Johann Valentin Andreae - Memorialia, benevolentium honori, amori et condolentiae data. (Latin) 1619 by gnosisclassics

Over dit boek Dit is een digitale kopie van een boek dat al generaties lang op bibliotheekplanken heeft gestaan, maar nu zorgvuldig is gescand door Google. Dat doen we omdat we alle boeken ter wereld online beschikbaar willen maken. Dit boek is zo oud dat het auteursrecht erop is verlopen, zodat het boek nu deel uitmaakt van het publieke domein. Een boek dat tot het publieke domein behoort, is een boek dat nooit onder het auteursrecht is gevallen, of waarvan de wettelijke auteursrechttermijn is verlopen. Het kan per land verschillen of een boek tot het publieke domein behoort. Boeken in het publieke domein zijn een stem uit het verleden. Ze vormen een bron van geschiedenis, cultuur en kennis die anders moeilijk te verkrijgen zou zijn. Aantekeningen, opmerkingen en andere kanttekeningen die in het origineel stonden, worden weergegeven in dit bestand, als herinnering aan de lange reis die het boek heeft gemaakt van uitgever naar bibliotheek, en uiteindelijk naar u. Richtlijnen voor gebruik Google werkt samen met bibliotheken om materiaal uit het publieke domein te digitaliseren, zodat het voor iedereen beschikbaar wordt. Boeken uit het publieke domein behoren toe aan het publiek; wij bewaren ze alleen. Dit is echter een kostbaar proces. Om deze dienst te kunnen blijven leveren, hebben we maatregelen genomen om misbruik door commerciële partijen te voorkomen, zoals het plaatsen van technische beperkingen op automatisch zoeken. Verder vragen we u het volgende: + Gebruik de bestanden alleen voor niet-commerciële doeleinden We hebben Zoeken naar boeken met Google ontworpen voor gebruik door individuen. We vragen u deze bestanden alleen te gebruiken voor persoonlijke en niet-commerciële doeleinden. + Voer geen geautomatiseerde zoekopdrachten uit Stuur geen geautomatiseerde zoekopdrachten naar het systeem van Google. Als u onderzoek doet naar computervertalingen, optische tekenherkenning of andere wetenschapsgebieden waarbij u toegang nodig heeft tot grote hoeveelheden tekst, kunt u contact met ons opnemen. We raden u aan hiervoor materiaal uit het publieke domein te gebruiken, en kunnen u misschien hiermee van dienst zijn. + Laat de eigendomsverklaring staan Het “watermerk” van Google dat u onder aan elk bestand ziet, dient om mensen informatie over het project te geven, en ze te helpen extra materiaal te vinden met Zoeken naar boeken met Google. Verwijder dit watermerk niet. + Houd u aan de wet Wat u ook doet, houd er rekening mee dat u er zelf verantwoordelijk voor bent dat alles wat u doet legaal is. U kunt er niet van uitgaan dat wanneer een werk beschikbaar lijkt te zijn voor het publieke domein in de Verenigde Staten, het ook publiek domein is voor gebruikers in andere landen. Of er nog auteursrecht op een boek rust, verschilt per land. We kunnen u niet vertellen wat u in uw geval met een bepaald boek mag doen. Neem niet zomaar aan dat u een boek overal ter wereld op allerlei manieren kunt gebruiken, wanneer het eenmaal in Zoeken naar boeken met Google staat. De wettelijke aansprakelijkheid voor auteursrechten is behoorlijk streng. Informatie over Zoeken naar boeken met Google Het doel van Google is om alle informatie wereldwijd toegankelijk en bruikbaar te maken. Zoeken naar boeken met Google helpt lezers boeken uit allerlei landen te ontdekken, en helpt auteurs en uitgevers om een nieuw leespubliek te bereiken. U kunt de volledige tekst van dit boek doorzoeken op het web via http://books.google.com

JoANNIS a

VALENTINI A N D R E AE

MEMORIA L I A,

BENE VOLENTI UM r

HO NO R V, A MO RI E 7 CC N dolenti e data.

ea R G E N To R a rl, a

Sumptibushaeredum LAzARI ZEtzsERI. Anno M. Dc. XIX. --

saias CONTENTA HOC L IB R O M E M O > R 1 A L I.

I. Eberhardi seniori à Gemmingenis | ;

Rappenau,&c. vera Nobilitas.

(

Anno 1 6 1 I.

I I. Tobia Heßi, patriâ Noribergenfis, Philofòphi, Iureconfu!ti, Medi- |'

ci,Theologi,Immortalitas.1614. || , I I I. Iohannù sähermari, IC. & Patri- |! tjVlmam,bona Memoria.i6o9. { I V. Inçendium Vaihingenfe f. 1617. |||

v. incendium Vaihingenfe II. 1618.

—,

camdido Leéfori. Xorandus mihi es,

2J? benigne Le&tor, ut j affe&tui meo in his Memorialibus aliquid condones. Non enim nefcio, velamore, vel dolore fuiffe oc

cupatum, cùm hæc fcriberem: necita ferreus fum, ut in bene

ficos meos nihil propendeam, aut publicam cladem immotus

intuear: quod tamen facilè fa cit, quihos meos, & hæc mea non novit. Aufim tamen profi teri , veritati nullam injuriam

faâam,&teftes multos promit tere. Quoaliorum verò ufu lu cem videant, nöliquet:ego cer tè meorum benevolorum cum

voluptatc rccordor,&Divinam

profedtionem in geminato illo periculo gratus agnofco. Si ta men id unum; ctiam impetrem, ut mortis te admoneam, & ad

vitam componam, fatis his exi- j guis pagcllis cffeĂłtum efto. Vale , bonorum fĂŹ} J 1) \OT.

, EB ER H A RD I A G E M M I N G E N

in Rappenat;u & Buttcn haufen, &c.

Vera Nobilitas. / -

â&#x20AC;¢

6. \

*%£$:&%£

NOBILISSIMO JU VENI D OMINO PHILIPPQ ^

à G* M M 1 N G E N in Rappenauu, & Buttenhaufen,&c.

S. P. C.

Κ Εβio, am umquam mi. í? hi jucundius fúerit

NobiliffimePhilippe , -

quàm cùm im comtu

bermio Kari mumquam fàtus laudati, p.Matthie Hafemreffèri, &c. Pra ceptorà moßri um4viximus. Ima<_»

cùm corpore divideremur,amimum. tibi/érvaviim/%lubilem.Morämam •< -

que tuorum pieta, & fùavitas mos , fimumt taioblivifei, quibus cùm eru ditio,& rerum afùsaccefférimt, opti. mum Patrcm fàcilèreferes:Cwjusti

£iimagimem queomaam dmeexpre^ A2w

PRÆFATIO

fám, mumc mitto, gratitudimâ mee impatrem, affeéfus imtemeiperpetui

tgíem Nihilhicfi'catum eiì;ommia,

í *

quæ tuæ familiæ hæreditaria virtus ej},imgemua & aperta.Deamprecor, wt adoptima quaeg, hocexemplo per ga* , & Majorum laudabilem fa mampoffa&a, & comtimues. Kale_, eptime Philippe, &/âlve. /aihim ge.1 Jam.1 6 1 9. *

•• •

A tue

•,

fèmper fideli,

1 .

{{

\. -

Joh. Valentino Andrez. * , ,

cuM

r…

rv,

£)3A. g) «> «*)• %®}§ §33 X UI M tantafitVirtutis in A) ter mortales commodi $tas, ut, velin£tisnobis ac non animadvertentibus, vota ei Reipublicae moles wniustantùm innitatur, imò haud aut alterius viri boni humeris incum

j£

bat, in ii:\ fànè exclamamus : Eheu, •juàm dole dum eff, cùm Reffublica fit •terna , n9;: eße ætermos eos, qui eam o ptimè adminifirant ! Ea enim eftinfelicitas noftra,ut non -

tantùm immortales habere eos haud

poffimus, qui funt fàlutis publicae cu ratores firmâtoresque; fed étiam, dum poffidemiis,adeò non agnofcamus, ut hec, qiio m> lo i!li tantùm onus fufti nuerint,annotemus; necillam,quam inftituerát,formam,{àttamfetvefhus:

indeavocat?;iliis, tanquam oculisor bati, ftatùn ober.emus, inque turba rum,immutationum, innovationumq; foveas corruamus. -

Inde

NOBILIT A S.

Inde Pomparum frequens eft inter nos,nuptiarum,folennitatum,annota tio,ftruéturarum,præliorum immorta lis memoria;acuminis,ingenij;atiuin άue fama perennis: Virtutis veræ,Simi

plicis & Reéti (quibus támen , quic quidubique terris fupereftboni,debe mus) commendatio nulla, nequ e et iatninliteris ipfis, quibus commiffüm id propriè eft,permagnum fubfidium ; fedopes pQtiùs, tituli,ingeniorum que

luxuries è fuggeftisperftrepunt, attes, uibusindomitum vulgus cohibetur, ed inprimis tam efferüs & diffluens hominis animus cicuratur, rarò exau

diuntur,potiùs,qui tam invifo muneri fiaftra aliquandiu defudarunt, manu

nifIione à Deo petitâ impetratâque, è terris fimul & memoriâ hoftiâ evo lant.

Ita inter nos ha&enus, verùm non

fàtis diu, vixit Virtutis quondam, lite rarum, Nobilitatis folidae, & familiæ

fuae fplendidiffimae decus, Eberhardus 2 Gemmimgem im Rappemau & Butten haafem , &c, qui, in fublimi ex

qui;

' ro …

v E R A

cellentique ingenio, rerum infinita rumfcientiâ experientiâque, Fortunæ applaufu,poffèffionü abundantiâ,glo riæ ubique,Famae & memoriae uberri mâ materiâ nihil, nifi in patriam civis optimi, in familiam & fübditos Patris optimi,inbono$ omnespatroni opti miltitulum affeétaret, obtineretq; ab undantiffimè; ita nunc( pofteaquamà D £ o receptuseft) abiiff: vide ür , ut nec à li eris , quibus tamen vitam o mnem; necà literatis,quibus affeétum o:mnem; necâ Virtute,cuiex rcitium omne; nec à bonis, quibus labores o mnes; ne câ Religione,cuiardorem o

mn m tribúit , fàtis pro meritis am

piam grati.im,nemoriámve impetraf £;fedin lugentium tantùm defid:ran

riim juep &toribus atque füfpiriis de litefcere vidoatur

Atquiintam exiguo ævi noftribo snorum numero, fi quis terris noftris miferrimis contingefet,acclamandum cunétis;fiquiseriperetur, ejulandum eunétisforet,tantaque fàgacitate vefti giaeorum, qui re&è ambularunt,in dagan

IN OBIELITAS.

daganda, ut quâilli viàtantum,toties quie profuerint, eademcontinuaretur, neqiie adpomapofas,fumptuofàs,mon fìrofàs , vanas atque tyrannicas alio rum femitas dilaberemur; fed retentâ

femper commoditatis felicitatisque è fimplici, reéto, bonoq, redundantis re centi memoriâ, ad præcepta horum tam fervanda, quàm creberrimè de fcribenda,renovandaque,tam praecur forum gloriâ, quàm infequentium cô modo, incitaremur.

Talem utinam m.

impetraret defcriptorem , encomia ftétave ille noßer Re&tae viae eximius

quondam yiator Eberhardus, vitaque

eius fàn&a potiùs & utilis, quàm fpe ciofà,ab eloquentialiqualinguâ ÉÉ ritati oftentãtetur ; hàberemus equi , dem fi non Aulici fplendoris, Bellici roboris, Literariæ Famae, fumptuofae vitae,certè optimi Viri,optimi mariti,otimipatris,optimiheri,optimiMagi ratus,optimiPatroni modò aon per

fe&um éxemplar, &in uno homhine Nobilitatù mültiplicis, folidaeάue ex- ^

ccllentiæyarigimaginemintgeremu*

12.

Ettale quid:m vitæ fru&iferae fpe culum ab aliquo tanti, quibus illé fa

vit,eruditiffimorum numieri,exfpeéta bimus, fperabimus, optabimus, effla gitabimüs: ego verò ££*££ pro pitio D E o tanti viri notitiâ, favore, fa miliaritateque, quantumvis heu, exi guouti ab omni ea ope, quæ ad la;idandos laudabiles ne ceffària eft, egenus,itata: wen & lacri márum & devotiaffeétus, & accepto

ÉÉÉ;

rum beneficiorum memoriâ,& jucun diffimae conve:fàtionis recordatione, & tantæ Vi&tti:is admiratione , & in

prol m eius reliçtam, promptitudine fum plenus,ut quin in fiiium Philippiã,

feliciffimum paterni vultus & ingenij aemulum, vósque quicunque haecle

getisbonos, cünéti haec effund. rem, temperare mihi non potuerim, para

' tus, quodcunque potiùs nomenfùbi re,quàm non idomne, quod à balbu tie mea,fteriliáueingenio impetrave ro, in reducendum.proferendumque laudabiiis vitae curriculum , redimen

duin ab oblivione exquifitius Nobili t4t k$

NOBILITAS.

tatù fpecimen, exhibcndum filio Pa-, ternum, domefticumque virtutis ex

emplum; omnibus veram vitam, ho mifiisque int. rris ofiicium commen

dandufh, infumam; quod ut poffim, Dsuia miht faventcm ex animo prc cor.

In Eberh.irdt itaque à Gemmingem Nobili Vi:à Fortunámne primùm mi rer,an Fortunæ meritum, non habeo:

adeò inter f fecertarunt, illa cxoptata

quaeque atq; optima conferendo,ipfe quæreado & laudabili inveftigatione promerend». fed omninò prior illa fuit,ideft,Dei manifeftus favor,acpro peinodum peculiaris , q io Gri/;min .genfium familiam, centenis aliquot ab binc annis complexus eit, clafiffimè, quemque adhocusq; noftrum ævum,

É tot avos ac parentes continuavit

enigniffimè;mültainibiantiquæ for- , titudinis,germanae integritatis, Nobi

lis Conftántiæ, opum cumulatiffima- ^ rum,hQnorum fupremorum, dignita tum fublimium ac ele&oralium, ftru

άtutarum fplendidiffimarum fpecimi A ,7

V E R A

na,atqueexempla;fèd nefcio quo cem mingenfis Domus arcano, liberalitatis, devotionis, parfimoniae, candoris, hu manitatis, favoris erga bonos,amoris ergafubje&os,fàcilitátis ergafingulos, reäitudimis fimplicitatisq, columibinæ

intrafefe plura, viderelicet, quae itafe fein hunêusque diem in ramiosfurcu l9sό; propagârunt, ut fiquo aliorfüm, aliis Majörüm imaginibùs utilibet,hi

d* his progenitorum fuorum moribus loriafi& poffint cófidenter,& velint

ÉÉ

Hacftirpe feliciore ortus,fedparen tibuslongè felicioribus prognatus, in clarà Evangelij Luce,

£É lucis

hofpitio, Wirtembergiâ,Lucem primâ Burgiiafpicit,[1567.rô.lul.] Avi Eberhar di,im% 6onorûomniü exülantiü fede. Is& bellicarum artium, fortitudinis- '

άue,&adfamofiffimaquæque afcen dendi occafionum haeres, ubi primùnm

domefticae frugalitatis, officijbonipa

trisfamiliâs vias apprehendit; ita eas pofthactenuit mordicus:utficut unica vitæ tranquillae commodæ, expeditae, ' ' ' " ' " - * bcatæ

•-

IN CYBILITAS.

b:atae media reperit ; ita & pofthac cum.hefàuris nuillis,fpendoreq;com muta vit,&auri,honoris,quietis,fùmæ,

fàluti standem æternæ peipetuùm fer tiles'habuit.

•

•*

Illud domefticum quafi Regnum, & minutae Reipublicae excellens ad ni iniftratio pacern peperit, jucundita t: m,c:lebrémqueiiläm,quæ in homi 11 um oris etiam nunc verfatur;Concor

d.iam. non fubditi tantùm quiefcere, taug ri, de Magiílratus tut.là, auxilio, confitio,inftitùtione; ex mplo gaude

re&gratulati fibi ; non fcrvi täntùm, fervæ, miniftriofficium facere,& paci ficamReligiofàmque familiam cónfti tuere;Sedipfà capita,pater inquam,& tres annis maturi,imò numefofae proHispatres,Filij,ita inter {è conveniré,&

inyirtutis pace,acGemmingëfium pro pri3,fimplici &re&o,confpirare,adeam conjuges fibi deligere, in eapufillum gregem innutrire,educare, & omninò affüefacere.

Nonvifa ibivita foluta,

linguablafphema,venter diflentus,aut

luxurians; Nònequorumin{àna exa gita-

V E R A

gitati9,non ruftig* gentis contemptus, non ferarum infylvis furiofà perfécu tio,non hominum immitis abufùs, nö

ferculorum numerus, non veftimen torum monftra, non Gallici aut Ital'ici mores, noa otium curiofùm : fed, ut

unoverbo dicam,ubique Mediocrita$, vitae ratior.&ta,ideft,hecad exceffum

nec defeétum declinans, conditapace, promotaincremento, ornatafamâ: fèd füpra cun&a adjutaDeiaffiftentiâ. Permagna equidem virtus in Patre & Filiis omnibüs; fed ut interdum in

multis elegantiffimis formisfua cuiq; peculiaris ac excellens pulchritudo, fingularumά; quafi vi&toria, ita quem nuncpropiùsintuemur, Reinhardus ^x fratribus medius unicè placet, fufiùs quecollaudandus videtür. Isàpatris beato abitu optimarum omnium,fed * inprimis Gemmingenfium virtutum, morumque haereditate,infuper ex Dei favore,Virtutum Helemæ à Maffebach,

mobiliffimae conjugis, harmoniâ opu lentiffimus,felix,benediétus, jam qua

non ipfe tantùm,fed&per Filios,ratio neRei

NoBILITAS.

ne Reipublicae quàm maximè prodeC. fet,follicitus , cùm utriusque virtutis,

togatae armatæque exempla abunda rét,hic Ioannis primùm paùperis,poft ea Audacis dicti, fortitudo; ibi Georgij,

Spirenfium Præpofiti, è literis famâ; hîc Theobaldi

ÉÉî, & Turcicoiti.,

nere celebris admiratio;ibi Vrielis,Mo- -

guntinenfium Archiepifcopi, gloria, aliorumque ex Majoiibus è diyeifis ' £tudiis diverfus inter homines favor,

provocarent; inclinavit ad literas, ut, quod in aliisha&enus admiratus fui£ fèt,foviffèt, quoipfè cum dolore care ret, in filiisiftueretur,tantaque virtu, tum gentilitiarum propriis in ædibus

acccffione , ornamento tanto gaude I©t.

Succcffi: ele&io : vota fùnt à Deo

ampliùs, quàm voverat, audita. Illa, quám fùxôrunt prima la&>, quam ex audiverunt primis verbis,ad quam for

mari primâ tenellâq;infantiâ;cui poft ea fideli paternaque explicatione con ciliati fùnt , quamque tandem in fan

guinem quafi fùccumque converte -'

runt,

--- . -

vER A

runt,virtus, altiùs aliquid protulit,& lotiofius aliquid nobisreliquit. Nam

É Paternæ fèveritatisaccurae,Mater narum precum, familiae fpei ac voto

rum viatico in fcholas emiffi,acopti mo cuique Præceptorum traditi, re ondere aequum erat tantis ad ftudia cómoditatibus,effugereimpedimenta

É§; enim in noftrà ævi noftri

juventute Nobili profe&us impedire,

imò tollere penitüs folent; ea aberant cunóta, corporistenella educatio,ve ftitus mollities,parentumindulgentia. Praeceptorum metus, corre &ionüm parcitas, honoris immaturi tas, Nobilitatis praepoftera praerogati va, in eligendis bonis Informatoribus ftupor, honorandis remunerandisque

íáí

§í;'; adcorreétionem ferendae

cunétatio, atque uno verbo Seminum Virtutú in minutulam etiam aetatera

fpargeniorum vel ignorantia vel ne gleétus: cun&i,inqüam, hæc aberant, & par ntum vigilantiâ, prudentiâque è virtutis femitâ amovebantur. Ita ex

crefcunt ingenui Fratres , eorumgue -

naaxi

I9 NOBILITAS. maximus natu Eberhardus nofter, non

amicorum vota, præceptorum volüta temtantùm fuperat; fed& feip(um,id eft,cum memóriafua,quæ minùstan tofciendi defiderio,tanto difcendico namini fuccurrere videbatur, adeò confliétatur fervidè,ut,qui diligentiâ

effetprimiis,ingeniofiffimorum quo que profectibus par redderetur atque proximus. Jaciufitur italiterarijædifi cijfundamenta,potiùs rudimenta, ex ercetur me moriâ,acuiturjudicium fed inprimis Boni viri præludia fiunt,eius fcilicet, qui virtutis viam ge&totrami tealiquando fitcalcaturus. . Haec Neoßadio ad Cocheram,us

quedum devoratis linguarum initiis, artiumque primordiis moleftioribus,

dignus efl vifus, qui vitam Academi. cam jucundiorem ingrediretur. Th binga prima omnium excipit, illa Re ligionis finceritate, eruditiffimorum copiâ, ac optimarum rerum exercitio m ritò celébris. Sed non illuc miffüs

eft,ut haberet, quifumptusprodigigsè

prodigeret, qui leges nullas

€

—

a -- --

V E R A

ret, qui de die pfittacum, noéte mu gientem bovem,velcanem latrantem.

repræfentaret,quimajnrumvirtute,& bénè partis opibus ad fcelus quodvis, adineptiam quamcunque abuteretur, quíve Academiam non eruditionis probitatisάue, fed amorum , lufuum, compotationum, luxus, confliétuum

& difcurètionum palaeftramvellet:alia Pater mercari jübet, alia concupi fcit Filius,aliaexponit Academiia;nem pe doétiffimortim quorumque con verfàtionem,librorum exquifitiffimo rum deleétus»inventionum ingenio fiffimarum copiam, exercitiorum uti liffimorum occafionem, familiarita;is

jucundiffirnae commoditatem, vario rumingeniorum rxarnen &experien tiam,aliaά; elegantiffima infinita,quæ vitam & formare poffent decemter,& ornare eleganter,& delc&are conve nienter, fùmptusque quoscum que de

bitos refundére largiter. Sed imbecilliorjüventus eft,necin tanto perverforum numerofàtisfirma. Itaque parentes haud fùnt fècuri, aut -

hanc

NOBILITAS.

2,!

hanchab?nt poft reliquas omnes, cu

ram.llle fevefitate, qiiam Filiusfcito mnis exceffùs impatientem,quam fcit nunquam tentandam; illa lacrimis &

precibus, quas Filius fibifcit,proute gerit,autperutiles aut maledicas,quic çjuid ubiqueàjuvenili,errore, mobili täte que exurgit, declinant, eyellunt,

extinguunt. Nec hoc acqui fcunt,optant fibi adjumenta ab Hofpitio ho inefto, & fedu&ionibus immuni. Id

contigit à Præceptore annis maturo,

vitâ integro,verace,liberali,gravi,feda to, erudito,cafto, dexterrimoacexpe riente;& is (quae rara fortuna eft) An drea, Bajerus cötigit: [1587.26.Martij] quibus vita omnis Eberhardi noftri,ita per quosvis humanæ infirmitatis fen tes æqualiter, inviolataq; deduéta eft, ne quiduiquam, cujus pœnitere po tuerit prævavaluerit. Sub hac morum cuftodiâ,ftudiorum ad Juris usq; cognitionem incremen tis,aunisjam & judicio maturior,alias

quoque Germaniae literarias delicias coram intueri,alloqui & morάamoc nitate,

22,

V E R A.

nitate, difcendiàrdore,fibi conciliare

geftit. ItaqueTubingenfi Academiae vale di&o, non per grinos mores,aut exterasgefticulationes, non fervitutis hùmanæ præceptiunculas, non licen tiae juvenilis incitamenta,& incredibi

liahumanæ malitiae,infidiarum, mife riæ;laborumque fpecimina,non volu ptatumillecebras, per omnes Europæ • aut Afiae angulos difquirere, fed Ger manamlibertatem, integritatem, can dorem, fimplicitatem & reétitudinem

in ipfo Germaniae meditullio intueri geftit.IdeiMarpurgum praeftitit, literis nobile,eruditiscelebre,nationumcon

curfu infigne ; f d Ægidij inpiimis

Κ nuper luminiscó vi&u, acamicitiâ, Vulteji & Sixtinile &ionibus;Treutleri praefidio, eihono Hunnij

rificum ac perutile: Id Argentima vel nominis & tantâ literarum famâ deco

raei& infignis Reipublicae formâ, & eruditiffimorum cópiâ, & rerum va riarum infpe&ione,&Grafecciano pri vato collegio fru&uofà. Id Ingolfta 4ium itidem fcientiâ, ftudioforum nu -

m€IO

NoBILITAS.

mero,ingeniorum ccrtamine plenum, & neeagloria locis tantümodo diver

fis,autprocul remotisfolafit, quisquis bonus,quisquis do&us,quisquis fim plex,apertus& candidus fuit, id præ ítitit&ampliùs,quàm totaliis mille ur bes,fylvae,montes,vall:s,hiatus,flumi na, maria, folitudines, novæ & anti

quæ terræ adeum, quemunicè refpe xit, retti fimplicisq, fcopum aliquid contulit.

