Johann Valentin Andreae - Mythologiae Christianae, sive, Virtutum & vitiorum (Latin), 1619 by gnosisclassics

Over dit boek Dit is een digitale kopie van een boek dat al generaties lang op bibliotheekplanken heeft gestaan, maar nu zorgvuldig is gescand door Google. Dat doen we omdat we alle boeken ter wereld online beschikbaar willen maken. Dit boek is zo oud dat het auteursrecht erop is verlopen, zodat het boek nu deel uitmaakt van het publieke domein. Een boek dat tot het publieke domein behoort, is een boek dat nooit onder het auteursrecht is gevallen, of waarvan de wettelijke auteursrechttermijn is verlopen. Het kan per land verschillen of een boek tot het publieke domein behoort. Boeken in het publieke domein zijn een stem uit het verleden. Ze vormen een bron van geschiedenis, cultuur en kennis die anders moeilijk te verkrijgen zou zijn. Aantekeningen, opmerkingen en andere kanttekeningen die in het origineel stonden, worden weergegeven in dit bestand, als herinnering aan de lange reis die het boek heeft gemaakt van uitgever naar bibliotheek, en uiteindelijk naar u. Richtlijnen voor gebruik Google werkt samen met bibliotheken om materiaal uit het publieke domein te digitaliseren, zodat het voor iedereen beschikbaar wordt. Boeken uit het publieke domein behoren toe aan het publiek; wij bewaren ze alleen. Dit is echter een kostbaar proces. Om deze dienst te kunnen blijven leveren, hebben we maatregelen genomen om misbruik door commerciële partijen te voorkomen, zoals het plaatsen van technische beperkingen op automatisch zoeken. Verder vragen we u het volgende: + Gebruik de bestanden alleen voor niet-commerciële doeleinden We hebben Zoeken naar boeken met Google ontworpen voor gebruik door individuen. We vragen u deze bestanden alleen te gebruiken voor persoonlijke en niet-commerciële doeleinden. + Voer geen geautomatiseerde zoekopdrachten uit Stuur geen geautomatiseerde zoekopdrachten naar het systeem van Google. Als u onderzoek doet naar computervertalingen, optische tekenherkenning of andere wetenschapsgebieden waarbij u toegang nodig heeft tot grote hoeveelheden tekst, kunt u contact met ons opnemen. We raden u aan hiervoor materiaal uit het publieke domein te gebruiken, en kunnen u misschien hiermee van dienst zijn. + Laat de eigendomsverklaring staan Het “watermerk” van Google dat u onder aan elk bestand ziet, dient om mensen informatie over het project te geven, en ze te helpen extra materiaal te vinden met Zoeken naar boeken met Google. Verwijder dit watermerk niet. + Houd u aan de wet Wat u ook doet, houd er rekening mee dat u er zelf verantwoordelijk voor bent dat alles wat u doet legaal is. U kunt er niet van uitgaan dat wanneer een werk beschikbaar lijkt te zijn voor het publieke domein in de Verenigde Staten, het ook publiek domein is voor gebruikers in andere landen. Of er nog auteursrecht op een boek rust, verschilt per land. We kunnen u niet vertellen wat u in uw geval met een bepaald boek mag doen. Neem niet zomaar aan dat u een boek overal ter wereld op allerlei manieren kunt gebruiken, wanneer het eenmaal in Zoeken naar boeken met Google staat. De wettelijke aansprakelijkheid voor auteursrechten is behoorlijk streng. Informatie over Zoeken naar boeken met Google Het doel van Google is om alle informatie wereldwijd toegankelijk en bruikbaar te maken. Zoeken naar boeken met Google helpt lezers boeken uit allerlei landen te ontdekken, en helpt auteurs en uitgevers om een nieuw leespubliek te bereiken. U kunt de volledige tekst van dit boek doorzoeken op het web via http://books.google.com

'Iuiii; E.

- -

--: e

lillMiiiiu.l

--- -_

.^t

` · ·

] -

;

•

* \

* \ -

…

*•t

- P/âim. 77. ver/3. * Aperiam inparabolis os meum: loqua

` ænigmata ab initio,

1. Quæ audivimus, & cognovimus ea , & ' \T, patres noftri narraverunt nobis: * Vt non occultentur à filiis in ge ^ nerativne altera. • ' eorum ' -• • . -

„i

§* '

'•

• * -

-s*

> \

, , ^

_ \ .

… ' **

•,

GE e) R v.

;

\. -_—--

a— -—-——-—---————

`-*

{

GE EN oENRKELI G I vsv S, BAc Acrvs A R O H O.

fi E N E Cic 1 u s , s u o I o H A N

ni Valentino Andreæ falutem.

(P. c. Mythologiam Tuam Chriftianam five Apologos, quos ad me nuper , doétißime Domine Ioh. Valentine, mifi.

** fti,legi, & magna cum animi mei Voluptate legt. Nam etfi res maxime a*

ferias agant, contineantque , inventionis ta jnen noyitas, & traâationis elegantia, quic

, quid in his afferum aut molefti,nioribusno firis lenire, imo gratum infuper acceptumj, efficere, & ficutue dulci mifcentes, omne punâum tuliffe videntur. Itaque quod me

A. •

Σum illos communicare voluiffígratias qui

dem ago permagna35 majgresyero multo ha bebo, fi,quod jure debes , ómnibus hoc, & pu

••

blice impertiri volfieris. Quod ut mon^rogo tantum,fed hortor quoque, &, fi licet, im e»

\ !

pero; ita invidie, offenfionisque quam fub ye £eri videris, fecurum effe jubeo. Nec enim

video,quod in his fit, qugd bonos & fapientes , -

, -

…

offen

--—

=---—_

_ T------ -----------

--.---

E p I s T o L A.

offendere poßit, qui vel ad fé non pertinere, qu« dicuntur,yelfi pertinent,grate accipieii

ila intelligent, Nam ut nullius fibi erroris, peccative confcium effe , prima perfet*ionis laus eff : ita errores fuos agnofcere, oftemaeae

temque illos benigne audire, proxima illi, &' praápue homine âigna virtus eft. Quodfi qui Aliter erga hæc comparati affeätive erüt , ho rum tupartem,ad/e tandem yeritate cogen- .

te reverfàm, prioribus acceffuram , reliqugs

fúsque deque habendos , tanti certe non fa $ciendos,ut in illorü gratiam tanto bonorem

püblicam privare velis, putato. inter prima ?nim, quàin genus humanum utiliter confé- . runtur, errorum vitiorumque eius, à qnibus

omnis nobi, mali eft miferie origo, deteäio

atque increpatio eft,à quibus ut liberari ve! -máxime expedit,ita noffe illa,& quampen* , - tißime faditatem perniciemque illorum £0

.gnitam habere neceffarium eft. Quod qui4 per nos ipfòs præftare,in difficuli e#, cum ut faciei nojirae maculas fine fpeculo & nomito re,fic animi nævos fine indice libere exaëto% mon percipiamus , operæpretium eft, habere,

qui iiobisjubinde illa ingerant,&vel blande,

· vel,fi respoftulat,afferius,mordaciu quee* a

—

•

, .*

prs*

1.1 :--

E p I s T o L A.

probrenr, id quod circa imveteratos maxime errores maxime meceffarium eff: imprimis fi publici fùnt,& radices altius egerunt, quos tanto fortius , liberiusque aggredi opor ter, quamto auëtoritatis & excufàtionis plus habent. Adulationi equidem facile patemus , & qui mos bonos dtdit, qui erre res & vitia noflra defendit, aut etiam pro Virtutibus commemdat, promis auribus audi

mus: Sed hi omnes ipfis pene vittis amplius mobis nocent,nec aliud agunt, quam firuen tem impellas, aut febri affuante ipfaqne yf fcera torrente, laboranti Vinum & fimilia. porrigas. Vtile itaque eff, habere quam plu rimos, qui nos in præceps ruenteis retineant. quiâ noxii, dehortentur, qiii adverfus vitia. erroresque noftros omni cum impetu toti vi ribus, idque variis artibus & armis pugnent.

&, fi nihil aliud, moram iniiciant, & adpa mitendum ffacium laxamentumq, miniftrët. [Qupd cum Tu his Apologi& , fùmmo ab im genio & mente, meo iudicio, profeétis, egre giepraeftare poßis: nom puto fore,qui non uti

lißima, & verißima hac iudicaturus, & gra to proinde animo fufcepturus fit. Etiam igi tur te atque etiam rogo, obteftor, ob/ecro, ut' ';

* -

'.4

•/?a

--- -- --— — s

E p I s τ ο L A.

iffa,& quæpræterea huius generis habes,pri mo quo4, tempore im publicù emittas; iiihil

yeritus vel vulgiiudicia, vel improborum ca lummi 13. Ille enim,qui eft ipfâ veritas, veri. tatis præconem tuebitur : & quamtum , . prement,tamtum bomitefublevabunt. Nihil

quippe in his effe puto,quod iurequisquamre, Prehendere poßit: mifi qui ingeniifui peryer fitatem palam iaëtáre, & errores tam fùos, quaji aliorum, per fùmmam impudentiam, atg, improbitatem defendere audebit. Quos floccifaciamus,&Chriftum ducem,nihil re- ^

fpeétamtes aut trepidantes, fècuti,mom cure

amus, quid faciat nobis homo. Tu igitur, vir

optime, '!... !.: -f- — .* • •/ ' A'Axiu$- iw, %& iis o* *£ άφιγένy •|' &aen, £Quibus yale, & me tui amantem porro ama. Ex Goldeccio meo fcriptum, die 18. O&obr. Ammo I 6 1 8.

<…a— *jV

I/ußri & Gemero/3 viro, Z). G E O R G I O AC A C I O E N E V

KELI o, L I B E R Q B A R O N I Ho Æ Æ AV E C C 1 O, G O L D E C C 1 I

-*-

Domumo,&c. Domumo /άo omma

- \

o£/£r&amtia co/emalo »

S P. C. Vt elegantiffima,ita præclara \~), & cordata funt, Illuftris Baro,Do mine generofe, quæ ad me perfcripfi fti. Nam quæ major hoc recondito fe culo,ingenuitas effe poteft,quam fateri, rebus noftris plurimâ deeffe? quod ma

jus meritum,quam,cuiid datum, mone re poffe errántes, aut liberius etiam, fi o

Ë ? Hoc tamen unum do eosabsTe mihi,Domine,cui vix denega re aliquidlicet,eam provinciam, non fu pra animum, fed longè fupra ingenium, tot floridis verbis imponi, ut qtiod ab a liis expeétándum mihi erat, in alios id

ipfe auderem ; quin imo Te ludicrum hocce meum,qu6din paucorum amico- \ rum privatam voluptatem mihi excidit,

in publicum totºjudiciorum confiiétum A -

:*»

•

…

pro

"…

D E D 1 c A T I o.

propellere. Nam dum mecum hinc ju

dicium Tuum,{ed quod nimis liberale, metuo;illinc nìalevolorü fupercilium,

quod æquo illiberalius,fufpiçor, confi <tantur, & literarum apudmeinopia. cedit; non defuntfanè, quae retardare & diftrahere vel debeant,vel poffint.Pareo tamen, ne in pietatem, integritatem & eruditionemTuam fim injurius; non au

tem fine literis Tuis, politiffimis juxta & Chriftianis, ut tum argumenta Tua difficilibus opponam, tum meum obfe

quium æquióribus exqufem. Trado ita que hancTibi, Generöfe Domine, My thologiam meam, quam ficut Tu tantae laudis vir, ferena & candida mente ex

cepifti,ita ego ab omni livore, omnique nigro fale alienam effe, cum Deo teftor. Tibi fi placeat, fique ludos faciat, quod

per lufum & fuccifiva mea depropera tum eft, fupra fpem fuam beatum erit, & morofum Le&orem tam devitatum , • '

quam non offenfum voluerit. Chriftus nos regat, ut vel ferio, vel, fi id nemo fe

rat, facris ludicris ipfùm exprimamus. -

infi

_——-—--

D E D I c A T I o. .

infinuemusque hominibus tale quidni hilcogitantibus: quem T. G. porro pro pitium exoro. V le in eodem , G. Baro, & per infima Chriftianorum enitere, Vaihingae, I,Ianuari Anno I 6 I 9. •

· ·

· I. G. T. ^ Humiliter colens, Ioh.Valentinus Andreae.

.*. -

. •.

•

• .

\ -

-i

… n

^ -

, _ ^ , -

— — -

»'

•

* . -

' S A L V E, C H R I STI A N E.

- «

' \, -;

L E c T o R.

. .

}7cumque res humama, ao^'/2ma $e/. examumare,&e! emeadare, Â æ 1/// /

mime alrqard majus vua?raraggre/^ • /?. AVam, ur //4wd mom e/?,mt/?*?emia per haeffautae rerum ver/àru, & veri

zatà fàgacitate umdrj, adjwtw; ita hoc animum Wa/r mom ad w/amores ramtumae tumu/tuaruos obru

ratum,/?a mauma, etuam , imo cades o£ffimatum.

<Qaaequ'dem /or* mortalium ramro e/? ìnfelictor, • quamfono* durìa exercemfpub/ic/ errores,qui&ae alum cum&orum & umgemma & &ure, de/er&iiomr, zaibi? ram poze/? auaacu/um & remerariam ex c6g*raru,quá/re au» ob/equead&er/2m. Avec enumz, vel Hærefis u//a jmvaluir, aut Tyrannis excre vur, aut Barbaries emer/è, quin laudes /2a/ cum * ammoc£?*j$ morum aat infamia,aut/£rage umve aerur. Ham. murara haud raro comtingur,ande //a Aeneroßor& amma$e/utu$iolemtuae/èz,qua haud pauci um medturpericulorum exercìtubum , &erum âomum4, proffrere , & exprobrare aberramtibue cara/afe^, »fimu!

ac pro&ocare hafftamter ad me

Iiora awderem*, AVam /?id Philofophiæ frabaa zuu,cujus /um/imeadexa&iorem rerum, morum que mffe&ionem admittamur, qjiademque com templatuomem aluos afficere,alior com&imcere poffé

facile confidam* ; taxaem quod ea, mox im/ìmmâ 7 -

?**?

•

v *

v. --- --`

- •

L E c T o R E M.

, • .^

rerumfaffigiè deßutuir,mec fàme ab humamù fa bulâ amqaumara mom e/?, mumquam hamc laudem `eum digmitare fuerur. Pmdead Chriftianam Re

ligionem facile de$ol$umur, at hoc ma/oratum rò3ur ea gratum referamus,cujus Prumceps Iefus Ciuriftus, ommá Peritatâ & Bomutatâ cor,artus f2or, membra & arruculo r uta agat,regatgue, ne umquam um ha /amitatum,pr4/7guarumque reme brù /àcra Eccleße compages obdorm/?ar,&el im moriatur.ira emim Euange/um Chrt/, ommes ho imimum ordmes, /?adra, mores, /aboresque umcla mat,ut Tyrammofpungar, hæreticor turbet, Epicu reos rodat,Sophí/?aupadefactat, Pamos rideat,di/^ /3/wror corripiat,omnes umreme ramgat, quuc4uta! am/&er/α /£/? mundus oppomar. Euamgeli, quip pe ea e/?Sapuemtuae acre*, que acumem raraomi* hu

manæ mom heberet tamrum, /ed plame difféoez : is A'orziruaimà cha%*»gui, qua AVarara habet ada

mamrema , facile perfungat, ut ommimo qurcquid im&uáå orb& mo/?er um,&er/α haber,e, ami ajgri bama.Ceterum um eo $aliae re/wáatur Mundus,

quod Pares ambeci/rati , Hypocri/2 pretari,fa! /acta, /£wp/rcrrare,&er&a opera,com/2erudumes le gibus, g/o/à, Werbo De, oppomur, quibus cum ßos am fale $e//£r&itureporium rerumer,zum reluâam fe* %aru&ampo/?arfì coherter, wt mirar, demuo lo &eat,4ai umquam Peritatà hùcere /icae; ur. g4or emim fidelium re/?;um prioru&a,/èa & recem Flo rìbua /eculis myrtade* im Hac boma ea*/. pugma

accabaerimt,referre quud opus e/?,cum Dux ip/e/ •

We/α

.•

…=————— —

-*•-—-

—› -

A. d.

L E c T o R E M.

We /upremas Imperator Iefus bomi publici momime amíeremptum/ ? aer quia i 14 glorio/? re/%/£ura- ; fa* /ùccumbemdo ἀucur,facule hoc paradoxum mo-`

άu explica&ut, quime/ειδado &patremdo Chrt/?//*• mi omînem hujùs terr« /èâruliratem , /mpertum *• tatemj,/ímt aliquando/ùperaturi. Hac ralia eo gitamtu, cum múltú ab humc ammâ imterja vemiies

Â»/»/«//a, atque errores vimcula mihi humana orumCon/uetudinum quotiduegra$iora effè,atque

mox /ördere imciperemt, non defumt quidem relu-'

4.m2, /£#/mde comatus, fedffetajieiemde tant* „o„, jaemtrdem deffutuit, quod & rmgenrum mi h, & &ures Deus megaffef, &,qui eodem mecum, •arcere detumebamtur,planeacquießeremt. Acce „.,„, nomiinis Chriftiani re&erentia, quo emant* „o/?ra deliâa ob$ol$anturitum.beat, mo/?ri fecu- ! di fama, qua reliqui, cum&#â amrefertur; demique

„,„,„e„,;, , Iwdièu expeéfatio, ad4uod omnia na fira intricata meritodeferimur. Suffucabar,Re Jigionis/ mcerutatem humami& ratiomibus dilui;,

L;Āgaraent/?/rum com/ciemtia: Politiæ re 3,,aivem mumja quorumdam licentiae**$4r**

„, „,/,,adebat Regemtuum humanita: Eruditio

qnis ἐomplexum effe fama ar&iorem $at occurre 4,vr $olummum ßrue* : Morum comfùetudme*

Lum excu/arâ;at retimebat ror ætatum £*o ruae. Itaque nam poteram mom'/ύccemfere mìhu,cu* cum Natura mimus com&emtret , & rerä $olupta

λα», p/e mihi inepra quadam amaritgdine ?er a//erem; Pa$erem potius ad ea, regula, quas * -

/ùs

S- —–—– —4

A D

L E c T o R E M.

U !!

/u, iuturwu, iam approbaffet , & qua dilige** ?,/ ma humam cereör, indagatio poff to* experi 27emra mobâ & tutißmam,&facilimas regg*/* /et. Imrerea tamea ut me prius audirem, & pro

„.,.„,, aem &et muh, f/?, &el prudemtroruba* & gemalum traderem, quædam tmtermarum, at grafionum um chartae conjicere $úm , �3* eum. ?.ue/%mâ admodum ex familiaribus conferre. Ii, quod umgemuorum e/? , aliquae improbarumt,

»öm hu/a jrobarumr , reliqua aliâ dijudicandae reliquerum/$/ed qut haud fuere eadem umgemii4

quartare. Qgraemim Deum jmmortalem !

comtrae

Àaud dicam expeâationem»/ed memrem & ami mum meum mom e/? effu/um, ut, q#4apud me $el igmora,&e! dubia eramr,multorum impietas, im probitar,& imperitia, iam m»ih, plane ac cam /upore meo com/?iterimt? cum alii ad Lutheri,vi

7, samafjömi[imjuriam referremr./ quà requi reret %urum bomàm , & argutiarum impatien rem : 4//*, turbare Rempublicam » clamaremr, /? germama imregrirae re&ocetur:alii, expe/li lire

?a/. mugaremifur, ß minum effer literonum :<lii alia &aïammarentur, comqùíßá ad id odioß-/£mi* ti/ulü.” Hic equidem im memrem �emeretor

Ἀrrißma aetbleta , quos muhel potiae ßimula -

vie, quam re&, con/éra memr, comtra tam um pudemre* & importuno* umpoßorer, qua mam

quam credumrur uque adeo permicro/% in Rem publicam amumismiß/e&uca/um qurd um ipff. ^e

?rehendatur. Twmi plane imporemre* *te gffer -

4 -

$e/<wmr.

7 -

'AD

L E c T o R £ Ar.

€e/ame, vt facile, quod re/iquum eß , impie rar* myfferuum prodùme. Pradea, eò, pro

care

monia , rura , /y/ava mom aiirer , quam pro a ru* & fòcr* armt. aater, domee paulatum demu

dare , r/« & fabu/, va(ga fiamr. Id Vero, qaàm po//amr, ca&em , leomumr, pe4i6ae amauta , me pau erore* %.ibeamr, qao* ruditw rerreat. '£go ra-'

nem , q*od mamquam /rerarium 7 heatrum a me/ùm pa//a /€ema e- . tuo, , Ae/?eaquam cum Socrare .4r%ophanis mu &er coram'com/?anrer /?e?a$i, ve/, quod me magis decet , cùm Chrj?o meos ad ro* putuda mendacva obmutu/. Eam^ i4* , ac Deo /£, /2i* numao arridere^ , facule

que co»/?iemrur* p4gemt.

querelam re/or&eam^.

Eamae , Q3f /2auzeae

Eaae*, & zor /3e&atorum,

fot audirorwm ocu/or , aureugue obturemr,

AMuhi

•vero exiguum /? , habuiffè iraros , quo* mumc con$uâor habeo » mo» quod ad meam maga, quae quam mortaliam /ά examimamdw , qwa aec e radjruomem » mec rerum &/2m u//a modo rea demr , /éd quod mom ea , qua reprehenda facile`

poffemr , ftilus , methodus , inventio , &c.' Parum Chrifti exemplar , vox , atquc Crux eomrumeliofè ab aut habura /2mt , & exubulata » qwa tamea mira /oquacitare omnibus fabula* /ùis obducum*. Exumde decretum erat , obtuce-'

J/gere, & abolere meae amumadv«r/omes , quod & immatúræ mum/s effêat, &, wimum elabora re , ralerqae ommumo , quæ erram âomus corda

tu*$e mag/£am facere po/émt. 22* emm dj® > . •

malem,

s • , -,

^ ' __` · •

•

|| 1

| 14

— ------- _ _ . ~-

—a

V1! A d L £ c T 6 R E M. £mulem meam reram ommium gmoramtiam , cum am hoc fèrmo/%ìmo D/V/mæ machim • amphithea zro me momemclaturam rerum poßdeam, cum meâ >

£gmaru* oberrem , cum &ix titu/os /oz homum, con

ceffàrum /eremtuarum umffexerim ? Sed excide ramt famem aliqua, me/c/o am $igi/amtu, am /?m niamra , ut e% talium meu* megleâfum , ac , quod morerà , repert, /ìnes, qua extemporamea, cum. '-Mumdo &edurariome* imrueremtar, hgmzmer ma

ta/ium /3/emdore, fam&romum amplitudme, lizerarumw exce//emtia, morum amtegrutare plamjê »me a?v/?res,quorum aquzatz, omm* levore amoto, bemgme me audire, eandide umrerpreraru,& eff. caejême com/3/ar*, ej? &t/ùm. AVamerare poffèm, Procere* genere/%mor, Theologos religreßmor, Poliricos comfeiem* jémo * , Eruditor ac/wjémor, qubæ hæc Chrt/f, umirarro digma &■/à e/? , qu«

mu/rorum pe&oribus imprimeretur, m% mihi* mue ///e.4rchetypaw,Chrt/?w,adpudefaciemdo* ir r/ore* /2ffcerer. Laudamdum famem eß Dea,cu jaw Spirjaav &eruw comtra memdacii, certum comrra &errigimà, fòlidus comera lubricuratâ Spiritum perpetuo dimucar,& ha* /άι/£dere/igur, q&* e**â fm$/aliæ Afumd. oppomipoßmt. Eos mobię ar/er$er, augear4,,oramdw de$ore e/?, me dum fal/àm mobi /urarem admiramur , féam re/tguonem re&ere mur, amhumamae Politaa /er$imæ, & $amjêmas diteratura imbuimur, eos perdamus, quae reru*m* optumarum laudata/%ìmarumque digmtatem* argúe decus wobus /àrra com/er$amr: Nam ut m -

multâ à Weterum %irtute ataw moffra de/è$uf , 2. af4 -

£}

---- _

—

A p

. --

L e c r o R E M.

. . ira %ee momume diffcilior e/?, quod mire /ά pla eer , & i4w/?ria majorum urgemua quam infè Arcj$%me amulatur. Pmde mwlta mobù & mu/

to* fama obtrudit , qui , /? appemdamtur , aro mo* poÅ Democritu dicere: tam parum ad pom dera pra/ea avi facuumr. 4tque jurare i/o* ae* diae,mihi!/? e/éçe//ânâiw,&e! aquam , %el im gemro/?a«. Si cerebrò momwmemta intuear&, mo /em habemr comge/?4, /ed emortua terræ: $i mo res , malrum ab/que tutulorum & cæremoma

rum , corala muhi! : s, relguomem, &erbâ mihi! faméfiue , opere mihu! aque prophamum ; quales ad $e&um depumxur Pr de$umo ze/o , & pia /3 dudaque lorerarura Re%eremala • Iohamm. -4rm dw,/ed ob id haud digme, quim imo Mamdo com. digne habura , quales olim exercuit D. Iacobae «£mdreæ, &jr/èa «tate fm$r&•/%mus , /ed perim. de ab hoffibw & ffatribua umiqußme habitae; quales aÆe Sam&ae Hero*, Lwtheras, e/? exper rw , ommram momffrorum domuror , /ea um h& maxume amhefamr. Hac emim demum /wów ma • •

xime Hercalea e%, cum optuma , ßmplicißma, • reâ€¢Âmaque ab iiw, ubi mumme expeâabaw, de forquemtur: ut vir piw, harerìcw ;&ir pro&av, rebell& : $jr erwdituv , barbarua ;, $ur camdidw,

1 •

fatuae audiar, & hâ momumum rerriculamem

;

rã $u£go umpomatur, quo & imcompoßto clamo re& /?repitu /e/e oppomar. Qui imregra memrè 4olor miß à Deo ip/3 $piriraù fèrtiorù afflarw.

}

4eniatwr , & paucorum aliquor , /€a /3/ide bo

morwm.

-— '

----

A p LE cro Rex.

-*\

morum applaußw , hortamimibuque m/tige rwr , arma abjicere , fùgam cape//ere , /3eca* elegere , homumubawque plame úra/?i multâ per f2a/£?, & fortißìmo* quorque temta&ur. Ksque aaeo mi/erum e/? , Mundum medicare ; cuja, /? ror morbi effemr, quot homime*, tolerabule uafa rez, mec certa defferatiomà : at um eodem homi me ror ßmptomata quotidie amimad%errere , w* me/£vae, quid fi&, me dum farri credere poßè, id&ero e/? /ério deploramdum. Nam qua fer$em

r/%ma 7ât , facile fepe/£wmt ; qua candidgê ma , o£f&/?amtur ; quae limpidißìma, turbamtur; qua ßmplic®ma , permt/£emfur Mumde com tagione, quæ mu//o eruam mo/?ro /?m/2 inffcu^ » &'/? /m/ muar. Exemplo mobia e/? poffumt p.E raßmum , & Phul,p. Melamchr homº, divma uti- , qwe & i//ußria /mgemia ; /£a »imum ad Mumdi *&7a4 obffumata: cum umrerum D. Lutherum , &*

Iohamm. Bremr/ue ommra perffingeremt. Ira hodie qu&qu& de Mamalo beme /3erat, qu&4uà /aruma vnguem cedit, jam /άr partem prodidir. Nec e mum $ulmw u//um pe&orä /àcraro im/?igere po te/? , m/? b/amdituò $e/ prom/%omubam : mumae. plagæque ommer, &elut um /3/ido , re/liumr. Prae ßat autem quoralam habere pugma /3cior, me dum &irer mobà /ubimde deficuumf , & /ùdor carmã $pirura robar extemaar , aliâ atque alii redimtegrare eam poßint. Q4o certe com/ìio Dea* optimum / ngu/è/éculâ alujuor / aes! 4thleta* excita$jt , qui /άccemtariare /%• un&icem po/> /ínt $ -

--- ----

L E c T o R E M.

/r ■ quomiam um/ue homimâ mec effe &ale, mee decer altra humama facunora pr*/?are, at mem &r« mo* perpetuum , mumquam capita agmo/?a aqua, eosdemque im $arzas terra plagas differ / ; , wt umdtque Peritas & pro/?are poße, & eumdem $piritum admirabula com/ém/2 probare. Xeque emum u4uw e% rerrae angulum , ubi Deae mom /3urer ; meâ, mumalus umquam tam erut fß// /^a aut demfam, quem tram/%/rare Celicæ affla tum mom poßt. Humc $udea, umrer medio, //repe ror, ßlemter ; imter duror, mites ; umrer /2peréor, humiles ; amter ebruo* /©ârior; im/er /ιάμarmo/or , caffor ; uater a&aror, liberales ; peme dixerim im lapamarubus pudicos , im adytæ lemomer im terdum reperira , ìm caupomà jejunia , um fe

* 1

mù Bacchamalia haberi ; orare prophamor , b/a J?hemare Sacros : æque adeo Chrt/?us ab/que ,

&omnes eß , Mumdia /?e//?a abfque ; ut diffde- • re Deo mumquam , falere. Mumdo

mum quam /,

cear. Hæc apud te præfare /ibamr , Chriftiane \ Ileétor , ut audirer , quibuæ gradibus ad hoc jmußratum /©rubemdi gemus per&emerum : Exci * ta&ir mempe duâitatio , edocur experieatra ,

confirmavit Åomorum con/en/a ; /€d mox exce pur male&o/em tua , arrira&tt impudentia , /eda vit rerum humamarâ comtemptum ; uteruz e&o cavrz genero/2w camdor, qui inter medio* Mam- /. di turbimet humc imde di/?er/as imclama&it : cui wt parerem , hac Mimuca , /£d immoxta §effe prodii, -

L E c T o R E M.

prodii , ut ri/ìm potius caperatâ illù mo&e rem , quam 4ilem.

Po/ut autem $elut per la

/ùm homimibus oßemalere , quomodo Du&umutaw, /\e /άmmum ul/ud &erum & bomum per omnia humama /e aliffuderìt ; quomodo `homo ex hoc /wo carcere aa i//ud comremdat & elu&erar. AVam hzc Religio , ßve maraum mter Deum & fiomines paáum vrgetur: hic Probitas , ß. ®e homimum mter/è ligamemtum exigutur : hic Eruditio , /We ammae mo/?r« exce/ertia com memdatwr.

ffi* trubus , $e/urr fidibus , $uo

lum meam comffae : im h& per ro* & * &arias eompofiriomes oberro , quas , /? rei Chrißiam• expediret , im infimitas mu//o- labore comtum ua

®erim : usque adeo facile e%, mor debiti no/frâ multiplicárer admonere. Duo tamem hominum 4emera admodum extum?/?o , mimior Rhetori cos , & mimuos Dialeéticos ; quoram ■//. mi

?j per/ua/ìm &olumt , quicquid vo/unt ; hi e* *me fa&um Golumt , quicquia volume.

Nam

cum i/i imper credulor jam emer/erumr , & oâ timaverimr , muhil erube/£um, jam mihi per/ùa alere , Lwpo* /£&* umdixiffè jejunra , . Kwff»e* cùm amfèrìbus reeomcutiatam , graculor im /u/£i mia* tram mutatos , & quid mom ? figere u 4gnem , urere glaciem , dealbare carbones , ob f&/?are :retam ; ommia ßo loco , /?o- erdi me , /ùa perfe&iome ?//?: quibu* /? oculos , au re* » ma/ìmque oppoms , indignamtwr , audere Y.

quem

f>E c T o R E M.

t? obloqui, aut de religiofiffimo, pro

' *ii!

tiflimo , ingeniofiffimoque feculo romque ' im, ri. H, &ero ádhuc imiquráre* /amt : Nam mon* /âtù e/?, acut%mâ Sy4ogämä muhi eormua af firgere , /?a perdue/em etiam , & haeretucam facere muhi/tale ad&erremrem poffùnr, sic emm

argumemramrur : Gradus non funt indignis con ferendi : Ergo pofthac omncs Ordiùes com

I litt. iim ,

ff.

Afflu ]

tty

hi,

mifcebimus. Studiofi funt in linguis erudien

*II;

di : Ergo ad Garamantas ablegabimus.. Sum ptus nön funt prqdigendi : Ergo non nifi fu

ri;

tores pofthac habebimus. Titulorum cate

nae furit barbarae. Ergo, Carolftadiani in po fterum erimus. Aemíliæ : Homines non fùnt pecudum inftar habendi : Ergo nemo herus. ultra erit. Corpus non eft fàginar dum: Er o nosmet fuffocabimus.

Proximus eft di

Ê Ergo Fraternitatem aliquam ordie nîur. Libertás eft appetenda : Ergo omnes muros perfiiogemus. 24mplius. Nofi blafphe mare: `Ergo Anabaptifta es . Noli femper , epulari : Ego Papifta es. Noli moechati :

Ergo Enthüfiafta `es._ Noli augari : Ergo SvWencfeldianus es. Noli idola `colere: Er

go Calvinianus es. geo me $erram ? Qm Σύa ero , /? hae Conclufiones mom zam fùmt faffè, quam ille $erj%mam juramt, Werz/£mae im pu#//cum emutrumf. 4* ego tales curuae ho-^ mines mihi/e , & Reipvblica peffulemtes Parà

«prdatâ tum per/2a/érim, tam comclaßram, qui • ' muhię

i .

i•

: :

A p L E c T o R E M. ** ' *mihi! erube/ewmt, comtra /άam & rotua 4udi zorii com/£uemtiam , homimù eamdem Deum co

lemtâ, ejuadem Chriffi chara&ere* feremtâ, eum dem Spiritum /?/ramrù , eamdem Religuomem profitemtâ, eaedem leger agmo/eemtâ, etdem pa trua /?r&iemtâ , idem Cælum fferamrut, inno centiam momdum audiram , atrocibus & $ira

lentis comjeâuris , comclußomibw , & comdem mariomibar impetere ; mj/? me rmfamu* eorum, ma/ereret , qua jam jam apud Chrt/?iamor om nes, ob prophamum facumwa laboramt. H, mem pe fru&us /2mt temeraruę audicii, ad quod Sa fama unffim&u , carmuuque mo/?ra /άperbæ præ iuducuo properamas , quo à Chrj?o mo/?ro abi mu* remotj$me. Nam quicquid infficimus, aut degußamus , aut obiter percurrumu*, imo quod ab altis accipimur , demique cuju* imter alum muhul ommumo mec &rdimas , mec audí$í amwr,ia maxima &mrulemtta djudicamur , & ob

wmwm alterum $e &ocabulum fimjffre umte/e&um ad orcwm deuicumw* , %e//ame , quamfam per

mo* licet , jm & fum reddimus : cdm paulo po/? appareat , quam turpiter decepti, abrepti, pro /?/ruti etiam mo/?ra /?u/ra divimatrome / mur , quam fa&a im aliemâ umregritatem cæco impetu amiuris. Itaque/;e/?mtio: mumquam mor umiquio res, quam eum com/?uemtiir domumaru ; mumquam J

—”

ìnfèluctorer, quam cum liberau linguae cohibere; mwmquam fmeprrore*, quam cum cordr* pemetra

./ia, /?rwtari ; m&mquam magis temerario* effe. -r -

qwanw

A p L E c T o R E M. quam cum gmota nobis & imexplorata iudica re $o/amar. Nahu! emum ague promum e/?,quam Â peßmo aecipt , & de opt/zo }uoqwe ma/e /?

/%icari. Malum mamque / rupà'j%us ama/atur 4onam , quam bomum ma///âmulatua/mem e&i r.;r. 41om,

Hunc camdor » $erura , //bertas , rebel

proxima $u-eatur : Hypocrj% » umpo/?w

ra , adulatwe , obedienr/am /άmmam referunt. De ms r« auo , pudere , & tædere , quod de u/o homme

uae quam iudrca&erùm , cum me/giam, am

*em a//#-.:nao tetigerim , cerre p/erumque lon `ge aberr-/? /ìam. Id puro aliis etiam e&em re poffe , qui utimam & agnoßerent peruca lam , & ampo?erwm e&lrarent. gg e comrra

me ip/ùm diââ & concla/a /amt , ma?quam me &c/ procul tergere: qui memt& errores &ere fue

rumr, latitarumt. 'Qgid /? in aliù idem fíat, -

& Deus velut mobi& ad i/u/àm , ut , qu« um propatulo famt , mon &rdeamaa ; de abßomartâ

.vero rid.i ule magematur ? -4memæ potuæ , quae '. uma res doma mo/?ra amp/iffcat , m«$os exte

nuar , /écrera elucur, & manife/?à deleâatur : »mam dum oalumus , mec bonus proximi at imur , mec mala euus e&tramus , mee arcama affèqui `mur , meque patula dexire ob imternum ao ?

/?rum morbum iudicamua. Sed defimo, Chri ftiane Le&tor , & me tabu commemdo , quem ,

; .

/?ero aom före ex irt , qui $er%m4 negare • ' certi/

L E c T o R £ Mr.

rerrj&ma diffutare , tmpudemriAìma commit rere, & um /órdia /$mus triumphare mom eru &e/€umt , quorumque $ox ama atque perpetua eÅ?: Crede , tace , da » tene , fcquere , ma ne , fer , patere , & qa« /àmt alia tyramma «lùs $e/ re/g/o/. Ve/prophazæ $er&a : /ed qui a mimo camdudo , & meqaaqaam //$ore occupa to , quod um hu* mer* uw$emule , caffges ; imele gam polias ; dubuum /3/&au ; erroneum corri gam ; durum mitige* ; *erum probes; homum fa •* u ; mancum /àppleaa ; & , quid me po/?hac

$elis , momea ; qui Auguftanæ Confeffioni in Concordiae Formula repetitae addi&tiffimus , • c u M E A o M N 1 A M E A. c o N s E N * 1 R £ v o L o, E r D I s s . N r i E N

τ I A R E P R o B o ; qu/que tam /ùm ami

ea admonutiomi* , & frarerma Correâiomi* «$ta/ìmus , quam atrocj%marum Calum niarum comremdo effe pariemre/6ìmum. - Oro te

itaque per Chr//£um noßrum , ur / quem im

*• eoaecep% , amorus camdorusque pariorem af • -

fââum , eam ad ememdamalum me , dirigem

dam , ßuma!amdumque jm Domim $ua aa Auéere ©elis , ut per hae tyrocimia mea, re co

aeite , re etiam mamuda&ore , ad ma/£w 4* C H R I s τ I mo%r* exercitia afeemdere , .^ ©* adVer/,a

møndo parte, *

. *.

•,

444 ore » qwas

Afilo,

~_* -

- A d. L E c T o R E M. qwa /fulo , qua opere, tueri ,.demique jmter fi:* -

aeles Crucifixi fervos , mumerare aliquando queam. Pale um Chri/?o, Chrt/?rameze- s.

- _

.âor, & æquitate pro-

••

fice, -

… -

• •

• -* * ,

. -

… -

*. -

1 -

-. -

1 -

- …

—-

v. -

…

. - '

-• .

• -,

•,

, -

- -

•*

--.

\ ...

”

APG

•

. -

</ .^

.•

•

---

- - *•

- -

i -• -

A P O L O G, O R V M

CHRIsTI AN o RuM MA -

.•

; •.. •

nipulus primus. *.

tt *

* * f** • • !..• i * , r

• • . « * fi*>* * -.

•

- *.***μ:

v. * *

, . -

** iu,

'.. • •

- *'•*...

.*, • •

•• •

• ^,

~. . :::: • u * * , •

-.1 r. 1* : :

—

•_

•

…

, a -*

* **! ', . : . . Seneca. : -

■ cº

, * co * ,

tneodem prato homo Florem quærit, bosher ' bani;£amiltpprem, vicowialacertum. -

-: •

,-*

•• • -

… -*

-i

- .

• • • • i • • • • •. •. • • -, ' ^ - ^ , - -

• •• '

•* *• , ■ -.

•. -

• ' ,

•

.* -

I. A

s. » `

* .

, -* -

…

•

• ••• • -

-* - -

•

]

•-- --

-------=

Ap o L o G o R u M ,

** I. TAEQVIETERIVM. Τ -_ .. *

•

É O L s N ,$o wisis £s sivâ § more, fi quem amant , omnia sjus, etiam nugamerita,admirari ; fiqué exofum habent, omnia, etiam läu- ! dabilia,abijcere. Huis remedium allatura Phi- ! lofophia, Motu? regina,bilancem fufpendi ip ratiónis atrio juftit ,hominisque hinc bona , il -

íîåííbráre, ut, quæ parsal$i$t. deprime Tet,hqmini vel 1audi,vel vituperio foret 5 praefe

gitque bilaní Archimedem; §:atices petitiffi- . nnum »

íïìåíïíciniquiusjudiciuryg'gi in-,

Jäiefepoßit,&inA9$*$***** Sed parùm

„£jííííííofophiæ£licitude*s$ άl ÉÉÉÉ , ut laudarent, qu9s$'££ . dos;ÄÈÉÊehenderent, quosfüfíigien86; fibi i.

βληρferant. VIR*°; verioribus Chiiftianis faci Šunt,cümbonaquæque S.Spiritus mu

• 1èa

Aerahonorarent; mala quaeque, velut Satanæ. 'infidias • commi(erarentur: ac inter hccfiatrem ÄÈÉimum fuum;qualiscuaq;: is effet, pa

ienterfer;cn;* prudenter emeridaregt; Inter- 4 §gú,qúpe£iai!' carnis Paradoxâ fibi im- !

áíåíònderunt:raculin;?;£/£ emm cwm&o• -

Σ &èneficos, bono* amabiles, malo* notabi Item, amicos comite*. jmimuco* præceptore*» apertos con&&a »fwcato*

Vigiler,

2. JMAL C H 2r. »

•

4-i.

)

\, -~~~.… +

- 2

• .

- MA N 1 p u I u s I.

A* s

A L G H r MI A.

illa divinitatis aemula, qiiae tarda Natu

ræ incrementa corrigens , ifigeniümj; Solis –

lento & vitalicalore imitans , Mcrcurium, me- `

tallorum omniú Embryonem,per altioresfphe

ras adfublime aurifaftigium agit , cüm profufi dum patrimonijalueum exhaiififfet,foriere ce ÉÉ; & efurire. Unde à modeftioribus irri § petulantioribus,maledi£}is petita; feveriffi -

mis,pœnas meritajudicata eft, Accedebat adul-. teratæ monetae,imppfturarum , aliarumq; frau

dumfufpicio,quae äccoétores frequentefcomi rarifolet. Intérrogata tamen , §üi feliciffimus puluis pertot artes5 tantamque folertiam natus

iàmjejimèpafceret? Illa fufpirans, & Philofo ' phofiiminyolucra, & vitream yafculorüm fra gilitatem, & cœli tardiorem concentum;& ter íæ impuriores mixtüräsaccufavit. aefta,qui maledicae plebis contümelias ferret? Tefpondit; Nudáfpe.& curiofi animi voluptate. fhterro gata,afine doleretfumptus perditos? Subjeëit: öratis in Naturæ fecreta nemini pervaderidum.

quæfita, quid nunc ægerrimè ferat? refpondit: $; ceffähtibus opibüs facer igtiis ÉÉÉ ca at Interrogata, qüid tandem reliqüi háberet*

refpondir,Medicinam, quafamæ , mcndicita ... tcm, qua fami confultura ; fed & menda- . ciüm,quo fimplicioribus fumum | ; f -

…

' • • • • • 1'. -.• .

**• • •

venditura fit. •, • •

gr. ; : -* 1 •*•. ;,:i'm

B z ' ' ^ 3. 2ä,

<A P 6 L o G o R u M

- 3. ANTI PATHI A. -

H Abet Natura fuas debitas laudes, tum ob fà ' luraria rebus creatis indita,tum maximè etiã

ob Alexicaca venenatis & peftiferis oppofita. ,

Eas verò meritò exolvithorìo creaturáfum fiveprinceps fiveinterpres : unde, laudatiffimo

inftituto, anniverfarium gratijs Naturae agen

disindiétumeft.Ibi prgtcrjalia acceptum ferim* Naturae conditori,quòdTyrãnis oppofuerit tra

icos cafus,quifuperius

uju$judicijreve

in alic É incutiannemt ;,qu & Atheis miracula, Satanae æ

çueaemulatio Deum effe evincant ; &c* Abfconditis confcientiam , qua internèrodan tur; & Sciolis Naturae abyffos,quarum ignora- . -' : i

;

tione pudefiant ; & voluptuarijs morbos, unde in medio impetu coherccantur; & Avaris fortu

nam, cujus malignitate inopinatò evertantur ; & Ambitiofis rifùm , cùm alijs haud paulò fiant habeanturque minores ; & Superciliofisliberta

}

tem,cujusihvi&to roborifiullùminfame filenti um, nulla turpis adulatio, nulla ftulta creduli tas, nullumfceleratum feruitium imperari pof fit: Denique Satanae potentiae Crucem, qua ar matus Chfiftianus,veluti Hercules, clavâ, oma-

aiainfernaliamonftra debellare valeat.

; t (

t ! ( -

• 4.-. A RA BIC A L I N G V A. -

UTjggjgt£; fe, ita & linguarum perpetua eft&implacabilis invidia`âtque æmulatio. É auram populärem obtinet,

Nam,quia

- Phyficâ&Mathefisfprctæ finguntur. Sic quiá **. * ina s

Lat

---——-—--

•---*--*— .•

…

”

- -

M A N I p u r u s I. I.atina lingua ubique infolenter fe effert ; Græ- * -

ca, Hebraica,

ÄÈÉ , & aliæ haud paulò ahti

quitate nobiliores,fui contemptum iniquiffimè

:i a E

ferunt. Nuper fanèin apertum cobfliétuip,clan deftinum ódium erupit. Nam cùm Arabica lin-gua aliquot tyronum, ac inter eos laudatiffimi

IV , (àlicujus fenfs,inftitutionem tribus tantùm mé

fibus abfolviffet , idque publicâ fide teftaretur,

I' non potuitabftinere; quin Latinæ linguæ, ma

Ę fidcm'

levola: fuæ, cùm focofdiam, tum

exprobraret, quae juventutem immenfo fumptu

per decennium & ampliùs diftineret, nec poft infamem illam moram operæ & impenfarum

pretium, nifi fariffimè,ofténderet: Infuper nifi

1- - yocabulis & formulis ad tumorem ufqueiiige le , ftis nullâ rerum elegantiorumi, rariorümiö; èo u- gnitione , nifi paticos adimpleret , ac ónímifitj' fi præter coaxare, faperenihil, aut fcrutari Mun-' nt dum edoceret. §î ut audivit Latina lingua, * * nihil commota effisèrifit,&c. δ rhifera,inquit,

í fruftra nugaris ! Nam eg9 mihi jam dif dumhominesitâ devinxi, ut fi feculum phrafi

ii:

3® bus meis impendendum fit, breviufculum id at

Grammaticis videatur : quoniam idjam ufu re

a coalatur. ceptum,utquifq; velbalbutiatlatinè, ex publi -

y. A R N D V S.

J% Arndus vir Chriftianae juftitiae exa&us

' rum J cuftos, cüm in provinciá fuábonorum ope tributa diligentius exigeret , accufatores

me(,

jum 1g1

fuosreperit. Nám cüm quörundam Praefidum. -B 3

. . -

conpi

---e*

----=

r. ||

_*-

;

6 A p o l e G o R u M. . conpiuentiâ leges virtutum laxarentur, & Æra-

rijcharitatis inopia in carnis fterilitatem conijgu cerctur , permultis ea vivendi ratio allubuit, ` i quòdfatis effet, fe Fidelem fubditum prouncia- •* ;

, re,de cætero fu9 modo vivere, nihilq;in publi- „ £ cum conferrg Itaque Arndus, quòdàntiquiffi- * £ majura, conftitutiones, legesquie quafi efüeret, . :m. erofasperpoliret,easçjue omniho férvandas graviter imperaret , jamíintolerabilis creditus,Sophiftæ, Hypocritæ, & Epicuri calumnijs petitus, caufam dicere coa&tiis eft. Ac tum patuit,

' ; . ,

uam De9 curæ integitas,vitæquerectitúdo efnimiadArndum converfifunt,ut probato undi-

, ; , ! |

{et. Ita enim fubito bónorum päffim omnium a-

que difciplinae fervandae inftituto,nihil pronun &iare neceffe fuerit; fed público confenfu obla-

, ,

trarehuic homini facinus & opprobriumfit cre-

, i

ditum. -

'- • ! 6.

ASTRO L O G I A.

: :

A incoli§fevériffimis Strologia,quzaëri,terræ, ceruadctná* ' ! legib* mari, imperare, folebat,

— ac humanoinprimis generi dura atque inexora- ` ^ bilis credebatùr,cùmînuperChriftianorumgre- '

gi nefcig quid tributi injponeret , turpitcr ex plofa eft.Eftautem hoc hominum genusjam ab äntiquiflimis Ifraëlitis non tam coiitra auguria, arufpiciaq; & per fimiles fortes, fed & ipfi aftra coníumax,& imperijabfoluti impatiens: unde ad paganos etiam vicinos contagione ferpente nofinüllis gordatioribus defe&tiónem perfuafit. ,

Idaegeirimè tulit Aftrologia, cumque trigonos £io$quadratos,fextiles, öppofitioiics,cíêtosφ , afpc&tüs

-* v.

]

- M A N 1 p u I. u s I.

afpeáus exarmaffèt,& Caftrorum fchema λλ- ,

sguéj&g*, Chriftianisadverfum locaffet, bellgm pälähî indixit; imbribusque grandinibus , fu 1 »

Jiiinibus, & meteoris alijSiimites vaftavit: Sed Chriftus, convocatis in Fidei propugnaculum fuis, fecuros effeacbono animö juffit. Nam fi maximè pereat, quicquidextra muros; hanc ta men arcem invi&fam ; fed & annonam ad huius

vitæ periodumfufficientem effe : Hacfe copti É fi egrederentur, non Ê ultra fta ré,ne à'Marte;ve! Saturno,vel Venere,vel Mer cufiointerimantur. . ' ' ' · · · · 7. B E R M A NNVS. * -

L Aureritius Bermannus, vir non minus litera ° rum,quàm rei metallicæ peritiffimus,cüm ex .

' '

Ê puteis &, fu6terraneis regnis ad fuperiores enixis effet, vifurus, quid Mäítyrum Riiffini atq; Albini offibus,tàm ififano laböre & . fluétanti5tis Dæmonibus,per tot machinas ef

foJis extraétis$iue honoris fieret ; rebus explo ratis,plurimümíconfufus eft.Nam cùm vidéret, yariè eos, proutin homines inciderent , piitafti

pcrftitiosè, Egodigè,iyie,fordidè,iimpüìé, tígaciter,fervilitei; farò liberaiitcr & decorès rcli

g!o§£ quäm rariffimè haberi , obftupuit tabta

pcriculâ,fœtores,& Sifyphia veluti fupplicias ' '

" ... — ubi, Dire&t/3, `' pa/iduafo//3r redut, eruroq,

, .. .

•

. _. , . , Concolor auro:

Qbid tinum fuftineri,ne unquá malefaciêdi ir iitafentà dcfiiit,& vita noftùfàbricaiidis Lethi * inftrunicntis atteratus : itáq;fe jam pofthac nec •

- Mari

- .

----

——

• *. . .f

A ΡοL o G o R u M ' . .

