : nimis,inquit, tibi faveo, hinc nimis for- if talle tecum ſentio . nofti quam ego lin guarum commoditate ,matheſeos ſub :

tilitate , hiſtoriarum utilitate capiar , id in te opinor ſeduxit. Sed ut fciamus quod maximè expediat , virum maximum conſulamus.Ego præcocior,nempe D. ! Matthiam Hafenrefferum , alterum Pa. trem meum,& qui unus tot nominibus de me optimèmeritus eft, quotbenefi-

ciorum diverſasſpeciesadimplevit, Il. 1 - lum ipfum ,reſpondit Doctor ,virum in folicæ eruditionis & comitatis , cujas a judicio ſecuriſſimè,acbono tuo vel ca la des vel certè ſtabis. Di&tum ,factum , imus,adimus , ſalutamus religiohiffi mum Theologum ', circino forte geo metricum quid delineantem . Erataa tem circuli quadraturæ ( quam vocant) ex Divi Ezechielis admirabili confenfu ſchema novum , & fummis Mathema ticis

167 ticis noftris fatis probatum , ingeniosè expreffum . Hic Doctor occafione ſum pta : Siſto tibi, inquit, Reverende Vit, Matheſeos transfugam , quem coher ceas. Et pater ( fic foleo nominare,qui in Patris mei genuini fidem , amorem que ſucceflit ) non poteſt, inquit,nifi degener Mathefin deferuiffe. Interim confedimus. Tum feria fronte D. Magi rus exorſus: Nec nihil dixi , infit , Reve rende Vir,nec omne. Hic Juvenis no fter ,duin ſtudia fua non quod' Magiſtri noftri folent finit , fed honoribus invi. tatusadit ,non confonos habet confilia rios. Nam qui linguarum neceßitatem , Matheſeos elegantiam , hiſtoriarum am plitudinem apud le animometitur,dum anni ſinunt , & vitæ ſubſidialiberaliora funtziisetiamnum adhærere , & gravio ra ſtudia aliquandiu ſuſpendere cogita vit , ratus hacgenerola trigapedites a lios fiqui præeant , & ſeculi vitio fine pennisevolent, fatistempeſtivè fe aſſe cuturum . Id tamen permultis aliter vi detur , qui acuto axiomate parochum omnes pagos alere, eruditum vix fingu

168 las Academias objecto homuncionem

ita exanımavere , ut ſi literas ſupra vul gus addiſcat , jam inedia ſibi pereun dum metuat. quibus ineptis terricula

mentis ut ego minimè faveam , tamen cumauthoritate tua , & explorata fide potius, quam meoconſueto conſenſu erigi poſſit , & in optimum ſtudio rum genus ſtabiliri , viſum eſt ipſum fluctuantem huc adducere , & quod confirmatiore judi nullus dubito Finierat Do. cio edoctum reducere. ctor fermonem ſuum , cui Reverendo pater animo pariter mitiſſimo reſpon dit. Paruiſlet utique hic Juvenis uni Tibi , viro Clariſſimo,uti debet. Sed quoniam in conſilii ſocietatem me vo cas,qui dudum cum Andreana familia coalui , dicam quod pro amore & affe čtu meo conſultiſſimum huic videatur , & ingenio , quod exploralſe credide rim ,convenientiſfimum . Inde ad me converſus : Varia,inquit, amas,obid non abiiciendus,ſed metuo ut unquam ad rei alicujus perfectionem admitten dus. Si id tamen impetres, utperfe & tis ſua

F E

169 ſua arte dextrèpoſlis uti , ſatisid ſit ad

multiplicem , vel , ut ita dicam , volu ptuariam eruditionem . Alii altius atque altius afcendunt , terram tamen non tranſcendunt, quod tibi ſolatio erit,eos fi intelligas & audire poffis , multum feceris. Turpiſſimiliteratorum , quine ſciunt,quid aliiDivinobeneficioſciant, & exactiſfima ingenia ne agnoſcunt quidem ,tantum abeft ,utæſtiment.Ho rum calculis Bezaleel , Ahaliab , & Hi ram latebunt , Nabal prædicabitur. Non omnium rerum capax ingenium humanum eft,fed multarum , ac earum etiam ,quæ maxima turba ignorat. A. junt in omnibusaliquem , in uno nul lum eſſe, quid fi in uno aliquis,in omni busnihil fit. Itaque condonabimus ti bi, & ingenuis aliisid, ut in literario or be peregrineris, non vageris ,& rerum multitudinem uno aliquo laudabili li gamento complectaris. Cum tot & tanta ſciat D. Magirus tuus,nihil juris prudentiæ exactèminushabet . In me ficquam Theologiam agnoſcis , nihil mathematicis impeditam memineris. H Exem

170 Exempla alia apud te ipfe repete , fimi

nuslufficimus. Cæterum nein pulcherrimo DEI foro imperitè ,quod multi faciunt, ob ambules , quatuortibi adminiſtrantia , ſociatoLinguas,Matheſin ,Hiſtorias ,Pie tatem , infolita aliis , de quibus fingulis , ac hoc quidem ordine aliquid tibi ex plicandum eſt. Germanuses, ac ut id femper ſis,quicquid Gallici, Italici, Hi DO fpanici, aut exoticialiâsſones ,annité ris. Ac egolinguarum in cruce Chriſti le facratam triadem tibi coinmendo , ut cum Deo, cum Chriſto ,acfelicißima

Antiquitate fine alio interprete loqui poſſis. Hæ tibi manus erunt, quibusres omnes dexterrimè pertractabis , dum alii abſtinere jubentur , & alieno arbi- . trio credere . quisquis linguas præter miſit ,juventutem perdidit , neq; etiam gloriabitur,quiuna latina ſatis ſibi pro fpectum arbitratur. Malè fit Præcepto ribus ,qui hoc inſigni rerum humana rum viaticojuventutem defraudant, & indigentem omnium organorum lite rariæ negotiationiexponunt. Infelix tem

171

3 tempus , infelix aurum , quod dum lia cuit , Hebræos, Græcosque fontes cum Latinis rivulis non impetravit.quid ve

i rò juventutem moneo : ſenii nulla ex i cuſatio fine his apud me eſto, fi litera tum audire velit , & rebus humanis ad hibitum ; ne quid putes ſcholam eva fille,hortor ,vel ut canus ad linguarum elementa redeas , & truncum fine ma.

nibus corpusreficias. Sed hicunicum evitandum , ne inter linguas delires, & al vocabulorum opulentiam unicè affe êtes.Nam fi artifex non femper inftru

in menta fabricat,aut ea diſponit,ſed con ( venienter iis utitur , literatus fi in lin guis unicè occupetur ,merito ridebitur. Exuccum eruditionisgenuseſt,non ni fi nomenclatore valere, veldictionario ,

* neclublimius aſcendunt , qui voculis anxiè torquentur. Amoego purum & o diſtinctum ftili genus , pexum affecta ev tumque Pædagogos fatiget. Tuleque to re , & linguis impera , nunquam te iis fubiice. Alterum quod apud'te firmandum , aliis inculcandum Logica debebat elle , • H 2 fed

172

fed quia jam ante eaimperioſa eſt, & ar tes reliquas inepto præjudicio abfor plit, Mathefin extraho , erigo, & quam poſſum ,debitis elogiis orno. Hancho minis literati oculos dico , fine quibus talpa omniinfelicior eſt . quoquò am bulat Matheſis,facem præfert, ubicun que abeſt,tenebræ ſunt. O illiteratè li tératos, quos hæcnihil docuit. Arith , meticam , Geometriam , Muficam ,Sta . ticam, Aſtronomiam ,Aſtrologiam , O pticam , Cosmographiam , Architecto nicam ,Sciotericam , Pictoriam , Muni. toriam , fi hominibus fubtrahas , quid niſi pecudes relinquas ? Necſufficita 2 lieno miniſterio hæc liberalia poſlide. re , fi fatearis , iis ut cæcus baculo uti. Itáne tempus nobis deeft , ut nihilo

mnino ejus ſcire cogamur, quod majo rum ſollicitudo & dexteritas indaga vit ? Itane barbaries occupavit, ut Re gum fumptibus & ingeniofifſimorum induſtriâ conquiſita , intueri dedigne mur ? Una Arithmetica prætervulga tum ufum quot rebus pace belloque ſerviat , merito iis ignotum eſt, quine. ſcire

173

ſcire non erubeſcunt, quod idem Geo metria vel Theoriâ ingenioffimâ , vel praxi rebus omnibus accommodatiſſi. màomnilaude fibi vendicat , omni vi Tuperio exprobrat, Tene decem vel amplius andis in Academia faginatum etiamnum ex Mechanico quærere,hoc fibi quid vult,quid illud machinæ? quo . artis fundamento , qua naturæ æmula tione fabrefactaeit Noli,hoc fcire de bes,hoç otii tui penſum , hic ſtudiorum

fructus eſto ,ſupra vulgus oculis uti. Si forte diffidasingenio ,non ſummum aa Hiquem artificem à te exigo,velut Maft

lnum, vel Kepplerum , aut celebriorum alium quempiam , fed qui tales poſſis admirari , acin rem tuam non invitos adducere. Utinſtrumenta tute nova excogites, neſcio an poflis,ſedadinven tauſurpes,& artis compendia capias, li

teratinomen exigit. Nonniſinafcun tur feliciſſima illaingenia,fed beneficia Ceorum ſimpliciſſimocuiviscontingere poſſunt. Quicquid coneris,nunquam viros maximos attingis, ſua iplis orna menta peculiar¡a ſunt, at quæ in publia cum 3 H

174 cum ſpargunt, omnibus libera volunt. Cape quæ capis, dum necæcutias.quod idem Academicis omnibus inclamo , nunquam inter eruditos recipiendis , nifi hancvitæ humanæ lampademæſti-< ment.