Felix nimirum eft Eberhardus, cui

exotica malamagno emere non licuit, forfàn neclubitüm fuit, cujus Acade mica vita inter celeberrimorum quo rumque converfàtionem,amorem, ex citationem , commendationem, non

pfeudo-ftudioforum tumultus pera &a:cuius mores&ftudia optimus Ma

gifter direx&;cujusjuventüs optimum & decrepitae etiàm fene&uti füfficiens

collegit; cujus precibus Deo, fubfidiüÉÉ

ftudiis

ÉÉÉ

blicae,inftituito Academiis, converfà tione familiaribus, moribus amicis o

mnibuseftabundèfàtisfa&um:deniq; -

qui

V E R A

24.

qui ita tandem à

ÉÉÉÉÉÉ;

2C á

micis omnibus difcefIit,ut nec hos ad

hibitorum officiorum pœnituertt,nee acceptorum beneficiorum oblitus un quamipfè fuerit.

Ergò jam literarum fàtis ? nequa quam, ut qui eas vitae comites perpe tuas, confiliorum magiftras, rationis direétrices conduxerat ; verùm illius

temporis, quod Academicæ vitae dare Pater decreverat, fàtis : jam feniles hu meridefatigari,jam viriles in filio one

ri pares vidétur,ac quae in fùbditorum commodaredundarent, dotes maturæ.

Eligitur uxor, quam non genus , non forma, non opes, non morüm . legan tia, quantumvis ineâ abundantiffima, fed (defun&i verbis utar)matura aetas,

fimplexveftitus,adlabores promptitu - do, manus duriufculæ, & verborum. candor Patri conciliarant,ut pietatis ef

fèt,laudabilis oeconomiæ, armoris erga fùbje&os,benignitatis, liberalitatisq; erga fingulos, & amtiqui Gentilitijque reëìi Filio focia.Ita Parentum volunta

te fitNobileillud,&,quod eventusfi ^

mique

NOBILITAS.

»;

<maqueprobavit, felix concorsq; Eber .bardi & Anmae Catharimæ à Rotemfteim econnubium;fimuláue duorum pe&oyrum,animorum , voluntatum, virtu

: tumάuevinculuminfolubile. [Nuptiæ

fiunt Drefchalimge 1594. 26. 4ugufti.] „Itaque hic ordiemur Eberhardi vi

: tam, quam non nifivirtutum exerci : tio, acinfuos commodis metimur,&

quodantefuit, optimis 3C hucusque eum , ex bonorum o qui • rmnium voto,deduxerat, divino favori

gratum referimus: infùper quodinli iteraria haótenus vitâ pr6moverunt fù speriores,admitatifimitinf:riores,ama ¥untæquáles,honorarüt fimul omnes, -id ipfo quoque vitae veræ præpara menta duxit, & huc unicè retulit,ut ibonum eum efficerent, id eft,& oeco

“nomiæ fácræ & politiae chriftianæ ido `1m€um.

'Primum ergo erat,conjugem quam fuprema Dei indulgentiâ mi&us fi[{etpia m,caftam,placidam,prudentem,

exóptatiffimam, diligeretúnicè,hong

tarétfincerè,eifecoiicrederet fecuri

aé

V E R A^ ' '

fimè: inde tantam animorum & vo

luntatis conjun&ionem , in Dei cul tum,&fubje&orumcommodumcon ferret:lites, contéptus, &privataarca- _

naparadoxa hic erant, non ille contra cofijugemtumultuari;nonilla marito imponere,nonilleculinamregere,n6 illâ Mufeum ingredi, non ille fila du cere, non illajus dicere, non ille do musminutiasomnes exigere, non illa

Reipub. fecretafcrutariconfueverant; fed divinâ harmoniâ fuum quisque v.

officiumhfacere. Ita etiam benedi&io

divina adminiftrabatur, ne cuiquam

bono effet praeclufà, nepateret inalis omnibus,nonhicinfánæ & quotidia nae compotationes, aleatorum, fym phoniacorumconcurfus,feneftrarum fornacisve frequens confra&io , cre bræ fáltationes & choreae,juvenilis lu xuriæ receptaculum,perpetuaBaccha nalia,fed domus ad chriftum, ad anti

quam virtutem, ad fimplex & reétum, compofita,ad quam diverterentamici modefti,acfobrij,confugerentaffli&i ac mifèri, accederent literati& inge niofi,

• NOBILITAS. 17 niofi, omnes, quiboni effent, quicon. -

„

, filiumcapere, qui rebus dubiisfuccur , ri aut optimæ œconomiæ exemplum , []

intuerivellent,convenirent.

Interea foecunda Mater oéties Pa

a trem nobili fobole coronat, fed veluti 8 , quæ minus præftiterit,tantâadhuccu- ' g ra,folicitudinetantâ donaria fua exor

£ , nat, ut vel mutaadhuc,tenella,& bal

g butientiaadDeilaudem,parentum re — verentiam, morumque civiliorumini

tiaconß9fuerit;inftituerit,acgumfi-

£ premâ Patris dile&ione produxerit. .

, înde divifione quafifaétà, fibi fumfit `

„ filiasad Oeconomiam,adpudicos mo- '

g res, ad elegantiam virtuofàm omnem , , ,

p. - inftituendas, filios Patri tradidit,quos i ,

nö literistantùm primoribus,fèd quod

a in Philippo filio diligenter praeftitit;ar „ tium initiis quoque erudiret. Tantus

y ^ fcilicet utrobique erat imitationis ar- .

3 dor,ne quavirtute quondam in paren

» tibuscelebri carerent, néve inprobi

; ;

tatisbonaeque cum illis famæ certami ne inferiores reperirentur. / ' ' ' • Tunc& ædificandi honefta cupide -

<, v

V E R A *

inceffit,five neceffitate idpetente,five exemplo excitante. Jam Patris arx * Drefchclinga , jam Patrui Breftemecca, tum cognatorum Bomfelda & Furfel

. da,omnes novæ acelegantiffimæ ftru &uræ multam à fumptibus &ornatu, fedabaedificantiumæquitatemajorem

famamimpetraverarit3 illisfuam addit arcem Rappemau,fumtibusfuis(quod rarumhodiè,quätumvisjuftiffimüm) ideft,nullofubditorumfudore,impen

fis,moleftià,fedpermagnofru&u ere &am,firmatam;moxvafiàelegantiâ,at

fuiinprimis, familiæque ingreffu , ac inhabitatione ornatiffimam. [i 60 3. 27.Sept.] IHa funt ille ades, quibus,veluti tute lares Deas, introduxit Iuftitiam, Pru dentiam,Temperantiam,Scientiam,Li beralitatem, Benignitatem, Ordinem, Parfimoniam,concordiam:quibus dum

fingulisferuit,& quotidiaha quafiof fertfàcrificia:quorümjuffâ dum expe ditftrenuè, afine putatis, aut defuiffe eum Reipublicae,etfi in aedibus reten tum,autotijquidquam ad

£q;:

: ß

--<---

NOBILITAS.

29»

Aulae ftrepitus fuperfuiffe?Aliorum id

fit, aliis libeat : fànè cui tot homines, quot Eberhardo noftro quödam, à Deo cQmmiffifunt,cuieâ;qüaille,curâ am pleóti, regere folicitiidine decretum, inonhabet;curalienisfè immifceat,o-

Pus;nec, ne minus Deo, Patriæve fer

viat laboriosè,periculum.

Verùm taliâ eruditi difputent. Hic velutifingulorum èfubditis,pater,pri nmum de Divini Verbi puritate,deinipa ce,politiâ, & augmentis É 51n

$e, quantum potuit, probatós ubique & vitae integiioris iis præfecit, aut a movit indignos ; mox, qui cujusvis mores,labóres, œconomiâ effêfit,cu

riosèinquifivit, bonorum anni(us ju vit impedivit malorum confilia. Tfie. fàuriejuserantfubditorumincremen

ta, $ebitores ferèunicifubditi, qui& agellos & domos, & liberorümi ma nuariaartificia, & füam formationem

& hgneßamatrimonia,& vi&us quæ τεmdiratignem,omniumque commo dèvivéndiformam, gratäacceptaque eiretulerunt. Ille fingulorum nomina. B 4

v E R A _ ' fcire,fingulorum ingenia nota habere, 3o

fingulis ófficiafua diftribúere,fingulo rumacceptas aliunde injurias compo nere,fingulos,(&magnoquidem ære)

erigere, gaudium fuum ac laborem e£ fè ita voluerat.

Nec minus interea fi quisà Deo e vocandus,liberis fuis expetiebattuto rem optimum ; fi quis in juris contro verfià, explicatorem optimum; fi quis inanimorum diftra&ione,conciliato

tem optimum; fiquis in Patriae pericu £o,confultorem optimum;fi quis in re ὸus dubiis, amicum optimum ; fi quis invirtutis via, promotorem optimum; fi quis denique in literis artibusque humanioribus ornandis,Patronumo

ptabatoptimum, huc ibatur ,hicfatis fiebat, imò fuperabantur fingulorum vota, ut qui ómnem vitam bonis tri buere, quii præ omnigloriâ, aut Famâ nominis,qüoquolabóre,moleftiâ qua que,denique etiam quorundam odio, dignè petentibus fuccurrere, prodeffe,

confulere,fibi propofùiffet.

' Tantum erat literas experientiae,ju -

dicium

* NoBiLiTAs.

. ,,

dicium pietati conjunxiffè, quicquid ' undique ornamentorum fuit aut ex

• cellentiæ, fimplici ac reíto contribuiC ^ fe. Nonhicgenus, non liberius vitae genus,non opes,Fortunae autfamaeap

plaufus nocerepoterant;fedratio, qüä in omni vitaimbiberat,praedormina tur.Ab ea vi&us quotidianus,quinul lius è fùbditis fame; ami&us, quinul

lius nuditate;exercitia, quae nullius de• —fatigatione; fervitia, quae nullius coa &tione;liberalitas, quæ nullius depils ; tione;abundantia, quæ nullius onere;

praeeminentia, quæ nullius depreffio he conftabat,vitæque fplendcfacfefi citascum fingulorum fàlute cöjun&a,

nufpiamgloriofàaut effervefcens:Sed libris, fiquando vacabat,abdita, & aut juriæquóque quaerendo, authumanis a&ionibus, fecülorum revolutionibus

ernofcendis,autPoliticorumdifcur£

fî infpiciendis ; verùm prae reliquis Animae noftrae excellentig,acperChri

ftumimpetratae felicitatismeditationi, dedita.

Ita exigebantur anni fèptendecim, 'B

32.

V E R A.

fànèconjugi,fubditis,cognatis, amicis; vixtotidem dies,ac, fi lamentantibus,

credimus, omninò Ę pauciores. Jamtemplum novum fuo ære exftru Σerat,abfoluerat,jam è Filiis primum. , ftudiis tradiderat , jam ad laudabiles.

quosque conatus fefe animo ac votis. quafi præpararat, cum præter bono rum omnium opinionem atq; preces,

-cordis ei, virtutum,voluntatis,acfun &tionìs exaétiffimæ dimidium, Con

junx, Amna Gatbarima,eripitur. Illa morbo difficili, verùm qüi remediis cedere videretur, aliquandiu tentata,

¢ûm fruftra Badenfes thermas oppo

fuiffet,praevalentibus capitis £ïí diebüs decumbit,ac lacrimasque fuorum pla

Ę #ï

cidiffimèexfpirat, [1611. 3. O&ob. H.7. pomerid.] T

Ingens hic luétus, & qui fummus cunétis videbatur, quitantæ Matronae beneficioautvixiffent omninò,autvi

xiffèntcommodiùs:fummus, familiae, uæ huic columnæ innixa ha&enus

äîï Pº$t. d

NOBILITAS.

dulciffimâ Matre,exoptatiffimâ infor. matrice, caftitatis, morum placidiffi morum elegantiffimorumque exem

plocarendum effet.

T Atutinam fummus hic lu&us fuiC fet, & unius funerislacrimis, ejulati-. bus,triftiffimisqueexequiis[8.o£tob.] .

conftitiffct ! fupererat majus malum, quod&fùpra lácrimaseffet,& fletus noftrosin ftuporem converteret, Ma

ritifcilicetdolor,qu1dolóris noftricau - fa,lu&us nimius , quiaeternum nobis luétum peperit, ac qui neminemha

&tenuslaeferat,poftremislacrimis,ge , mitibusacfüfpitiis fuis,nosinfànabili busvulneribüsfàuciavit. Ambulabat . is (reliqua noftrafpes) dimidio mor- ' fpe,re tuus, fólabatur

ÉÉÉ

linquendi terras defiderio:fiveipfici neres.vocabant, fiveis concüpifcebat cineres,fivetantam copulam mieMorti quidem disjungerefaserat,five mor

• bus yeluti comimiferatione promove rat,fivetandemqui nihilà Deo fruftra. petiiffet,hocpoftremo etiam votoau , cognatis, ditus erat, ille hcu

iis;

ta .

vERA

' amicis, nobis reli&is ac propè fpretis omnibus,adconjugem,adtoties incla matam conjugem , ad defideratiffi mam conjugema;

ÉÉÉ;.

UInohocnon fi6i, fedfuis nimiùm |

• amavit,conjugijjue& concordiæ vin culoar&iùs,quàm natura petierat, ££ aftrinxit, fed ille, cum qua,& propter iam libentervixiffet,fiae quâvivere imoleftum effet, ac nollet, velutiquid defunétae Manibus deberet teftatum

* facere geftiens, mortem animoconci

^ -pit, coipore contrahit, morbo praefà -

~ '

git,verbis denunciat. ; Vix unâ horâ decubuerat,cùmille lætus, ac quafi impetrato voto ovans,

fuis revalefcentiae fpem omnem difer tis verbis abfcindit, fimul lu&um de

Ë hovam conjugis acbeatam fà utationern , novos ac perpetuos am

lexus, alterum ac æternum connubiú ,

ánimojucundè agitat. Non ille mor-; _

tem horret, non morbi dolores fèntit,

nonliberorumcurâtangitur, non fuo fumlacrimis commovetur.Chriftusei

{cujisfàcrofàn&umcorpus devotiffi-' mè

——

----

NOBILITAS. , 3y. mè excepit) mortem exoptatam jam fecerat:füturiexfpeétatiomorbumle nierat:Confeffio,poenitentia, acFides

peccatorumfàrcinàm ad Redemptoris . pedes depofuerant: Confcientiâ re&è â&torum,& bonorum teftimonio, Fa

mæ confultum : liberis fub Deitatekâ fufficienter eratprofpe&um,cùm ille,

tanquam aditer expeditus,ad coeleftis vitæ introitumparatus,poßremum va lefuis dicere cóncupifcit. Aderanttri ftiffimus Frater Johannes Wilhemus, & tresmoeftiffimae forores,quae adtaa inopinatum lu&uofumque vale con venerant. Conftantiffinius omnium,

, & præfentiffimi animi moribundys, non folatio eget;fedfolatur;non Médi cam manum anxiè implorat, fed vix

tolerat; non vitæ aliquos fàltem dies expetifcit, fèddifceffushoramindicat, &,quodomnes(quibus id oculis intu

eri licuit )teftantur, nonaliter acqui * corpore fànusofficium in manus alie nastefignareacabirevellet,liberisfuis tutorem propitium Deum precatus» füi honeftani

assetis, liberoruma ".

6 . \

V E R A.

éducationem Chriftianam , fubdito • rumpaternam curam,pauperumlibe rale fubfidium, Ecclefiae&fcholarum

favorem,literarum promotionem, er- |

gafingulos,quieifèrviiffent,gratitudi jiem,deniqueomnis eius,quòdipfein. ' vitafeciffetbenignam ac Chriftiànam. interpretationem commendat,expe

tit,&defuis fpe poftrema fperat; nec.

multis pòft hpris eo , quod prædixit, ^ -pun&ointer fàcraverba, libér dolori

: bus,libercúris, liber tandem corpore ad D umevolat. [26.oétob. H.4,a.] ' Ecquidinos agimus? congratula- | mürne,anlugemus?Siis,cujusvitaper omnes articulos felix fuit, honeftiffi

ma, utilifIima, celebris ;cujus mores. Patris Reinhardí, cognomento Benè dileëii ,.repraefentarunt, renovarunt; cui, qiiicunq;unquam habueruntco autfamamaut gratitu nemfe debere agnofcút,cujiisa&io nes cun&ae Deum,jus, æquum, fini

§¤.

* *lex ac reétumfpirabant;fiis,inquam, vitam gloriofàm expetitâ morte clau

fit,&poftremohoc, quoNaturægb -

ftri&us

NOBILITAS.

£ri&userat, debito, etiampromptitu - dinis;fortitudinisque laudem impetra. - vit, ecquiddolebimus, eum, ut homi nem,mortuum; utcoelicum,coelis re

, , ceptum;,ut perfeétum amatorem, ab, amatâ attra&um ; utbonorum, omniú

férvum, manumiffiim;ut corporis fui captivum, liberatum;deniquebonum: virum,civem,maritum,patrem, magi ftratum,patronum,amicum,herum;ad.

recipienda virtutum præmia, Fidei &: pietatis coronam,patientiae &conftan- ! tiae brabeü, evocátum effe? Nos verò

lugemus,& fòrtem noftram eò plures.

deploramus, quö exomni penè homi nügenete magis fentimus, quidami £rimus. Nonvacuajá domuis eftautà.

conjugetantùmautabipfo;fedcumil lo-egreffüs ille nuper confpicuus vir tutumchorus.Lugetfämiliâ honorifi. cum ramum: lugetdomus förtiffimam

columnam: lugentOrphaniparentes: lugentfübditipatrem: lugent miniftri. patrem:lugentaffli&iafjlum: lugent. , Academiae infignem ac gratum difci

pulum: lugetRefpublicâ præfidium: -

B 7

lugetPatriafilium: lugent boni patro

nüm aut focium : Rappenavia Iuget: Buttenhufia luget:& qüis finiserit? o mnis Nobilitas virtusq;luget, & cùm plura non pòffunt, inánimie cadaver,

tanti nuper viri hofpitium , conjugis exuviistantopereexpetitiscum gemii tu,verisq;lacrimisjungüt. [31. Oëtob.] Felieesanimæ, felicia corpora jam

fecundùm jun&a quiefcite!Iaboraftis fàtis, quiefcite : benefeciftis abunde, quiefcite:& beatiffimo in coelis con jugio veftrofruimini:jam vosnihil dis junget, fed aeternàin Chrifto unione, quòdèyobisin terris vobis reliquum eft, exfpe&abitis. Vitæ veftrae perio dus peraéta eft, jam minifterio veftro

defünétieftis. Nonvosultrà curæ gra ves, non morbi infuaves folicitabúnt,

fedbeatàquiete,& quietâbeatitudine, dum Mundi fe reliquâ circumvoluat,

dormietis,&adgloriofumtubæfonum • revocatià Deo evigilantes animas re cipietis, receptisadDeumproducemi • ni, produéti à Chrifto excufàbimini, excufati omnibus cœleftibus

st . -*

NOBILITAS.

39r

fán&orumconverfàtione,Angelorum - choris,Trinitatis perpetuo afpe&u,& applaufibus aevitérnüm perfruemini. O mors beata, mifèriarum noftra

rum finis,vitæ veraeianua, corporisaf fliétiffimi umica medicina! qtiam ne

mo odit, nemo metuit, hemio defor

i 1

mem judicat, quisquis rationem bo nam, confcientiam puram, libertatem

à :

veram,vitæ fuæ regülas facit, necopi « nionibus unquam, turbinibus auteón

fuetudinibus hominum fubmittit, fèd

j ad reâum fimplexq;& cogitationes & appetitus, & motus, & a&iones fùas & 3 ' cun&asexaminatatqueinftituit,artem

nullam exquifitiorem, fcientiam nul

lam excellentiorem , famam nullam

3 - exoptatiorem, titulum nullum fubli maiórem,Fortunàm nullam largiorem, 3 quàm Box u M e ssejudicat,atque ita , 3 3 in univerfo vitae curriculo experitur.

Inde nihil, quodfubcoeloeft,füum ef

fe,omniaaliena& in ufumdata, agno

fcit: nihil Fortunæblanditiis nihiIhb

minü adulationibus credit , feduti res

intrafè reveraeffeagnofcit,acrepetit, *

1t2s.

4e»

V E R A

itaforisiisutitur, de iisjudicat,abiis fe

regiminimè patitur,tandemάue expe 'ditâ vitae fubdu&ione ad mortem ac

cedit, eam fubit,per eam advitampe 11ettat,.

Talis fuit Eberhardi noftri in Chri

fto gloriosè requiefcentisvita, quam lacrimis noftris & mollitie dchonefta- !

re, eft indignum. Ille, qui corpus ad. duritiem, ânimum ad foiiditatém, o mnem.vitæ rationem ad mediocrita

tem, ad fimplex: & relium compofùe rat, jam vel mortuus nos jubet, ut ad

mafculam potiùs virtutum fuarü imi tationem, quàm fémineos: fletus nos; accingamus.Idequidem debemus ex

, cellentiffimiviri fmemoriae,ut quosi pfeà majoribns habuit mores hæredi. tarios optimos,quos poftea auxit,& li terärumeconjun&ione reddidit augu ftiores, quosvidemus ei in omnività

ad Dei benedi&ionem , hominuma morem, felix conjugium, pacificum: regimen, optimam deconomiam,bo norum augmentum,vitae tranquillita tem,&aeternamnominisfamam exo -

ptatiffi

NOBILITAS.

`4t*

ptatiffimè ceffiffe eosdem in reliää. hobilifobole continuatos,au&os,pro

ÉÉÉÉ omni defiderio optemus, ömini labore ac ftudio impetremus, hocque füpremoin Eberhardum meri- .

to, tam fàcris,1mmaculatisque cineri buslitemus, -

a- •

Audiat hæc vota Deus,&adimpleat, utunus nofter Eberhardus ternis pa ternarum avitarumçj; virtutum æmu lis repraefentetur! Illa felix Gemmin enfium arbor, & in ea ab hoc ramo.

δέtofiirculifforeant,vigeant& quoti diêrevirefcant: non

jÉ unquam.

in eaumbra bonis, füccus egenis, fru &tus Ecclefiae,fuffulciaturcoiicuffâdo mus, benediétionis & tutelæ divinae. columnis ,redcant in defolatas ædes.

Eberhardimæ virtutes. Tutores pater mum,Fratres patermum,fenior spater num, meliores paternum animum có

ferant, unumque illum quondam pa trem reférant, ämiciamicüm, fubjééti

obfequenté,literatiiugeniofum,egeni gratum affe&um cum piorum cunétis. grecibus conjungant , & condignum. -

A\€I1LlG;

42.

V E R A

meritisCenotaphiuminorphanorum peétoribus erigánt.Omnes,omnes de

fun&is requiem, fuperftitibus fimplici 4o reéti obfèrvantiám comprecentur. Ita à mevale,Nobiliffimé Vir;vale, audium meum;vale;amor meus;vale,

pes mea, & ob tam eximium, quodin

te reperi,diu fcilicetdefideratum,quae fitumque virtutis non piétum fi&üm. que, jj vivum exemplar, hoc minu tumacverè fcholafticurn accipe. Vale

in Deo,quem coluifti vale in Chrifto, queam dilexifti:valeinpace, quam pro movifti: valein quiete, quam exercui- !

£i;vale ingloria,quam exfpe&afti:va

fe in concordia, quam repraefentafti. valeinfcientia, quam appetiifti:vale, vale usque ad conventum noftrum, * Nobiliffime, prudentiffime,libera liffime, integerrime,beatif fime Eberharde, Vale! \ -

---------

ngbis ablatum pararium luximus. Nunc

* * * " * * *

cùm locorum imparcapedo colloqui mos, & mutuo amore perfrui vix finat, ego tamen,ubi wbi legetur Heffus meus, illius de te preclari tefimomij, & affeétus is me tui affimationem publicè extare,at que unà cum Heßoim amoru &patroci mj fifium concredere volui. Vale, vir g Clarißime, & me,quodfacis,ama. :i.

D,1,I4m.4.161¢. Κ

: •

τ.

e s

….

officiof

.•

Jo%a. Valent: Andreæ, .

.• •

* ^,

•

TO.

TOBIÆ HESSI, ·

Viriincomparabilis,

l ITA s.

Viro Nobili & clarißimo,

' DJOANNI STOFFELIo, -

U. J. D. & Hericuriæ

præfe&o,&c. S.