Marifticcenfere, quòdtemerarios homines de. glutiat; nec Berchtoldo Nigro, Bombardâtùm jPYentoriPcrniciofiffimo, öüm rcsinnę

fuá naturâ perutiles, hominumÃÄÈÉÊ mera tormenta,venena,onera,&infelicitìis cunétas fpecies;non Chymicâ arte, fed Mię ftoliditatc conyertantur, _

* • f - *. -

8. B E soL Dys. , . . . . -

*; it

• • * ...

C Hriftoferus Βcfoldus » qui nihilnefcire cre ditus eft,poftquam Divinahumanaque pro

pemodum omnia evolviffet, inopinato'aufuo. mnem fcientiam ejuravit. Id variè acceptum, ab æquiffimis modéfticaffcriptum eft & collau. datuf. Atille feriò idãmovi; faffusόμesftite rum atquc itcrum,fc nihil fcire Nam in illâ va

;

£i:ateicrga humanarum neiitüios quidemjîs finitarum fpecierum perlegiffe, tantùm abeffe, ut naturas carum perietiáíit. Savus itaque effe,

ad Chrifti incunabula & prgfepe cum fiiiiplicif fimisPaftoribuspl operaré, quàm hac noâis ca

Ê, & aëris intemperie,ihter oviumbalatus,

& canum latratus, lüporumque infidias, facto. risque graveolentiam,adcaufas vigilare, horre r£ & fiigere. Stetit fententia: at nófi ubique ob tinuit. I Riferunt enim facrificuli : blatèrarunt V9cabularij;increparunt Politici:murmurarunt

fabulæ: perftrinxerunt pinguiculi:?ìijudicarunt . fupini. Cumque publica éílet fabulâ, ile nihi! commotus, nihilque mutatus : pia:fciebamjn q$it, quidoacrismihi cum Chrifto impofue- , rum, -

•

—

9. c.4.

–=4—

• , , , M A N 1 P u r.us I.

9. & AL VMN IA . 'C Alumnia,triceps, mordaciffimabeftia, dum fibi,proximo, & aufcultatori nocerefata it,

quemcunque officij fui iter facientem çonfpi; cit,magna ferocitate invadit. Ejus verò hæc eft natura,ut minùs acuminatos dentes habaat, mi nusque ri&tum ftriagat;unde,fi quis corpore fo lidi6r, dentes parùm imprimat. Sed caudam ha bet produétam,quam per impura trahebs,&ob

fcocnis inquinans,ijs infiigere folet,quos lædere non poteft , atq; vel vultùm ipfum, vel fanè ve {tes maculare. T. Novit autem has fordes apud plebem noxam effe, & invifam reddi ipfam ctiá innocentiam , neque facilè detergi pòffe hanc fpurcitiem, maximiè fi occipiti afpergatur, cùm nemo vel fpongiam fuppeditat, vel íbliiendi o perarn fuam Ἐ `Accidit,utin Peregrinum terræ, five hofpitemincideret, ac

£$?

tentatis dentibus,more folito haerefeos, reBelli

quis, curiofitatis, diuagationis, malediétionis, diffolutionis,ignorantiæ,impofturarum,fiogu laritatis,&c. ftcrcore contaminaret:

ferens homo candoris, nitorisq; Chriftiani ftu -

diofiffimus, cüm hofpitalitati§ hunianae jusad ravimufque furdisinclamaret, patientiâ injuftâ iram ver ex vero liberoçjue coutor rumapprehendit , beftiamque à caudaadauxes nfq ue egregiè diverberavit. Quae ululans & A chéronta miovens, cùm ubique fideretur: Eheu,

inquit, quam durum eft , pòft aliena falsè cian

äî tfadu&ta,mea verè publicata exaudirc! -

Io. G4 M.

---

A po1oG oRu M

Ao 1o.

C A M PANEL L A.

T Homas Campanella,infignis artifex, Archi medeæ mach. hæ æmulatione, automa mo

narchicum fabricavit, quo motus Solis ab Occidente orientis ingenio$è repraefentaretur: idq; ` Phu/ippo 2, H//7ano,&c. cum&arum gemruum p/o' Paremti, jmter totius or% momarchaupore2*j%?-!

•

- mo, Numine Dea ele&o ad/?ar/à imperia congre-' gamda,&c dedicavit. Juêündum utique fpe£ta-; culum, cum Galliae, Germaniæ, Italiæ, & perfimiles rotulæ fefe mutuo infigni artificio

Ê;

! t.

exciperent, & Punicum illud Solare corpus fura fiorizontem elevarent. Id opus Iadico áuro. & Morphei penicillo variè piétum,

É ' cüí ad Magnum Mundi Moharcham Albani & f ! .

I ,

É corruit, opusqueinaeftimabilis Ę

£egii, Qua mijftförüm negligentiâ fupra mo

fimiliú aliqüot minifterio deferretgr, cùm im-.' portunumiuaις Anglicum vix evafifet, nefcio uoinfelici cafurheda,qua vehébatur, in medio

{

per

dui irritatus Phihppus, cùm fruftra Occidui. Orbis artificesimploraffet,jufto dolori,decenti

que pudori aliquandiu indulgens , tandém ín E 1,fapientiflimâ machinâ ac quievit. . IN A LES. . ' , . '• • T ' " 11. c ARD - T. Homas Wolf&us, Carolus Lotharingus, &

i t.

Antqnius ?erenotus , orbis Chriftiànitur-

}

batores Cardinales, & malorum Triumviri, ex

Qrco in terras emiffi,ut pacem publicam Pluto-

[;

si tantopcre noxiam difturbarént, ut primùm · · · ››

* • * _.

- -

lucem

/ —

——

--…a— '

• * -

• . M A N I p u L us , I, Tff lucem afpcxerunt, magnâ trepidatione ädfup

p1icia fua retrò properaíünt. Narn feculi Luem. intuiti,unde tot Politicorum examina,legiones íjue fœcundo incubitu producuntur, cùm om * fìium etiam impuberum oreragiom dr/?aro per fonaret,religio,integritas,fortitudo, &c. forde ' fcerent, fibi inter tot fcorpiones metuentes, ni- .

.* hil fuá præfentiâ, nihil confiljs aut novaçulis opus, ómnia uniyerfalem aliqii& interitum mi nàri,conftäter affeverarunt. Nam decrepitohoc & deliro feculojam non ampliùsinfernáles por tas circa cardimes verti; fed deieétas Politicorum -

impreßè diduétiffimo ri&tu immenfàm turbam intromittere: Id audiens Phuto: validè,inquit,

adminiftris meis obftringor. Nam ut £$ \ fibus debco Carbones ; ita flabcllishifce Politi. , . cis flammas.' • •*

I 1.

•

C E R E B R VM.

THomas Garzonus,celebris & perdoétus Mi- ' … * mus,cüm ludos ederet, voluit & theatrú fuo

ingenio nó nifi fuoarbi- ` • * trio admiffos.Itaq; necRomani Curionis verfa tile,nec Zvingeri portatile placuit ; fed plumcú volatile thcairum allubuit.Eiaffixit varia ingc • nia,bona mixtim malaque,hinc quieta,belliío- . fa, laeta, faceta, arguta, âftuta, vivacia, fubtilia, intelligentia, virfuofa ; illiuc vana, volubilia, curiofi,iracunda;violenta, otiofa, ftupida, infi pida, timida, obtufà, obliviofa, inepta, finpli cia , vacua ; alibi mordacia,

É.

, fciola, gloriofa ; alibi mafcula , conftan tia , libcra , refoluta ,

f;*;. univerfalia, •6

—* …

gravia, -

12. AP o L o G o R u M É: alibi fpurca,ignorantia, maiitiofa,adulatoria, diffoluta,

intéinperantiâ, vi

tiofa; alibi Phantaftica,litigiofa,pérverfa, dura,

melancholica,Alchymiftiéâ, Affiologica; alibi , evagantia,furiofa,terribilia, obftinatâ, defpera-, ta,atque, ut finem tandem faciam, alia plura, in • claffes fedesque fuas ordine diftributa: quæ o- ;

mniafpe£tare fabulas,quas feciffet, & dijüdica re voluit: At illi tam opinionibus,quàm capiti

bus numerofi,diuerfijüe, tumultu éxorto, mu- ' tuâ lanienâ fefe,&Theatrum,& Choragumpe

aitus abfumpferunt.

: 19. ch R 1 ST 1 A N I. -

* .

R Eligio Chriftiana cüm hòftium frequentes miíías & affultus formidabiles quotiáie au- . . diret, fuisrebus pFofpcótura , luftràre cives , &

aimâ eorum explorare decrevit. Actum fupra fi

deminftru&iffima omnia reperit. Nam & iij cns erat armatorum exercitus, & corpora rò É. minarumque plena,& arma, quibus expé . ditiffimè utebantur, omnia radiantia, Sed cürri ,

propiùs accederet Religio , parùm abfuit , quiri èxahimata conciderit `Quod enim ferrum Cha

lybsve credebatur, nugæ erant ; gladijex verbo rum plumbo, thoraces ex fyndone Voluptatis,

galeâ ex cerayanitatis criftätae,fcuta ex opinio íium papyro, haftae ex conjc&uraium arundini bus , vexilla ex atanearum tciis Philofophicis confeéta , tum tormenta Cannæ Indicæ erant,

pulvisfemen papaverum, pilæ vitreæ: quæ om 'aia, yenditistribuaorura focordiâ verís armis, "\, -

•

irrepfe

* -

* .

.• •

M A N 1 P u L u § I.

irrepferant, ac ècontra antiqui etiamnum robo ris fidei, armaturæque milites ridiculos fecerat.

Cùm itaque Religio amarè lamentaretur , uni verfa concio bonö animo effe juffit: fe enim ad

fupremum halitum fidem probaturam. At illa : quid mihi fides,inquit,veftra proderit, cùm o perainutilia erunt? Juro enim vobis,cùm elim v dos & inermcs in aciem producerem, unum rhartyrem vel excoriatum praeftitiffe centum

Èobis inauratis, argentatisque loricis obdü&if m1S.

, , 14. c HRISTIANYS 1 I 1,

C ¥{riftianus 3. Daniae Rex Chriftianiffiraus, *-* quòd peccata fua Concionatoris genibus advólutus,confefìus, neque ullo honoris titulo abfolvife paffus effet,fupèrftitionis ab Evägeli . cis notatus eft, Quid enim,aiebant, fi ad prio

rem illam noftri abIe£tionem, quam Papâ ne quiterimpetravit, yelabamur? quid fi facrorum miniftris novares feriendi cornüaimponamus ?

quid fi Rex nihilâ plebcio differat? At ille heros arum turbatus, hunc fe honorem Deo debere,

Ê dare,ingenuè eft confeßus : ncc e nim feRégem procúmberc,fed peccatorem;nec à homineabfolvi, fed à Deo. l)ifcerent autcm,

qui Evangelium ja&itant, nos neque à reveren tia Dei,neque ab ornatu facrorumi,ncque à fub fidio pauperum,neque à jejunijs carnis, nequeà devotione corporis, nequc à caftitate matrimo nij,neque ab exercitijs yirtutum , fed à tyran hidcv. htùm Pontificiâ liberatos effe : Qui fe B p. cùS •

e- -*-*

, A poLo G o Ru M

cus faxint, exuiiic quidcm Anti-Chriftilora; at induiiie Satanæ coinpedes.

. ]

, , 1j.

• \

C I R C E.

H Ollandorum navigationibus nova terra de ** te&ta eft, vaftiflimiæ latitudinis, & quæ mi rùm diétu 9288ooo.miliaria comple&titür. Nec ab hominibus,nifirariffimis, fed infinitis beftiis inhabitatur;

quas tamen aliquandorationé ha-'

f • builfe,& a Circe,magnâ Reginâ, tranfmutat9$, has fibi larvas fumpfiflcaiuìt. Illis miraabfur

daque vivendiratio, nec alia voluptas & æfti

matio, quàmfordidiffimarü rerum. unde quic *

quid cœlum demittit, abhorrent, nec nifitèrre- `

nis yefci volunt,ijfq; ÉÉÉÉÉÉÉÉÉ

t .

averfahtur, & impingére in tenebris ac collidi É Soto,fumo,iìmbris,fpe&tris, & fimili

- 5us unicè deleótantur, nec patiuntur à reb* ipfis tangi,decipi amant,& deceptores colunt,verüm hofieftumj; penitus profcfibunt. Hos cum To- ^ bias Adami, Orbis feliciffimus peragrator, effet ,

intuitus: Veriffimè,inquit, Os habeít,neque lo * * • quuntur; oculos habeht, neque vident 3 aures *

habeht, nec audiunt ; nares hábent, nec olfaci

unt; manus habent, neque tangunt ; pedes ha bent,ncc ambulant ; nihilq; fuö gutturc fonant. * *

16.

DES I DE RI VS. ,

Abent exempla magnam yim,bonas mentes * 'ad yirtutem excitaiidi;unie Religio perfçpè , foletSan&torü vitas juventuti cxplicáre,& ofté tareinvictum robur; fed & imaginib.confervare memoriam. HincSacrarium Latinum plenü eft

repræfentationelaudatiflimarum aétioìü, qui -

bus .

\, –—–. '

M A N 1 P u L u s I. 1f busbeati Dei amici in hac operum palaeftrâ for - .

titer fe exercuiflent, &donorum Dei luce coru fcaffent. Habét auté illud certas fuas diftin&tio•

nes,quib* vitæ humanæ gradus exprimuntur,ac in porticu quidé,ut aliquos recenfeam, oftendit , Liberium,Vitalé, Hilariü, Felic£,Fortunatú,Be

nedictii.Si ingrcdiaris,apparentAlban*,Germa nus,Candidüs. Interiùs vifuntur Severinus,Ju ftinus, Conftanti*, Maxim*. Propè adyta reperi untur Prudentius, Vigili*, Servatius. Ipfa adyta . ' cuftodiunt Vincentius,Valentin*,Vi&tor, Poté tianus. Sed in meditullio effiilgôt Bonifaci*, Be-

nignus,Manfuetus,Modefí*,Clemens,Pius.Cç terùm his omnib. praeeft Sanétus Defidcrius, ut

juventus Chriftiafia moneatur, Dei amicitiam, & carnis vi&toriam virtutumάue gloriam, non nifi prccib*,lacrymis & fufpirijs pòffeimpctrari. -

, 17.

D O S. '

GYÉ Matrimoniun permultis grauibusq; ac cufationib.laborarct, & dicaêiffimus qüifq; ilofophorü in eâ linguâ acucret, illud exami natis apüd fe cunéìis qüerelis animadvertit, Do tis, miniftrae fuae,infoIçtiâ plurimos offendi. Nã

cuicüq; feminae favêretipfa,fubitò fumptuofas; difficiles,delicatas,ac omninò intelerabiles fieri

Itaq; ablegatâ hac intra&tabili ancillâ, Pietatë cx Virtutü fàmiliâ conduxit, ratú, hoc modo fatjs- _ fieri hominibus,& tranquiilitatem reddi ædibus

poffe.At longèfàlfum eft.Nam,utut Pietas cm ines benignè & placidè advocaret, remq; done fticá prócuraret dexterrimè ; tamé, ut primú eft animadverfum abcffc illâ feftivitatü,voluptatü,

vanitatumq; adminiftram, fobriè pofthac, fiu

APoLo G oRvM _

aliter & fine ftrepitu vivendum, laborandum

ue,noa dcfijt mujmtuare & tumultuari, quàm É officio iuo reftituta effet. , Ab eo tenipore elatior reddita , omnem Matrimonij Oecóno

miam fibi vindicavit , adminiftravitque impo tentiffimè.

18. EN E N KE L I VS. . , _ Eorgius Acacius Enenkelius, Liber Baro ° Hoheneccius, qui juvsnis fupra fenes fapie bat , jam virfa&tus, incivilior Mundo creditus

eft. Nam cùm hic folenne fuum Vanitatis epu- ' lum daret,atque iile inter heroas vocaretur, mi nùs, quám pfofaniâ, Cæremoniarum

fatisfécit. Ncc enim veftibus ambitionis nite

_ bat,necfercula avaritiæ guftabat,nec mero eru ditionis inebriebatur , fiec colloquia impietatis mifcebat, nec Symphoniacis famæ dele&taba

tur,nec chorcas ifianitatum ducebat, neque ullâ arte convivarum mqribus ftreperis fe äptabat. id cum neutiquam affeétatum videri pofTet,eius mifertus Mundus, clam Medicum, Ph. Mornae

umimmifit,qui morbi latebras indagaret,adde ret que falubre remedium. Is verò cùm rationis,

fanitatis jueplena omnia reperiret, exaâiùs vi tæ infolitæ caufas explorans, palàm deprehen - dit , facro fpiritus motu nobilem animam regi, alamque vel invitiffimis Epulonibus eft pfo £ÉÉ gloriofius humilitate,nihil opu lentius Iiberalitáte, nihil doétius filentio, nihil

ingeniofius fimplicitate , nihil fapidius abfti ngntiâ, nihil agilius quiete,nihil fortius patien ■ ■ riá,nihil dcniqüc libérius fervitioDei.19. E R •. • • • _ *

M A N 1 p u lu s . I.

. -

19.

* 17

E R R A R E.

St in Experimentorum Collegio perampla ” contignati9 ijs affignata, quimafèulis atifi bus fpeqüe fuá ęíú frequentifli-. £m£à Mathematicis, quos Circuli Quadratura

fefellit; Chymicis, quibus Azoth evöTávit; Me £hanicis,quiorum pérennis motus quievit; alijs άue ipgeniiofis ubi induftria cum labore {um ptuofoperijt. Eam fortè fpeétator tranfiens,Mi

crologüs, fuaviter ridere cepit, & nefcio quam temeritatem cogitabundis exprobrare. Ecquis crrogenius hosjuffit (inquiebat) tritam inven -torum femitam relinquere, ut in curiofitatis de vias aberrarent? Nofi tulit fcommatis iniuriam

Hieronymus Cardanus Naturæ foßoribus prg fe&tus:Ethocpecus,ait,errare non potuit?Nimis angufta res eft, non errare.

Eft enim nobilius

quid errare & hallucinari, maiorisάue cqnami his indicium, qüàm quod in humilém ac'per Ju tum traétam afiimam cadat. Nobis tentare pla ` cet,tibi relinquere neceffe eft : nobis interroga relicet,tibi credere injunétum : nobis dub'tare conceffum,tibi parere debitum: nobis explora reliberum,tibi imponere mandatum. Itaq; me mineris fieminem praeftantiorem artificem,

quàm qui errores fuos do£tus ante quod cave ret,quàm quod faceret,viderit.Nam qui per ge neröfos lapfus omnia foluto impetu pervadit,

hic & hominem effe fe cadendo dicet,&quia ni- . hil, mediocre concupifcit , proximus tenentiº fumma eft.

2o. EXVL.

. .

Apologo R u M * •

2o.

E X V

L• ,

V£tumnus cùm terfasobambulans, nunc fe - Chrifti fidelem teftem , nuhc pátriæ ftrenuú Athletam, nunc Mufàrum pervigilê alumnum,

Ä'. Naturæ fagacem indagatoré, nunc ædium ei&

êuftodé, fiüc officinæ indefeffumadfaini

ftrü mirâ linguae volubilitate m&tiretur, ob idq;

fortunæ ííííííííüm SìïêïÀÉÉÉÉÉÉ gratitudinem;atque 9mninò dira duraj pergef íum conquercretür,fiaudi iiifu jer bonorüm tc

ftimonio,& obfignatisliteris fúem fáceret má gna argenti vi fiìplicé condolentiam muléta vit. Seô,ut mendaëiú parùm fui memor eft,cümi

alia atque alia effutiret, in Sagacitatem, nafutif fimam?eminam,incidens improyifis caffibus ir; retitus eft. Unde examinatus & fidiculis tortus,

cum fábularum infignem numertim,&credulo rum immanem turbam proderet, res rifu, quàm irâ dignior reperta eft. TNam utut hinc miferiae fimuíátio, iilinc condolétiæ humanitasfefe mu- tuò ccrtatim provocabant ; tamen quod exigua veritatisfpecie, aut rationis umbrâ tot affe&tata famenta niterentur, credibile fuit, permagriam'

doloà fimplicitate anfàm traditam.] Itaqüe mi fata hominum errores Sagacitas: Crediderim,

inquit,hanc lævam menfém hominibus merito

fu6immiffam, ut, quod dignis probisvèriega tur,avarequeimpénditur; otiofiemulgev

ant, velimpoftores emun"'' ' gant .« r •**. ' ' ' i I>

•

* -

• ***

* **--*

21. Ff -

\. ------

— _* * ^.

MA N I P 'n, L u s . I. '

*-.

•

21. ' F I D E S.

C Atharus, Puritanus,& Lutheranus cùm fortè

conveniffent,& religionis fuae limpiditatem pro fe quifque vel nomjfiis indicio exfolleret,ac Græcu5 quidem Theologiæ fuæ fubtilitatem, Romagus amplitudinem} Germanus foliditaté $i! ingeniofiffimè,alter fumptuo ftffi mè;tertius tenaciffimè,Deum colere gloria

rentur ; iile rationes,alter vires, tertius pátienti amja&itarent ; ille nobilitatem, alter fenium; tertius liberalitatcm efferrent; ille revelationes,

alter miracula, tertius obfequium oftentarent,

diu abfque arbitrislispependit, nec, quijudiciú fibifumeret,facilè reperit. Itaque confultæ Aca demiae,cüm ille fciefitiam fuam,alter opera»ter

tiusfidem exhiberent,neque confilia inter fe cô venirent,noyis obortisariibiguitatibus,negoti um omne fufpenfumeft. Interea primus juga batur, alter füperbiebat,tertius laborabat, cüm

quidam cx Chiiftianis fimplicibus interyeniés, úbi dubium hoc audivit , nihil præmeditatus:

Quishaefitet,inquit.Grgcorúmne lubricita$yam Romanoiü ambitio,an Germanafides præftet ? 22. F L O R I D A. * • '

E$ T in Floridâinfulâ auguftiffimum templú, cujus piéturgintus ingeniofiflimè diftribütg, rerum hümanarum fcientias & aétiones ómnes.

elegantiffimè referunt, & fpe£tatores nullâ mo ÉÉ voluptate verò infinitâ breviffimo tépore feliciùs, quâ omnia Academiarú volumina eru diunt, Eas,fi vacct aliquando,aut nöfit ingratü, *

· ·

epin

Au,

r, v

A p • Lo G o R u M

2lO

depingere lubet.*Nunc porticum obiter defcri- . bere vifum eft. Is ytrimque difpofitas tabellas cum ftatuis affabrè faétis,'& in füperiora paula tim afcendentibus habet. In dextri laterisimo

Grammatica fe fiftit, habctq; amicas duas Dia le&ticam &Rhetoricam:fuprà eam apparet Phy fica,cui Medicina & Chymiia fosiata: funt,poft ea Mathefis confpicitur cum Arithmetica & Geometria fuis familiaribus : denique in fa

ftjgio Thcologia refulget, cuj,ceu Rcginae fug» . -reliqua: omnes ancillaiitur. Alrerius lateris bafis , Agriculturam exhibet, cum Paftoritia & Pifca totia ; inde Mechanicam,cui Metallica & Nau

tica fidas manus porrigunt ; mox etiam Hyfto riam,quam Chronologia & Geographia hono ' rant: poftreno Politiäm,quæ unàm Theologi am füperiorem agnofcit, cæteras inferioresju dicat. Supra portæ arcum nomen J f S u vene rabile rélücet , verum & bonum fibi vindicans,

fibique devinciens: infta nomen tabella oblon ;a,&uminfcriptione : gata /£/£? adtabulaiumi

ÉÉ , duo qüadrati lapides, cùm titulis, uno:

sw/3icuendo de/31cuo: altero: Defprcuemda//2i ciò, in quorüm medio caput vultus triplicis, cum fymbolis: di/£e,age,crede, 23. FREI D A N C K.

C Hriftiana Religio ut exercitatiores habeat fclopetarios, cösinterdum ludicro certami-^ ne,praeiììioéjue propofito committit.Id cùm nu per admöduim ihftituißet, multi comparuerunt,

quibus fpes erat ad fcopum collimandi, I;sjudi- ! -

•

ces,

- -

… •

–á—

M A N I p u L us I. _ . AI ces praefe&i Auguftinus & Epiphanius, datijue indices Flacciu$&Wigandus,tum Notarius âd dicbusjacu larentur, rari circa centrum, p trigi; margi nibus ; fcopus intaétus repertus. Et excufatio

hibitus Chemnitius. Cùm

£;

fium omnia plena,quibus ventus,fclopeta, pul vis, & quid fion?accufàbantur.Circumiibat fclo petariosludio , cui Freidanck nomen, quicum crepitaculo,&ridiculis rhythmis enormitetpec

cantes dedolaret. Is cùm videret fimplices, atq; adeò pueros quàmproximè accedere, deniquie infantemfcopum attigiffe , eruditos, in genio fos,'celebres, potentés,artifices,& quoféùnque turgidosalios immane quantum abérrare, non coïtinuit fcommata, & in vertiginem Sepho

fumyel Sophiftarum liberèj9gafus, haud ob fcurè invidiam fibi peperit. Id animadvertens, nihil mutatus,fedfêmper liberior : Quidirafci poffideatis vel. mini,inquit? jam enim

$$$

tumeatis, quidfcripferitisye legeritis, quido íinemini vél argutemini, fedquàm propè Chri

um fcopum tetigeritis,quaeftioeft. - ,

24. G L AD IA ToRES. ' XX II. Calend.Maij, qui dies Fordicidijs olim facer,infeftisanimis cruentoque Marte con curfumeft,nec ob lanam quidemi caprinara; fed

rem omaium maximam, Grammaticam. Nam

quia Açademiae genultimum jugumalijprodu cerent,alij £;; arent; hififanguine,ré§dirimi

non potuit.-Horribile £ft recitáre, quàmfœdâ

uerit, ---cùmacbuloqui fi, fcelera fcifaçicsappar --- --- … torum, - ; • s--

----

------

-*'**

- ' A p o L o G o Rv M | „ torum, facrilegorum , plagiariorum, fycophan- , , T -

tarì, phantafticorú,fàriariîorum, morift.6rum, •.

falfariorü beataorum, fophiftarum armi, roftra, gngulæ , & cadaverum áliæ partes fine perfona, , ,

figúra, numero & cafu,multâ fanie & fœtore ab ominabilia humum operir£t Id turpitudinis in

tgitus Tranquillus quiæfiyit, Quojüre,qualicé fiâ hgmines hancimimapitaté Ferpetrarent: Re fponfumq; tulit, Licere literatis,ob quamcunq;. ' levé caufäm fefe in hunc modum fœdiffimè di

…

laniare. Ná qüod Cerdoniin Ccrdoné,& li£tgri inli&torem fiiaimè permittatur, ob ártis in iiiiam;idliberalium àttium effe priuilegium, ut,

•*

illiberaliterfefe mutuò traétent. Abnüit Tran quillus.& confuetum illud Nom /att effe fèros. fubinde jngeminans,tandem conclufit:Non yi-.

áeri fpiritichriftiagi, qui ob accentum velfyl barì Chriftianæ ἐharitatis & manfuetudiiiis . obliti, hocungnagant, ut maledicendg, mgr dcndo, & latrarido Caninam viétoriâ obtineát.

T. Qbias Heffus,vir multæ,fed variæ famae,in * folito & omni medicinæ incurabili morbo.

exagitatus,tandë ad DeumÉ tú ad cadaver expericntiffimi Anatomici,Vefalius, Platerus,Bauhinus,Fabricius,alij, ut tot maloríí

fedesfcrutarentur, Se£to apertgq; corpore,Cor repertumeftfänum,& crüóre Chrifti purpureü; péricardij tamen humor extraduce ififeétus re ' petiebatür,pulmonesfàcer fpirit* permeayerat ; ylcera tamen Agademicae fcientiæ aniamdyerfa

{ùnt. Hepar Chriftianü yiitütés in corpústini >

…verfum

-_-

, M A N I P u L us

• '

. ,; '

verfum elegantiffimas diffudit, nififortè ex c5- . tagione vitiú acceffit.Lien dile£tionis fanguinê" optimú cófecit, nifi quãdo chyli malignitáte eft ,

deceptú. Renes,alioquin caftiffimos,iicfcigqug . nafuram höfovere caloré, fedlanguefacere $ità

impüraadeps copiosè circumfudit, quæ præter

eft.Fellis veficula nufpiá apparuit; nec.n.velho

, ftibus irafci potuit.Stomachus perfeétiffimc có 1 co&tionis deprehenfus,qui calumniarüferramé

taetiá abfumifit. Cerebrúm planè perfe&ú,quod, curiofitatis excrementa benè evacuarat. Séd &

caetera omnia fana.Tiim obftupefcens Vefàlius: Nifi Deus,inquit,hunc hominëm Mundofiori, ac ab eodem iiiterimijuffiffet, immortalisfutu

- .

i ' rtis erat , quem Natura contra omnes,malevo - lentiae morbosinviétum reddiderat. .

I , z6. H 9S PIT44 E. , . . iibet pietas,ut quib, Natgiaiiiqiioffiiitjta tio humana

άÉ

bri confilio ingentibusq; íumptibus. Hofpitale ijs cxtru&ü efÉquibuscünqjyelgerebri nifiium. vel minüs,veldilutio aliquâ contigiffet, longa-, άue ferie diftinéta conclaviâ, $ variæ fortis, fùalefànos (utciperent., Ei praefeji.Erafmus &.

Κáííeffbergius;additusqu£ gujîicgsfgPpleat, Brandius.ïùm nupei rêçfîcataluííôs,fe- . ererunt Å; fomno-. Ientos,ebrios,obliviofos,ftupidòs, craffos, ! plices,fupigos,fatuos,vitiofos,indignabundos,

fidiculos,glorigfos,fimulatos,lunaficos,aman te$•defpe os,heteroclitos,parafitos joculares,

ÉÉÉÉÉÉ clufos, efficnes,extravagantes,furciferos,&c.cum ovis

-=-==—===_-—---——-—--—

--_- ^

24 ' -

, A P o L o G oRuM .

& pul!is,figribus atque feminibus, quibus dum , <F.Rabelafius, Medi&us ordinarius, pharmaca &' embammata ÉÉÉ'; & capita lixivio lavat, quicquid vapulet , & oleum óperamjue perdat,

| ; |

tàmeii decrétum eft, indignis, inyitis, & relu &abtibusbencfacere, quippe miferisatque mi ftabilibus., ' ' ' * , -

· · · · 27. * H o S P1 T A L 1 VS. . • • * Ichaël Hofpitalius;moderatorum confilio-' Y* rum Princeps, & reformandorum morum '

fttidiofiffimus,Moryillerijvehementiâ, & præ fra£tâ vitiorum tenacitate exagitatus, honora tam miflionem efflagitavit. Sëd Aula folito fuo , ingrata , ut coloreâ í? iniquitatem illiniret, l. jííííííí accufavit, & cadaverofumfe- _ ÉÉ ullà laborum memoriâ abegit. Id au :

diens. Annas Monmorantius, lentæ & cautae jrudentiæ, animi dux; vocatum ad^

É ium fúltis ac benigniffimis verbis, eftconfolátus. Sic enim ferre îoftrafecula, üt: prudentia delirium,pietas fuperftitio, patientias ¥ilitas, parfimoriiafordes, temperantiaruftici

', tas, juftitiâ fatigatio habeantur , ne Ê ' qtiarìfaciliùseriergere, uàm turpia6ie£taque.

vanitatis fequelâ: Id ergo aga .:Itofédéntis irit&gefriifiéHöfpitali, inquit Momorân-».

riùs, ,

ΣΕ'ac É delirij;

Ίίήσ* | cnti£ fü; levitatem pro-a&tiv on * * , *'* dant.

•.*.*.*. t.

.…/

… “ J

••

ύo arie...*.***i**, \

:….

.£gis;… *o':a ii. ».

` …

■

•

§ 3

„.,.,,. ;,

--------

· ··

\. –--… -

;

>– ea

M.A N 1 P u 1 u s.

' 25

. . . 28. I LI ITERAT I.

' ,

P£a£i£tis Petrarcha, vir nunquam fatis lau -* datus , cüm inter literarum pfoceres magno :confenfu atque applaufu,maximè verò Roberti, £egis Siculi eruditiflimi, commendatione effet receptus,non caruit invidiâ. Etfi enim in Rem

fublicam merita ipfiusjam publicèextarent, ta <men quòd venationi Ariftotelicae, aut pifcatio ni Sophifticæ, aut aucupio flogodædalo minùs aptus videretur, retiariis nofihullis rifui fuit. Gonvenerunt itaque quatuog , quorum primus literas nullas fcie6at,fecundus paucas , tertius non multás,quartus non paucas quidem;fed per plexas adeò,taméjue inéompofítas , tantâififu-' per levitate &ja&tântiâ,ùtfoftaffe meliùs fuerit, nullas noffe. Ii collatis inter fefententiis, bre

-vem definitivam tulere fententiàm: Perrarcham. / me 4rerà, &:rum äomum. Id ubi innotuit, res

publicis yindiciis,ac inprimis acerbo ftilo, quo

£hilofophaftrorum füpercilium retunderetur, gigna jüdicata cft. At Petrarcha cùm audivif- , , feífolito hilariot: O utinam hoc unum verè di xerint! Sit hæc,áìme Jefu,mea portio, ut bonus. fim. Nam ex literis nihil aliud quæfivi, quàm ut

bonusfierem:quòd fìliteræ accéffiffent, fiqn pro hibuiflem: muiic cüm fineiis aut extra eas boni

tas concedatur,equidem mihi & cunétis ingno

rantibus de compendiogratulor. 29. IoHANNA.

JB Arthol. cííííííí, £;*#; C. *^ quòd in murium Hcducnf.èm Præfeéturam , .f . . ; ' £ , vaftan -

16 : • A p o L o G o R u M s >* * vaftantium causâ perviciffet,jam intricatifTimis 1ebuspar creditus,Romam,ut Johanni Oétavo ,

ablatum hiftoricorum garrulitate virilem fe xum reftitueret , evocatus eft. Nqn placuit

caufa circumfpe&to homini, quòd mammillæ & alia reticendafequiorem fexuim clamarent: Ve- , rùm tentandumáliquid pro facrà federatus,cum in forum venit, nihil rationis attulit ; fed fæminam effe id verò conftantiffimè pernegavit. Monitus autem,quem veri colorem adferret,refpondit. Non effe, curàtàm fublimi

! , ;

£;j; …

fäftigio ratio ulla requiratur, cuius veiba five : affirmantia, five negaiitia rationes fint. Iterum *

monitus, Deum ipfum fuorum operum homi

nibus fidem faceré, atque velut dare rationes , - ' prolixè, quàm aliterferánt magnatum rationes, ; s differuit, quorum interfir, nivêm atram, & car- ' _

bones candidos,ignem frigidum & glagiem fer- - f vidam pronunciäre , néque demónftrationis

neceffitátem unquamfubiré: Proinde crederent, • Virum nunquami Š Jo

hannem nuhquam fuiffe ; nec peperiffe virüm, nec genuifle fęminam, fed Phocpigis more Jo ' hanîem Johannam, Johanpam Johannem mu tiiis vicibus produxiffe, idéjue reliquiffe morta- . 1ibus dubii. ' Tum aftans quidam: Credamus. . . .

- inquit:quoniam affirmapggregandoque omne * ; iniquitatis myfteriumabfolvitüt. * ^' ·· i • • .• — · · · · , 3o. KABAL A. . . — -

S9lc£;abal*£££ Sophiftas malè audire, ve- * > ° lutaffè&atæ obfcuritatis &fuperftitiofæ cu- * -

**-

… . .

•

' ' ' riofitatis,

MA N I p u L u s I. '

riofitatis magiftra ; ob id etiam magis,quòd Ra binis & Pagänis, quam Chriftiani$ fafìiliarior. Sed illa,imparorú focietate remotâ, cùm Theo

logis fe probafIet, jam famæ fecurior, illudere ^ irfiperiti$ cepit, & ftüporem garrulorum dcdi

gnari. Quiii etiam in publicó beneficia fua ja £tavit,quibus omnes hominum ordines cumu

latè afficeret. A me,inquiebat, habet Antichri ftusanathematum fuorum terrorem, & Princi

pes abfolutam faciendi poteftatem, & Sophiftae

fuæ igr orantiæ velamen, & Hypocritæ fui in tcrni Atheifmi voluptatem , & Monachi fuam

opulentiffimam pauperiem, & Jefuitæ fuas fefe infinuandirimas,& mulieres fuum fervile impe rium,& Politici fuam Chryfopoeiam.Nam fiar tes; quibus talia perficiuntur, fcriptæ extarerit, nem6 homiuum,id ut ferret crederétve adduce- ,

rétur. Nunc dum per Kabalam de manu ad

manum , abaureiri auem traduútur , & multis

hieroglyphicis ænigmatibus,fymbolis, aliifque myftéiiis peraguntur , fit, ut hominum oculi. femper obveleítur,aures obturentur, nares op pleantur,ora frenentur, manus vinciantur, tibfae compediantur,corpora omnium miferrimo,tur

piquefervitio mancipentur, - - -

3i.

L 9roL A.

I Gnatius Loyola, maximis meritis in papyra- • ceum Cœluim fublatus, cùm peromne§ ftatio nes claudicaiet, nec dignam virtutibusfedem re

perirct,multum negoiii & difputationis reliquis fanâifitatis excitavit. Robur mjlitare,terrarum ' *

Pera

C 4

…

—

*=— =

----

* -

28 , Apo Lo G o R uM peragratio » literarum cultus,morum modeftia, çaftitatis decor,opum affluentia, & quæ reliqüa tl in eo notanda erant , magnum aliquod decus . . :

promererijudicabantur. Cæterùm id dubium

ieftabat, Indiáne,an America, an yerò Europa

tutelae ipfius concrederetur. Verùm inter has controverfias Loyola naturam paulatim dete it,& dum curiofiüs omnes orâines circumit,

infidiarum, furti, delationum, affaffinatus, pla-

gii,proditionis, fodomia:,& aliorum etiani fa-

Σinórum reusfit. Quod vix creditum, nec nifi , multis teftibus & indicibus perfuafum,cùmMa- „ .

gnatibus formidabilis fieret ficarius, populis ` , $tolerabilis praedo;totiustandem orbis confen- ; fu,profan&ofacerrimus& deteftabilis pronun ciatus,nec tàm Coelo quàmhumanâ univerfita .tc expulfus eft. —– – -

32. MACVL AE. /

E££££ ille,quiexalteroMundovarias hu manae fabulae Icônes attulerat,cú noftrosho | mines ad unguéreferrét,fraudisinfimulatus eft. -Itaquejam bónamicè, fed rigidè interrogatus, qui§ Callion, quis Fiballius, quis Pcreas aliive

i ,

morionum cucüllis deformati, Jovem lapidem

i ,

juravit, è Platonicis Idæis fùb Lunæ concayo

' ,

depofitiscoempta,& ad nos ufque translataeffe.

, ,

Neque mirandum fi nobis affirmiilentur cùm Lu- ' ;. na, vélutifpeculum, noftras formas recipiat, &c ] , exinde has terrenis parallelasimagines ÉÉÉ i. Ea res ad Mathematicos delata, examinataque ; ti; imprimis ab iis,quifuperiorum Corporum ma- I 5, culas 1 s,

]

•

- -

•

r> ea

s. 29* - MA N I put I. u s . . culasinimitabili diligentiâ obfèrvant, multum -

• negotiifecit. Nam Fabricius ejufque Apelles, tuin Mctius, Steyinus, Origanus,fèd máximè

Gallilæus, & Keplerus, divifia omnes ingenia," effet, notatisin tgiræ, religionis; Κ litera cùminter fe diffiderét,necTelefcopiisfàtis fidei

turae,humanitatifque variis maculis, & cum fu perioribus collatis,cùm nulla refra&ionis analo

giaappareret, & regulas nullas admitterenr, Eu phormio tamen infententia perftaret, nec alios

aftrorum incolas , quàm nóftri in lucidiffimis corporibus repraeferitationem oculatus-teftis -

affeveraret;tandem Simplicius aliquis: Nugaris, inquit: nam fi noftræ mácule omnes aftris expri mendæ effent , jamdudum Sol nobis piceusap paruiffet.

33. MIRVM.

Nggjjj Cofmopolitanis magnus

fofet ad eos effe accurfus, quiNaturæ fáriora & mgra ftrofà etiam venum vél vifum expoaunt Vide rc itaquc licet vaftiffimos gigantes,& pumilis nes breviffirads, homines Injurati fexus, homi

ncs aliquot feculorum,hominesinvi&ti roboris» . homines ab incubis pr ognatos,hominesab ani

malibus cautiitos, homines longo tempore vel jejunantes.veldormientes, honiines uno pa tu numerosè progenitos, & perfimiles alios , quos fùpra fiderh hiftoricorum fides nobis exhibet. Eös cúm paffim àdmirarentur fpeétatorcs , & • obftupefcèrent, Chriftianorum aliquis aftans: Sint fànè,inquit,hæ; infolita, fint mira : ego ta menfupra cún&ta talia admirabilc mirum novi -

C. 3:

Insep

A poLo G o RuM

Interrogatus,quodnám illud tot Mundi circula- ' toribus incognitum ? Refpondit, Peccatorem. - Mirum enim effe,audere hominem irritare De- .

um beneficum & potentiffimum, pofle credere Satanæ mendaciórumpatri, velle oblivifci mor-,

tisimminentis & iatvitabilis, præterea obedire ` Carni,turpiffimo mâcipio;fuoabüti ratione uni- ^

¢â hominis prærogativâ; admirari Mundú ftoli , diffimum,occupaii nugis periculofis & laborio- • fiffimis,diniq; jj; näri Öœlum,unicam & ve ram beatiffimiamque animarum patriam. ` … \

Qrs,Theologiæ Compendiô,Philofophiae '"* fumma,Politiæ frenum, & humani generis

'inexplicabile beneficium,cùm luridâ facie, offi

umçj; crepitu cunétis propè cffet formidabilis s lintéis Chrifti , quæ in fepulcro refurgeos reli querat,involuta,amicè Chriftianos circumivit, … blandiffimè, non ufa ullis logigis la

queis,féd fingulorum intérno teftimonio.Ngn iie Deus patêr eft? inquiebat: ergo nobiliffimi , eftis,ergo divinâ tutelâ fecuri,ergo fuperna cha-, ritate cönnexi. Quid genus fordibus rhaculatis? * uidferasit duitis;quid detreétatis Dei imperij?. -

quidlibertatem proditis: quid fraternitatem fol vitis?quid cofmrhodatis inhæretis? quid mgrtem , immortales abhorretis? Sed hæc füfdis narrabá tur; & ut quifq; ÉÉ; fervitio addiétus alicui , erat, ita miortis negfigens in id unicè incumbe ` bat.UIiîde irritataMofs cùm verba evanefcerent, _

jácula depromfit, transfixifq;hinc iademet; * us5 q.

-* •,

M A N I p u L u s I. , 31 bus,cùm magnam ftragem edidiffet: Hem , in

quit,jam tandem docebo Magnates humiliari, & Sophiftas tacere,& curiofo§terminari,& ava ros fätiari,&iratos reconciliari,&feroces langue re,&voluptuarios dolere,& obftinatos rem:£te re! Atbeatos jam pauperes! quia ditabuntur;hu miles;quia eyehcntur; triftes! quia coafolabun tur; fimplices! quia erudientur $patientes! quia vindicabuntur 3 atque omninò omnes, quibus Chriftus vita fuit,Mors lucrufm erit ! -

35. N E A N D E R.

N Eander,libertate beatus, cùm Auliae cupido

inceffiffet, hujufq; filiam Puliam deperiret, ratus,fe ingenti fortunarü dote cumulandú,reli £ta Patrigéa matre,&Jchabenigniffima nutricc, .fpretoq;ömniúfcientiarú præcéptore Ifichio,mi niftroä quadrigamaffumpfit,Fimeü, Philotimú Tolmuri, & Philopragmonem,atq; fic infinitis variationú,fiuétibus fé cómifit.Cumq;diu mul taq; temerariè ac fruftra tentaffet,tandé fubAre taeimorum magiftri moderamine cautiùs & cre. dere & agere Ë fatis perplexum, lubri cumάue negotium pertra£tavit. Sed Dosaberat,

quam Tycfie,OrbisThefauratia,rigidè riegabat nec blanditiis minifvé adduci vel cönciliaFi po

terat.Obftabant ét. Phtomus &

ὰ

malevoli,quorum importunitàteN£änder mife rè exagitatus,cùm interventu Elpidii,& Anechi ' aliquandiu aegrè vitam traxiffet , falute defpera ta,& errore agnito, retro veftigialegit , tumósà fuis receptus, & vanitatis exercitae admonitüs,

domifapere & acquiefcere didicit. 3*, . O P o* © 4 -

•

Aror o Gö Ru M . • .

36. o PoRTET. •

… - I Afperßmalium Conventu, quem Imrere/? indi -

dixit,cùm E/? referr,decer, defe&arjw&at ,pae- ' mutet,prget,pudet,raedet, me/eret, accudif, e&emir, eam virgut,&acar , pra/?at, re/?ar, libet, licer, com fa£/jfjcir,expedir,comdaciae;/3ler,& pore/? de

bitè comparuiffent,res primùm æquiùs agi cœ

ptaeft. Nam miffus yoluntatis interprès Pla cer , cùm

ΚΕ. ftatum explicafíet, ire in

fententiam füam patres monuit. Ätilli varièrin gi,&pofteritatis curam,tumantecefforum reve íentiam, atq; negotii ipfius difficultatem quàm diligentiffimiè

& anxiè ob oculos ponere. Sed. £É Nam fubftitutus alius, cui opor/?z no

men,cümrigidiffimam fententiam pronuntiaf fet,facilè omine deliberandi, decerpendi que ar

bitriumabfcidit, Itaque VelIe,quo8 Oportebat. incipientes, cum gémitu fucôubuêre, Deum. precari, ne ob opor;er apud Nepotes aliquando nfamiæ dedecus portare Oporteat. ' T. '

37. o RBIS REGIMEN. -.

Epertâ Auftrali plagâ, quæ veteribus olim R in ÉÉÉÉÉÉÉÉ jusinhu

;

manum;mores barbari,difciplinæ fordidißimæ,

cun£táque in iis terris abominanda nunciaren tur, humanioris orbis incolæ infelicitatis illo rum miferti varia cicurandi;poliendiqueinftru nenta,liberaliffimè tranfmiferunt: qtiæ ubi ad

yenerunt, adaptatáq;fele&tioribus Populi funt, immane quämarmârint,quàmque feróccs fece { -

ā£}£.

2…a …

MA NI pu I us

33*

rint eos, quos priùs fubjeéti experti eranr tra άtabiles. Nam ferviendum , crédendum, dan dum, jejunandum, difcendum, moriendum crat

planè eorum arbitrio , ac vix fupererant vires, É formidabilibus inftrumentis opponerent, onec tamen refumtis animisjugum hocinfue tum abiecêre, Et,ut gratiam referrent, Ar&ois

nil nifi piétam tabulaiìì miferunt, quæ lupum o ves regentem, & vulpem apferibus concionan tena,& Ciconiam ranas pafcentem,& felem mu

res dirimentem,& canem lepores deféndentem, & fimiam pediculos erudientem repraefentabat, * cum infcriptione: Cicarare barbaruem.Quæ ubi importunâ plebis curiofitate in propatulum im

pettata eft , cùm murmura, nefció quæ, paulò poft exaudirentur,nafutiorum tempéftiv6 con fiIio,in adytareclufa,& perpetuis tenebrisinvo uta eft,

38. PATIENTIA. C Orvenera;ra!iquando Orbis cenfòres,prf mus quidem Dolemae, cui rés-hominum merii cruciatus & fupplicia videbantur 3. alter laeque rae, qui fefe undiquepericulis malifq; oppone £$! cum rerum qüafi natura dimicabat; ter tius Ridem*, uem inânitarum,confufioyum,in

eptiarumëp Öhori, veluti dele&tabant:hi , quod fæpe folent,inter fe de malorum remediis con ferebaht. Sed quò minùs aliquid decerncrent. opiniodum coliifiones conrraáiétione(jue cau fäbantur.Tandem Socrates & Epi&letusin con filium admiffi,Patientiam nominàbant,qu£ me -

C s

Τdcndis

2!, -

…

A p o L o G o R u M.

- - .

dcndis,vel certè leniendis rebus unica apta vide

retur: Eam nempè in Dco tranquillam,homini hus moderatè condolentenm, à malis cautè alie

nam, & à vanitatc fefe fubducentem, hoc ubiq;

impetrare,ut certa credamus, bona agamus, vá naiiegligamus,fucata eludamus,potentia decli- . a*o

aemus,cætera feramus.

' . 39. RETR o G R A D VS. E St omninò Felicitatis regia invifibilis, nqque

de loco inter mortales convenit,aut itineian

di modo:unde qui aelienae opinionis tramitem fequuntur,ut plürimum poft longos errores, & iaboris fatigationem fpe omni früftratos fe lu &tuofiffimè reperiunt. Plato fic opinatur,furfum afcendendum, & mira fubtilitate animam exte

nuandam.

Ariftoteles verò ambitiofior in gy- .

rum ferri jubet, & mortalitatis ratiocinationes cuu&tas pertentandas. Socrates tranfverfim'ire. fuadct,& malorum hinc declinarione, illinc pa

tientia virtutis vias veftigare. At Epicurus fer iram fodicare cenfet, ac ilîimo voluptatis epulas

deguftare. Democritus & Heraclitus ;:;::: ruiit: und£ alter curam negligit , alter ringitur. Sed Chriftianus, qui paffim inter Philofóphos

fatuus&delirus audiebat;dum,utfciolisaegièfà-, ~ceret,pcr ludibrium retrò it, & cœcum occiput ducem lucemά; fequitur, fc. omnem humanam fapiêtiam,fciefitiami,fortitudinem, voluptatem,

sifum,& dolorem dedifcit, felici ineptiain feli citatem ipfam feliciter incidit , eajue æternum

äiiäïî •

, 4o 34Â 9. •,

•,

-' i

•

M An reuius I. .-

• 4o. SAXO.

- 31

• !