Succedit tertium , quod omni cura tibi continuandum , aliis ingerendum eſt, Hiſtoriæ utriusque,naturalis& poli ticæ ftudium ,quo utrumque, Magnum & parvum Mundum , ea quæ nobis conceſla,luce contempleris. Hoccere brum hominis humanioris vocare fo leo, quo quisque caret , jam rationi re nunciavit. Quid enim ,ut de illa prius . dicam , cælum illud tot aſtris , tot me 7

teoris,tot motionibus aſpectabile? quid aër,terra , mareque tot creaturarum fe racia nos hoſpitentur ? quid corpus i

pſum noſtrum nosambiat, ſi affectato Itupore omnes videndi , audiendi, gu ſtandi , olfaciendi & tangendi ſenſus obſtruamus. Cedamus hoc pulcherri mo domicilio,fi nihil hîc placet, & ele gantiffimas Dei picturas tenebrisob ductas volumus. Nihil Naturæ eum

habere

habere oportet , cui Natura omnis i gnota eft.Optimæ Naturæeft,qui Na turam fedulò ſcrutatur. Eftautem ea in homines tàm liberalis, ut minutiſſimis terræ naſcentibusopes impertiat, unde Academias pigritiæ merito pudeat,quæ Agriculturâ minus accipiunt, vel acce pta minus æſtimant.quidaddamn ? cæ lum ,terram & fe non noviffe,ſupinæ & intolerabilisignorantiæ eſt. lam fiet jam humanæ vitæ, live Terrenæ perio di ſcena,atque facra ,prophanaque actio nios planè lateat , non video quo ultra nomine fimus ferendi.Site dicas Theo logum , Jureconſultum ,Medicum ,Phi lofophum fore , ego dicam fiue aliqua Hiſtoria te futurum fatuum . Neſcire

Eccleſiæ peregrinationem , politiæ va riationes & æftus, corporis humani in fidias & vitia , morum diverſitates ſuo de quemque loco inanem relinquit lo uister quaculum . Magna pars Theologiæ eſt, Eccleſiæ luctas cum hæreſi, & tyranni. IT

DIE

de exaudiviſſe ,quam cur noſtri Studio ſi negligant non video, niſi ut ineptįus de Religione noſtra & aliena judicent. H4 de

176 de aliis alii viderint.credibile tamen eft politicosinciviles , medicos lethales, philofophos inſipientes ob id multos effe , quod nec ſuam nec ſuperiorem za tatem noverunt . Adnosut redeamus , quid Biblia noftra aliud volunt ,niſivo . luntatis & actionis Divinæ inter nos notitiam . Verbo Deusjubet,exemplis

probat, præceptis ſancit ,experimentis r firmat. Perfectiſſimam totius orbisid . eam facra pagina habet , & artium o mnium ne dicam humanarum , centra ,

Plurimùm profecit, qui didicit ubique Hic Chronologiąg is Biblia conlulere. Geographia, Architectonica , Mufica, Phyfica .Arithmetica , Geometria, A

ſtronomia ,& c. habent,quod admiren- o tur,ſedmaximè omnium Politica, quæ addiſcat quid opus fit hominibus hâc

in terrâ cælo apparandis. Tantulum temporis hîc vivendi infinitis præce pris efformamus , infinitum temporis quò verèvicturi fumus tantulis præce ptisincludimus, Lubet fcire quid Tur LIM cus, quid Moſchus, quid Chamusinter i fuosagat,quid Deus olim cum ſuise. gerit,

177

gerit,quid jam agat Chriſtus,imò quid in regno Patris ačturi ſimus aliquando , paucifollicitiſunt. Non tempero mihi hîca literariæ impietatis exprobratio . ne. Deucalionem præ Noa ,Phaëthonta præ Joſuæ velEzechiæ Sole ,vellus Ja fonis præ Gedeonis,Gorgoneum caput præ Lothi focia , lyram Amphionis præ Davidiscytħara ,& fexcentas nugas alias, præ veriſlima Veritate in precio apud Chriſtianos elle , & Poëtica verè licentia excoli , id eft quod nunquam probo.Hisfabulis juventutem imbue re , eft florem Deo ereptum Sathana : tradere: Nihilne eft quodpuer meus: diſcat Chriſto facer , quàm quod Dx monelt mentitus ? velitane Sacræ ac Sp : Dei plenæ hiſtoriæ usque adeò illiteratæ ſunt, ut Ovidianæ nugæ præ « ffent. Vah Chriſtianismi impuritatem , ubi Chriftus vix tandem fenio nobis innoteſcit , & fapit. Hinc fabularum o mnia plena, Hiſtoriis religioſis , & Ec clefiafticis nuHibi fatis locus. Tume. mineris citius absque cerebro , quàm rerum humanarum naturali , & civili Su . hiſtoria elle polle ,ac ſapere.

178 Supereſt,ut quod mei maximiofficii eſt,Pietatem tibi inſinuem , id eſt homi-

niscor, Sinequo reſpirare, ſuſpirare & aſpirare ad Cælum nemini datur.Hanc unam artem Mundus ignorat, necun < quam addiſcit , ego primam & unícam ragnoſco , qua hominum poffumus elle eruditiſſimi. Non proficimus, ſeddedi. fcimus, quicquid line Sacro afflatu ,Piorum favouio addifcimus. Noli arbitra ri Pietatem ignorantiæ aliquam fpe ciem elſe , ſed Scientiarum faftigium . PræftatDeItyro omnibusMundiRa binis,ac univerſi orbis Sophia , Pietatis pediſſequa eſt. Iačtat terra Ariſtotelem fuum , quem non tam Moſes, Salomon , Daniel & c.quam puerulus ille Chriſti Matth.18.effufiflimèriſſler. Pietas cæ . lum ſcandit , Philoſophia terram fodi. cat;illa tonat, hæc libilat;illa fcit,hæcom pinatur; illa devincit,hæclatibula quæ rit, quid multa dicam ? Pietas ex ſimia hominem , ars ex bruto ſimiam efficit. Hanc velim rebus noftris officiisque omnibus non additam tantùm ,fed Præ fectam ;nam ne tibi uni dicam , quomo

179 do ex ignorantia emergastua, & rerum

pulvere , velim id omnes ordines ſcire, impietate nos in his terris unicè ferè deprimi. quod juſtitiæ regula Lesbia eſt, quod Eccleſiæ foci frigent, quodli terarum paſſim ludibrium eſt , quod morum chaos,impietati debemus, quæ excluſo DEO Satanam audit,illum im poſturarum milleartificem .

O infeli

cem hujus ſcholam ,ac longè infeliciſli. , i verbum Dei ipſe explicet, ſi mam l leges ferat, fiartesdoceat, fi mores for met. Vide aulas, vide ſcholas,imò vide cathedrasnoftras , quàm minus cæli & Chriſti paſſim fapiunt.Venient tempo ra , & tu adoleſcensea feres, ego utinam non videam , cum hæc religioſiſſima patria noſtra,ſacra pulpita emet &ven det , parumque referet , quid ex DEO didiceris. Hic Vir Patriæ amantiſſimus in lachrymas ſolutus ſingultire cæpit, quod modeftè interrupit Doctor , & ; nimium ,inquit,Reverende Vir ,te affll gimus, qui in luctuoſum ac nimis cer tum , quod metuo , noftræ infelicitatis augurium te adduximus. Habet tamen H 6 jam

180 jam hic nofter,quodin linguis,artibus, hiltoriisque diſcere Magiſter incipiat, & candidatos literarum , veletiam præ fectos officii admonere , verbis fimul tuis ,& exactiſlimo exemplo.Necenim alium niſite ipſum nobis deſcripliſti , neque alius facilènobis ad hanc ideam

dabitur,quilinguis, mathefi, & Mundi utraque cognitione præter Theologiæ i faftigium elevatis veluti gradibus emi neat. Quod etiam propiamente pieta tem addidifti , & cur maximè annica

mur , ne quicquid indole & labore pa ramus , id ingratum Deo reperiatur.. Tum animoreſumpto Pater :habet bic adoleſcens,inquit,cur præ reliquispie OIL tatemcolat, domeſticosſtimulos ,qui bus accedent ni falloralii atque alii di vinæ pietatis candidati , quorumcon verfatione tum demum diteſces,mifili, & erudieris , fimelior femper & reli gioſior reddaris .. Viderat opinor Do Ctormeus nefcioquæ verba me in ore

parturire , & ut fagacıſſimus eſt , quid vellem coniiciens. Calumniamcertè, calumniam , amice, maſticas,inquit,in de ad