§¥ Vi potiùs, quàm Tibi, pi* 1 Nobili, & clarißime, ô Heffi moftri Immortal1 tatem committerem, mon,

habui. Nam ut ejusdem es

« fanguini;itaftudiorum, morum, propè etiam cogitationum fuifti individuus focius. Sæpe affirmavit, nihil, mihil ha

&uiffetuo comfemfù fidelius in terrù,nihil ingenio, & dexteritate jucundius. Itaq,

, cùm mihi maximè benefaâum veller, tuam amicitiam frequenter exoptavit.

, sed diftulit hoc Deuj, usq, dum üterque v.

wobis

%®§%® & T o B 1 Æ H E s s I. Immortalitas.

C. S.J

EX UIMTobia; Hifus,bono

rum ha&enusamor,ma lorum odium, ad Deum

nupervocaretur,Fidei& Patiétiæ füfcepturus co ronam, varios credo multorum fuiffe

animorum motus,uti quemque tanti viri fama vel dele&tabat, v. lurgebat, veletiäm fub communialiquo errore occupaverat; neminem tamen, quòd egofciam,taminufitatiin eum amoris acofficij,cumintimâ cognitione, duo diverfiffima fimul, acme, invaferunt,

fummum gaudium, dolorά;fùmmus; tantâ utrinque violentiâ, ut quantum vis monftrófumfit,in amiciffimi fune

re laetari;inutile verò, nec pium fàtis, beatam beati fortem deplorare, fic ta

menimpotenterà triftilætitiâ ,

'É tI11t1

T' NOBILITAS. -

I/,panegyricum

DE v I T A ET O B 1 TU, ietate , virtute , & genere

iSobilifïïmi & laudatiffimiviri, Ds. EaERHARDI à GEMMINGEN in Rappenauu & Butten ;

• haufen, &c. ínter Seis, quidego/atuam? laudatos ßaberâ -

quàquà amar, laudìffemmata/ola celar. et bene/audat; qui qui pracomta arcer ; ^

£ ,

ceffa&irtutâÄemmata/ola &e#ar.

eveâplar regira? pra/em rem moße jbe/a*, ��4&irfura/*emmata &i&a $uae*.

Av»bile par : alter Wirtwtu* ßlemdet homere, ^ alrer,qwa lawder,praco/omora*, habet. *.

– (

»Matthias Hafenrefferus,SS,

–

– – .

Theol. Dó&tor, Praepofie tus & Cancellarius Tu

king. f. -

48.

"T. H E S ST

triftitiâ meâ regar, ne ullopatientiæ æ quilibrio conquie£am,fedinfolitâ hac formâ adexoptatißimi mihi quondam viriiuftaprotrudar. 'Quae fànèanimimei neceffitas,ve hementiffimaamorù vis,debittque mei evidétiatantum,opinor,apudte, Chri -

ftianeLe&or, valebunt, ut mitiùs in

terpreteris hunc immaturü amici offi

-cij fratris cineribus, Amici amori,&,fiidnorifufficit,Heffi meri

tis, non quantum debeo, fed quantu

lum poffüm,nolens fimulacvolens,{àtisfacio, coaútus fcilicet amiciumbrâ, & ád excufàtiones etiam meas furde

fcens; nec meiipfius patiens; nifipro Heffo, heu quondami, imò jam verè meo,tuum,6Leétor, quale quale erit, fubeam judicium.

• Quod utinam eò usque teneas fù fpenfüm,dum incomparabilis viri non lâudes,fèd (àtis fit dicere,ingenium ac

mores,agreftiquantumvis ftiloobum bratasbénignè excipias! fpero,& cum Deo confido, non tantum valebunta

pudte vel rumufculiinanes,vel judi -

. candi

IMMORTALiTAs. 4» ' •«ndipericuloafeftinatio,vel impru dens etiam ingeniofiorum conatuum odium , denique illae Mundi contra, Chrifto devotos machinationes aftu

tiffimae,quin Heffùm noftrum, ha&e: nus quidemfuae modeftiae, patientiæ a-

άue,aliorum malevolétiaeinvolutum, ! nuncàveritate, Charitateque paulùm $ productum, Amicum Dei, servâ Chri- . & fti,Fratrem Proximi, Doétorem Veri, 4 .'

á étorem Boni, Decus Literartim,Tubingae :

3 Affrum, Naturae Thefaurarium, mundi

3 effendiculum, Satana hoftem agnofcas,

& admireris, defideres.

Te verò, Jefu Chrifte,H ffituiha 3 p &:nus exfpe&ationem,nunc plenam 3 poffèffionem ; ha&enus exercitium, a- hunc optatam quietem;h3&tenusfco pum,nuncbeatam conjun&ionem at í dentiffimè exoro, qui olim cun&isfe : re crucis tuæ inftrumentis fidelem fer Â M.

vtimtuum ad tempus exercuifti,patia ris jam tandem inviétiffimi Athletæ

1 exemplum,non flagellatoribus fùis in infamiam,fedfub perpetuo Patientiae

}

V/ trophæo iis {altem in confolationem

;

- T. H E S S I

extare, qui idem fàcrifilentijßadium ingreffi,ädeundem,quem ille£liciffi mètetigit, terminum contendunt, ut quibonorum , hoc tempore non nifi

6minofàm, jaéturam deplorant,vefti gia optimi hominis, quantum perin

genijmeilutumlicuit,odorari, quifà ' cilè ob nugas haud exploratas, inaefli mabiles viros perdunt, in hacnudâve ritatis fimplicitate, quantum per alio

rum famam libuit,erubefceré pofIint fufficientiffimè.

Heßum cùm nomino,iis,fcio,qui fùb amore cognoverunt, gravis fum, nunquam, nifi cum dolore, vultus ad

Chriftianam feveritatem compofiti, linguæ in Deiencomiafolutiffimiae,pe &oris in omnes nivei, animi ad quiae

cunquecum humilitate praefntiffimi reminifcuntur. Quianimaetam nobi lis domicilium non funtpraefèntesin tuiti,hominem fingant córpore re&ô, fronte ferenum, oçulis vivacem, nafo acutum, oreatnabilem, manibus lætú,

membris fortem, motuagilem. Nem

PeNaturae divitiae non -

ÉÉ lantur,

IMMORTALITA8. ys „ lanrur,fèd delicatiorafibi nonnunquã

3 habitaculafèligunt,ubiampliùs fefe,ac

I. cum gratiâ hominibus commendent.

} . ? j à

Sedqüidtandemterra nobis detfolidi? _ Ortum hujusviri [1368.31.1anuar.] debemus Norib*rgæ, illuingeniorum & elegantiae omnis non nutritiae fal temyfed matri,propiùstamen Frideri

^oo Heffo,SenatóriNoribergenfi,& N.

, N.honeftiffimae matronæ, parentibus, quigenere, an pietate,an integritate, an diligentià przftiterint amplius, du bium reliquerunt,pietate fortaffè,fiin liberos hæreditas illa tam dives de ' fcendit:hacenim nofter,cùm omnibus,

% abundaret,praevaluit.Non aurumillis, non meritis partus honos, non prolis % renafcentisvoluptas tanti fuit, quanti 3Tobiæ preces, le&iones, oboedientia,

innocentia, fobrietas, ac fimplicitas, quas juventutis fibi cuftodes, vitae o mnis focias fibiconciliaret. Fecit hic, $ & cum gemituadillosinnoxiosannos

fæpius refpiravit , quibus parentum quotidianâ devotionemæmulari,prae

veptorumdiligentiamfatigare, Deum -

•

-{• • • T. H E S S I hymnis laudare, mundi malitiam ne

fcire,&intemperantiam abhorrere li cuit.Oparentes,parentes,quàmvelim vos omnes pari elogio , quo nofter fuos, præfentem indulgentiam intui

tus,fréquenter ornabat, dignos,fcilicet feveritatis moderatæ cuftodes sp1-tatis £nceræ anteambulones!

Hanc paternam fcholam excepe runt Academiae,fàcram, quodfaepè a jebat, prophanæ, non literarum Ar

tiumάuie profeffioniid dedecus adfçri bens,fedimalè feriatae turbæ, quae fub

literis licentiam luxumque f &tatur incrtem.Illæ Erfurtum, Jena, Altorfiü, Tubinga erant,nullaipfi,nificum hor rore, & Chriftianâ indignatione, no minanda, quoties, non quid facere po tuiffet,fèd quid feciffet, ÄÈÉÊ ' tur.Quàminfons exivi (ficlamentaba tur) quàm fobrius,verecundus,difcen diavidus! qiiàm faétus fum fceleftus, audax, bibülus, focios habui nebulo

pes,Praece ytor, sprivatos nihili,appro batores tumultuáriae vitæ;reprehëfifo

rem, monitorem,heu propè neminé ! Sacri - -

IMMORTA LET A S.

;;

Sacri & optimilibri erepti mihi pefti feris mutábantur: vixinterdum recol

leétus mihi protrudebar cum corporis & animi dolore, relu&abantur Pater

næ inftitutionis fcintillæ: fèd rapiebat fedu&orum, potiùsli&orum manipu lus:vinum abhorrens, vim infunden

tium tuli: ruborem, non niß invitus, perdidi;verum vix uspiam audivi, po tius ad opinionum ftrepitus obfürdui. \ .

O aurum,quàm me prodidifti! ô pa rentes,quàm fruftra monuiftis!óbcni, quàmprocul mihifuiftis! .-

- Sicille, confcientiofiffimus, & cre didiffes,aleatorem, heluoném, turba

torem, pamphilumfuiffe: nempe fibi tantò rigidiorjuvenilium errorüm ju dex, quantò alijfcelerum fuorum ini

quiores patroni.Nosfcimus,& proba /-

ti viriteftantur, nunquam obedientis & feduliStudiofiofficium neglexiffè: fed quòd Muficæ addiétior eífet, plu

res habuiffè folutioris, quàmaftri&io ris vitae focios, quam exinde non mi nùs, acfcholas publicas haud undique

probabat,velut res optimas,fedinhor

C 3

- ^

T. H E S S t

rendam ingeniorum cladem maguâ parte converfàs. At quis credat, otiofum fuiffe He£ fum,vel diffolutum, qui pauciffimis -

annis praeter Hebraicæ, Graecae, Lati

naeq; linguarum elegantiffinam tria dem,Philofop'iam 6mnem, nö, quod.

noftri, percurrit, fedimbibit, Poëfeos,

infupef, ac Hiftoriarum ornamentis, denique Mechanicae multiplicifamu

litioitainftruxitfpeciosè, ut pares vi deretpaucos,inferioresinfinitos? Sive, Mathefin vellet , five Phyficam, five. Morum magiftram,aderantparatæ,&. linguæ difpitanti, differentiq; influe

bant copiófiffimaeJamtumacquiefce • re poffè aliis credebatur,& florére,uti.

* quePluto propitio;fibiminimè:utqui (iterum vérbårecito) in his omnibus.

non reperitcibum,quianimumpafce ret, animamfàtiaret, haufititaque,& abforbuit, ad alia fubinde converfus,

aliis,unde quietem,fcientiamque fpe rabat,inhiahs, fcilicet omnia,quàm fà mafuiffet,minoraincertiora,imperfè €tiora reperiens, jure -

esseri; §y,

IMMORTALITAS.

'illis,acfraudis quafi exprobrationem deberi,nefcioaniiniquè,judicaverat. Jam Mundusblandiebatur, & am pliffimis ingenium nobile

£¥.

imbibat,elevaturus nullo dubio, fi in.

leges ejusconfènfiffet,feciffetά; con fcientiae divortium. Juris Æquiq;fpe ciofâ nomina hominem aequiffimum titillaverant,tantumque ve!invito vel

minùs addi&o ingenio imponebant, ut repleviffehominem, acfupra mul torum diligentiam, non nominetan tùm, fedré Do&orem feciffevideren- .

tur,cùm ille interea alienis potiùs, ac

imprimisSocerifui(verèAnfoninipij) nervis traheretur, quàmliberis mentis. alisuteretur.HincSpiraeum,ihdeTù- . binga Jurisconfultum habuerunt, fed quipotiùs impofturas fub Iuftitiæ fo- ^ lionumerosè latentes abhorreret, quâ

beneficia, quae depreffisinde proma nant,itaaeftimaret,ut melius quid ho

minibus praeftari , fuo ingenio fuffi cientius acquiri poffe , defperandum cenfuerit;itànequaquam in Jurispru

dentiam iniquus, quæ æquif{ima ju -

•,

T. H E S S 1

ftiffimaque doceret,f dàlitibuspotius humanis, earundemque fordidâ tra. £tatione,alienus, ut primùm potuit,à

foro pofthacabftinuit.

Inclinabat jam à primis annis ad Corporis humanitraétationem mede lam que, tum Naturæ opesinfpicien `das, quo eum Matris, ut ajebat, Phar macopoeiadomeftica invitaverat. Me dicinám ergo, aliorum dum effet, fur

tim folicitabat, videbaturçjue omninò

fibiexherbâ vel flore Dei digitis depi &to plus,quàm ullis legum titulis cape

re voluptátis. Eam,ut primùmfuus ali mentique quafi fecurüs fa&useft,ple niùsadmifit,frequentiustentavit, de nique cùm faevo'acinvi&opropè Me dicis morboctuciaretur, feriò fibijun

xit,& qua LibrumDei magnum, qua peritorüm in arte patvos fèdulò evol vit.Domus fic alia fit facies:Bartolus &c

Baldus vale audiunt; Hippocrates, Ga

lenusfàlve ; quos tamehficintromifit homoliber,& nemini jùratus , neim perarent, aut mancipatam vellent æ i theream mentem. Itaquecum delica -

t1OICS

IMMORTALITAS.

tiores effent purpurati Do&ores, Para

celfumadjufixit hominem minùs nau feabundum, ubiNaturae confonantia

abeft, incredulum, laboris & experi mentorum magis patientem, denique inveftigandâ rerum mixtione impor tuniùs curiofum. Quos amicos libens ac focios adSeveriniDani modeftiam

feciffet,fiperutriusque fa&ionisaddi . &os licuiffet.Scilicethoclibertatifuae,

quæ nullius fumptuconftabat, debere , arbitrabatur, ut absque plebejâ alter

catione , judicijjue parùm informati praecipitantiâ, hinc artis Pæoniæ me

thodum,præceptaque;inde examen,fi vetentamen veriùs, oculis ufurparet,

manibus palparet, atque adeò divinas literas creaturis hincihde impreffàsju cundißimâ anatomiâintuerétur. Hoc

opum in Philofopho poffeffore efficiâ erat,ut,quantum uniushominis indu

£;

tantum verioris certiorisά; lucis rei affli&iffimo hominis corpu

ftria

fculo tantopere neceffàriae afferretür. Ita Galehum, Paracelfumá; Heffus. que fe&a-

nofteramaicos habuit;

urg

,s . T. H E S S I. 'toresnonitem: quibus quicquid tan -

dembilem movit(recitatór enimfum,. non inquifitor)certè iisplus,quàm ra - rò Chriftiana charitas animo excidit.

-Impudentiores quidem fuerunt mul torüm calumniæ, quàm quibus vel

jam dele&aripoffintjineptiores vulgi,

cavilli, quàm quienumerarimerean

tur;fedtamen quæ Heffüm ftimularüt, quæ fecerunt ánimofiorem.. Ineptuli,. ÉÉ difplicere virtus, furgit depref

| -

: laudare debebatis,{ivoluiftis ener-.

vatum.llle ridere incipitinanesfonos,. ] judicium ftolidüm,verbaemendicata,,

linguam fervilem : jam tentareattem juvat,jam erigere languentes,utfani tasipfà vobis ódiofà fit.Sanè,quòdpro

| .

diit, exoratus eft: quòd libenterpro

diit,fibi,non ægris,fümptuofus, vöbis; debemus, quotquot Candidum ani mum&infèipfóacquiefcentematris; lividisque telis provocattis..

' Facileitaque fit malevolos contem-. pfiffe, repefites & fibilántes animas: Fortunami, blandientem rejeciffè hic Heffo conveniebat: nec invitavitilla

toties,

-------

IMMORTALITA S.

toties, quotiesille animofprevit. Ubi eftis, qui chartaceam nobilitatem ob truditis?hicfamiliæ decus texit: quia- '

micitiam generoforum fingitis? hic fe fubduxit : qui Magnatum munufcula

…

mendicatis?hic lautaftipendiaevitavit: quilautiorü offas allamibitis? hicPrin

`cipumfamiliaritatem declinavit. Vera dicam, aularum blanditias, auri infi dias,honorum titillationesvixalius ef

fugiffet,nifiHeffusnoftertam adMa gnatüinvitationesinexorabilis, quàm ad cujusvis petitiones facilis, ferenus

fuitatque liberalis. Quodteftarer ego, ui illuftres literas èVariis Germaniæ

aulistransmiffâslegi; nifiid Tubingae (anetiamHeffo-mäftigibus) effètno tiffimum. Nec effugiítamen planèfa vorem illorum, qui inviti!pótiùs ex

quifitiffimo artium indagatore difce ptatoreά; carebant,abfeiitiamque in ternunciis folabantur , quàm animi

modeftam conftantiam ulterius tenta tam voluerunt.

'Iterum fàtis erat,Famæ & Memoriae -

Templum, fubtam illuftri& magnifi ©

* &o T. H E S S I co applaufu,Phyficæ Medicinaeq;gra dibusafcendiffè, cùm ille nihil feciffe

arbitrabatur, nifi quem vidiffet Deum in creaturis fàpientiffimum, eundem audiret in fàcris clementi{fimum. Id

namque reftabat homini per omnes

fcientias profeéto, ne oblivifceretur, cur in hahc terram miffus effet, quid

temporijam, ac mox æternitati debe ret,quis animæ cibus,& divinæ mentis -

Ë terminus, quod Dei cum homine commercium, quae divini fà crarijluftratio foret, névecœleftis pa triae incurius deprehenderetur. Ad Bi bliaigitur (quò enim tutiùsiret) totus vertitur, oculis, linguâ, memoriâ, pe êtore: non menfùrata illile&io, &ad

clepfydram diftributa ; fedavida, im-_ portuna,fervens, lacrimis nunc & fu fpiriis, nuncinfòlitâ gaudij micatione intermixta: qualis 6mninò decet li brum,quime ÉÉÉ¤ fpiri tum,&inexhauftamfàpientiamloqui tur. Jamάue non ipfe fibi,fed univer fus mundus eruditus fimul ac fatuus

fbrdet, jam orare, quàmdifputarema i.

IMMORTALITAS.

vult:jamcredere, quàminquirere eli

git;jam fequi, quàm fcire t ntat: jam èxperiri,qüàm defcribere Deum con cupifcit.

E quidem, quæ multis vitiofà eft, frequéns vitae mutatio huic gloriofà femperfuit, inexpe&ata illa quidem,

ac, fihujus temporis mores fpectes,re trograda, fed in Cœli itinere re&taat

quéexpeditiffima. Obvij funt, qui

fheológicam fèveritatem politicâ li centiâ commutarunt: qui folutiorem vitam fcripturæ regulis fubdiderit,

Heflüs eft. `Sordet pl risque Dei fer mo,tinnitgentilium

É¤É

11e

minem, nifi Deum,audiat, Heffus eft. Honeflè vivere, multis decorum vide.

tur: quicum aliorumludibrioreligio

fàm vitam ingrediatur,Heffuseft.Cor. poris& Animi concordia quibusdam curaeeft:qui membris fuis bellumindi

cat, Heffiiseft. Quid ingeminamus? Heffüs olim bonus Jurisperitus, pòft melior Medicus, nuncoptimusTheo* kogus eft,non ignarus (he nefcia$)vel véterum,velrécentium,inprimisque C 7

&2. t. H E S S I noftrorum Do&orüm,quosille, libre

rum felix heluo, magnonumero evol vit, non controverfarum , haerefeon

imperitus,fèdin Chriftianae vitae imi

tationem, quàm do&rinæ defenfio nem attentiór;in Praxin, quamfcicn tiam incitatior.

Dum in hunc devotiffimum mao

dum corporis fui fàcerdos eft, nefcio quo

É impetu, prodire ceperunt,

quiruinæ,quæ Antichrifto deberetur,

minas,Ecclefiæ affli&iorisfolatiarepe terent. Illicùm plurimam{cripturám

profécitarent, non omnino difplicue funtHeffo,quòdinFideifundamentis nihilturbarént.Etutfit,humanâ curio

fitate,numeros etiamfàcros obfervare

tentat, fi quidfortè arcana quædam temporis córrefpondentia, veteris et. iam ac Novi Bàbylonis confonantia,

revelárent.Quodutinnoxiumprimò fuit,&;cum finceriffimis quibúsdam Theologiscommune: ita paulò pòft juniorum incogitantiae vitio fa&um eftimportunius,cùm nontantürhyth

mi ac figuræ talia obfcuriffimè deli -

10€ant€$

IMMORTALITAS.

«;.

neantesextorquerenturHeffo:fedipfè quoq; ad defenfionem opinionis nün quam pe&orefixae produceretur. Ita quecumamicè moneretur, fic mode rätus eftopinionis excufàtionem, utfi non cogitâtionesfuas omnes,certè ani

w, X.

3. -i

- mum integerrimum & Religioni no ftrae addiétiffimum multis, atque uti nam omnibusprobarit, deinceps verò

àjuniorum imprudentiffimis expifca tionibusfè fubduxerit..

Athîccalumnia tripudiare, hîc ja

&tare fè illa, & quæ in Chymicone- -' ' quicquam dentes impreffèrat, nunc Naometram, nunc Chiliaften , nunc

Somniatorem deprehendiffe, ovans. NMirum eft, quàm perfordida oracan didiffimumvirum macularit,&utvul- *

. É nufpiam, nifi mendaciis libera a.

i 1

useft,ita quosdamnonadeò iniqugs, fed minùs innocentis fàmae curiofos occupavit,meetiam, quod dóleo, faci

lèinduxit;ut paradoxicum Heffiinge !

nium & nefcio quod aureum confi

&um feculum, qùàmjudicijcuriofàm computationem crederemus. Quain re quàm. -

- 64

T. H E S S I

requàm in Heffüm fuerimus injurij, quàm qui in fan&iffima exercitia in quireremus nimium illoti, Egopaulo poft non absque rubore agnovi , & nonnullis , qui minùs calumniarum

funttenaces,idem perfuafi.Referoque jam, quodille nonnunquam cum fale, (bilem enim non habuit) proferebat,

mirum effe, inter Evangelicos tanto pere laborare, qui nemini, nifi Anti chrifto, malè minatusfit,cùm facilius

invifàChriftofcelerategantur: Egoli benter adderem, mirum effe,hancu

nam, utita dicam , Aiithmeticampo tuiffè etiam bonos viros ab omnicha

ritatis Chriftianæ & in optimum vi rum benevolentiae officioimpedire. Itaveròeft,fervitia placent: Adula tores, mancipia probantur : literulae •

fubnatant:opinioimperat. Quidquid liberum , apertum , folidum,

quisquis ÉÉ, execrabilisefto: non jurare in verba & virgulas,fedi

tiefumeft. Quoduti ingeniumlibera le non tolerat, necrarò effervefcit,ita

unuspenè hic no£ter non infons tan w

tùm,

IMMORTALITAS. «; tùm,fedinadverfantium vinoquoque donorum ætimator, naevotum te&tor,

calumniarum mitiorinterpres, damni, aperti diffimulator, denique vel futu ræ emendationispatiens,vel praefèntis reconciliationis avidus,quàm fèfè præ ftititadmirabilem? Jam ßilo meoira- ` tus fum, qui, quod Ixa&è,& fortaffè,

quàm pauci, exa&tiusim hoc folido& Adamantino viro notavi, exprimere non poteft. Sed tu fingeftatuæ inulta mala,optata, di&a, fa£ta effe, quæ mo tum iræ nonfènfit:nifiid Heffò forta£.

fe injurium eft, qui non tulit Ariftar chosfuos, fedamiavit,& hocunono

mine moleftus fuit, quòd culpanda non reperirent, fed méntiricogeren tur.