..^

I oh.Saxo Noribergenfis, qui Germanae Mufae

;

_ * maritatus pulcherrima próle patriam auxerat. , cüm folenni Memoriæ fefto,templumbonæ fa

-s. χρgingredi vellet,àadit ftipatore Pœdagogo,Procu! obtu: fiffimö bomine, Ἐ -

hinc, ajcbat, procul £ì: Germanij Saxo cori jugis fuæ nobiliflimæ imperium allegabat, cu

ju§ nomine & voluntate ipfe adefíet,afioquin in futrinâ permanfurus. Cürh ftolidus ille nihi „ lominus peiftaret,adjurgia,ad injurias,denique yerberavcntum eft. Exprobrabat Saxo homini

£erum humanarum ignórantiam, inventignum fterilitateni, elocutiónis balbutiem, vocabulo

…

ruminanitatem, agirni, ingeniique ftupdrem ;

' ' & , pignore depofito, in lüétam, quoyis veliet ` loco, quibus véllet armis, animosè provocabat. Intervenerunt förtè altercationi Theodorus

Zvingerus , Memoriæ Cáncellarius, Johan , , Fifchärdiis, Germanicæ Nationià libellis, ac [Nicolaus Hermannus,religiofißimus Cantor, } Saxonen) , vetergni coiigerronem,cum for - dido homine fitigare indigiiati, manu injecta -

in atrium induxerunt; converfufjue adfequcn

'tes Fifchardus: Hoc agant, inquit , illa pécora, • •

* - -

cüm ad fores ipfa períetuò cöndemnata fint, qüibusinvefitio&eiocutio fciendi agendi-* - . que vera atque bgna,fores refeíá- • * runt, bonæ famae aditu

v * r

2…

arccant. -

, C «

* ' /

4i. scae

' 36

Apoto Gô R u M s

41 SCALIGER. .

I ulius Cæfar Scaliger,vir illuftriftimus, poft a miffam Veronä, äVeritate hofpitio exceptus, ac paulò pòft, unanimi voto, veræ Eruditionis . * Princeps ele&us eft:quo imperio ovans, facilè aviti regni oblivionem induxit. Nam cum in 1in guas permultas,Poëfin,Phyficam,Mathcma cicäm, Medicinam, Politicam, Chronologiam, Hiftoriam,ac Naturam propè omnem Diétatu

ramgereret, noluit ea cum. Hifpanicis Coronis commutata,quæ caput tantum premerent,nihif animum forfiiarent,fatiarentvê. Pacem, poft

bellum cum H. Cardano Sopho feliciter ge ftum,fätisftabilem coluit, & fucceffionem filio

incomparabili, Jofepho,firmavit. unus turba tor ex Orco prorepfit Gafper Scioppius Priapei Šíííííí monftrum, qui facrumica yutyiolareaufus pugione heroami,fedinterver vente Nobiiiffimo Heiafio, obliquato i&tu pe viir, unde contra publicum parricidam conçla

rnatum, ipfe comprehenfus& tormentis fubje- *tus eft. Ac tum fepertus Index clariffimorum & Principum vivorum, quos confodiendos fibi etiamnùnìinanimum fvfpferat.Itaq; mille fup.

I. -

ícia meritus,primùmpublici odii acubus con_ laniatus, tan forcipibusconfcientiæ Satyricorum s,dein rogo impofitus, &*rn infamiæ

•

progriae fiammis vivus exuftus, & ad

gchenpam demif- . • • fuscft.

4*.

… .

-T

—

•

*Ma n 1 purus •

-. i.

. 37

42 SEcTA, _ - .

SÉ¤igorum impotens & rigidiffima ma giftra,ut omninò feëtatores fuös ab humano» rationabilium coetu abalienaret, notis quibus damfive fignaturis diftinguendosjudicavit.Un de nonnullis iajunxit,neórantes genufle&terét;

aliis,utMuficam Dco hominibufjuegratam de dignarentur ; aliis,ut à cibis fapidis abhorrerent; _ aliis, ut docentesaligs neutiqüam ferrent; aliis.]

alia, ac plerunquetalia , quæ converfationi ine ptosvel focietátihumanæ invifosredderent. Id. yariè acceptum , cùm multi profundiùs exami

narent,ac nefcio quid occultae philofophiæ fu

quòd ftti&tiffimè fingula àfuis or fpicarentur, obfefyari vellet, ac in his íugis, diftir

jí

&tionibufque falus veluti omnis verêretur, diu inter myfteria delituit : donec tandem Augufti anus , homoreconditæfcientiæ, patefecit,id ef fe Seétæ ingenium,ut quæcunque capiti incid£ retineptia; eam lingeret & pérpoliret, ac indc credulis velut fàcro fanétum obtruderet, quibus

^ jam non ludicrum, fed ferium ; nec lubido, fed `articulus crederetur:non fecus ac Mediciincau ris imponunt , dum,quibus libenter vefcuntur edulii$&'deliciis,medicatas effe & corpori falu berrimas per Hippocratem & Galenum jurant & cyincunt. , .

--- 4;. S E M ITA VITAE.

t -

femitâ, quae adangu II í Nillâ arââ-&£lebrosâ ftäWitæ portam ducit, misa eft&inufitatg!o* -

-->

- -

¢ -

Peregit:

—

*_-

2'.

38 A p 61. o G o R u M peregrinantium. Nam, nonnulli candida ftofa confpicui, dum pafius metiuntur,& numerant, , veftigine fubito oècupante in minutiffimos la- . pillos impingunt, & gravi lapfu corruentes ve

ftemfpeciofiffimam imacularit. Alii vero nullo amiétu fordidati, dum flagellis quibüsdam im pelluntür, per immanes fcopulös tranfilientes, , viam, nullo ad vertiginé otio dato, deproperát. Aliqui acutiffimo vifu notabiles dú profpiciunt. -

circumfpiciunt retrofpiciunt, moras neétunt ac

fefe impediút, dú ali velut aliud agé tes promovent. Aliqui feftinantes dum fudant,

anhelantque, fpiritus deliquium patiuntur ; alii otiofi quafi,& quiefcentes provehuntur. Aliqui ^perpetüa abftiriétia macerari, dum yxpediti effe •

•

-»

&ofunt, membris vires omnes fubducunt. Alii

cibo náturæ deguftato , ad divina alacriores af- / - furgunt: ut gmnino fatendnm fit,nihil rerrena, Apódemica, humanisve regulis in hac peregri nätione profici , omnia ut ápud Creatorem Mi fericordiæ fupremæ,- ita apud Creaturam effein fimæ fimplicitatis.

, ' * ... •

44. SIM PL EX ET RE cTyM. 1

ANĘ fimpliciffimi cultus fæmina, cum

\* a- \ \

in P6fteritatem, neptem fuam, procacem &

' volubilem puellam,incidiffet, mitata veftiúlti xum , cörpórisque mqbilitatem, pon abftinuit, 'quin muríurarit Athæc haud elingue animal, curn diu aviæ ftuporem,rufticitatemjque exagi taffet,animi fui,oris, manuum,pedum , & totius

corporis cultü,agilitatcmqjaéiitayit. Cumque … …

vix

M A N 1 p u L us I.

vix tandem perfuaderetur quctandem illafubli , mia,fingularia,exquifitaq; forent, quibus Arri quitas caruiffet,explicarét :nefcio quid tc r.n,

curvum,inrricatum,involutum,un6q; ve , fu - catum protulit,cui vix nomen, ne duinelogium, ullum reperit.Idintuita & afpernata gravfyultu Antiquitas: Vah proftibulum ! i quit: Hæccine

, , feculi felicitas eft: hic fubtilitatis progreffus? uafi me hæcfatuerint?At eg9 juraré aufim,cen ties miliéfve talia à me excögitata,fcd mox repu ` diata:miilies tentata,{ed mox vana depreheníá: millies admiffa,fedmox expulfa, donectandem. longo ufu,& certiffimis experimentis didici,Suae placì& reâo nihil certius,beatius,folidius, con Iftantius,jucundius, opulentius effe,atq;ad illam alteram vitam expeditiys, . . T 4j. S VF F E N VS. * -S UIffenus,qui unus haétenus omnia poterat, o mniaçj; (ciebat,& fui obfervantem Mundtim

…

- universû voluerat,cüm in febrim incidiffet,pla

^ niffimè confternatus eft.Itaq; Aftrologis impe “ratum,in Cœlum ut inquirerent: & Phyficis in junétum, ut terram omfiem, quid fibi id vellet, fcrutarentur: qui unâ yoce réfpondefunt, nihil infoliti, nihiló notabile Cœlo terraj; reperiri, ' omnia debito ordine ire: nuriquâ addüci potuit, [uin aftiorú memorabjlem cónfufioné,autiiife » riorum chaos fufpicàretur. Tandem Medicos

accerfivit,eofάue expcfito, quod orbi immine ret fuo difceffu periculo giavitet, mouuit , fi uidem-Rempublicam fàlvam vellent , mor *

•

um quàm ocjffimè Pcllcrcnt. Atilli megligere -

. -'

*" -

homincra

1 v.

—*=

Ai,* *

=-_

4o AroLo Go RuM . hominem,& lente agere, denique morbo cede

'.I.

re:quod cüm haud obfcurè animadverteret ςgro tus, lugere omncs juffit, &'elegiis cunéta peifo-

- -

--, ,

narc;dein Memoriam advocavit,cui famam fu

am & ingenii ampliffimas opes committeret:. At illa vaíitate homuncionis irritata: Apage,in quit,has fordes, Obfcuriffime vir:nec enim De us fiverit,ut quem Coelum juxtà & terra ignora - vit viventemi,mortuum pofteritas inter oibis de: cora numerare fiétis elogiis perfuafa cogatur- •, » i —

· ·

46 srMB o L A.

P I&ta Poëfis jam antè, ac etiamnum in orbe Chriftiano benignè, & ob argutiem collau- .

data, cum in Scythiam aliquando exiiffet, vix. abfqueinfigni periculo fuit.' Nam cümhocho minum geiiusinfulfiffimè vivat,illa verò multo, accandidiffimo fale vefcatur, facilè indignatio nem & furorem barbarorum contra {e incitavit. . ' Sive enim Solis eclipfin, five Lunæ laborcs , vel ftellarum nubila, auit,uttumultuariè effundam,

Leones edentulos,urfos pigros, tauros laffos, e- ' quos claudos, cervos máéíos, lupos fcabiofos, vulpes ftupidas, canes elumbes,Iepores repen- , tes, aquilas implumes, gallos raucos;

ÉÉ

decaudatos,teftuJines alaras,ferpentes frigidos,

alas accifas, coronas æruginofas,rofas £rmarci das,poma putrida, fertaßäccefcentia, lilia ma- '•

gulata,arbóres accifas trabescariofas,cruces pq * *ofàs,turres rußnofàs,enfenshebetes,cornuaάif-.

fifa,pocula pertufa,faces exti &as,vexillalacera , militcs inefmes,pilulas infeétas,panes mucidos. -

•

·· ·

marfù

MA n 1 pu L ut s 41, marfupiafeneftrata, aut quicquid tandem per fufum occurrit,pingeret, 6mniä fufpicione,in vidia,odio que labórabant. Tum illa excande - fcens:quàm benè profpeétum eft humanæ, in quit libertati,cüm cogitarelicet,quae nec facere, iiec dicere, ne fingere, nec pingere contra talia pecoraconceffumïeft t *. -

47 TAN TVN D E M.

V. Enerat in. Reipublicæ curam Solicitus,& ra * tiones multis yigilis, intempeftivoq; vi&ur adminiftrarat , cùm deficiente corporis crafi,

pnultâ pituitâ, ca!culiáue cruciatibüs exagitari cepit: utnde fcipioni innixus, & tremülo greffu obrepens,cüm íterum atque iterum in cönfili um hera vocaret,anhelans, animaméjue trahens comparuit.Fortè Mimùs,fiye fcurram malis di

ceré,hefternâ crapulacerebro gravis folrtos lu dos Reipublicæ negaverat. Cùjus ea impatiens five proceffionem, five folennem invifionem mi

niftris omnibus indixit,voluitque exprimis So I.

licitum voti, vel officii reum. TParuit mifer, & cum baculo moleftum iteremenfus,cum molli le&tulo ftertentem,& fcurrili dicacitate commi

ferationi illudentem reperiffet, non continuit Iachrymas, fed labores füos fexagennales dete ftatus, parùm abfuit, quin languidùm fpiritum , ejecérit. u8uftinuit tamen amicus, Fridericus. … Kün,acauri in£ufurravit:Nónne olim tibi dixe

ram,Solicite,fruftra affligi,cùm eadem fit gratia, ventris onus in medium conclaye depoííenti,

, quanta cvertcnti?

48 yt Ezrae

Apo LoGoRmM ' , , • •

•

• •

•

48. VI ET A. , ,

«. •

' ' - *■ ••

APiianus Romaaos Belga, ex funibus Alge. ,& ** bricis nodum nexcrat Gorgonio inrricatio. '

* rem, eundem que totius Qrbis Matthematicis * $ifiolygndum ìagnę hiatg propofuerat.Verüm , ' Francifcus vieta Gallus, ut vidit, ut folvit, ho- ! ,

minifque ja&antiamfalsè rifit, Glorioftim id s Vietæ apud e;t;ditos

nihilquejan

tanto infuit, É; iiifo!ubile crcditum , cuiii a!ius ecce no-

s •*

us oblatus, qucm Macchiavellus ex ferreis filis : conftrinxcraí,

Principemάue nominaverat.

;

Erat is rnultis aciculis armatus, nec nifi chiro

thccis contre&ari poterat , tum interno quo damigne caicfcebat & fila inter fe nefcio quò li- ! .ganiíe cgjuerant : pondere fu9 manus depri- ' incbat,&fuigore oculorum aci& hebetabat.Ifaq;

fudare Vietá, & artem omnem, omné Analyfin fruftra adyocare, tandem defperare. UInde in iram couverfus, cum*malleo tentare vellet,fcin

tillis variè diffilientibus , parùm à fummo peri culo abfuit,patuitque. illastricas, quibus popu-' li fubditi intricantür , intra&abiles effe. Tum

Vieta: Quicquid,inquit, arte componitur, arte

… folvitur ; at ifi hac irregularitate, ubi violcntia, fraus, doli, & fimilia his, neétunt, ncmo homi

num explicato, fed uni Deo refolvenda remit tuntor.

V ` . -

. * * *

, 49. VVERN Erys. ' • . Ernerus de Onshufen, Clericorum pro- | vincialis, quotiefcunque fuos invifébat, | -