181 dead Patrem innuens, Scis, Reverende Vir ,quæ infauſta ayishunc exercuerit. Subrifit Pater , & nunquam beatiuste cum actum eſt > quam cum inter vitæ

primordia tc calumnia excepit , utdi Iceres hanc fore totius curriculi alle clam . Hacſocia aſcendendum eſt. Hæc: virtutes ſtimulat,& perpolit,hæc ſocor diam illam diſcutit , quâ omnibus nos rebus ſubmittimus , li congrediamur , lingua folvitur ,cor liberatur,veritas e lucet,innocentia triumphat. potuilles fervire ſi abſtinuiffet Calumnia , nunc imperare diſcito.Nosaliqui vidimus ac applaudiinus ,cum imparibus armiste cúm certaret mendacium.Mihiin meis. ædibus , in mea menſa, in Muſæomeo minimè fordes . Aliiquid nugentur,ni chil te tangat; linguas amare ,artes excom . lere , hiſtorias diſcere ſiperrexeris , & Pietatem ſuperaddes , habebis mepor rò faventem & benevolum.Si Ecclefiæ etiam aliquando te dedas , & ftudia o mnia in cultum divinum conferas, ego omnium primus ex animo gaudeboat que gratulabor. Simulque manumpa tera

182 térnam porrigit , ac optima ſpe eſſe ju . y bet. Gaviſus ex animo eſt Doctor meus , cum vidit ex voto omnia ſucce dețe , egitque gratiasvelut in ſuo beve ficio , & ut jocis aliquid daret, non pu debit,inquít ,huncartium noſtrum Ma giftrum , & juventutis præceptorem ad literarum velut tyrocinia redire ? aut repetundarum nunquid coronatores fuos accuſabit ? aut non dolebit, cum triennio velEccleſiaſtem vel Jurecon ſultum vel Medium confici poſle vide rit , ipfe capillatam occaſionem nimia mora prætermiſerit ? Arriſit hic utique Pater,& ,nihil abſurdi inquitſuſpicaris, Vir Clariſſime.Sed primo periculo hic dudum profpexit,qui nihil foliti amat. Si benè novihunc,obſcuritas delectat, contemptus extollit , ſilentium erudit, toxica ſanant. Libertatem eirelinque, & quovis loco beatus erit.Optimus ille Doctor,qui ſemper diſeit; & quiquoti diè reperit , quod neſciat , plurimum proficit Profundiffima ingeniorum vo rago eſt,credere ſe abſolutum . Ubideſi nunt Studioli noſtri,incipiendum erat. Ma

2 !

Malim

ego

183 unius artis ftudiofum ,

quàm nulliusMagiſtrum.Septem igno rare turpius eſt , quàm unam di ' ere. Imò qui neſcire fatetur,placet, qui ſcire mentitur,diſpliceat. Deinde ut litem intendat Antecelioribus ſuis , non po teſt, nimis benè meriti ſunt, quihacæ tatis pueritia triginta aliis prætulerunt. Sed extra jocum ,ad trivia usque retro eundum eſt , fi quæramus ignorantiæ propagines. Primiannificinltituuntur, ut omnem ætatem neſciendum ſit. qui abhorrere artes à grammaticis didice runt , nunquam erudiuntur. Ineptiffi mus quisque Scholis præficitur , ubi fumo vivat,Nondum didicimus juven tutem amare,qui rem tantam , tàm ne gligenter curamus. Pecori proſpectum apud nos ſatis eſt,liberis non item . Iam ex hac minus ſubacta materia quid de formabis : Sin expectanda fit elabora tior, quæ Solennitatum erit infrequen tia. Non defunt Doctores, deſunt audi tores. Unius Maftlini noſtri diligentia quàm indignè habetur ! & emergunt tamen aliquaingenia , veluti ſeculi la bein

184 fabem ſuperantia , quibus hoc debe . mus, ut nonnullos impolitos compen . fatione aliqua feramus. Si tamenliceat diſſentire abilla honorum , titulorum que liberalitate,ſuaſerim ſicimpenden dan , ut de ea veluticerto eruditioniš. teſtimonio & ipſigaudere poſſint,& ad fii confidenter ſentire,ſed ſecus utrinq;

fit, non levi, ni fallor ,Magiſterii infa mia. Denique ſiob aſcendentium per nicitatem ringatur , nihil peccaverit , Tardius in utero fætus formatur ,

quàm apud nonnulloseruditio . Quos. heri ſcholafticos vidi , hodiè Reipub .. imperant. A Grammaticaad Theolo giam, aut facultatem aliam , ecce Rhoa dus,ecce faltus. QuoannoBiblialegere . ceperunt, Ecclefiam docent. De iis ve

1 ar

iu N

tat rò qur triennio ab infima imperitia just dicunt , aut medicinam faciunt , quid be pronunciabimus , quàm autrem faci lem didicifle , aut fi difficilis , non didi ciffe. Vide autem hanc ſuperficiariam eruditionem rebus noſtris plurimùm incommodare . Cum enim viros volu . Si el mus ,pueros reperimus. Vox deeft quia lingua,

189 lingua,ordo deelt quia Logica ,ornatus deeſt quia Rhetorica , judicium deeft,

quia Mathefis,fcientia deeft, quia Phy fica, experientia deeſt quiahiſtoria. Ut temporariæ fabéicæ facilèaſſurgunt, ac foris quidem nitent,intus varia fulcro rum confuſione deformes ſunt,nec niſi ad dies aliquot durant : ita præcocem illam , & ut ita dicam , cucurbitalem e ruditionem in aliquod extempora neum fufficere crediderim . Sed tu do. lebistalesefferri talespræferri ! ferto

$ quod aliis haud paulô melioribus fe . * t rendum eſt , ſic Mundus eſt , ut decipi

ſemper velit , & decipere; mutat ut cal. culos homines fine materiæ intuitu . Nunquam id addiſces , utcertus listui rationem habitum iri . Si tibi fuffeceris , fatis eſt,li Deo abundans. Unusille

honoratiffimus eft , qui ſcit loco ſtare, quo Deus voluerit . Quicquid fpe ciofum eft ,moleſtiam ; quicquid negle ctum ,voluptatem fuam habet. Videas gementes fummos , ridentes infimos. Ši Deo ſervias, fplendidiflima functio eft. nec tamen quia alii præcefferunt,

186 tu femper majore diſtantia retro eris. quid li conſiſtantſi impediantur,finu gentur,tu aflequeris veredis claudi. cantes illos equuleos quovis intervallo attigeris. Sperabimus non defuturum 1 De o locum ,quo tereponat, & resfuas committat. O te felicem ſi minime ſtrepero. Sunt qui molesambiunt ne fcii non gemmarum ibi amplius efle, ſed oneris. Cui in Deo delitiæ ,non æſtimat pompas Mundi , fed fugit ; cui Dei verbum ſapit , abſtinet ab hujus terræ ferculis. Nauſea eft homini Pio, quicquid non cælum redolet. Tumad me blandior converſus; fatisne tibi hæc perſuadeo ,inquit. Satis,inquam ego, Digniſſime Pater , fi mille etiam gram. matici refiftant ; quas autein gratias a gam pro inſolita illa & rariore confor tatione. Nam affectus in familiam meam , exoptatum hofpitium , lautus convictus , feliciſſima converſatio ,pri Vata inſtitutio ,morum exemplum , vitæ meæ diſciplina,liberalitas frequens,pa trocinium contra malevolos,commen datio apud bonos , & quis mihi verba det

187 detmeritis in me recenſendis, ea jama dudum genuini Patris beneficia fupe rarunt, Itaque ſi meipfum dedam , & perpetuum cum reverentia obſequium pollicear,minus eſt quam debeo. Unus Deus referre poteft , quem velle & mea & Patriæ noftræ totius vota confi dunt, NiGi cælum ,infra D. T.merita mnia ſunt ,ubi coronam repoſitam ſci mus. Ego non ero, ſi benignitatis obli tus , aut elogiorum parcus ero . Serva me, Digniſſime Pater tuum liye filium , ſive diſcipulum , live clientem , five man cipium,vel quicquid volueris,dummo do tuum . Reliqua officiofo filentio re ſorpſi . Tum Doctor : faciat, inquit, Deus, quod vovemus,utintegrum te hominem aliquando coſpiciamus , ma nibus agilem , oculis acutum , cerebroſa gacem , & quod caputrei eft , Pietate cordatum . Interea dieimedietas deflu xerat , cujus apud me brevitatem accu fabam . Aderat cænæ tempus , quod Ego ut felicitatem puer nunciabat. meam protraherem , apprehenſo Do ctore : non meus , inquam , quod dedi gnari

188 gnari poſlis, certè nofter convivaeris . Tandem exoravi,convenimus, & à pre cibus Deo debitisaſlidemus. Eramus cum Georg - Chriſtoferus à Schallenberg , eques Auftrius , nobiliſſimi ingenii : Marcus Paradeiſer ex Carniolæ gene rolis probatiſſimæ vitæ , eique additus. Elias Zetfobius Sileſius,homo eruditus : Philippus à Gemmingen è Craichgoia Nobilitate , virginei pudoris , omnes laudatiſſimi adoleſcentes , & ego, qui huic fidem meam & labores addixc . ram . Sic viximus eademmenfa, utvix unquam ſuavius. Nihil hîc tetricum e rat,omnia ſerena, Poterant liberaliora ingenia ferri, & provocari, Ut appara tusmundus, ita converfatio pura ; ut ci bus ſale ,ita falibus ſermones conditi ; corpore & animo epulabamur. Cum fymbolum quisquedepofuiſſemus , id erat notabile aliquod dictum , nun quam literariæ altercationimateria de erat. Reverendus hofpes non præeſſe, fed adeffe nobis videri volebat ; matro nahoneftiffima,omnium mater. Has noftras voluptates Doctor cum ellet intui