Aliud eft , etfi revera infra verba,

quodmutticeps illud animal, literariú puta & operariumvulgus, fine mente allatravit. Cùm Mechanicus naturâ e£

fet, & ingenij ad quævis invenienda fàgaciffimi, cepitiá quoque in peren nis motus fabrica exercere: an cum fi

duciâ aliquâ,an

samiani--; 1

*t. H E S $ I.

bilisStaticae causâ, deprehédédiâ;per varias machinas æquilibrij defiderio, incertum.Sichorae, quas alijcommef -fàtionibùs bonotitulo debericredunt, motus artificiofi variis tentaminibus - condonantur. At non cum veniâ tuâ,

voile; non fine cayillotuo, plebane; non,nifi,cüm fàrcafmotuo,literigeru Ie:cùm ægrè molæ ubique obviæ fá

bricam intelligas, in H ffiingeniofiß fimas rotulas, admirandas librationes

-&vixuspiam vifas motionum diverfi tatesjudiciumtibifumis,fcilicettantò fubcifivarum Heffi horarum fcrupu > -lofior aeftimator, quantò vitætuæ to

tius qtiofusfimul&Barbarus prodiga liordeperditor. Sanè quifciat, quoin ventionum acumine nofterilleimpo£ -fibilitati(fiita dicendum eft) fit infi diatus, quàm in perpetui veftigatione

motus perpetuâ memoriâ dignosè di vitis ingenij penu protulerit, vel hoc

uno nonine hominem, cui parvix da tur,haudinvituspronunciabit. IntereatIxoris fœcunditate domus replebatur, quam in tanto nuit; \10

IMMORTALITAs. &y duodenario puta& ultrà, adexa&am

ß, fàcramque normam regere,nefcioan : alicui facilè fuiffèt , huic certè duode f.

cim Herculis labores fa&i funt, nom

3 tàm quòd cumfeculihujusvitiis,& iu ventútis variis offendiculis decertare í

?. *

haberet, quàm quòd nefcio quae Pan dora,omnespyxidisfuae fecesinhujus aedesvideretür velleeffundere. Itaque

$s etfi valde laborabat, non fàtis Augiæ !

ßabulum purgare, non omniahyúræ q renafcétia capita amputare multiscre £| ditus eft. At ò nefciosrerum ! bonus, cautus, optimus venditur Paterfami

lias,ubitotfüntinfidiae,quot verba;tot hoftes, quothofpites ; tot proditores, uotdomeftici;ubiamor fimulatuseft,

Š ubioboedientia coaéta, ubi imperium dimidiatum &

Deum àdoro,ne quisquam le-. a difcors. &or meus verba mea expertus intelli. t;aedésvepoffideat,ubitotusoculeus

ille Argus óculorum fàtis non habet, Dicant ergo,qui modeftifunt,Tobiam cæcytiiffè : ego qui lynceum agnovi,

Sifyphijfàxi volutatióne fupra huma

T. H E S S I 68 nas vires exercitum, audaéter affir

mabo. _ Non moveo ultrà hanc Camarinam, *

in Heffij virtutibus potiùs deliciemur. , Is, ut verè Herculem nobis praeftaret Chriftianum, poft debellata varia m6- ' • . ftra, protra&umάue calumniæ cerbe rum , ivit etiam cœlum fuffultum,

Jam dudum illud, fceleribus homi-, num,& vitiorum moliiratum, ruinam

minabatur, nifi aliqui pj effent, qui Deum nobis retinerent. Horum unus

Heffus eft,qui,quodalijjubent;ipfe fà cit:quodalijlaudát, ipfe exhibet: quod alijèxemplum quaefunt, ipfe praeftat; * opusilli,qualealiis votum5pietasino- ;

realiis, huic in corde ; aliis in linguâ, huicinopere;aliisinScientiâ, huicin

praxi, Plácet Deum colere,fèdifridgii , äifplicet;hiclaetatur impiorumfierilu-

dibrium: juvatbreviter orare,hicpre cibus fatigari gauder: quodle&io aliis & fun&iö,huicpietatis exercitium eft. ; furgit diluculo ad preces & fonoros ; hymnos,editcum precibus &hymnis,

mox etiam preces, hymnosque perfo Aat,

----

IMMORTALITAS.

«9

mat,ille praeit,fàcrainterpretatur,pieta tem inculcat, & duras aures paternis monitis, feveriscomminationibus di

verberat.Tu Deus, numerafti fervitui

gemitus: tuaudivifti vocem, cùmtoto } peétore ad te clamaret: tu approbafti zelum & fervorem,quogloriam tuam . procurabat:tuanimafti,cùm Mundum auda&erirritaret: tufufcepifti,cùmi pfe fibi renunciaret. . Infremuitinter haecimpietas, & pa làm improbareßnäiffimösviricona

tus non aufà,cepit eminuspungere,&

íú

cavilla jaculari. Heffus audit, regularis, fingularis,phantafti , cus ac, crefcente mox mendâcio,UIto pienfis Princeps , fomniorum inter .

Pres, futurorum praefcius: qui familia fiores amici erant, ac fratrüm loco di le&i, fanatica liga, arcana confpiratio, t-nebiionum cónciliabulum efant,di

risíjue interdum, acintermixtim ridi

culis lanceis perfodiebantur , & quò „ Quisque mentiendo erat monftrofior, *

, is H ffum propiùs tetigiffe videbatur. $ Juftiffime Deüs! tantùm poffe *£ C$» '

•

T. H E SSI

les, vulgaresque linguas, ut folida& evidens non impiis, nec illitératis fiat fufpeéta, malitque vir bonus tenebrionis turpiffimi lip pis,quàm fuisutioculis!Ofùperftitiófi

fic omnes fimus, hoc Epicuitifeculo! & füb Chriftoregulares, haclicentio sàaetate! autpietate fingulares in tantâ

improborum colluvie! aut in fpiritua libus phantaftici hoccorporeo & craf

fo tempore ! O amemus ùt ille,& ab je&is titulorum criftis honorumque tumore fratres(quid rides,Mome?)au

diamus, confpirémus in Chrifti fervi

tio,Mundi contemptu,mutuà ædifica tione, amico inter nos famulitio , &

Regno non Utopienfi,fedChrifti hac Mundifene&àpropè invifibili infera

mur,minemur impiae terræ mala,præ

fagiamus heu invitiPatriae decremen ta! Sic nos viximus, & , ut rumparis,

cum Deiteftimonio fimpliciffimè, in nocentiffimèjucundiffimè: acutinam his moribus amicum fperare mihi por

ròliceat,nô Mundiuniverfàs opcs præ ha&e-

IMMORTALITAS. »i Ha&enushomines afflixerant,quos •

{ille Pygmaeos magnus Gigas facilimo : tu diftürbavit. Ludicra hæc erant: ma

3 jus onus fàn&iChriftoférihumeris de 3 bebatur, inufitatum fcilicet pueruli .

pondus. Levefit, mare habere obfcu

» fum,turbidum;balænarum ri&us con

» temnere, nifi ille fuavispufioad pro

* fundosusqueanhelitus premeret.De * guftanda erat Crucis Chrifti fuavitas,

: Iibranda fanéti ligni foliditas:& quid

3, verbis opus eft? Fides devotiffimifèr ] vi,fub feveriore Dei vultu examinan A da. Adefte,qui Jobumvultis inChri , ftianotheatró repraefèntatum, quiPa : tientiamundique tentatam,nec devi

» &am concupißitis, qui Aurum fepties A probatumd.fideratis. At hic calämus *, iterum titubat ingenium verba negat: ,

{tota mens mea ad urbis Tubingenfis | teftimonium provocat. .

{ἐ. cùm dixi, multa dixi, & in

: telle&a volo non corporis fàltem to ' tius quinquennalia tórmenta, fed &: * confòlatofes illosomnes, & totiushi

£toriaefcopum atq; nervum sit;quòd -

& iiut>

*»

T. H E S S I

Heffiis impatiens nunquam vifùs eft, nunquam de Deofuo dubius auditus, nunquam in fide vel fpe vacillare de

prehènfus: dixiffès cónjuraffè contra

eum fanitatem ipfàm, domefticorum perfidiam,malevolorü infultus, teme. . rariorumjudicia,molliorumcredulita- ' tem, temporis diuturnitatem, amico rum etiam defatigationem.Illedecum

bens fànus, in cadaverofo corpore læ tus, inter fua tormenta aliorüm trifti- ! tiam minuens,dum fuis opprimcr.tur,

aliorum morbos d?pelieiis,& le&uli cuftos, numerofàm fàmiliam coercés. Confolatores fuos confolatos,imò ftu

pe & pudefa&os à fè femper dimifit: cùm plures hic haberet fortiffimae to lerantiae dies , quàm illi confolatoria verba, ac majorem ferendi ipfè, quàm illi infpiciendi monftraret promptitu dincm.

Qgidni obftupefcerent, cùm homo modò non exanguis cerebroque fic cus,animo indomito cum fucciplenis, eloquio cum verbulorum trutinatori bus,memoriâ cum perpetuis lucubra toribus,

IMMORTALITAS.

toribus,opum contemptu cum Regi

' bus,abftinentiàcum ïäïí

· tatecumabje&tiffimo, promptitudine * cum mancipio certaret , cùm librio -

mnes , omnes mater1ae 1n numerato

huic effent,& S. fcripturæ non capita, 3 fedfolia,&integrilibri (Denm ÉÉ;

adunguiculum five Germanicè vellet, *, five Latinè recitarentur,& vivam in trafefe Sacri fermonis concordantiam

poffideret? Nec fàtis erat, uniTransla

| tioniincubuiffe,nifi&yaria (fic judi | cabat)fpiritusin diverfisinterprétibus } dona exploraffet , memoriæ fuæ tam importunus exaétor , quam habebat ,

ferèfuprahumanamfortem,& in ipfis

capitis doloribus admirabilem.Audire : erat cum ftupore hominem, quantum apparebat,omnis eruditionis contem , ptórem,ficper omnes eruditionis for masverfàtuim,ut,ubiubitentaretur, ei * rei folicitèincubuiffevideretur. $

3 tantò pauciores fciviffe hominesaibi tror, quantò rariùs ille & invitus , & nonnifi à familiariffimis ad literarias i difceptationes eft posse;argus •

T. H E S S I

inpublico ab omni judicandi fuperci li6abßineret, privatus tamenintera micos multis de rebus exactam fuam

non denegavit fententiam. -

• '

Nunc Ämici nominandieffent, qui i

velabipfo erudiri,velcum ipfo différ-] tare,velproipfo curam habére,& mi-i

ferabilem vitamlenire funt cum pro fe&u & foliti: àquorumta | men nomini us meritò abftineo:dum l;

ÉÉ

conftet,ludibriorum, quae innocentif- ' fimum pe&us ha£tenus exercuerunt,

nec fàn&is fortaffe cineribus pofthac parcent, velle effe focios. Eariamque fuit Heffianae converfàtionisconditio,

utcun&a quidem bona, & virtutum

quafiexemplarinHeffo confpiceren tür,fedcunëtamala atque odiófiffima, uae non aurestantùm,fed & commo

$, amicorum laederent, fpargerentur, tantâ nonnunquam acerbitate, ut, etfi

de mendacio ferè femper conftabat, timidiorestamenlanguêre, impatien tiores fubterfugere, imprudehtiores credere coegerint. Non defueruntta men exomnivitae generehaudvulga Ie$,

——---—--—

IMMORTALITAS. . 7r res,fedfeleétiffimi homines, qui ma luerunt finceram, certam & explora--

tam Heffipietatem,virtutumqué foda litium admirari,colere,defendere, ac,

quantum licuit, imitari, neceffitat^m fùblevare , quàm obimpudentiffima mendaciaChriftianae charitatis,frater

nique amoris debitum intermittere.

Qjod quâ confcientiâ, quo nimiofu perciiio,qualicentiosâ garrulitate be - nè multisdifplicuerit,nóftrum eftcon ticere ; illorüm cogitare , qui ad Dei tribunal, cùm Juftüs multâ cum fidu

ciâ in confp. &tu deprefforum ftabit, ` virulentam credulitatem fùam leviffi

mis rumufculis fintexcufàturi. Tandem verò humerorum laffitu

dinem fentire,& turbulentiffimi fami

liae Regiminis focios exorare cepit, in quoscùm vix quattam oneris partcm declinaret,mox habuit praeftitæ ha&enus Patientiæ,Fortitudinis,Solicitudi

nis teftes atque praecones : quibus fi meum ego, qui fàrcinarum omnium

infpe&or dudum fui , adderem tefti

mónium,inve&ivaforethaecmeafcri. D z T.

T. H E s si

76.

ptig,non Heffianae mortis quotidianæ

áefcriptio. Illis potius beneprecemur, qui ijdefatigabili libcralitáte corpus

hoc divinis ferulis cicatricofum fóve

runt, aluerunt, lenivertint, nontam praefènti fuoufù,quòdChriftiani mili tis gloriofis confiétibus intereffent, hominem nullo dubio Deo inhabita tum audigent, fideique robur in Dei formace & mirandum illud fub flam

mis dulcecontemplarentur;quàm fu turoinviolabili fœnore, quòd fervifùi favitoribus Deus fidâ promiffione de

crevit. Erit, opinor, ubi benefeciffe Heffo,indecorum non erit; nec exagi

taffè , gloriofùm: cùmintolerabilisille quotundam literatorum decrcfcet ri

gor,agcrefcet fpiritualium Chriftiana É; ficentia. .

H. ffüs mentefemper invi&us,cor

É tamen,quod minoris originis,pau atim perdit, animo fpirat, membris languet,& augefcentefpiritu caro eva nefçit. O indomitum venæ, arteriae,

mufculi, fànguis,fuccus deftituunt! ille viget tamen,& velut his organis nihil -

opus

IMMORTALITAS.

béte hoc tuguriolo aninus hofpes va lere poffit. Apparet,quàm corpötiini

quu§fuerit, qüàm animae folicitus nu tritor. Haec enim nitet, illud arefcit,

Cœlo jam debebatur , veluti corpore

exutus,velfànè nihil ultrà obligatus: cùmille exemploprobat Coelum ubi ue effe, ÉÉÉ ; cumque omninò ibi deeffe videtur , Iefum Chriftum,

bafin&radicalem humorem, devoti£

fimèinvitat , cujuspofthac corpore & fànguine pafceretuí, cujusinnocentiâ tegeretur, cujus veritate roboraretur,

gujus imperio regeretnr. O batam fortem,cùm homö definit,Dcus fùcce dit;cùm Chriftianus fuccumbit,Chri

ftusfè fißit; cùm Cato anhelat, Spiritus infpirat! Peccatum, nihil contafminas:

eft, qui pretiofòliquore abluat. Satan, nilperfiiades: eft,qui fácto verbo con futet. Munde,nihilimponis: eft,quite fraudisconvincat. Mörs, nihil terr s:

eft,quilarvam tibi detrahat.Caro,nihil D ,3 i.

opus fit, animâ fàltem vivere incipit. Iam Terrafuum repofcit, nec ille invi det:fed monftrandúm eft, quàm colla

»8

T. H E S S I

ringeris: eft, qui te compefcat. Calu mnia,nihillædis: eft,quite vel per mo

rientis poftremam confeffioném con fundat. Ma&e Heros! Deovicinus es, jam jam ad defideratam Jehovæ fa ciem admittendus.Ma&te Chrifti Mar

tyr (non folùm enim effufiofànguinis in confeffione reputatur ; fed devota ;

quoque mentis É immaculata, 'quotidianumMartyrium eft,Hierony- ; motefte) meta adeft, ubi crucem de

ponas,ubi fudorem abftergas. Ma&e Spiritus fàcrarium ! Schola tibi aperi tür, ubi vitae librum toties exoptatum,

infpicias, perlegas,intelligas. Sicitur a3 Deum peranguftaMortis,adaugu ftaCoeli;pêr labóres carnis,adquietem animae; per rifus hominum ad applau fus Angelicos. -

Egredere á miferù multum defuníta ' 744?7}μ*»

Egredere: &fervis feryilia regnare* linque,

'Aude hofpes temebris horrendi impo mere finem

Exilij, & Patria fferata, quarere fe des

Iam

IM MORTALITAS. wg fam ergo difceffum parat, non prius a Morte vi&us,quàm pereum, quivita, &, cui vixiflèt haétenus , MortisV1

£tor, fpicula hucusque fregit, & ab fumpfit credo omnia,necceditHeffus.

Iam dulcefcere incipiat, & depofitâ terriculamentorum larvâ, eam

É mö

ftret,qualis reveraChriftianiseft,fàlu tis januam : tum quidem exire juvat,

cùm omnino carném omnem fubegit, & carnea hominis fubfidia;an impedi menta mors abftulit: quæ Heffùs nun

quam folidè dilexit.Ipfàveròtotiusvi tæ contubernalis,Carnis Paedagogus, Animae Medicus,& Chriftianifrnino

bile Myfterium fic mitefcat, utHef

fum blando vultuample&atur,&non nifiper dulcem foporemadCoelicam æternam quietem invitet. Audit ille – divinum nuncium,&Vale fuis, Salve . Iefu di&o,adfomnum fefe nullihomi

,•

]

num depellendum pacatè componit, placidè elanguet,fànëtè obdormit. : Dies 24.Novembris erat Anni 1614

quoHeffüs Mundumimmundum re

linquens, Cœlumfperatum ingreffüs D

4 -

T. H E S S I

eft. UItiq; multis nominibus notabilis,

multis lüétuofus , fcilicet quo Terra hofpitem, Germaniafidus,Tubinga ornamentum,Principes delicium, Na

turainterpretem, Pietas facem, Ægri opem, Eruditio oculum, Boni fpeëù lùm,Amcigemmam,Malifcopum,fed , præ illiscorpusChriftianum membrú nobile & notabile perdidit, vel certè

tam rarum Chrifti depofitum ita pof fefforireddidit,utabfentemjam màgis, quàm quondam præfentem defideret, rhinus éocarere huncpoffè fibividea tur, fed inutiliter. Acquiefcit ille jam , (quod fymbolum olim erat)&c Elobins

magnificatfuperterminos Ifraëlis. In- . terim, quæftiàerant, libenterim haere desdividit: Animâ cœlo,CorpusTer ræ, Exemplum bonis, pudorem malis, famam orbi,Teftimonium pofteritati reddit,commendat,relinquit. Quaere liqua Heffiexuviis debebätur, Tübin galiberaliter perfolvit. [ 27. Novemb.

` Dominica 1. Aávemtus.] Supremae lau des? fecit R. V. D. Matthias Hafenre£.

{erus,pius (hoc ab Heffoepithetonha :,

bet)

IMMORTALITAS

, g;

bet)& confueto fàcro eloquio perfe cit. Funeris comitatus: Confluxerunt

ingenti numero omnes Heffianae in nocentiae teftes:lacrimae(fi maximè fi &ae quædam erant) profluebantverae,

largiffimae. Sepultufa? eainterfuos,ac optato loco dabatur.Epitaphium? pro ftabit,fi non in marmore, in ςptimo

rum quorumque ps &tore &

ÉÉ;

Votum ? omnes, omnes, omnes boni

tacitè fufurrabant:Heffo optimo, Heffo benè meritò , Heffo iniquè mifero quies,retributio,laetiffimarefurre&io! Ego quid? gaudeo;atcumlacrimis:

gratiilor;at cùm gemitu,& defummo dolore meo lætor. Sic defleoHeffum !

meum, quem deleétat effe liberatum: ficdefidero amicum meum, ut juvet

effe ereptum: fic perdofratrem,utlu cratus eum mihiyidear. Alios deplo

rare deceat: Heffumapplaufusorfiet, &afcendentem beatarìànimam jubi

loprofequamur.Quid? cùm pateretur, condolere prohibuit ; & liberatus ac

triumphansleffumferat? Non nefcius fum,quid patria,quid :£&

ssgt;*

-_-

. $2.

T. H E S S I

faverepotius amiciffimi commodiso. ||

portet, quàm computare meadamna. | HocuniHeffo tribuo, quòd cumda- | mno meo rideo:malè

Ä fit,dumipfi

bene: patiar ego, dum ipfe vinculisli- j; ber enìergat. O He£fe Â te Patrem, || five Fratrém, five Praeceptorem, five ||

Amicum, five Socium dixerotantun- || dem eft, & totunus nominaapud me ] , meruifti,nunc tot mihi nominâ impo- || nis, quot jjhabent, qui talibus orban tur.Haecne illa dies eft, ut aegrâ manu !

ad me nuper perfcripfifti, animæ tuæ ; in requiefn fuám revertentis?Verè ve- ; rèreverfus es, poftquam Satanae mali- | tiam,Mundi perfidiam , Carnis mole- ; ftiam, Mortis ferociam moleftèpera- |

grafti.Nunc fecurè dormis,nec mietuis corporis tormenta,familiariumimpo fturas, paupertatis minas, infamiaeter riculamenta, malorum dentes, fubdo- .

lorumlaqueos,fciolorum rifus,avaro rum excüfatiunculas, doleo equidem tui causâ,fater,miHeffe,fuiftimhihifu

pra modum jucundus, ut pluris apud iae tuus effet, quàmmuliebris amior. Quid

IMMORTALITAS. 8; Quidreddotibi, fratermi? quifolvam

debitum meum? laudem? fùpraenco miaes.Excufem?fupraaccufàtiones es. pofteritati defcribam ? immortalis es. Quicquidago, mea eftgloriola, quite Amicum hábui,utjamfaftuofum mihi

fit,eruditißimi,imviäißimi,camdidißi- . mi,religiofißimi Viri amicitiam profi

teri.Taceo ergo,&, quod infacfis fit, filentio teftofftuporém, balbutie,in enijtuiinfinitatem.SimulautemDeo

É; fio,utvel mortuustandemàli vóre malignorum quiefcas ; beatus tandem fisimpiis formidabilis,trium phans fis imitatoribus tuis notabilis: .

äenique fic ab Amico verè candide άue defcriptus,bonisomnibustuime moriam defideriumque relinquas, me etiam quàm primùm inter beata Jefu Chriftigaudialætus laetum,liberli

berumamplexaripoffis. •

Vale!

D s

MEMORIÆ

T o B I Æ H E S S II, u. J. DoCTORIS, Theologi infignis, MediciClariffimi, .

viri optimi,pijßimi, patientißimi. A M I C I.

H Ippocrates vixit meus, 6 meusille Mi chaon,

RESSIVS;ægrotisquifuit arte Deus. ' Murmurathiccótra dolór: Aut nô debuitiIIe Nafci,aut tam citò nou debuit ille meri.

Sed ratio,Similis Iobo fuit HESSIVS, infit,

Nífortè & plurespertulitiße cruces; Atquia virtutes cQnculcans degeneroröis.

Immeritis confert præmia,iion meritis; Exciit emeritü Peus:& nunccivis Olympi eft

Felix, quiinfelix HESSIVS autè fuit. Jecit rhomas Eam/ w, 1. c:&* ProfeA%r j» 1//?r, Co//egis. ordimariw. 2z. Neçemiâ, a4*0 I 6 1 4.

Patiea

B. F. p ATIENTIAE,ne nefcias Le&or 8one, Sacræ pietatis & eruditionis,&. Virtutisexemplari hodie deducier ILeßam fatereris, TOBIAM fiintimé

Noviße &in cute voluiffes HESSIVM.

Patientiam ergo quisquis exanimo colis,

Pietatis, eruditionis, & facræ Virtutisarfißi femel ftudio: accine*

Huicneniam exemplari, &inde cogita, Soli DEO vivendum in his terris,diu

Vixiffe,quivixit DEO & didicitmori \

Guilielmus%5ibéfa64d/Amies b.m. ma/fißimusf.f.

ωθ»

I O HA NNI s S c H E R M A R I I, . Jureconf. & PatritijUI-

menfis, ,

- BonaMemoria.

M DC xix.

•/

$$$$$

Viro Clarißimo &optimo, CHRIST OFE R O

WE L

lìngio,Juris Licent. & Advoca to, &c. Cognato & fratri

conjun&ifs.

' , S. P. C.

;

Ut M reditim charta,oculos mea, pare vi/0,

$í%§ megyricus ille, quödam

§Ă2 viro Nobili, Joh.Scher

;

. . . mariop. m. adornatus. Is quia, te hortamte& volemte, cùm

undecum, mobiliffmä Eli/abetham

tuam b. m. duceres,/èriptus ei?.jam patromo orbum, ad te adit, &illius

temporâ memoriamrefficat. 2{am quam. •

•/

quam tamem fàtà explicabit , qao fratermo amore,camdore, mutuòque afficiâ imter mos haud paucis ammâ vixerimus,quo amimorum com/?m/2,

comfemfùs comffantiâ, com/?amtie ju cumditate, mom /àtà æqua tempora

perfregerimus.Sufficiat tamem tuam amicitiam , & laudatiffimæ olim comjugù virtates hoc qualicumque comteffari,orare etiam Chrìffum,ut,

quamtum imter morcoluimus pieta tâ curam , & imtegritatâ dißipli mam, eam mulä imquimamemtò mi

xtam, fimplicem/ervemus &pla aam. Vale,perchare frater, & fàlve …. . . ^ A -

Tuo

- -

Joh.Valent Andrcx \

•-

•

• '

-..