tribus

~~~TII. A

-—-

*=—

„- - MA N 1 P u L us I. ' 43 tribus quæftionibus triplicatis omne negoti

• um abfolvebat. Interrggabat enim, Quómo do fint ingreffi , an vigilántiae fuperiorùm die, . vel £j noâes arî meritortifh pedibus, vei intercefforum equis, an per vocationis januam. ' vel Simoniæ fenêftras? Deinde quomodo huc ufque vixerint,an falaria comedefites,vel vine as Domini colentes, an accommodatione lin

, gentes,vcl repræhenfione pe&tinantes, an vani iate ludentes,vel confcientia plangentes ? Ter tiò, quomodo egredi velit , afi divitiis pin gues,vel cruce exucci, an otio molles, vel facra äratione callofi , an fama nitidi vel ingratitudi

ne rugofi? Ad quas cùm pleriéjue Cfericorum . obmútuiffent, ádmiratus Provincialis adole

fcentum temeritatem,feriò quæfivit,quibus tan dem perfuafionibus ad perfculofiffifhum pari . ter & laboriofiffimum Ordinem fint ada&i ?

IRefponfum eft: ita yulgò ferri, nihil addifci faciliüs,& alere expeditiùs, & traétari commo diùs,& tegcre occultiüs,& tucri tenaciùs, & at

tollere fublimiüs,quàm facrorum minifterium. Atille ingemuit &, O feculi félicitatem,inquit, cùm Crucis Chriftiauæ duriffimum & cápitafe minifterium , quod Pctrum Paulum que pere mit, 1n lucrum & voluptatem converfum eft: -

-•

Tjo. Z I Z A N I A.

B Ello Grammatica!iinfeliciter confe&o, cùm -

(quod Andreæ Guarna: credimus,) Anoma lorum, Hcteroclitorumquc brachia, cruráqüe , -

' , * diffeóta

A p o so G o R tr M.

44.

diffe&ta,hincinde difperfa trifti fpeétacu!o con -fpicerentur,fuit ex viétore milite quidam,cuiidi fuperbitrophaei erigere vifum: t E/#2izamia famae 2izamia plura, miag, •…•

A. -

Idutut vi&isinfultare creditum; vi&ores ta

men fufpendit,ne Grammaticulus aliquis ex in fidiis novas turbas cieret:unde in concilium vo

catis quotquot ex vocabulisvivunt,res non fine

ftrepitu agitata eft, necfinis fperari potuit,ani misex recénti vel clade,vel förtunâ variè affe

£tis. Tandem ex eorum numero aliquis, qui ad

fippitüdinem ufque grammata percolunt,fhyfte rium deprêhendit, dócuitque, non nifi accefitus

• fàcelumienhis tenebris Ἀ poffe. Effe enim ;

, ' ,

' Zizania ex iis voculis, quæ in fingulari penulti rnam producant,in plurali corripiant. Id,cùm

Poëtâ ægrè audireht, ex grege quidam fübitoexorfùs: Crediderim,inquit, nám pleraque … in fiagulari liberè produéta, in plu sali rigidè corripiun- ! -

tur,

A PoLoG o Rv M CaRI s TI AN o RuM MA

nipulus fecundus. -

seneca.

facile eft auditorem concitare ad cupidita tem reéii. omnibus enim Natura fumda

menta dedit fememj, virtutum:omnes ad _ omnia ifta matifumus. cum irritator ac <eßit, tumc illa animi bona, yelut foluta, u®X0£tA/}tt4r,

- .

.. •

~l^'

•

A p o L o G o RuM

I. A M A D I S V S.

-Rancifcus Lanovius,cuius integri * -.

&¥

;

tas diverfiffim1s partib. probafa eft,

;

haud ita dudum Amadifum Hifpa- ,

, no Gallum,famofum impoftorcm, ° in vincula conjecit. Nam cum isin

aula, & apud oriofos,tum fèmineum etiam fe xum gratiofus cffet,miris ludrbriis animos ho minum ad pe£ima quæque fafcinavit. Nam & fceleftiffimâ Necrorìantìam pro divina fapien- .

-:?. • .

• •

tia venditabat,& impuris libidinibus virgineum

& conjugalem thorüm polfiiebat , & ferocitate beftiali äuimos generofos imbuebat, & religi9- • . nis legumque vincula diffolvebat , & vanis fa- . I. bülis püriórem mcntem occupabat. unde ac-* cedente Magnatum favore,incantationibus, le- . nociniis, duellis,votis frivolis, & ftulta imagi natione omnia opplcbantur ubi innotuit íei

periculum, interêéfferunt pro amico Triftanus, Oliverius, Oétavianus, B. iffonetus, Gusman

nus, Don Quixote, & innumeiiakii nugivendi;

fed &RabelafiusacMeriinus,literati hiitriones. tum infames fæminae , Biáncefiora, Melufina,

Magelona & confimiles aliæ : quas ubi primum , inttiirus eff Prcrcr Lanovius,oinnes fcuticis pa

latio expellendos edixit: Saris nempe, iuquiens, inclinare judiciuhm humanum ad excufandas pe

ftifcras hugas,nec opus effe tot loquaculis tnfer ceflQribus. Ipfum vero Amadifuni,morum cor-, \

' '. v.

rum

M A N I p u L us II.

rumpendorum antefignanum, & cornutim ver sutiffimum artificem, cum univerfa familia vi vum comburi iuffit.

_ -

2. A VR A P o PV LA RI S. ufmfub Gruce obreperent filii Dei, efurirét, IS* atque laborarent, quidam terræ filius humi iitatem & fimplicitaterfi dedignatus alas fibi ap -

tavit,& aera petiit. Nec defùit?conatibus fortù- '

na,& condentata populari aura, affianteque Fa vonio áublatus homo immeafa fpatiaalaíum re- , ,

Iniigio oyansgregfine fufpicientium inyidia per- ' • • i meavit.' Nihil jam credebatur feliciffimo ho

miniinacceffum cum fama,opes, vires, fcientiæ veluti fubjugatæ famularentür, & ad nutum o mtia fuccederent.Sed qui terras fubfugarat,coe

(

| lo dorhinari nópotuit.TuInde cum vefiti tumul | tuarentur, ac omnium violentiflime Aquilo in | gravefceret, ille multum diuq; lu&atus,tandem -'

ÉÉÉÉ. aufàm inferiorü,quæ

prius extulerat,fuftentaturam, Itaque in eam fe Iibrans,heu tenuiffimam reperit,& minus quam araneae telam ambitiofæ molis fuftinétem. Un- !

de gravi ruina in terram delapfus, & animâ tra- * heiis,cum nec coclum intueriauderet, nec auræ :

levitatem exprqbare liceret,nec terram implo- ;

É defertus, & fui impatiens, , … iii(uperq; Confcientiæ infultatione cxagitatus, *

tare

defperato confilioanimam ejgcit: Kataque cam : · ·Ž * gemurw fkgit undgmata /άέ umbras. -

*vk, i ; ' ' . *

\.^

*-* -

-*-£

3. c.4 N. ^

` ,

*-—

r-----— =…

A p oL o G o RuM '

' '

3. CANDIDVS. Canidus. quihaudita pridem rerum fuarum * prudenter & cordatè fatagere yidebatur,nu! 1o animi morbo , nullo cafùum infortunio in mentisalienationemincidit.Idajunt hominiac cidiffe credulitatis cohfortio, Nàm cùm ea pri- !

smum fucatos amicos.ftreperos fophiftas,verfa- _ tiles artifices, lubricas mülierculas conciliaffet,

tandem Chymicum adduxit,malorum omnium. ' ' lernam. Isiiamque Religionuin Chaos , & gu riofitatis Labyrifithos,& Cabal; tricas,& Aftro 1ogiae cqmpedes,& Magiæ tenebras,& revelatio nuin ludibria,& thefaurórum mendicitatem , &

fabularum portenta,& imaginationum fomnia, & harmoniarum ululatus, & Sifyphios labores, . & nummorum cribra & vanitatis jaétantiam,&,

ftuporis filentium , & temeritatis pericula,& , Chriftianifmidedignationem,alia atque alia vi tae tormenta fecurîatulerat. Quibüs in con- * :tuberniumfuumfufceptisjam non Candidus vl trà;fedater; nonre&uis, fed tortus ; non aper tus,fed te&us ; non verus, fedmendax ; nöii in

teger, fed vanus; non fagax , fed traétus ; non fiúplex,fed verfipellis; iiön liberalis,feâ prodi- ; gus} nó tranquillus,fedhians; non conftans,fed : fubricus ; nohliber;fedferwus ; cum amicorum

.ftupore & condolentia apparuit: Nectamen cor rigi potuit,doncc Paupertas ædes invafit, & ex- , pülfis tàm voracibus pecudibus, efurire homi

incm,fordcre,& fcròiefipere coegit. -

4 cL 4r. `

v ~ `

MA n ■ • u L us II.

49 -

«… -

-,.. , . 4., CL A VDI CATI O. ;

AM olim grayiter præceperat Deus, ne quid claudum mìutilümve immolaretur. Atnoftra aetas, quæ ÉÉÉ claudicat , nec tamen à tem beffe, aliquoties feverèadmonita, . ' plo Dei vult abeffe hihil corrigitur, unde nova quotidic mandata, -

emittuntüíí fed quae nemo fubdutus aeftimât, . nemo Praefeétus exequitur. Enfidem,en recen- s. tiffimum, quofubpáreat; gravi pœnainjunguntur, ut • quufque jubet,ita ut docet, irâ faciat: ut audit,itá credat : ut legit,ita intclligat : ut videt, ita judicet : ut difcit, ita proficiaf; ut amat, ita ,

fuccurrat: ut fcit,ita comiiìugicet: üt habét,ita. Sed hæc lex fàluberrinia tam fit nihili,quàm utla'.

det: utfcntit,ita proferat: ut fervit;itafe uatur,

alia. At ne qüa creáatur contumacia, fiçeludunt claudicaptës, fieri omnia ad eundem finem , fi ' nonfatisadpraefcriptum: Namcflc, qui jube- ' ant;effe,quiParcant ;cffe,qui doceant? efle,qui ;

faciant: ätqüe hac admirabili héritinum divér . fitate plures officiorum ordinas cóftitui, quàm,

operóíailla & mglefta combinatione. Ità Lex B Ei prifca per Novellam humanam aiï eft. Id cùm audiviffet Auguftinus, caftigätiffimaevitæ exemplar,doluit,& ad fuos refpiçiens : Benè loqui, inquit, & malè vivere, nihil ”, aliud eft,qùàm fe fuâ voce dam-< ^

. ' . -?

nare,

«-

, *^^ ,• • ** *

•.

, •-

*. -

;?v

. ; - …

•

. -

3. ©®*

I , 1D — --

•

•.

•^

A Po Lo G oRuM ;

{o.

j. . G g R o N A. ^

M. Agna equidem eft Fortunæ nequitia, cùm V* tainenfùbindeliberalem fe & cdndolentem fimulet. Quàm enim illudat hominibus,vel hoc '

argumento liquebit, quod Coronarum fefto, . cum maxima éft advenàrum frequentia, Candi- ' '

datisfuis,maximo ære dato, admiffis, ubiinge- ■ nua procumbere , & deofculari pedesjuffit, ἐo- ' ronâsê vili metallo, fed auri fpecie cælatas capi- * tibus imponit, ac mox, cum lübitum fuerit,nia- '. no impetu deijcit. Huicfpe£taculo cum fortè ' ifitereffèt Athletarum Chriftialiquis, ac oculis fuis vix credens , latrones, opiliones, fpadones, fpurios,Monachos, Paedagogos,figulos , farto res, lixas, & exfece hominum alios coronatos--

intueretur,dolens humanam fortem, qua virtu- •'• ; tibusfuccumbendum effet, non anrè refpiravit, : ; quàm depofitos & cqnculcatos tam infames re ges cernens, Deo gloriam deberi agnovit. Ac tùm ex fortunae atrio fefubducens: haud libet,

inquit, venefica, tuas coronas operiri, & tantò levitatem tuam emere , cùm refervata mihi fir

juftitiae corona, quam mihi Dominus reddet in ' i jlladiejuftüsjudex ; neq; folùm mihi, fed etiam omnibus,quiciusadventum amaverint. » ` _ A. \

c R V X.

,,, •

C vm Crux Chrifti,Paedagogia noftra, mores \~(üorum recenferet,& inprófe&us tolerantie inquireret , alios quidem reperit ad humana$

própè omnes fortes óbcalluiffe, aliosuri, fecari âus,aliosphlebotomias & fcarificationcs 'i: QS

\ ~I, â

-—

..…*—-

…

—–

MA N 1 P u 1 us I I.

. yi

* a!ios verò vix fummâ cute ftringi pofTe ; fuêre. & quibus cor ipfum abfque eiulátu perfodieba * tujfed & alij, qui leuiffimas pun&turas non pa tiebantur. ütigitur finguli examen crucis fufti nebant, ita alijs poft, vèl anteponebantur, gra viter mqniti, ut carnes nunquam ÉÉÉ finant, fed ad calamitatum Solem ficcare fedulò

pergaut. Id præceptum multosfufpendit, quod arbitr®entur Patientiæ incrementa ad véram

ufqueToliditatem afcendere, ncc imbecillitatem

É gcfpicere gnquam pofle. At magi ftra falli eos docuit, idqué communiffimuj/€f

i ,

fe,ut fortitudo nonnunquam langueat,debilitas fubitò roboretur. Nec énim crucem alibi faci

fiüs,quàm qua cutis tenuiffima,pungere; inter

dumtamen fine dolore ftrepitum façere, idque nullius fpeétatoris oculis ; fed patientis fèrifui liquere. Hinc magnam perfæpè crucis trabem, É yacuatam Jeviter geri 5 contra amati ligni fruftillum, fed foiidum humeros graviter íe ' mere, qualemcunq; yerò cruccmâ quovisäth leta vel gigante fine'fiidore , fiuic treinore, fine ; anhelitù fiiftineritieutiquam poffe. • ' * . ' .

_ ' • .A

7. DEVS BEN ED1 CA T.

Setia cum fuis cong

$? Crapulâ, Li"

** bidine, Blafphemiâ, Furore & incptiâ com

ÉÉÉÉ

rmeffarura qüi patinis latura;, Eccksiiaiisgctia adegit adegit ,, §u£ patuni

& cyathis benediceret. Cunéjue modeftá effent

comoibonum initia, non regugnavit , quin à Deo op* ga quaeque & falubria precaretúr : at paulò pòft ubi yajiarum beftiarùm vultus affu merentur, & ficqucnti gitatione car

ing

| 52. 1

_ Ap oLo G o RuM

inutaret, os fœteret, venter diftenderetur, c6r

pusuniyerfum titubaret; cùm divini nihil, om inia Diabolica cerneret, qui fé fubduceret, variè tentavit. At illi cùm impetuosè inftarent,ut per

Deum voraginibus benediceret , & elevatis'ca- ,

disbenedi&üm vinum identidem inijcere pro-

•

erarent, Ecclefiaftes fudans & tremiens, cüm ,

'ε , contumeliam & beftiarum importunita tem hinc indelibraret , tandem confcientiae fti

mulis animofior,affurgens: Quid, inquié, an Deus beuedicatebrietati , luxuriae, convitijs, irae , vanitati, & Satanae apertiffimo regno fér viet: Non faciet: quin potiùs maledicät vobis D£us omnibus.Nóndum defierat,cùm orbium

&poculorumimber in homincm irruit, qui ta ménfobrius temulentos, cautus ftolidosfacilè

effugit,

, , 8. 1 I I. D I E S. , Hriftianorum laudabilis confuetudo eft,vi

-&oris&Triumphantis fui Chrifti folennia annua celebrare. Iis tres omhino dies confecra

vére,quarumprimâ pulliomnesfunt , ac geme búnáiícrucisque sa£rofærepraefèntationëatra «i;alterâ die cineritiam veftemfumunt,habent

áue diemfacris meditationibus quietam,&pro

Å filenttotranquillam:tertiâ candidif fimis {tolis induuntur, & læto jubilo Regem regum comitantur,ita Paffionis,Mortis,& Re

fürá&ioais imagine, quam vefperâ, noéte, & ' aùrorâ

Ę yitam triplici do

cupientoiafùmaut,utadcaruisjugumjpatien tíágìs • ,• •

, •

• • • *

W -*

–—i— I. -

•

NM A N 1 p u L us II.

33,

riam,ad fpiritus filentium compofitionem, & a

nimæ libertatem hymnos addifcant. Nam qui DEum nec ferre,necaudire, nec laudare affuevit,

eum nec amari,necdoceri,nec coronarià fupre

mo Númine par eft. Unde cùm Mundusfeftis fuisdiebus,piimäbacchetur,alterâinfano furo re tumultuetnr, tertiâ defperatione abfolvitur : ut omnino conftet, à minimis ad majora, à tri

ftibusadlaeta afcendi; ècontra defaftigijsad in fima, à tripudijs ad ejulatus& dentium ftrido rem praecipitari, '. '. \

D VBITATIO.

' ,,.

N Ihil periculofiuseft, quàm rebusjam firma ** tis validisque aliquidTwelle defiderare._ Id, namάue haud ita pridem Debrariom* peffimè ceffit Eftea& puræ devotionis, &ingenijfub a&ti,& caftiffimíæ vitæ, ac mioré móúéfti£rab

rú pueHa; fed in reb*,quas non fatis capit, aequo fortaffe fcrupulofior.ftaque cùm Theólogis co habitaret,

Ê quid ob aliquorum di£rafign

haefitans,ftatirfi,ut hæretica &prophaua, e*& municata cft. Inde ad Politicös divertens, vix

/fatum arcama leviter examinavit, curn rebeflis

increpata, & profcripta eft. Unde ad Literatos converfa, & de coeli terræάue exaéta cognitio

ne, mentisάue humanae organis nonnihil dubi tans,non minùs diros, & ftuporem exprobrah

• tesreperit,ftilisque confoffaeje&a eft.Denique vulgi converfarionem elegit , cuius & morés conípofitiores yolebat,& fénfus minùs hebetes: atillüd fanaticam puellam non ferens, omnifo 3

•

^ -

•\

c1e

{4. A poLoGoRuM cietate humanâ interdixit, yolui;3ue in vinca 1is affervatam , fuà fapientiâ cum fiullius mole £tiâperfui. Ita undiq; deferta, cùm nec confci entiam ,

nec integritatem necingenium , rrec »

corpus ullo modöviolaffe furdis ificlamaret,'& iniquos omnes hominum ordines experiretur, ad Deum re&ti confcia provocavit.

Àïí jti

ftusjudex, & perfpicufatorem fuum, Mortem, liberari puellam, ác tribunali fuo fiftere juffit ; ubi auditis accufationibus & refponfionibus,

quicquidre&um,&quumq; erit pronunciabitur.

… 1o. D V R E R VS.

A£*$£ ürerus,Pi&torú, & Orlandus Laf fus,Muficorum facilè principes, quod fupre ma artium fuarum faftigiaafcefidifféuterq; cre deretur,amoreinter fe fraterno coaluerunt.Un

demutuis colloquijsfefe obleétantes, cùm La£ fus Dürerum percontaretur, quibus gradibus ad eaminvidendam penicilli,coeli,ftyli,pennæ, ra dij,cultelli,libellô dexteritatem ingenium fuum extuliffet, cùm fingula integros hómines $ig; fcant, nec pari aliös felicitáte refpiciant: Cui ! Dürerus, & quomodo, inquit, mi ílaffe, tibi &

ravitas,& fìiavitas, & artificium, & illi viviaf

É¤¤ funt, quae fin gula vix alijattingunt. Refpondit f.affus; equi

É fe nefáre,&äd Deum ingenuâ cQnfeffione referre. Tum Diirerus: Idem & me facere, in

quit,par eft, qui nec magiftiis meis ; necfeculo, , iieclàboribus id debeo,fed Numini, cui placet, donariafua tùmfubitò, tùm cumulatè effunde …o . . . .

- ~ '

: ,, .

* • fe,quæ ]

-. —

•

''.

. MA *rgujtis' I I. .'jr

> re,quæ dum älij aemulari nituntur, & miferèfa tigántur, & hæc, velutarchetypa, loago inter :

yällo ante fe fufpenfà inruentür Proinde nihil 3 ëx;

ÉÉÉÉÉÉÉÉÉÉÉ:

-acaniifiiferępitate parere, quibus fiilicüti yo 1

* )uerit,nihiliàm fìtigatiope, ihil & magnis áu fibus & defiderijs opìs ; fed facili tra&tù òmfiia influunt, ac dimidiato labgre perpettantùr. -' Nempe ubi Deus magifter eft, fàcilè difíitür,

quod docetur.

' ' " •

.;.,., , .,.:. II. E P V L V M. * * * * .*

CA£££;adiggggg feculi noftri peftis $£gu

luminftruíit Hermaphroditis,cui Chriftia no mafculo nemini accedere fasfuit. Erat au • tcm ncc ferctflorum, nec menfarum numerus ; 'libettamen aliquarecitare. Mappa huius Mun difchema erat;cui panis Vitae generum jm gfi

- ttis. Adhibiti dein Luxns Dapifer, Cafus Stfu • ^&tor, Vertigo pociifátor. Primus miffus igno

íí legum, embammata confùefti *tantia, indèjus -

* dinum. Secútæ appctitum carnes, vel P9litiâ e lixae , vel tyrannide affæ, atque {pecic fuâferinae

yjolentiæ, Aprugnæ ferociae, fiillae lutulentiæ, *$ubulæ ferviiutií, vorvecinae ftuporis, hocdinæ libidinis, vitulinae ficentiae ; oyiilae nulla fatio habita: Inter hæc Avium appofita vanitas, pa

vonis philautia , Meleagridis vindiéta , Te traonis phantafae , anferis loquacitas » tum , Capus effœminatus , perdix ' ftn pens , palumbus -

(

vagans , alauda metuens>

D 4

ana$

--_

.^ •

| _36 . _ i

• [^

•

A p δ ιος ο R u M

| . .?

anas uliginofa,& quae rufpatur gallina;què $tre

…

nugatuíficedula güna negleéïaêolumba Pofte xnddum varia

, congri lubrici

' tas , barbonis tenacitas, lupi voracitas, percae

**fiordacitas, falmonis prodigalitas , halègis a .££ibitas,nafonisfagacitas: tüncarpig otij, A- . j'felltis contufionis, fündüli confufionis, cancri

- * dubitationum, teftudines oblivionis, oftrea ti sillationis, oculata temeritatis, Nec deerant • commixtionis , minutalia extenuitatis, ac credulitatis,butyrum opinionum,ova cogi - tationum, faicimiiia avaritiæ, gelu torporis, fi .napi curiofitatis, lardum zftimätignis ;, fed &, -r* íod inprimis fecitandum êiât, Sal litcrarum, -

{'j;

'Vinapejfuafionun quoque fundebantuf, fcili ' **cet Cteticum meridäcij,'Mafficum Sophiftices, Fa!gruurn ja&autiæ, quin & nuftumjaeftuum, , : ac Cërcvifia furoris; fédâquæ limpiditatis m;i i# i5ijî Ê *£üs adm6ta, ©af&ùsobftinatiöiiis, artociéta ,

Ę facilitatis, plácentæ confenfus, ' itriaincurvationis, poma förtunæ, pyra cogna-, * ti6nis, nucesfocietatis, faccarum impofíüra rum, quibus $upediarum ftruibus couyiy&ip : far&i,?!um Chiifti pauperiem,jejujià, É

. ma gho clamore ftiggijtgue explqdù nt,laquca-'

*****£iacgna, ulifubfèfo!yubfijr.tgåùíïìåù£ *; ' fuperincidensepulas fimul & epu- — • • ; lones contriyit. .

' !

-, •

• •• «

. •* •-• •-*-

:- . . ·

eº -

&***

>' -

•;

'' -

· ·

. . . . . . d.,'---:...• ^,.

. . .° . ^ *

. .

•

iz. £RRO. t T.

. -

- - ; -* ·, , , ^ •- ;;

, • ' - \-

}

\ •

.. - /*.

-. . .

Mawregwus

I I. - 37 , . 11. É R R o.*' s. ~` E Rro capitofum animai, utvaldè miferum fit, ** commiferationem tamen neutiquam fert. Nam in quiafcunque devias Ę à Verbo Pfr,fiye áb humana ratione, five à naturae femi tisabducant,reétiffimæ omnino affeverantur,Si fortè moneat,ridet; fi periculum common

í;

ret, oggannit ; fiverioris itineris comitem in vitet,reluétatur : fi manus etiaminijciat, recal citrat: unus quippe coelum audit,& terram pe- , netrat, matisíjuc fundum adit. Vaticinatur fine

— cventu,urbes condit fine cafce, morbos pellit fi nc panace, phiiofophatur fine cerebro, offici nam habet fine organis : * uno verbo, ipfe fibi fùmmum bonam ; ipfe Magnefia eft,& rerum omniiim Compendium, alijs ludibrium: unam habet famulans, cui eohabitat, cui fe cóncredit.

cujus etiamjudicium admittitatque imperium,

Cem/*eradmem. Huic fæpè conqueritur, quo

tie$falfus fit, quoties impigerit:'atiiiablândè folarur, & pergerejubet Ę; faftigi um. Ita miferiapraecipitia & fcopulos delatüs, quiiyates, rex, medicus , ,artifex, terre

£g;

miumjnenumen aliquod e e cogitaverat , in mcndaciorum, feryitutis, morbórum,ignoran tiae ftuporisque fterquilinia deciden§ cum .

esioiüm fociâ, cónfuetudine,egens & pudens computrefcit. -

, D s.

i3. £x p.

js ,

A po L o G o R v M

15.

ERVDIT Io. :

- -'

•

AVdiyerunt

Grammatici Eruditionis arceri vertici montis fuperimpofitam ; ergo , ubi- ' ;

cunque ædes collibus inftru&tas confpéxerunt; eò cum ftrepitu approperant, & intromitti pe tunt ; fedfailuntujr. Nam quæ attollit,veriorfe mita alijsatque alijs veluti diverforijs diftinéta, non nifi per fubordinatas portas intromittit.

Nempe paulò fupra crepidiâem montis prima άomüs, magiftramalit, quae bubulas juventutis linguas trifariam fiodit, inde ir alteras aedes afcendere jubet , ubi & poliantur & acuentur. •

Pofteafublimiorafx fuccedit, ubi corpus uni ' yerfum , ac finguli articuli anatomiâ quadam fagaci examipaatur , & ligamenta reddúntur a*s *, giIia. Inde clcvatioralia menfuram, pondus & ` Íìumerum Candidatis affignat, & re6as omnibus facit habiles. Mox aliud Caftrum ad regum.

' a&ionem admittit, & humanis Ordinibus præ ficit,donec tandem ipfum Eruditionis palatium.

cœlo planè contiguum fufcipiat,& tam circum- jacentem in prófuado terram contemplari,

quàm vicinam cælorum harmoniam exaudire, Furioreque mente Divinâ converfatione per- '

£xui finat A quo fanè faftigio immane quaa L tumabfunt,qui ad nefcio quasfpeculas ehixi, \

» nihil nifi arborum cacurnina con- •

*.. • tcmplantur.

• '\ , -

~. •*

• • ,. ~, •*- *

14. Exp.

) j

-.-

M A § 1 p. u Las 1 I. . - 39 -

… ,. , -----i-; 14. ; ExVLES. '* '.. ., '^*'* ,, ',. ' ' ANÉÉÉÉ; , cum poft diuturna machina Ę £* menta'Ecclefiàm Ecclefia expugnaffet

' :-: .*

» ut

inclementer egit, ita in eos, quorum fortitudine impeditus haótenus erat , ήaximè excanduit.

uide ctfi principum urbis vitae bonorumq; in columitatempaétus effet,tamen ne quidleyita

interimitteret, in vincüla conijcere, & mor tem interminari non eft veritus.. Erant autem tis

Fides,Pudor,Juftita, & Veritas: quibus exutis, & turpiter habitis, poft longam vexationis mo ram,veluti maximc clementiæ loco,perpetuum

eft exilium indi&um. Abierunt itaque mocftif fimæ Virtutes, & civibus fuis vale fupremo cum lacrymisdiéto , ad Olympicas fede${unt rever fae. Inde, tanquam remotis arbitris, cùm Super

ftitio, Impudentia, Iniquitas, & mendacium in 'civium corpora graffarentur, nihil tàm dirum & nefandum excogitari potuit, quod non Anti Chriftianis legi5us faficiretur.^Quod fanè ita malè habuit liberoregimini affuetos cives,ut de

fpontaneo exjlio multi eonfilium ceperint,atq; jatriâ teirer, $ carerc, quàm fub Iniquitatis legi usqualecunque civitatis jus tenere maluerint. 'Sic itaque optimus quifquéfentiet , ubi virtutes exulant, ibi, fi regaüm etiam detur,non effe cu pitam civitatem. JJ.

F. A M A.

•

F Ama cùminforum inanitatis , celebrigm fi mul& obfcurorü virorü imagines attuliffer, -

. „ '

•

me mçy

• .•

, A P o 1 6 g o R u M.

ûo

hemo alius emptorum plus vél fpe&atorum ha buit. Viderelicebat, imò emere viros cocluma

pcrtum vel irradians etiam dey9tiffimè fufpici èntes,viros Geographicastabulas acutiffiiiiis6 culis intuentes, viros circino & perfpicilis om nem naturæ compagem dimetientes, viros cla- .

vium copulis ominës mortalium Thefaurorum avidosiiivitantes, & quid retrogredior? homi . nes armaturae corufcafionc obvios quofq; exa minantes , homines Jovis fulmen inviolabili manu vibrantes,homines terram a cœli ifnperio : eximentes, aliosq; indulgentiffimâ Apellis ma nu delineatos heröas vel frigidiffimufh hominé, -

ad virtutem excitantes. Qüos cüm fortè, an ex compofito adventans Præfentia effetintuita, ti tulis perleétis,emblematibus examinatis,ca:mi

nibu$ aeftinatis,rifum non tenuit: & ad eripto res converta: Aut non novi hos, inquit,aut nifi in tabula tale quid nunquâ apud cosvidi. Tum obfcurorum etiam mifeita: Quàm celebrandos,

ait,obfcuramus! quàm celebramus obfcuros! .\

( . *T

16. FVNDys.

varro cùmfundum emiffet, & rem ib: ru

* fticam inftituiffet, ut adjuvantibusNumi-' nibus rem fuam faceret, duodccim Deos ÉÉ; É invocaret, Primùrn, quos omnesfruâus griculturæ cælo & terrâ coiitinere putabat,Jo- • vém & Tcllurem ; illum patrem, hanc matrem,

secundò Solem & Lunain , quorum tcmpora obfervanda, cùm quaedam fefantur & condan

έΤάέ&íiíïíôáíôïí *.

;

fruótus

i ^

— '

M A N 1 p u tus I I. . ` &;

, [ ftuétus maximè fieceffarij ad vi&um fint ; ab his enim cibum & potionem venire è fundo.

* Quartò Robigum & Floram , quibus propitijs peque Robigò fiumenta atque afbores çorrum

paí, neque iion tempeftivéfioreant. Item Mi- ' nervam & Venerem, quarum unius procuratio oleti,altgriushortorumì fit, Nec non etiá Lym

pham & Bonum eventum-, quoniam fine aqua

omnis arida ac mifera agriculiura, fine fucceffu ac bono eventufiufbratio fit, non cultura , Hac opcrofafuperftitione imbututus Varro,cüm va

τιè fundum fuum exerceret, nunquam niti fur dos Deos &fterilem terram, maximè veiò fati•

gatum corpus habuit. Id ergò Chriftianus im» tuitus : ô demum felicem,fîub uno Deo labo

rare hic difcerct : Nec enim fundus felix, nifi in uno Deo fundatus ; nec aratio profpera, nififub ara ufiitis Dei ; iiec colitur profpeiè; aifi cum

cultu unius Dei ; nec metitür feliciter, nifi pes metum unius Dei.

17. .

G EMMAE.

'T9Ie£abiiioisístimpofiuia, nifitagio fufn * ptu & gravibus impenfis fieret. Nam qui Cryftalluin ineptis & fufticis fucis imbuunt, &

faxa gemniarum colore teóta exponunt , nihi! minùs habentjaétantiae,nihil prodigalitatis mi nus exigunt. Sed maximis titulis opuseft,ncm

$i utgemmae fapientiae,gemmæ memoriae,foli itati$,roboris,fanitatis, fortunatum, longæui tatis,amoris,fecuritatis, &c. audiant. Hîc vide

as cmcntium turbam feprementem,& nummos -

" pro

61.

* Ap o L o G o R u M .

projeétos : hic videas certantem cum nugato. rum audaciâ, credulorum ftoliditatem: hîc vi- `

deas decipientium rifum, & deceptòrum confi dentiam: hic videas veri tenebras, & vanitatis aeftimationem. Cæterùm cùm fe fortè & Chri ftianus aliquis intrufiffet , ac, numquid Pietatis

quoque, patientiæ, humilitatisve gemmas ha beret, effet percontatus, gemmaritis effufiffimè rifit : Et quid ineptè,inquit,apud me faxa quæ ris, Š quovis in luto feperias ? - Obftüpuit Chriftianùs, & ægerrimè è turba emergens : Apagemihi, ait, haiic vitream felicitatem , quae

dubiâ luce oculos perftringit, & in folidam Pe tramimpingens,comminúitur.

^ 18. IN D o c 1 LiTAs. .

' .**

Cy* variè fùam capacitatem jaétitaret Inge nium humahum, una Mors aufa gloriatióni

obloqui, maximè omnium indocilem culpayit. Nam cùm id fuis

•

præceptisperaliquotfajè lu

ftra exerceat, femper minus atque ininüsprofi cere. Experiri enim, qui alijs mörtem perfuade ant,à mörte abhorrere; qui;alijsinferät, fubter

fugere ; qui alijs defcribánt, adhucncfcires qui jaípoßiäcant, ad alios velle tranfmittere. Re

fpondit Ingenium, omnes artes,quas caperet,fe &undùm dáturam cffc 5 hanc ufiam, qua mori addifcédú,præternaturalé. Obftupuit hicMors Ingenijincogitantiam>& nihil magis naturç cô vefiiens, nihtl tàm ubique in creäturis expref-' fum, nihil denique ad Vitam naturalem expedi tius contcndit. Quin imò illa nontam praeter \ - patu ,

•

M A N I p u I. ti s

- 63

I I.

naturalia,quäm monftrofà effe affeverayit,qui bus homo, dum vitam fervare & prolongarc fatagit, milfe mortes,fupplicia millefubit,fàcit uc mortem vita longé óptabiliorem. Interea mplicis'& ad morteíi femper paratae vitae ho-, -

mines,quod nec Dei Verbum,nec humanajura, nec naturae Ę ta, nec fenij onus ab Ingenio- fis impetrant > ip nullâ fcientiâ, nullis íegulis. addifcunt fponte, capiunt tenaciter, patitiatus feliciffimè.

* • * •

- ,

, : /

19. 1 N G R A TI TVD O.

Haritas Chriftiana, cùm ei cura Proximiin junéta effet , emnes inculpatæ tutelæ partes folicitè executa eft. Nam & adhortando,ác de

terreado, & commendando ac corripiendo, &

ftimulando ac cohibendo, & alendoacevacu ando , & fopiendo acexufcitando,quicquidun quam defiderari poffet, adimplevit; hoc tamen

falario, ut profifigulis amoris officijs colaphos fipgufos accipereí, & quod maximè mireris, læ tà fàcie exciperet. Jamάueadoleyerat pupillus & dùrioribüs iétibus befieficam fœminaam di

verberabat , cüm Impatientia interveniens in fànam hanc curam abijccre , & defperatum ca t deferere multis verbis eft annixa.

At illa

ubridens ; id hoftibus tuis,inquit,fuaßyis, ut huius temporis vel potiùs momenti fti

endia accipiant, & æternitatis præmia poft-, eant. ^ Hoc nempè eft talefitum -

humi,

[

64. A r o 1. e G o Ru W huini obruere, non dare menfarijs, utcum fœ• . *

nore accipias. Mihi verò vel intcrire certum

• eft,ut hic undique confputa, flagellata, fuftiga ta,irritaque nihil omnino terræ debeam, omhia Deo mcógrata feram , cui Placuit nihil planè merenti i5finita promittere', nullo orbis cona

mine ob inviolabilem Chrifti veritatem inter veitcnda. ... * • $• • / • • ' *

- .,jº.a, .•', -

•••••

, -

•

1o. I N N O CENTI A. • ' -

] Nnocentia re&è agendo peccaverat. Cumqué in jus vocaretur,nihil expalluit,nempejudices omnes fuoingenioaeftimans,jamque produéta cum hunc, iifum, alium intueretuf, quos viros

bonos fingulos crediderat, junétos fion nifi ae ΣΤ; expc£tavit. Erafit autem Athei, qui

èmper orare ; & fanguifugæ, quijus dicere ;'& barbari, qui omnia fcirc ; & cæci, qui de colori bus judicáre dicebantur, quibus êüm fefe tutò

$î quàm procul ab erravit ! Nam cùm bonos revera laudaffer, cul paffet malos,quos optimos putaverat,malorum. infamiam in fé violenter receperunt, & bonoríí famam infamarunt. Non credidit hic oculis fu-,

\ Innöcentia concrederet,

is, poffe fanétos improbare devotionem, poffe juffos adverfari aeqüitati, poffe eruditos àedi 'gnarifcientias, poffe vülgüs abhorrere liberta

iem, &fecumipfa colluâata jam diffidere fibi coepit, pofteaquam fuo judicio optimis difpli

ÄÈ Sed nebulas diffipavit 3É'É,

tus, quae innocentiam folata, lætá frgnte ini-7

quififiumjudiciumexpc&arejuflis, fi-£ /• •

'•

s,-

• >

* ~,

' \

* a

M A N rp u tu s I I. . *; , hancmaximam fcire, qui feparati finguli nihit .

• ' . innocentiæ exprobrare auderent, illos copula

i . tos omnes máxima ei & indigna fupplicia de; CCInCIC. ^ , , • j' .. . ·· · -

•

■

, .

' Amdor . , ingemuae, ' 11. 1 Tquòd A vitia E s T. ' …… , malorum libe- » ' riùsincrepaffet, cápitisaccerfifus eft. ubi convenerunt Judices, interregatus Candor, an accufationem agnofceret; fafijs eft,addiditjue: Hic fto, non póífumaliter, Deus me adjuvet. Cùm igitur colligerentur fententiæ primius di xit : Praeff,ut

lus ille ait: fedidfcireillura,

curiofi 5 alios, periculi eft : itaque tollendum cenfeo. Secundus: *a e/? air, ut dixit : fed quid, pofteritatem noftros nævos fcire, refert? Ter tius: Ira e/?,inquit: (cd capita offendere minimè tptum eft. Qgäittis: 'ru £ff, ait:icd turpitudinem

.fùàm pemo Ibcnreaaudit Quintus: ira eff, in quit : fèd oportet audacem cffe hominem, qui ^ talia proloquitur. •Sextus: ftae?, ait: fcd cüm

nihil emenìatur, quid blaterare juvat ? Septi ' mus : Ira eß,inquit:fed quin hic fua agit,& hgc ' odiofa omittir ? quis enim hunc nobisjudicem , conftituit? Q&avus: tra e/?, ait : fed privatim potius monuiflet,abftinuiffetàpublico.Nonus: ,

irag%, inquit : fed nonnihii exaggerata fiofita * mala videntur, Decimus: Ira e/?,iiiquit : fed mi • . nusartem veritati admifcuit.'undécimus : Ira

eß, ait: (ed livoris nimis quàm multum habet.

Duodecimus: £ta g?, inquit: fed quid nunc , ' -..-

• .

.^,

vulg

•

, 66 .

•'

' ^^

•

A p 6τοG ο Ru M

' -

, vulgi publica fabula erimus?>Ergo conclufum, quandoquidem omnino ita fit , nec tamen, id , proftare cxpediat, condonandam quidem ho mini adhuc fortè converten !o vitam ; fed os - maledicum omninò obftruendum , decretique - in poenam undequadragenicolaphi: uos curm … n patientißimè ab impüío homine fuftinuiff&t, hihil nifihoc Chriftinoftri fubiecit : Si malefo

cutus fum, teftificare de malo ; fin benè, curme cædis?,

. .

• •

11. IVN c ys.,,

;

, p Iferatiuncus vitem, quo&& tardèadihodum ** excrefceret, & ob humanam gulam perpetûâ

färritiope, paftinatione, putatióne, religatiobe, pampinatione,cunétationeáue vexaretür, duin ' ipfe à nemine taétus, felicitate fua poffet per frui. At cùm paulò pòft Solis ardore uligo fit caretur, & humore äblato juncustum efiìatéé fceret, tum pecorum pedibus coAculcaretür ; Vitis ècontra quae terræ ariditatem ferre didice i , rat,uvis & pamjpinis decora coclum laetis capr& olisafpiceret, ingemuitjunqis, &', ô me mife rum , inquit, qüi exiguo me & fætenti humori credidi,&fcir£iculæäciemabhorrui, cuius tàm .

, felix & perutilisefiamputatio. Itaquejam om- ; nes inclamo,

délicijs uvi{i .

fubitò affurgunt . ficc carnis fàlubria flageHa perpetiuntur,fed honoribus, divitijs, fanitate, fœcunditate,longævitate, pace ßorentes fucco - ---* fuo vircnt , • ,• ae déficicntibu$ , •* . , huius orbis lacunis & exa i.

\ –-~-~.

TYM A. N 1 P u L us : I I. – – – 67 & exarefcentibus radicibus, quod minimè opi nabantur, concidant & conculcentur. Gratulor

autem viti , quæ & cœlo vivere,& terrâ acquie fcere,& ligonem ferre, & farmentis exonérari, & frigus vitare doéta, tam germina propagat & tradüces dimittit, quàm béato liquóre nominis^ famam tuetur, ut omninò

ÉÉ produce

refuccum ; fucci plenanimis facilè ficcari.

23. k E c KERMANNrs. '. - .. -

…

» !

. *•

C Pliaius, ut de pofteritatis ftudijs optimè `-'mereretur, aufpicijs T. Vefpafiani, nobile gymnafium magnofumptu inftituit , & accura tiffima difpofitióne in claffes, fedesque fuas di ftinxit. Ei præfe&i funt Tutores Àriftoteles, Cicero & Virgilius ; Curatores D Erafmus, G. Budæus, & L Vives Triumviri. Decrat Re&or. quem cùm quælibet terra offerret, plurimorum tamen voti§ tandem eft eleétus Barth. Kecker mannus, vir clariffimus, qui ut nominis famam

& Gymnafij dignitatem fueretur, omnem, quae homini conceffàeft,fcientiam alumnis fuis pró

pinavit. $ afcivit Joh. H. Alftcdium. maximi ingenijhominem , cuius adjumenfo q Innia facili atque eleganti ordine adminiftrata ,

funt. unicum `tanîùm homines füfpendit, quòd cùm Re&or fibi multa & crederet, & £redivellet , Deo non omnia credere infimü

laretur. Id quamvis nqn agnofceret, aie bant, frequenti admirandoruí ac mifericor- , diae D E 1 examine cum Ariftotcle - commu · · 3'' … nicato, *.

- --

•*

<!-.•

•

' A p or, o G o R u M

' 68

micato , non obfcurèid colligi. Doluit multis, * .capaciffimum hoc caput Chiiftum non fatis ca- ; pere,& inutilihaefitatione, vel fimplicitatis de- \

dignatione tot praeclara munumenta ab Ortho- * dóxis abalienafi. Sed & mbnere juventutem, * * neceffe fuit, ut caetera omnia in hoc viro aefti- … * mans, unarfi incredulitatem Rationis humanæ ;

*, negligat, cogitetque quàm periculofum fit, ad f

illám judicij humiani'tcmeiitatem afcendere, F 4uæ Chrifti meritum dijudicet : quàm durum t. ad eamfcientiam pertingere, quae Chrifti car--; nem non reperiat3 quàm mifefum , eam fidem * concipere; quae Chrifti verbis liquidiffimis, nec l credere velit,necpoffit credere. T • ' ' \ -

;

z4. L AB ORATO RI VM.

«*

`T % TT … ,. . -i;

- -

E$t in mediâ Cofmopoli maximum huma- ;

•

*** norum operum Laboratorium, quod infinitâ -$: 5ccupatorum varietate fpc&tatores mirificè ob- '

• ' '1eétare, & in multiplicém admirationem divi- ! dere fo'et. Id verò præ reliquis memoratu di- § num'ft,videre ibi anxios&folicitos hominas ; ' inrebus p!aniffimè nihili Sunt enim , nec nu- ,;

jnero paùci, qui maximâfeveritatc ineptiasim- j • - 'gasdocent: funt, quiíidicüìá fuperftitione fa- ; 'p«rant : fuht£lurimi, qüiingentifupercilio nu- ' 5ulas aniles explicaht : funt, qui multo fudore ; quifquilias coäcervant,& interfe haud fineftre itu âiftribuunt: & inter hæc jurgia litesque ob ?

fì; caprinam,ob afini umbrami, ob fumium& ?'* fimum, Sedaoa defunt, qui cùm otiari videan tur, ! P-

• - … -

` M A N 1 p u I u s II: 69 , cur, maximis operibus pejfunguntur, qui labo

rant quiefcendo, docent ludchdo, ÉÉÉ.

, dendo ineptiendofapiunt. Noniilis anhelitus,

, nec fudor, nec ftrepitus, nec ja&tantia ; fed ma , xima ubique dexteritas , & laborum abbrevia- . . tio. Haec cum ambobus oculis contemplaretum

, Hercules, Laboratorium egreffus, fan£tèjura jyit; res hominum multis hyperbolis, aeftuarijs, , , fumptibus,involucris, crepitaculis, cæremonijs, ' , querelisperagi, reipfa futiles effe , facilcs,um . bratiles & ludicras.' -

•

2. -

2;.

. •

M A c 1 E S.

X Anthus cüm non tàm pallidus , quàm offeus , obambularet,& ficcatâ cute induirataque per yicoscrepitaret, Curiofitas, quæ nefciebât Phi lofophumh,fortem miferi dolefis : £hem, iuquit, amice, quotuofiagitio in piftrinum damnátus es? EtXänthus co£ugatâ fronte, Quem tu ve rò me,refpondit,judicas? tum illa, Certè, infit,

aut qui ad metallum, aut qui in fcholam relegatus. Nequaquam,inquitXanthus. Ergo Diaço nus es, ait illa, fub morofo Decano? hic, non

fum,fubdit. Fortè ad Curiæ forcs, pergit curio fitas,famelico ventrejacuifti inter expéétantes?

At Xanthus : id Dijprohibeant! Qüidergo te dicam? Curiofitas nugabatur , Chyíicum opi nor fuiffe, qui inter aüreasfpesadclibanosfüos & fùrmos exaruit. Rifit Xanthus,& non vaca{fe,

non licuiffe ctiam repofuit. _ Supercft,addidit , euriofitas, ut Aula:{erwieris ftruthionis adima -

giacm

Y A P o 1. b G o R u M

76 '

É capiteminuto, collo oblongo,ftomacho

rvidiffimo,pennis inutilibus.pedibusfordidis. Cùm & illud Xanthus pernegaret,inftitit Curi 1 ofitas,ut he&ticam fuam ipfejroderet. Tum ille L i cum gemitu & lacrymis : Eheu, inquit, malè 1 nupfi? Non abfolvit verbum, cùmfe Curiofitas

cruce fignavit,preceséjue concepit, ne inaufpi catum óccurfum lueret, & ad Martyrem cón verfa: O te fanétum,jnquit,cuius ominia pecca

ta hîc expiantur, nihil réfervatur Purgatorio re -

liqui.

.2.6.

M E N D A C I V M.

Ayg££iyis; Talismanrur, & Miffifex ne fîo quoaftro coniunéti, ut primùm alter al terum Ä intuitus, mutuam fibi coccitatem, & u mohftrofam impofturam exprobrarunt. Cùm nullus eorum accufationem admitteret, & falfi

crimé profequifq; pernegaret, Pagano quidcm

.Metamorphöfes, JudæoTalmud,Turcæ Alco ranus, Póntificio Legenda,Sanétorum obie&ta funt,{ibri quod So! novit, ad miraculum ufque impudente$,abfurdi impuriffimique, ut & cön

fingi potui(Ie, & credi ab ullo hómine fupra fi -

deí fuerit. Ita portentis ubique cum audito ^ rum ftupore produétis, cüm ómnia humanum pudorem excederent , non intermiferunt tamen

finguli fua figmenta excufare, & veriffima:,fe reré Quos cùm audiviffet Ignatianae peftis qui . dam, aufus cft qmnium patrocinium promitte

re,homo fide Ethnicus, Yerfutia Verpa, crudeli -

tate Saraccnus,frontePontificius. Scdinterpo uit T $.

i . . . M A w rpulus I I. ,

-£jrfe Satan, haud quidem arti hominis atri dif ' fidens ; fed quod iiietueret he genus humanum ›› tot fabularurá prodigijslpdificätum,jamq; peri ., taefumfapere, & mefidaciorum ftru&ores ab- **

'horrere,fimulque ad tartara peftiferum examen

nebulonum deijcere cogatur.

27. MILE s c H RisTiANvs. DEfiísíus Erafmus sìmtsttamprope omné •perluftraret,ut variè fcaetommodáret,nuric'; Theologi togam,nunc Monachi cucullam,hüc

Philofojhi pâllium, nunc Pædagogi colobium, nunc Moriónis etiam larvam, & häbitusalibi a

lios affumpfit , aliquando etiam armatus cum machæra apparens , miles Chriftianus audire- ' voluit. Cumque rideretur homo nec compa&icofporis, ille torvum videns, &

Ę:

enfem vibrans,monftravit facilius fe contemni,

quam fuperari. Etfanè eam monftravit in facris armis agilitatem,ut tum expediti, tum cauti mi

litis muîaia dexterrimè obiret; neque fortaffefe- •'

licitas conatibus defuiffet, nifi efudere hoftem

& declinare,ac nefcio quibus pacisinduciarum-, <jueformulis circumducere , quàm debellare & * profligere maluiffet. Itaque cùm lentior & cun &tantior videretur, quàm hoftium furor & ma

chhaz exigebant, Réligio Chriftianaabaliena tior effè cœpit,&adrogatam Reipub.curam ho minem remittere : Exemplo pofteritati no

tabili, ne quifquama contra D, 1. 1 hoftes le nior patientiórquè effeyelit, quam charitas pro ximi requirit; ` fcd fortibus ictibus , cir -

cumfpe

. w

——_—

—

———

---

` ,

Apolocorum ** çumfpqçtaque corpatis auftodiâ & inimicilm }

*72 .

frapgát, & amicum tueatur.: Cæterum Erafmo miliäahanc laudcm pcperit,ut,qui(quis robur& cor ingeniofa; dimicationi Erafmiabae addat, is omnc$ numeros Militis Chriftiani impleviffe meritò dicatur. -

,* -^

... *

»• ' a

ES. ** ; ' '^ 28.;t, : M o LL <ITI •** * * . . ;*

_^.t *, , •

YLiverius Maillardus, Michaël Mepotus,& : Michael Bareletus,{eculi cenfores acerbiffi

mi,& amaræ veritatis interfuos interpretes im defitiffimi, cùm noftri feculi Oratórum civi

itatem, & genus dicendi molle {ac.Aulicum. planèanimádverterent, mirarifaris & indigbari non potuerunt. ' Itaque in eos acriter inve&i,

, nullum contumeliarüm genus omiferunt. Sed Oratores id flocci facere , & ad concionem re

mittere,illi fentenriam fuam paulò pòft mutare. Nam cüm fuofeculo auditores habuiffent afini ^ nisauribus& duris excorio valvis; hic tenuìffi mas auriculas & delicatiffimae membranae val

vulas obfervarunt, quæ vix dulcia verba & or natufiorida admitterent, nec minùsad quamvis ievem fufpicionem murmurarent. tInde irä in . •

condolentiam conversâ, cùm féculihuius impa praeteritorum tolerantiam confer $i$ 1inguae fuaeacutiffimae metuentes, ceden Ient ,

' dumhuiçaevo,& idcircumcifislinguis, molliq; brachio relinquendum cenfuêre. Hanc namq;

catell6s blandos velle,nonferremolof. aetatem &fiftulasamare,non tubicines. {os} s

29. M^A

M A N 1 p u L us II. _,

29. M VND 1 o FFI c1NA.

…

E St inter metatiorum fabricas officina fer < reisftaminibustrahendisinveata,forcipibus

maHeisqueadmodum*repera: quæ, quia mul torum curiofis oculis invifitur, fioftram defcri--

ptionem non non praeteribit. Principio ubi fer m debitefiquefa&um, ad rotunditaternobli atur,inde foramen intrare cöfultum, cum for-'

imam fùfcepit,fuperiore contignationeper an-, -guftius foramen intenditur,poftea magifterar iis alius iterum per aliud foramen coaf&tat, fa citque flexibilius,id alibi repetitum tenuiusfit, , ac äfperfo liquore femper minutiora foramina : Superfuntdenique pueri,qui in cir

ā;

culos colligunt,& pro denfitate, teriuitateq;di fcriminantj deniq; recondunt. Idfane ut inge iniofum;ita,nifi qúi viderint,in credibile eft,p3{-. fe durum metallüm usque eo extendi,utin Cy

tharaad pleátum & digitum refonet. Sed caü- . tione opus eft,ne rude metallum, fed jam co &um,& malleis contufum ingeratur. Hosfabo res five traétoriam molam cumfpeculatorü qui «lam effet intuitus: San£,inquit,perfimile quid apud eosvidi,qui Mundiftipendia capiunt,qui nifi dociles non admittit & du&iles;quositeratis *.

femper anguftiis, admiramusque gracilitatcm extenuat,donec in vanitatispándùra expan fi,&confuetudinum manupulfati tti-

ftc fervitutis melos concinant.

T. .. -

, r •*

, -A r o 1 o c o R um `

3o. ; N I S I.

Ebus mortaliü optime conftitutis firmatisq; cum dcceio ordipc pro fe quisqueftationefh fuam ornarent,una Reipub.pérnicies deprehen- i facft,quam Nt/ indigitarunt. Ná cum Princeps • *1 optime regeret, mt/? fubditos & Sa cerdosVeritaté aíìnunciaret,mi/ divinaret;& Po- , liticusbona Civium cuftodiret, mffcleperet; &

Juridicus leges explicaret , m/, nugaretur ; & Medicus faäitatem procuraret, m%jjericlitare

tur: & Philofophus naturam indagaret, m/ fo mnlaret: & Chymicus arcana fcfütaretuf» mi/£ . mentiretur: &

£*££; literas doceret, mr/?

faccum redoleret & Mathematicus Coelum ex- . ploraret, mj?hallucinaretur: & Mechanicus ar

tes excolerét, mu/?brutefceret: & Maritus domú curaret,mu/? divagaret:&uxor focias manusjun

geret,»/£diffQgätet: & juventus in fpem excre äçeret,nißdiffolveretur:fumma,mo/?homo pec caret,cætera omniare&tefierét: Sénatusamplif -

fimus decrevit, Ni/, Deo invito, terra & aqua

profcribere. Sed non valuit ediétum,quod Na tura intercederet, hancque rebus acredinem fa lubriter admixtam contenderet, quæ nos ambi tionem illam,qua hominibus majores effe cre dimus, dedoceret,& quemque donis Coc litus

Šterræ vitiis obfitum, evinceret.-

*,*

–4—

——

• !

_ M A N 1 P u L u s II. 3 i. O M N I $.

- ; - 73

•

C) AMmi cum numerofam familiâ aleret, quot

, >^ quot bonosfufcipiebat,pravo exempl6cor rumpebat. Nam cum & Simoniam exerceret &: varias extorfiones excogitaret, & turpiffime fo

. i , phifticarétur,& fœdis libidinibus,otiofaq; cra -

:, {

Pulaluxuriaretur,qaetera fuperbus & iracundus .omme* fervos voluit & parere mandatis, & con {pffare inventionibus,interim & pius dicebatur

. ' . . & juftus, tùm eruditus, probatiflimæq; vitæ: de quo quisquis dubitabat,vapulabat uìus nega- _ 4 - Wit túrpe fervitium ex captivis Chriftianis, qui cum audiret, omnem velle imperare omni, coge /? -

-I

re omnem, nihil veritus eft cü præfentiffimoje riculo ommu contradicere fimul atque ire. Nam

«um libettatisin Deo recordaretur, & nobiliffi

I-

miNatalis,non potuit infame fervitutis jugum,

nifi cum cordata exprobratione , fuftinere. Id • ommus animadvcrtens, & blanditias minis mi

fcens, cum ad mortem usque refolutum hoc li

berrimum mancipium deprehenderet,glorig in.

...

)•

videns non occidit: fcd perpetuis tenebrarum carceribus condcmnavit. 32. P AV PERTAS. E Xprobrabat Paupertari Nummuniarerume ptimatum hujus Vitae penuriam ; at illa id a -

' nimofe pernegabat. Hæcut fidem opprobrii fa ceret, pleraque Terræ donaria enumeravit, quae neutiquam gratis,omnia pretio venirent: Reli gionem quippe vendi semijus,vendi dignitates, ζm eruditioncm, ac[unimatim amicitiam, te •

•.

ftimo

;

-r

. Afοιοο οRuM

ftimonium, defenfionem, opes,libertatem, no- j f bilitatem,ipfam etiam vitam venalia ; quibuso- ' ; mnino fit carendum,cui,quo emat nihilaeris;ni- , ,

hil apud nundinatores fit fidei. Paupertas vero ! , gloriofaefatqae imperitiam irrififfet,ad fuos ; «converfa: quid vetat;δ mei,nos effe pios,fi ma- , , *cum

- xime illi religionemfuam fibi fervent?& bonos, , , fi jus denegétur? & honeftos, fi dignitates ab £nt? & rationabiles,{i literis careamius? & cha

ritate accenfos , fi amicife fubducant? &bonæ

confcientiæ, fine tefte? & abftinentes, ubi opes

deficiant? & tranquillos in mediis vinculis? & virtute côfpicuos,dum alii nobilitatem jaótant?

demique mundo mortuos, fi nos illi vivere no lint? Certe ita Optimus Creatormentem,nobi- , |

tiliffimam noftri partem,abfolvit: ut,nifi velit, , : nihil credat, concupifcat, admiretur, amet ; nifi- ' «confentiat, nemini pareat; nifife perimat, nulli · ` !

neci,autinterituifit obnoxia.

33. PI VS VLTRA.

CQfjg*enus; in rerum omhium contem ~plationem, &ad Naturc usque thefauros e£ {et àdmiffus,nihilaut parum admodum vifus eft

affici. Viderat Voluptatum tabernas, grandio