C 1 1

189 intuitus : nihil hîc inquit,tragici eſt, o . mnia Comica. Certè, inquit Schallen

bergius, niſi quod ad numeros non lo quimur.Tum Pater:eft curinvideamus Poëtis,inquit, qui dum Comediam u nis ſibi vendicant, & parum aguntipli, & nobis omni feſtivitate ac lepore in terdicunt. Quid autem prohibet ,ſubii cit Doctor,ut Comediam abipfis libe remus , & folutam aliquando ſinamus ludere. Nihil, inquit Pater,niſi Poeta rum riſus , quem litu ferre potes, Va lentine meus, ecquid tentas, & nobis cum.Sialii non ferant, ludis. Scis enim non eas nobis efle tenellas auriculas, quasdelicatioribusillis, & pofle Comi cam libertatem ,fiprogervia ablit, tole rare.Peſſimus ille,qui omne falſum di ctum proſcribit , optimus qui inge nuum candorem fovet. Quid dubitas! habes nos inventionis focios. Ego, non Poëtas,inquam ,reformido ,cum infra invidiam mea omnia fint , nec materia deeſt,nam fi quidturbidum vultis, ego velmibiipfi ,turboni maximo illudam , fed quam ipfenon diſſimulas , Reve rende

190 Tende Pater, hominum impatientiam , qui iniquiſſimis armis pro jocis male . dictis ,pro feſtivitate infami injuria me cum decertant, apud hos caperatos ni hilinnoxium eſt,omnisvox libera cru

cem meruit; ut tempora hæc funt , tu tius eft mala facere , quàm vera dicere; & qui illicita committunt , omne ver bum licentiæ accuſant. quinimò ſine revelatione omnes divinantur ; fciunt

quæ nunquam cogitaris. Chymicime talla nunquam felicius transmutant , quam hi abditos hominis ſenſus.Si duo fortè rideant,duodeniirafcentur ; fiu nus probet , undecim condemnabunt. 31 hominis libido irritare homines. D quæ Silendo& ferendo vix placamus diffi ciles, quid fiet pungendo : Crepentquini fcientia tument, mihi ingenii nec vber nectuber eft. Prodeant in ſcenam qui fe confpici volunt, mihi latitare dulce eft. Riſitad hæcDoctor, & relinqua mus infic hunc libi , qui bombycisin morem non fila ducit,niſi apud ſe invo lutus , aut valdè fallor, aut jam coquit, quod texat ; neque certè tàm meticu folus

1 3o

191 loſus eſt quàm vult videri ,habet liber . tátem à majoribus hæreditariam . Si quis ſtimulat , nec ei deerunt aculei. Non tàm infelici horoſcopo natus eft, ùt ſervitutem femper metuat . Placuit Patri occaſio de Aſtrologia dubitandi, & quis credat hunc noftrum curiofu lum ,inquit,infra omnia artescæli aſpe ctabilis in nos vel imperium vel tyran nidem æſtimare,& negligere admiran da atque ſubtiliſſima aſtrorum ſtami. na , quibus res noftras conteri, retexi que ajunt: Facile fuit reſpondere lu denti patri. Magnum argumentum , ajo , foret, Aſtrologiæ obloqui, quia Dig. Tuæ difplicet,fed alia pro æquani mitate tua voles . Mihihæcſuccurrunt, nihil velle præſcire, quod Deus non

prædicat ,& fugere omnia quæin fecre tum Dei confilium inquirunt. Si maxima eſt ſuperiorum cum inferiori bus connexio,utaliqua eft, mihi major erit quæ cum Chriſto Theantropo eſt. Prohibuit Deus aliquoties curioſos effe,juſſit nunquam ,ſuaſitnuſpiam , re quirit nullibi. Ut à Dio Aſtronomia eft ,

192

eſt,ita à Dæmone Aſtrologiam judicia riam elle fufpicor. Illa Deum ſuſpicit, hæc Deum neſcio qua temeritatede 20 fpicit. Habet quibus fe homini inſi. nuet, ſed hoc magis ſuſpecta eft. Corgia

pori imperat, & percorpus animo, ſed in folatur etiam ignaros Divini priviles el gii animos obſequium detrectalle. Ing tr jurium ſit Chriſto,timere,quod corda a tiex gentilibus ſprevére. Ut eluderent in aftra , negarunt infelicia eſſe , quæ illa minarentur. Necquidmetueremua Crucis Chriſti ſtipendiarii ? Si paupery tas, infamia,morbi,flagella, carceresa :

mors,noſtra bona ſunt, jam invertimust horoſcopum . ScilicetPurpuratiaftra maligna habeant , nos propitia habe. I mus,li malefaciant. Non malefaciunt autem ,quia Chriſtum Principem , ma gis fortaſſe quam nos obſervant. Nam una Jacobi ſtella omnibus aſtris domi natur. Non fubterfugio quæ corpus meum debet , ac video Naturæ in me ipſo ſtigmata. Jubeat aliquid ſuperius ſtimulet aliquid inferius, accommodet fele animus fidein Chriftum , enitar ,& elucta

193 elu &tabor. Civibus ſuis Mundus impe ret, ego hofpes ſim , & filiceat , etiam canculum pertranſeam . Si poteftco - lumhoc,coronas,ſceptra,faſces det ter 1 ræ filiis ,vel adimat,illud noftrum ce #lum nobis fuis candidatis ſi faveat , fatis neſt. Sed etiam nimis credulos vult A Astrologia , & cum maximè demonſtrat, A fabellis & cafibus utitur 7, ac ut facilius

imponat, àPhyficamutud ſumit , quæ ocietati humanæ conferant , eaque

mox ſibivendicat.Non explicomefu aius , videtis nempe quid impediat,ne capiar illis magnificis promiſlis. Mul stum equidem ea ultra humani habet,

: ſed quia fallit, & fallipotett ,nondum - Deum refipit. Alia piismentibusre t rum præcognitioineſt, quæ ſimplicita - tem amat , & puritatem . Quicquid T per artem divinatur,procula Divina di jinationeabeft ; quicquid etiam im s pios admittit, & illorum animam , infi nito intervallo à Sp : Sacrivaticiniis & prognoſticis diſtar. Precibus& jejuniis ¿ caltis mens noftra paratur,ut furura in trofpi I

194 troſpiciat,quotiescunque Deo refera revela lụa placuerit. Quicquid excra hæceft, friget, nec dignum tot fcru pulofis calculationibus. Quid inclina reaſtra nugamur ? fi in Deum incli nemus , omnia ſe coram nobis inclina bunt. Placent tamen qui cceli mo

tiones,annique fectiones , Solis Lunæ que labores ,aftrorumve vias exacte metiuntur , quod potius Aftronomi cum eſt. Perrexiffem hîc,opinorzin A ſtronomiæ laudes,ſed cohibuit Doctor

meus impetum , & ne laudes, inquit, PL quam nemo culpare poteft. Quid ne 1 mo ? inquam ego, quali ſtudioſis.110 ftris alia contemptior & abfurda ma gis ars videatur,qui maximè ſapere vo Junt ,frigidiſſimis dicteriis petunt, & inter -mentis humanæ deliria nume rant. Interim ecquid obfonia & bella ria deguſtamus? neſcio enim quam me loquacitas minus faciet. Ita in rem meaminten us cæpi etiam poftliminio qualicoryuscurare . Non caruit riſu mc.edacitas, & Zetſchiusamicus,addi dilles

* -

195 diſſes inquit, ferculis tuis prioribus ex pidorpides. Non vacat,reſpondi, at

que ſimulmeto dilui, quod tumultua riè erat injectum , atque ita ,qui ſerena fronte conveneramus ampliuseam di duximus. Effluit tamen tempus, & ut femper,itajam etiam decora ſatietas al ſurgere monet. Ita gratiis Deo devo tè actis,cum ampliusego deberem , qui Patronorum beneficio diem feliciffi. mum habui , neſcio quibus verbis ani mum meum explicarim , & ad perpe tuum ſervitium obligarim , inde vale utrinque dato acceptoque cum redu xiflem Doctorem meum benevolenti fimum ,ad noſtra ſinguli nos cum bono Deo recepimus. Ego verò præcipi tem eorum ſortem , qui citius magiſtri quam diſcipuli, &facilius Doctores quam literati fierent , animo meo reputans,

hæc omnia utcunque à me memotia pretenta ſunt , duxi communicanda, ut fi quis forte admonitionis patiens effe velit , habeat , ubi alieno exemplo invitatus , meliorem etiam aliam ali I 2 quam

196 quam emendationis formulam conci piat, cum id omninò humanum fit, vel ſerius fapere , vitam verò omnem re rum elegantiſſimarum ſupina ignoran tia abſumere ,barbarum . Hæc itaque mea fic fe habeant , nemini vero præfcribant. Vivamus & valeamusin Chri. fto .

Jubilai

197

Jubilai Conjugiaſis

M. JOSUAE GR UN IN G

BARBARÆ EF PERHENIÆ

VI), Eid: Julii: Anno 1632. celebrati adumbratio per generum : JOHANNEM VALENTINUM A N. DR E Æ .

198

RENOVATIS CONJUGIBUS Parentibus fuis.

)

exoptatiĂ&#x;imis cum longevitaris diuturniori

Voto

dedicat Author.