Johammä Schermarj Bona

ÀMemoria. na eft urbis veftrae

Ulmenfis gloria, Magni Senatores,Cives optimi, quàiiiter multasGerma ' niae civitates celeberri

•

mas, Religionis finceritate, Dominij amplitudiiie,aëris fàlubritate,foliferti litate,Mercaturæ commoditate, Ædifi

ciorum fplendore, Murorum robore atque munitione, illa multis præ aliis , eminet. At fi cuiquam poft Deum Opt. Max. haec tantâ felicitas,& tara flórentis Reipublicae quotidiana in crementa debentur:non profe&ò For tunaeft, cujus cæcô favóre eà usque eve&ieftis, ut exveftro flore, Germa

niæ noftræ dignitas auguftior appa reat; nec Auri, quo abundare foletis,

copiae beneficiuma: SedProgenitorum -

veftro

I. SCHERMARII

veftrorum Ampliffimorum Prudentia & Fortitudo,quae usque adeòin iis ex

celluerunt, utfiquis fàlubria ipforum ^ Confilia, laudabiliaçjue Fa&a énume

rare poffet, amplum fimul jucundiffi mumque,tum ad eorundemMajorum veftrorum, UIrbisque laudes, tum ad efformandam optimam Rempubli cam,campum aperiret.

Quantò itaqüe majora funtMajorú veftrorum Merita;tantò majus oportet

veftrum effè gaudium: qui harum vir tutum, famæ que hæredes videmini: tantò etiam noftrùm omnium,quiVe ftrae UIrbis felicitate, ad majorem Sve viae,Patriæ noftrae, florem, famam, pa cemfruimur,promptiores congratula ' tiones, ut fitám dignivobis videmur, ad meritas laudes decantandas, quàm vos bonorum omnium encomiis ju

dicamini nobis{igniffimi; facilimè, vosad accipienda, nos reddendajudi ^cia noftra jungamur, quæ perpetuò ea erunt: Vix quicquam eße,quod Digni

tati veftra; vix etiam, quod applaufùi soffro accedere poßit ampliàs. -

UIrbis

IM E M O R I A.

tIrbis ergo Veftrae, aut fingulorum etiam è vobis, à celebri quodam , & eruditiffimo viro, præconium expe

&tate:egoverò,ut plánècóftaret,quàm etiam nos minimiàffeétum vobis no

ftrum aperire geftiamus, ita mecum cogitavi, fiuniüs fàltem, è tanto lau dandorum numero, encomium mihi

imponerem, fàtis futurum detegendo affe&ui:verùm cùm experirer, quan tum ingenio meo e{fet,verbalaudabili

vitæ cóndigna adferre,propè erat, ut retrocederem , nifime utrimique, hinc

officiorum , quibus vobis obftriétus fum , vinculum ; illinc humanitatis,

quafplendoremVeftrum egregiè tem 1. peratis,alle&tamentum detinuiffent. ..•

Scripturus itaque advos de jÉ#* Patriæ Veftrae optimo & excellentiffi / mo Cive;etfiidnomen convenire cæ

teris etiam quàm plurimis fcio: atque etiam hoc nómineUIlmae congratulor: facilè tamen praefèntire vos puto,vix

quenquam hóctempore effe,cui, five annos,fivelabores Pátriæ impenfos,fi ve dotium rariffimarum concurfum exami

, 92 s. I. SCHERMARII

examinemus, à gratis civibus æterna

Memoria;àbonis literis autem publi cum elogium majore Merito debea , tur, quàm celebri Veftro, & verè No

biliviro, Dn.JohanniSchermario, V. I. Doétorieximio. De memoriâ qui

dem, quid fperandum ei fit; illi facilè conjiciunt,quiquo loco atque refpe άu eum habeatis, quareverentiâ eum

profequamini,nonhefciunt.Eiogijve rò munus, cùm meâ quidem fententiâ inter Eruditos,ab alteroalteri,täquam quod excellens ingenium requirat,de latum fit, itaha&enus delituit: ut, etfi

tátus vir, laudabiliapotiùsagere,quàm audire laudes affùetus , encomiâ fua,

quæ plurimaapud eum fùnt,modeftif fimè deprefferit: illa tamen Bonorum omnium,adornandum eum prompti tudofemperapparuerit; ut hic affeétus apud nonnullos in verasatque meritas laudes eruperit. UInde ego,omnium, qui deipfobe -

nè mereripoffunt infimius, ÉÉ ex converfàtione ipfius befievolâ, &

tot egregiarum virtutumafpeétu,ad IA1I2

------

M E M O R I A.

mirationem, venerationem, & amo

rem ejus imbibi, ita haétenus expri mendi mei affeétus cupiditate flagra

vi: ut pofthabitâ non indignitate fàl tem, quâ tanto Viroindecór effè pof fem;fedetiam ingenijfrigiditate,aùfùs nunc fim prodire ad decantandas viri,

tantoperè à medile&i, laudes:idque coram vöbis,Ampliffimi, Optimique Viri, quiusque adeò in ipfius amorem accendendi noneftis,utverear, ne ego rætermittam, quæ vos inipfo magni

É; fànèbarbarâ meâlinguä cö

fpurcem.Cogitabitisautem, uti amori fuccumbimus,ita me hîc,non Ê Viro laudatiffimo honorificum ;$

üturum;fedquòd mentem meam,&

judicium de Jpfo quàm maximè pro diturum fit,fèribere cónftituiffè:éoq; majoriconfidentiâ, quöd fperem, vel nomen fàltem ipfius fæpiùs à me re petendum, condire poffè velinfulfiffi

mam Orationem; ajudeos praefèrtim, qui potiùs,de quofìibam,quàm quid fcribam,animóreputaverint.

Optimum Ciyem Sapientes olim --

dixe

I.SCHER MARII

dixerunt,qui Patriæ Honorificus, uti lisjucundüs. Utrum priùs Schermario noftroaccommodabo,Senatores Am

pliffimi ? magna ubique materiæ & exemplorum feges eft. Dicam de Ho norifico tamen : ubi , anne illud pri mum eft? Eorum Parentum filium ef

fe,qui Ulmæ nunc Š centenis ab hinc annis, honorifici fuerunt: Pa ;(

ternorum quidem , Schermariorum; Maternorum, Rothiorum: hominum

ob Patriæ amorem,plurimaqueineam collatacommoda Nobilitatorum,atq; aeterno Meritorum fuorum Teftimo

niö ornatorum. Scilicet ijfunt, atque inter eos funt, per quos,& cum quibus Ulmaadtantae famæ faftigium afcen

dit:utquantum nunc natalibusfuorum. ornamienti confert; tantum ab Nobi

liffimarum aliquot Familiarum me moriahonoris recipiat: cùm recQrda

tur, quos Seniore§, quos Confules, quos Senatores, exercituumque Du ces interSchermarios, Rothios, Ekin

geros, Beffereros, Craftios, Lieberos, (quiSchermarijnoftriAvi, Aviæάue funt)

» E M o R I A.

funt)numerare poffit;quot nuncafpi cere liceat;quot olim

É aufit. At

que inter eos honeftiffimo loco emi . cant Dn.Sebaftianus Schermar, Sena

tor;& ApolloniaRöthin,Parenteshoc filio Iohànne felices, & Patriae fuae, fi nulla aliâ re , vel hâc unâ honorifici:

quem Deus hanc lucem afpicere vo luit Anno 1 j 25. die 11. Menfis Sept.

Ë cum Salutaris Evange ij,óptimaru Germaniâ,

martium in & Orbis Chriftiani quafi renovati exor

tu:itaut,quotiesintuegur ipfùm,nota nobis atque fignum e{fe póffit Felici tatis Germanicae,imò Chriftianae.

Caeterüm,ne degeneraretipfè à tan | ta Parentum virtute , poftqüam veræ Pietatis,elegantiorum Morüm, atque Avitae Honeftatis feminaà dile&is Ge

nitoribus haufit,atque etiam primùm Latinarum literarum principia:poftea

verò poliè fcribendi, fuppütanidique . artemiimbibit: decimofexto ætatisàn

no,fauftis, quodque ex eventuappa ruit, efficacibus fuorum votis Patriâ e

greditur:eòfeliciorisingenij,exquifi t1OI1S

ss I. SCHERMARII tioris judicij, politiqrumque morum viatico comitatus:ut,cùmprimùm Au

guftam Vindelicorü(tùm [Am. 154 r.] Hmperialium comitiorum locum) ve

niffet, facilè fefe Inclyto Pomeraniae

Principi,Philippo,itaprobârit: ut non modòtùm opérâejuslibenterutiliter que ufus fit:verùm etiam fecum in Po meraniam abduxerit: primusά; mon. ftrârit, quantum interfit inter homi

nem domi perpetuò molliter delite fcentem, atq;eüm, quicum variis in geniis, hominum moribus confli&tetur: fuosq;mores exeo,quod ubique optimumrepcrit,(non,utple

yi£

riqufehodie,quod ubique peffimuim) coiiformet. In Pomeraniâ verò, qui otuit nö effe Patriae honorificus?duim

É officiis perfun&tus,ubi que Dexteritatem, Fidelitatem, Dili.

gentiamfuamexhiberet? Dexteritatis teftimonium id egregium eft,quòdin pingendis literis Pomeranus Princeps

parím non habuit:ideoque Infcriptio - hibus Antiquitatum efiingendis eum adhibuit. Id verònónne honorificum 1

- .

Patriæ

M E M O R I A.

9y.

Patriæ fuit ; Civem fuum effe Pietatis veræ & finceræ , purioris Religionis, (ob cujus ę Majcresipfius

fplendidasopes amiferunt) atq;omni niovirtutum omnium, quae hanc aeta

tem maximè ornare poffunt, nomine celebrem? Quae omnia teftaripoterät, quæ forma inftituendi liberos Ulmæ

probaretur ; fcilicet inter Bonos opti mus, inter Fideles fideliffimus, inter

Pudicos pudiciffimus perp^tuò audie bat Ulmenfis nofter; tanta Meliorum

approbatione,Satanae fremitu tanto;ut (ne quiddereliquis Virtutibus dicam)

una Caftitatis obfèrvantia ger impurií fimam Feminam:nóáliter, quàm San

&us quondam Jofephus, cápitis peri culum incurrerit. Vicit tamien rérum omnium potentis Deiauxilium: quod

uti hunc obfèrvatorem, implofato. remque habuit perpetuum,ita permil lepericula fàlvum, Principi fuò indies magis gratum, acceptumάue reddidit: indeque faétum,utcùm [Am.i 143.] ad Witebergenfèm Academiam , voca tum Doétotem Pomeranü, infignem E

»* . ' I. scHERM ARII Theologum, honorificamlegationem decerneret;hicunus , qui Legatis jufi

geretur,dignuseivifus fit Arcano pro feétò, & mirando Dei confilio: ut hic

nimirum Adolefcés,(quem magnum faóturus erat) & Magni Lutheri,viriin G:rmaniae & Seculinoftrigloriam na

ti,afpeétu & alloquio,ad raii Zeli,fer vidæque Pietatis imitationem;& Uni verfitatisWitebergenfis flore,adlitera rum amorem accenderetur. Tria hîc

concurrunt Urbi veftiae honorifica,

quae noloauresveftras effugiant:Fuifle è plurimis huncunum tam piae, Reii

giofaeάue Legationi deftinátum : Vi diffe Luthérum & allocutum effe:&,

quídni dicamus, Benediétionemabil lo Dei Propheta accepiffe, cui nonde

exiguo, fèd omnium maximo hofte noftro,Antichrifto, Triumphum !on

gè inaximum debemus.In eaLegatio hecùrn penitiùs animadverteret, qua

ná ratióne infervire Patriæ quàm uti • liffimè poffet:ad $am animum appulit fuum: âdliterasfcilicet: eoqueardore

atque impetu, ut neque honeftiffimi officij

M E M O R I A.

officijcommoditas,neque jam matu rioris ætatis Anni nimirum vigefimi

primiincommoditas, abfterrerè eum\ potuerint; quinvaleptiorivitae condi - tioni di&o, ad primaliterarum initia rediret.Unde maturatoftudiorumcur fu,exSchola Wolgaftenfi ad Gymna

fium Stetinenfe ; inde ad Grypsvval denfem Academiamafcendit,cùm viri

boni tam laudabilibus ejus conatibus plurimùm faverent, eundemque &

Monitis, & fumptibus egregiè juva rent.

Anné hæc ad veftrae Urbis Hono

rem fufficiunt, Patres ampliffimi,tan tum fuiffeinhomine etiamnum juve ne de Patriâ benè merendi ftudium: ut

ad obeunda jam dexterrimè virilia of-'

ficiafufficiens,adpuerilia,fed quae fru - &um uberiorem pollicerentur, redie

rit;indeque paupériem, fortaffis etiam ' infamiam tölerârit? Profeétò, fi quid

bonae Literae referre gratiae poffünt, tantoViro,proardore tanto,perp^tuas laudes decantabunt; UIrbique veftrae, quòd hunc earum ipfis ge

algºr;

\ 2,

•

a&e J.sCHERMARII nuerit, omnia gratitudinis officia cu mulatiffimèpræftabunt.

flagß tandem decennio, & hone £iffimè à Pomerano Principe dimif

fus,& novæ legationis initinere obeù dae,honore au&us, atque (quodipfi ia primis jucundiffimum erat) boiiisli teris haudleviterimbutus, Patriam re

petit, ubi aliquis è Patriae civibus his excipere verbis Redeuntem potuit: Gaude, Patria , de hoc reditu: libemter horum ammorum rationes excipe: fecus

ille,quàm alij,redit,nonturpiterprofu fo Patrimonio; fed auëto : non Pietate perdita; fedauäa: mon Artibus minor; fed attátus: & jam mopus, imfferatusque Mufarum Alummus redit. Gaudete Pa

remtes, qui Filium recipitis , quem alij

Parentes,Filiù emittendis,tamquam ffe culum & fingulare exemplum propo mamt.Gaudete,Amici,qui ex tantoardo

rú fpecimime conijcere poteftis, quid fpe ramdum de eo fit,ubiad Patriae curam /? aliquando comtulerit.

- Verùmneque ficfàtisfa&um Patriæ,

nondum Parentumgaudium plenum, {QQfl

XM E M O R I A.

2OI

nondum Amicorum expe&ationemt

• fàtis magnam credidit: ἐ Uffmà fe cundùm egrediens Witebergam repe tit: qua póft biennium Caroli V. Im eratoris , & Germanorum aliquot bellis, (cùm jamusquead

Ê;

eòpericuloproximus effet,utfclopeti Iäns,conclàve ejus, eo loci,ubifedere

ÉÉ , penetraret) propemodum cü ipfis bonis Literispülfus,testioitinere Italiam cogitat,o5Jurisprudentiae ftu dium,toto orbe,eo tempore celebrem. Paduam itaque ingreditur; ibidemάue inter illiusSeculi Do&iffimos,& Lite

rarum veIutilumina,perintegrum bi ennium verfatur:converfàtuifcum iis, :

atque praeter Latinam, etiam Italicam

linguam;magis,quàm vernaculam,fa miliarem fibifacit,eoufü, utinterpres haud raròingraviffimis negotiisadhi bitus fuerit. Quid verò?annéin Ponti ficis Regno, dé Religionis fervore re

mifitafiné coram SepticipitiBeftiafe fe inclinavit ? Abfittantùm Nefas ab

hocreligiofòpe&ore : cuiob confpe άam Idololatriam Pontificiam , tam E #

zo*

M.SCHER.MARII

Gentilifmi æmula Religio omnibus^ modis forduit: cui ad cönvincendos

Se&atoresejus,frequentiaScelera,tot •

argumenta & materiam fuppedità runt,ut mafculè Pontificem rideret,at

que ita eum detegeret, ut à quodam, qui hinc meliùs edo&us,maluittamen animâ,quàm $íj perdere,Confcien tig ftimülihorrbiliés poenas fumferint. Cùm Paduae eum cepiffet faftidium, Senas fecedit, aliam Italiæ Celebrem

Academiam : verùm Florentini Prin

cipis, vel Caefàris potiùs armis,& ob fidione terrefactüs , magnâ ibi exi ftente annonae penurià, properè hinc

aufugit,Romaimôuepetit, Mundiali quando,nunc fcelerum caput: ubi per integrum Quadragefimále tempus commoratus Nºvifo Tabominationum,

Idololatriarumque complemento, i

pfoque iniquitátis Principe,Julioter tio Papa:vifo,quàmRomae,venalia fint

§ĂŠ ;vifoReliquiarú horrendo cultu: fèd vifis etiam Splen didiffimis Stru&uris,& maximae quö

damVrbis ruderibus, inftru&ione ad Pru

* MEMORIA.

ze#

prudétiam;á Papae odio plenus Peru

fiam proficifcituriterumque Eruditio nialiquidaddit:deniq; (Am.1yyy. memfe Iumio] Ferrariam : ubipoft novem an norü,(intraquoslinguas aliquot,Phi

}3*

;

lofophiam, & Jurisprudentiâ haufit) ftudiaaffidua, tantislaboribiis ac dili

gentà, & rariffimi conatus exemplo, praemiumaccipitcondignum, Do&otis in utroque Jure Infignia; quibus. tanquam Trophaeo quodam,laetus,at que ovans,Patriamutili ipfi Itinere re tit : Patriam Civem & Filium fuum,

ob tanti Tituli famam defiderantem,

advenienti acclamantem, ingredien tem fuaviter cxcipiétem:in quatamen. nondum fibi omnino quiefcendum, velPatriae curam fufcipiéndam duxit, -

ÉÉ haecftudiafua,& Juris egregiam çientiam, Praxeos quoque exercitio

confolidâffet.Quofifie pfimùm[Amm. 15 16.] Eslingae (obpeftem exulanti) pofteaSpiræ,Imperiáli Cameræ eòus

que adfüit,dum Patriæ honorificum fi mul,utilem & jucundü reditumfuum fore credidit.

E 4

2o4

I. S C H E K M A K II

–

… Reduxi vobis,Patres, Schermarium.

veftrum, fàlvum,vegetum florentem, etiam Do&orcm. Cui omnis penè ae tas inter Peregrinos infumptâ;fed ita infùmpta eft:utfiannos numeremus, diu

ÄÈÉ, cum Eruditione confe

ramus,non æquè diu,pro tantoTitulo, Sapientia,Prudentia,Experientiatanta, aliquotque linguarum cognitione;& tam prolixa rerum vifàrum relatione,

' peregrinatum fuiffe, meritò dicédum fit.Mirusitaque, & auxilij Divini ple • . . nus hic Reditus eft five tam infperatos •

P;ogreffus;five quòd DeushuicÜIrbi, cim egregio & célebrando Virocon fùltum voluit; five etiam pericula, & quibus petitus,verùmintaétus, eòus

que permanfit; infpiciamus. Dicam, ` quod gloriamDei augeat , auxilijque illius admirationem excitet. Novies

vitæpericulum incurrit;atqueMortem

præóculishabuit:femel cuimfcapham imprudenteringreffus effèt, quæven torumvi, in Oceanum abripiebatur: deinde Rhedæ periculofiffimaruina: tùm nequam hominis lethaliin ç lCVll.

AM E M O R I A.

zoy

ÉÉÉ impuriffimae Adulterae fal fâ delatione : Magi fruftrà tentata in cantatione: Senæ item Urbis ancipiti

obfidione: fclopeti per hypocauftum ja&u:praedonisinfylvaincürfu;&equi in loco,quàmproxi

jí

mafu -

X1uS

merfione. Quæcun&afiproli

à me recitarentür,ftuporem VO •

bis, horroremquefacere poffent,vi dentibus hominemtoties Mortiproxi 1mum;totiesMortis faucibus apprehen fum; toties à Deo mirabiliteffuiffe e

reptum.Scilicet quem Deus Majeftatis

fùâ Præconem effe voluit,eumi pluri bus , atque maximis periculis immer m,rurfümque extra&tum,nunquam de Divinâ dpe defperare, munquam nonà Deoauxiliumiexpe&are dócuit. Itaque ffadvosrediit Eruditus: honor

[Jrbisveftrae eft,tales emififfe,quini hil non fèrventi diligentiâ impetrare

j£j££££££; UIr s veftrae eft,tales emififfe, qui homi num mores,terrarumquecofifuetudi nes,non lippis,fedvigilantibus oculis

infpexerint. Siadvó§rediitmagnaliú E

;

2o6 J. SCHERMARII Deipræco:honor Vrbis veftrae eft,ta

les emififfe,quiDeum à primoftatim egreffu,comitem, du&orem,atque re du&orem habuerint, quosque ita vo bis reddiderit,utvelutifelices Merca

tores,non gemmis,aromatibus,variis

que mercibus,fedPrudétiâ, Sapientiâ, Eruditione, Rerum ufu,atq; univerfo Virtutum circulo au&i redierint: fic

, que ex Sapientum multitudine fàlus Vrbisveftræ, Fama, Gloria, Felicitas

crefcat,augeatur;floreat. HonoriVrbisveftræ fàtisfeci, Am

pliffimiViri,Civesoptimi:nunc,quàm utilis ei fu rit, quàm etiamnum» fit Schermarius,dicendum eft. Non illud

jam extollam, quòd pofteaquam No bilem,& Chriftianam Matronam,Eli

fabetham Clameram, Egr:gij quon dam & NobilisViri,D.PetriOb3rbur

g ri,fr.viduam laudatiffimam,Matri monijfàcratovincuflo fibijúxiffèt,cum eâ per 4o.integros annos,ita vixerit, itafuaviter vixerit;utneque Conjunx; Maritum fibi conjunétiorem, neque.

. Lib. riPatremliberaliorem,nequeCi ves -^

MEMORtA.

2o7

ves vicinu. :iviliorem, neque Famu

li Herum magis familiarem exoptare fibi potuerint. Valuis aedium infcri bi meritò potuiffet : Concordia, Reli gio,Homeffas hîc habitât: mihil Mali im tret.Quod utinâ foecundiusfuiffetMa trimonium, meritò Vrbs veßra de tam

honeftae , Chriftianæque educationis • fruétu gauderet! Etfi non omninöße.

rile fuit;uno filiolo Johannepoft iy.ar tatis Menfem Cœléftibus chorisaddi

to:inftitutionis vero atque educationis cura in privignas duas,Elifabetham, b.

rec.&Sabinam,usque adeòfeliciterre. dundante:ut illam D. Paulo Scherma. rio,hujusnoftriFratri dile&iffimo,hac D.Paulo RothioSenatori, duobusho_

noratiffimis Patriciis,jäinChriftopla

cidèquiefcentibus,nuptas,vrbsveftra, obrafas animi dotes, Religionisamo

rem Caftitatis obfervantiäm,teiâ;do. mefticae gerédae excellentem fciéhtia,

- admiratafemperfit,&Sabinam adhuc,

(utinâ quàmàiutiffimè!) fuperftitem, Matrimonialium Virtutum èxemplar, etiamnumadmiretur,fufpiciat, ainet, -^

xo?

J.scHERMARII

- - *

tantundemque expeótetà Pofteris:il lincD.JohanneSchermario,Senatore Nobili,multaque prole felice: hinc D. Paulo,Jurisconfulto, D.Johanne Poli tico , D. Johanne Leone,Theologo, £ratribus Rothiis:& eorundem foróre

Elifabetha,nuper [Am.1609.29. Augu.] D. Chriftophoro Wellingio, LLI Li- •

centiato excellentifs. felicibus aufpi ciis defponfata:Optetá;utPaternarüm AMaternarum, Avitarumq; virtutüfüc cus,veluti ab Nobiliffima ftirpein hos ramosf fediffundat,& florentem,vi

ridantem que hanc arborem perpetuò faciat,Publico bono, atquegaudio. Magna profcétò hæc Urbis veftræ utilitasefl,atque omnino ea, cui Poli tiae incolumitas innititur: à Bonis fcili cet Bonos nafci. Nunc Labores etiama.

addo, Reipubìicaeutfideliter, ita fàlu

briter impcnfos. Advocatus inUrbe veftra ultra L. annos eß:[ab Am.i y y 8.] quauna voce fimul comple&or Con filia innumerabilia, Commiffiones.

* multasatque arduas, Malorum accufa tiones,Bonorum defenfiones,Jurisæ quiffi

XM E MORIA.

209

quiffimas interpretationes, cunétaά; ea,quæ Civis optimus, Patronus opti mus , fèd imprimis Chriftianus opti - musproReligionis & Reip. Chriftia nae emolumentoagerepoteft, egit at que PEregit, ut Gloria Dei,

Salus Pa

triae, UtilitasProximi, Honeftas Fami

liae,fupremae eifemper Leges fuerint. Unde mirum non eft,tam Religiofi&c Prudentis Viri Confilia, feliciffimos.

fuißeà Deoeventusfecutos; tam con

fcientiofi Jurisperitiexemplum, ma gnam Juftitiae Conciliaffe aütoritatem; tàm egregij Patris familiâs imitatio nem multos tetigiffè. Huncitaque Patriaeftiaeverèutilem dicamus, qúi Religioni prodeft , qui

Reipublicâ prodeíí, qui Oeconomiæ prodeft:atque ita laboresfuos impen

dit, ut fingüli ftatus Civilis fociîtatis habeant, cur obftriótos fe unifatean

tur, quem longaevum optent , quem mortem defiderent:EcclefiaFide Ê em dicat,Politia Laboriofum, Oeco nomia Beneficum,Uxor fuavem,Filiæ. E 7 ~_

aro J. SCHERMARII optimè meritum, Civesamicum,Pau peresliberalem. Tempero mihihicab ampliorilau de,quiModeftiam ejus notam habeo, tacitoque voto ea, quæ adhuc multa era&ürus eft, laudabilia profequor: tafcilicetvivit,utvitaipfiüs univerfâ, & vitae dies finguli Vrbis veftrae laus fint:itaque eò plures optandi, quòlau dum veftrarum incrementacupidiori bus votis exoptamus. ^.