ruminftrumenta;faiiitatis& agilitatis Palgftras; neciisrefe&us,plus ultra petiit. Indehonorum foliá,dignitatumfubfellia;praeeminentiae pulpi

ÉÉÉ; fe

ta,exce

extulit,&p/wavttra petiit. Itaque adartium ad miranda,naturae rariora, dexteritatisq;fpecimi

nadcdu&usnunquam obftupuit;fcdiclut quo -

tidiana.

\ ~–. â ^

•

MA N I pu I us

II.

tidiana dedignatus,p!um vltra petiit.Unde fcien tiarum adytis reclufis, & Naturæ lampadibus

monftratis,cü ingenii fubtilitates & Divinitatis. præludia præftar€nt, leviter arrifit, & plus vlrrae petiit. Nihil reftabat, quo ulterius deduceretur,

hifi obfcurum horreumi, quo Orbis reje&tamen ta confufe & negligenter comportatur. Ea cum, velut per ludibriumi,cómonftrarentur. Cofmo lgto fpe&acule» oculos diu pavit,nec faturari;antiquitatum,fim plicitatis, roboris, & commoditatis intuitu po xenus inufitato gaudio affeétus

tait. Id quia mentis parum fanæ indicium credi tum,horhiué pridem gratum, invifum reddidit, & in Crucifixorum contubernium ejecit,

34. — PoENITENTI A.

S An&imonia& pœnitentia,cum devotæpere grinationis fosiæ effe voluiffent, aliquosfta diâ emen{æ, non fatis jnter fe convenerít. Naias

rum Sanétimonia adinodum properaret, Pœni tentialemte incedebat ; illa ex folis calore rube

ret,huic palioris ore ex refpirationis difficufta te fedebat; illa ereéto vultu tum coelos, tum cir

cumjacentem omnern regionem intueretur,hæc demiffo in terram vultu facrimas fpargebat ; illa hominum errores & pigritiam ridens faepe exul

taret,hæc mortalium dúram fortem fubricamq; deplorabat:illaitineris fecura,omnes fafebras &

. fcöpulos ac praecipitia ipfa negligeret, haec ca fuum vulnerumque coafcia vel füta etiam me tuebat. Illa mores hominum judicans multis

multa exprobraret,haec imbecillitatem & revos. …

E 3 . •

° excu

y8 , • A P o L o c o R u M

•xcufans, quam fieri poterat, filens præteribat. , ila nullius tempeftatis patiens ad quamcunque ' : graviorem auram fe involveret, hæc corpus hu tium coelo & pedes difcalceatos tribulis & fpinis.

bxponebat. Hisitaque moribus difparibus cum embæ ar&iori portâ appropinquafTent, Pœni

tentia quidem corpore grácili& indurato an-

uftias penetravit,San&imonia autem nitido&

•

involuto corpore expe&are, dum jugi Crucis -exercitio extenuaretür,ficcareturquejùffa eft, ,

•.

3 y. P o E s I s. '

r ' ;

Qefis ex Platonis urbe profuga , cum apud

* Chriftianes diverti(fet,habitafetq; in condu ¥tis,haud propriis, ædibus: paulatim petulátius agere,& libidinari cepit.Itaq;injudicium voca- * tä,cum dereligiqne quaererctur,purioris confe£ . fionem teftată eft: cüm de moribus, virtutü le ges agnovit: £#. omnem vitæ rationem ficà jmajoribus accepiffe explicavit.Placuit equidem formofiffima puella, vifaque eft,fuavi eloquio, , quicquid vellet,impetraré poffe: fed rigidiores /

; u.

ã non intermifere de pietate ejus,& pudore

dubitare. Quid enim fibi vellet fiequens Paga , aotum invifio,quid lenogum & luxuriantiüço

' habitatio,quid ös ad maledicendâ & laudádum, ad ridendum,quam lugédum aeque mobile. Re fponditilla,Cäftü folidumq; peétus,quod Deus agat,nihil alieno vitio macülari. Tum Pruden tius fic cenfuit, Cogitarét Patres,an quem Deus

unus verusq; iìhaíiát,i)iis infamibùs dele&a

{ipoffit? an coclum fapiat,cui Venus,quam Ma -

• . J

] >

j !

M A N 1 P u Lus. II. ria:Cupi

uam Immanuel:Mufa,quamSpiri

tusS.Parnaffüs,quam Qliveti mons : Elyfia;quâ coelorum regnum:fabulæ, quamVerbuni vitæ in dre frequentius? an Chriftianum fit, vel laudi

-bus , vel morfibus eße ad ruborem & formidi

nem usque immodicum? , / 36. P o L r P R A G M o N. »

Olypragmon,quodin celebri Panfophiae em pofiofämam fìiam, multis phaleris & hyper boiis fparfiffet,multorum oculis auribufq;expe titus eft. Ja&taverat enim Catholici Hifpafiici campofitionem,& encyclopædiaeJefuiticæ fub , w

tilitatem, & harmoniæ macro & microcofmicae

concentum, & Magicae Mofaicæ, Hermeticae, Thyaneae,&c profúnditatem,& Spargiricæ Pa racelficæ fublimitatem, & linguarum omnium latitudinem,& mechanicæ Archimedeae,fpecu

… lationisq; Euclydeæ longitudinem, tum & Amphionis Lyram,& quæcunq;alia funtine narrabilia. Sed paucis diébus præfentiam fuam . , mortalibus conceffit , cum fe uiniverfi orbis per agrationem debcre,cum feUniverfo orbi debcri profiteretur.Vix abierat,cum nücius claudusap pulit, qucm aiunt magnum hiatorem perpetuo

fubfeqüi Is monuit lcjgejnfiafamâ prînia effe. , & profundiffima fimulätione rëgeri: Minas in tra verba, myfteriainter charaéféres, artificium omne in affeétatis tenebris confiftere:c£tera va na,inania,nec ultra hominum terminos. Id ho

minesinduxit, ut legem fibi indicerent,pofthac vix centcfimamjaâántiæ partem credere.

i ... : ••

4 , …

i .

37. PR.4 -

_——— ——==-

*-*-*

Apo 1 o c o kuw

- . '

• -

37. PRAXIS. ' S

' . '

V. Acante in Republ. quovis munere, magaus folet effe ambientium concurfus, quodTfiye felicitatis fit feculiaptis hominibus abùndantis, five temeritatis mortaliú, rebus fepares nimium confidentium,five condu&torum focordiae & a

varitiae, exinde otium lucrumq; captantium , in medio repofitnm fir. Certe Präxisêircôfpeétior

effe folct,& folicita magis:unde cum nuper mu nia Civitatis fuppIeretjPrincipem voluit,quicú Decuofe falut1 civium devoveret ; & Eccke iafté, qui, ut Martyres olim,ad palum alligatus con- . cionari poffet ; & Jurisconfultum, qúi Papmia »eam /ecwrum minime reformidaret;& Militem,

ui, Coclrù exemplo, hoftesumus fuftineret ; & edicum, qui faevienti pe/?, fefe opponeret: &

Philofophíqui preff//owi officium fubire pof

£t:& íiieratäm,qiii intra Syracufas fuas ififtar , mu4e homimum effet:& Civem, qui, velut Car

` rias pubIicam cladem expiaret:& filium, qui pe nates,Parenresq; fupra omnia efferret. Hæ cùm audirentur con3itiones,turba dilapfa, non abi

genda fuit ambientium importunitas : fed exo íandus cordatorúaffenfus,& condignis prae miis decorandus. Ac tam inuotuit partian effe,quic quid detur ftrenuis pra&ticis: nimium,quicquid in verbolos theoricos infumatur.

38.

PR O C VR A T I O.

Cclefiae cura an* ua eft: quam cum die folito depoluiflent Pammachiusfacerdos,& Chry ., . • -* fogonus

-*-.

~ ..

X _

(

` M A N r p u L t*s

II.

fogonus quaeftor,ele&trfunr procurateres Pki Iippus Mörmæus, & Ioh.Spinæus, nobiles Galli. more fuorodir livor,&,q am,inquit,fàgatos . -illos rufos decebit candidaftofa! quàm prôplu

mata mobilitate apte ftabit infula!Sedilfrobau dientes fcommata, in rem praefentem animofe

iêre.Et Mornæus quidem,ut viditEcclefiamad venarum cehabirätione macularam , Paganos, Judæos,Mahumetanos omnes,ipfumquè Anti Chriftum expulft:fed & Philofophiae, quae ni mium exorbitaverat, fremum injecit: deniq Pae dagogium literatiffimisMagiftrisreplevit,& fo fidæ eruditionis tempfum ihftruétiflimumq; di … fputandi armamentarium extruxit Spinæu$ve ro moribusconfulens,profcripta avariria,ambi tione,ira,hbidine,Voluptate,aliisque in urbem receptis vitiis,aeies purgavit,& beâtiffimâ tran

§£ tatéintroduxit.Häcanimi integritate cum* cclcfiam uterque beaffet, & jam more folenni officia refignanda effent,grata juventus ftatuas

bene meritis exmarmore erexit,cum infcriptio

ne,quauno auno fub his procuratoribus, quam fubSophiftica & hypocrifiintegrofsculo,profe cifTe apud pofteritátem reftabatur. 39.

PR O D I TI O.

H Oftis humanigeneris cum diururrra obfidio ne Politeuma, urbem feliciffimam, cinxiffet,

nec vel occupationis,vefdeditionis fpes ulla ap pareret, àvi ad ftrategemata copverfus,quatuor exploratores five corruptores cIariculurn immi

fit. PrimumXyphin,qüiluxuriâ & penulantiam E y T'

Convi

—=——…,. i^,

, A p o t o 6-o ru &r

3»

conviviorum, veftitusque & omnis vitæ cultus doceret. Secundum Koron,qui faturitatem, fa

ftidium,fecuritatem,impudehtiam, contemptâ legü & difciplinc introduceret.Tertium Iphrin, injuriae,contumeiig,contentionum civilium ob res non ncce(farias fufceptarum, ftadii alios per ambitionem,faftum,fuperbiam,aut malevolen tiam premendi,odii,fimultatum,motuum inte

;

ftinoram,feditionum do&orem, Quartum O- . 1etrum,quem omne exitium, ruina, & vaftitas confequitur. Quibus poliarcctis effé&um eft, ut, quâ invi&ta credebatur, Civitas, non tam fui negligés, quam hoftis contemnens civium ma niöus murihaud exiguam partê diruerit, & ma

lorurh omnium equìm Troiaaum iatromißrit. .unde hoftisin deviétos fæviews, non fexui, noa

ordini pepercit:fed virtutum fttage ubiq5 faéta. & vitiórujm fœditate nndiq; difpérfa, qui fùper erant ex iis,quib. invitiffimiis malorum illa qua drigaintromiffa eft, oculis & manibus in-cgium fublatis: Traditi fumus, dixerunt, nos & popù lus nofter, ut conteramur jugulemur »& per-' ^

' camus..

4o. s AMARITANVS.

-Q vidam adolefcens ex bonæ famae regia ad -

htrmanae focietatis oppidum contendens, in

re&tæ Confcientie via in Calumniam,invidiani,

& fraudem, peffimos latrones, incidit, qua fpo -liara omni arte aétæ vitæ farcina, exutisque te

ftis onii veftibus,mendaciorum & amarülentię profunda vulneraitjfiixere,ac cum infamig mor -

;

.-,_-~-~. -

MA N 1pu tus

•

IT.

te confii&antemreliquere. Ambulabatforte per

' .. eandem viam Patria, multis nominibus faucia

, to obnoxia:quæ, ut vidit, murmurans aliquid, condoluerit,an increparit, incertum, durô pe

&ore præteriit. Poftea infecuta Confànguini tas,quam communis origo movere dcbebat,hi

»'

hil miitius egit:fed inclamari metuens,propera

•

. togreffufe fubduxit. Tandem ex iis unus, qui

' mùndo invifi, facrae ftultitiae ftipendiamereût, cum incidiffet in alienae fe&ae miferum, explo

tione vulneribus vinum contemnendæ terrae, o

leumqueTheologiae infudit, actolerantiæ afi

ratis ablutisque Chriftiana charitate & excufa -

no impofitum vefioris contemplationis diver forio intulit : inde duobus nummis lucem. vi-,

•,

&tumque conduxit, & virtuti hofpitiquam eni xiffime commendavit. Dicite,mortales, quisaf

fii&iffimo adolcfcenti Proximusfuerit? 41.

S C AL A.

M Egalander, qui obfcuro genere progna tus ad virturüm faftigia a[cenderer , cum ;in gloriæ folio confideret omnibus afpeétabi

li$ mnltos permovit, ut, quibus ille gradibus ad hanc dignitatem afcendiffet , perqùirerent. Aliis itaqué arbitrantibus feculi fui felicitate u fum,aliis fortunam nimium propitiam divinan

}•

… tibus , aliis in magnatum favorem caufarn con jicientibus, alijs íociorum fidelitate elevatum '. cenfentibus: ubi homini tot vanae conje&urae

...

innotuerunt, plurimum rifit, & ad curiofos il los converfus? Hem, fi cui inter vos fcapulæ

.' .

* , n. -

' '

pru

A f oL o G o R v M

pruriunt {calâ, qua ego enixus fum,infcendit•. ingenium mihi acuit contcmptus , cum nemo,

fufiülciret , omnia meae iudagationi relinque rentur:artes docuit paupertas, quae nifi fatigáto cibum non praebuit:mores, formavit Caluminia,

cùm undiqjpeteret,& in confpeâu centoculo {

rum verfàiìdum cifet:labores impoluit invidia; * ut pudefacerem, quotquotii iquiùs me cenfuif , £rit: Opes fervavit ingratitudo , cum nemini fiacpdgm, crédendum neminiim feque nihilre -rri sè eß; ndendum appareret: Sanitatem dedit -vet, numi, cum per tot mortesimmortalis, & M *:;do in m.ovrutis Chrifto rediviuusredderer

Hæc cursu auid. viffe t delicat.Jam nemo , dixe unt, * videat ftator ruae,adquam per tot Cru

cia.us emergentum eft.

_ *-* -

42. s E P VLTA VERI r 4 s.

» ; , '.

V. Ni Deo poteftas eft mortuos exufcitare, nec ', nifi fupterna indulgentia id homin concef

-fum:at nos honorare Å exuvias,& domo

- Cr£ft.-orurn h bitacu'a in ahorum imitationem ;

decorare £$ eft Iraque cùm multisindiciis Per;- . r. /*p. '/., crederetúr, illic effoffa terra & poft eg, rum aliquot labores-fandapifa haud raagni . füímnrtis reperta eft. Cumά; ea extraheretur, ti rvfus nufiusapparebat,nifi pauciffimæ hæ literae

meo rempore,& effra&tis afféribus Cadaver muti- ' ium,fœdum, ac rebus haud recitandis oppletí. . Apparebat autem non baHämo & aromatibus: fe& multis fuiffe conditum:unde .

Ę:

Haud ievi magleftia eft repurgatum, actum ta bcilazucaad caput reperta , cuma infcriptione. "

- •

—

/^arifav*

* -

…

• •

. 's

£;

Μ Α Ν τ p u 1 us II,

* •,

.-/eritas, Dejúa,&atham ef}aaaiesMumdi inftaro nescarmum/o/////e,rjramiauda&rolemtia,Sacerdotä

fòroraua, polum corum ma/igurare,Hefforucorále wtare.Gramatucorum folialitare,& pleb/a/?apo

}

reperempra,huc umerer memalaciorumfimera jaceo,

pj? cemram ammo, Sof, re$t/£mda. - $al$e po/feri

rae, Id Epitaphium cum pubiicaretur , fiiixtum

`cam dolore gau3:um excitavit: cum exprobra

tione praeteriti, praefentis felicitaterfi configna wit UInde Sepulcro è marmore ereéto,&“Vefuta

tefumptuosè recondita,tum Epitaphium ipfum

fufperiíüm eft, tum fuperba hæc fubfcriptio ad 7 άifa: & Mauorwm moffrorum remporabae fuffè aaw, mamfuffemw

, • …

o. am bm } eritatu cade/oc/i.

' 43. SoMN 1 VM. …

•

• u

,_*

Q 6mnium , quod futura praefcire, & arcana

-*-' quaeyisrevefàrepoffe non inique creditur, ia sanfto fuo habitans, variè de rerúm eventisà cu

rioforumirabacoiifuiitur.Atilludplerunq; ve! eludit homines, vel dubiis refpotfis {ufpendit sweî obfcuriffimis oraculis intricat. Nec minus

- tarnem frequenter ab infanâ multitudine obrui ftur,cüm qúi que maxima quaeque fibi obventu … ra polliceätur. Vidi tamen,cümíibi efferri,homi nem antiquæ virtutis& fidei, cætera fimplicem, , åßomnio valdè benig & habitum, & multis de rebus, quae mortalitjmi geniumfuperant, eru • ditum.Nam& religionis Ecclipfes,& Reipubli ca- rorarionis & Naturae abftrufiora aperúerat,

' •

“quæhomominim&ambitiofusapudfercconfe ' _ . f 7 . . bat

- -

A po L o c o R u M

•

bat Id aliquos movit,ut multis precibus à fora nio contefiderent, quid tandem ei in hoc homi- . , ne ufque adeò placúerit. Refpondit. Somnium, Mentis puritatem. Nam cùm alijvino olidi,aut ambitione fumidi, aut ayaritiâ fordidi, autlibi

dinibus inquinati, aut quavis alia graveolentia

i A.

infeéti conipareant, nifiil minus ab eo veritate, -

nihilludib iis citius elici poffe: Caftis verò, vi

glantibus,fobriis, & animo purgatis effe propi tium.*

^ s

' . ';

44, S VP PL I c I VM. ,

A ; Acus, apud inferos judex æquiffimus, ut maleficijs humanis debita fupplicia irro- •! get,ingeniofüs pœnis effefolet. Nám cum pec- ] cante§ animae hic haud rarò impunè abeant,quâ primùm defcenderint,excuticulg maculis digno- ,

, fcit, quidapud nos iniquè egerint.Itaq; Potciites , ' impatientiffimis horis fubmittit: Sciolos elin gués effejubet,ut artium tumore crepant : ambi tiofos mülto ftercore coinquinari finit:médaces denti frangibülo cruciat:luxuriofos perpetuoge lü obrigefcere cogit: calumniatores invifa luice

ambit:invidos felicibus affidere,&bonis eorum

torqueri vult:avaros infatiabili famc necat : cu riofos deiyfiffimis tenebris damnat:duros libera

litatis ignibus coquit:hypocritas veritatis dica-

citate exercet, & quisquis fuppliciorum genera fingula enumeret? fatis fit fcire, Comrra&ae com frairj* pumru, Quæ ctim audiviffet homo Dei metuens, & proximiamans: Nunc demum, in

quit,juvat boua feminare, cùm bonitaris ampla

feges expectatur. Nam utilliapudinferos vitio ; -^

rum

-----…, _ • _ _

—-

M A N 1 pti Lus. II.

—

rum;contraria metuunt : ita nos in cœlis virtu

•

tibus fimilia colligemus : nempè ut contrarua comtrari4*pe//umtar; ita curamtur/îmilia'/£mul,&. 45. TEMPERAM ENTV M. ~. A Ltercabantur Anima,& Corpus, Illa dolebat,

quòd pigram gravemq; molem traheret, per

quain neêfùrfum elevari, hcc exoptatâ velocita te terrasperagrare liceret;necmidüs tamen fagi nari vcjfc,& fiaberi blandiflimè. Hoc exprobia bat hero fuo turbidú & impotens imperiú,curio

fitatis Verriginem,téraminumqitcmieritat£,quç

'nifi duriffimofuolabore,acperpetuis plagis íú quâ perpetrentur: nec minus tamêlaudari,hono fariô; velle,& identidem ad novos errores adju variTum Anima in Corpus inve&a:Infra om

: ' ,

nia animalia debile & fenfibus hebes, tum nudü

& brevioris durationis,fed&morborum myria- • dibus obnoxium culpavit. Et Corpus audeiitiüs Animam fupra Doemonum malitiam,fuprabtu tórum crudelitatem,fupra truncorumftuporem, * & fupra terenam omnem infaniam extulit : quæ -

illaatidiens&exhorrefcens:O tu

meum,inquit,

Corpus, id É potiùs, ut mutuo tempera

mento,tuà fàginâ,egoà defideriis meis,abftin£- ' amus:ne, dumitu luxurias, ego cvolo, morsinfi

diofa fupervenicns utrunq; äbripiat, fiftatq;im placatos Judicio Deiintolerabilt. …

46. T R A G OE D I A.

~T Ragoedia, quæ humanæ vitae lubricitâtê alie atq; alio dramate repraefentat, & temeritaté Ambitionis cohcrc£t,cúnuper -

ratonans; fa -

}

g¢

A p ® lo G o R u M.

bulæ fiae conquireret, ex magno numero fefè off re • .• ni paiicio es, quàm Tebantur,admifit.

Λ■eont , nimi , non eße cujufvis ingenii, agere

;';'„j;,';';$£íí

Tragœd gº homius in elóqu, nem,fervidum,& qui fan

& aatem eruditioni conjunctam expiimeret: qui Positi cum lepræfentat et, homi- nemiinduftrium, verf tiicij, .svo; iofum,affábilem: qui militem,

hoy;acir. fo.t n. tcmperatstem pati: [Item:qui ' Literatum hominem,ingeuiofum, multae le&tio ais, varig exyeri, utix. omas: nempè egregiis& confpicuis donis ornatos

: fed

quibus ambitio

audehdi materiam, & Dei defertio aggrediundi temeritatem indid rat. Nam quiftijfent, nun

uam affurgunt, nec ab hominibus æftimantur: féd rebus veteribus innutriti faciiè acquiefcunr. nec,fi velint;immutaidi inftrumentafeperiunt. YlIi verò, quò altius & Naturæ beneficio, & for

tung applaufu,& ingetui machinis,& pepuli có fea(u attolluntur,qüöfecuriùs aër , pervólant, eò turpius ad minus fiotabiles fcopulos ita impin gunt,ut,qui Tragœdias aliis exh buerunt, ipfi tandem Tragœdiæ nomen dare cogantur. 47. V *E

pĘ fortè

duo homines fimplices:

* unus, qui Hierofolymæ quon !am, adi et , qui

haud ita dudum Romæ triftiffimo præfagio jz. Ve,inclamaverant:quos cùm humána cuîiofitas confpexiffet, ratafuturi confcios, & arcanarum rerum gnaros,multafuper mundi periodo,fuper - Regnorumvicibus multapercontataeft. Atilli -

£&Iumin

MA N 1 P u L us II.

rerum omnium ignorantiam prgfeffi, nefcio quid ifìcócinnum fine regulis,methodo,& orpa

T£££*

tü pro Ioquebantur:fed quod vel inventiofiem captúve cxccderet.Vifa eft res eru

ditionis examine digna,quam illi non improba . bant;fed admirari potiüs videbantur, & lìben

tiffimèfefe fubijcere.Cæterùm res fuas,five quc relarum impetum nihilad Eloquentiam velDia le&icam quadrare fu*cabantür:fed altiori ia • dagini relínquendum. Erubuit hic eruditio,ali quidfupra jüdicium fuum in terris credi, maxi rhè cùm divinitatis quandam focietatem præ fe haud obfcure ferret,& tamen in nullius fuci fim -

plarios vix aliquid durius aufa, fpreto plebeio fum fermone,contentifque inarticularis oracu lis, ad elegantias fuas & vocabulorum nitorem

eftreverfâ. Tum interrogati fimplices, cur mi nüs cum Eruditione, fæmina Diis hominibusq; rata, conveniret: refponderunt, Non liquere, Éifi forte,quæ femper ae&e hominibus occinere affueverit, pra inclamare impuro feculo penitus • dedidiciffe,arbitrandum fit.

48. VAL E.

. . . * •~,

C Ofmoditus cüm voleftiffimiitineris perio * dumjam oculis profpiceret,& beatarum mé tium occurfum, Patriæque verioris non,ut ille, fumum,fedfuaveolentiám praefentifceret, non temperavit fibt,quia retrofpiciens,comitum exa

meri abigeret,&adfacilem ingreffum femet ex pediret. Itaque expanfis brachiis, Vafc, inquit, Car9:falwe flamen,difccratio,doce Vcrbum,fu f . * ' •. ge •

, • ' ApoL oGôR uM

9 6^

ge furna,redifplédor,filefenfus,clama oratioabi áurum,veni fatietas;wade ingenium, vige obfe uium,cede voluptas,adi poffeffio, perímemo

ria,crefce oblivio,dele pœnitentia, fige emenda tio, fine manus, cape fides,cave corpüs, fide a

nima,dormi cerebrum,furge cor, dole praefens,

aude futurum, plora error, ridereftituitio,liige ibido,cane puritas,arce gaudium, riga lacrima, pave peccatum,ave remmo. Haec übi Mundi pertaefus, Cocli appetentiffimus,dixit,multo in ter Comites oborto rifu,multis etiâ eje&is fcom

matibus , fed & lapidibus in eum conjcétis mul tis, iWe dorfum tacitus obvertit, & quod itineris erat reliquum placidè peragravit. $, 49. VT IL E D VL C E. i .

-• •!

V. Tife rerum humanarum faluberrimum medi `camentum,ut maximè fanaret ægros, tamen nefcio qua fui amaritudine delicatioribus nau {eam faciebat.Nam cùm ex morte,lege,ratione,

- Veritare,remperantiâ, patiéntiâ, fpeëiebusά5 fi milibus amaris ÉÉ confeciffet, quemcun que vel iniquitätisfebii , vel ambitionis hemi crania,velavaritiæ hydrope,vel voluptatum po » dagrâ, vel alio quovis*iorum morbo corre-, ' ptùm accipiebat, eum evacuatis inteftinis non fine cruciátibus exercebat.Vifum eft hoc Æfcu

lapio duriüs,quàm pro humanâtemeritate,& u tili dulce addidit, cujus interventu amaritudo

temperaretur,melle & faccaro fabularum admix tis,aq inventionum lubricitate corpus affli&tum .

perflüente.His pharmacis aicbat veteres fœpè fe

, M A N I p u L us II. . . 9I liciterufos,& Chriftum ipfum, Medicorú Prin cipem,ijs multos fanaffe,quos tetricus Pharifæo -

rum vultus examinaffet, cüm nec puerorum fe. ftivitas taliaàbhorreat,necvirorum gravitas de

dignetur, necfenum morofitasabijcéat. Placuit ' remediam,& · · · - Ommetalur pum&um , qui mri/£wit utile dulci.

INam quofcunque Vitiorum aliquod fymptoma invaferat,adeléétuaria,confervâ,&cohdita pro perabant, cùm viderunt, acincrepando, dici pofIe. æquè ridendo verum, -

•

5o. ZACH AEVS. •

7, Achaeus gümis publicâ difputationefhsfia **,propofuiffet,A'o»iremutfipeccatum,mj%r% tuatur ablatam:capitis periculum incurrit? Erät n.quâ multi,qui Ecclefiae plurimú debebant,nec

tamen agnofcebätfacrilegiú:& qui Rgipub mul bec furti reos dicere quifjaùdebat.Qmne$quip pe nomen Regenitorü fivè Converforum impe tú,hec fätebantur peculiú:&proximohaud parü,

ÉÉ: fpoliis alienis etiamnú opu * lenti&confpicui.Necminor erat haeredü fecufi tas, qui patérnas pofíeffiones quovis titulo corra fas,propitiofc Deo adibant,fiec Evangelio ulla ex parte contraibant.Itaqurc non tàm püblicè ir rifus Zachæus,qui corrafas opes reftifuerat,mul

*&tâ infuper ei impofitâ, imò & capitis quæfitus qui peftilentiffimam propofitioném evülgaffet; Τurbari nempè omnes ordines, ac invifum red

di atque difficile Chriftianorum nomen , qui * bus non liceret iniufta poffidere. Ita Zacfiae us quidem obrutus : at non fimul bora caufa

oppielfacft, Nam malcdi&io , quae comi -

— —

=-=_-_—_—…,

Apolo G o R u M

91 <

tari fures perpetuò folet,Publicanorum aedes in- f .greffa , quicquid pretiofae fupeife&tilis reperit, |; çorrodente liquore confperfit: Cujus eam vim

effe ajunt, ut metalla etiam in pulverem refol-

Vat.

PHOEB I IVDI cryM. * .

º ? i£

Cùm, paffim querelæ mortafium perfonarent, .

quibus hand Witam aut ejus-adminiftratio- , ,

ncm accufabant, fpes quidem fa£ta erat Generalis alicujus reformatiónis, qua hoc univerfum in integrum, five primum pcrfeétionis ftatgm

;

reftitueretur : vefüm ea c6 magnitudinem* &.

, ,

`difficultatem negotij paulö Éii evauuit , ac quæfitæ aliæ particulares viæ, quibus hinc inde refàrciendis noftrisfffuris leniínentí malorum afferetiir. Itaque ad 3o, Februarii anpni huius

; ,

currentis Phoebus,globiterreni in{pe£tor, diem indixit,ubi gomparerent, quotquot hominum

. ,

focietatem haberent intolefabilém, & remedia audirent, quibus occurri defe&ibus pofie videretur. Id p:omulgatum varie muftós erexit, ut

& trepudiântes täm defideratum diem collau-

dare: t,& caufæ fuæ,ac querelis confidentes,ad verfantibus fuis mala quæque minitarentur. Er-

go ubi falutaris illa die§ il. xit, non mu'titudo, , five gerjtus,fcdpropè Mundus univerfus con- , fiuxiffe vfséft,&chaos ii!ud,de quo tot & tan ta Poëtae fabulantur, repraefentari. . Quod quia turbatum r;imis Phœbo animadverfum, in claf- •

fes divifionem imperavit , quales alioquin hu- }

mana velinduftriâ,velconfüetudo excogitafíer -

… -

•

– – – ^- •

Ex ,

P h oe b 1 I u D 1 c 1 u M 93 Ex ijs dignitatem reliquit Orbis terra rum Mdharchis, & conqueri primos

omnium juftit. Illi per Nic. Machia

1• .

vcllum, Oratorem {uum, duo graviffi mè accufabant, Per4um Dez, ê' Com. Tyrram

Acuemruam:quorum illud foris,hoc intra

mi.

iatraret, & beatam illam omnilicenti

interpellaret.

Iis fuccinere fanétu

1os aliquos , qui imperiorum arca na effutirent , qüibus popellus redde retur in fecreta eorum curiofior. Re

fpondit Phocbus.poffeijs occurri aethei fuo,& Paolemtua quorüm ille foporet, “haec obduret: fed £upereffe aliud quid -formidabile, Mortem, cum quo tránfi É fit, ne unquam hag vita exce crehabeant neceffe.

Poft heros ac

.cefferuntfervi,five defpotikyrii,quibus per Sejanumid difplicébat, quòd,velut Erraticae ftellæ, lumine alieno fulgerét, Anechaberent aliquod proprium , inde

Exa&a *ef.

extin&ofuo Solé,vel òbténebrato,fta

rim obduci & variis populi vindi&tis

exponi. Refpondit Phœbus,Mirari in patientiam:jam dudum enim innotuif fe, quam ingentibus opibus fe lucente Sole contrà pofteritatis minas muni ant: Vereri tamen aliud ipfis metuen dum, Maledi&iomà fcilicetvermes,quç

familiae fuae felicem propagationem erodant. Secuti dein Nobiie§per Craf

fum protulerunt: Pcffimocxcinploho- sarr -

-- -

---

$ic p«.

P H or » 1 fu D r c 1 u w .

die tot dobiles fieri,quorú numeroopes $xhaurirentur,& fanguis generofus di fueretur Refponsü éft,adferrent fingu

4. lifug nobilitátis origines&merita,aëtü 2*%- de ihdignis & padéäisjudicatüiri.Mox rer,

cöparuêrent quæftores,& per Marchio -né de Rofiiy §etierunt libéralius falariú ,

dari Nam cùm minimoalantur, nec mi- |

nustamé brevi pinguefiant,in vidos ne -, {cio quæ furta & déîdationes fufpicari. Refpôdit Phocbus,hiic gryphü ad Gre corüliterá fi ptigere, ô fciat nodosne- … 5. &ere & folvere. §îî militcsquib. '

I. -

* AMiliter. pe Therfité miteri videbatur carneam

imaßápilis ferreis opponere,petebantq; /

fieri invulnerabiles.Refpódit Phoeb.ni 11. miú vivaces his morib.effe, quib tá fa 6. - cilè alij pares fuccederent. Pofthos alia

sacrgí- c{affis audita, quorú primi fuere Sacrifi cwli. culi,qui p Sergiâ, cui os porci verú co nométú, aväritiâ auditorü vehemëter.

ünt deteftati SedPhoeb.placidè eos in

tuitus, Acquiefcerent,monuit: ná foná & fumí fiíàjoris equidé vendi nó poffe.

Ë;

7. L«gw-

Secundi fecit contra artheniú quendâ litigiosü,my

/•j.

fteriorü proditoré'At Phoebîefpondit, Bono animo effenr:ná dúSatapæ folles

fpirarent, nunquã illis defuturú halitú. • Tertij Medici,quorú interpres Iac.Syl.

2gyrta, $oluit;}atiosex pecudúfanguineditefccre,Medicos Poftinfìgno$hominum ·

' ftrages |

P H o £ B 1 I u D 1 c 1 u M, 9 ; ftrages e(urire.Quos ut folaretur Phoc bus, Vefpillonum infuper artë exercere pmifit.QuartiPhilofophi, qui g Porphy

19.

iiü in Chriftianâ religioné debacchâtes Phi/o/3 abfurda&paradoxa ei exAgorarunt.Re- phu.

fp9ndit Phœb. faperentiiii huic müdo, Chriftianos alteri fapere Quinti Philo-

1o.

mathes,qui magno fiumero Diale&iciy 4rtiffa exiguo Mathematici, p Lougoliü ægrè ferébant,QÌbis regimén ipfi§minùsό mitti,q foli volitärët.Refpondit Phocb. ' . . cayerét culicis Virgiliani fata.SextiPhi- II. ; lologi,Grafiaticgiúturba quos Prifcia Lingui nus pater, Deo, ü interpretes efie voluit /?a.

` fed g»facrâ illâ unius Dei linguâ minus callêrent,à Phœbo rejeéti fuít. O&avi ^ iz. £gétæ, quas Homer. cæcus ducebat,& Per/% Phocbofeftivitatü adminiftros

offere-

çatoref.

bat:quos ille cü edentulos,elübes,clau dicãtes,& APpudiofoseffct contëplatus, alio tëpore redirejuffit.NoniHifterici,

13.

quib. Bergfus fidé & authoritaté fufhä Fabula $ij fàtegiflct:nifi frequeatiùs [pe- rores.* is & lemuIibus fuiffet territus.Sed& :

. Chymici,genus hominü ultra humanú cimflo- ' &hypercolmicü,cumi Hcrmete fuo ap- mer.

aruere , alio;;uin invifibiles , quibus oc unum pctitum fuit , ut fub falvo

conduétu, opss fuas porrò explicareli-. ceret, nequéfas eflet, ulli cárnificum tam facra £apita violare,vel nc&ere.Af fenfumcftlibeater,&privilegiú à Phoe bo con

9& P h o E B 1 1 u D 1 cru M. bo conceflum: Quifquis philofophale , illam petrâ conficeier, haberetur iiivio- '

1abilis:quifquis artéilla mentiretur, pê 35.char- deret.Tandem nec Typographi, Biblio

*°P*4. polæ Bibliopegi,& hüjuféemodi Char tophjli abfueré,quibus,ut Gutenbergi- ` us aiebat,iddolüit,nunquâpoffe Mun- |

, dumveris fabulis fucifq; fàtiàri, fe verò

adoraandis talibus vixTfufficere. Quj bus Phocbus refpondit: Xanthum mare «citiusebibiturum,quàmdefuturam ipfis III. ^mentiendi materiäm. Atque fimulalia ^

claffis advocabatur , quam tirbanam

36. Pr*- dixere:ubi fe primi iníulere Praefe&i, feâu. quos malè habebat, fi Raimero Qrco credendum,lex fcripta, quam mallent

ex pe&oris vel cerebri fcrinio peti. Re-i fpóndit autem Phocbus, non fidenduma --

- iis fcriniis, quæ ex moro fabrefierent. a7. Com- Sequuti Confules per M.Antonium pe * /àle*, tiefunt,quia molitoribus fraudi non fit. farinâ confpergi,idem ipfis condonari exfifci pulveré -Ij refpónfum aceepe . runt:videndum, ne dum pulvis è vefte

33.&r* excutitur.corpus fimul vapulet. Poftea ** , fcribæ urbiü Éer Perezium fùntpeccati, -

quoniam in intima Civitatis cuaiculos egiffent,liceret nunc pyrium pulverem fübfternere.Refpondit Phœbus,pericu.

lumingensfubeffe:nec enim conftare, 19 Sen* antè,aíFerrê vis pulverisferiat.Dehinc

*re* Seaatorcs, quorüm motum Blcfus É * -

tui1t,

P h o e B 1 I t D 1 c iu M. 97 .

i tulit;iiceret (ententias per aleam £erre, s . • ' quando pleraque hefcirent: Re(pqndit ,

•

Phœbus,non prohibere, fi à vituoabfti

neant: alioquin oculorum nullibi fore .*..* .

ufum. Inde Inftitores per Midain.in- 3?** £itere,Bacchanaliaquaterin anno ce- /*******

. lebrarentur, quòdfeftum emendtsven-

exoptatiffimum. jf . dendifqueveftibus Refpondit Phœbus,fitjam ómnia Ghri-

• … l

ftianorum facra in Bacchanalia trab£

migraffej necfe videre, quod quödfeftum fit reliquum Moxtempus, Caupo- 21. Cat&

iiesper Apicium fufit caufati,nifi coher P*****

ceantur aliqui fobrietatis & temperah-, . •* •*.

- tiæ præcones;nunquam ultrà urbi pro- - .….

•

fútura publica diverforia. Sed abpuir. . . • Phoebús:& nefcitis,inquit, plus virii e- _

pulorumά; abfumijanüis claufis, quam .

£$ -propendentibus ? -

Infuper 22. Opu pifices prodiere,quorum patronus %€¢, Plinius inculpavit Seculi barbariem,

ùodnefciretingeniis artificum uti,Re É; Phoebus. Mundum vetulum

haud decere mundum,&immundi: ter-

ræ nullam quaerendam munditiem:effe . tamer plures,qui comant, quam corri-

gant.Porrò Agricolae per Värronemfu-*3; 4gr. άm rationes ácceptofum & expenfarú ****

ÉÉ quibus injunxit Phoebus fùum quoq; *j£££ hu-

manitatis Computum adferrent.Sed&c; ANautæ per Paliàurum aquis infidelita 24. Na** -—

-F

tem ta. - '•

$8 P H o E b 1 Iu D I c Iunt. tem , ventifque importumitatem ex probrabant : quos omnium hominum ; maximè temerariosavarofque Phoebus 2:30ar- increpavit. Tandem & Carnifices, fi

a/fee* fas eft proloqui-, mifellorum fortem ' ' * miferati per 'Cruciarium aurifabrum

magnos fures,magnos latrones, & ma nösadulteros, &c. ad fupplicium de ofcebant, unde lucri maior {pes cffet. edrefpoufùm à Phoebotulere,{ua age rent,fuos Satanæ relinquerent. Abfolu

'_ ' ta hac claffe, aliâ, quæ Religionis no IV. men gerit advocata eft. ubi primùmfe 26.l*- exhibuere Judæi, noa Abrahami illius

dai,

^ fan&iffimi filii, fed Synagogæ fpurij,

rho Samaritanös, Morboneos, Merifte

quibipartito agmine hincfubJerobgá

' ' os,Pharifæos, Saducæos, Effæos, Reha ' ^ bitas, Nazaræos, Galilaeos, Idumæos, Zelotes, Sicarios, Menelaitas, Ammo nitas,&c:illincfub Mahomete Alcora nianos, Dernifchlianos, Zoffiliares,

Horifeos,&c produci volebant,quibus

* id unicè quæfitum,ut quando olim fint,

* * • meras nuptias habituri, Liceret hic fub uno aliquo capite earundem prædubia ' * ceptare.Refpondit Phocbus,haudfacilè id ab hocloco impetraripoffe, cú nec Mare noftrüJudaeorüBefemoth, nec terra Mahometi Afinäcapiat. Suc

£$£?

;

z7. E- ceffere itaq; Pagani, quorú pater Cai a4mica.

nus cum idolorüm,dæmoniórum,ani

malium, ftcllarum, herbarum cultores, – –

9 9 * P H o E b r I u D rcru m. 2° £um Epicureos,Stoicos,Magos tú Cani bale&ferinos planè adduxerat quib.an xiè requirebat,autpoffent ærepfiühic vi vere aut planiffimè mori. Sed'refpondit

Phocb.,vivere nópoffe,nedefit füccref. fefitib.iniquitatibus locus: interire non Iicere,ne illa irregularitas maneat impu gita.Poftea&Chiiftiani,fed quib.Chri 28. Chri £tus ignotus fub Simonis Magi condu- /?iam. άu,& Latinorum,Græcorum,Indiano rum, Jacobitarum,Marovinorum, Ne ftorianorum, Mdronitarum, Arminia norum,Surianorum, Mofarabum, Mo fcovitarum, Bohemorum, Piccardorú,

Gorgianorum, Pfeudoevangelicorum nominibus , folicitè expetiérunt, quia infame effet,Crucifixum aliquemhábe

re Patronum,pro Chrifto Chryfium li

Refpondit colere. potius ceret paucis miutatisCrucem aljs

?hocbus ,quando

inferrent, quam portarent, & Chryfi9 Chriftum ifiducerent, gratitudinis effe in optimè meritum Pâtronum, ne no men etiam cum re demitterent. ' Poft 29 Per

hos Perfecutores ingreffi,quorum Prin- /ecuto ceps Julianus valdè iniqüè tulit Reli- res.

É fœcunditatem,quæ millies acci -

s,incifa,concifa,excifà,femper pareret. * Refpondit Phœbus,eam eff Religionis

« -

* natüram, ut nifilaxata,ditata,& fingue «

fa&a nunquam exarefcat. Poftremò & 3o. Ha Hæretici innumero numero , & mon- retfc*. ftrofifti F 2 … v -

—-_

_ - -. -

io6 P H o E b I f u D 1 c I ti M. ftrofiffimis appellationibus fe ftatuere,

, quorum advócatus Apollyon id aufus *

éft petere , ut qufjue inter eos urbem quidem fuam affighatam folus regeret, caeterum cum vicinis pax perpetua & fraternitas fanciretur : impedire enim mutua odia,honorum & öpum fimul ac otii abundantiam, Refpondit Phœ

bus,placere pacem, quæ fütura fit,cüm venti omnes ex eodemloco fpiraverint.

v. Hanc claffem alia excepit à Nationi ^ 31.-4/fa. bus denominata: ubi, quotquot Afiam ,

infident, Orientis Principes magna fa pientiæ fuæ jaétatione petierunt, quo -

niam exordia & Centra rerum omni

' * _ umin Afia quondam finr fixa, ipfifque

folis oculorüm ufus conceffus, reliquis Terrae incolis, quibus non nifi dubium

i \

lumen,inutiles 6culi effoderentur. Re

fpondit Phœbus,haud videri nimium ;

ertinaces,quibus Chriftus per univer 32. Eu- fum diffufu$ effet invifibili$. Succeffit

ropa.

Europa, quae ob Ecclefiae hofjitium & terræ incültae quondam perutilem cul* tum, armorumque indómitum ufum, Qrbis principatum appetiit. Refpondit Phoebus , Ilfum jam dudum Philippo

Hifpaniarum olim Regi deftinatüm: Vereritamen , ne tempüs Monarchiae 33. 4fri Catholicæ defiiturum fit. Inde Africa 4**, ni comparuêre,quibusid curæ fuit,pof fent ex omnibus religionibus & politi ^

is unum

... P H o E s 1 I u D 1 c u M.

1o1

is unum aliquod Simulacrum,quodco

lerent,fupdêre.Quibus Phoebus refpó - dit,rarò ficcoagijîentari æs & lutumi,ut ' giverfarum, teípeftatum injurias dio

fuftineant.Pofteà America a£ceffit.quç 34-4^e reformatores & Apoftolosfuos omhis rue*, —

crudelitatisaccufavit Refpondit Phoc

bus, illis C. Cæfaris, his Apoftólicam mortem deberi. Advenere etiam Ar&i- 35. 4r

si,quibus cum Belgis litigium,quòd ab 4/«*• Eufopa diffecare çonareiitur: qùos bono animo effe & frigere juffit, Nam Chartam, quàm glaci3m,fcindere effe faciliús.

'§ & Auftrales Antar&ici 36. 4m -

Magellaniproditionem culpayere,quo tar4ie* niam, cum Chriftianis Chriftiana im-

manitas effet formidabilis. Refpondit Phocbus,jam terrefa&oseffeGigantum , . .,

ÉÉ

virivororum pi&uris, nec ros, Hosomnes fecuta eft rerum Me- 37. Me

moria,cum amanuenfi fuo Chara&ere, amorua.

… conqueftaάue eft de partiumOrbis dif- - fonahtia Nam in ortu finiftrorfum , in occafu dextrorfum, in feptentrionibus deorfum,in Auftro fuifum fcribendum

effe.velle autem ex his unum quod q-

- <

mnibus commune fiat,eligatur.Refpon dit Phoebus, meminiffet Crucis, quam

in Palaeftina,Orbis veluti centro, fixif

fet Deus, qua hoc univerfum carere nunquam poffit.Denique & Politia ad-38.?oë -

* , miffàeft, cuicum Deó ipfo non benè tua. -

•• • • -

… 'F 3

coa

ioz P H or B 1 I u D 1 c 1 u M ^ •onvenit. Ajebat enim,ingeniofiffimas ftru&uras,cxa&iffimas regulas,fubtilis fima ftrategemata ab ipfódifturbari & difpergi, £cfetiffimaque revelari, pr* \

- _

dentiffima irrideri,robuftiffima confriim

—

gi:fcd & aeterna habita finiii. Rifit hic Phocbus,& conciliari cum Deo, inquit, potes: opponi verò ei, nifi tuo damno,

...

nunquam poteris. Declinante autem

VI. jam die, uria etiamnum claffis admiffa 39. N* cft,uriuérfitatis diéta.Hic prima com. **r*. paruit Natura cum rationé & impetu,

* & in homines graviter inve&a petiit, uando hominés omninò brutefcerét,

liceret brutis ratiocinari.Refpódit Phoe .

s v.

bus,non videri:nam fi una ratiocinan

tium fpecies Orbem tantopereafHigat,

4e4rr, quidde tot animantium fpeciebus È fumarbitrerur? Secunda Ars, cum in …

_ genio & labore,artificum filios duriter. *

ÉÉÉÉÉ nec capita effent;nec mantis,&officinis tamen prgficerentur.

Refpondit Phoebus, Naturale id effe,

jí, ìio

41. Crea præmanfùm cibum pullis otiofis rwra. rcre.Tertia Creatura, quæ defenio

'&'defatigatione, ac hominum ingrati “tüdine , importunitatéjue conqüefta, _ , Confolationem à Phoebo audivit, non abfore diu fupremum judicii feveridié. 42. Tem Itaque alacrius Tempus erat inquit:

pa. , qu6d & ego deplorarem:fed quiaifmmi fiere audío liberationis pofítæ diema, +*>lar, equidem Magnatibus furorem & -

P H o E b 1 fu D I c I u M. ro; - - Silentiariis deglubere, & Satrapis info lentiâ, & Qu;ftoribus furta,& Militib.

facrilegia, & facrificulis, hypocrifin, &

£eguleijsrixas,&Medicis cædes,&Phi lofòphiswertiginem,& Artiftis imperi

ÉÊ balbutiem, & Verfifi atoribus gfalias,&Hiftoricis nugas,&

Chymicisfumos, & chartophilis fabu !:,& Præfe&isviolentiam.& Confuli bus peculatum, & Scribis proditiones,

& Sénatoribus annuere, &Inftitoribus corrumpere, & cauponibus Vinolenti

am,& Qpificibus Vanitatem, &Agrico ^ lis fraudés,& Nautis impietaté,&'Car nificibus barbariem, & Judæis ufuram, .. & £thnicis coecitatem , & Chriftianis

blafphemias, & perfecutoribus inquifi tioriè,& Hæretiéis labyrinthos,& Afiae metamorphofin,& Europae libidinem,

& Africæ dolos, & Americae ftuporem, , ' & Ar&ogelu,& Auftro immanitatem. & Memoriæ circulos,& Politig fomnia,

& Naturæ imbecillitatem, & Arti deli ria,& Creaturæ lippitudinem, Ego ye rò viciffitudines paffionefque mëas fu , ftinebo, dum Deus univerfi hujus ali

quando mifereatur.. Tum Phoebus: Benè tu meum Tempus, quòd me uni- *

verfali judicio in hos omnes levafti, Cæterùm quia hæc dies malis tantùm, . . & qui à verò bonoque degcnerant, re -cerifendisinfumptu$ eft: Bonorum ve -

F 4

194 - P H o £ B r I u p rcru M. rò in fingulis vitae Ordinibus non con. > temnendus fupereft numerns , illis ad fua cum opprobrio remiffis:his diem in craftinúm indicimus,ubi virtu

turn

_ ^u *,

Ę elogiaatque præ

mia audiant fimul & ac- - , cipiant. •

`·

· -

·DEO

G L o R i-ae.

M Y. T H O.

•

•- ,

«'

** -* :

•

*.*.

••

•

·· ·

„. *

• •

' ' -

–.

•

' —

- …

•I _•

~ -

xrz-H o L o G r AE.

CHRISTIA N AE _

-—-

LIBE R. SEcuNDus.

JA R G E N T o R A T I, sumptibus Hæred. L A z A R 1 Z ε τ z * * * * -

a/. pc. xix.

...

- •

,- ~

•

~ -

.•

- fle

-* . • s

- -* -

_ .

•

>. —

•

… -

• ,

, ,

• -

›

•,

• •,

- -

* . -

* ^

.*.

•

- -

s•

^ ~

•.

a `…

* . -

*' , -

-* '«

*-• -. •

• -

• .

* a. -^-.

**,

- • * *-*

----

… -

•

* -

• . „ ' … -

** -

- -

' , >£ *, -

•

;•

•

----

… . …,

* * * •*. .

• '

-. -

----- ---

_ .

*•---

- •,

* . ,

1o7.

Viro

vndecumque

NOBILISSIMO, Dn.VVilhelmo oon-bcratíoní.sc, ^

, Equiti Luncburgico. '

£autori, & compatri/ìo ho- moramdo,

* * ^< ;. •

• -, -, -

Etno,quiTe novit,vir Nobi liffime, ex me quaeret, cur his meis A pologis Patronum ele gerim. Nam cùm paffim Tuis virtutibus, omnibus ordinibus cum ad• mìratione fàtisfeceris, fatendum eft, ad Te, velut exaétiffimum arbitrurn , re

rum humanarum ideas dijudicandas me

ritò deferri. ' Hocfupereft, ut fciant et jam benefa&orem,&amicum mihi fuif fe , ac minùs dubitent libertatem eam

• condonare , vel diffimulare, ~quam Tu tot nominibus & imaginibu§ vir no

bilitatus foveris & amaris. F, 6 -

Accipe verò

io8 . .

• .

verò hunclibelluiîalijnolint,Tibi,& si ejus memor eito, qui dum vixerit , nec |

qblivifci Tui, nec præclara tua donas fàtis collaudare poterit. Vale.1. Ianuar. - An. 1 6 1 9.

T. E. -

officiofifs.

I o H A N. VA 1 E N T 1 N u s. •

Andteae.

' '

•• *--•

…

•^

' .

* *. `

, ` \

•

' >.

*• '

- _

* -

-^ -

• **

“… . -

s. l.

,--

-«

ii .

-' '

f. *

. -

.- . t •,

- _-

ro9

SALVE ITERV M, LECTOR. CHR IST IA N E , ET

' candide audi. Os fuit mommu/ù Regibw terra/2a4 dißmulato habitu aliquamdo circú ure,& quod vulgu de uù effet judicuú, imtra lubera plebù comcla$ma explo

rare &am cum &eritate muhul fi a quemece//arium homimbua /mperamtu, mumquam ea tamem, im magmæ forruma umtuuru adeo lubera ' e/f34aama cum /ùb cafula umbra &elurumagatur. Hime Eclogà , & Bucolicà arque Apologia am Re pablica /acw alatam, quibw pa/?oral, lubertata/&a quare/e/èa /mp/icra judicua amaugeremtur, ac $elur, /24 alia emiffâ $oces effem* innoxia. Sic e nim ab ommia&omagmamumura /em/ír: uru cogira.

tiones homiumum comffrumgu mumquam poffùmp; ira i momumufule effè imterdum linguae relaxari.qua/% maxime wom /€mper/piemtta & prudemtua /iraeir, mobiliorem famem memtem multarum mom /eciae admonemt qaam imperira agroramt & querela /ά Agacem, Medu wm., Comtra fira gyrammuca pu/£//* Amimurare, qua, quia /24/? /er$alia ommia & re pemtia effè $uę,angue pejua odit,quãquã mutire .auder,aur umperit rurpuradmem accufare. Pmde calamor,fifulas, $er/iaque uta emer&are oporter, vt qua moffra«tate fuere turpt/£ma, pofferirari, , compra&fàcrata framsmittamtwr. Caterum/$e * Dew %erutatâ falentidé $imaicrae excitar;/$e ha ; ", A 7 . . ma ¢* £ , -

…

1 1 o ' , A D L E c T o R E M. manum imgemium jmfamâ/ lemru eg imparieps, 2ie/éro quam contra omme* &ures atque mumau/ùà imde Trtyrum aliquà emergaz, qui cum Melibao /αο /2b fag, regmme liberua fabuletur, camtule misque,et/? mom /àrà polirà exa&èque,circumfa fùm ruffucum gemue arrigat, & applaudere fà ciat. Cujus htomc u/2m effé ajumr, qvod urbaza comtimeatia, ß//i*j, rerrefr£?/, hac rurà /ax/ra.

te /3mâque dehmuf , a/tcr/ore* dwri/%ìmà /abori ôù ìm/âdemf. falem im c.ffriye&emmre/aler, ut, qui - mamu /άmr /?remur, mom o5 a;zum alferum,&e /ibe ruus verbam exaurhoremrur,quim per/ua .âlex.um drum, Pompejum, Caro/um, cogzomemto Magmor, & mo/?ra aetare mom mimores Carolum quintum, comfal$um, Heimricum quartam Gaffum,be/Ztro. res felicj&mor, /iberâ, li»guæ & calamí de te?aro*, arque ob j;! &elur /mgem;á/?jr/?us he- '

roau fuudaro* /egimus, dùm Nero, Heliogabalia, & alia bomimum fece* umrer exrorrarum adula

fiomum,ffergunt, hia compu/ruerumr. ggoa §erò de Magmatibus cum laude argue&iraperò diâam, mobà ad /ecuf mo/?r/vfrro ad minoram gentiam, quor ajûmt, Deo? refèrem dam e/?. * N. *) a)); }3. %umprobari a»f/jt«r, jari, /aud.}, im}ècj3}a}, fámurarù febcerfèv&arores,/£/emriarum izgérâ. f??hefàurii , literarum perìri imformarores, li Èemrer ac bemigme ferumt, /? qui de Ecc/e/7. mácz là, Reipublica &alaeruάλω, corporä crùciaribu, , •jngemit remebrâ, Aeholarum pu^ere offct?/? mo- !

“mea*: ira /m/olem; aÆgua pej%}»&/£sajcu- ; et, Legulejvs, 4gyrta,Phahraficos;& aeieieâa ' ?r£g £;» • … .**.

**-

- - -- -

A p L E c T o R £ M. .

rrí

riae,** 4uodcomra Mahumerem, Antichrißum, Phalaridem,Epycurum,Emgymuomem, Ther/ rem, Simonem,&alia orb& umquìmamentapafforal, ti άia effatum e%ferremom poßmt : /ed velut de /€ dréa, quæcumq, Mumdu* umpura haber,vah quams imdecora comfe/$ome quiruremtur, ac quo/ìme hu amamæ /0cvetata umutpluore* , 1ta umtra&abu/toret,

meque a/ium /áßørâ diâeru paruemter reperiam tur. Cujw /è quà fòrte caufàm quarat, multa e# e$tdemtuor,quum quod ffeeur/2o , me/a/?, umbr& que rerum occapata, wmi&erßaréæ compemdiam» fám&itata /ìmmam, erad promw raeam , litera rum Momarchiam, Natura /ecretaumuacß/ipof^ Aeaere remerarueßá,am reducale,perfùademt: quo niam am $eritatù parwlam 4ucem , & /£uemtuae rwm /att/%mos eampos expatrara mamquã /icate: Kade de rerum Pas&er/ìare,velur /άo carcere: ale -orb& bubliotheca,&elut ae&eceaaria zaëèâ: de a

aruo heroico,&elur fru&ua/, Pædagogæo : de lum,guie,

We/ut Orthographra /άa imepr%me judicant,&, quicquid arres mom re/omair, cum <po£um* Qyrha ra fimero /2o pe//umt. 4c viaere e/? homines ob ^/?urj%mo* mee vmquam Parwa% mamiis ad mij^ -/â*

meruere » me Heéræorum» amigmata , Græco

- wwm lepore*, Latimorum me $i, H/3amorum ca pharma , 1ra/orum aculem , Ga//oram /à/e*, am /? *mor umcurramt , /?i/icet quo^ um gem acies /è pra mort4lsum /örrem , ad um $uaemalam/ùmmh# \άomi po/£/$omem e&exuffez, £w» momdum Bib/aa po/à, m /? $alde propimqu* ,. immoraerimr. Nec

-/âtà eß ungemię liberioribw ommbw jra/éä , •

•/%.

z–=== 1 I 2,

L E c T o R E M.

m/'& pama uà/?atura / r, /34u extra caa/u • frudtuomem reqwramr, aut forum petamr latera twra aliud, quam /uum. Hume Corydom & Me -malca, Mop/3& T%eßale mom licera/io mercarum ire , qwam-uba e/? opumuomum palearium, vbique féadvorwm herbae commurare; qua /£me forte ami quor dicatur,&e/ut/ mumw Theo/ogica, mimus$e philo/ phrca aut literarua, fulmem rapitu immí … mer,ac pra/emz£/%mum exituum. Nam qa& a*/£* $uram Chrtffu urgere aby£,famaraeum, crimine? aut laffutua aliquidexprobare,absque rebe/lom& accufatuome? aut Galemo aliquidaddere,absq, me eromamtia /λ/λ/ciome? aut aeriffoteli aliq«ia me Agare absque Peripaf. murmure? aat Cicerom ali quaobloqui, ab/que Grammatj?arum $umanâa? quam&à reveramos hi £rudatiomà prumcipes, /ed •fiai •4. Gumami fangamtrrpotrw, qwi /% leomä , -

exavw&amreceffórum fáma rerraeamr.gge&e *o majorpo//er obtrudi umagmara*, quam adorare ”. •porrere, quu/ìb di$tmorwm eo/oquiorum , & s. Spiritas agutaruomâ Aemulafaome , awrwm , cwpe- ' aliam momaaerqwe ctepumr?&$emerare eo*»#wirw rer regni affe&atau%igt/iau;, mumrmemra mo/?rat - perframt ? & admirari eos, quibw /6mma ßa, AVarura arcama dicamtur?& alereeor, qui mome»

c/atoribù sophiam impugwam* ? mff/ pereffène /ibertarà Grmalices, religio/, patres, umregerrimâ Politicr,acwrj%mi Phrloßphi,Ver/ari/%m/%?hi Jologi,quorum robore patria Relig/o& imcolum far,rum eruditiom& ffos, fer&arur,arque defèmal, twr, Pmde qwicqwd u4* um%/%m , hù grarvm; -

qwer-a.

A D • L E c τ ο R E M. . . *r 1 ; quicquid turbaam u4w,hà placudum ; quicquid