199 Nnus poft millefimum & triceſi. A mum ſecundus, quatriſtibus, qua lætis varius mihifuit , & memo rabilis. Luctui fuerunt duodena ex familia mea & intimis amicis funera , è quibus gemina mea loboles; Viciſſim lætitiæ fuitauſpiciis invictiſſimi Sueco Tum Regis refulgere Germaniæ liberta tem , & avolare infauftas aves,quæ Ec cleſiæ nidulos occupaverant. Succeſſic privatum feſtivitatis genus,non inlo litum quidem , rarum tamen , & quod hominum memoria paucis contigit. Vir Reverendus & integerrimus vit, M. Joſua Grüningerus,Poppenvpilenfium Paſtor præclarè meritus , ſocer meus pa terno cultu honorandus , poftquam

1 quadraginta novem feliciſlimi conju gii annos abſolviffetJ,ubilai folennita tem fuis, & amicisiudixit. Qua dere aliquid in optimiſenis gratjam ſcriptu ro,paulo altius eam repetere,viſum eſt, Natus is eſt w inida à natali Chrifti

1554. dominica poft Laurentii feſtum , Avo. Martino,Winidenſi Capellano, Narm . Patre Erasmo, tonſore lanario . Matre 1523. 1 4 Eliſa .

Obiit. Eliſabetha incerssoo 1613+ nachtina, balneatoris Strimpfelbachen 24. 14 fis filia ,rei ſatis lautæ ,led ſtrictioris di niir Nata. {ciplinæ hominibus , cætera feſtivæ & dicacisindolis , ex quorumnumeroſa. 1523* obiit. fobole ,octo ad maturitatem & Reipu 16114 blicæ uſum excrevêre 1. Margaretha , poftrid Renter, Michaeli Meſtlino,percelebrimathema tico,tum Backuangenfium Diacono nu 1. pta , quem Heidelbergam & Tubingam comitata , præter alios in cunis extin .. ctos duorum filiorum & unius filiæ An namariæ patrem fecit, Wolfgangi Mög lingi Lomersheimenfis Paftoris,uxoris,ex qua filius unius,Joh. Wolfgangus,Medi. cinæ candidatus, & duæ filiæ . 2.Eli

2. ſabetha , Jacobi Beckhi ultra so . annos conjunx. i . liberorum mater , & 49. nepotum avia , ex quibus Anna cum li. berisnovem ; Job ,quatuor : Catharina. 8 ; Mariag ; Eliſabethg; Margretha 4 ; Apolonia 7;, Otilia duobus; Jacob uno excrevêre,quorum traducis magna ca terva etiamnum ſupereſt. 3. Martinus primum Backnange Diaconus , dehinc Cellapaſtor,cui ex AnnaMelchioris Wideo

201 manni vidua five 10 , live 12. ſuſceptilig beri,præter unam filiam N.N.N. elocatamextincti : ſunt; 4. Joſua no Iter , de quo plura dicenda venient. si Anna GeorgiiKelzii, Conſulis Svveicken fis, prædivitis uxor ,excujus progenie

Apolonia, Danieli Bünckelmanno Conſulë Winidenfitradita, quibus hodie filius & filia. Anna Johannis Mülleri Confulis: Marbacenfis focia , quæ filium unicum reliquit.. Sara priocematrimonio Ja cobo Löfflero , pofterioreJoſepho Stada manno Prætori,Heppaci elocata fæcun de ſobolis mater.Jacob patriæ conſul, cum fua Waldburga Scheüringia ſterilisa: & Eliſabetha Johanne Joachimo Mezio elocata, poft decem partus nulla vitali: prolebeata. 6o Erasmus,Stutgardiæ Præpofitus , gemina orationefunebri, præter celebrem famam , laudatus.

6.,

7. Jacob'us Patria Conſul; termaritus,& decies octiespater,cuitamen poſt salo men Adami Röslini filiam cum omni

fobole defuncfam , ex Margaretha Jo han . Frechii filia, non niſi quinque ſu perſunt, Catharina Zacharia Greinfie. IS cogna

202 cognato & in ovili meo Collegæ credi

ta,Vrſula , Erasmus , Caſpar & Jacob in nupti, denique Maria primum Jobanni Reicbardo , Waiblingenfi Diacono, dein Balduino Burgio , ex Winidenfi Diaconoz Paſtori Affalterbachenfi facto ,deſponſa tá , infæcunda. Scilicet filii tres cum fic liabus duabus Ecclefiæ facrati , unus cum duabusfororibus rei civili , ac in Patriæ ornamentum atq; augmentum fervati , Matrimonio memorabili feli citate beato,quod cum ad ſexagefimum quartum usque annum efſer produ ctum ,ex tam populofa progenie, nulla , infamia maculatum , potius dignita- 77 tum ,opum ,ac imprimis Concordiæ & hilaritatis ornamentis decorum abſo

lutum fit; cujus interſtitium , quinqua Bu geſimum five Jubilaiannum ſolennem 1997 & feftivum effe voluêre , convocato li 30 . Maii, berorum ,nepotum ,& abnepoțum gre ge; & poft gratias Deo actas , intera micorum plauſus,& varia oblectamen ta,nuptiis renovatis , qua de hilaritate cum fermo facer à Martino Plancio Pa ſtore habitus , Poetarum yariis lufibus ccro

203 coronatus , tum Erhardi Cellii Jubilao Varenbülerianó ſuo inſerta memoria extat, hiſce verſibus Wineda confimilem viditcelebrarier actum , Civis Erasmus in hacGrüningerclarus,honefta Conditionis erat,tenfor lanarius olim : ( Reddituum licitonunc ducit fænore vitam ) Poſt ubi notavirifa &ta eftprudentia,Conſul Eligitur patriefpectatis fructibusurbis, Hic quinquaginta poftquam cum coniuge tot as Vixerat aftates,fecundiventris Eliſa ; Et jam reddiderat lucem , lux ultima Mai, Hoc anno,fueratquaſponſus amabilisolim , / Ecce per hanc thalami Joblæum feciteandem . Ad quem non nifi de confanguinitate vocavit. Antetulêre gradū teneræprimo ordine neptes, Plurimusinde nepos, unū quibusomnibusaureum Dulcis avus nummum colloſuſpenderat,illos Hujus qui quondam faceretmeminißediei. Ordineconſpicuo,natæque,nurusque ſequuntur, Serbia Has nati , & generi:feriem claufere parentes, Ante oculosnatos, & eorum chara videntes. Pignora,propitiilargißimamunera Jova, 1547-1597 30. Mail

Sinua

204 sinumeres vivossſex & triginta ſuperſunt: Sin quoque defunctos,triginta his addito ſeptem .. Concio deMofis Joblæofaćta,diei. Huic aptata fuit : Domino gratesqueperacta : His quod conjugibustantum concederet ævum .. o fortunatos annof & munere vit& j. o fortunatosnatis generisqueparentes ; Hosinter celebris.verbicæleſtis. Erasmus Praco Canſtadii : Schüzinge Joſua paſtor .. Tertius afcendit ſuper as Martinus ad auras. Qui generi?Michael ſeſe Meſtlinus ad altos Nomine fertcælos alter Stäftlerus& Imbler..

Kölzius egregia virtute Georgius alter ... Dives opum : vitacivili ditior omnia Ilius frater,quonil.mihijunctius olim,, Qui Münſterenfis.madoprocurator ;honora Mente vir do cananive candidiore Johannes C. Barbara vero Conjunx,Bietigkbemio 1565-8. decemb, nata,exnobiliin Ubiis familia ortum traxit , patre Heinrico ab Efferen ,Caſparis equitis,filio. Hartman ni equitisnepote : quicum :anno 1952. Natk ætatis 21. Lutetia Pariſiorum celebrifa 7530. literis & artibus incumberet, luce ma Color nia . Evangelii irradiante , primum Lugdu kierig num , indeGenevam ,denique Tubingam fecel

20 $ feceſſit,ubi confirmata Religionisfides, idem beneficium Patri , & familiæ ſuæ

contulit , illo Francofurtum translato , ubi pie obiit, hac uno fratre Hermanno equite repugnante , ſecum in agrum Wirtembergicum conducta ,, ubi frater Casparus celebs perftitit , ſorores vero duæ Regismunda , & Füda ,moniali velo

abjecto :, maritis, illa.M.Cafparo Kurz , Paſtori Hohengerenfi,hæc Martino Lino ckio,atq; Urbano Galſterelocatæ , prior exfilio Caſparo , & Agnete filia plurimos. nepotes vidit . Pofterior ex una filia Annamaria Wilhelmi Speidelii Præfecti Tubingenſis uxore , Speideliorum nu meroſam progeniem reliquit.Ipfe vero Heinricus cum aliquandia ad medicam rem animum appuliffet , poftea in Theologiam totus incubuit,vir multi plici eruditione , & variarum linguaa . rum peritia , ſed imprimis vitæ inno centia , & pietatis zelo conſpicuus. Hic cum primum Schorndorfenfis Eccleſia ; Diaconus elletadhibitus, ducta Barbara : Vlrici Bühleri filia , biennio poſt Hero 15541 brechtingam , ac mox Laureacum eſt 1955 56 trans. 13 .

558.

563. 57.