Sed ad Iucundum tandem perve

niamus:quodfànèin eousq; Ę fpicuum eft,utjucundam quoq; Ora tionemmeritò exigat. Non repetâ hic Iuventutis florem,non maturiorisaeta

tis robur, non Sene&utis hilaritatem:

Quæ cun&a vel à Parentibus Veftris vobis decantatafunt, vel à vobis

ante-hacvifa.Vnamejus, quanücDei rarobeneficio fruitur,decrepitamæta temfufpiciamus, aetatem,quae poft84. annum,vixullis morbis obnoxia, nul

lobaculoindigens, à nulla eum impe ditVitae commoditate; AEtatem illam

vegetam, quaante paucas

fring; Wel

MEMORIA.

. ari

WellingianisNuptiis,omnibus hilari-. tatis,gaudiorumάue generibus;omniü cumàdmiratione,perfun&us eft. Se - ne&utem ipfàm morbum alij dicunt: huiceausque adeò molefta noneft,ut

ræterunê Auditus fenfum (qui pau öhebetior) nullum reliquorümeila befa&ârit: Memoria verò,atque Iudi cium, tum €onverfàtionis jucunditas ,

usque adeò in eo excellentia funt,ut, quibus Senum morofitas nota eft, hic habeant,quod meritòmirétur &amét,

utqueconverfàricum eoperpetuòcu piant. Audias hic praeteriti temporis, penè dixerim fèculi,A&atumpublica, tum privata:audias vitae ipfius cumrricu lumimprimismemorabile:audiasCi vitatis Uflmenfis Majorü feries ipfico

gnitas. Scilicetis unus nuncülimae fu

. quafi periodum introfpiciat: quicum pereft, qui veluti Ianus quidáin alterâ

Patribus,Avis,atq;Proavisveftris con verfàtus fit, eoturnάue Amicus fuerit.

Qujd poteftobfectò,magisjucundum , vobis effe, quàm Majoriim veftrorum veluti Chronicon inter vos vivum. & ve

arx

J. SCHERMARII

& vegetum ambulare ? Gaudet fànè Vlmáveftra, cùm fànum adhuc vivi

dumque eum intuetur;quialiquoteius viciffitudines vidit: Gaudet Senatus:

vefterinclytus,fupereffe eum,quiali É mille prudefitiffimis Patriæ Có liis adfuit: Gaudent Cives univerfi,

* prælucere fibiadhuc eam fäcem, quæ ad humanitatem & probitatem maxi mè hucusque duxfüit: Gaudent Pro

pinqui de tam honorifico confàn guineo: Filia gaudet detam fuavibo noquePatre: GaudentNepotesdein dulgentiffimo & liberaliffimo Avo: Omnesverò,etiam Peregrini alloquio ipfius & converfàtione gaudent:fèm

ÉÉ

uodae

ternam Senis optimi,jucundiffimi,re

ligiofiffimi,eis memoriam relinquat. Ejus itaque & Ego Virtutibus prae ftantiffimiSaccenfùs, cùm nefcirema

literaffeétum meum, & quo locotam rarum humanae modeftiae exemplum

Haberem, aperire ; atquevererer, ne moleftum eieflèt,fefeäme, minùs ad

eamremidoneokaudari;Laudesipfius Cù■

——

...

IMEMORIA,

af;

cum veftrae Vrbis, Majorumçjue ve ftrorum laudibusitaconjunxi:utab eo

illi,illis,vobisque;abilla,illis,atquevo bis,nonnihil É ,famaequeaccede repoffit: 'j;' qui Vrbem ve ftram fufpicimus, hoc uno exemplo conftet,quos Viros olim Vlmagenue rit,quos ádhuc nutriat, qualesquefpe rare inpofterumaufit.

Schérmario verò, Viro Patriae fuae

! .

HonorificosVtili,Jucundo,ita nunc

valedi&umvelim,utcùm fperem, at

_ queetiam optem,multos ei adhuc ho neßiß. Chtiftianifs. & Laudatiffimæ

vitaeannos, Deiclementiâ addendos; minimè dubitem , multa adhuc ante

beatum èvitàexitum abipfoperagen da laudabiliter, quæ novum præco

nem, fed me difeftiorem, expetituta

. fint. Intereafi quid meaTenüitas fa mae ipfius apud Ignotos conferre po teft: ingenüèfateor, nunquam méli

bentiùs promptiusque adulliushomi

nislaudés ÉÉÉ Vobis verò, Senatores nobiliffimi, quihæcomn ' ia,& ampliora etiam no -

ta,pe

214 J. SCHER MA RII ta,penitusque perfpeétahabetis,unuma hocà me praeftitum credite:quòd cùm

fciam, nón tàm gratam vobi$ effe Viri optimiintervos cóverfàtionem;quàm füturam pofthac fore memoriam ejus gratiffimam: ego verò & me& ftudia, atque omnino moaomniaprobare vo bis cupiam : id mihi elegerim, quod fcivi vobis fore gratiffimum atque ju ' cundiffimum.

Iliud nuncad extremum voveoat

que opto:Floreat Vrbs veftra,fuúq, Pa triæ amamtißimü Senatoribus aviter »àm gaudeat ; talesâ, femper gignat, quos Eruditorum Scripta Pofteritati commemdent,Viros Sapientißimos,Pru dentißimos , Integerrimos, Optimos!

E P I

MEMORIA. -

21j :

Æ& I G R ae M M 4, AD

JOAN. VALENTINUM AN D R EÆ , P R Æ CoN EM O

' ptimum maximeq; induftrium Nobiliffimi & fingularis Exem pliViri, DN. JoAN N 1 sSc H E R M A R 1 1, Senis longævi fummè

obfervandi,omnique lau de & memoriâ di

gniffimi.

Scns a M AR 1 1 àlimine primo qui duci, Vitam, At4 fepulta quafiGe#a priorarefers: £2494 dignum tamtâ Pretium pietate mereris,

244•fuper ut-vivat poft quoq, Fata, aci*?

Viyere dignus erü tam longùm, quàm -

modòlongùm

Schermarius vixit, vivere & hinc

poterit. Ergo

* ai« J.SCHER. MEMOR.

Ergo Senex yiyat yellongos Neftoris -

41m0$3

Tempora vel fuperet Mathafalea, precor.

gg) tibi,quò multò,quò toti commodet , , ' u 1 M Æ , &* ' ' Sit Pater E L I sae CHR 1 s T o P FIo

R I Qu E diu.

sic illum grata memorabunt voce me potes,

Dum Virtutis honos,dum Pietatis

erít. Y -

vellingius, Lin-. ,

Henricus arum in

Tubingenfi

Ἀcademia Profeffòr.

=-=---

ary

I - NVAIHINGENSIS CEN DII *

Prioris

Ad Calendas Novembri, Ammi 161 7. f@yientù per 1o. horas /

brevis & vera recitatio.

fanCtorVM Vefperàarper ValhInga.

· -

248

Reverendo & Clariffimo ',

Viro, Dn.

M E L I O R I SC I P I O N I

B E N G E l 1 o, Ecclefiæ Vaihin. genfis Paftori & vicinitatis In.

fpeétori vigilantiffimo, Domi no & compatri fuo ob fervando,

s. P. C. 3<%$ Obfem illâ, quam per

§} peff/ mu iaiuj. ß§3 mam,tibi reddo,Reve g%& remde vir, mom ut dolo rem,quem maximum habuimus,re

movem;fedut aliquamdo comffet,quae tri/fi Eccleffefacies fúerit, cuijam aliquot ammorum vigilizr, labores, momita, maxim è vero etiampreces impemderá: /2. /e/iam comfènfùm -

c*com -.

219

& comcordiam noßram comte/er, quamim Deo , & Religiomù/íncera | cardconcepimus; 7umaximù meri

!i . peremmielagiofirmatam, ti& & bemgficiô huc uegfovffi, ego & homoÂ. tam volo. Ita Deusporrò/àcriplam.

tationibus ruábemedicat, ut impieta

tê &probitatâ fiorem &ffaäu,jè

liciter excre/amt. /ale im Chrj^o, IReveremde D. Compater, & affé !

</emplamèpatermum comtimuä.

f f •

A'.

Jamuar.

Ammo

I 6 I 9.

T. R. »

•

•• •

•

«deditiffimus, -

Joh. Valent. Andreæ, .

I. N

amo

INCENDIUIM $ Ncendium horribile, quod Deus Zelotespec 3« catis hominumirritätus, §ĂR Vaihinga, urbi ex præ a£S?* cipuis Wirtembergicae,

-T -

adEntiüamnem : intra Pforzhæifium

& Bietichæmum,locofertili& fpecio fò fitae,nullo dubio immifit,jamh mul torum aures circumcirca haud æqua bili famâ adimplevit. Nam & május multis, & minüs quamplurimis acce Ę. figmentis mixtum: proutin. omines credulos incidit, ita habitum

• eftatquefervatum. Egoverò,quòd re bus fingulis, ac minutiffimi§ propè, præferr§fpeétator, ac pars qualiscunq; ádfuiffèmi,amicisidcóncedendumpti tavi,ut veram reilu&uofiffimae recita

tionem quantumvis perbrevem à me acciperent. Cujus fiis erit ufus,utad

É èns quidem commiferationem onorum excitet:adpofteros verò vir gæ divinæ memoriam Chriftianam transmittat, fàteft;& ingeniofis mate

ria reliéta, ut, quod hîctrepido etiam num &tumultuanteftilo eft deprope Tatum

V Ai hinc Ense I.

zzv

ratum, ipfiÉ otium ac extrapericu

lum in fei five publicæ five literariae ufum perpofiant. Cæterùm tragœdia noftra ficfehabet.

Primâ Novembris, quae omnibus samãü veterüinftituto facra,anno poft

admirabilem Virginis partum millefi

mofexcétefimo decimofeptimo,cùm illuftri mandato Cives Väihingenfes folenni Jubilæo, ob centenos renati r D.Lutherum Evangelijannos, in ituto,{efe apparaffent, & fàcrae Syna xeosvelutCandidatibis centum qua

dragintaquinque fe Ecclefiae religiosâ confwetudine exhibuiffent, horâinter

o&avam & nonam vefpertinam me dià vifà eft flammaex

;

i£}j;

Kieferi, Oeconomi Illingenfis , quas genero Conrado Machtolfo inhábi tandas concefferat , erumpere , cujus culpâ incertum, accenfà. Eae, ut erànt

frumento plenae; ita facilè igni incre mentum&violentiam dabaht, proxi mis terrorem , quòd inter vicinas e£

fènt mediae. Arfèrant illæ quondam anno 16o7. fedfine majore;- 5& -*

IN c E N DruM 222 ab illo incendio novae omnino è fun

damentis ftabant:at jam, fatali forfàn zì

civium fomnolentiâ,tardiùs & concla

matum,& campanâ periculi indicium datum ft. Intereaè

É, quantum

visaequo tardiùs,bombardædifplofio

ne viciniadvocantur; cui Afpergama gnofragorerefpondet,acmox omnes &ampanæ majoris templi lamentabile

quid refonant. At jamiflammaeheu! immane invaluerat, & vicinas utrim

que invaferat, hinc Aurelij Rhatgebi nupervitâ fun&ijudicis,illincMichaë

lisHemmingeri;viriConfularis,fplen didas & mtiltà fruge refertas ædes; quastamen,fi minus vini,plusordinis fùiffet,accommuneauxiliüm acceffif

fet,fervaripotuiffè, opinio eft. Cæte rùm, quòdintantoincendiorebus fuis quisqüe confultumvellet,& inexpor

tandi§ fupelle&iiibus finguli propè occuparehtur,tum muliercularüm & imbellis ætatis clamores & diffugia undique turbarent;fa&umeft,utdi&to citiùsalia circùm loca malum occupâ rit. Saeviit ergo jam non inter cofiti } -

guas

. VA 1 H 1 N c EN s E I. 223 astantùm domos;fedquòdinangu £; duarum platearum interfeétio

nemyisignis imperaret, plateastrans greffà, undique propinquiora ædificia involavit. Nec fàtis mifèriarum fuit, nifi etiamadversâ fronte,velutimalo• rum centrum,totam circumferentiam

aggrederetur. Tum fupra omnia infe licia ventus, five turbô veriùs, fubitò exortus,favillarum imbre difperfo, Pa

làm univerfo oppido interitúm eftin terminatus. Ita,properante incendio,

hac SebaftianiSieskindi pharmacopo lae, Johannis Machtolfijam emortui,

Iohannis Bulij Confülis, ejusque filij cognominis,PhilippiLangijConfula ris,Hieronymi Hechti;illac Herrenal

benfis Coenobijgranariü, Iacobi Wil t dij dudum defunëti integravilla: antè, MatthiaeStoederi divifae cum Laurentij*

quondam Finckij, Michaëlis Benderi Praefeétorijviti,binae,HeinriciWeiffe ' ri,dum viveret, urbis fìribae ; juxtà Io hannis Rappi, Michaëlis Hafi requiefcentis, Tobiæ Brackenhærneri urbis

, Praefeâi: rettò ubis prpru 2$

IN c E N Dru M & quàm plurima horrea; tum admu ruriffpatiöfiffimaPrincipis noftri gra- , naria,vinaria,torcularia, quaeComitum olim Vaihingenfium vetüfta&peram

224-

pla fedes erat. Qmnia haec opere &

É magis confpicua, praetef mife èrandum numerum intermixtarum minorum aedium, ignis involvit, fe

peliit, depavit, lamentabili utique ípeétaculócùm defperatofuccurfu,ac interdum vix aquæ fitulâ effusâ, fàlvis fàltem corporibus, omnia flammæ li bidini relinquerentur. Videre erat,

quæ paulòantèprofugis, velutafyla,erànt,&variarum fàrcinarum, tum cu

' narum &ejulantium pufionum rece acula, intra pauciffima momenta Ê, impetü invadi, & trepidan

temturbam loco pelli. Ecqua, Deus bone! matrum bajulatio? quae patium in extrudendis liberisfeftiiiatio? quis tam immaturae aetatis ftupor? quod di fcurrentiumin tenebris chaos? Enituit

tamen inter hospromifcuae fugae erro- , res nobilis viri , Francifci- Ludovici

ZornijBulachienfis,urbemgubernan τAS,

VA 1 h 1 N G E N s E I.

223

tis,humanitas, qui haud fàtis íí extrâ periculum , tamen quòd fublimiori vertice illuftremarcem inhabitaret,ad

fe,veluti exulem,fufcepit puellorum puellarumque multitudinem, & inte grâ no£te párentes fecuriores fecit at quereftin&ioniexpeditiores.Nam & raedium no&isjam praeterierat,&dies

albefcebat,cùm nonâumfpesulla fàlu tis appareret. Accurfum eft, campanis flebiliter refonantibus,innumerópro

pènumero;& flammaaliquot perticas , álta, quacœlum ingentiifiorbem fpa

tio rubebat ardebatque,vel remotiffi mosacciverat. Obfèrvati funtEffelin enfes,Freudenftadiani,Palatini,acnö

hullialijultrafex milliaria hinc pofiti Aquae tantum effufum,quantum rivo fortaffèfufficeret; cùm éamab Entio. amne præ cæteris Iodocus Machtolfus,

& Iohannes Ulricus Bengelius per quinque aut fex depromenîum feries derivarent. Nectamen eacun&a, ad

cohibendam ignis violentiam,fùffice revidebantur.Itaque, quidquid aediíi

fuperfuit.evacuaricœptæ;impleri Ec F 3 ~

*26

IN c E N D1unt

clefia Deiparæ Virginifàcra, vaftam, £cindecorum opus, & nuperà civiâ

liberalitate Orgäno & fàcris pi&uris fpeétabile. - Actanta fuitinfinitarum

Å comportatio, ut, qui . priorcs advenerint,autmedium occu parint, exitu planè fint interclufi. At imoxterror hüic,velutifacræ anchorae,

admotus; quæ quamvis exfolidolapi

ge usqueadte&â affurgeret, tamen ex horreorum vicinitate(quo jam ignis - appropinquaverat) omnis fiducia ab

{öindébatür. UInde plurimorum tu multuariae exportationesfecutae,& fu gain collem, cui arx infidet, quaefita, majoréne confufione, antrepidatione incertum. Acfànèjam præ oculis,pru dentiffimo cuique univerfi oppidibu ftum erat: quem metum non tam tur binis impulfus & flammæ vaftitas, e

jusdemque ex tot pabulisperpetuum alimentum, quàm civium confterna tio,& auxiliaâtium intercalores& fri

gora fatigatio cunétis propè excitave

fat,cùm Deus potentiæ füæ & fàpien tiæ illuftrefpecimen,folitâ mifeficor diâ,

VA 1 H 1 N G E N s E. - 2:7

diâ, edidit.

Martinus Epplinus, vir

quondam Confularis, aedesfuas, quas in foro fumptuofàs poffidebat, anno 1 5 7 o. incendio cum aliquibus aliis erdiderat.Eas cùm reftauraret,pericu i memor,muroè puro lapide ad tegu lasusque, fufficiente denfitate veftiit, 'cum di&terio;Velle.fi pofthac ignis acce dat,civibus,ne pergat,cavere. Id fiveo minofum fuit, five gloriofulum, fàlu bre equidem nunc É Nam cùmjam vicinæ ædes omnes corruiffènt,& hor

reum planè contiguum conßagraret, Melchior Wildius , Iuris Candidatus,

hasjamfuas ædes imperterrito animo defendere aggreffus , vix tandem in credibili fubfidio effecit, ut fupetari

poffetam invi&us hoftis vid. ri cæpe rit. UInde animatiauxiliares, in mediis

fiammisVulcanumhaud profligavére

quidem, fed fregere aliquantiim, & murirobur ivereádjutum : unde poft diuturnum confliétum, horreum con

cidit,& fpes aliquavi&oriæ hac parte obtinendae effulfit. Alterâpartegrana

rium(fub quo& cella) fervandisfàcris

- ,

IN c EN D I u M

228

reditibus deftimata,ignem conceperat; acjam, quotquot fubfidio advolârant, intolerabiliardore abegerat. Sed cùm & ad hoc fervandum aliquot cordati fe denuò animaffent, ac minores ali- .

quotædes, paratis ad iduncis ferreis, deijcerentur,permifitutique Deus hic

quoque mifèriarum finein emergere. Exinde ScholaGermanæ pueritiæ de dicata faciliùs, nec tamen fine miracu

lo.opinor,liberata. Namcùm & planè negligeretur,& ignis utrumque latus affideèferiret,tum magnonifuhomi

nnm equorumque effetfolo aequanda,

,necigni,necfertocefIit:indeqüe adfe paucißimos aliquos (in quibus Bern hardus Engelhardus haud eft reticen

dus) adfeprovocavit,acpoft exiguum tempus fàlutem impetravit. Voluit

nempe Deus& pædagogiaeQhriftianae utrasquepalaeftfas,& Sacrofànéti Ver biauditofia, tum, qui fàcris miniftra rent, habitationes,cùmfcintillis undi

que confpergerentur, nec effet, quta quâ perlueret,folidas:utconftaret, n6

dará Religioni, fed improbitati belli -

è cœlis

■

VA i hinc E s se I. 129

ècœlisindi&um. Ultimus confli&us

;

& vehementiffinuscommiffuseft ex Michaëlis Beurlini, BartholomæiGe

belini , & Andreae Schmidij aedibus

| contraadverfàs RudolfiHamani,& Io hannis Wildij Chirurgi binas, igneas planèdomos: quae ,

$£?

adyiarum crucem fèfè invicem refpi

ciebant, & flammam, velut in pún &um,coar&abant,defùmmàrei& op-. idireliquà fàlute c6certare jubebant. ,!

am aut hic terminandus erat ignis, autnunquam,publico confenfu: quòd

£$ urbem, nifi reprimeretur, hic effèt aggreffurus. Hic templo fù premum periculum inftabat, hic pro- '

pinquioribus ampliffimis ædibus:inde 1

curiae:& quid opus tam horribilem a

liam incéndij fèriem animo comple

»I. / /

&i? Adfuit enim Deus concurrenti 7 bus,conclamantibus,collaborantibus, anhelantibus, & poft fàtis diuturnam

moram, quamChirurgiaedestum pla nèrecentes,tumaduftövino variisque

unguentis&oleis delibutae faciebans, tandem,ah!tandem , &gra*

reip:

/ *

23Ò

IN c E N D Ium

tasadCoelos manus,quantumvis inter prunas & meros clibanos, attollere

permifit. Audiebatur inter haecquinta imatutinihora, quæà nonà no&is quo horrore expeétata,quatarditate vene • rit, nemo quærat, nifi lacrimas velit;

nemofibiquidquamanimo concipiat, nifi quod humanam propè toleran tiam excedit.Eheu! quotaedibusinter ea vicinitas nocuit? quas flammae ab

importuno vento delatae ample&en tes, ægrè, nec unquam absque infigni damno, dimittebant ? Quot parietes

perforati?te&aeffra£ta:feTeftiæ com iminutæ?januæ& valvæ ambuftae?Iam

fàftigia ædium ardebant, jamtrabes: jam conclaviaipfàaccenfàp rlucebát: jam mediæ domus ignibus occupatæ.

[Quæ fingula magnam multitudinem fàtigare p6tuiffènt, in hoc miferiarum cumulo negle&uiplanè habitafunt,& £uis domefticis dereli&a, quorum in defeffòlabore longadomorum feries, ac è præcipuis ErafmiKellini, magni operis Hofpitale, Andreæ Schmidij, Andreae Machtolfi,ChriftoferiMach tolfi -

231

tolfidudum vitâfun&ifplendidiffimae aedes fèrvatae,acurbis reliquae parti,cu jus interitus cum hisinfèparabilis erat, ' integritas retenta. Perieruntomnino fexaginta&una domus, horreatrigin ta tria, quæ in favillas penitus redacta: novem,& confia&ta ædificia o&to. Sunt tamen, qui 116.te &aufitato more numerent.Süpell &ti

ÉÉÉÉ

liumhaudæqualis füit perditio. Nam ut aliqui propè nudi fünt expulfi: ita - multi res fùas ferè omnes extulêre: vi , ' nitamen, ubi minùs folicitèobftruere : «

cellaslicebat, tantum deperditum, ut s o&ingentis quadragintafex doliis five amphoris fit æftimátum. Auri & ar genti haud modicum five obrutum, fi

vefübduétum. Id verò quantæ beni

; ,* ,

gnitatisDivina habendum, neminem i *

VA r H 1 N g E N s E I.

graviter;ne dum ciim vitae periculolae , füm, unum fàltem & alterum leviter vulneratum effe, idque obftru&tis paf fimvicis,& ignitis trabibus, prætefte

£#, disjc&iones $. difper fis? Unus Georgius Seüluftus, hómo

feptuagenarius , cùm haétenus aegrè ;

–

^ F

232

IN cen Drum '

animam traxiffet,proximojam igne e repere cœpit,acrepertus,extra urbem eftdeportátus:unde cùm domumeffet relatus, quinto pòft die five morbo fi. veterrore,adDeum emigravit. Puer peræ perpaucæ, ac quædam unius diei

fugâ fàltitem inverierunt: peperit & immaturum fœtum gravida ; fèd vivü, & Chriftoinitiatum. Nec ultrà in ho

mines hoc immane incendium fæviit;

nifi quod ejulatibus & publico lu&u … omniaperfonarent.Nam qui plan&us

praefentispericuli magnitüdifieha&ehuscohibituserat, isjampalàmerum pebat, cùm ingens multitudo alienas

*desimmigraret, fuisamarumvale di ceret. Ac moleftàrecitationelaborum,

. i

quos prodomiciliis,le&ulis,vafis quö. dam füpportaffènt , reminifcebantur, quotqúótin tenuiforte hoc qualecua evitæfubfidium magnoconftiterat. fhterea Sol diu defideratus rogos no ftrosfubtriftis intuituserat,cùm Magi ftratus urbis convocatis, qui accurfif fènt, humaniter pro pietate gratiase git,& panevinoq; refe&os, quos pro cul

VA 1 H IN G E N s E I. 238 cufveniffe conftabat,dimifit, propin

quiores ad reftinguendos etiämäum ardentes focos exoravit, quibus inte ta diesita eft abfumpta, ücvixoperae aborumque pretium apparuerit.Hinc excubiae conftitutae, quibusfavillarum acervicurae effent, & à vicinis oppidis acMaulbronnenfiCoenobio homines;

cum carrisfubmiffi, quorum minifte • riotitionesurbe efferrentur. Adaper tæ funteà die nonnullae cellæ, &vini etiamnum ferventis haud modicum,

ac fupelle&tilium non contemnendus ntimarus ereptus. Sed& vafà ex variis metallis , tum moneta multa jam in

maffàs liquefa&a eruta, Cætcrùm ubi calorisimipatientia foffores nonadmit tebat, cumulabátur identidem damna.