4. /edit/o/èm i//a, hæ Parruæ $erutaräg, amam* cre w, alaraur, nec lu$idi a4i ram/2mt,quam hu mo/?r//g *- remi. Farunt u/, h, rident ; pro/éru&umr 14, , hi . tuemtar; comculcam/ u/i, huergumt; &'/£qua mi '.' . auw famatum,candude recem/emt. Hanc $erura, ez

fiam affluéa/ât/* beme haber,/?bomà, quamrum

%& paucaorabam,mom diff/uceat ; & Tyramnorum*

& rabrem mum* reformidar •/? palam appareat & ' Wäg:* com/en/èaccafe, ar turpitudo. Qgis emm , 1 . more o£ßwpeßat um ;:&er£orbis fabula;* mune

%ypocrjs ,- mamc Tyrammorum ' /àm gaumaria ton/ lia3 mam* Politicoràm, maußi

b, ARomam* Pr</άlus

E i · ι f, » ., 4, ,

cara magamemta ; mume brerarum hypocrt/ , /m puetae, la/cj$ua, diffem/%,remebra, atque permulta alias mom umiw clamarus, /ed hemffharum mo/râ imcommoda accw/âmr«r, homuncromem umum ar que alterwm ue4, adeo urrwra/e, ur im pub/ico/3e άarorum ommium /álemruo, & racito judicro, •p/? /3!. wom Socrataea magmamimitare »/£dXamtbp. peaamparuemrua affùrrexerimr, & /2am , mjurrâ, /uam imagumem,/èam, Pergam exclamarumr. Bo mam fa&um! Erquuemum auraculaußraidae, ter gwm cacarrico/ìm»& caadam olidam agwo%-//er, m%a/îww ea ßâ : & famem huic mona amagrwaleberemrur,qwam ul*au*alreri, /? lirgare eam •/ mo laberet. -* quta magmur juramemri* /ùaeomtemdir,pariamur mo* vumcu: quomam rem 4audmagmi momemreperamus. oim/amor,/ /à era/egraÂbacchanalia,/?/wperra/ia /?/?php/?/cz,

Σ%

/%4%riomiam/$£ypocrj%w/í opimaomem»tamdem : •*. -*

que

A d L e cºro R E M.

', I 1 4

que gehemmam excw/âre,imo& eoffaudare ceper#.] ma,& trrguam remitemtuum perfàrare ! sime /à- -1,

me prod.gr, &arr./ per/?/r/o/i, £»fcurei, remera. rum, a&jea?/ , adu/rera, eunuchi, parruli, elrmgue*,

4wa/es /£•!•eer Mwmd, prmceps mumerof3* haber; ' £a & /ά, qui improber : qwod quia sara%£yr* ac^ 1, Rabum noßri probabenr,mefro at^r diggr fiat o£/?- \ quio : f/ud equidem &erura, cumrrp/3€eri fönte, ' Deo,reßatur, mumqwam-credidiffé famrr/èperci …

diu,ranfa impudemfua,ramra fi*oftdire:; io*i»ev,

guor haud ita pridem literarwm procere, ere& alia mumc impwdemrj&mos impoßores aeprehemde. * 2ualenim, per pe*mwortalé, Re»»»##ewm,

rarbare pore/?/3£ccte/%/%em moneam* &ecaris- ; mi/ primwm Da$umae jamua o$//e Chr*/?*/mgredia rur, mom pariere* mumg/galis aut con/èmgwumbra- ! re perfère*: deum exempíum doâriwæ addùr, & im/tazione Chr% pralwceat : €rucra Chry$tan* ' figmoporuw, quam Mund, erepwmdms deberetur: - Eccleßa /wmima & Martyrwm rogarpo*e*»4aam

perra mercmoma «/?wmer ? Qgid r^probamre*, populorum p4/?orem orare /αν gregis, quam exa ricorum, potuorem curam habear: /èdorè & eruo. rem fùorum parciw expewdat: remtoria Deu &f /Âcra awlaaffoliariswajorumqueprefarem &fola- •*

rimom patrarur******£gypriaees fueÂor* , nom tmpomar: Patria furcâ fà/igwif.gr* mom per

murrat? Qgidajárdi, loreratis exprobrare Hìfa- , rram fucatam, Pby/ eam iäcertam, Erhacam» iww talem, Marhe/?or, gmsramtiam, Rhetorices mem- .

dacia, legaca fèpercúleam , linguarwm iaepèw *-*

…

•

•,

tiam, -

.”

,• •

A D * L e c τ ο R E M.

s II;

; ^tiam, atque umter hæc ram imzgmeram adoleßen

i^ tumpermicuem, jmtolerabu/es /umprw,& rudica

lau graduum amatifferemter $ema4um geffarvfa promer, dem/que chartacei regwa /e&erutatem » li

£rorumque ehaos quibus /âme mee chrißo, mec h»

mam, umgemia mobràrrat, aliqua comfertur ? E?

quae tamdem /mpediat,&algua admonere mortus,

, ' admomere ammæ, admomere juducui, admomere

, cali, &e/, / hac /2#lumina mimus fumr, admonere „* rait*omus, laborus,rempor**? Nec famemeffugimw, , quum paruamur phalerawè cathedra, %aarpat* e* ea*

„

ria, /?ulos è/chola,/èxa ex fore,&;a gema alia,

, „

ab uis, quot lucta o4 malefaâa im mortaler, pudet. ame qui mortalibue/ùÀputem*. Nam/ co//e&a &e. /mue,fuam turpiâ. fa&u*permulta ra/rum fum

„

&uones, ordime*q,/os macularúmt, quam /0rdide

mumw/?alis & mammis alvemus inhiarumr, quam. , -libror./? quos %abemr./£w&/jualore obdu&os aä

/?omalerum*,mô cemruria,fedcballades exprobratio

„ , miä/érubemda effemt : quam &is mec ip/ì/ìu&e/lim ua &e/calamor* parium*, umdepermulta ac, ut im ?emaefateamur, prope omm*a ab /p/è didicimæ, cum ulerum dedecore ac indigmatiome uterum re peremda. J4gmo/?u/isme $e/?ra &erba, Moro/3phi, $eßra, querelas ? $eßra murmura ? qui aliquam , alo Pa/gaumum vobis oprabati* , , ®el Marpha raum , cum id lucerer: quod laberer.&obi*? Nume ube pu/verem aliquaatum, derer/j?/*, aurea $o- `

41* Jìmr, qua plumbea & ficámea paulo amre �ocutabámrur, ut apparear, mom. fwcem aliorum,

/éd $e/?ram o&/?uratafem ; mox impereum alea wwmw : fed /mporemfuama&e/?ram vobis di/?/ucuiff?,

. poß *

2* — ===

r16 A D L E c T o R E M£. . . . po£guam /2%tro, ubi emerff?/*, & &obis & i/j; deferusre* fa&u Â AVomme ego Grammafacer

gyrenes & grmr, ammorum ao&u, c¥ comcuomarorer amua? er uurutpcr/ros $udae, qua, velut neceÅra,

/gem non ha&serumt ?ac Medicos, quibus mo/erus cahem / abu6/wma concredarum ? Nunc reâae, mo Aerug prere?/j%mr* /wmz pr«fe£f/,amumapura, cor pora, honeffazz. Moderaruae uraque mecum agerit, ' ß/ap/r/*, ne duriora exrorqueatus. At qua ut, &ar, cam/àrdus fu%alaru? Hoc agam/* Aotuum, ungemue & «4wamume /eáor, ur, qua- ribu exhubeafa6,/au,

'^~

/\everra, &urrarum &rrrorumq, rdeam a fa/?/cro num & commeâurarápul$ere derergeam*. ga// qui* e* ergo,&urtur/*&%erutarà ßudio/e leâor%

�e/acra câ de&oerone rra&a*./£ve Germamum. ear

umtegra fiae admimffrau, ßve ad rempublic« gu 6ermacula có/€/emraame a/iga/?/,/?$e humam cor poris umcolumutaré è matura/edulo petus, ßve ut,- '

•vemfurem artuba vagemre/j%mrs, longaure/egam ty%mus, morib.polurj%mus fidelißme informat, - mol umquam ßcophamtarum preffguis per%ade ri, ludierum hoc eam tuos labores & /?adia effe ve! vnico verbulo imuwrium,aat /angaazrajaziae cum alicuiw bomu infamia comiumàam. Nec enim tam aâurae&elum $ideri gmaram,qu!a/ìnum delinea < re &olem equum effmxerum,autpro lupo cam*ex

prefferum, aut cuculo loco pemier/us aquulam red2luderie.Meliora Chr%ua,& accommodariora, qwr /àcra Euangeliu,facræ 1w/?uria, ac optuma Phale/0 phua fum re&eremtior,earumdem% cuffodù amam rior, quam mgro/2/e quidqwaipa/wam. 4lum /2mt, straefe*

** -

~ '

]

T. A D

', ' * *

L E c T o R E M. ,

1 17

ìmter quor 4pologum oberra%ur, mom um* /oco/m. {w /?/?aper Europæ plaga, per B, &lrorbe atra», pal prra dt/?er/, mec mff&-/%/%mo satam e regno con mexz.}^nde nec momem qwdem habemr, •/;/?'/aron** &e/uma ideus momuma quærere,nej, u/, homa/mam /άrus exa&e competumr /?a malrrs, & ut d/&/mue $ca/germeqaaquam homime* mor e/7 ducere com fùe&ur,/edpartes hominur,eo qwod ex omnibus ali quid fiera peßìt,fa£, mom magmum, ex/£ngula pe me mimw,quam mrbtl; ura mec &/r/a/éve Furi, /?we Sempromii hicpro/#a&umr/éd amhumamutatus, quæ anter homime* occulre /erpir , & haiw membrum aumum , alterius plura , aliquorum medierarem,

' * •

momma/o* roror occupa&ur, & Chr//?iam e/ocierari •reddidit umdecoror. Qgod /?&erba hur/ùrrora a/i quamtum, aut hu/?udiora $udebunrur, umpruden riam auces,& affeâaram malitiam: quo quùj, autem me/ror, mutuav amzer pretatwr aliena, eruam dubia &erba: quo wequior,

Ἀ

* imclemenraus. Et hae mota bomu le&orú miht effo,

* mualafabula deleâari: maligmi,arcamum /en/ùm

probo/gade eruere, eruarrr, %erutare & mtegrura * re: Grammatrca $úrguâ , & /rerulà «/?,mare, *, §e4e. Pah Augures,aruffrcer,exr/3rces,/jrtile go* /ommuarores,Auerog!yphico*,2 pherartor, prammat,/?a/, ma/2tjêmos , quor muhullatere po ze/?, & queà terra mater gremio /άo mihi? /àrù. aí/?omar,quorum cal. wlatronibm radices bò /2r /3!udæ exrrahärur, demrq, oracula, emigmaragry p%rque omnes facule diffòluumrur: Sublime genae , aa* ra*

Ἀomum vm, /7«wr/o/îatem %ames : /?e/eratum, /?

ami

- .

^ . L

.^ -.

— II 8 A D L £ c T o r * M. am/mum. Nam his 7crupulà ule»« /*.. oremrræ& -

| I

fímplicurare um/?a/amrar, zz /? quod &ezemar.

mae.

4gmù de/?r/tt/omubres extraxerunr, habeanr, quo !

camalduorabies impoma at, &/./uberrumam herba, , culpemt. Fage, mu /e&or, hoc $ermuum gemue , o mnia erodemz. Fage za/pau, ommem rerram fodi.

. -

eamre*:fuge angu/as, omme* ffùram perreptam- .| ter, ac am/mo/éremo fronte exporre&a,ore lì- \ ' |

&ero,ocu!i, rtdemraâta, auribæ $acvir, ... -

\ mamibae plaudemrubus.fabwla

, •' .

mo/?ra aßìdeto. Ka/e.

• •

•.

•

, '

-, •

••

- • .

-*- ….

• ,

* , .*

•

• • - •

. •

* .*

•

· ·

•

`; *,

` …

-^ • •

eº *

AP • O.• •

* '' -

* -

*,* 7 ;

· ··· ·

··

. …;

., §

~ _

119

… A P O L O G O R V M. CHRI s τ I AN o R u M MA

nipulus tertius. ' \ . ' -^

Seneca.

Non magü mihi poteft vitiofus prodeffe præ ceptor, quam gubernator in tempeftate naufeabundus. -

* s.

/ .

– – – –

…

/-'' -

• • .

~I. 4C

t 10

A p o L o G o RuM ' ^ .

AccoMMoD ATI o. Ir diu in Aulis regum verfarus, & qui vulgo multæ exercitationis » muftiq; confilii habebatur, audiens

alios fuadentes Polypi mores imi

tandoseffe, qui fe reium & locorú coiorib accommodat:alios hortantes,ut feptae aétum fequeremur,qug aquas attamento obtur bat,atq;ita delitefcif: alios monentes, ut in vita

ceftrcüm dueem haberemus, qui deprehenfus faltu retia tranfiiit : alios ité fuggerentes,ut mo

re glaniaverfi efcam voraremùS: Contendentes etiam alios, moribus labracis obtemperandum, qui obverfusfurtim fefe naffa liberat At ego,in uitille,acipenferem vobis appono,huic prcpo ÃÄ. naturâ fquamas dedit,ut fluétibus paren dum , & fecun&o flumine natandum intelligat, nam illi planc Fortuna folet arridere, qui (ut ait Poeta) nunquam direxit brachia contra torren- . tcm. Id confilium in regulam verfum,quia tuta ,

& cum lucello omnia Virtutis tentamina encr vavit.

A PO TH E C A.

`CVm urbs noftra variis morbis affigeretur, magna fuit medicorum cum diligentia,tum ! fedulitäs , & medicamentorum copia undique adhibita; fed fanitatis nulla data recuperatio. ' Id vel £eri, vel loco, vel tempori tributum: cum tamen civibusferre grave effes, conquifiti , funt -

, •'

a -

MA N1puLus

III.

' '

I .1

funt& alij Medici. Ij cùm & morbos & medica mina examinarét,praeter admirationé nihil opis, aliae attulerunt. At Æfculapius fenex,ut primùm

accefIit,pharmacopolium omne excuffit, Erant : fanè pyxidesfatis ornatæ, titulis liberales, tum

medicamentorum imaginibus plenae , color, pondus,precium, cum veris medicamentis ea

áem ; at deguftantiÆfculapio, vitiofa: falfa:que deprchenfè. Nam ubi liberalitas promitteba tur,profufio erat ; ubi parfimonia, avaritia ; ubi magnanimitas,furor ; ubi humanitas, abie&io ;

ubiyeritas,opinio ; ubi eruditio, loquacitas, &c fimiliahis diffimilitudinibus. Tum cómprehen

füs Pharmacopola, Medicos accufavit , qui di-' ftinguere nunquam docuiffent ; hi mercatores, • quiâlias mcrcc§ non adferrent ; hi terras, quæ a

1ia & meliora non progigneremt. Itaque fubti-'

dens Æfculapiùs : " Nüfîc tandem vobis cenfta- . bit, mortales, cur tor,totiesque aegrotetis, cum ipfam terram, matrem yeftrùm, quid pro quq vobis fubmififiiare audia;is. T. I. ja •'

•*•* •*****. , , iieell: . * * *.' ,-, ,•

,, , ,',. 3. A. V GV R.,,, …

* _

'• -^ .

Ei ' T • • . -

A Vgurin Augurem inciderat, hic exporreôá, ilfe caperatâ fronte. Cuiiile, Quid fugas,in

fïï; cuiæquè notafùnt no $tra facta,noftra myfteria ? Quoniam, inquit hic, nufquam fatisfecreti fumus, Nam fi qüif quam inópinatò interveniat,qui potero vultum , ex temporefumere. Et alter;laudo te, refpon-

dit , fcd id nefcio, quàm alibi _-*_ _ -

rgi- fuperbum cft,

•

A P o L o G oRu M

I 22,

eft, cùm focios etiam arcanorum multi vohunt ? v, 1-u terrere,& nefcio cuius maioris divinitatis

& fublimitatis credulos facere. Ita AntiChriftus

de pe&toris fcrinio nugatur , ita Tyrannus de

É'; , ita Sophifta de omnifcientiâ fuâ bulantur, idque apud fuos, apud æquales, id eft, rerum optimè cónfcios, quafi qui iconculis fub velaminibus ludunt, quos Magiftros Malle olos vocamus,focijs fuis,& poft aülaea æquèab fconditis,

££; conentur, vivere fuas ac

loqui pupulas. Tumalter, Non video, #$ quid fubfit , nifi impofturarum confuetudine nos tandem omninò occupari. Sed alter inte

grior: Hæc à Deo poenajuftiffima, inquit, eft, ui omnibus volunt imponere, femetipfos tan É, ludificareturpiffimè. -

^_ .

B I L A N X.

N huius noftri orbis nofocomio, quod publi- % cisfumptibus cft fundatum,jufta & æqua ha- * tebaturalimoniae in fingulos diftributio' Nam ' utut iaboris omnibus füa quantitas erat decreta, eo tamen artificio alteri lanci vel imaginatio, vel voluptas,velars,velpotentia,velauíum,vel , honos, vel fomnus, vel appetitus, vel vanitas, vel fimile quid appëdebatur, ut libenterfuafor te

acquiefcere , imò & gloriari , ac curh ncmine,

comrhutare velle,plerique vifi fint. Duæ tamen §. vetulae, Invidia & Curiófitas,minùs hoc æquili- , brium approbabant; fed hinc inde difcurrentes, | fua cum alijs , aliorum cum alienis variè libra- ;

' bant, & haud contemnendis inie&is fcrupulis oúnia !

{

;

M A N I p u Lus

III.

I23

<jrnnia perturbabant. Hæ cùm in Chriftianum incidiffent, cui præfens malum, futuro bono e rat adaequatum, riferunt ambæ s ac altera qui <lem : Hic nihil eft,inquit,quod homini msfero invideam, quitct vitæ bonis fe fponte abdica

vit : & alterâ: Hic nihil eft, inquit,quod in ho mine fkolidoinquiram.qui pulçherrimarum re rumignorantiam fponte affeétat Sed Chriftia nuslöngè fuavius rifit, &, ô miferrimas, inquit, & ftolidiffimas, quarum portio, modo, tempo

re,menfurâ, cafu, figurâ, declinatione termiha tur ! ' 2 . ^ , •

•.

CAVPO.

SImjayet aliquis bonorum amorem.

Itaq;

quofcunque rajoris ingenij& ftudij audié baf, multis blanditijs fibi conciliare fatagebat. Nec unius feétæ homines ambiebat; fedäiver

fiffimarum : ut capitales inter fe hoftes ex aequo diligeret, & omnium opinionum (ecretiffima videretur. Iddatum eratirifigniai. cuimentis temperaturæ, & ingenio multarui.i

íî

rerum capaci , & jadicio ad intimaquæq; pene trante, tum liberali animo, qui tothomines fibi 'convinceret. Hic nempe erat, quòd omnibus placere poffet: quoddifpliceret, äberat, vel ele

vabatur. Inter fiaec verò ditefcerè homo, & ex «omnium fpolijs , five exuvijs ædes fajcire appa rebat , quas ille tamen opes , contemfiére, nec nifi T amicorum nomine difpenfare vi deri volebat. At Integritas, cùm hofpí

tium s eius aliquando füb paupertatis ha 'v

z T

»-

bitu

, A poLo Go R uM bitu exoraffet,fordidè habita, & in ipfo, velut

124

Avaritae five praede, domicilio in rerum turpifTi marum contemplationem admiffa , cùm infeli- ,

<ibus valvis egrederetur: Hic equidcm,inquit, Caupo: non Philofophushabitat.

" — -

CEBETIS

TAB VL A.

uftus Velfius in'forum literarium tabulas at

tulerat elegantcr pi&tas,! & nefcio quidfapidi propinantes. Eae permultis voluptati cüm ef

fent,aliquibus & admonitioni,juftoaere coëm ptæ,& pàrietibus paffimaffixæ funt. Videre erat imulierculas vario habitus difcrimine difcur

. fantes , quas imperitior . aliquis choreas

agere dixiffet.Sed literati ex libellis,fphæris,nu nîeris,alijsά; hieroglyphicis, fuas Deas, fua nu- ' mina interpretantes,Pantheon aliquodfiterariú defignari fünt arbitrati, Tandem nefcio quis impúdentior titulos appofuit,& fecretum orhne , tabularum denudavit.T unde & rerum paffim

pretiofiffimarum opprobrium , & abieétiffima fum aeftimatio proftabat, idíjue unum quaeri apparebat,bonum, quàm eruditum effe,praefta

£: fed & negabaturingenijmonarchia,quae ni fi in bonum incideret , nihilo nos rerum fecu • riores redderet. Haec utfeditionis accu- . -.

-ì

fata, itagravi interdi&o dclcta funt, … '^ * •

~ -

- .

cr. -

M a N 1 P u L us III. '

11;

' 7. cr TH A RoED V s. -

c Ytharœdus » qui arte fuâ quæftum faciebat,

*-^ ad aulain avari, & præcupidiSatrapæ perve

nerat, optabätö; illiusaures demulcere qüo ipfe nonnihillucelli emulgeret. Itaque adiens pru dentem, & benè doéfùm hominem, qui mori

bus fuis promeruerat effe Satrapae , & civibus quàm chariffimus, ab eo percun&tabatur , quo fiomo (ita cantilenæ legem vocant) poffetadres Satrapæ tenere : Se ehim nuperrimè Phrygijs modis £# cantiohém pgraffe jáêá bat. At vir ille fipgularisprudentiae , voléns ta - citè admonere, Sätrapam parùm hoc fuavitatis ÉÉ obleétari : Nolo,fnquit,te, bone vir,fal [Ei; nofter enim herus minimè Phrygios modos amat, fed Doricostantùm , hos

ÉÉ ha

bucris ; non h9minem natum magis aflexeris.

Abijtjlle ad Italos,&fidibus fuis iritus, Midam : .fednecdum ad nos beatio* redijt. : , , , ' ' ' •'

-gemimploravit

8. '. C O N A T V S.

•

C Onatus & Effeétus magno calore alterca

bantur,quòd hic nimiumìfe offerret,& illum , yelutimbecillem irrideret. Conatus ècontra ' fuum quondam auxilium, & veterem focieta tem exprobrabat,quam nunc diffimularet,poft -

£ fortunæ temerario bcneficio

emerferit:

in vircs etiam conferre fecum aon timeat, du £liorem optimè decidi poffe. Notatum eft E£.

fcctum,qüantumvis ftfeperum,minus animi ad G^ 3 con <

•

1,6

Af o L e G o R u M''

confligendum præfetuliffe, tamen quòdfortu- , nam háberet pfopitiam, plerique ad effe&us fa- v mam , quae robur eiusja&titaverat, inclinarunt. Tandem adarbitros negotium devolutum : ubi j mirum,quam cordati, quàm fele&iffimi ex ho-

minum fore conatuifaverent } ècontra fortu-

nati quique effeétui blandiebantur: Judices ve- ' rò,re optimè penfitatâ, fic pronunciarunt, fa- , - mofiflimos effe&us perfæpè ignobilibus&for- , didis parentibus natos 5 Conatus celebriores non nifi à generofo,& nobiliffifnoanimo gigni;

Έ'££;

ac perfaepè ùiìius cordati quäm multorum timidorum vitæ. T. : … .… *

9. coNciLiATio. I ' ' ' C Onciliatores, quos urbis reformatio dede- . *-'rat,ut infigne aliquod facinus ederent,quof- ! cunque diffidentes noverant, ad unum omnes

diemfi convocarunt. Necabfuerunt illij f&d ma-' gno numero confluxerunt, Thomas cumiSco to, Bartolus cumBaldo, Reuchlinus cum Ho oftrato,Erafmuscum Hutteno,Lutherus cum yinglio , Caftellio cum Beza, Galenus cum

Thedphrafto,Ariftoteles cum Ramo,Scheccius cum Fuxio, Bodinus cum Wiero, Scaliger cum ' Cardano,Crufiüs cum Frifchlino,Melaïchthon cum Weigelio, Chemnitius: cum Bellarmino, Flacciusêum Baronio, Cuiacius cum Roberto, ]. Sleidanus cum Surio ,- Hilligerus cum Fabro, ! Bachovius cum Treutlero, É cum Ga- F.!I. mone, præter infinitos alios, quos fingulosac* | 1

vufatiofies, defenfionesque mutuas, qùàmpau* -

•

\ / · `

•• •

. -

, M A N 1 p u L us III. . r»7 ciffimis verbis comprehenfas exhibere volue runt. At dum pagellas illi, & brevesfententias

expeétant, hi vafta volumina offerunt , quibus

perlegendis fex annorum mifiia non fuffiçc;ent; petierunque , ut hanc fuae fententiæ fummam, explicare illis fufiùs aliquando liceat. Quæ tibi in prægrandem ftruem congefta funt, concilia tores fümpto vultu benèfperare fingulos, & ad indicendum, alium diem redire jufferunt, ipfis

interea hæc ut dijudicentur , curae fore. At u bi primùm partes diffluxêre, nemo conciliato

rum pofthacunquam vifuseft. 1o. DE P o SIT I o. . -

H Eraclitus cùm aliquando invifere Academiâ vellet,haec refpondit, non vacare , quòd ali uotjuvenes facrisinitiandi effent; licere tamë.

: plaçeret, folennibus intereffe, illerem feriag, & religiofam ratus, mukis fufpirijsprccatuseft . literashaberent ad optima qúaequ£ hujus vitæ propitias: nam, vcftiti lingüam;& boni & mali inftrumenta effe, nec omnibus ad beatitudinem®

proficuas. At cùm paulò pòftinatrium , nefcio»

ÄÈ , larvati moriones crumperent, yoce , ge ibus, & ftrepitu nefcio quid furiofum repræ fentantes, unumquealiquem, velut ceremonia rum magiftrum, ijs imperare; ad fuaminiuriam introduétos hos árbitratus, vix fe continuit». ?}

Ἀj. , inter fingultus & lacrimas,

omnes fpc

' : £tatores palàm execraretur : Prophanum o

E* vitæ genus effe , inquit , t initia T : Nam literæ -

cuius hæc

& , erudi 4 - tio,

128

- . A p o Lo G o R u M

—.

. .

tio,facræ magis & feriæ mihi habentur, quàrn in

qua bacchaîtes & infani per ftultitiae fores ir- . , fuant.

11. D 1 O P T R A. Vidam è literatorum grege cæcitatem fuam. S<ægrè ferens,multis rçnjs ophtalmicos in vitavit; quòd autem delicatior eflet , acidum li quorem fiuljum , ne dum acum ullam, admifit.

Reportus tamen eft impoftor, qui dioptra nari bu$ impofitá videre jam, aut jaulò pòft vifu rum, crédulo perfuafit. Nomefi vitri§ fuis dedit Diale&tica & Rhetoricæ,juffitquc fine ijs in fo

rum nunquam, aut publicum prödire. Paruit ho mo mifer , & jam manudu&igris non ultra pati -

jú$ fe vertit, impegit.

Nam ut maxi

nnè fpecuIis nihil defuerit,Ttamen auribus aut

' lirguæ admotæ idem praeftitiffent. ' Tandem mifertus, Joh.Lud.Vives& acutioris vifus alij:

Redde hæc perfpicilia, inquit, venditoii , aut o * culato alicüi trade. Namidum Phyfices & Ma thefeos oculis cares, non mille cryftalla, tibi tantillum lucis adferent. . . . . .. .

„ „ 12. , D o M VS.

•

. *.

{ --

Uj No eodem éjue in foro Cofmopolita & Cof- ! • °* moxenus ædes exftruxerant ; ilie fùmptuo fas, hic frugales: ille fpeciofas,hºc peceffarias:i!-. lejudicrasjhic utiles. Namque ufus ille Politi

co architeéto palatium in fabulo erexit , njultis

contignatiopibus faftigiatum, Corinthiacis co- . ,

lumnis confpicuuin, per- ,/. . . _. • fornicatis * • pcriftylijsJ{\€a-

• ••*, . . -

•

' • ' MA N 1 p u L u s. III.

' *19

* . meabile , tefellatis, confabulationibus pretio * * fím, confpiciliorum artificiofa ferie luëidum, podijs & ambulacris decorum, cancellis muni tum, emblematibus

Ë , omnibus tandem

gtnamentis afpe&tabile Cofmoxenus verò con fultà religioné, ipfefibi, ubi non incommodè ' habitaret, domicilium fabricavit, Fidei funda

mento fubftrato, Spei columnis ere£tis, Patien tiæ tcéto fuperimpófito, Charitate lucem infé- .

• • rente, Simplicitafe parietes contegente, Labore conclavia diftribuente, Precibús fores occlu

- dentibus. Ita in praefens immigravit Cofmopo litae ridiculus,fpe&atoribus négle&tus. At cüm poft halcyonia variae tempeftates ingruerent, hon illa: Cofmpxenij ca(aim' quidem perdide

runt, fed palatium illud vanitátis penitus pcf fundatumeft, ac tum primüm deprehenfum, materiam omnem ex pice, cerâ, cretâ, lino, pa

leis & fimilibus fuiffe omnibus iræ divinæ, clc- • mentis obnoxijs.

1;. ExEMPLAR chrisTi. -

1LÁÉÉÉÉÉÉÉÉÉÉÉÉÉÉ 4- quiffimam omnium fapientíám, prophetias

atqüe oracula in£e contineret ; quòd íecüm ipfa undique conveniret ; quòd fimplicibus juxta & acutiffimis effet perfuâfa ; quòd divifia planè

; doceret , quôdalias omnes opiniones facilè re --'£lleret , qüöd denique inter tot perfecutiones --- invi&ta permanfifiet? quæ omnia verum Deum, eiusautorem,re£torem,fervatoremάue evince G

tent* Z

· ·

| 1

*** 1 nco R u M

… -

-, i

-*- -**=tatem,illincadfìnum alt., , …,IIII =• • * • *-=- -<c eratuliibiaquae defe- | §TAM; =-: --- ---=-s*;crctatur QuiPalatium

E;ii ù01,

- — — -*-*--- : -ftuaiu fumptiofiffmum , iii;IIig. *-=========*. qui arcanis meatibusaquam' Maij --- --- *** **:a anirnalium fimulacra fpaf. !

=== g-ocu:ficri poííet , primumdimiiiuti

(|ii.i;

i\\\),

irra-* & publicae aquæ tubuli, dein ablati.

$iquam

*-t-=-=zardum aliqüod, vel mirum pótius

ά §.

=====*. Nam quaejàmjunéta, minus, quam *-*- divifa , àqua copiofa erat, & fon$ipfè er- cabatur, cumi caufàm nullam vel terravcl

csscrtptzberét. Interrogati Phyficifcfponde ===, häncefleaquæ fácię naturam, utaljsad rusta cas abfumat, quin imò prophano oie

(

in a fcei

NÉ 'άe; | I

haufta,bibentisintcltihacorrodat, -

** * -* *

veri

res]

17. FoRTVN A.

Io,J

iiitiis, $$\ lirpi

Vthiâ;

$tit; tant

depi abam ' , nt

-r ortunaolamaperuerat,èqua,fpei& laboris denario depofito, liceret cüilib&*** huius

foriem ertrahere. Cumque ingens áffuii hamaræ felicitarispromitterentut,facile* *ravit, uringensmtiltitudofortunae psissium acerevellet Itaq;admifivarias diseifiíma; fchedulas

\ i I.

extrahebant,5:3 3** $:

, illefì-* ***••*•'ies. rr-pe, aliqui

F;e *£*,snus4* i.=c== Meseze, fo

is 3**.&** nu- I,

tttduii \\\m fitom

ìk.

lui * (exi,

mQg

Co;

\ , -

M A N 1 p u L us III.

133 |

nus vel iniuria fequebatur, eratque ridiculum

a ' germanos fratres haberi jÉ ; eiufdem

ingenij non æqualiter æftimari, imò & multo rum, prodigalitatcm uni* perfæpè unicum num mum adæquare non potuifle.Hæc videfis homo Chrrfttauüs, ieclufo loculo : nolo, inquit, æs meum a Dco concrcditum,iri rem tam lúbricam

, & iniquam profundere ; fcd Chrifto potius fi-delitatis principiaflervare. -

;

18. F VM VS. ·

„-

INssfiebat hominem ambitiofum incredibile

* defiderium attingenidifydera ,* cumque varijs

…

idfcalis,&funibu5, congeftisque aggeribus,& aliis, fruftra attentafìet, tandém efpiraculo cu :linæ principis , magnam vim fumiadcoelum e vehianimadvertens, cónfilium cepit, erependi

-per tegulas , fperans vi erumpentisfumi , ut in terdum abripifolent nuberanunculi , ita & (ein

coclum pertrahi poffc. Scd cùm poft longas, Ja nitorumi, coquorum , cuftodúmve exoiationes ille progreffus, præteraditum præcipitijpericu lumixetiám funus oculos eontra fpem invafiffet:

, (exiftimabat enim Principum fumariv -* - modò å**vov , fed meras dclicias :) reflijfui,longè maiori periculo, ' fcendeiis,fpem omnem in s, mas commutavit, , -

* * * • »… ”

' ' -

' A p d L o G o R u M.

136. '

. …

”

rent. At cùm eam fibi finceriorem fex diverfi£.

mi ingenij &fententiæ homines finguli vindi carent, Græcus, Romanus,Africanus,Armenia rius,Neftorianus, & Ewangelicus, & dißentien

Ę Š

tes Orce, gehennæque

;elicae veritatis affecla ingemifcens: Nuné'tan-fitipfum Reli inquit, gionisprincipemha re, do&rinae vitaeque exa £ èmplar, pofteaquam primatum fequela impu

ÉÉ

ras,impuriores , impuriffimas opiniones proge* ncrat, ' m

*** * * I, * i * *,

14. FABVLAE.

O. Camerarius, vir exaétæ eruditionis, Etfii ' cam Phyficam inftituerat,qua virtutes & viria,

√ & terrae'nai

Yn fcentibus

exhiberet,hominiq;vaftifmillud uni

verfitatis volumen explicaret. Id Guilh. Poftefl. • lo,Jo. Portæ,præter Eudoxum, Plinium,& vete res Philofophos alios, valde probabatur, cepe

tantíque emblematibus omnes undique parietes; depiiigi. Jam nemo erat,qui noa {ymbolum fibi ab animalculigenio & naturâ affingeret: adde bantur& arguita verba, ac dimidiativerfus, & quicquidadabftrufamfcientiam facere videba tur. ünus repertus eft.qui admirationem rei mi nuit, Ge. Rollenhagius, cùm fortè Auditorium hoc hieroglyphicum præteriret,adfcripfi: : V e R £ F A n ü Lae : Idrifum multos exercuit, cùm, - alij hunc, alijfenfumalium divinarent ; fed e

munétiffimae naris Camerarius, Hoc,inquit,ri

iamus, , det,quòd, quaeinanimalibusmaximèmi&imia.

… )

—*

=— `\ T-e . -*=*—\ . * • , M A N rp-u Lu s

—-

13r

III.

& imitanda proponimus, effi&a fint, & tamen pr9 veris undiqüe vendantur:itaq; pofthac urfae informibus catülis parciüsutemur. • * ,

1;. F 1 D 1 c E N. O Berrabat verifidicen ,

& humanae gentis er

roresin clafTesfuas diftributos acuIeatis nu merìs infe&tabatur. Erat, qued magnatibus , c

Ęg; ; qu6d legispéritis ; quoá £ruditis, quod viris parifer ac múlieribus, quod fenibus & juvenculiscantillaret. Ac ut quemq; judicabat ; ita membro aliquocätionis perftrin gebat. Idâ multis àpluribus aegleétum ; haud tanien paucös habuit , quos itritarct : quià minis ad iniurias, inde% advet

ÉÉ

ÉÉ; hominem undiqùe dedo , labant,fides diffecabant , chelym perfringebant. At iilc Deum hominesque inclamare, quod & integrè nulloque affeétú ceciniffet, & artém ali am non poßet. Tum accurrentium quidam : „Stulte, inquit, qui artem tuam, interàpeftiy

Ę. Nafia fi plácere vis,apud hos illi,apud i1 shi, apud alios nos, apud nos alij increpandi : -

funt. -

' -

16.

F O N S. • -

„?

•• • • . -

F9; quidam abundantiffimae aquæ, cùm in» -

publico fcaturiret , in varios" ufus homi

num abduétus cft, hinc quidem in fplcpgi ~

* * *• G • G •

* di£

13 , . . A p oi o c o R u M

, ,

«îffimum aliquod palatium,illinc adfanum ali- , ,

$; in foruiii: nec erat mllibi aquæ defe | us,fed plebis fiftuiiseijciebatur Qui Palatium infederat, artificum pcrfuafu fumptuofîffimum

fontem exftruerat, qüi arcanis meatibus aquam ' hinc inde per varia animalium fimulacra fpar

eret : quod ut fieri poííet , primum diminuti funt facræ & publicæ aquæ tubuli , dein ablati. -Sed tumabfurdum aliqüod , yel mirum pòtius apparuit, Nam quaejäm junéta , minüs, quam *pridem divifa , äqua copiofa erat, & fon$ ipfe exiccabatur, cùmi cau{âm nullam vel terra vel

coelum praeberét. Interrogati Phyfici,refponde- ' runt , hanccfTe aquæ facrâ: naturam , ut alijs ad mixta cas abfumat, quin imò prophano ore haufta,bibentis inteftifia corrodat. * • ' ab eº : … . . . . . • • • •.• • •

• '

17. F O. RTVN

• ., . • . t---

,•

, : • .

….

* -

…

F Ortuha ollam aperuerat,è qua,fpei &laboris :* denario depofito , liceret cüilibét vitae huius

fortem extrahere. Cumque ingentes thefauri, humanæ felicitatts pfomittereníur,facilè impe

'travit , ütingens múltitudo fortunae periculùm facereyellet.Itaq; admiffi varias diveififfimasq; fchedulas extrahebant, hic crede, ille du#ura, hfai

fequere, illefge , aliquis da;alius accipe, aliquis parere, aliusferw,unus difce,alter me/éá,unus âor

mr,alter $«g//a, quidam/pe,proximus brure/ée, quidam aude, proximus time, nonullus eae, fo, 51 *$%ri;nonnullas*mpera, focius/gr&, , & ta

lia peimulta,quae cffeétus & ipfumfortunæ mú -

•

. .

plus '

——*

--,

M A N 1 p u L us

III.

---

133 `

nus vel iniuria fequebatur, eratque ridiculum ' germanos fratres ÉÉÉ ; eiufdem ingenij non æqualiter æftimari, imò & multo

rum, prodigalifatcm uni* perfæpè unicum num

mum adæquare non potuifle.Hæc videfis homo

meum a Dco concreditum,iri rem tam lúbricam

Chrifttauüs , icclufo loculo : nolo, inquit, æs , & iniquam profundere ; fcd Chrifto potius fi-delitatis principiaflervare. -

~ -

…

18. FVMVS. .

•-

. .… . - - -

INssfiebat hominem ambitiofum incredibile

defiderium attingenidifydera , cumque varijs . idfcalis,& funibu5, congeftisque aggeribus, & aliis, fruftra attentafìet, tandém èfpiraculo cu : linæ principis , magnam vim fumiadcoelum e

vehi animadvertens , cónfilium cepit, erependi ~per tegulas , fperans vi erumpentisfumi , ut in terduih abripifolent nuberafiunculi , ita & (e in coclum pertrahi poffe. Sed cüm poft longas, Ja nitorumi, coquorum , cuftodúmve exoiationes ille progreffus, præter aditum præcipitijpericu

$ s.

lumìxerìám funus qculos eontra fpem invafiffet:,

;

, (exiftimabat cnim Principum fumarium non modò ärg**g*, fcd meras dclicias :) pertæfus

. . confilij{ui,lqngè maiori Periculo, & infamiâ

• ' '

i . . *

defcendefis,fpem omnem iu lacry-.,

: , …, mas commutavit, ,, … ; *. . * * , _ • * • • •.. ' . * J '** ' e * · · · ·* v. G. 7 .;. 19, a4 £ •

: _*

•*

λ.,…

Ap ol og o Rus* •

134

19.

G A L L V S. ^ .

GAllus multis verbis jaétabat , quod canta fuo non minus effetadmirabilis, quàm per utilis. Videbantur hæc vero proxima. At cùm

' quidam ex iugi morbo pervigilio affligeretur, intelucanis höris vix impetrátam quietem ne interturbaset , ad paucas noétes, quàm poterat,* !

humaniter exorarè gallum fatagebat, quin &

fuavibus efcis paftufi, & benigïè habitüm huc velut conduxerat. At Gallusificubiculum afci

tus,quò propiùs agebat, hoc licentiùs & alarum

plaufu, & intempêîtivo occentuinterftrepebat. * Monitum iterum atqueiterum , fileret jam , & mórbi inducias non ábrumperet, vigilias paulò pòftfoltâ diligentiâ obiret, cùm Gällus naturæ íuae imperareììon poffet: Apage,inquithe- us, importunam beftiam, cuius conclamatio vitì um cft,nonjudicium, -

zo.

jE B R AI CA E ING VA. .

JR Abi Mofes, BenMaimon Ægyptius,Hebreæ linguaeprofeffionern ambibât, fimulq; cum veteris Reipublicae arcana , tum Pythagoricæ Philofophiæ fecreta,edocerepoilicebatur. Pla

cebat id Pico Mirandulano, J. Reuchlino, Seb.

Münftero, JofScaligero,JoîBorelio, Jo. Dru fio,Petro Cugæo, viris uidiquaquc eruditiffi | - sis, quibus dolebatfinguam divinis colloquijs. ! facra /

}

M£ A N I p:u lurs III.

r; ;

facratam, myfterijs coronatam , elegantiâ fio **ntißimam, denique omnis fapientiæ & pru dentiæ matrem, vefitatisque unicam cuftodem *hoc fumptuofo literatorum otio minùs frequé ter Ä minüs curiosè requiri,minùs ÉÉ tèadhiberi.Sed obftabant fefìi-latini,femigræ culi,& femifanétuli aliqui, quibus Hebræórum argutiae adeò fordebant , yel fufpeétæ etiam e raiit,ut nifi magno Reipublicæ Chriftianæ pe riculo audiri minimè póffint : facere enim lin guae fan&ae curiofiusftudium , non in Ariftote telem tahtùm,& Ciceronem,ac Demofthenem

hominesiniurios , fed & Juris Romani negli entiores , ufitatæ eruditionis examinatores,

É; in rebus: ßaminum

diligentia vulgo

perfuafis dubios Vicit hæc iniquior fententia ;

& paucis admodum Hebraicâ deguftare li suit.

^ .

.;:, 7 • •* * *

. '

• -.

zi. 1 coNEs.

i -»

CHartophorus in forum

nuper venerat, &

•*- icones virorum celebrium magno numero. gxpofuerat. Peadebant, hic veteris & povi Mundi homines , ac, quod mireris , multi,

quos vixiffe &

$ig;

è nefciveris.

Grata

c merx omnibus fuit, & ut quemque fuus Ęt, afficiebat, ita eum poffidere propera 5at ( Hic' nempe eruditionis & virtutis fii , mulus eft, poftmortem vivere , & per ima

gincm *vclut loqui, Itaque hic**.fuum J. rem» Cae ,, •• • > <' . * .• •

•

136

•'

* A p o L o G o R u M;

- farern,hic fuum Auguftinum,ille fuum Juftini anum , ifte fuum Gâlenum, alius fuumi Theo phrattum, alius fuum Ariftotelem , fuum Cice

fonem,fuum Virgilium, fuum Euclidem, fuum Tychonem, fuuì Dürerum, fuum Orlandum, .

& quid verbis opus ? fuum quifque delicium

É abripuit. Erant &, qui dubiæ ac noxiae famæ emerent; erant,quf amicos, notos aut et iam novitios ; erant, qui monftra hominum vellent & fexcenta huiufmodi alia. Supererat

Chrifti imago viliori,quàm reliquæ, pretios at ne fic quidem emptoribus concilianda. Quam

ut vidit pauper,cuihaud pluris fuperfuit:Quan- -_

do fuum,inquit, Deum quifque abftulit,da mi - hi,boncvir,ineum Chriftum. * , • , , , ; •

, i– –– – – – ––––– –

;

… , . . . . 22. ' I N G E N I VM. . . . % X _ I • .

.1 .*2

'Enerat in Naturæ emporium Socrates, ut, " quæ maximè vulgoprobarentur, mercesan- „ notaret,indejue argutandi materiam aucupare

tur, Fortè aliquot adolefcentes ingrefti erapt : empturi ingenia , cumque è magîo fafciculo {eligerent,quod cuivis opportunuin videbatur, • , hicquidem extemporanéiim , fed inane ; ille denfum & ftreperum, fed parum folidum ; alius

exa&um.fed minus afpe&tabile elegit. Supere rat,quiSocratem,quidere cffet, coiifuleret, ille fuafit, ingenium émeret , nec planè fcholafti- .

cum,ngcÉlanè negle&um,fed cui modicainfit, - &tagtümícüm opiis eft , eloquentiay&,fi tem pusftudiumque accedat,venúftior, in •

ami; , Vl1U1

[…** 3—

M A N 1 p u L us

137,

III.

ufu vitæ, prompta & nitida, non hærens & tur bata oratio,visjudicij non multum involuta, &

quanquam agris, fubitatamen poft moram, & confilium validior, cui, fi fedulitas etiam adda

tur, omnibus id numeris fore abfolutum. Tale

cüm quæreret,repertum eft unum,fed minùs li teratum, Ob id cüm doleret adolefccns: Nihil

dubita,inquit Socrates,hoc emere : An enim fa pientiam Græcè tantum,aut Latinè, ac non po tiùs arcanoimpctu,& 9mnium linguarum, fer

monumque confcio, fuis alumnis loqui exifti mabis?

- …

2j. IN soL ITA,

' ' *

Zothille (quocunque tandem inter nos no * mine appellitetur}orbis mona;cha,apud nos aureo currti, eoq; radiante ingrcfiùs, haud pau cos infolitæ ά homines fecum attulit,

è quibus hi pauci, ac vix nomine poftiis inno* tuérunt, Paülus Scalichius, Jac. Brocardus,Pau lus Lautcnfaccus, Julius Sperber , Valentinus

Weigelius, Ægidius Gutmanus , Heinricus kuniadus, Scôallianus Fran, k, Guijhelmus Pofteilus, Martinus Cellarius, Simon Studion,

reliqui etiamnum nobis conciliandi funt. Ijs, aiunt,datum, res noftras omnes mcdicare, au£i

tos nos, oculatos, vocales, volatilesque facere. Eft tamen aliquid quod felicitatemí noftram impediat , qucni:n non il!i pos , non nosi.los intelligimus. - Nam quae iliorum eft f'erfica, Chaldäica , Brachmannis a, Druidica,Feffana,

Damcaricalingua, quae picturæ funt divinatio D£$,

158 ; ApoLo GoRu M • . • nes,triplicitates & paradoxa, eae haud priùs no

bis vitám reformabuat, quàm artis terminos ! capiamus.

`24. ITALI CA PRAXIS. W Ertumnus,

Arithmeticus

.- .

Ęg;

cüm magnis fumptibus algarithmos doce- ! ret , neminêrh tamen , nifi ingeniofiffimum quemque, difcipulum admifit. Iä aiebat exige fepta*in Italicam,qua magna fagacitate , & per ! exquifita compcndia, quæfitum`effet indagan dum. Eodem temporé Eufebius, homo haud

magnae famæ, pueros vulgari, feu fimpliciA- . rithmeticâ inftituebat, exiguo falario condu &us,

$% crederetur ad cdmmuries tantùm &

perfaciles fupputationes fufficere, - Quijam u-

trinque edo&ti erant , Mundum experiebantur, & càfuum quidem exempla haud deerant. At quod minus exfpeétabatur, temporum, aula rum, fcholarum, focictatum ænigmata fic elu

debant omnes Praxis Italicæ regulas

, ut nun

£. magis nefcire acutiffimi`calculatores vifi nt : Contrà qui unam de Tri regulam , Fide puta,Spe, & Charitate,adhibebaiìt, omnes gry phos ,- & Mundi ludibria facilè diffolvebânt.

- Tum ingenioforum illorurn aliquis. Quidju \

vat,inquit,nos tanto fudore politiae fubtili- . ' tatibus acui, cùm una Chriftiano rum hebetudo omnia peaetret.

s. -<- … ; •-,

\ ,

_——~

3--…e3—

MA n ■ purus. ' -2j.

rII.

L A M I A.

*•

L Amia perfpicaciffima omnium, maximejue dicácuìa habebatur. Nam quofcunque 6b vios habebat, eorum vel individuas miinutias fcrutabatur,indagabat,examinabat. Hinc mul

tis erat formidini, quòd nollentfua fecreta pa tefieri,& mordaciffimis diéterijs perftringi. Ita

que congreffum omnem declifiabant, qjjfifor fè evitari minus poterat , quàm fieri licebat, blandiffimis verbis abrumpebatur. At cordatus

minusalienum, quantumvis imi quumjudicium reformidaret, non tantùm feli

5enterfrequenterque Lamiae obiecit,fedadhæ , rere etiam , ac domiumufque comitari aufus eft,

actum res mira apparuit. Nam oculos, qures ac

dentes Lamia exemptiles habebat, quæ domum reverfa omnia in thecam recondebat , eratéjue tum cæca, furda ac edentulafiuis ædibus, neca

É; aliud, quàm quòd lanam faciens cantilla- , at. Tum ille cum rifu egreffus : Nihil pericu li,inquit,in Lamia eft : äam quæ foris rigidiffi• ' £{\2; qni maximè traótabilis eft. 7 . * * z6. -

1 1 B E RTAs.- *.

•

,- .

I Ngenium liberale cùm primis fuis annis efe gäntiffimum fimul, , , ac fiagrantiffimum flórem mitteret , omnium paffim amo-* •

rem, & admirationem fibi conciliavit. Erant . ■ - ** 'tulf\ Cp. -

14o* • _ A p o 1 o c o R v M :. . .-. tufic, qui foverent, qui putarent, qui obfepe rent,qui fuffulcirent,qui irrigarent ; ac omnium prompta erant,& paratiflimä officia. Intereafa

ÉÉÉÉÉÉÉÉÉÉÉ delicijs qmni us gratcs referre, & adæquarc veluti merita vi debátur. At cùm paulò pòft adolefceret, & cu fiofius in rerum interioräinquirens,foliditatem hinc inde dcfideraret, nequc perfuadcri, abduci,

fubiici,terreri,falii,emi, Wendi,foporari, fatura*

ri,affici; ut reliqua animalcula,poffe appareret, tum odio ac forfiidini effe quàm maxiinè cepit, 3confultatumjue, qui frangihifpiritus, hebetari acies,accidialæ,tepefierifervor, encruari robur poffit. Id variè minis & blanditijs quæfitum

poftquam fruftra effet , cum calumniæ monftro comimiffum cft. In p9fterum verò cautum, ne quis unquam ultra adrerum humanarum Pene tialia admittcretur. --*

... , .

-.*. . . * '- * .

-; •

•

… • ••.

L O N G AE VITAS. - ,, , :

27.

-.- '

**.

M. Edicina cùm refciviffet, Johannem, Caroli Magni armigerum,jam annum ætatis 36o. exceffiffe, fufpiçatain artis alicuius fecretae be neficio fieri, ämicos fuos Hippocratem & Ga-,

lenum fubornavit, ut quibus poffent, modis id arcani elicerent.

Cùin verò hi fruftra effent,

quòdhomo fimplcx nuilum naturae fubfidium, fiifi corporis fui crafin,agnofceret ; illa Paracel fum exöravit, tentarethánc infolitam longævi tatcm , anhe ab illo fortaffe prænobili Philofo

`phorum Lapide coatigiffet, id ubi curiosèjuxta -

_ -

•

Ac 1p

M A N 1 p u L us III. — I4I acingeniofiffimè inquifivit, ultra admirandam

vitalitatem nihil myfterijreperit. Tum Medici na non fidem habens familiaribus fuis, ipfa ho

minem adivit, & blandiffimis verbis ingenuum peétus examinavit. Ille verò & curiofitátem ri

fit, & artem fuam omnem aperuit, Temperan tiam atque Exereitium , quæ cùm Medicina & alijs obfervata diceret,longè tamen inferiori fe licitate,Joannes fubiecit: Nempehoc illis dee Iat, $£ mihi perpetuum fymbolum : F 1 o s- ' IR Ε L) E O.

28. , M A N C I.

C Onvenerat Thomæ Schvveickere , Scribae Hallenfi,cum Conrado Schotto Stutgardia ao Organopaeo,ut Naturam accufarent, quæ il 1i ÉÉÉ negaffet, huic abftuliffet oculos, in ftrumentahümanæ vitæ planè debita. Id ut mo vere citiùs rerum omnium arbitrum poffet;

Thomas querelas fuas omnes eleganti piéturâ , intabulâÊ; fuis delineavit, quam ligneo margine übtili dedolatione Conradus veftivit. ~

Haec ubi in Judicis confpe&um yenit, cùmad mirationi cünétis effet, planè alienam , quam

expeétabant,fententiam elicuit. Nam benignif fimam omnino Naturam audiebant , quæ pro brachijs & oculis cuivis contingentibüs , fa- ' mam,ingenium,vi&umque contuliffet,rara in terhomines donaria, ut pofthac & Deum exa

&iüs agnofcerent, qui miancis & mutilis in hos , Mundó, fecretiora&fclicioraSacri fyiritus do na concrcdcrct,

39. M £ R

1 42

APoLoG oRuM ' -

*. -

•

•• •

29. M E RcVRIVS.

-. -

,, „• • \

, • a*

V££; quidam ex fambuco Meretrium

fa- li brefaétüm, ac ad focium converfus ; Vah! |i

Σ yanum, inquit, eft illud, mom ex quoliber

'gno fieri Mercurfwm ! Tum alter; vide,inquit, j íignum benè cognofcas ; qua terra natum fit. | Nam fi Orientalis fortè Sam5ucus fit, ubi om

nia aiunt effe nobiliora, quid vetatftatuam in- | de poffe fieri ? Cumque curiofiùs Mercurium |; exâminarent, vident& communem effe fambu-

cum , & multis partibus vitiofum : ac alter : |

nempe fortunæ hoc eft myfterium, inquit, quæ 1; inepta.vacua & vermiculata jubet aliquid effe, . |

atque adorari. Nam quibus heri neccerebrurh ; fuit, ne cor , hodie adfortunæ edi&um res om-

nesingeniosè fimul ac mafcule expedire dicun tur Sed alter : Nonne verò apud Chriftianos,

inquit,expulfaeft Fortuna? Nomen, inquital ter: at resipfa palàm regnat,neque meritùm ul lum Fortunæ antecedit

Idque Deusindulget,

ut palàmteftetur Å“ nihilifaciathaec Foitu - næ temporariæmi filia.

* -

, , ,* *

3o. MoDESTIA. . . /

OnradusStichius Francus, faber ferrarius&

rsimiliaris peritiffimus,cùm aliquoties Ac fiabcrc vifus e(fet,mülterum cavillis petitus, &. , ! abfur J guiefcentiæ ædes ingredi , & famifiarem eam v.

MA N 1 P uLus

, III.

143

abfurdiffimae focietatis notatus eft, Maximè verò Philofophia de homine iniquè cenfuit, qui Acquiefcentiam importunè compellaret , & fùodeftiffimæ virginis patientiâ abuteretur, , hanc converfationem Philofophis fuis deberi,

non vel ferocibus militibus, vel rigidis fabris. Itaque ut primùm Acquiefcentig occürrit. Quin tu mea domina,inquit, impudentem illum Vul

canum abigis, vel è cynicis meis moloffum in citas ; qui morfibus hoc brutum

fuget? Sed Ac

quiefcentialeniter renidens : O foror, nefcis, inquit,quem hominem increpes Hic poft Con radini, Suevorum Ducis ultimi, proditionem ab uniuerfo exercitu, Dux ele&us, à Papa ad Regnú Siciliæ vocatus, facie & robore Conra dinò fimilis , fortitudinefua exercitu per me dios hoftes in patriam reduéto, cùm milites

perpetuam fidem & obfequium offerrent , ad incüdem redijt , & miiitibus fuis eandem mo

deftiam perfuafit, hisque Germanis facinori

bus omnem propè palmam tuis loquaculis cri puit.

•

•*

31. MVLTA PAVcA.

vidam generofi animi adolefcens felicita

Q? regiam afcendere

fufceperat , itaque clivique peritos fa

quofcunque viae ',

mâ audiverat ,' eos , omnes fibi confulen

dos cft arbitratus, Et fanè non defue -

Iunt

144

. A poL o G o R u M ; a

runt, qui magnâ confidentiâ iter ipfi dcline rent, Philofophi, Politici, Monachi, Eremitæ, deniquc Magi,& quicunque divinitatis praegu ftum fomniánt. Itaque chartarum undiq; fatis; at dum eas fequitur, immane quàm fubifideim

' pegeiit,quàm deflexerit, quami adpræcipitiafae- , éíit dclátus: ac tum maledicere cepit omnibus | * illis μmbratilibus indicibus,qui in téftâ fuâ, ne- ;

fcio quas cocli terraeque vias meriuntur. Fortè autem praeeuntcm aliquem longè profpexerat, hominém minus affeétati cultüs vel fèientiæ, uem ut magno anhelitu cft aflecutus, cumíjue fix exoraflei,utdü refpiraret, ac infelicitaté íuá

conquereretur , fubfifteret,obftupuit homo ad tot témerarios indices, &, haétenus, inquit, vel oberrafti,veles retrogreflüs : Me verò fi volue risfequi, multa vide5 pauca admirare ; multa audi,pauca crede 5 . multafcito, pauca loquere ;

multâ lege,pauca fcribe ; multa examina;pauca tene ; maülta patere, pauca proba ;, multa vita,

pauca time ; multa admitte , pauca ama; multa expeéta,pauca fpera;multatège,paucaodi;mul ta commünica , pauca poflidé ; multa excufa;

paucâ indica ; multa tenta , pauca perfequere ; fmulta delibéra,pauca concludes multa neglige, pauca ride ; £; folare,pauca dole , muffaço 4'i£i; 5 multa arce, pauca feri ; multa . ^ T labora,paucajube3 multa óra,pauca doce,

Paruit adolefcens, ac feliciffimè. Peregrinatus eft, >

- -

32, Fr,*/.

MA n 1 p u I us III* 14J , ' 2l - 31. FR. N 1 coLAVS. , , , • / '

- .

p $Ni$|ag, undervvaldenfem,quidam nf -** tidæ cutis & robuftorum laterum fiomo foli citabat,ut fe vel iiidividuum unius cellg focium, vel alterius vicinum ferret, quando utrique Dc u£ idem Mundi odium,

ííííí

efideri

um indidiffet. Sed Nicolaus alterum negauit,

alterum diffuafit , quòd hæ vires, hoc cörium 3Mundo deberentur, heque tam facile effet apud fe exulare,qüám inhabitare fpecus. - Nam çùm 21. annis,inquiebat, Deum,ut me mihi expellat, adhibeam, fiulla interea corpori meo grätia fa &a,neque tamen me,prout decet, exuäm, quid tibi in hunc indomitum &ferum carnis eqúum animi eft, quem quotidie vanitatis & fìuta bilitatis avenâ pafcis. Itaque tutius eft , tc aftu viffimis Mundi frenis cohiberi, calcaribus pun gi, virgis caftigari , quàm feceffüs libertaté tibi ad variaanimi præcipitiarelinqui,

. . 3. NoMEN cLATor. P. Eregrinus cùm in Eruditionis urbem venif fet [eamjue quotidianis deambulationibus erluftraret, fùbinde alios atque alios habuir Ë obvios,auguftâ facicjcultu elegantio ri,moribusfe&iffimis: quos quia non nöffet: at ex intuitù æftimaiet, proximum quemque ora vit,diceret, hic quis, vel ille vir clarus effet. At

cùmillinon noviflc identidem refponderent, ac

idem civis aliquis veteranusfubjeciffet,peregri cives H.