206 translatus , ubi utrumque cænobium à Papali inquinamento repurgavit. Inde poftquam cum Heinrico Weickersreu . tero Hirsaugienfi Abbate Doctoreos ho nores in Theologia Tubinge eſſet al fecutus, Bietigkheimenfi Epiſcopiæ præ fectus,ſéptennio ſubſtitit. Unde Mon tempelicardum ut Calvinianis incre

mentis ibi adverſum iret, avocatus, per quinquennium re fortiter , & pruden ter, fed non fine fudore gefta , domum rediens ,optimam Conjugem ex vene ni hauſtu quod illi paratum erat , in iti nere amifit Dürrmünzii, quam hoc pri ſcæ fimplicitatis elogio , lapidi inciſo ornavit. D. Heinrici Effrehen Hauffrawen Seligen Epitaphium den 16.Julii. Anno 1S737 Barbara Efferhen hieleit/ Dafie hat zugebrachtihrzeit/ Pndiff gefolgetjhrem Mann ! Dend. Fürftliche Vormunderhan Geſchicft gen Mümpelgart die Statt/ KirchenOrdnung hat Da Erdie Angericht /da die Reine Lehr Erhalte GDTX su ſeiner Ehr,

207 | Apparet quam ab omni pompa , & fu co abhorruerit , qui etiam inſignia fua

gentilitia & nobile nomen , velut in plebeium ordinem relegit,neculla æta te revocavit. Suſcepitex hac Barbara fua undecim liberos;ex quibus Caſpa rus & Heinricus uterque Ecclefiæ utiles & ornatiſſimi,Barbara noftra , & Agnes ſuperfuere.Caſparo Roſina Arnſpergeria , nobili prolapia nata , filium Wilhelm & Barbaranz mumsRefinam N.N.

JohannisTreſcheri Poeta Paftoris En derſpachenfis uxorespeperit. Heinricus, ducta Anna Johannis Mageiri Stutgar diani Præpofiti meritiſſimi filia, Heinri cum Beitelſpacbii Paftorem , Danielem in Vracenfi Diaconatu pie defunctum , Jo bannem Jacobum ,Zeiſenbuſanum pałto rem filios; Barbaram Georgii Enderlini quondam , Magdalenam , Bernhardi Schmidlini poft Heidenheimenfem Diaco natum , Paftoris Schopflochenfis , conju. ges, & Euphrofinam filias cum nepoti bus,nuper ab Abbatia Anhufana Exul, ſanctèmoriensreliquit. Agneti ex ge - 1

mino JohannisAlgeiheri Superintenden

208 tiKnittlingenfis & MichaelisHoldenrie deri, Oeconomi Grüningenſis conjugio , trestantum vitalespoſterioris feminis, Johann Michael Chirurgus, Agnesjam bis : maritata, & Heinricus ſüperfuére,fami lia adeo in latüm & töt ramuſculos di ducta,utad ftipitem mihi revocare dif-: ficile füerit, indicare tamen ſtirpes , un de fe aliquando dignoſcant, è re viſum fit. Cæterum Doctor Heinricus Winidas, illiustôt celebribus: Théologis:fecunde Pau ftor conſtitutús Mariam Mörlerinam.vi duum duxit , & undecim annis valde importunamtulit,poft certiam induxit. Mariam ; Joh : VlriciWalchii Confulis

Schorndorfenfis filiam , quæ ipli Mariam unicam , poft Jacobi Müelichii Paftoris: Steinenbergenfis uxorem ,& multæ pro lis matrem peperit ,quo in locotran 1590... Si Sept. In cape 38. 1 39.

1971m

quillianimiſenex obiit, anno 1590.51 Septembr, ex multis eruditis lucubra tionibus uno in Ezechielis Gogum & Magogumingenioſo Commentario po fteritatipublicè facrato , cæteris apud hæredes etiamnum delitefcentibus... Hujus fanguinis & prolapiz par: con

209 Jofua Grüningerus, & Barban ra Efferhenia,poftquam ille Studgardie literarum tyrocinia feciflet , inter alu mnos principis receptus, & lauru utra conjugum

que ornatusatque S. Theologia imbu tus,jamque adeo Murbardenfi Diacona tui adhibitus eſſet; Hæc patrem Mon tempelicardum & Winedam fecuta , &

€ 1

poftmatrisobitū,à prioreNovercarum plurimum fuiffet perpeffa ,conſpiranti bus Parentibus,illo Antiſtite ,hoc Con . fule urbis , felices nuptias habuerunt; Anno 1583.9. Julii, Hincæconomia Murhartihilariter , quodGrüningeris:

genuinum inchoata , ubi quinquen nium ſubſtitere , Hufamtranslati,bien nium confümsêre ,cum vocatischůzin . ganz undecennium ſuperaddidêre, do nec Poppenvvila.eds.excepit & annisto tis triginta tribus magno ſuo ulu poffe. dit,qua in Ecclefiæ opere,qua domeſti cis beneficiis confpicuos. Nam ea viri etiam in adverfisfides,alacritas, & ani. mi præfentia fuit , uttrinisex populari lue cladibus triſtiſſimis , ac poftrema. Anni 1626. poftquam

ex grege ſuo quin

210 es quingentos nondum vertente anno ef ja ferrevidiſſet,unus ſeptuagenario mar d jor ,cum ſolaminibus ,tum exequiis ſuf fecerit. Matronæ verò præter homi num , locorumque ex Patris comitatu.id

peritia , medicine faciendæ inlignis & felix folertia eft,utriusque inſuper rara . liberalitatis facilitatis , & juvandorum indigentium promtitudo ', domus & Anonya manus femper aperta , menfa bonis o mus . mnibus parata. Liberos hoc conjugii 1584. tempore , poft Annamariam duas cum Era geminis Anonymis in cunis extinctas, mus. 1586. &. quinque Erasmum ,Barbaram , Agneten Eliſabetham ,Jofuam Heinricum , & Ana Sept; Barba nam Mariam ,eduçavêre. Ac Erasmus 4.1588 5. Sept. quidem jam Principis alumnisMaul Agnes bronna aſcitus in magna ſpe frugis obiit Elifab. Poppenvvila 1607.15.Aprilis. Barbara, 1992:29 primum JohanniAndrea,tum Hochdor . Martii Anna fenfium Paftori , fratri meo germano, maria nupſit,quo Beilſteinium translato ,atq ; 1.1595 . ibidefuncto Georgio Eſenvveinio , tum 15. Maii ob.cod . 27. Aug. Anongma.1600.30.lan. Annamar, 11 , 1601. 13. Iun.eb, 1603 . 26. Feb. Iofua. Heinricus. 1604.7. Decy Annamar , III, 1605,224 Apr. 1610, 1623.

211 ex Beilſteinenf , Stutgardiano Diacono, jam Borvvarienfi Paftori ſociata eſt un decim liberorum ex utroque Conju gio mater. Agnes Eliſabetha mibi felici. 1614. 21 ter celſit,quem Vaihinge, & Calve , ſub Aug. 1620.4 . perpetuo concordiæ vinculo novena Martii jam prole beavit. Joſua Heinricus inipfo 1628119

avito Jubilæo natus,Lóchgoiorum Diaco- Febs nus ,duxit Annamariam Johannis Benigni: paftoris Buchenfis filiam , ex qua binam jam ſobolem fuftulit. Annamaria vix 1625. conjugio cum Joh.Conrado RitteroCive 25.04 .

& VVinidenfi opulento ,deguſtato,ex con 1626 . tagiodiem obiit. Hiſee benedi&tionisdi vinæ , & crucis Chriftianæ vicibus , mi nifterii pariter , & conjugii annos ad quinquageſimum usque annum pro

duxêre , quem paterno exemplo Jubi læum efle,cum ſua fponte , tum amico rum hortatu voluêre,bac rariore viva citate notabiles , quot inter tot annos, & locorum mutationes ille adverfam valetudinem vix femel, hæc in imbecil liori ſexu, & difficillimis partubus mi nus frequenter ſenſerint, liveid mentis hilaritati, & Muſico ingenio ,quæ Gri ningero

212 ve ningerorum propria funt, livequod riſimilius,optimo temperamento , bo næ concoctioni , & acuratæ cultura , poft fingulare Delindultum , tribuam mus.

33.. nonæ diei Julii, quæ olim Ergò,ubi 32.96 ini .* nuptiarum ſacra erat, quinquagefima re volutio ecceflit , convocatis cum libe rorum familiis ,tum propinquis & ami cis,omnes faciles , & accurrentes ha. buêre,una parte infeliciores , quodu .. terque fratrem inſigne domusſuæ ora namentum ,paulo ante perdidêre, Eras

532+ 7+ mum Gruningeruni , jam fatis fuperques Ina notum , & Heinricum Efferbenex Bit tenfeldenfi Paftorezac Stutgardienfi at que Canſtadienfi Superintendente , faa

316. cum Anbuf& Abbaten , & Principis Cone 3, od Jeliarium ,mitiſlimiingenii, & feriæ pie tatis virum ,de Ecclefia Chriſti præcla rèmeritum ,quas vel imprimis folenni tatis principes deſtinavêre , ipfiadeffe , jam diuconcupivere. Sedabfit ut à Cæ : leſtibusnuptiis, ad has nænias noftras revocentur:Adfuereergofilia Barbara , cum Marito,& ſex filiis , Johanne Jofua , Johana