Nam, doliorumcirculis exardore dif filientibus, vinum effluebat, eâ inter

dum copiâ, utad dtios pedes cellæ im plerentür, cujus nonnihil eft exhau

ftum. Neq; etiam interearemifit ven corum vehementia, qui per hos dies

infoliti planè & furiofi pérflavére, & latentem fubcineribus ignem förmi F 7.

234

1N c E N D 1 u M dabili fànè fpe&aculo per rudera &in

tegras etiamnum ædes difpersére. Vn de major vigilum folicitudo;minor ci

yibusquies,&inillaefishabitationibus, fecuritás. Acpauci ejus erantaudaciae, ut res fuas hinc inde per compita & hortosdifperfàs ad fe feciperent: quæ

Ë perditæ malitiæ homini bus anfàm dedit, alienas res cötreétan

ImOTa

" di fimul & fubtrahendi. Poftera dies,.

ut & fequentes , purgandis plateis & complariandis ruifiis datæ:tumfubmif fiabllluftrifs. Patriæ Principe,Joh.Fri derico,legati, clarifs.vir,Jóh.Satlerus; à fècretiöribus , & ingeniofiffimus Henricus Schichardus, Architeétus,

qui coràm tragicae fcenae faciem con templarentur,& accuratâ delineatione

referrent: quin imà advefperas ipfe clementifs.Princeps cum Princ. fratre, D. Achille advenit exiguo comitatu,

& fpe&aculifupra famam mifèrià inti mèta&us, popelli füi calamitatem & trifticoenâ & pervigili no&e memora

bili condolentiâ eftprofecutus: aeque diutius ibi commofatus ad fèquefitis -

diei

VA 1 h 1 N e E N s E I.

235

dieimeridiem,poftprolixam clemen tiae conteftatiohem'& fubfidijferendi

ÉÉÉÉ lugentifimilis difcef it.Paulò pòft Ecclefiàiis, quorum fàr cinisrepletaerat, referatâ, Confufionis aliafcefia edita eft. Nam,formicarum

inftar five crabronum potiùs , palans populus ant nimio rerumfùarum defi áeíio, aut furum, qui frequentiffimi

fimulacimpudentißimi, metu, eo cla more, jurgiis& ftrepitutam multifor mia&infinita propè aediü inftrumen

tainvaferat,utà feâitione parùmabef fe crederetur,&accufàtionibus,perne gationibus , indeque injuriis omnia

Ę; Hanc rei deformitatem ut cohiberet Ecclefiae Decanus, Mel

chior Bengelius, confcenfo fuggeftu, gravibus verbis turbam turbidam & Chriftiani officij, & modeftiae civilis

eft adhortatus, quæ tam^n nifi d:ftra &is impedimentis (id quod di&p ci

tiùsfàétum) cum nónullorum difpen diovixacquievit. Purgatâfacràæde, cùm Mercurijdiesilluxiffet,convoca tisin concionemcivibus,egoEcclefiæ -

Mini

-, **

IN c ■ N D I u M ' Minifter, fèntentiâ S. DavidisexPfäf. 236

mo 11j. 71. Bomo mihi fuit, me affligi, ut difcerem ftatuta tua, recitatâ, ge

mentem&trepidantem popellumdo

cui,meminiffèt illius igiiis, $? nulls piorum damno univerfusorbis fit in

teriturus;illius,quiprophanis& obfti natisfitaeviternümäccénfus:agnefce

ret fupremi judicis feveritatém , qui poftcrebra verbifui monita, nullis hu £manisobftaculisimpeditus,excande

fcentiamfuam exequeretur: neglige retterrenas opes, quæ tanto animæpe

riculo corporisque cruciatibus quæfi taetamfubitò&truculentovultu man

cipiafua defererent:ample&ereturau ream pacem,& flagellâ Dei difcordi bus & inquietis reformida ret:aeftimaret Divinam providentiam, quae imprægrandipericulotam nume

iî

fofàm &cohfufàmiturbamillaefàmfer

varit: obfervaret proximum, cujus ondam indignè & fordidè habitiaf i&o

Κ effet& neceffitas

& ufus:calefàceretpe&ora adS.Spiri-. tusignem,&foverétfàcrispabulis:de T ' T "

nique

VA 1 H IN G E N se I.

237

niqueficadhiberethocignis examen,

utiiihilimpatientiae,blafphemiae,facri legijfedhümilitatem,tolerantiam,fer véntiam eliciat, purgetque abillis in

quinamentis, quiae fècuros alimento rum, indormientes paci, fàturosverbo Divino, amatores füi, familiares mun difolent comitari. Ita adlaboresredi

tum, quiintantis vaporibus noxij, in tantocâlore periculofi,intantâ fuligi ne molefti. Neque tamen his quatuor . ac decem diebus,aliquot centenisquo tidie operariis ignis extin&us, autcó

minutorum lapidum acervi funt ege fti. Cives, quibus domiciliaabfumpta, inter amicós diftributi, infolitâ multi

pauperie onerati jam benignam Dei & Chriftianorum manum operiuntur,

quam fpondent cùm difertáliberaliffi mi Créatoris verba , tum Chriftianæ

reipublicae laudabilia exempla. Erit nempe, cùm renata quafi Vaihingaal teros fiios autores & conditores grato encomio decorabit, füae quondam ca

lamitatis memoriam pofteritati de inandabit.

- Et

238. ' • I N c E N d IuM * * — Et ha&enus quidem rem maximè funeftam & diram recitaverimus : fù

per ft, Deum Philanthropum, cujus ira clementiâ temperata , cujusindi

gnatiofàluberrimâ eft,humili & con tritopeétoreintercineres noftros ado

remüs,ut quas paternipeétoris,nonfe veri judiciscaftigationes nobis immi fit, eas adardentiorem fàcrorum cul

tum , temperatiorem rerum terrena rum ufumliberaliorem proximi com munitatem,faciliorem mundiabncga

tionem,expeditioremquefàcriitingiis peregrinationem efficaciffimè confer re Vêïí, ac porrò Illuftriß.noftro Prin cipieumafiimum fèrvare,utjuftitiam, concordiam, & obedientiam, trigam apudnospropè exulantem, reftituere, ÉÉ multorumpau

ÉÉ

periem fublevare Ëj denique tri £te noftrüm & notabile exemplum,in finitorumalibipe&oribus imprimere, ut non tam, quidChriftianæ fit chari tatis, interopes & deliciasfuas; quàm > quid humanæ inftabilitatis, intei has cafuum rotationes velint effe memo I€S.

VA1 H 1 N G E N s E I. 23$ res.Quae fimensChriftianisperfvade ripofTet,minùs alijluxuriarentur, mi nùs efurirent alij, & terra haec noftra omniumufui cömodè fùfficeret. Nos

verò quid audiremus, quiad Deiob jurgationes,& naturae

mortis minas, & inferni ftridores, &

corpufculi noftri trepidationem dudü obfurduimus? Nos,inquä,quiftigmata iræ Deiinuftacircumferimus,& ab ex candefcentiâ Divinâ etiamnum fumi

gamus? O Munde immunde, quàm

perfriétæ & obftinatæ es frontis!quàm ihullà aguâ,nifiDiluvij; nulloigne,nifi quiOrbemfiniet, potes corrigi! Fera mus itaque te,Munde, acincrepemus, fimul ad Chriftum noftrum änhele.

mus,utis, deperdito rerum humana rum ftatu , nos noftraque cun&a fibi porrò curæ effé, cle mentiffimè velit,' Amen!

14o

I N C E N D I I. '

VAIHINGENSIS

Pofterioris

Ad 9. o£tobris Ammi 1 6 1 8. graßati per 3. horas brevis&ingenuarecitatio. ,

DfénfsIVs poenaM civitatis repetHt

i *

. 241

%®®§%$$ ormatiffimo & integerrimo, }/âro,

D. Jo H. JAC O B o

E N.

sE l H A R D o, IN c L y T 1 o xd 1 N 1 s Teutonici Oeconomo

folertiffimo. •

Domino & compatri fuo honorando Vm hic fám, ornatißime Vir,umius Tai converfàtio 35}$ & benignitas tadium o 2® mne, quod certè mom de- fuit »fùperavit, maximè -

eùm in Templi noftri or.

natu, qui tuù primùm impenfis,pòft im citamentù potißimùiufiebat,occupare 111t4r. Nttmc idfuneffá calami tate defùlatum ef, non prffum ulli ho minum, quale fuerit, miß cum laude & Bomare tuo recitare, qui motabili prom

ptftu

24*

ptitudine mihi adfuiffi. Neque dubito, quim fi refùrrexerit Dei domus, Tua li

beralitas comfpicua iterum, & apud po feros memorabilù fit futura. Interum pro illa tua publica pietate,im me priya fa & peculiari humanitategratia; in

gentes ago, & affeétum, quàm poffum, amicum & conjunäißimum fpondeo. Nequealiud iam addo, mifi me tuifimi les,ubi ubi terrarum ero, defideraturum

T multos,habiturum fortaße paucos. Deus tibi porrò adfit, ut ad optima quaeq, ob firmeris , & honefte amicitia fruäus uberrimè poßideas. Vale , opti ame compater, & , fálye. à T. H. -

i|1

paratiffimo,

Joh. Valent. Andreae. -

sp E s.

V A 1 H 1 N G E N s E 1. 243 g*g*s P E S erat , primo illo $® igne,quoVaihinga,an es¥

£ fio nöndum abíoluto,,

É)

magnâparte, triftiffimo

3®& fànè fpéétaculo, vaftata

erat, fimul etiam cònfiagraffe contu maces in Deum fpiritus,lites importu nas,commeffàtionesintempeftivas,&

perfimiles loci multis nominibus quondam nobilitatip£es;rediiffe pie tatis zelum,legum o fervantiam,con

jun&ionum vincula, atq; Qmninofu periorum integritatem, inferiorü ob fequiumrevoçataeffe. Sedinfrafpem. cufi&afuere , & infaufto documento

probatum, nihil &periculofius effe& infelicius diffolutione.Nam dum alibi

concordià resparvæ crefcunt;hic jam & multisannis,ferpentibus intercives fimultatibus&inteftinisodiis, magnæ &ampliffimae dilabricœpére. Scilicet ut paucorumlibidini&ingluviei fàtis fiat ; utfubinde alij aliis fùccedant; ut munerum mul&tra fit perennis; ut vin

diciis acerbis levia deli&a expientur, omniscivitas&innoceutiffimus quis -

que

24:4

IN c E N D I u M

que turpiter circumagendus fimul & fpoliandus vifuseft.Interim remifitre ervor, politiae politi ordo,charitatis ` ligionis fervor, exercitium,& divifisinfaótiones civi -

bus,id unum placere debuithuic,quod alteri difpliceat. Hac rerum facie & praeeffè Ἐ & fubeffè, imò vel inter èffetantùm,miferum multis creditum;

fed tum demum acerbum apparuit, cùm Dei præfentem correptionem fperni, & ingeminatafiagellâ duriffi mos humeros nihil movere manife 1

ftumfuit. Jam refurrexerat Vaihinga

ècineribus quafi, & è centumviginti

plùs minùs fuderibus, quinquaginta circiter ædes erexerat, förmå& ftru

6turàfpeótabiles,unas etiam aut alte

| |

rasfuperbas magis&invidiofàs,quàm convenientes. Contulerat in id com

munis patriae pialiberalitas duodecim

propè fierem 6rum millia; fed folenni imuiidi fùpputatione,fubfidiginabun dantes, quàm indigentes largiore: ut uno me verboabf.$. qui bus damnum profuit; quantumvis o

€toginta ampîiùs millibus clades ci

vium

.•

]

S-

V An H1N G En se II.

243

vium aeftimata fit. Primus omnium

Michaël Hemmingerus , vir fenato rius,horreumfuum erexit,quem fecu tus JohannesWildiusChirurgus aedes fuas, quasincendium finiiffè diximus, anteomnesinhabitavit.Ind alijatque

alijemerferunt,fedmaximèfpeétabilis IlluftriffimiNoftriPrincipisítru&ura, qua veterum Vaihingenfium Comi tùmfedeminalios ufùs reftauravit.In

tereaoperariorum infolentiâ,fed& ci vium indulgentiâomniatripudiis,cla moribus,compotationibus,interdiéto etiamtempore, denique ÉÈ com jurgiis nivente Magiftratu. Nempe cùm o

£ÉÉÉÉÉÉÉ

&tingentas & quadragintafëx ampho rasincendium abforpfèrit,nihilmiinus bibitumeft,autcitiù$affurre&um. Æ des novae multâebrietateinitiabantur, vidiffes & pueros bacchari, fruftra ac cum invidiâ inclamantibus Ecclefia

ftis,qui dum malèominantur, dum of ficijfui fingulos admonent, dum bo norumquerelasingeminant, malè au

diunt.Quiinaedesalienas debitàcom -

- 246 IN c E N D I u M miferatione receptierant, jam iis yio- . lenter & fuperbè imperitabant,effrin gebant,confiingebant,additisinterro rem minis, ne quis mutiat. Nam qui rimum injuriam fùam deplorat, aut Ę illos iniquiffimi jüris meatus accufat, jam perduellionis reus eft. Hacigitur infelicitate hinctumidos,il lincconculcatosDeusfeverus&juftus Vaihingenfès revifit, Veneris die 9.O&ob.horâ 2.&3. pomeridianâ.Initium fà&um in Jacobi Semilleri Ruftici æ «dibus,cuicaufàmdediffeviventemad

huc fub ciferibusfavillam impruden terabje&am ajunt. Inde conceptoi gne,cùmvetuftiffimam domum facilè

corriperet,atqueis& fupernè & infef nèperrumperet, tum demum maximè noxius fuit, cùm in fubjeétum ftra

mendecideret. Itaque hic domus,ibi horreum accenfà màximi periculi ci vesadmonuére.Cujus tantâfuitceleri

tas,ut aedisfoeminaægerrimèperfene

ftras femetcum liberis eje&is eripue rit,ita tamen, ut filiolauna novennalis,

Barbara, flammis ambufta,biduo pòft ΣΩOI

]

VA1 H 1N c EN s E II. 247 mortem non effugerit. Inde malonon tam utrinq; vicinos,CafparemEcker fteinum, & PhilippumSteinbergium, '', invadente,quàm horreiflammâ conti , guos parietesaliorum horreorum per {√facilè apparuit, remiterum de -

'| fperatiffimoloöö effe. Acaddextram ] quidem JacobiBiffingeri,viriJudicis, | ftrenuitate intraCaffaris ædes impe -tus cohibitus eft. Nec minùs à fronte,

quam foro obvertebat, Curia exiguo vico diftin&aingentini{ufervata. Scd . |

à finiftris maxima infelicitas fuit. Hic

enim occupatis Sebaftiani Sinskindi Pharmacopolæ , jam priore inccndio graviteraffli&i,aedibus; quamvis vico terminarentur, tamen & Chriftoferi

Hechti, Jureconfulti& Illuftris Dica

fterijquéndam Affefforis,& transvi cum J.ChilianiHergerividuae domos

apprehendit, quæ fuæ quæque vicini tati damnum '& interitum attulere. Hechtienim, Johannis Ulrici Benge lij,quiPifcationibus Principis praeeft;

Hergeri verò longiore fefie Agathae - decrepitifenijfeminæ, »gi; 'Hau -

– – –

248

IN c E N D I u M

gij, D.Johannis Georgij Hambergeri ' ÜfrbisPhyfici;& Annæ,quæ Michaëlis

quondam Witefauti, de re literariâ o ptimâ neriti hominis, materfuit, do fmiciliapenitiffimè proftravit, quo in !oco, Deo miferante,ignis acqüievit. Tergum etiam primi horrei maximè noxium fuit. Id enim ædibus intermi-'

xtahorrea, tria numero, depopulavit; majoripericulo, quàm damno. Nam

praeter Conradi Schrappij patentiffi Emam, & Johannis AdamiHammido

mos,reliquæ adufum potiùs,quàm de corem ftabant. Supelleétilium tamen ' non levis ja&ura dolorem auxit, quae

indigentibus duriffima effè folet. Re deoàd Hechti& Bengelijunitas ædes, quae,cùm maximi pretijfupelleétilem

£cum abftuliff nt, tandem pervagan te contiguum horreum,& proximam Andreæ Lauterhari multennalis olim

aedituidomum clade, irreparabile da mnum urbi attulerunt. Namcùm pro pè ftaretTemplum,auguftiffimæ ftru Έturæ opus ; Deiparae Virgini Majo ~ rum perfuafione fàcrum; turris alio -

quin

VA 1 H 1 N G E N s E II.

249

quin folido lapide ere&a, fed lignea pyramide faftigiata, ignem concepit, & in reliquum omne ædificium eje cit. Cui malo quò minùs occurreretur;

vitiofiffimae föalae, per quas difficili mus & anguftus dabaturafcenfus,plu rimum impedierunt. Sed id maximè detrimentofum,quòd non mifiar&iffi mo foramine, eoque unico irrepen

dum fuperiori templi contabulaiioni neceffe erat : quod quia ignis occupa verat , omne fimul humanum auxi

lium excluferat ; docebatque heu fe riùs ! non fruftra olim hunc errorem,

Archite&orum fuiffe notatum,&, ut

emendaretur, Ædilibusingeftum. Ita que igne in templi penetralia intro miffo acjam faevienté, miroajunt fra goreacventi impellentis murmureo mnia horrendum in modum perfonaft

fe. Quidquidenim ex fubfelliis & fca mnisteάoincidentijungebatur,idar dentem quaficlibanum efficiebat.Un dencclapides quidem ardorem fufti nebant; fed incalcem,fciffuras & fra

----

23o

IN c E N D I uM

^ gmenta violentiâ flammae converte

antur. Lubet hic templi noftrifànè afpeétabilis figuramrudi circino deli neare. Quadrangulum idfuit,longum pedes12o,latum 78, altum mediâareâ, qua maximè affurgebat,7o. p. Naima lis fuis utrinque additis 36.pedum tan tùm altitudinem attingebat. Acceffe rant adutrumque latus 6. concamera tæ cellulae, parùm minoris elevationis. Omnis ftructura Io. robuftiffimis co

lumnis in 12. partes propemodum æ quales dividebatur: illas nunc ignis: ropernodum exedit. Etfienimfe&o. & quadrato omnis moles fabre

fáéta effet, non tamen Vukant dirita

tem fuftinuit, Succeffithocampliffi mum fanum, fàcelli in locum anno

1 , 1 3. fecundo Augufti, fùmptibus ut. aliis , ita Grempiorum antiquiffimâa pudnos progenie oriundorum memo rabilibus, Hemrici inprimis anno 1 5 33.

7. Decembris piè defun&i, & epita prio ob id Latino atque Germanico

laudati, quem imitati Dionyfius 1 J3íi -,

II.

VA i HI N c E N s E II. 23*

11. Januarij, Conradus 1 j 3 1. 15. Maij, & omophrius i $ 54. ad Deum redeun tes, laudabilem memoriam relique runt.Sed&Bulios, Langios, Macbtol

fos, aliosάue beneficos fuiffe accepi imus: utinàm non exarefcente libera litatis propagine ! Praeter illosFÉ ic memoriae mandatumeft,nifi I04m

mù Ai/£mammi I 473. Iohanni, Vlfeshe meri 1 44o. defunétorum,&confra termitatum monumenta. UInus Chri

[?oferusàiVolframfaorff,fuperior quon

áäm urbis Praefeëtus, vif fagopáriter ' &togâ clariffimus,gratitudinisteftem. - tabulam umeruerat. Supererat tamen

maximae vetuftatis lapis Vaihingenfi Comiti , Henrico, inverfis pro more

infignibus & cruceimpofitâ, ere&us. quem,quia ignis omnino corrofit,huc

hucfuàinfcriptionereftituamus: ~ -

c 4

232 IN c E N diu M A. D. MCCC. KA L. OCTO -

P R I s I N • F E s T o MA r H E r

A p L 1. O. H A 1 N R I c. Co M Es I N V A 1 N G E N R E cT o R H uius Eccles I AE.

Afiaperpauca,fcilicet Chriftoferi à Vemmingen binae conjuges, Magdalena de Erenberg anno 1 y 4o. 3. Junij,& Elifabetha de Caltentali ; Â£i6.Mar tij, tum -Amma Geilimgim de Altbus

Helmftadionupta, 1 f 78. 27. Januar. & Reinh. de Helmftat juvenis 1 5 6 8. 9. Julij vitâ fun&i memoria , ignis perpeffà rabiem, vix apparet. Cae terùm quidquidadornatiffimumtem

plum fácere poterat, neutiquam huic áeerat. Namí& fumptuofiffimo orga norecentiffimè ornatum, &fàcris pi &turis undique decoratum , infùper queartificiofo Horologio inftru&um tunn pu'licis , tum privatis magis im

penfis erat,quàm elegantiffimè. Nam cùm Ioh. Iacobus Engelhardu, & Ioh. ^ Con

VA 1 H 1 N G E N s E II.

253

comradus Aihinus foceri& patris fui Io hamnu Aihimi, poft 37. annorum ratio

nes aliquot Piincipibus bene fubdu &tas, anno 1 6 1 4. io. Julij ad Deum

' reverfi grato animo fui pófteritatem recordarivellent,Ecclefiämingeniosâ Conradi Rotemburgij Pi&oris manu

ornatamvoluerunt, quosimitatæ An na' Maria Thillia Aikimi illius, Anna

Vildia Iohanni, Epptimi, Anna Reut cnechtia Iacobi M^ildij, Maria zieglera Georgij Kellimi , Margarita Schmidia, chriftoferi Machtolfi,omnes viduae,ac raeterea Melchior Bengelius Decamur,

iohannes Buliu confùl,& Sebaftianus

Sieskindius Pharmacopæus, fuofinguli loco parietes illuftrabant , pluresque

certatimfumptus offerebant;nifiprior calanitas pi&ores deterruiffet. Sic au tem diftributa erat pi&ura, ut in fùm

motabulato, quod fornicis loco erat,

creatio rerum omnium proftaret, ad

frontemtempliperditioperAdamum,

adlatera Refíitütio per Chrifti paffio nem duodecim tabülis expreffam,ad . -.

,G j

254 , IN c E N D IuM tergum Dijudicatio per eundem in nu5ibus redeuntem.IHis fuperemi nebant XI I. Apoftoli,voluntatis Di yinæ & Fidei noftræ Interpretes, unà.

çum Joh.Baptiftà, Chriftipræcurfore, & Paulo, Do&oregentium. Subfter

nebantur virtutum Chriftianarum i imagines, Fides,Spes, Charitas,Tem erántia, Veritas, Innocentia,Seduli tas,Gratitudo, Silentium, Liberalitas, Prudentia,Labor, Caftitas, Humilitas,

Iuftitia,Fortitudo, Patientia,Conftan ria; quibus omnibus eminebant Ver bum,& Sacramenta,Precibus& Affli &ione concomitata. Alæ duæ five mi

noresareæ fex Mundi revoluti mille

narios exprimebant,hacdiftributione,

ut hinc Ecclefiae fimplicis,diffolutæ & ligatz;illinc Imperij mundani, Chri £iani & Antichriftiani faciem ob ocu ÉÉ; Ac altera quidem,fuâ ováli figurâ primâ Ecclefiàmà Patriar chis inftitutam monftrabat, & Caini rotervitateexagitatam : Secunda Di los

Ê :Terüa Sacrificiorum fi weTa -

VA 1 H r N c EN s E II. 2$$ veTabernaculiinftitutum:quibus in É; cellis tres quatefharij re P.ondebant: 1. Adami nempe cultura terræ, z.Caini fratricidium, 3. Caini ,

nova refpublica, 4. Nominis Dómi nicomció: y. TurrisBabyloniae teme ritas, 6. Fœdus cum Abrahamo,7.So

domae conflagratio, 8: Hagaris expul fio, 9. Tranfitus per mare rubrum, no. Mannae cibus , 1 1. Hierichuntis.

ruina , & 12. Templi Salomonis ftru &ura: omnia verfibus &rhythmisad Novi Teftamenti harmoniam addu

&a.Alteraveròprimum DanielisCo loffum , quatuor Monarchiarum ty

pum;deinChriftiin terris vitam,deni que Antichrifti& Mahometis furores. Lutheri exortu mitigatos repraefènta ---

bat. Quibusfociebántur i.Danielin ter Leónes, 2. Serubabelis reftaura tio, 3. Maccabæorum robur, 4. Hero

distoparchia, y. Chrifticum Pharifæis

luéta , 6. Ejus varia manus Medica,

7. Ejusdem Crucis fequela,8. acSpi ritusSacri diftributio, tIuQT*

•g;

256

^ IN C E N D ruM

lentia, 16. Papæ contumacia, 11. Hae-, * refeonVenenium, 12. Iubilæi gaudiú. UItrisque his praeerant Legis per Moy fen,& Gratiæ per Mariæ Filiüm Mini ftri,additisquatuor majoribusProphe

tis, Iuftitiæ & Mifèricordiae Divinæ

Præconibus. NamEvangelißæ Sacra rium occupaverant, quô etiam Ifaaci Immolatiónem , & Goliæ proftratio

nem Pi&or repofuerat. Sed & totius fàcræ paginae vitifeminaeque celebrio

res debitis fuis elogiis imitationem

;

rovocabant. IanuaünaApoftolorum

É ni deftinata erat , & ad limina locatæ hinc Simplicitas, Haere(eon; il

Iincfuftinentia,tyrannidis vi&ores: a

Iiis portis fpatij nihil füperfuit. Haec affe&a & magnâ parte përfe&i,lauda bili civium promptitudine templum

£ormofiífi.niim réddebant, ac cum

£É; circa nos conferendum. ednihil tam Deoplacet,quàm animae

}

devotaecultus,& fidei ornatus, quaeS.