ausinfliéto cólapho:Nonte pudet,inquit, fon -

…

/ ]

146 , A P o L o G o R it M ; «ivestuos ignorare? Re & lite ad Senatum de

lata, Peregrinus adventus caufa expofita, quan ro laboré, quo defiderio urbem petierit, quàm minùs cives, fed peregrinos plerofque hic fepe rcrit ; voluifle

ÉÉ cuivis honorem ex

hibere ; at defuiffe nomenclatorem, minus er

o pofthacfentire de urbis fama quæ congeries jotiùs hominum, quàm civitas effet. Id beni gnè acceptum eft & gratigPeregritio aâae,dccre

iique momenclatores, ac Princeps eorum, Con- •

raâus Gefherus,ne fe pofthac eruditiiiitcr fc mi nus agnofcerent. . : * 34. O RA CVL A.

^ -

F Ama erat,Apollinem in Religionis antro re fponfa dare, haud ut olim perplexa & ambi- '

ajfed plana, vera,cerriffimà. ftaque conflue É; quibufcunque vel futuri erat defiderium, vel præfentium dübitatio,vel præteritorum ob

liviö.Dona offcrendaerant;prò cujufyis opibus, & ære,necabjeéta nimis,nec admodú fumptuo

{a. oracula cértè, fi quis minoris fortis inferrò , gabat,apertaerant,& humanos errores infeétan

íía:addebantur & mínæ , nifi vita corrigeretur:*

apponebantur exempla, quibusyitae diffolutio. próximi E$t-;$ offeffio, & perfimile , uid nocuiffet. At cùm fplendidioris fortunae

&um fplendidiffimis donis accederent,jam nuta re Myftae, & Verba rorquere , nævos abluere, e mollire facinora, caftigationes melleas fibilarc. Id animadverteris ex libertinis aliquis: Nonne, -

• -.

• . v

'* . ._

*3- ' ,^ .

jam. --

M A N 1 P u L u s III.

14>

jam olim , inquit, nafutiffimus Demoftheres

odoratus eft, Philipp:fare Apollinem.

3;. PANA ces. S Anitashumanorum morborum miferta, Pa nacem ex falubeirimis vitae Chrifti fpeciebus

confecit, cujus beneficio quotquot, fub precum & jeiuniiapplicatione fuifientüfi, oppidò quàm perfe&è cònvaluerunt.

Eius hæc erat Virtus:

ut caput â vitiofis illis humanae fcientiae fpiriti bus Vertiginofis purgaret, & Chriftianum me /êre, quóá omnes tämen artes in fe & infra fe continet,excitatet: dein cor inter mundiviciffi tudines palpitans roboraret , & cum Deo firma

fide unifet:mox pulmonis anguftias fub Mundi iugo laxaret, & liberta;is refpirationem redde ret:poftea hepatis crapulam, & immodicam fi

tim temperantia reftingueret:lienis etiam ulce rofum otium labore Congruo & laudabili fti mularet: fed& fellis iracundiam humili patien . tia placaret : & renum inquinamienta caftitatis puritatc detergeret: Manus tortas liberalitate dirigeret: pedes vagos conftantia figeret: cu tis fordes poenitentia abigeret ; Mi o utique artis,minü§apudfciolos aeftimatg.experimento,

cùm ferociffimi cicuratentur, fanatici rcfipe

rent, nummularii eleemofynas urgerent, idiótæ naturam examinarent.

Ac tumT demum ani

madverfum , hominem intra fe omnia poffi dere, quae , fi negligantur , fitu & fqualore in tcrcant ; finexcitehtur , & externórum con templa H 2 -*.

\ `

148 •

• APoLoGoRuM

contcmplatione , priftinifjue obfervationibus provocentur, tum maxime elucere : id verò ar

tis efle praecipuæ, ut depulfis vitiofis fymptoma tibus, quæ corpus aggravant, occupant, & fal lurts Vera crafis, & ómnium Orgaiiotum tran quilla fat.itas,cordis fecuritas,oris filentium, ce rebri ratiocinatio , rcliquorum motus introdu «Cantur.

36. P A N E PIS TEM o N. -

pAnsíjftgnig, , vel nomine

faltem homincs

terrefaciens, quoquò gragiebatur, officiofos omnes & revereùtes obvios habebat, Ac erat ille

profeétô tùm fumptuofi cultus , linguaeque & inorum affe&tatiffimorum , tum inftíuétiffimae

fupelle&ulis, Domus contignationes & concla viâ accuratâ methododifttributa erät,&difcipli narumartiumque omniú inftrumenta contine

bant.Videre erat Bibliothecam,globos,fphaeras, circinos, mappas, pi&turas , ftatüas, anatomiâs, fceleta,tum chymicam officinam,hortumMedi

cum,capfas mirabilium,fimul& voluptatis or- '

gana, ihfuper machinas & poliorcetica varia, <juin imo & mechanicæ indüftriae compendia, Vetati9num aucupiorumque fallagias, ignis a quæve ludibria,& quæ aliâ haec noftra brevitas fioa admittit. Et hæc omnia tuebatur ambitio- `

{offentio,quod multis certe impofuit. Aiunt autem,qui familiariffimè norunt, plerarumάue rerum tjfum refciviffe, idque deprehenfum^ab .. aftutiffimis artificibus, qüorumi, inftrumenta <um mutuata vcl empta vellct;ineptiffimè diju <licavcrit. -

.•

37. P/af-T.

_* .…**=

-—-

-; -

MA N1PuLus

. '

149

37. P H II AVTVS.

— 2.

III.

P. Hilippus Beroaldus,quod litem mrer £brto * fam,Scorzarorem,& alearorem, quis ilIorum tolerabilior, dextre dccidiffet , maxîmi habitus

eft. Itaque fi quid fortè dubii incidat, ad cum, ut feliciffimum arbitrum refertur. Accefferé

nuper loquaculus impatiens, & Philautus inter .

fc de præeminentià cóntendentes, rnutuumque accufantes. In loquaculo defiderabatur, quiod s - temerè omnia effuf ret, intemperantiüs Iudéret, (!

impudentiüs judicaret. Impatiens accufàtus eft

fupercilii, fraudulentae occultationis, rigidio ris examinis: Philautus cúm utrofque improbaf

fet,& nevos ad vivum refecatos, virulent ffimaè

;

exagitaffet, ufque adeò fibi placuit, ut judicega ` fe nön partein `exhibuerit. Tum Beroâfdus o£ fenfus; Nugetur fànè hic , inquit,ilIe increpara quod utrumjque eft animi medium excederit*= at qui fibi in omnes homines judicium firnit. cò peftilentior eft,quod facra prophanaque fuo tantüm, & vitiofiffimo ingenio metitur.

:$ 1%

ij, M.

iì, Í

•«

-Atila

38. P R o PH ETA. , , folet fíe qucmcunq; artis peritiffimum

*•. •

invitare, & habere liberaliter, cumque famia , |D|

ci laudatus effet homo vates, fingularis fpiritus,

u£

praefentium arbiter, futurorum præfcius, fi;gm. —

}t} Iu

cffe quibufcunque impenfis voluit. itaque nul tis bénigniffimis veibis accitum,animæ corpo - rifque cuftodem vigikemque conftituit & na mifiis prope Ioco cölnit. T'lacebat ingenium *.. ... L ' ' ' . _ H 3 T Placc -*

A P o L o G o R u M.

I fo

placebat incorruptus animus, tum zelus etiam, & diyinus calor. At cum Aula fuo genio vive revellet, & moleftae fierent tot vatis admoni tiones, frontem contrahere , & minùs audire

importuaum magiftrum cepit. Ille verò infta re crebriùs , urgère fortiùs, & peffima quaeque augurari , precibus Dei minas addere. T Tüm Aüla hominem pertaefa , cùm nec vitare, nec

terrere poffet: Ex efto,inquit, maledice, & dif ficilis, qui nihil nifimihi femper mala, varici nam 1$.

. 39. s AN CTA S 1 M P L I c ITA S. -

um fortè Diogenesforum verreret,&afpor

' tandis fimetis occuparetur,intervenit Sim

plicius,cuifuperftitiofábófiipublici cura,& in tempeftiva rerum æftimatioeft. Is quòd Dib sgenem è publicis fordibusfuumluceilum quae iere,& agellis fuisftercus fuffurari fufpicaretur, nefcius fèilicet, Diogeni nec domum, nec præ dium,nec argentiaefti mationem efle,duriter in •eum inve&tus: Quis tibi, inquit, audacule, ani mum fecit,media luceurbis doftræ opes depræ dari, ut, quod omnium bono fervire debet,a grofque püblicos idtibi vindica- -

ÉÉÉÉ;

' íe aufis ? Rifitadhæc

iogenes, & nullo durio: re verbo regcfto , impurô labori infudavit. id &mpliciusihiquèaccepit, parumque abfuit, ci ves inclamarit3 & manum deprehenfo & con

viéto furi iniecerit. At cùm foftè Hypocrifis acceffiffet , abegit quidem Simpliciurij, Dio geni verò fuafitf ac, ab eo opere abftineret, ` …

t. +

…

/•

'quod .… -

. _M A N 1 P u L u s II I.

151 .

uòd nón omnes caperent. Tum Diogenes fo lito irritatior: Quin tu mihi Simpliçium me um, inquit, reddis, cuius ego candidos errores malo,qüàm opera operata füa , atque meritoria

officia?

; * J

4©. SA PIENT FS. -

Q Uidam fapere cupidus, ab Academia confi lium fupplex petiit. Illain Græcæ fàpientiae atrium mifit, ubi aut nufpiam erudiretur. Cùm

intromiflus effet, & variös vultus, aétioncfque , tum diverfiffimas tum admirabiles intuitus, Pla < nè obftupuit Hic enim Homerus modulaba tur,Hefiodus arabat,Thales euolabat, Solon fan

\ _ *

ciebat,Cleobulus vaticinabatur,Perianderimpe

rabat, Chilon fulminabat, Pittacus pugnabät. Bias

mepdicabat,Anacharfis peregrinabátur, E

pimenides dormiebat,Socrates néfciebat,Xcno phon erudiebat, Arch:filaus bibebat, Bion {or «

3ebät, Ariftotelesdiíputabat,Theophraftus co?-figebat. Antifìhenes rodebat, Diogenesrno; de bät Menippus ganniebat, Menedemus iat:abat. <Chry£gpüsturgebat, Epi&etus ferviebat,Pytha oras {ilebat, EmpedocWes ardebat, Epicharmus íudebat,Heraclitus flebat, Democritus ridebat,

Xenophanes opinabatur, Zeno rcfiftebat Ana *xarchus tundebatur, Epicurus deliciabatur, Ti , moniocabatur. Viderát ét Mifonis fimplicitatë, Pherecydislendes, chaos, Phædonis * amores, Platonis ideas, Euripidis cothurnos»

É*$

Maxiait Tyrii cicadas, Cleantis afma,Timæi fi • gnaturas,Parmenidis ignem, Eudoxi natura?

»*, ,i!

~ ' -

H4'

•

·`

Mcli&i -

A p o Lo G o R u M

13 1

Meliffiaftutias,aliorumque delicias alias.Cum- ' çjue dubitaret,cuifetrádéret, tum Paulus fbar fenfis, & ipfe Græcè doéìus; abduéìum homi nem negligere hos juffit:addiditq;: & n*}x£as 4%ς είνεύεῦ ἀμῖν, & τά ajárávi πντάμ•€9* »&y$ $w,

iia yiywtw av%s % » 2g ao4i* v$ κόσμε

xvvavv,

£•eia ww&*£ @i£iv, 3*»eyxavu » ae 6 öeygai 9. rss ov%ovs & *$, auraf»i« aJr£ , éj¤g; Κέe,&- »w&wxe* rës AlgÃ•ywAo8; τὸ σωφὸν , £? ea, Agt;z**. -*

…

^ -

41. SAPIENTIA. . cgnventu Olympicofortè Sapientia Stulti N

tiæ cgguirerat. Quod diu optatum bonis, ut publicâ ftultitiæ infamiâ ac imbecillitate robori

mortalium confuleretur. Nam, quæ magna Sa pientiae erat exiftimatio , omue$ in caí ocw

los yerterant.perfi;afiffimum habentcs,ab ea ad

veifariam uno iâu aífüm iri, Itaquc applau •,

dentes & complodentes,iu&am maturariappe tebant. Sedibipræter expeétationem res eye nit:nam, utaudax eft ftultitia,in fapientiam irru

:it,quæ probris&pugnis malè habitâ,yix tandem. £vafit. Interrôgatâ verò» cur vim vi non repu Jjfict, refpondit: Quid fi mc afinus percufìflè£? Rogata ctiam , cur probra probris non retudif itaq; iIlufa atq;+r

{er:7τλγά

£$?

rifa abiit.Et ex eo temporcItultitia promptior& melior exiftirnata eft, plufg{qúe iude . .' -

& fortiores habetfe£tá- ; ' • tores.

—*

… -

MA n ■ putus III. '

,…

4. si G ALI o N.

--*

• •\ -7

D. lum Ormienti mihi tale quod nuper fpe£tacu obfatum eft. Sederat humana Felicitas -

prærupto & confragofo montc,ac juxta eam u ÉÉ Prudentia äö Fides:ad radices verò mon tfs aftabat quidam totus autitus,torus oculeus. --

{ed aftomtis. I§ magnam vim mortalium gre hiulco ad reginam fùfpicientium circum fe ha bcbat,quofquc putabat dignos,ijs lorum, quod Pfuderitia dimittebat, & cùjus in termino lapis obfidianus traje&us erat,oriinferebat TumDi

.va fenfim trahensim montern provehebat: quòd

ficafu qui ora refignaflent, ô infortunato$ ho ' * mines quibus praeíentaria ruina imminebat , & Iquicquid eo ufquc itiieris exantlarant, deperi bat.Atfifortunâ meliori fuffragante, eo perve _*

nerant,tum demum coronaà Èide cìngebantur, ac magno plaüfu exoblivionis pocul9;quogRe ia fæihinâ propinabat,potabänt. Haec videns jaulô pôft ÉÉÉÉÉÉÉÉ? ho jninibüfque nihiíomnino gratius atque ggtabi hus filentio:nihif ad rerum humanarúmfaftigia,

- & fummam mentis tranquillitatem certius at -

—

queexpeditius.

r -

43. so P HIA,

S9pia $im fidiffimis fuis Aletheâ, Parrhefiá, Sophrofyna; & Eleutheriâ confiiltabat, quo rnaximè remedio diftra&tis & intricatis rebus

mortalium confuleretur. Tum Alethea fuafit, *ibil temcrè

assisserans; nihi}ferwiliter

-* -

•*

•

}

•

… -

.Afolo G o R u M

- 1*4

•

fubticerent; Sophrofyne,nihiliaconfultè aggre derentur ; & Eleutheiia , nihil lugubriter Éäts rentur:quibusSophja addidit,nihil admjrären-. tur. Inde confilium hoc omnium contenfu coa luit. Tutiffimum vidcri, nec principia rerum al

te, nec fines exquirere , & ultrà , qüáin fatis eft, inOn fapere, paüca laudare, nihil ipfum moliri,' omnium fpe&tatorem effe. Paucorum homi num,&judicii alieni negligentem videri,rifuq;,

quàm irâ potiùs dimicafe, fatiari eâ voluptafe, qua conftet, nihilfolidum, nihil pulchrumi, nec re&um quidem tantæ concertantium molitioni

ineffe: cùm hoc unum certum fit, pleraque no s . • , £ra haud effe certa.

•

* v -

44. STATV AR 1 VS.

Q¤; fe Statuarium dixerat,jus civita tis no$træ petierat,&,ut id faciliùs impetra- ' ret, non tantùm artisfuaefpecimina exaétiffimas aliquas fculpturas oftentayerat ; fed peritiffi morum ctiam artificumteftimonia in membra

na confcripta, & figillis roborata exhibúerat, Ij affeverebant,horum exhibitorem omnium fcul pturæ membrorum, fyffietriæ, lineamentorum,

phyfiognomiæ, Per ÉÉÉÉÉÉ ecty pófeosïcælaturæ, plaftices, proplaftices, para digmatices, tomices, colaptices, &c. peritum

iiifttu&umque affe. Id & pergratum Reipubl. vifum,& artifici honorificum füit : cui& jüsfa

cilè datum, & ex publico fubfidium decretum. Eam famam verò cùm aliquandiu coëmptis , aliundeftatuis, fuftinuiffet, defkio quàm impu -

Cta

… 4—

- - - - -.

'M A N 1 pu 1 u s III. .

. ry ;

pudenter fe tandem, nihil præter cætnentarium èffe prodidit. Id aegrè admiodum Refpub.tulit ; fed prudentiffimorüm,ac Pomponii Gauricima

ximè,confilio,Magiftrì imperitiam utcunq; dif fimulavit ; illos vérò Magiftrifices & nullitatis ` teftes vrbe expulit. ,^ .\ -

45. TRES L IN G VAE. l>

- . INdignabantur cruditi, nimiâ cebforum facili • ' * tate Tingentem turbam civitate donari, quæ mente nón fanâ fapientiam profiteretur, & fine

literis pulpita afcenderet: Non nafcitotfungos utmal pluvia,quòt nunc libros uno die,eofque ng mero & mole aeftimari, non genio ; qui maxi mè fapere videantur, omnem ihduftriam in tra cöntortulas captiones poflidere : Sordere nunc literarum & prudentiæ parentes , & hoc

infelici pulvere obrui: Ingeniis liberalioribus injuriam fieri, quae aut fubiugentur & profcri

bantur: Multos unius anguli Sophiftas erudi

tionis monarchiam iaëtitafe. Haec & alia cuin D. Erafmus, Barbarus, Politianus, I.pluref Reu- , chlinus, I. CH.Scaliger, P. A. Melanchtón,

que renatæ literatúræ principes gravitet con ÉÉÉÉÉ; exa&tiffima Κ; opera,fub

itutis nugaciffimis libellis, iuventuti excuffa: quoniam fes maximi momenti videbatur, tot àâ miffoscives urbe pelli;rurfüq;durum,eruditos& imperitos iuxtà haberi,fic in præfens decretum , eft:Cogitarefit patres, qui in üntìm aliquem ob

fcuriorém urbislocum indigni contrudercitur*^ ' j '

H 6I

cæterùm

Apo 1 o G o RuM caeterim nemini pofthac eruditionis portas in *56

gredi liceret; qui Chrifti Crucifixi titülum lege re atquc intelligere non pollet.

. -

- -

46. VAGANs.

O Ferrabat quidam animo & corpore, vagus: ita tamen ut lQngefublimius quid erroribus fuis obtenderet. Näm ad Apoftolorum fimili

tudingmcircumire, Evangelium urgere,Mundo adverfari : & optima qiiæque peifcrutari vo

ebat videri:nscpaucis,àc optimis quibufqueeo nomine igpofuit. Namque bonorüm noinina, morcs& ftudiain numerâto habebat,eratq; ve. Íut de manu ad manum , ab alio alteri tranfmift fum. Non fefellit tamen Rcάitudinem. Ea enim examinatum hominé reperit, fublimitate turge

re,fubpaupertate parafitari, fub reformat.de£r. mib. & ia formib. vitiisfcatere, infuper fabeiiis nugari,labores fubterfugere, fugi'laré unüquem que : denique fic puriorem relig onem défide rare,ut nullius religionis fit certus,atque ita ab ftrufiora ia&tare, quæ ipfe nunquam in limine

confpexerit. Ergo hominem vaggm ftigmate £9tatum laborarc & fervire pro illa temjèraria ' libertate juffit. …*

47. VINVM. M Ipabatur cœlum viribus nefcio quid mafí •'' Id ab aliis Nationibus negle&tius'habitum, Germania non parui fecit:fed fugglicatione in. -$iéìá{uibus potuit, precibus &'ÉlanditiisTçÇ. fum placarcdecrevit, Quæfita, quo infigni in -

commodc

M A N 1 p u L u s. III. 1;? commodo vino carendum effet, quod fortiffima alia Regna planè ejeciffent. Tum illa: Si vinum, 'inquit, pereat, perdita fum. Nam hoc facro li > quore fœdera, Jeges , conjugia, fancio ; natales, exequiaspcrago; nnagiftratüs , ciyes inftituo,

ingenia acuo milites ânirno, lites dirimo, Vene , rem eneryo,amicitias neêt o,linguas folvo,arca ` na denudo,dolos habeto, tempus fallo, Hofpi

tes demulceo, fubditos faturo , & quæ funt alia inftrumenta , quæ {obrios fre quenter dcftituunt, Tum quidam: Non mira

* publicæ

ÉÉ

bor, inquit, pofthac, multös præ Chrifto Bac- , chum colere. Wt. |

… 48. VITAE.

^ •.

p- •

t. ft.

P Ræceptio naéta Juvenem generofiffimae in * dolis, cüm diu vätiis reguli§, axiomatibufque

yf,

exercuiffet,ufque adeò jÉÉÉ ingenium , ur

— hebefcere indies,& naufeare,deniquè diffugium

'. $.

mcditari vifum fit. Confulta Philófophia, quid rei abfcorditæ fubeffet, quod docilis alioqüis, fagax;& verfatilis puer, tarn parùm fub optimo Ma iftro proficeret,juffitad fe duci,& aliquan diu libertati relinqui. Excurrerat fortè, & urbis

infigniores ftru£turas perluftrans in Jovium, Paritaleonem, Miræum,& aliquos alio§atriihe roici curatores inciderat, ij liricamenta liberalis

vultus approbantes, in exemplorum Palatium celebreintroduxerunt,cuius intuitu juvenis ac

cenfus nonlacrimas præ ardore , & imitationis defiderio cohibuit. Tum a ; fuos remiffus fo

amnio, otio, epulis,ludicris inyifus, admirabili H 7 nifu -

fj8 -

A p o L o G o R u M 1'

nifu divina humanaque penetravit. Ac tum in notuit,virtutis unum exémplum præftare mul ' tis præceptiunculis.

- , , • < su-

* •

49. VM B R A. i

'O Derat quidam umbram fuam,quod fe velut

; 1

arbiter & coryceus fequeretur: quare illam quoquo modo præcedebat ; fed cum relu&tan tem,& motus omnes referentem animadvertif fet,cepit plurimum extimefcere,nec

hoftem, reformidare. Quare adverfus Soli aut lumini procedere recufabat } fed perpetuis tene bris delitefcere. Id nimis durum videbatur: qua re,habito cum amicis confilio, eam mole aliqua inie&ta elidere decrevit, fecretiffimo in loco, &, , ut ipfe pütabat,umbræ impervio. Cumq;in in fidiarum loco umbram haberet , figno dato mo lem Ę juffit, atque ipfe, he eadcm rui-] na allideretur, fubito faftu fé fubtraxit, refpi ciensque à tergo,umbram, quam mole oppref fam exiftimabàt,fecum evafiffe intellexit. Qua

re abfumpto omni fruftra confilio, aeger animo effe cepit. Tum umbra: Quid me, iiiepte, re formidus innocentem? que fum comes tibi, non hoftis addita; nec fine tüa interneciöe abigi pof fum, aut aboleri: te prius perire ncceffe eft, ut peream. ! T. , jo. z O I L y S. ' ^ ' '^ - -

…

Zoilus M£us, Ariftarchus & cófimiles ho ff minum Maftiges,qu9d Poetarum epigram matibus Paflim Piofcinderentur injuriam con -

quefti,

\ ,

— -— --

•, v

M A N 1 p u lus II I. ' . 159

quefti,caveri fibi pofthac, & refrenari Poeticam licentiarn petierunt. Nam quod multa ipfi re prehenderent,hominum peccata merer1; quae fi impune transmittcrcntur , in publicam perni- , ciem effent eruptura. Nuhc ipfòrum caftigatio

ne cohiberi,& pudefieri;quod eis tamen in Rem publ.beneficium viruleiitiffimis diéteriis & di

ftichisrependatur. Refpondit Litis arbiter,Ve rirati & Integritati licefe, humanos errores no tare,acbenigne emendare ; livori & petulantiæ nunquam. Id vero in ipfis deprehenfum, cum omnia ibfeétentur , nón fubftituere meliora; dein inquinamentis hominum non fecus, quam orcos dele&ari ; denique fuo ingenio diéta , a&taque omnia metiri, & peflime çontorquere. Id ab invidia profeétám,monftro peffimo, cum

' bonis femper difplicuerit,malos correxerit nun

quam,etiam hodie Reipub.intolerabile, & omnium ingeniis vindican *

, dum videri.

“. -

i ,

_ *

1 61

…

AP oLoGoRv M CH R is τ I ANORuM MA

nipulus quartus. .

; '

' '' *

Seneca.

Pufillus ille, ac degener, qui Deo obluâatur, , & deordine Mundi male exiffimat, & e

1 , mendare mayult Deum,quamfe. •

, . -*

• i .r • •

]

-•

… -

•

---

•_ • * •-

* •-

-^. -

,. _. ^

t. .

162. '

ApoLoGoRuM -

-- -

—-

…

—

1.°'Vtofchediafte A r T o z x E a 1 o N. . s,

qvod ingeniofiffi

mus, videri vellet & extéporaneus,.

V3 paffim tater fympofia, & hgminum 3A\§- congrefTus epigrammata effutiebat, ---Id nìultis eruditi capitis,&ad fingu la inftru&i°reditum,non parum extulit & cóm

mendavit hominem. At £um die quadam. Mu f;um egreflus, id non §ä ufiffet, Curiofus irre- . pfit,& 5rgter reliqua Poetarum fpolia,Ravifium ac Smetium catehales reperit , fortgm fuam in dignam deplorantes. Ex&eriari enim ab hoc ty rafino qugfebantur,quotiescunque cafus aliquis carmeiípofcat,flagrisq; cedi,ut fuggerant, qüod in rem poffit velut extémporaneurydici:fimiulq; oftentäbant,chartarum lituras,induétionesquê: quæ omnia ipfe folicite abfconderet. Id ti$ in publicum eft elatum , captivi quidem libertati . funt redditi; extemporaticus vero ille Poeta vul

gi fabula faâus.

2. B 4 cc H AN AL 14. ID Eambulabant in circo aerae Chriftianae Na talitiae, Circumcifio, Epiphania, Pafcha A- .' fcenfio , Pentecofte, & reliqua Chriftianorum folennia facra,& inter fe de Salvatoris noftri ho noribus & memoria couferebant. Placuit id piis

omnibus:fed hoc maxime difplicuit, cum inter mixta confpicerétur Bacchanalia.Et plerique ita , fcntie -

' -

l. -

_-_*-

3**=i—==1

M A N I p 11 L ut s

I 63

IV.

fentiebant, invitis illis hæc irrupiffe ; expeéta

. bantque, ecquádo abigeretur,fe íí, id fruftra

expeëtarent , & Bacchanalia fumptuofe culta, magno furore,& ftrepitudebacchàrét,aufi funr uíáam minari beftiae,& adverfum ire: quod,ut * éx clamore bruti innotuit, immane quàm infa nis Chriftianorum armis defenfa, &'confpicuo inter folennia loco retenta fit, nam & Cufia, &c Univerfitas, & Civitashanc fuam Divam agno

fcebant,quam annuis feriis colerent; voluerunt que teftatüm,ad commeffandum & feriandum,

decinfaniae numen abhorrere.

…

3. B E A T I. C. ollegiumduodecim linguarum, quod Elias Hutierus magno fumptü inftituit , opinio ne pauciores auditores reperit. Itaque fpeétacu

lojotius hofpitibus advenis fuit,qüam profún datoris voto, ufui. Habebat autem duiodecim

Auditoria, ad quorum, ingreffus hæ infcriptio nes proftabant :

. _ ::-ybwn n>5b Nºri \r', *o »y nvx .1 , :ps onm pnm s&* Tnrne , , 3. Margieae, oi af«€ίν, ἐπ ουτεῖ κλwe9*ego'zwar al) »ύ.

è•

4. Beati, qui e{uriunt Juftitiam ! quoniam ipfi faturabuntur. . * 5. ®cfig fiìiètbic28armbcrt#igά/bcm fie *vcra ]

bcm 6armißçrt#igfcitcrlaligcm.

' i

, 6.

•

2δlœ

APoLoG oRu M .

164

6, 28{α%og(atvemy cific6ojttcc/n«6 omißofia

—

foiècti 6ti£au. ' •; - •. • 7. , Beati i.Pacifici perioche cffifàrano ch1a •

inati figlioli de Dio

*. ;

· ·

· · ·

8. Benavei;turados Ios que padecen perfe cutiop per caufa de la Juftitia: porquc d'ellos, ^ es el Reyno delos cielos. • T- _ . 9., Vous ferez bienheureux quand on votis aura injuries è perfecutes,& ofí aura dit toute

inauvaife parole contre vousa caufe de Chrift , en mentant :. . *** , … ”

- io. He that ' faued. . . .,

enduretiitoiheeide, befhalbe '. •

, ' -

mi. Salige erede, fom hore Guds ord, ocbe vare,det. ' T • • . .

- -

---

…

. 12.

Qjtogcsfaivicitif; Ãtor$ii nic fuit $icfi atte £vici£ijli. Hæc cum aliquando Dodecaglottus legiííet,quaefivit,anne his conditionib.,his prae niiis crederét,ftudiofos provocari poffe;reffion fum eft, ita. At ille: Erratis, 11;quit ; nam fi ad Hanc normam erudiendi fint homines,alios præ ce})tores,alia pra-cepta,alios difcipulos, & difci plinam aliam requirimus. -

•

- -

, 4. c ASTRVM HISPANI c VM.

] Nter alias piéturç & architeéture delicias, qug vitæ humanæ foiü quotidiefpeéîandas emén? dasq; exhibet: Vix quidquam vendibiliusallatú effe,aiunt, quam Ä£j; j delineationú aliquot Caftrorii Hifpanicor. Ná cum ea Natio præ re liquis imaginatione, & phantafiis valeat, credi-* -

- -- ' ' ' • _ t.

•

bile

'' ' •. -

•,

g<***=* 3—=== ==—-—-— /. ^ -

M A N 1 P u L u s T V. 165 $ile fuit,Variæ artis fpecimina uno opufculo effe

comprehenfa. Tituli crant Ca/?rum, pro Con/ìra ruo, ca/?rumpro No#//*, ca/?rzm pro 4}3are, pro Decano,pro Pr«f. 4o,pro Profeffáre, pro $enarore, pro D/&rre,pro ce/ebrr,pro arrjfce,& centum alii,

fcilicet qualiâ conftabat, ingenia fibi placentiâ, , • non optáre tantum,fed magna fpe concipere.Ac fane dö deerat,quo Suffeníacqüiefcere foffe fa tebantur,cum néfcio quis fabülam omnem tur -

bavit. Is,locorum peiitus, affeverabat, Hifpa

piam areem nullam, five,quod vocât;caftelüm habere,aut ferre etiam; itaq; pro aureis fomniis,

& liberalibus nimium ambitiofi cerebri pollici tationibut numerari Lee chafteaux en Efpagne. -

T Empore fereno,& mitiorib. aftris dominan

•* tibus, cum lingua licenter multablateraret, cordatæ libertatis, & infraétæ integritatis nomê affè&avit. Nec abfuerunt adulatoies,quib. pla

, '

eebat impudens in omnes & omnia dicacitas. Non tulit id tamen cor mafculum,jam olimdif ficiliorib.annis & fub tyrannidis terriculamen

ris cxercitatum, fcilicet quo tempore religio fii bat,juftitia rubebat, pudorexulabat, iiigeniâ êfuriebat, virtusfuccumbebat ; illud, pyramidis

iaftar, quoquoja&itatum,terræ bafin,caelo acu

men o6vertebât. Id linguam effrenem coher cens: Ma&e,inquit, ftrepitu tuo, p9ftquam in caluifti ! at nonhe te memini haud ità pridem, & adulatam& mentitam,& fuppliccm,ac cujus

wisi ordibusfervam? cum egotc pctcrem inter -

... -

pretem»

166 . . . A P o L o G o R u M. pretem,exhorruifti,nunc absque corde viri, fœ miueum mutuata,non Zeliim pulfu,fed coelibe neficio bonorum auribus abüteris : fed fallor,

at redeunte hyeme cum ranis omnibus denuo obmutetccs. Erubuit lingua,& pofthac folidio-ris cordis occurfum omnem vitavit. .

` & v.

çy

C o R R E C T I O.

V Oluntate & mandato Superiorum,varie ma- -

chinæ & inftruméta excogitata funt, quibus , s

curvita:es hominum corrigerentur. Nec caruit

ζ,

fucceffu multorum laudabilis conatus,qui {ecu

lorum aut confuetudinum vitioincurváta,haud ,

it. -

exiguo numerodirigebant. Redierunt in re£ti tudinem feroces,fcióli,prodigi,loquaces,mobi les & alii juvenili fervore peccantes,quibus ma-^

turitatisinftrumentum facile nervos incidebat,

& experientiæ machiaa arcum refleétebat. Duo tamëgenera maxime incorri ibiliarepertafunt: Chyríicorum phantafia , & Mulierum vanitas,

Nam ut Chymicus & folutus & coagulatus, &: contufus & conflatus ad fpes inanesäc laborio-, fas femper redit : ita Mulierum vanitas in cor

poris cultu, comptu ac mundo nullis regulis co hercetur,nulla ratione moderatur, nullóque lu

i\;

dibrio ejicitur;fed id habet proprium,ut ifi hanc

partem flexa,quam primum in alteram fe refie , &tat,citiusque circuli Š reperia •; tur,quammuliebris ami&us *

•

re&itudo,

«^

• -

· ·· ·

··

· ···

-' v

...

• .

··· ·

..,.* c. -

· ·

7, D i- ` ` ` ,

> M A N I p u L u s , IV.

167

7. DIS CIP L iN A. * ••

•

—,

. -,

. • • • **

T. Heophilus cum in ScholaChriftiana eò pro. * feciffet ut jaii'rolerantiæ & Acquicfccntia: . Candidatus audiret, ingentes gratia$ Præcepto ribus dixit, & merita fiiigulofùm conquifitis e logiis extulit, præ reliqüis vero invidiæ, quam perpetuo habebat infeffiffimam, pro fideliffima intfie&tione grates perfoluit.Id nónnullis admi rationi,fed fàgacioribus voluptati fuit, cum ani- ^ . madverteretit,hujus ftimulis & aculeis, Theo

philü ad optima quæq; & rcétiffima impulfum.

Nã, ut maxime fub amicis, difcamus, nemo nos

tamen circumfpeéto&modeftos & integri tena ces magis reddit, nemo ad roftri cognitionem exa&titis adducit, quam, malevolenti§infpeétio, $ quae creberrimis increpationibus,& donötü ex tenuatione, tum voluptatum impcdimentis in

tra terminos nos tenet; dum amiòorum facili af fenfu,nimi9que applaufu,undiq;diffluimus,noftriq; oblivioneföporamur. Unde R.Acquibam

. 4

re&iffime pronrntiaffe intelli imìus, cum a;: Multa à Prgceptoribus meis fociiis

- -

ÉÉ;.$.

meis, plura à gifcipulis; fed ab inimicis meis plu ra,quàm à reliquis omnibus, Nam h, docueruiit

miâusfentire de me, & univerfà terrâ, magis de

| Deo,& cçlorum regno perfeétiffimo.

| i

8. Evc L 1 D Ε S.

} N vaferat Euclidem lubido terras peragrandi, ' quod crederet, nomiius fui fama jam orbem …

,ì imjpletum, yclletque ab hominum applaufibus volu a.

. .

• '

' ^

, -

A poLoGoR uM - - - .

168 ,

voluptatem capere:fed longè falfus eft.Nam vix millefimus quifque nomeiîejüs inaudiverar,id $ue fordidè habébat:quod et£momordit Eü«Ii

;

jj, , tamcn vulgo id cdndonandum judicavit, , didicitjuc id glaïculum, nos extra fines noftros , non ufque adeò, quàm putamus effe celebres, $ ád Pædagogum divertens, cùm nunciare juffiffet Euclidîmî adefíe,& pompam ex ftudio fajuventute obviam , ovantemçue expe&aret,

Pædagogus duos crucigeros eleemofyram mi fir.Qijem veluti ulruru$,in arefiâ,Euclides fche

ma Unum alterumque defcripfit , abijtçjue fo mnians,fiea Pædagógus intueatur, dolore, quòd tadtum virum neglexerit •iptum iri : fed'tum maximè aberravit. Nam Paedagogus,cujus ftu potis erat, ex illis circulis Magiminierpretatus, infequi hominem, & in carcérem conijcere juC fit. Id ubiliterati refcivere, doluit quidem inju- • .

ria Euclidi fa&ta : fed tamen gloriofülum homi- *

increparunt,qui fe temcrèbeftijs expofue;*-1 nem r1t, >

9. EX A CT 1 0. ... - : -, ..

Q¤? Dei cùm vidifTet defiéta Mun danorum argento expiari, & taxam Pœni

tentialempraefcriptam,qügfingulis peccatisfuas'

pœnas imponeret, ratu§idéré quoqt:e Ecc!efiae σre,fi nimia peccandi facilitas &ligentia aliqua exa&ione coherceretur unde & ipfe in blafphe mos,perijros,impuros, meijdaces, calumniato res , temulentos,alcatores,ardeliones, parafiros, &id geaus fordidatos alios taxam Praefcripfir, * -

<qua

MA N1pu 1 us

169

I v.

qua haec homini Chriftiano indecora cum pau eruihufii caftigarentur. Sed resfequius ceffit. apm cum Muídi exaétores ex leviífimis cere=

mwiis, titutis, gcfticulationibusque negleétis; cenfus ingentes contraherent, Ecclefiae qüaefto : £es undique à flagitiofiffimis etiam exfibilati , * funt : Adâmi mempé, non noftram culpam efíe, & induétae labis, átquehaereditariæ imbecillita pris,quam quoties Dco objiciamus,tum facile o mnem

turÉitudinis notam elevari. Hinc Eccle

.£ia ingemùit , &: ô admirabilem, ait, & vcrfati lem Adamum,quem Praetor cohiberepoteft, fa-*

• cerdos cohibcre non poteft! '

„

. ,

••

- - . *

– –

–

'. io. FiDEs. -

Schol. M£T£ $: ingeniofiífimis ° adinventis quotidie incfarefcereí, pro fe ne-*»

fcio quos titulös,immùnitates,& privilegia im- , petraverat : ünde infolentior redíita, fiünc fe terram loco moturam , nunc Solem anteverfu- ' ram,nunc omne cocli fyftema vitro reprefènta- • turam jaétitabat , & populi admiratioúe, haud

leyi fupercilio, perfruebatur. Difcurrebant paf- : fifh Ephemerides, rerum cœlicarum internun- *p. ciae , & ftellarum itinera, conventus, confulta

tiones, minasve fecitabant, ut jam prope fue rint Mathefi divini honores decreti, Nam quae cum cœlo commercium haberet,& ad Superum arcana admitteretur, quæ omnia metiretur, nu

méfaret;pbnderaret, iiiter mortalia ipique cen feri, At feftiteruntacriter Mofes Jofua;ac Eze - -

I I

« chias, «

•

•^

A p o L o G o Ru M

17 c

chias, obtinueruntq;,nifi Solem vel obtenebra ret,vel fifte,et,vel retraheret,núquam ultra hu

mana afcendiffe ; fed Fideiroborilonge poftpo l.

ncndam effe. * . $ 1 1. G A RT IANVS. , . - ' \ ,

Lanüs Gartianus Gallus, morum incompo fitorum cenfor acerrimus,cumduas propofi- … •iones temere effutiiffet, conjeétus eft in carce cerem. una erat; g. durort, que /€gmeurue f&t emrrepr£/e p.ar' la &/o/ence des p/us forts /α? les ,

, „omärër,?eu de mer$et/eg/ere/r$gr/àb$ertur „muer cho/e famaee /ur /? petit & imique com „eecememr. Ältera: Lev /ecwlier* para*/ozome fé ßmt deßharge* ,pourmoater vera pie- eps E Ἀrat plum legerememt,& fe clerge emai prù/ graat fa* , er/£groffé charge /άr /?. e/oau/es , qa'u! le 2.o,,-ge ious $er* la terre , et le de/?ούrbe a rega*

aer aax cieux. Cumquc difcutiendum effet ne

É; à facro fimul & civili ordine ; ille qui em primam veram,alteram hcreticam afferuit: . 3

hic vëropofterioremveram,priorem feditiofam gontendit: ita divifis animis contra utrumque ftatuta$ funt pronunciata. Haec cum animadverteret

lanus, non alios/fibi in

ęrisjudices exoptayit} ita tamen,utâ Religio {is àd Politicos,a Politicis vero ad Religiöi.

{os appellaret: Italis pendet,ae-. • \

Tternumque pende ` bit.T , -

. , uz. G £

M ix. A N*1Gp Eu RL rusO N.IV. ,

17.

Eryop,mofiftrum pug*ax ; & multis Olym *-* picis certaminibus çoronatum , optimium

uemque magno fupercilio provocaverat. Nec ^ fane tutum erat, cum eo congredi,quod fex ma nibus pugnaret,tricorporcum.Caput unü Con

fuetudo dicebatur, cujus manus educatio & in-, ftitut o, pedes, domus & officina erant. Caput. alterum perfuafio di&um , manus ratiocinatio nem & legem,pedes vero fcholam, & forum ha- ` 'bebat. Tértium caput,Vis infignitum,manibus férvitute & furore, pedibus Aula,& caftris con piciebatur. His membris qui fe opponeret,in uniyerfoMundanorum exercitu repertus eftne mo. Tandem Chriftianus comparuit, mi ius ;

' ad hanc pugnam afpeétabilis, quiad Davidis e xemplufh,iiegleétisSauli armis Fidei,charitatis, Ę , precumque feleëtis leyi us fi!icibus, Gigaatemi aggreditur, "?j; Fidei i&u cum fpe&iíorum adítratiorie profternit, atque exemplum memorabile Chriftiano gregi i . relíquit, ne fe unquam vel irhmanibus nîünäi

terticulam&:is profterni, & in lethales vitiorum carceres abduci patiatur.'

\ a.

`-\ !

13. I DEA , M VNDI. ^. M. tJtus mulris verbis Coccum orabat,fi gnem . forte vidiffet cytharœdum, attis perftum,

commonftraret quòd filiofurdo, ζΊή fallimento adducere eum véllet. Coecus haud ita dudum abs fe confpeéìum Muficum ajebat ; eique conquireudo pucrum füum 1 *; clauduin offe •

— . .

… rebát. ,

…

2*-====

,- , . A p o L o G o R u MT rebat Ita propere emiffus puer,dum urbem per- _ . currit, in Cytharocdum manibus mancum inci _

dit, perfuadetque homini,ut Surdi voluptatibus fervire velit. ftaaddu&us Muficus,tacitis fonis

furdum obleétat,cgco fe probat, & muti applau fu ftimulatur,claudus ipterea tripudiat,cdesque toto infolito gaudio peiftrepunt. Id animád -

- -

vertens homö fatuus, violenter irrumpit,ac ad• , ,

mirabilem chorum intuitus Iugubribus cachin nis colophonem addidit. Noii latuit id Sapien-. tiam, qùæ reifpeétanda: accedens, cum magna voluptáte omnes fabulę perfonas contempläre tur: En vobis , inquit, Mundi abfurdiineptique * vcriffimam Ideam!

14. IN FEL icrTas.

i ,

Cui, Infelicitatis nomen multi & literis & -

virtute celebres honorarent, & famam fuam

omnem eidem gratam referrent, non tulit id ae

quo animo Fortuna ; fed ítuporem hunc mor talibus exprobravit. At Pctrus Abelardus, vir fui ævi máximus,fuo & infinitorum nomine de

Infelicitatis felicitate folenni conventu decla mitavit, evicitque , ut concio omnis fateretur, — nihil citius homîiné ac perfe&iuseyehere,quam „adverfam fortunam, qua ja&itati hominès, & mundum & fefe,acDeùmipfum agnofcere inci erent,indeque adveriora certioraq; elevati, in hæc inferiora imperium ar-, , , , viperent.Afienfere viri principes,viriTheologi, • • ,

fú.

Viri literati,viri fortes, quibùs carceres, exitja, , ; . ,

ipjuriæ, vulncraad Pcrenaem gloriam fervierüt. 4; -

LIndc , * ;

_ *

~c<^

- -

M A N 1 p u tus , IV. · 17; tfndein his terris nihil gque monftrofum.quum

homo perpetua felicitate faginatus ; è cóntra quem varii cafus exercuerint, omnibus rebus accommodatiffimus eft judicatus.

' 1 f.

LAB r RINTHVS.

A {'; hujus Mundi Labyrinthum miris am- . agibus homines circumferre,ac plerum', * * poft föngam fatigationem iisdem cancellis red-^ dere. ÄÈÉÊ; quidam nobis nuper ex- hibuerunt,Simplex inCüriofitatis caveam dela

tus,poftea contemplationi jun£tus,cum jam o mnia dijudicarer,paulo correptiis aegre & anhelans ad fimplicitatis Σonfeffionëre diit., Indigus juflus laborare, ditefccbat, ex quo infolefceîs cum fua fodigeret, adindigétiâ re

ÉÉ

- verfus eft.Nefcius

ÄÈÉ admotus,rerumqs.

admiratione exceptus,jam omné fcicntiam ja- •

&abat, fed temeràriè oinnibus involutus , poft lgngos errores nefcire fe reperit Servus libertiis fa&ùs, ac mox herus tyrafinidem exercuit, qua excuffus & fauciatus férvitutem repcriit H*c

animadvertens fagacior aliquis ; };' demum. inquit,liquet, quid illa labyrinthi ici oglyphica

vefìnt- pum&um, lùmea fgura,corpw, irreguluru

tae punâum.

: 16.

L I B E L L VS. . .

•

L Ibcr&Jibeliasfibi obviabant, ille,cujus eras infolenti£,pufillum defpiciens; unde & quo,

inquit,immanis: £ibellus farcafmo irritatus: Ex - tu inanis,refpondit.quorfum? Ita mqtuis aculcis ftimulati, cuina ille uiole fuperbiret; hic ingenio. - - . 1 3 , confi- .

...

ApoLoGoR u M .

I174

confideret, facile ad injurias verba reciproca in- ! venerunt. Deluit tamen libro , exprobrari tot

authorum fpolia, & impudentes defcriptiones, . ac plebeiam verbofitatem,quod non nifi conge ftüm acervum rerum quotidianarum referrët, fine ftru&urae ullius artificio. Contra libellus. audiebat extemporaneus & præcipitatus faétus,

qui, unico ceu fulgure, ocu osperftringeret, ac • • mox evanefceret.Tandem re ad arbitrös devo- . -

luta, cum pro utrisque laude multa adferrentur, id tandem improbatum, quod liberlibellum te- ! mere irrififfet,cum rerum Hiftoria,id dudum in

', notuerit, nihil ad movendos,informandosque homines,ac caufamnovam infinuandam aptius,' co

nyenientiusque effe minutis, fcd ingeriiofis,

libellis.

· · · · 17. MA GN ES. . . INgii;gijfijfjigi; repertus eft magnes *infolitsfpeciei,quicúGuilhelmo Gilberto An-^ .

gloexhibitus effet , hgmini magnetis cognitio- ; íe & examine exa&iffimo,nonfatis admirarina

turam lapidis potuit.Nec enim ad ullam terræ. ' plagam vergebat; fed fuifum nitebatur,& quas- . ' cüq; fiicaffet ííííí Gilberti fufpi *

cio,aftri alicujushanc effc fympathiam;fed cuin ` ' Zenith ille unice refpiceret, nec coeli motu mo- '^* veretur,judicium fuum ornne fufpendit. Jucun-.

dum erat videre , acus diverfis &' fejun&ijfimis* locis quas tetigiffet, ereétas& tenui cufpide fta re: quòd cum $it quidam, diyifiarum rérum (a.

gax indagator,effiintuitus: hicequidem amo. j ,

'T ' ` -

• .

ris .*

“…

' M A N 1 p u I u s IV. 17, ris Divini magnes eft,qui atta&ta humana cor

da erigit,neqüe adullarì yel y9luptatis, vel uti litatisjarterii refpicere finit ; fed uni charitatis Zenith Chrifto dbvertit:unde difûta inter fe lo cis, officiis, hönoribus, bonisque peétora idem tamenfentiunt,& coeli re&o appetitu confpirät.

18. M 1 cR o-K r R 11. • ' C9lebant eundem Patronú duo ejusdem me riti & conditionis amici,& benevolum uter- ` '

que fibi pollicebatur. Alter quidem ipfum He rüm obfèrvabat, confulebatqüe negleâis fervis ejus,ratus,ab hoc primo mobili inferiora omnia

rótari. After fervös ambiebat,& munufculis fi bi frequenter conciliabat,hoc medi9 univerfàm Patrohifamiliam fibi devinciens. Hinc accidit», ut, quicquidanffueret Patronus,ille ftatim im ÉÉÉ opportunitatem etiam captare póf èt,dum alter ihvitis fervulis vix nummü unum aut alterum extraheret. Doluit homini,tam pa

rum utilem fibi Patroni gratiam, nec tamen;ani madvertit, fervorum dólo omnes liberalitatis

* tubules averti,vel obturari itaque ffiali caufam inquirens, cum fortein hominem fimplicem in cidiffet, laternam manu geftantem, ac de his re bus colloquerentur. Eâ tibi, inquit, ocularem demonftfâtionem, quam eademi diftantia hæc lamina ferrea non nifi minutis pun&uris lucem transmittat, cornu vero pleno lumine refplen

deat ; tantum intereft, quales inter te & Patro num habcas interpofitos. .^ -^ ' 4

19. M Q 1

.76

A p oL o G o R u M

19. s M O N A S.

" '--'

M. Onas nec forte,decfanguine, minus vero

ingenio excellentior, Herinimio favore o mnib. febusprçficiebatur,adeo ut cercbrtim,cor

& os Patronifui nótantum vocari per adulatio nem gauderet; fed revera id omnibus probaret. Nami, quæ pluribns debebantur,confülendi,di rigendi,difpenfandiq; officia,quodq; unius ho minis nunquam effe poterat.idille ünus abfolu- ' tis oraculis expediebat,fimulq; redituum fuccú. & medullam aá fe pertrahebat. Jamq; magnitu dine hero formidábilis, amicis faftü noIeftus, fervis tyrannide intolcrabilis fa&us, cum peren ne fortünae folium infidere & pofteritati id fta 'bilire fibi videretur, Hon animadvertit ftolidus fuisimperiis Patrigfulcraerofà,quibus inopina to concidentibus,ipfe prgceps deje&us,omnem

futurifpem,& ÉÉÉ poffeffionem perfregit.

praeteriti vero deliétis crücfatus,pro brevi fama,

ferpetuam tulitinfamiam.

- -

zo. MoNSTRA,

---

* . a

Hyberboreorum plagis infula haud ita pri- * dem reperta eft,quam fùo nomine Anticyram ,

vocant. Eam admirabiles incolas inhabitárea- '

junt & inter fe diffimiles: quosdâ enim linguas … Ę; habere,coi nullâ,quosdam coräösq; ingua, quosdam oculos acut9s fine cercbio, & cœços quosdam effe cerebrofos, auritos vidcli alios fine nafo, nafutosal os fine auribus manus multoium non habere nervos * ;* & quibus `` ` nervi, ca:ére : -

•

- -

M A N r p u 1 us

IV.

earere manibus: ftomachum nonnulfos imp absque egeftione , & egerere alios absque, pietione ; dormien*s haiid paucos ambulare,e • vigiles leétulis fepultos: & *os tamen inter fe nón incommode yfvere,atque remadminiftrare publicam pacate ferunt, ut credendum nobis fit res humanas non noftra monftrofitare ; fed fu

periori aliquo impelio regi, quod præf<ir« äivi num, æmulari temerarium, $equi pium, evitare

fatum fit & peftilentiflimum.

zi. MVLIEB RE ALPHABETVM. J uidamGynaecomaftix,homo prophadus,in S< muliebrem fexum contumeliofùm Alpha -

betum excogitaverat, quo avrdiÃîmâamma/, be/?ia/e áara?hrwm,comcipt/çentiam carmis,dwel Jum dammo/ùm, </uamrem •/?um,fal/am fidem, p.

garrulägurur, herummtmw aramatam, uw$udo/îma zgmem, Kao* cahsmmaru», /epudam luem», mem dacium monffrofûm, ma*ffaguum &ita,odii epiff [cem,peccara auárucem, quietâ quaffàruomem , re 2morum rumam ,/3λέam /©perbræ, truculentam, £yrammudem , Pamutarem P7tmr/^ar*m , Xarxratzzz Xerxus, rvromuam immódicam, Zelum Ze/oe)pi/»

i -

proclamaverar, hoc ung moderamin; addito> quod non nifi peffimas feminas velitexagitatas. Τd vero prudentioribus haud pfacuit, quòd bo narum mulierumtam variae,tamque frequentes

• effent virtutes,quæ optimo merito mafafum fa icinora obtegerent; & hancreverentiam Diyinae Matri debere, ne ob aliquarum jus;;5!; *• -. ' H Σ `ulia

• -'

<!-**-*

…/ •*

, `

_ — ¥•

rr A P o L o G o R u M , amiaiauratur. Itaq;aliudAlphabetum eft -

•fitum, qua bonæ fæminæ amabiles,#emeff. 4,caffa,de&o*«,ekgantes fidele*gratæ, huma/e*, jucunas,lexe* m/ervcvrales, m«go ro/%οάeduemrer, * prudemtes, quey* a /?, revere vu*. J3p4gmtes,racare, J ver« Xemophuie & Zenoâue ius: Publico decreto,

& bonorum omnium applaufu pronunciatæ, … … ` ' ' , . N A S V S. ' , \

Rat, cui nafas infolita menfura excreverat: , , quo etfi perfeétius cffagiebat, tamë dcformi- • tateìn oderat. Lurmq;medicinæ inquirendæ ob

errar,&amicos confülit, per riultos exprobrato res,* terweiarios judices, paucos admodum æ quos & Phyfices peritos reperit: Hic nimiæ re- `

pietiori,ille curiofiori indagationi,alius vitiofo - - i humori,alius inflationi, & nefcio quis incanti-*. i

tioui caufam adfcribcbat; & latibefa ac tenebras

v ,

nafoni perfuadebant. Sed nô deerant tamen qui < .

gratularentur,qu od innoxia illa, nec çgra defor ihitate , & minus molefta turpitudiiïë ad multa* vitae commoda effet admiffus. Nam & nigg- '

re & varia fuayeole, tia , fupra reiiquos affici poffe, & impurigra facilius ejicere, dēniq; quo

É; loco rifùs rnatetiamfùppeditare. Turn ille,finite mihi nafum mem, qúem vcl ob id u num diligo,quodamicorú & iritimorum meorú ingcnia lúbrica, & infidclem fidé eft odoratus.

` ut *] *

•.

23. N o M 1 N A. . . . … P Roximis Comitiis, quæ multæ erant,qnereiæ -

…

•

nonau ditæ funt tantùm,fed etiam reprobatæ,* -

& feve

M A N 1 p u t.us I V. . 17* , & feveriffimis edi&is profcripti rei,tyrannis, fi ' .

monia, ambitus, hypocrifis, barbaries , in .

tas,otium,& cófimiles a ^rralium tortor *

qui

bus magoo ftrepitu& inf. iagxguff ., máne quadrum populus ad perennis felicitatis fpem fic ere£tus. Sed cum paulo poft homines non mi

tius haberent, & facra prophanagre tacitis infi diis affiigerentur, neque conftare* 'uibus cur: • culis hæc mala fefe occultareat varie contra fefe .

mentes diftrahebat, tur, Nam qui rebus praee rant,áccufabantvulgus,veluti femper querulum

nec unquam acquieícens:qui ferviebarit, fùfpi cabantür, vel fupereffe aliquös expéllendos, vel ::dijffe expulfos: nec tamcn id exprobrare Re

| | — formatoribus fuis audebant. Tandem fagacio ,

aliquis: Nefcitis interdiétisillis, nominä pr fcripta effe,rebusjus civitatis neutiquam abla

tum?.I

•* ' .

'^ '

• ,

•

* '

•,• • ' **i' *.. 24. o B EDIENTIA. • . ,

t -

| T Emporibusjficijnjs; cùm paffan ! '

hom?

nescontabefcerent, & maximè impatientas

exarefceret , una obedientia nitidiori cgte. ' … fronte ferenâ confpc&ta eft. Id multi ad tuj;pe

' obfequium, vel iliiberale feryitium refercntês, , ' cujus beneficio illa viétum fibi pararet : multis devoratis calumniis , fe omnium approbatiope

Purgavit. Eft,inquit,unum mihi, quod nec cà „ pi,n3c cogi,aut vinciri p9teft,Cor,Dco jam du , **. úüm:raditum : reliqua fervitutem hujüs terræ / snon * -

a \

*•

•

, ^ -

A PoL 3 goRuM_ non effugiunt. Nam ut peffimi imperent, &

, 18©

inepti doceant,& indigni opibus abundent, nec ' ego neque mortalium prohibebit:ita que pa:: cos , dum confcientiæ non vim faciant, tùaîål.<t, tùm maxime oportet. Non cnim

noftrum eit æftimare , quos fuprà cæter^s, & quibus de caufis extollat rerum arbite, : ilii fum ritum rerum judicium efto: nobis obfequij glo Iiarclicta eit. '

<l>

15. oEC O N o MI A.

…

A Griccfa,homini rerumOeconomicarum pe ritiflimo,Sophifta nefcio quarn barbarié,& fordes exprobrârat,quae omnes politiores offen-' -tent. Hlle, ut humanitatem fuam probaret , silum fophiftæ indixit, quo, fuis & amicorum

• **• collatis,uterhac lüce dignior effet,con *Jec núc, ad primum nuacium apparué ,Ethica,Aftronomia, Geemetria, tum sacchus,Panirem ac Diana,imo & Æ- '

, , , us ipfe , magnis addu&tis ex Š 'ts, volatiiibüs , datatilibus, reptilibusque co

piis,quibus & fuo,& totius feliciffimae Aatiqui tatis nomine Agriculturæ decus, incolumita

temquc contra Sophiftices ineptias fattam te &tanique voluerunt. Altera parte Sophifta,cum diu arjxie difcürriffet , vix Grammaticam, Dia

1e&ticamque exorayit, liceret in regnis ipforum, non optimos fortiffimosque militës cofifcribc 1e,fed reje&tamenta ex Afiomalis, Hcteroclitis,

defe&tivis, & cornutis, fàllaciis contingentibus solligere, quos cum luftrarct,& nuríero non -

cOl1

s• •

V `

.....-•--*-*-**…

•

£–

| j

M A N I p u L us IV. ' 18r contemnendo crederet, aciem inftruere`aufus ,

mox vifo Agricolæ exercitu ; pudore ac inyidia percuffus,fùis defertis & proditis,turpiter difpa- , '.

Iu1t'