213 Johanne Jacobo, JohanneLudovico, Johan ne,JohanneGeorgio , & Erasmo ac privi

gnis duobus Georgio & Matthao, filia Agnes Eliſabethamecum ,filio uno Got lieb ( duobus Ehrenrico & Jobanne Va lentino domi relictis & filiabus duabus Maria & Agnete Eliſabetha: Comiteque Joſepho Demmelero ingenuo adoleſcen . te,filius JoſuaHeinricus cum uxore , & una filiola AnnaBarbara . FraterJacobus cum Conjuge. Soror Anna cum Generis Jofepho Stadmanno,& Johanne Joachimio Metzio. Neptis exſorore Elifabetha ,co gnominis, SimonisN. uxor. Af fines Johann Treſcher Paſtor Enderfpa chenſis , Johannes Hagenloch Prefectus Winidenſis.Johan -Martinus André & Pa ftor Hohenaggerenfis,Johann Kuppel, Pa ftor Nicrovveihingenfis,Georgius Bader, Paftor Remſenfis.Honorariihofpites & ámici Joh.Iacob Dörtenbach Vrbis Cala yenfis legatus : Erhardus Machtolfus, quondam Durlaci Superintendens Gene Talis , Iofias Spon ,præfectus Marbacenfis, Ioban - Conradus Maicler Poeta celebris Paftor Felbacenfis, Sigismundus Wicker, Paſtor

214 Paftor Svviebertingenfis. Iohan- Vlricus Fürderer,Paſtor Hochdorfenfis; Iohannes Glareanus Paſtor Nitrogrüningenfis, An. tonius Klock.Ionas Võringer , & Nicolaus Abermann ,Winide, Murrharti & Can ftadii Diaconi,Chriſtoferus Lindenmaier, Philippus Ludovicus Dafer , loci Vicarius, & Iohann Schmid tres principis alumni Theologiæ ftudiofi. Præterea Iohannes Haas, Nicrogräningenfium Prætor fuperior ,Iob. Nicolaus Scheit,Civis Poppenvyi

lenſis cum Prætore , Confule & Senatore loci, omnes numero circiter quinqua ginta tres,præter famulitium.parsædi bus Parochialibus excepti,pars per ho

b= in tr li ti C h

{ pitia diſtributi. Ubi facrorum pera gendorum tempus venit , dicendi in publico partes mihi impofitæ funt,

cum omnium minusinſtructo , tum ex

inſigni dextri indicis cruciatu langue fcenti. brevioritaque fui in magno & popularium , & vicinorum confluxul. materia ex Pfalmi 91.16. verfu , Longi

tudine dierum replebo eum , & oftendam illi falutare meum.defumta , cujus occa fione lubilæi olim à Deo inſtituti be nefi

215 neficium ,àPapa vero Romano in nun dinationem diftorti maleficium , cæte rum in omnilongævitate in gratitudi nem & memoriam adhibendiofficium obiter oſtendi. Inde in rem præſentem delatus, hujus matrimonii felicitatem cum oppido paucis conferendam ex plicavi; ut quod felici fato inter hono ratas familias contractum , perpetua harmonia & admirabili concentu jam in dimidium feculum productum , & in triginta quinque capita multiplicatum fit,è quibus quotquotmaturitatem at tigerint,honeftumin Republica & Ec clefia locum occuparint.Ipfi Conjuges fic vixerint ut forte ſua contenti,cuma nimi tranquillitate ,tum corporis fani tate ,omnibus miraculo fuerint,hoc fe ptuageſimo octavo, & fexagefimo feptimo ætatis anno vivere, & vigere appareant, ac poſt triginta quinque annos , pater num renovati conjugiiexemplum æmu lentur. In re lauta animum lautum & lætum gerant. Eccleſiæ & publicæ uti litati, totidem , quot æconomiæ annos impenderint,ætatem peragri Wirtem bergia.

216 bergici florem & verè halcyonia tradu xerint, quæ cum ſingula , omnibus o ptabilia, paucis contingant, conjuncta beneficiorum Dei cumulum faciant, hunc gratitudinis folennis actum jure ſuo popoſcille,merito arbitrari.Quibus addita lalutisvota, & pro fenum ſufful •

cimentis preces,tum & Patriæ in tanto periculo incolumitas Deo cuſtodi commendata. Sermonem ut anteceſſit

Ata ponèſecuta eſt, Muſica ex probatiſſi. mis artificibus,conductu Ioſua Heinrici Grüningerı filii , quondam in Illuſtri Principis Collegiichoragi,collecta,vo ce & Inſtrumentis perſonans.Plauſum ferere Poeta , cum præſentes Maiclerus do Treſcherus , tum abſentes eruditis verſibus, quos addere ex merito debui. Inceflus Senis nullo fcipione adjutus, vultus rofeus , corpus ſic fatisrectum , ſpectatoribus voluptati fuere, nummus ita ut ſingulis nepotibus argenteus , conjugibus renovatis aureus memoria lis ſuſpenſus erat , munus liberorum , cum inſcriptione voriva . Matrona an nis minor hoc debere videbatur , ne marito

at od I

217 marito minus appareret vivacior:quod etiam eleganter præſtitit,oris venuſtate à filiabus parum differens Convivium qua gratulationibus,qua amicis collo . quiis , & Muſico concentu liberale & jucundum fuit,cujus primarium condi mentum Maicclerus Poeta ,ad joco -leria natus, omnes feſtivitatis numeros ab . folvit. Non abfuêre & donaria,ac Vrbis quidem Calyenfis aureum ,tum Agnetis Varenbuleriæ viduæ , ex Erasmo Grunin gero, fratriæ Scyphus auratus eminuêre. Maicclerus etiam,ut diei memoria fan ciret,vitro elegantiori me donavit, lon ga polleſſione à Luca Ofiandro aula VVirtemberg. Ecclefiafte, Iacobo Andrea Tubingenſi Cancellario & Iohanne Parſie monio Abbate Hirſaugienſi , ſummis Theologisadiplum derivato , cum in fcriptione. Virtutum ſucceſſor eras , cape tu quog Fitrum , Vnde fitim magnusfæpe legabat abus. Quod rubello ſuo honorario dedicavit. Socius hilaritatis Treſcherus & ipſe Poe ta fuit ,ac riſus ſubinde materia Adamus

Scholp reilautæ colonus. B :duo feſtivi. K tas

218 tas hæc ftetit. Prima die, quali ftupe fcentes gaudio ſubtriſtiores conjuges fuêre. Altera cum ſolutiores eflent,om ptimus Senex cum Anu ſua choreas dua xit,quas etiam in filias,nurus,neptes, & cognatas ſic continuavit , ut quantum vigoris ſupereſlet, & alacritatis , palam fecerit. Iamàcunabulis quaſi,à Patre tibicine,muſicæaſſuefactus,ipſechely & gythara ludere doctus,nihil ad excitan dum & defæcandum animum concen tu habuit certius.

Acceſſitanimusre

rum humanarum live negligens , five neſcius,qui nullas plane curas ſolicitas admitteret,præterquá ovilis excubias. Caſus & fuos , & ſuorum fortiter ſem pertulit , Diyino imperio obſequens. Cui fociatum eft corpus haud proce rum quidem ,nervolum tamen & com pactum ,omnis laboris, &itinerum, poſt feptuageſimum etiam annum adeo pa tiens , ut quinque miliaria Germanica 4 * majora , pedes una die non ſemel con fecerit.Stomachus tantæ digeſtionis & caloris , ut numeroſiſſimis ferculis in multas horas fæpèfuffecerit, & ullum præter

219 prætermiſille pudoriduxerit. Somnus aded profundus,& totiusbrumalisno & tis, qui quod vix auditum , inſomnia penitus neſciat. Poft liberiorem ſi con tingat potum , nullus mane doloris fen fus,nulla gravedo capitis, ſed cum ſolis ortu reftituta alacritas. Ac ne à ridicu lis in hac feftivitate abſtineamus, teftes chirurgos habeo ,fi quando cucurbitu lis uteretur,fæpe interrogaffe,anne cu tem cultello fecuerint , fcilicet tantilli, ad quod multi viri ringuntur , haſce punctionesfacientem . Addam ,quod apud molles vix fidem inveniat.Paucis ab hincannis > cum thermas pruritus pellendi appeteret, ubi vias à milite in . terclulas audivit , moræ impatiens , in præterfluentem Neccarum ſe per mul tos dies,antemeridianis, pomeridianis que horis immerſit , imitatus velut in thermis horarum accefliones & dimia nutiones , acneconfortandi ftomachi diæta abeſlet, lac frigidum , & caſeum crudum mane haufit ,nec niſicuteinte graex ſubdiarihoſpitio , gratiis actis, ſed nullis ſolutis impenfis ſoſpes diſceſ ſerit, K 2

220 Quis ergo dubitet hanc animi ferit. tranquilli , & feſtivi, ac corporis falu bris cum optima concoctione combi nationem pofle in feculum isque per durare. Atqui paulo poft repetitas nu -ptias languereadmodum cepit , & viri bus frangi , ut potiusdivino beneficio hanc vivacitatem tribuamus, quam ulli temperamento. Qui etiam nulla hu . mana nimnis duratura effe finit,ſed præ fcriptasperiodos,easq; inclinato Mun do breviores fervare jubet, quem pre camur , utſenile hoc par-conjugum , tot beneficiis rariſſimis ornatum , brachiis Tuis fovere, & ſuſtinere pergat,tandem . queannis, & rerum humanarum vicia bus ſaturum ,Pacereſtituta , & vigente Religione,ad cæleftem ( ubilæum placida morte intromito a tat. Amen .