Trinitatihabitationem acceptiffimam cfficiunt. Abhorruit igitur à noftris -

CODA

vArhin os ss EII.

25y

eonatibus, dedignatusάue eft Organi

melos,quicquid Chriftüm externofo no refonaret; abjecitíjue colores no ftros, quicquid Chriftum externapi- • • &uraréferrét. Sonabatenim illud Di vinas laudes,fed affeétu planè propha

no,juventutisάue corruptelâ præfen tiffimâ. Habebat etiam Chrifu & na

fcentis, & à Magis donati,& in Coe lumeuntis,ac denuo redeuntis pi&uras,Davidis infuper Cytharam,&Can

torum ipfiusconcentus;fedfpiritumi nùs in Chriftum propenfo. Qujcquid jam laudamus, videmus Deò difpli cuiffè:cùmanimodeformes,lapidum

lignorumque pi&urà; ÄÈÉ

templiculturâ;pietate egentes, pompâ ventosâ, &penicilli luxurie Deum ca

$; imòveriùs decipipoffe inanimum uximus. Placent quidem omnino

Deo noftro San&uarijfùi ornamenta; quo nomine nec animos addidiffe a smicis pœnitet,necillaudatos abire,qui ' fua huic contulerunt, vel medioluάu

noftro patiar, Nec enim periit, quod , .^ '

* *,

. ,G

----

258.

. IN cen d 1 trM

candidâ mente datumadfeDeusvocá

vit, & memoriali fempiterno infcri

pfit. Id tamen difcamus, Deo nofmet ipfos vacuare,purgare,& Chriftiani imi verioris ornamenta intromittere,

quibusexculti fàcilè omnemterræ ni forem, fücum & illinimenta afperna bimur. Atutadtragœdiam nofträre vertar,triplex mälum oppido abunius . templi deplorato incendio immine bat.Nam quaparte Orientemrefpicit, ubi Adytum five,ut vocant, Chorus -

fümptuum opinor defe&u,autmutatae Religionis türbis imperfe£tusmanfit; inclyti Ordini, Teutoniciaedes,nonnifi

paucis pedibus diftantes,laborare coe perunt. Id gravißimum periculum. jam à me nominatus Ioh. Iac. Emgel hardus, Ordinis Oeconomus, devicit

— tam fuo, quàmuniverfæpropinquita tiscommódo. Altero Septentrionali latere PædagogiumLatinum cum pro ximis& irruentibus flammis dimica

vit , ftrenuo bellatore M. Pílhelmo

cuppelio,litcrariæjuventutipræfe&o. .

Ter

VA 1 H 1 N G E N s e II. 239 Tertiusconfliétus,fedlongègravif fimusex Parochialibus ædibus, mco tum domicilio,fuit,quas nontam tem pliminae,quàmvicini Ioh.Goeppingeri, viriSenatorij, conflagrantes ædes,ad verfànte fimul ventó , offendebant.

Aberam tum ego,amicorum invifioni, maxime verò exoptatiffimo meo M. VVilhelmo Schickardo, diem unum &

alterum tribuens. Uxor puerpera & accedentibus aliis morbis affličtior i

' gnem priùs vidit, quàmadeffè audivit, ac vix veftem no&urnam circumvol

vit, cùm fugiendi tempus fuit. Con vafavittamen reculas aliquas,& peri culo, quod præfentiffimüm erat, er1

puit, Hanc fortem cum quatuor aliis. puerperistulit,quibus à paitu pauciffi mis diebus refpirare licuit. In arce il -

luftri afylum iterum fuit, benigniffi mâ hofpite D. Elizabethâ à Laimin gem, Fràncifci-Ludovici Zornij Bula

chienfis, Praefeéti Majoris, conjuge; quò etiam delata Melchioris Bengëlij Pecauiuxor,jamamultisantèfeptima - , .*.*

1)1§

266

IN c E N e 1 u M

nis le&ulo graviffimè fixa. Itaqueut Bulachius 'maritus in mediam üsque no&emacultraftrenuè monendo, di

rigendo, confulendoéjue; itaipfàreci piendo,cuftodiendo, fovendoque o mnes nobiliffimae pietatis numeros profè quisque adimplevere. Interim .

fes meæ non planèfùnt defertæ, feda micorum aliquot;inprimis M. Cafpari

Dirrii,Pædagogii noftri£ollegae,poft ea etiam M. Wölffgangi MöglingiLa mershaemenfium Paftoris, ac Martini

Rotackeri Scriniarijfidelitate, quan tum tumultuariâfeftinatione fieiipo tuit,diffolutae,eje&ae& in propatulum

deportatæ tra&aequefunt; quäs, quic quid tandem defalcatae fint, miror ad

m: aliquo numero rediiffe,talifurum, vel facrilegorum potiùs, multitudine. Nec enimi quisquam mihi fcribenti facilè credet, eam effe Chriftianorum

diritatem,ut proximos quosque fuos, rebusaffli&iffimis & æftuanteDeiirà,

fpolientacdepraedentur. Dirriuspoft ca laudabilemî operam praeftitit,Qrgae cùm -

-n

VA1 H I N G E N s E II. : -

261

organi Mufici fiftulas igni fubtraxit. Idemalijin Horologio refolvendofe cerunt,aufütamlauJabili, quàmperu

tili.Quicquidliberandumfüit, morama nontulit, Nam trihorio, præter vaftif fimumtemplum,vigintitres domus & . quinque horreaconciderunt, minore,

quàm priùs, & ædificiorum perdito rum numero, & temporis duratione; fed prudentiffimi cujüsque aeftimatio ne detrimento majori atque mali ve hementià. Sic enim arbitrantur, qui

rei adfuerunt, fi quidem no&u efu piffet malum, hominum multorum interitum praefèntiffimum fuiffè futu

rum , quém die ac veftiti vix effuge runt:dein perditorum pauperiem pen fitant, quæ nullam ominimiorefpiràtio

nisfpem admittat : denique

mnia templi ingentis prétij ftru&uram meritò cenfent,cujuis vel quinque campanae tantùm, ignis ardóre non

tam liquefa&ae,quàm abfùmptæ, mul tis florenorum millibus non redimun

tur, Finis hac quidem parte incendiq -

fà&us

262.

In c e N D I u M

fa&usin meis & vicinis aedibus, quos adeò ignis obvallaverat,utnifi ex ad verfò perforatis parietibus aqua intro.

mittifionpotuerit.AlibiFraficifciFer beri domüsfolohamis ferreis aequata, non citra diuturnum negotium mife. • riam terminavit. Ita & publicæ ædes,

quos utbis fcriba inhabitat , fèrvatæ, maximo propinquórum momento. Hic enim cohibendum erat malum, aut magnæ urbis parti immittendum. Unde majoribus animis incubuere,ut .

. perdomarent fævum hoftem. Ajunt, üniverfiim propè oppidum bonis & füpelle&ile vacüatuiífùiffe, homini

... -

btis prioredamno territis:id verò mi

nùs confultè fa&um; cùm occupatis a libi& difperfis civibus vis ignis citiùs & latiùs invaluerit. Sed id, ut alia ma

Ianoftra, debemus ei, quam initio ac

cufavi,diffolutioni,quâ & imperare& rere dedicimus: neque etiam rebus ècundisapparet, quàm periculosè & fubricè vivámus, ÉÉ inexper

tisfubje&i, nificùm cafùs aliquisgra _

• •

WÍQt

==—

vAi H 1 N G E N s E II. 263

|É

viorviros pofcit. Nempe 9bjurgare» minari , dominari , præbibere etiam

eft.regere cum prudentia &c 3rtitudine,n6hæquè plánum. Multa únius virtus erigit: plürima uniusvi: Gúmdeftruit. Nam cum Vaihingae ad florem & optimum Reipub. ftatum nihil defit,uhaErinnys optimosquos:

queadoptima eneryayit: Hæg fàcri verbi Minifterium^ fecit abjeótum, cùm in pinguiores nihil vel aufit ve£

poßit : hæêprimores f:cí áííolutos, çùmventri iîagis, quàm

impendant:h£ccivésfecit infolentgs cùincujusvispatrocinio imperium fà • cilè abijciant: haec fingulos fecitdiffi dentes, cùm videantarcanis dolis po

tiùs, quàm mafculà& apertâ diffenfio ne rem geri. Aureavoxeft,& meritò nobis repetenda: Concordiâparvae res crefcunt;difcordiâ magnæ dilabuntur. No&e imminente,multis vigiliis,mul to etiam labore, ne revivifceret ma

kum,opusfuit, quiin diemusque con inuati quodum rerum omniumigna . *

* *

IVJS

264.

IN c E N D I u M

tus domumpropero, Stutgardiae qui demvirampliffimus,D.Erafmus Grü ningerus , Ecclefiæ præpofitus reve rendus,rem non fàtis explicatam diffi

mulavit; (ed paulòà poitaingeniofifs. meus Joh.Grçzmejefus,Principis Ar chite&us,teftis oculatus infelicitatem

aperuit. Unde cineribus & focis meis advolo, ac aedes quidem ambuftas & laceras, familiam verò & reculas di

fperfàs invenio. Multæ civium lacri ihantiumti;::nae circundabant five fo- !

latium petentes,five dolorera dividen- tes. Libris meis, fi quoshabeo,ignis pepercit; at non item infidelis manus, In alios fævus fuit: nam & D. Hechti ,

inftru&iffima elegansque bibliothe ca,& D Hambergeri prænobiles libri,

& Balingeri, qüondam Weiffâchien fium Ecclefiaftœ , literaria fùpellex, praeter minores alias haud cótemnen das,depaftafiunt. Ego, utprimùmre liquias meas fum intüitus, didici, ni miùm poffèdiffe. Minore certè vivi mus expeditiùs ; non quod animum . unquam

VA 1 H 1 N G E N s * II. - 265 umquam occuparint; fed necorpori et iami fub hac inutili mole fit laboran

dum. Quisquis Chriftum poffidet,fa cilè rebus omnibus caret : quisquis fe Chriftodat, cum eos res omnes noftra

nobilitate dignasfacilèimpetrat, Non ullusliber nobisauferatur, ut pofthac minùs fàpiendum fit: quin imöfine li

brisdifcémusdifcere. Et fupereffeta men mihiDeusplurima voluit,utmo

leftàcuftodiâ pótròfatiget, five veriùs, utpraefèntiü ihtuitu adifionear,quàm facili momento in favillas omnia di

fpergi poffint.Secuta hocigneumSab bathum dies Dominica fcintillans &

fumigans. Eàgùm inexequialiSacello D.Petrofàcrolugentes,acproloci an guftia conveniffemus, De

ᾶ

| -

$anus Ecclefiæ, occafione exjEvange lio Matth.9.fumptâ, cives monuit, ne Gergefenorum türpi e* *mplo, Chri ftum toties invifentem unibus omni

no pellerent.Eaconcio maximolu&u

& ejulatibus veris, veluti publicofu nere, exceptaeft. Ego ejusdem textus : .

Para

266

IN c * n pi um *

Paralyticum noftris morbis, quantum potui,aptavi,durior exinde habitus, & ficcioribus oculis auditüs.

Solemus

enim malanoftra deplorare, Dei con

tranoscauffam diffimulare;atque fer re ægerrimè. Templirudera, utreve

falaimentabiliafunt, omnes percelle bant: cordis fragmenta & tôt anima rum ruinae habebantur minimi.Certè, quem non finehonorenomino,Eccle

iæ Decanus multumfibi negotijfecit, ut hoc incendiorum interftitio cives

etiam deperditos damniacceptiadmo neret, AmofiProphetae locum cap. 4. v.4.5.6. adaptans& aliquotconcioni bus explicans. Sed parüm proficere &

ipfe eftconqueftus, &alijjaétitarunt. Quidigitur dicamus, Mundus incorri gibilis eft: Nam quocunque eum ver tas, Echini in modum aculeatus eft.

Verùm, utingenuè fatear,paucorum culpaplurimös involvit;&infamiao mnium eft,quod aliquorum deli&tum. Mam cùm optimos cives quàm mul tos Washingahabeat,peffiminonnulli famam /

V AI H I N G E N s EII.

267 "

. . famam omnem,ordinem,religionem ;

;

ue auferunt,atque ex iis tales, qugs •

É faseft, velutile,vel neceffe. Uiide non tam aliorum de confufione noftrâ fabulatio,quàm noftraetiam ac

`frequentiffima quiritatio eft , nos ut

nosmettorquemüs,itanosmet deplo ramus, & nequicquam confülimus AMedicos, quos videmus non pacem

noftramvelle,fedargentum. Sequen tibus diebus , quos etiam vindemia

rumcolle&iooccupavit, refiigerandis ruderibus datifunt, & ex turri colle

&um æs , quod minimo pondere è campanis fuperfuit. XX. verò O&obrisIlluftriffimus Patriae Princeps,Ioh. Fridericus,&c. cumcelfiffimis fratri bus,JulioFriderico& Magno,acgene rofiffimoillo Heroë,Crafóne,Höhen lojo Comite,templiruinas vidit, vidit inquam &ingemuit,acreftaurandi ex celfumliberalemque animum conce pit, eiusque initium per Henricum Schickhardum, celebrém Architeétú

fuum, dedit. Hinc 26. Oâobris areâ purga _*

_a£s ,

IN cr N D rum

purgatâ,&:egeftis publico labore lapi <dibus,unis columnis & arcubus maxi

1mèvitiatum apparuit:fed&turris,qua in deambulacrum definit, diffiffâ & corrupta hiat. Et haec altera quidem

Vaihingae plagafuit, cùm ille nimiùm cultus DI6nISIVs- poenaM CIVItatIs ;íj utraque certè irae Divinæ ple niflima,damnoque haud exiguisaminis reparabili noxia. Accifae enim funt res non tam privatæ, quàm publicae , ut quae maximè : acutinam vel maximis impenfis id impetraverimus, ut rega mür pofthac prüdenter, ferviamusli

beraliter,vivámus convenienter!Quae fabulæ denobis apudalios fparfæ funt, non opusefthicrefellantur:id folitum

homifiibus nugari& perfuaderi, fälle re&falli. Quid porrò de nobis futu rum fit, Deusclemcntiffimus viderit,

«qui necdeeffè fuis poteft, nec vultad * éffè impiis.

Singultitafiliétorum pau

eries,increpatopulentum avaritia, ne inopes juves , mendaciis opus eft. E go imifèrorum miferrimam fortem o ptimo, cuique Chriftianorum enixè -

COIIA

—

»-

VA I w IN G E N s E II. 269 eoqnmendo,& vadimoniü apudDeum

polliceor. Quicquid opponas nobis, memineris ovem cum leone nüquam aequaliter fortem dividere: acceperint aliqui indigni tuam ftipem, plures di gnißimi nön fine lacrymis , & pro te j; precibus fufceperunt: fin omnes indi

gnos dicas, nóliobfecro plumbeas fa cere eleemofynas;luxum in aliatuum, plumewm. - SiDeo exprobres munu Îçulum unicum, illetibi centenos lu

fusexprobrabit. Sic fumus,ut,quiaae grèbonum É agimus, femper id ja&titemus,mala quiaconfueta præter

fluunt. Egimus fios è fuggeftüfolen nes Deo,illuftriffimoPrincipi,& opti mo cuique gratias,acpraeivimus, ali-.

quot mille faufta quæque precantes: lüxus & petulantiâ nünqüam nobis lacuerunt, feddeeft, qui coherceat. bilicet,quodlibet, facilèlibet,quod non licet,Deus nos regat,utquam mi nimo ipfi acquiefcamüs, ac cum aliis dividamus nóftraliberaliter: illud fe

curiores nos mundireddet; hoc minùs ; H

27o , IN c E N D1um invidendos.Scilicetvelcorpus trahere

nimium eft, & veriori opulentiae ad

verfum,fedhoc Deusipfè onusimpo fuit, accum eo certas heceffitatesne- i

minimutandas: nos verò quàmliben~ter aliaatque alia ponderaimponimus,

#í.

donecreferciamus aedes, mille nis poftea periculis &incommodis ex

Ë Cüm omnia fèrvaverimus,& adferospofteros trãsmifèrimus, ignis , ultimus omnia devorabit. Haec Dei

- fchola efto,edoceri, non tantùm caro- !

remultis,fedpatiénter necefîària et- ! iamnoftra Deoreddere: itatamen ne !

nefciamus interpoenas Dei effeatque flagella, invitis bonaterrena eripere, tollittum iratus,quae dedit at

££?

in fuis planè admirabilem effe , quos indigefitiabeet,&terramideofubtra hat,utcapacesfaciatcoeli.Cedantpriùs ima,utfüccedantfumma, acélementa

riigneyacueturlocus füperelementa

remfùfcepturus. Quidlápideum tem plum lugemus,& nópotiùs lapideum cor in carneum Dei adytum mutari

implo

VArhinc ense II. 27* imploramus? Si Deus nobiscum erit, einon deerit;fednecdeerit,un de domum ei reftauremus,fàcremus,

ÄÄ

atque ornemus. Quidaram requiri müs,cùmilloticonvivæ accefferimus?

Quidareas ædium collapfàrum purga mus,& ædificiumfpiritüsvariisinqui namentis cum fàcri Reétoris exilio

opplemus?Quidfipelle&ilem defide rámus, cùm Thembranoftra Deoine

pta &ingrata, imò& repugnantiaor- "

nafint ? Quid veftes fequirimus a as, cùm nuptialiilla fàcra careamus? Quid nummos expetimus,cùm veraa.

ilfamfufficientiamidedignemur?Quid vina noftra repetimus, cùm coeli am

Tbrofianobis non fàpiat? Minimumeft Meo,nos ditare; maximum converte

refàcilimum,ëcineribus erigere;diffi cilimum,illam Adamiinfoléntiam de firmus,necunquam nos eushacquidem interra plenè corri

ÉÉÉ

git,cùm panesille offerat, nos lapides malumus ; pifcesille, nosfcorpiónes. Deme hoc profiteor, dilexiffe equi H

272

IN c E N D f uM

gem decorem Domus Dei,eumqueIa boribus multis gratiâ folitâ impetraffe; nunc lugere défolationem, ác prifti num nitorem ex animo vovere'& fo

yere;fedpraetuliffe fempervivaDeita bernacula,&, ut quàmplurimamundi quondam idolis depiétâ dealbarem ac à ÉÉ; repurgarem fàcrificiis, id potiffimùm effe afinifum.Nam fifuffi ' cit, elegantiffimis ftru&uris Deum co lere,nemo Antichrifto religiofior.No

lo autem affe&atasCalvas fördes,& fo lutam hominum in fàcraliberalitatem.

Valde grata dixit atque placentia, qui hominesab omnibus in Chriftum éx penfis fecit immuncs. Nos, aufim au

$í

tem recitare , quas viderim in Chrifto danda nequitias. Opulenti

mi,acmaximè pródigi, improbae mo netæ obuloChriftum ditant. Non o

pus habet ille tuis nummis, imò indi gnustu es,quides; fed tamenquidnon ápud teipfiim,fifrontem habes,erube fëis? Laboramus certè inexcufàbili dif

fòlutione , quam introduxerunt qui cunque

VArhinc ExsE II. - 27; canque Religionem Politiæ,animam. corpori,confcientiam legibuspoftpo fuerunt.Sinceriffimam Confeffionem

irregulariffimis moribus maculamus, & fùperiores religione,vitâ fumus o mniüm infimi. De quo quidfentiat Deus,clariùs ipfe deféfonat,quàm ut. nobis difquirehdum fit: metuéndum que eft, Tubi maxima fidei jaétantia,

Chriftum fidei minimum illà fuà dier reperturum. Neceft,ut expe&emus, dum quisque fead optimamhnormam `

ipfe cómpónat:non fertterra noftra fi ve caro hoc liberalitatis & ingenuita

tis : Legibus fervilem in moäum co hercendifumus,neimpuneacnemine' mutiente peccentmaximi, majores,ae-

ÉÉÉ Hic quisquis ivina ftatuta accommodat , optimè meret,nonutAntichriftus,qui terrea i

& carnalia excogitavft.Nontollit{anè

£vangelium Politiam, fèd fecum fert füam;eamque optimam: nuncutinam nontolleretPolitiaEvangelium? Nos Chriftianffinumadefinimiüs,quemfé**. H'; ~\

274

I N c E N D I n M.

re poffimus,ille nos poffit: ategove reor alium apud Chfiftum effè , qui plerosque excludat. Id unicum nios prodat,quòdinDeum Blafphemia mi nimo,in homuncionem injuria maxi

moaeftimatur: quis'credat, nobis per Chriftum licere, quod tamen licere publicoaffenfu vidémus: neque fànè aliam excufàtionem reperio, quàm

Perfàrum illudin Regisfuiiaceffuac. commodemus, nullam fcilicet talema

legem repeririinEvangelio;fed aliam apud nos effe , qua licet, quod videa tür. At me,nefcio quò,calamusabripit, calens opinor, veftot favillarum pro

pinquitáte, vel contraReipublicæ in cendiariosjuftâ indignatione: DE u M potiùs, D E u M noftrum , ignem eda cem, fumum naribus exhalantem, ar

dentem ignem faucibus ejaculantem; ' & carbofiibus exardefcentem : Chri ftum potiùs, Chriftum noftrum,inter candelabrorumignes,oculis flammeis, pedibus tanquam in fornace ignitis

ambulantem:SpiritumSacrum pótiùs, Spiri -

VA 1 H 1 N G E N s E II. 275 Spiritum Noftrum, quafiignis linguis inter fideles fèfè diffündcntem, toto a

nimoadoremus, ut quas nobis ineffa bili clementiâ Divihitatis igniculos communicavit, eos afilare porrò, fove rc,acin totiu$ Chriftianæ compagisca Iorem adaugere, bcnigniffimè velit: res verò terrenas , & quæcunque pro bationis fornacem non fuftinent , ita

circanos comburere,ac in calcem pul

veremque refolvere,titanimæ noftrae, 'j; parti, nihil omnino decedere, fedfimplicitatem & perfe

• nobiliori

&ionemadaugeri, corpusveròinutili busfcoriis libèrari,liqüidò intueamur. Illis verò, quibus omnino nutrienda caro videtur, fic vi&um & amiétum,

£c te&um atque ftratum precemur &

fùppeditemus,ut, quod reliquurn eft ^vitae , lubricitatis humanae jam fèmel atque iterum admonitos,vi&uros fpe remus,finonadChrifti regulam, p&fi&tius, certè naturæ leges ratioha biliùs. Faveant boni: & in D E o omnes valea · · ·

mus!

H 4

276 .

Incisvanino II.

3:33}§%££}:$ In geminum Vahingae -i

Incendium.

`NIVnc geminos ignes & lamentabi ,• , .-

le dammtum»

Debuit UIltori noßra VAH 1N GA Deo.

rùm totam tamen abfùmpfit furor igneusurbem: 1n medio clemens verbere virga fuit. scilicetardorëcelefi* fipprimitardor:

•

- Et Jovae immedijs ignibus igni

•

adeff.

Jam tu dic Hoffes, rurfùm fùrgente I

VA H 1 x G A».

* gratiafitne Dei majoram ira Dei? Joh. Martinus Raufcherus, Huma niorum literarum in Academia Tubing. Profeffor.

F 1 N 1 s.

]

ï¼&#x152;,

_- ----

-----------

|-|-

--------

|-|-

||-

|||

|-* |· *|-||---|·

| ||--

||-

· -

||| | ·→

· ！ ·

| ·

.• •