Plauſiu

Plauſus Amicorum , S ? I Rofei Fratres,qui,magno turgidi hiatu, olim impleberunt Solis utramque domum , Tentaßent apud hanc aliquid mirabile Bigam , Tollendi faufto murmure ad aftra forent, Sedquem nec Rofei Fratres,nec Sors'aliena Inſpiraberunt,furgue manetqué Vigor. Numen ineft,tanta Gi membra fenilia dotans, Vi fefe ignorent propemodum effe Senes . Ita gratulabatur

Solennitatis ſpectator & hope

Erhardus Machtolf

H Occe palæoneo, quid vobis apprecer auſu Neſcio: compellem nomine quove novo

Anne Palaogamos- neonymphos ? nam nova ſur Vos celebraſſe feruntin Sene-conjugio. ( qu:

Rara exempla equidéfuntrara hoc tépore fact De Veſtro hinc dicam , gratia magna Deieſ O Felix fobolesveſtra eſt ,quæ gaudia tanta Nunc genitore videt vivo in utroque ſuo. Felices generi ,atque nurus,ſpectacula læta Quipariter cernunt in Soceroat que Socru . Felices itidem teneri,blandique nepotes,

Ante oculos ſubeuntgueis Avus atqueAvia , Lauto habitu ,læto aſpectu, fua feſta colentes,

Ante ea quæ fuerant lufra peracta decem . O BE K 3

quam apprimè impleturbenedi&tio lope e ! is ! monſtrant & Senium & Soboles . Benvob In

Ergò paleogami-neonympbi,gaudia vobis , I Quistanta invideat !nemomalignus erit. Gratulor hæc potius,vobiscum & lætorabundè,

Atq; pium hocvutú ex pectore jungo bono. Huic ava veftra fuperaddat tongius ævum , Firmius a ſenium det ſenioeſle DEUS .

M. Caſparus Seemann Paſtor Dui lacenlis , Pr. à Conf. Eccles.

Joſua Grieningerus. Ovir egregiusannis. Vir provectis, Pylii inſtar Neftoris annis Egregius, verè & floridus ille coma ! Quem nivei cingunt ,ceu lilia canacapilli:

Floris amygdalini quicaput inftar habet. Quem perluſtradecem thalami tot læta ferenté Præmia rurſus Hymé ambit; ut ante Patrem . Utjuvenis videåretibiq; juvencula conjux ? Inque orbem vobisficlabor actus eat. Rarus bonos equidé!nam quem forsiſta beabit, * Vix tibide multis millibus unus erit . Rariorat nato finon minus atque parenti Detur confimili tripudiare modo ,

Ioſua

Ioſua ut Henricus ſic æqua ſorte triumfer Et natæ, & generi firmiter oprotui.

At vostantiſper lætus iterate Hymenzos, Gaudia ſintdonecnon iteranda polo.

M ,Georg.Cunradus Maicclerus, Eccles. Felbachenſis Paſtor Poeta Laureatus. Adfinis. G Rüningere tuos ſandte extimulatonepotes ut tecum loba jubila grata canant, Quinquagenati celebrato encania,Veftri Conjugii,magna folGite Gota DEO. Sic te, ficque tuos per millepericula mundi Immundi falbos ducat ad aftra DEVS Pofteritate precor,ftirp's Grüningera vireſeat . Et cingar multopalmite lata domum

M. Joh . Cunradus Stalpius Pae ſtor in Wolfartsvveiher .

EXimium decus eſt ſenibuscum laude peracta Atas,ipforum quoradiatque genus, Perſoner ergò modis de noftris docta camæna Sævas parca manus queis timet iniicere. Jubila conveniunt Jublæis mollia cyclis Jubiladum incipiant cælica in arce poli. Gratulabundus fecit heræ ex frae tre nepos,M.Heinricus Effe ren Paſtor in Beutelſpach .

JOSUA GRÜNINGER US.

Annagr. Is GRAVIS , REGNI UNIO . regni Joſua, quem referunt,gravis hic eft unio Je su, natusaquâ San&ta formatus IovA ; Magna fides ; candor virtutum prædicat Is,quem Tractatu lævis ;verbo factisque rotundus. Hinc decus in Sacris,propriis ut& ædibus;ægris Pharmacon ,inpraſens miramur,amabile ,tempus.

O Detrahit ulla ſibiquicquam parsſcißa,manebit Et gravis gratus,cunéto,durabilis,& po. t Quid mirare hominis vitam tot luſtra virentem ? Nullus Is æternum ,qui benè vivit,obit. Affinit

. M. Zacharias Greins Diaconus Calvæ .

Bone

Memoria Parentum Additum :

Miramar veteres Archipatres,Neſtoraq;,& fe Iani curriculú , tenuit per tria fæcula ( nis. Atq; ulera ! At veterú fimodò veſtigiatemporú Miramur ,neque præfentia,necfacta recentia Noftri

Noftriævimemores excolimus:Quid fapientiæ

(bile Quid ſani ſalis ,aut Judicii Pofteritas pia Nobis attribuet? Quisquises , hæc collige : No Hicrarā invenies.Secula quod plurima vix retrò Viderunt,varii quodvé nocârunt Polyhiſtores V Vinendenſis agri quilibet en perſonas Incola : Et ſic : Nonné tuis auribus innotuit ,optimú Hofpes ,Nomen Erasmi ſenis hoc conſulis opido Stirpis Grünigera ? Quæſo mihi attéde quid infe Quáprimāluvenilé Geniūrobore maſculo (ra ! Firmavit : Precibus ritè vacans & rationibus Correctis :Statuit conjugii quærere comparem . Iuvenitq ; parem ,non Ginere non line Nomine : Ná séper viridiGrüningeri Stirps viruit Thoro. Sunt naci virides Grünigero è fanguine Filii Sunënatæ virides Grünigerne fanguine Filix : Quorum hincpars viridi & perpete fanâ , pae triam domum ,

Illinc pars viridi & perpete fætupatriam domů Ditârunt Sed & hoc(quæſo mihi attende quid inferam ) Hoſpes, ſcire juvat : q viridiac unanimi Thoro

Sexaginta ( Deusmagne,quid hoctépore rarius) Annos bisý duosſano Animo & Corpore vixe, Vitâ,cójugio & nomine cũctis venerabiles . (rint Tan

Tandécorp ' erat carcer,on vita,&honor dolor, Præfertim hoc miſerãdo ulterius vivere fæculo Inviſo fenibus : Mensanimi ſtat valedicere Vitæ actæ ,atq; aliá vivere:Præſtò eft Deusoptimº Ergò Ilū ante iens illa ( quid hoc tépore rarius) Octogintaluoac Octo(mihi attende,quid infera ) Curlu Annosvalidè contigit & yitæ obiitſatur. Ille Illi ſubiens morte( quid hoc tempore raciùs) Nonaginta fuo ( quęſo mihi attende quid infera) Curſu Annos validè contigit, & vitæ obiit fatur. V Vinendenſis agriſiçmemorat,quilibet Incola. (Non modò

Remiraram ! ô igitur,quisquis eshæcpercipe: Miremur veteres Archipatres,Neſtoraq; & fe lani curriculu :Verùm etiam facta recentia (nis Ævi hujus : Vegetum hoc conjugium ,hanc vitan adamantinam , Hang Jeram placidam mortem ,aliam vitam habitabilem . à

Joan. August, Assum ,

R.ET

R. -

Roy

EXCELLENTISS. VI.

Dn .

JOAN. VALÉNT.

A n.

DRE Æ , &c. Soceriſui conjugium femi. ſeculare pio & diſerto calamo percenfenti.

QUocelebravit +Avusquòdā meus aufpicefeſtő , Hoc tuus(ô nunquam resreticenda !) Socer, Quando poſtcaſtıquinquagenaria lečti Fæderá conjugium Sponſus uterque novat, Inſtituitqzpios & jubila dulcia ,plauſus, Solius in laudes & monumenta Dei; i Qui dedit annorum ſerien ,quilonga dierum Stamina ,quipaceni,qui bonacunctatori.

Quàm rarus niger eft cygnus,cornicularara Candida ; tam talis rarushabetur amor , Rarus honor thalami,rarum & mirabile fædus, Quod folet illaſum luſtra maneredecem .

Vix tria funt noftris exempla recognita terris; Sint alio,dubium ,plura videnda ſolo. Felix quem fociat diuturni nodus amoris , Conjuge qui vivittemporalongapari. Hic quod aniore Deum fequitur,redamatureidem , Qui dator eſt omnis fons & origo,boni; Quiſimulimmenſo pietatem munere ditat, Compenfatpatriâ pectøra caftafide. Impri

Imprimis vitam ſeros extendit in annos His,quibus eft celſi mens ſtudioſapoli. Nam velut æternos Deuselargitur honores, Cæleſtesg amplofænore donat opes; Sic terrenas verè credentibus addit, Quales funt auri copia ,pinguis ager , Cana ſenectutis ſuntornamenta quieta,

Sunt fortunativincula blanda tori , Vincula ſunt dulcis quinquagendria nexus ,

Qua meus ut quondam ſanctusagebat Avus, Sic tuus haud pridem Socer bòc felicior egit Et celebrayit Avo feſta beata meo,

Quò melior præco , quòdoctior obtigit illi, Cujus in æternos viveret ore dies . Namg, Gener Soceri renovata ligamina cantas, Etmemori pingis fædera tanta fono. Felicem Generum ! Soceriquem Iubila mulcent, Aty jubent latocordis ovare finu.. Felicem Socerum !Generi quem Muſa diſerto Ad cælum tollit fonte vetatq;mori. tm.Samuel Hubertus Prac, V I. Cl. Gymna.Argent. & Maria Suebelia nuptias fuas femifeculares cele brarunt 28. lan , 1616, Samuel Glonerus Ar: gent.Poëta Laureatus,

J IN IS

115

2099

æ&#x203A;¸

‫وه‬