26. PAPr Rf-P E R D A.

…

C ttm ex Polygraphis quidam merita fua in Rempub.impudentiusjaétitaret-non tulit id

Minerva, & cum rifì vn gafte pap ters vocavit,

, quafi papyri-perdam dicefes. jíhomini intole rabile vifum cum de injuria,undique conquere `retur, tandem obtinuit, ut Minerva audiret. llla

ut cavilli fui teftes haberet,Bibliopegos, Merca , tores,& pharmacopolas convocavit,

uanam maxime papyro res fuas inyoluerent, è çua raappas fuas potiflimum conficerent. Re fponfum eft uno ore,unum polygraphum hoc tempore ömnes officinas occupâte. `Quaefitüs Bibliopola, quo præ reliquis abundaret libro,

Polygraphi vàfto yolumifie }Typographus etiâ cum gerhitu, nimium fe hujus pecóris divitem , faffu$eft ; denique & ædium abfcondita hunc ` fcriptorem agnófcebant. Hæc ut audivit, Judi cesaccedens: Fateor equidem,me huius viri fa

mam nunquam fatis agnoviffe,ut qui de omni hominum genere optime meritus eft ; itaq; oro, veniam míæ imprudentiae dct,ac ipfe poirota Jia opera fcribat, quæ fi non Bibliothecis, certe humanis ufibus fiht dedicata. Id unum metuo. ne, dum infinitorum manibus teritur,tan-, dcm abfumatur, librisque fuis '

yiyatfuperftes. ' I 7

* 7. P4

» 1.— L-

181.

- -

A po L o G o R u M • – 27. P AT ELiNvs. - -

–

- -

• *. -

…

p Etrus Patelinus, impoftorum antefignaugs, cüm eodem prope momento tres díverfiffi

mos nec ftolidi capitis decepiflet, mox à fimpli

ciffimo quodam tùrpiter delufüs eft Id cum ple- ! rique adfinirarentur,unus Patelinus,nihil abfur

gihilque i:ufitati effe,afferuir. Dolis namque & T. fraudibus nihil æquè obftare, ac fimplicitátem, Veritatem, candotem, imò & ftuporem, fecus quàm magna pars hominum arbitretur. Id audiens Monarchia ingemuit. Nam cum olim .

inviéta crederetur,tamîën ruina fua probavit,ni hjl hic effe infuperabile.Itaq;ad proximos cöuer fâ: Non me vis;âon induftriâ, fubegit,(ed minu tum ad fpeciem animalculum peccatum, quod me clanculum ita erodit, ut, cüm maximè mihi , valere videret,planiffimè corruerem Exindeid

cum ingenti dólore didici, nihil æquè Deo con fuetumj, quàm maxima & validiffiina noftri or- '

bis, abjeâiffimis & neglc&iffimis rebus deij ccrc. ι

28., PIETAS V. Iderat Pietatem hypocryfis,illa tetrici vúl tusfan&ula lætami& fubridentem, tuméjue

nimiis doloribus veluti ablatam, autextrafefa

ptam arbitrata:Hem,inquit, mifella , ridere et iam lubet, rebus undiqiie afHi&iffimis? Tum Pietas: Atqui id rheum, inquit, proprium eft,

femperin Domino gaudere.Èt hypocrifis: Non-^ né enim crucem, féferre decet,ideft, dolores? -

•;

Pietas

, M A N i p u lus • IV. ' 185 Pietas:Abfit ame gloriari,nifi iii Cruce Domiiî • noftri, jefu Chrifti. H, Et cafus variosfubire ? P.Domiinns dat,Dominus aufert:fit nomen Do mini benedictum, H. Et inopia premi ? P. Habeptes alimenta » & quibus tegamur ; his fimus. H. Et convicia audire ? P. ; contenti u Chriftus cùm maledi&tis incefferetur , non re

geffit H. Et atroces injurias accipere? P. Mihi $indictam ; ego rependam : inquit Dominus. H Et mgrbis cruciari? P. Juftu$es, Domine,& re&um judicium tuum. H. Ab amicis deferi?

i. •,

P. Pater & Mater dereliquerunt me: Dominus, autem fufcepit me. H. Et graviter tentari ? P. Inira, Domine, mifericordiæ recorderis, Haec . audiens Hypocrifis erubuit , ac fe fubduxit: . . r.

Pietas $.§'í fiontc , Dcum fequi perrc

**, -

xit.

• • '

•

: :

…

)

•

29. PSr CHE. p$yche, invito patre Jovâ, Cupidinem mari -* tüm admiferat,ex eóque voluptatem pepere

•

tatj gumάu£ prolem,& indulgeátiùs eduçares. & £agitiã alia committeret , Apollo rationis Præfé$ , apud patrem graviter accufavit,& ut ° caufam dicere cogeretuf, obtinuit. Tum Pfyche timida Hypocrifíh coaduxit,quae adhibitisfalfa

religione,& fi&ta difciplinacaüfátueretur. At cú ea multis & fucis&involucris Pfychê excufaret,

taademjudicisjuffu denudataturpis&purulénta. apparuit. Hinc vinculis hac adjudicata, Pfyche,

•mifericordiginterceffione ÉÉ invenit;fi quidë

perMetancae humilé cafulam ad ^litesperreptaret - - . *- , • - / & divor -

>====

184

-l-»

A po Lo G o R u M

, & divortio cupidinis jurato, perpetuam caftita- -' * tcm caelicæ fapientię addiccret.Fecit idPfyche&

profiigaro Cupidiné, abdicatâ voluptate, audi tâ Mêtanæâ, éxoratâ fapientia , quæ peffima quondam erant,in optima commutavit, , , , , , 3o. P VG I LL A RES. ' . .

; t

;

C um in forum veniffet,qui PugillaresVenum • ~ expofùerat , multos eniiptores repetit:ij ta-

men éùm fàpientum examine Vitiofi deprehenderentur, mox prohibiti funt & confifcati. * Erant autem ita cofife&i, ut, quæ infcribeban tur, non obliterari täntüm §. ; fed fponte evanefcerent, nefcio qua corrodentc fpccis 1n-

S s `

fita. unde qui res faëras & divinas infcripfe rant, qui ratiónis & naturæ præcepta , qui opti ma vitæ confilia, & morum correétiones 5 gum .

opus erat repetere, planè ea amiferant.

Hinc,

Deus,co-luth, hoiìeitas,pudor hominibus fub inde excidebat, & boni verique memoria, fiye

reminifcentia intefibat fubibátq;in locutn ihcö pofita& temeraria vitae tumultüatio,five chaos- I. Tandem repertus eft aliquis horum ufus, fcifi- §. ' cetfi quis Mundi huius follicitationes fimul&- 3 iniuriäsiisinfcribere velit,effe accommodatiffi- 3*

mos: Sic enim res Chriftianorum ferre, ut res, § fpes,opes,fumos, dolos,bolofque huius terræ ex § § ajmodclere, ac æternum oblivifci expediat. 'MQ -

31. PV MEX.

· ·

] Stet rerum humanarum inftitores,tempus et- iis,

iam locumaiiquemfibi petierat, cumque cre- t$6 -

•

deretur

—

' .

MA N 1 P u L u s. IV.,

, 18r

deretur,res pretiofiffimas exp6fiturum,prgter pu mices in præfens nihil proftare voluit. Cumque à curiofis interrogaretür, quo fingulariRcipìb. ufu emi deberentur ; maximo refpondit, Narn his pumicibus fricandos levigandofque effe, quotquot povitiorum afperitatëm ad funétio fiesfuas afferrent; fcilicet novos Theologos,qui omnes hærefesurio anno erad care, omnes con • fcientias concatenare ; Novos Politicos, qui o mnes mores corrigere,omnes confuetudines re formare ; Novosl teratos, qui omnem barba

riem expellere,omnem cruditionem abforbere ; Novos Máritos,qui omnem Oeconomiam per- „

colare, omnem difciplinam rcdificare ; Noyos artifices , qui omnem elegantiam introducere, magnis mihis & fpiritibús aggrediantur, quos omînes rerum tra&ationc fatigátos,& experien tiæ pumicibus deterfos reddipoffe exafperrimis

& fcabrofißimis maximè tra&abiles.

*~ . -

32. QVAESTVS. ILiberalit; & Tenacitas cüm afiquando

-§ - *

fibi

occurrifìènt,iiia quidém nitida , & corpulen ta,haec fordida & lurida ; atque fe invicem falu taffent. Liberalitas: Ecquarço tu, inquit, £me moreris? Ego fame ? refpondit Tena<itas, quae veluti, Midis ex omni, quod cou;ingo aurum facio:tu vero quando tua concoxifii? Cùm Ma re,inquit illa,ficcabitur. Nam, ut Mare liberali tate fua omnem terram,humeétat,a viciffim ab

'ea undique gratiam recipit }>ita liberalis ani 'aus dando,i c.ipicndoque omnibus bonisfußi -

- cit.

186

•

, -*- .

^ ,

' A po Loc o R uM

…

cit.Tu verò quodinuitis abradis, id ægrè cufto dis,netepetaät sac ob id nec tuo corpúfcu!o fa - \ tisfacis,cum ribi ipfi plurima fuffureiis Et Te nacitas: Quàm verò,inquit,abfurdum eft,colli

gendo pauFerari, difpergendo ditefcere? Nihil abfurdi homini Chriftiafio, refpondit Liberali 'tas ; imò id maximè congruum, dando dantes,

* accipiendo accipientes Érovocare. Nam quia hæc ferrena ad témpus nobis commodata fünt, nihil eft ííí , quàm ea cum multorum ufu & voluptate commütare. Difces igitur pofthac,'

in fumptu honefto faciendo quiaeftum confi ftcre. T • _

53. RAB VL A. ^

•*

••

'C um duobus potiffimüm modis homines pe-° reant, abundamrrâ opum, & abundamur4,

, sermomum; utrifque à málogenio præfe&us eft ' Rabnla. Nam quia Opum cüra varias lites mo vet ac depofcit,hon pótuit {peciofius ei fubfidio mitti,quàm ftreperum ac verbofum aliquodjus, fub qüo omnis iniquitas comprehefideretur.' Huic Rabula ferviens, & omnes fpiras, lubrici

tatefque,edoétus hoc unum agit, ut linguæ vo lubilitate ac impudentia fœditatem rei obtegat:

interea tamen verba auro commutet. ItaJuS fit.

M. .

injuria,Leges laquei, Sententia fedu&tio: neque 'quidquam eft tam Chrifto adverfum,quàm liti

É & loquacitatis infaufturn minifterium.

de çùm Rabula fortè præteriret, Vir veteris ævi,

infame nummi, linguæάue mancipium confpi catus,palàm expuit , iäää idiomate füo:' -

, '

-*-*-*--*

-*-^. ■

- '

r…*…

. M a N \ u l'iis I v.

187

24i multiplicat &erba , multiplicar memdreia: quo male placat memdacia, multiplicarfurra; qui mutuplicarfwrra, mu/tiplicareomdemmafuomems. Quod Ę multi, Rabulam, velut certum

& conduétum Satanæ organum,exofifunt, -

34. R A T I O S T A T VS. • •

C um plurima fubinde, praeter communem vi ~'tae rationem,decernerentur,nec illa tutò im

probari poffent,multos admiratio fubiit, cuius tandem çonfilio haec talia effent inftituta. Nec

enim credibile erat, ufque adeò maiorum leges & confuetudines nobis excidiffe, ut in momén

, ta prope noftra decreta mutare, transformate- « que cocco quodam arbitrio velimus. Tandem innotuit, aliunde adveniffe novam regiminis

formulam, quæ fe rarionem status diéftet: Ei licere divinâ humanaάue iura pro arbitrio in fripgere, dum eum. qûem fibi fervandum pro pofùerit , ftatum confolidet, nec pudori, iura mentis , aut, uno verb9, confcientiae quidquam rationis debere. Obftupuit ad hanc inviden dam licentiam populus,nec agat,quá

ÉÉÉÉ

ve placeat modo certus,ad horas fingulis fe, fu os, fua expofuit, nefcius quàm aequè; iniqueve Ratio ftatûs fit decretura. ^ Et certè dies diem,

cgnfilium confilium, lex legcm elidebat ; cùm Divini iuris peritiffimus quidam rationis huius irrationabilis interitum praefagiens: Confidite

inquam,cives;nam haec Coelici ftatus ratio , éft,omnes ftatuum impias,iniuftafq; rationes cum horrore deiicere. . .

33. Re

2-!,

—–= -

188

A P o L o G o RuM .

-*.

35. R E P R A E s ENT A TI o.

Omoedia, quæ patrum memoria Vitae huma `~næ varia reprgfentatione animos populi eru diverat, ac juventutem imprimis, morum de centiorum nitore, incompófitorum de formita te, mirum in modum formayerat, quod hodie plerifque io locis abieéta forderet, gfaviter con queffâ eft. Ei fe oppofuerant hoiìines tetrici,

$. fui imago,velüt bafilifcös, enecare poffet, ,

i vidcant doJos intimos, vultum, fimuiatum, -

verba fucata in theatrum produéta.Nam que in É fagacitas fit,& Iibertas, nunquam evi -dentius appâret, quam fi eorum mores liceat re

praefentáre,qui fe credunt extra omnium homi nem iudicia & examina pofitos. Auditis utrim

que partibus , cüm nec tempcrare linguæ fuæ 3j.£; nec ferre hypocritæ libertatcm pof

*fe vidercntur.Comoediâ quidem decoris, púdò * * ris, ac Veri eft admonita; his veiò concefíum,

quotiefcunque tacitos confcientiae fuae morfus repræfentari animadverterent. aures oculofjue ' obturare,fore licitum,

, < .'

36. ' RySTI c VS. ! PRçmsiiggt; conftatartis Chymicæ peritiffi

* * * '

mumeffe ls cùm ludire aliquando veilet,Bar

bariei maflàm fumfit,addiditjtie crudelitatis & impictatis,ana tantundem:ingratitudinis & im puritatisaua dimidium : denique calliditatis &

fuperbiæ ana;quantum fatis ; atque confiatis in uxìum his (peciebus imaginem füdit, produxit * * *

■ ;

>•

* -

que -

* M A N 1 ■ m ■ u s. Iy.

' 189 άue in coüfpe&um De6rum.Qijem ut Mercuri üs eft inruitus , robuftum, &Terræ patiéntem ex lineamentis dijudicans :

Hic,inquit , ad o

tiüm noftrum nihil, nifi perpetuas túrbas veli mus: fedib terras dcmittatur, ut corporis animi <que robur inter fublunares concertätiones exer ceat, Obtinuit Mercurius, & abegit Rufticum: qui cüm jam demitteretur, Monìus , Aut fal Ior,inquit, aut hic quadratus omnes mortalita- !

tis leges , earumάue ingeniofiffimos admini- ' ' atigabit, ` ' 37. SATTR A. >J ' Atyram nefcio quis malignus divinator Ma 'jeftatis ream fecerat, quæ maledica libertate ,

ftros,dolis & durifiè fua

faftigia rerum humanarum tetigiffet. Illa nul liusfivoris confcia , & de judicùm æquitate ac … prudentia optimèfperans,haud timidâ compa-' fuit,& rcrum humanarum accufationem cum

nullius boni injuria fa&tam, liberè faffa eft. Sed

Judices haud ex opinione aut voto habuit.Nam quòd plerique mala committere, quam audire malunt,& vcrborum, quàm rerum major turpi

tudo ac culpa ÉÉ plerorumq; ob jurgatione eft excepta, è quibus Princeps ordi fisTiberius Cæfarnecemj nifi pofthac obticef

ceret,eft interminatus.At Auguftus,itidemCae , far,ingenuae libertátis amator, & corre&tionis,

etiam fuae,patiens, neutiquam Satyræ opprobri um tulit, attulit que in médium, optimos qugs queab omniaevo & virtutibus cgnfpicuos cala- • fìofumlibertatiiudulgiffe, quòdpaiüabiis fibi , '.'. <*

, .

metucrcnt;

. . A p o Lo Go RuM metierent:pefimos è contrà & fagitiofos Scri

19 o i

ptorum ingeuuitatem odiffe,quòd eam viverent * ^ ' vitam ; quäm omaibus futuri$feculis extingui, •

!•

& obliterari,è re famaque eorum foret. '

TÉ$ nuper invenit, fciotheri-

si =

cum horologium Ë amicorum volunta * te appendit Erät autem fiuiufmodi: Religioho-

rizontem repraefentabat,Vita hominis Meridia- ' _

38. S C I O TH E R I CVM: -

;

nium, Chriftus Salvator aequatorem 3 cen rum

… r. -

horologij cor devotum erat,ftilus Verbum Dei, …

nodus facer Spiritus,umbra obfcquium Chriftia num. Declinabat autem ab integritate verfus , peccatum ; UInde linearum obliquitas. Horas fic • diftinxerat, ut prima quidem Baptifmum'defi- * gnaret,fecunda Fidem;& reliquae Š Preces, Legem, Euchariftiain , Minifterium, . . .

g. $ $. <.

§.

Crucem, Charitatem, Exercitium, Revelationem. Renunciationem,& Mortem. Porrò Zo-

'diaci Providentiæ, figna fua, non minüs anno- , , fs tata erant. Nam Aries Creationem indicabat.' i* Taurus Redemptiqnem , & quæ in ordidc' feuuntur, Incarhationcm, Paffionem, Refurre- , ° i*; $ em, A(cenfionem, Judicium,San£tificatio – Ji nem, Ecclefiam, Remiffiónem, Revivifientiam, ' $. |

atque Æternitatem,fuo quodque loco,pra:figu : ' fabant.Id Horologium cùm frinitatis Sol éífet intuitus , mira reiüm caelicarum repræfentatio-

f^U;

aefuit illuftre, docuitque mòrtale$ , nihil effe

, ||

rebuspoftris perfe&iùs, quàm fuperiora cum in inferioribus jungere, veram cæli imaginem

ÉÉ tabclla exprimcrc... -

ap. S E-

, ,

MA n ■ • u 1 us

IV.

191 ,

39. s E 1 A NVS. *^- • * .. . ~-' A Seianus,cüra apud infcros audiviffwt, Con -

, *

. -

chinum Conchini, Ancriae Marchioncm, ;

Galliæ nupcr MarefchaJcum famofiflimum, ad ventare, mediis in tormentis caput erexit,&far- .

cafmo novum hofpitem ac focium excepit.Mi fer Marchio.cum fion haberet, quod Ê. ret,id unum fubiecit , fubfecutüros paulò poft , alios. Paucis inde diebus Leonoræ Galeaygæ,

vxoris Conchini, ádventus nunciatur,cui Philip ,

pa Caranenfis Sicula,quæ quondam Neapolita- , num regnum fub Johanne.TI. turbaverat, obvi am miffa,cüm excepiffet fororem,infernali pom ,

pa eam introduxit, & orbis aliis peftibus fòcia vit.Agparuit tum,multa viris imputari, quæ re #i. debentur: Fortunam enim fum

vera

mam haud rarò pudendam habere originem,ne fandam fedem , & turpiflimum regimen ; uae s. quia lucem non ferunt,Virorum lafuis incrufta

fi: hinc maximas terræ commotiones ob puden

áa ortas, gloriofiffimis trophæis, & fucatiflimis infcriptiónibus ornari. Ingemuit tum Ancrius, &, O hos miferos,inquit,qui per infamcm jann-). am ad lethales , & pœniténdos honores ííûé admifli !

•,

, ,

4o. S I G N ATI. • , • ~ C Jmboni maliq;,nullo, vulás difcrimine, ef -

'fentintermixti vifum efthuius orbis Princi pibus five veriùs Tyrannis , nota aliqua five chara&tere fuos diftinguere. Et Satan quidem, devotis fuis literam S: front, in(cripfit , per ,

fuafitqu*

292MA N 1 p u lus IV. , , fuafirque Sapientiam fignificare.Mundus clicen tibusfuis M impreffit,& Magnificentiam deno

tare docuit. Caro verò C.inùffit, veluti Charita

tis indicium Hocfa£to, mirè criftas erigebant, J quibufcunque hoc veluti excellentiae humanae teftimonium contigiffet , & inter fe de præemi- '.

nentia dimicabantôhriftianorum verô gregé,

quòd nullius fublimitatis, nota infignitus effet, . habebant defpicatui. At Chriftiautis quifpiam, _

, cui Crucis figura impreffa, cüm fignatorum tres fortè obvioshabtiiffet: Vah quos * nora pudet Superbiæ, Mendacii,& Crapùlæ infi- •

ÉÉÉ.

gniain frontegerere ! Id ubi animadverterunt illi fuasliterasäliter,quàm fuiffent perfuafi , acc cipi,& infamiae potiüs,quàm honoris,figna cre- . di, promiflà coma in pòfterum ftigmata obte-;

gerunt. ' ' .

—

41. SIMO N I A.

li.

, .

•,

- I

] Am diu Simoniae eft Ecclefia fub gravi pocna ' s * interdiétum.Illa dum exulat, nefcio quo atro ,

fpiritu confulente,habitum rnutat, & alia facie, : rìoribüfque aliis fe facrisimmifcet, atque eo fe , , moderatür artificio, ut brevi ad rerum guber- ; ; nacula afcenderit. Non licebat palàm niercari s

— facerdqtia:fed,fi quis benignus fub alio titulgef-,

fe volebat,non eiìciebatuí Gratulationes, ftre- '

nae,falutes & alia amoris officia perplacebant,& t. memorem Patronum fpondebant.Id cum forte ' ; Antiquefidei homo examinaret,Simonia fibi me , , ;

tuen$ignem contra novam hærefin popofcit,& ¥ vindicias undiq; conclamavit.' Has Satanae infi-'

«lias in herba extinguendas, non ferendum Ec- ! • . .

)

clefiae — '--

~^_

';;

M a **£titus, iv.

19;

cfefiae opprobrium , úon tolerandas illas pefti-,

lentes exprobrationes. Quod ut audivit ho mo integer, & nullius,haerefeos vel confcius ve1

accufatis: Itane , inquit, etiam facii homines, calumniantur? quis enim unquam audivit,effe hærefin , fi omnibus Fidei articulis falvis , una 4acrorum arcana nundinatio improbetur? at fa

*e fi ita velit Simonia , fateor me hæreti -r- e t

*, ' ' ' '* * *

*- .. * , •

42. S. I N E.

•. • • •

• , • -, -

c •' •

…

~' ,

. •

REfpubliga cüm multos videret officijs fiiis ** pafüm decorè, parumque dextrè defungi, fationem inijt , qui melióres minùs appofííis :fubftitucret, Dumque fiagulorum aàà exa- .

*minat, videt unam párticulárn &me, haudpau- ' cos maculare. „Notayit enim Sacerdotes^fine.

vocatione, Patronosfine charitate , Judices fi- , , ne peritiâ, literatos finejudicio, laboriofos fine . .

satione , opulentosfipe confcientiä , & confi- , miles alios, quibus uha vocula nocuit. Itaque . ulas aliquäm multas confcripfit , $i; ijs,; ' deformitatém exprobraret ; è quibus ae paucae : tranfcriptæ funt ; Jmpcratör fine Â£j; $ r|

{aicbat) eftfiuyiusfificãguâ: doâusfingope ie, eft áúbes fine aquâÄ, dives fine liberalitáte, «ft arbor fine fiuäü ;.juyenis fine pwnitcntia, eft domus fine te&o : [Mulier fine verecundiâ,

' eft cibus fine fale: Logictis fine fcientiâ, eft ca lamus fide, ^atramcnto? Chriftianus • ,\, t ; K . fine . …patien tia, -

•

_•

, •

-* *,

f94

• A p o1 o €o R uM

*iâ,eft equus finefreno: cognitio fine praxi, eft • fumusfifie incenfo : donuim fine filentio 3 eft thefaurus finecuftodiâ : conatus fine yiribus,

eft volatus fine pennis: ingenium fine patrong, eft terra finerofe : propoíitum fine cohftantiâ, 3. eft rotafine ponderé. ` ' ' ' , , .! *

43.

- -

•

•• •

SyRD ASTER.

N O s novares eft, cumfi&ishoftibus decer tare,idq; maximè apimadverfum,infevero quodam hominum cenfore,qui, quòd furdafter effet, nec nifi ex nutibus dijudicaret, quofcunά; apud fe concepit hominum errores, eos acritér caftigavit. ünde faétum,ut pietatemfubinde hæréfeos, probitatem feditionis, eruditionem barbarieiaçcufaret?, & figrnentisfuisimpoten

terirafceretur : fiquis abufusrerum reprehen deret, ille res omné$tolli 5 fiquisgraduüm per facilem & indifcretam diftributiónem ridéret,

ille chaos introduci; fi quistitulorum prolixita-* tem perftringeret, illevertiginis fpiritum olere , inclamabat.T

ÉÉÉ gifputator,&

larvarum impugnâtor,cùm in folidum aliquan-'

doincidiffet , & rem nunquam vel diãäm', yel ; cogitatam,vel creditam ei exprobraßet:credibi hunc femper yincere, qui,> *, *.

Ἑ * aon fiifi abfurdiffiimos,fibihoftes 7:

…

fingit. ° . ° . *

·· · · \ e_-

•,

•

44: rap. ?

M A N 1 p u I.us. IV.

44. ^ TAVLERVS.

19j

O. Taulerus cùm rariffimè in publicum pro J diret, ac domi fe femper quafi contineret, ta men vix ulliusrei, quae foris

$£££;

' repertüseft. Qu9d curiofis occafionem dedit, ut inquirerent , haberétne exploratores, an vi . Μagicâ rerum omnium notitiam acquireret.

famia enim {pargebatur, poffidere illüm domi fpeculum , inqúo omniaMundi a£taliceretin tueri, IdubiTaulero, virofan&iflimo, inno

tuit, noluit fimplicioribus imponi, & myfterii omne interioris hominis $xplicavit, quàm ille intra fe rediensj& exterioribus renuntiáns, om

hium artium, a&tionumjue Qrigincs , femina & venas poffideat,&in quietisfa£fae centro omnia

contempletur,deniquc vaftiffimum animæ am hitheatrum reperiât, cui, fifacer fpiritus incu :t , nihil in É univerfo æquiparari poffit. (Quod ubi in yulgus eft:fparfufh , paucös ali

qUos ex Munditiirbinibusadbeatum fabbatum fecollegit , quàm plurimis verò ftreperis & in quictisfuit ludibrio,. • • • . ^4j. TEsTAM ENTVM.

H Omo quidam opulentus cùm mortem pro pinquàm haberet,teftamentú cóndidir, quo familiaribus omnibus fuis voluit confultum. Ac rimùm omnium confcientiae , concionato

ii fuo piivato , legavit_ argenti fignati fum K 2. ' ^ - . -

^ .

i96

A p ot ocô R u M *

íimam, eiusque duplum pedibgs fervis, fuf-

{um huius duplüm manibas artificibus, ac du- ** plum eius memoriæ præceptori; tum porrò du- : : plumfuccu villico,& fic confequénter gulæ pa- `` `

;afto,verendis concubinae, ftomacho oecgnomo,aíïeâibus cognatis, fenfibus amicis, utque ad filium cerebrum,cuius duplum cor vidua ac ciperet. Hac ratione fedecies mille , tercentum o&oginta quatuor figreai divifi funt , è

• &

quibus exiguum (anè confcientiae ceffit, &cumi ôïíåíòriús in defun&um impenfis minimè comparandum. At confcientia alacri vultu fu- ' ;

fcepit, gratiasáueigggntes sgit: Ob idirrifa,&: ftuporis accufata: Néfcitis,ifiquam,Mundi fta ííís cautum effe,ne quis defuofupra 1 §

Deo legare aufit?

gooo

46. V E s T 1 S. P Eregrinus dum terras obiret, inter$, fumi--

: •

§fftimè,interdum frugaliter vcftiebatur. Hôc autem animadvert£rat » pretiofa

.i:ii;

JÉçompareret, omnibus effe obfervatigni, Åibus voluptati, nec vnquam quæri, quibgs , Σύδs aut vitutibus hun£ fplendorem paraf (et : Contrà veftem Ę; omnibus ne íîåùm & invifum reddere , nec vmquam yel ÉÉÉettas animi dotes in vili involucro aefti mari. Reverfus in patriam » cù£ crederet jam nihil opus effe ad amiorem conciliandum fucis,

abie&is phaleris, nudum fe veluti, propingi; u1S -

MA N I p u Lu s IV.

197

fuis exhibuit.. At illinon minüs, quàm extéri, corporis cultum defiderantes ,,ngn priùs hono raruat hominem, quàm fortunæ lacinijs iterum amiétum intuerentur: cümöue iterum ornatus amicos circumcirca officiofös 'omnes contem '. Ę in mediuifi yefte :-Apage mi i,inquit,eós amicos, qui veftem pro viröæfti DIlai)t.

• *.

/' ,

· ·

:' ' ' • , , . ; ' •, , 47. , • V I A. , --

• i

i , .*-;

•

. . .'. * *

a. .

Vi* , qua adveræ Beatitudinisfedes itur, pla - " nè admirabilis eft. Nam quibufdam prope rantibus longa videtur, &fatigationis plena;

§#£ cunétantibus breviffima ,

& cum

pirituali voluptate. Nec etiam in eà,quijugiter ambulant,fcmpcr promovent ; fed remotiores

fé nonnumquam poftloagum iter experiuntur: alij interimfedendo, quièfcendoque appropin quant,&,quod mireris, nonnulli turbinum im petu velut inviti in falutis portum eijciuntur.

iInde nondum repertus eft quifquam, qui Iti nefarium omnibtis conveniens delinearé fuerit *

aufus. Idaiunt fieri fuperbiae dolo , quae etiam fanétis & religiofis conâtibusfeinfinuet, & de ceptos viatores vanâ beatitudinis imagine de ludat ; revera autem multis milliaribus Éetrodu cat,nec priüs prodatur,quàm Chriftiano mihilo, unico oculorum collyrio, vifus nofter corriga tur.Econtrà quos pocnitentiæ facrae nebulæ ób

tegunt, & à Ferniciofis obie£tis immunes fer - -

…-

K •3

varit»

A p o to G o R u M * . , vant ijsperfacileeft, patiendopotius, quàm* endo; ÉÉÉ currendo; imitando,

398

çuàm legendo adperfeétæ libertatis portam ap pellere.

48. w o L F IV s.

. , ,

] Nteralios ÉÉ Antichriftiani turbatores,o mnium graviifimè Joh. Wolfius JC. perduel lionis accüfatus eft, quòd feditiofórum integrú exercitum confcripfiffèt, & quindecim turmas 1n Status perniciem eduxiffet. Itaque pretium capitieius vel vivo vel mortuo, triamillia coro

natorum impofitum. Id amicos habuit folici tos, quòd auro Romano omnia effent venalia.

L. t. -n, • •

Ille verò fuaviter rifit: Aliae funt, dicens, Anti

£hriftiminae , alia opera. Dumiaiquitatis My fterium viguit, hi miei fortiffirfii milites partim muffitabaât, partim capitis pcriculo proloque- bantur : at dete&ta hodie Excqmmunicatiónis

larvâ, accifisque impofturae viribus, exclamare .

licet,quod cogitare olim non tutum ; & affere re, de quodubitare haud integrum ;

tandem &

aggredi, quod optareminüs fuit fecurum. Ita qúéJaudafidos eos omnimodo,& exercitandos. cenfeo, qui (eculorum fuorum errores animad vertunt, üt auda&terVeritatem tcftentur; quae, fi maximèad tempus invifa & ingrata habêtur, mitigatis temporibus & fublato Tyrannidis ju : g5, liberam confeffionis arcem, cum fin-. gulorum conferentium debitoho- ..' . -

nore conftituat.

49.

xrsrrs. i

· ··

MA n i>ulus IV.

199

' ' ' 49. x r s T y S. *

•

X Å; in quo Athletae chriftiani hac Mun ;£*£ hy£me£#£fcentüt, varia collu&ationum £j; exhibet.' Hic enim congrediuntur Keligio cum Atheifmo, regimen cuî tyranni desciuditio cum barbarie, ifitegritascumhypo styfi , ratio cum opinione , fpiíitus cum carne: dübiä nonnunquam & variâ viâorià. Achis quidem die ÄÈÉ libidine, parfimfo

fiâ cum prodigalitatc, yigilantia cum focordiâ acriter concertarunt, yifàâue fuht vitia prope modum fuperiora, nifi fupernus favor fubinde pρxas vires infpiraffet. Eâ quippe Dei in yirtu tes inclinatio eft, ut validiffimis etiam vitijs, & jam omnia deijcientibus haud rarò virtutesim

ecillcs opp9nat , quarum arcano & invifibili robore, inviéta adfpéciem monftra perdomen

tur. Ita tyrannos vidit patientia , hærefesfimpli £itas,gigantes,humilitas, fcilicet Leonem Gal lus. Lupum cänis, hircum ovis, equum afinus, ut difcamus, terram quidem mali Contra bonü, coelum verò boni contia malumfuiffe, cffe, ac perpetuümfore favorabile. …

. `{o.

ZIZAN I A.

…~.

A Ger terræ noftræ maximis fimul fumptibus & laboribus cultus , non refpondit hoc anno

expe&ationi. Nam Zizaniæ paßim isfuit pre ventus,ut fruges prope omnesfuffocarit. Eâ ve rò non uniufìodi regefta cft: fed pro cuiufqj fe menci ~ 4 F ~

268 A polo c. M A N I p. IV. menti naturâ transformata. Nam qui opes fe minabant,curas in agellis fuis videbânt, quivo

luptates,dolores ; qüi farham, ludibriumi ; qui fcientias, confufiodem ; qui favorem ; labores ;

j$ qüifpes maximas, elu ionem ; qui tyrannidem , ruinam ; qui hypo crifin,denudationem ; qui impofturas;flagella: atque ita fexcentae aliae fpecies vanitatis labo

rarores fruftrabant. Pauciffimi fupererant, qui ' bus hæc Metamorphofis felicior contigit. Qui enim Simplicitatem feminabant', 'fàpientiam

gollegerunt; qui paupertatem, faturitatem ; qui lacrimas, folatia ;

i charitatem, retributio

nem ; qui crucem , gloriam. A&tum palam in notüit his noftris agris nullum aliud fe mcn , quàm Mündo fpretumad- _ '

vcrfumq; competere. '

, •-

. ' J -•

-. -

r •

• •

AMETA

\ …

< ' '

f«^/ETAM o RP Hos Is. 3 R A r I A s ago immortales D E o $ meo, qui*mè Hominem nafcivo

luit, & ab hominibus educari , &

–

A*S*3 erudiri per homines. Nec enim felicior ulla eft gemirara, quàm eorum, quos clementi propagatione benedi&io Divina çxci pit, & fóvefidös omni tempore obiétum cum

pijs maioribus focdus fufcipit. Nec exaétios cfteducatuo, quàm quae affiduis precibus & vir

tutum exemplo fit, ác prudenti fedulitate adhi

bctur. Nec perfe&ior éft m/?/rurae, quàm quae, . eviratis ferini impetus fcopulis, veritatis rätio ne,& bonitatis exercitio inftillatur fimul,acim primitur. Nam cùm ita plerunque terra ferat, ,

ut infami'traduce

ÉÉÉÉÉ perver

fitate excrcfcamus, & peftilentiffimis concepti

bus imbuamur, indeάue amiffâ humani vultus elegantiâ , in varias beftiarum larvas tranfmi remus, Tnihil æquè depIorandum nobis cft, quàm tot bonorum , cuius una facies humana ' … capax eft, negleétus atque ja&tura. Sic enim re$ipfa clamaí, & optirhus quifque mortalium £enfit, Deum iion tanrum ahobis negligi, qui viliora pretiofiffimis inepto judicio præfera

mus; fedexpelli, qui affeétatâ temeritatis pro v fcffione, quidquid hic turbidum, miferum , la -

- -

'borio

—=—=———— *

-*-

Me rA MoR pHo$I s

2.© 2,

;,oriofumάue,noftris humeris imponamus: Ufn <Inifi nos iterum Deus nobis violente* eripiat,

efeqüeipfum, tot vapitatum loco, admirandis fmedijs ihtrudat , peftimo & infeliciffimo loco ;nter perpetuos Mündi cruciatus relinqui. •

' E:6 ver3 Divina in me beneficia planè inentia fuere, non tamen ita deleverunt irratio-

; ;

íÜììátis omnem apud meorigi£gura& fenfum affe&tum: §u€ ; quia deseli&âhumana dif

êiplinä ad inhumanitatis converfationem me ïùfta curiofitate contulerim , & labyrintho Kommifti feminis minotaurorum intricafim Σcilicetin rebus humanis nihiladeòeftarété fe- l ;

rum cuftoditumque nihil tam firmiter perfua- ; 'ium, quin domitâ carnis fuxuries effringat , & , + Hefcioäuiusfelicitatis imaginariafpe,optata práfentia , bona,itadedignetur,ut,quçmaximè effe • • , , , debebant , $íí. ; quae fugienda maximè• • • }

omni nifu & periculofis aufis appetantur.

Ita ego , repertâ alicubi rimâ, me perfe&iffi má cuftodiâ

Ę ftolidâ libertate,interram

omnium inaufpicatiffimam excurro, Theffali

am , quæ veneficijs & incantatiopibus infa mis, vél hoc nomine placuerat, quòd difplice-

retbonis. Sic enim nòfmetpaulatim perdimus, cùm primùm vitamus bona confilia,poftea odi mus, denique oppugnamus adverfà fionte diffenfum fialam ja&titamus., &Theffalia certè {aluberrimis monitis mihi olim culpata , cüm ' '

•

• 1

•

fyem

… M E T A M o R p i; .

i<)3

fpefm fecifTet omnium tranfmut. . .... ,- aon ampliùsaccufatorem apud me ha*-*- , pifihoc

ipfo meum hoftem: Jam mcâ ,.,.aginatione -aquila fublimis evehebar ; nunc delphinus pro fünda maris perfcrutabar: nunc leo omnibus

beftijs

ÉÉ ,

nunc Salamandrain medio

igne deliciabar , & fexcentis alijs fomnijs alio rüm fuperftitiofos carceresirridebam. At cùm infervitutem & difciplinam incantatorum me

jam dediffem, utut fpeciofae promiffiones non inihil fuftinerent, longèaliatamen fors meare. erta eft. . Necenimficebat, in quam ego vel em, formam tranfire : fed Magiftroruì erat, decernere aliquam , in qua duíiffimos labore: íerrem. Nam qui fé, Mundo concrcdit.

landiffimis licèt verbis invitatus, jam fuijuris pofthac non eft : ; fedlibertatem omnem atque arbitrium vendidit.* Interim quidquidimpone retur, primafupremæ quondamfeficitatis palæ

ftra dicebatur , paulò pòft cuna longè fplendi dioribus commutanda, confiderem dire&ori

bus meis, quorum favor nihilinfublime, & fu pra reliquorum conditionem polliceretur. Prima igitur facies,five veriüs larva, quæ mi hiimponebatur Simia erat, ridiculæ beftiæ, fub

qua cogebar , quidquid obieétum videbaturaut praefcriptum,imitandum, credendum, fciendú,

endum erat falt* alienopericùlofus exéplo , nec turpis ulla ge fíì abfq; mea repíae fentatione preteribät.Jubebar emulari,quidquid fub cœlo fe movcbat, quod minus dextrè à me -* -

X 6

expref

,o4

** «• .

* . r A M o R p H o srs

expreßet, ep. gas inevitabiles minabatur. Nec ullum fatigatiónis, <& tentaminum apparebat praemium', quam fiéta adulatio , qua Naturæ

AEmulum me ineptiffimus quifque ementieba

tur. Et perfuaferam equidem mihi habere ar tus ad omnes motiones,agiles , credideram que vel univerfi huius machinam exprimere poíle, … cùm me identidem manuum induftria, capitis

que fagacitás deftituit. ' Heu mihi cùm apud me repeto ingentis Bibliothecae poffeffionem, * quara ego infàno labore verfabam, abfque nul- • ' iiusliterulæ intelleétu , & literas iple depinge

bam, quas ne mente quidem poteram exprimiie >re : ltâ omnibus fpe&tatoribus voluptati , mihi ` , „eneri ip(e eram, nec nifialiorum irrifu£ eâabi

lis: tædebatjamdudum moleftæ conditionis;- è at, quia vox humana aberatyngnlicebat,*nifi , cùm dentium ftridore & amariffimâ indignati- • s. one, vultum priorem repetere, cuius loco maox

duriffima verberafequebantur , ufque dumillis

meis tortoribus vifum,mutare, non auferre mi- `

feriam. s Nàm dum mihi vel in hominem reditus, vel nobilioris alicuius animalis libertas-

i. fpem facit, ego, àfcelus ! in lutulentiffimum , Porcum tranfmigro , bullius equidem yel tole- , ,

rabilis conditioíis capacem. Hîc turpiffimâ vo- ' 'l; luptate unice occupabar, ventris, ibguinisque .

mancipium, & focditatum omnium receptacu- $ 'lum Quidquid orbis iafàni habct,in volupta- , tisfentinâ cohfuit, nec ullus tam eft gravisfo- . . tor, quem voluptuarius noaredolcat. Haurire, , (

, .

Wora-

-* \

, / v

. • • M E r A M o R p H os 1 s. ' 4* f • vorare , ftertere, exonerari, furere inter fiores funt, præ alijs inquinamentis, quæ caput & inte

É corpus opplent. Q vos beatos,quicunque ' fuilli nihil eftis experti , & illibatum candorem

{eryaftis ! O ter beatos, quibus macula nulla huiusluti eftafperfa ! Nam ea eft fœtoris perti

-nacia, ut intimam confcientiam penetret , & perpetuâ purulentiâ, graveolentiaάue hofpitis fui pares fcriat: Væ mihi ! qui incantatoribus : meis credidi, quibus refiftere poft primum pa

&tum jam integrum non fuit ; quorüm carmini bus abreptus hifi grunnire & faginari non de- ,

-cuit ; qüos increpare & deteftäti per roftrum inon licuit.* Ita alia vitæ pars inter fimeta perdi ta,cùmjam prætermortem nihil appeteré, ipfe

<jue mihi irivifus quam maximè effem , haud icerte veneficorum commiferatione, * fed varia

tionis libidinefetas exuere, ac Lupum paulò li beralius animal,induere juffusfum. Quæritis,

quod tum mihi exercitium füerit? rapere. Nam lùpina haec formahoc unicè exigebat, ut terre nis inhiarem , alienis infidiarerjprædas agerem,

& inutili rerum copia antrum meum adimple rem. Nec ea res vel labore caruit, velpericulo.

Nam & difficiliseft terra deprædatoribus fuis, & haud rarò fé opponit , ut vita ipfa fit pericli tanda. Quot divagationes, vigilias, infídias,ea mihi impofuerit, & canum perfecutiones,inuti le eft referre ;idtantùm fatéri libeat, omniain

fra fpem & imaginationë accidiffe. Qui ehime quum integrumianimo devoraveram, vix ca -

K 7

pellam

3 o% M 1 £ A M o R p H osirs

2.66

pellam impe.-abam ; & qui penarium adimple fe fategeram , yix in unúm alterúmve diem fa *.E mem èxpugnabam. ufque adeò nhil eft>quod ^* .'. fudoribüs Tconcupifcentijsque noftris refpon ', deat , quàm primüm cum ij§negotiamur, quo Ę rum ars unaeftatque certa decipere. Quofva £ae laétationes,tofturpes elufiones: quod blan dæ oblationes,tot acerbæ reie&iones: quotlar gæ promiffiones, tot fordidafalaria : nequeta imen hanc inanitatum viciffitudinem, ullùm té pus » moravéterminat. Interim contrafas, æ

quumque multa fiunt, & de corio imbecillioris lüditur: quò etiam quifque eft ferocior,eò con fcientiæ Wismaior fit,& conculcatio. Nifi enim

iniquè agas, & virtutum oblivifcaris, haudun uam prædasages , cuius tanta eft neceffitas, ut E 1, fiaturaeqúe reverentiâ facilè excidat,quàm , primum accúmulandis rebus noftris animum appellimus : ac tumlupo non funt tot dentes,

uotavaroinftrumentafapinae ; mendacia fci licet,doli,fimulationas,adulationes, fervitia,&

, ',

fexcenta alia,quæ vel enumerare molcftum fiet.

Inter illas meas ululationes & lanienas, alia aetas

deperditur,nec ea eft animi mei voluptas, quam

appetieram. Præterquam enim , quòd offénfo rüm viudiciæ extiméfcendæ perpetuüm erant, id fanè, quodadquirebatur,tanti non erat, nec

eius fapofis, qui ante maleficium linguam no ftram imaginária voluptate perfundebat. Qui credimus Íhuius vel alterius reipoffeffione bea

tos nosfore, cùm impetravimus » ringimur , ut antès ^

-- t.

-***^ -_

-<*---…_

M-£ r A m o R p H os i s.

… 2o7

antè ; nec minùs tamen ad novam fpeom, cona tumáueaccingimur. Liberatus tamenfum vel - tandém,ab haëinfatiabilimoleftia, fiquidem li berari cft,in 4/ mum tranfmutari. Haec mea. quarta forma impoftorum meorum malignita fe : vah quàm honorifica, quàm jucunditatis plepa! Sic tamen datur, qui{quis obhumanam converfationeih naufeat. Sapitc meo exemplo, uicunque temeraria , curiofitate titillamini, 'raeftatenim, Mundum nunquávidiffe, quàm

cum tanto dedecore. De me fic habete. Caput

tot rerum confufione hebetatum fuit, linguâ ex multiplici guftuinfipiens , vox ingratofuditu rauca, tergum verberibus occaluit, pedes labo ribus tremuére , corpus univerfum ftupuit. O Munde nequam, quiàm durus es fervis tuis, quos olim blandèinvitafti , fovifti, atque am plexus es , £os poft diros fervitij annos cogis, conculcas, abijcis ! Credendumeft,ferendüm,

laborandum, habendum, delirandum tuo planè

nutu &imperio,&tolerandi, quofcunque afinis tuis ftimulatores decreyeris ÉÉ iniquushe rus, impiusfacrificulus, injuftuslegirupa, ine ptus literator, inhumanus cerdo, importuna mulier; necrecalcitrarelicet, nifi præfentiflimis

fiagellis. Hæccine eft voluptuaria mea liber ta$, quamfi in Theffalia quaefivi , ob quam divini hortuli feptum effregi ? hæc illa ae . theris magniáue Oceani pervagatio, & Na turæ uniyerfae perfcrutatio , `quam nefcio

–

– –

, qüod

2o8 M E r A M o R p H os f s '. • . od vanitatis fomniumfi perfuaferat? Set enè

habet,pofteaqyam id fatis exploratum,nil ;

hil tam efle immanè, quod à Mundo non fit ex Me fanè fub a(ini formâ hærefi

us, exaétionibus, opinionibus, tentaminibus,

alijsque vitae farcinis adeò oneravit, exercuit que , ut recordatione,eorum exhorrefcam , &, in tuto etiam ßagra metuam. ' Hoc quippe no

bisilia Mundi fämilia relinquit, ut ficét refti tutiâ D E o , vibices tamen & cahos retinea

mus, tum palleamus, trepidemus, ac veluti infomnijs veteris jugi terrefiamus. Ego , tan tum abeft , a(iaum quondam meum`diffimu íem, ut Arcadiam jam prope patriarfi meam

agnofcam. unde tot mihi quotidie nafcun ` tür conterranei ; una hac- diftinétione difpe

{cendi, quòd alij homines , fe afinos agno fcunt, tolerabiles utique ; alijafini, fe homiines jaétitant, omnium beftiarum maximèintta&ta biles. Sed ut ad me redeam, cuius errores , multorum direétioni fervire velim, non habeo, uod dicam, Simiam, an Suem, an Lupum, vel

É Afinum effe præftet:

ufque adeò in

aufpicata funt omnia, quæ, loco Chriftianae li

$; & fciendi eft infi

bertatis, coëmuntur.

gnis vanitas, & luxuriandi infamis turpitudo, & habendi miferum defiderium, & ferehdi du rum jugum ; * quæ tamen permultos ita deti nent, ut fuaviter fibi vivere videantur.

Cæte

rùm cùm me D E u s liberatum vellet, fubmi ,

• t

(

fit Sim

. .

'METAMo R p H osrs

. ao9

fit Simplicium , hominem unâ rerum omnium abie&ione , five renunciatione opulentifIi

mum. ' Isabduâum me, five veriits ereptum, tranfmutandi miro & aliquando prolixiüs ex

plicando modo, nem aufim dicere, qüalem me effecerit $ fperarim tamen, homini propiorem. Nam fi hominis eft , . Divino potiùs verbo,

uämliterariâ loquacitate , nugisque tàm ab É, & contrarijs deleétari ; fi regni coele ftis peritiâ, quàm orbis huius aétioiîibus eru Jitum effe präftat: Si hominis eft, in Deo po tiùs, quam ullis carnis noftræ defiderijs deli ciari, $: uftare aeternitatis fruóìus, quàm tem poris huius tribulos praeftat : Si hominis eft,

abundare thefauris áiyinis p9tius, quam, Mun dum univerfum poffidere ; & cum Chrifto ege re, quàm fub Mammone faginari praeftat*Si hominis eft, jugum Chrifti petiùs fufcipere, quàm tyrannideAntichrifti máncipari ; & mer çcdem Chrifti, quàm ingratitudinem Mundi experiri praeftat: certè quicunque ad hanc viám, vitaeque verioris fèmitam redeunt, hoc ipfo humanitatem conteftantur ; cuius fi mi riora funt & pauciora , quàm decebat, experi n\enta , nos hominis nobilitatem inde dimeti

mur, euius ea eft etiamnum excellentia, ut

exigua' humanitatis

dofis , fupra

rumi, brutorúmve fortem ,

beftia- .

poffefforem fù

um cxtollat. Nam ut Tibcij Cæfaris ævo , …

fummae -

------ -

| -

aro

M £TA MeR p H o s 1S-

,* se

remotior, eò cofiwenicntiüsinterhomincs nu*

{m.

· · •

• is

[ ...

£;; t:;

- - -

Caeterùm quoduni paucisvè efferum ingeniumfubcgit , & rationäbiliori vitae rcddidit , id

fummæ pietatis fuit,impium non effe : ita hoc barbaro feculo, quò quifque à pecudum natuià fÌ\€Iatur.

'ii,

Chriftiario debito quàmplurimis fervire , & in-

confideratis juventutis appetitibus, fuccurrere

decet. Nempe ut qui maris tcmpcftates ,.& in-

. si

finitaalia incommödaeft expertus, libenter ha--

is.

yigaturientium pruriginem cohercet ; ita qui literasflu&uantes, völuptates impetuofas,opes furentes , & funétiones Mundi violentas fatis diuturna moleftia pertraétavit, nihil in ore fre

$ií Arocul himc , ah proculomme*

i;t

, peretur, quainculcatur, dubium non eft,plùs

', •nexperri! habet, & aureailla imaginationum i„ ftamina diffecat. Id quod, fi pari felicitate exci- £ quentius ,

, ; '

$eri,minús fi&i ; plusfolidi, minus vacui 5. plus- I; firmi,minus nutahtis; plus certi, minus diibij» j . inter humanas meditationes, aétionesque re pertum iri.

Itaque inter alios rerum noftrarum inclamatores, piosjuxtà ac difertos,& ego Š oQmnium extremus aufus fum progredi §.fed, quod

li,

delicatae huius ætatis aures veram libertatem,

EDI

Jibcramque veritatem minùs benignèferunt, ea forma,qùae omnibus,vcl iniquiflimis,poffit effetole

$ $i -

M e r A M o R p h os Is.

2HI

-tolerabilis. Namfimoleftumeft,feria ferre,hic liberalesjoci(unt: fi figulares perfonae expro brationes non ferunt, hic mera, ut vocant,ab

4tra&afunts fivivis non licet obloqui, mortui

hic gertè ngnirafcentur ; fi prolixa'objurgatio taediumadfert, hic momentáneo tranfituícon

culæ virtutum, vitiorum*que praetereunt. De

nique, nifi manifeftè lividus, non audebit tan tam rerum varietatem , & totaequas multorum abufuum accufationes,unopraeiudicio omnes,

condemnare. Si aliqua placeant, liceat aliqua. difplicere:fi placeant multa, paucadolerentùr :

fi multa difpliceant;aliqua paüca habeantur prq innoxijs. Quid enim in hominum turba aliud

appetimus , quàm èdiverfisingenijs & à nobis etiam averfisvoluptatem caperé? noftrum ve rô ex omnibus, quae vidcntur nobis convenire» formare,ut homo in Müdoverfatus, fit velut ex

multis;hominib.unus cópofitus?undefpes mihi hauddubia animum infedit, fiquidem pro or bis uniuerfi quantulacunque imagine, hon ve rò fingularisalicuius agellipi&uîâ haecmeaad mittatur,nihil fore amplius,quodfcrupulofain enia exercere, ambitiofairiitare, impatientia atigare , literata provocare poffit. " Namur omfies prope ordines fuam häbeat apud De sum laudemi, ac cuftodiam , fuum ihter ho

mines ufum atq; decus ; ita omnes nefcio qua

carie infeftantui,quammedicarc vcl detergere, / /

• . -

nemini

212 . • M E rA M o R p H o s I s nemini vitio eft^ %ertendum. Sunt- tamen caperati aliqui, nefcio an confcientiæ mor fibus inqui&i , àr invidiae ftimulis agita

ti , qui omne genustìibertatis in univeifum, damrfànt , & aíreptâ hinc inde * voculà fuo livore & odio iàterpretatâ , potentiorum aures circumfe9ant , Thorumque viribus ve ritati innocentiffimæ vincula iniiciunt, £go certè, ut bonorum , obfervantiam ex animio.

teftor ; ut maiordan- tolerantiam profiteor: neque unquam miht in 'hominem ülküm ju άicium. fumo ; fed quòd res litera- ' ria : ingeuuos lufus admittit , & orbis terrarumi plenus eft ijs rebus , quæ vel rideri

honeftè, vel improbari jure poffunt ; ita mi hi ad paucas adniodum pagéllas indulfi , ut

i£ï

meum illud iníérnum tot aberra' iionum Treceptaculum exprimerem ; dein alliatos aliquos five involutos explicarem,

imul & muitatum perfuafionum inanitates tetegerem ; denique omni coaatu fimplicio- . rum animos à rerum vaniffimarum curiofo

appetitu , atque imperitâ admiratione prae munirem. Id fi apud nonnullos veriori§ in

genij & nobilioris animi Caadidatos impe travero , gratias equidem agam D ■ o , cuius manu per orbis huius ambages circumdu , &us, ac ad

priftinæ cuftodia*&lauftra redu

£tus fum , minimè dubius » parentum Chri -

/… -

^ \ ftianam

•^

•-

•

…

M E r A M o R p H o s I s.

213

ftiaaam propagationem , devotam difcipli ( nam , & optimorum quorumque converfâ - tionem, múltis erronibus vel'ferò profutu ram.

Nec enim intereunt piæ vel preces vel. pos indignos

lacrimae : qùibus fi ad

'Έ.

* reddimus , ^ non defunt utióue huic Mùndo

fiagella, quibus nos imprudentes & lafcivi -entes procês excipiat, ac repetere patrios la res jubeat. O faluberrimam Mundi impie tatem, fi nos planè à fe alienos reddat ! ófe

Hicem ingratitudinem , fi nos fideliorem Do minum quaerere cogat! O utinam hic quàm creberrimè: vapulemus, ut exofus reddere tur , quem peffimo noftro damno deperi mus, Mundus ! — Sed ut amor amaritudine

- fuá ftolidos amantes minimè arcet ;

ita .

Mundüs immunditie fuá minùs multos Cof

mophilos fugat , ut, nifi maiori ac infigni u haud facilè divellantur.

uadam , iniüriä ,

uiusrei unus ac optimus artifex D £ u s eft, ui id mundo velut imperat , ut , quibus il

ię benè vult, hic varijs indignitatibus à fe abalienet.

Ita iterum fatis lüfum efto , 'ac

hoc unicum additum , nos rifus nequaquam immodicè appetentes effe, ne dum calamita tibus mortalium infultare : cum ridere fit cuiufvis fännionis ; medicare hominum ulce ra, non nufi eius, cui D £ us Sapientiæ &:

prudentiæ fuæ Pharmacopolium apcruit, ut,

§5

2*-

••

M p r A M o R p H o s 1 $• 2.* 4. quo tempore noftri ille vult mifereri, prodean» -

- -*

•

•-

qüirebus judicandis; gigni-

---

*; r.

S .

fimi.

*• • ,

' . .

•

• •

•

…

* -,

: ^ * ** -

.,,

— ^

• .

• *

;•

* --.

- -

« •,

•;

qüe funt [ufficientif-

. s

-I

•

-* - -

' .

}

•

• •

…

-. * * * •

\^ • , … •. •. .•

… -*

•

, *

* ;

1 , ,

- -.

- , •

ti :

• r

* '-**. * _ *

••• •

~r;

-.' . • • • •

1 • ••

. .

-*-

·· ··

•

: -

… •

•*

•

*- * *

•

* •*

• . •

• -*

• -

…

*•

•

* *

* -

. .

.sT· ·

·· ·

· · · · · •.

•

• • *• -

•`

- -

* — -

- --

.* .

* -

•

i -

• -, .

•

_ ■*** • • , • • •-.-. o. at a;* ; :

… t ' ,**

s •

* • • , » « -

.* -

• • •

,* -i

• • .

f. -

, • • . -

**. , •.. * * *• •* r* .. , ;—

: • <. . · .. * * *

…

- -

`_ -

•/

* *

…/

• •

••

-'.

'••,

- -

* n .

•

• •

•* * ,

• • •

^. .;

.t •

-. * *

* -* -*

.* *•*

•*

• • •, ** .

» ;

* -

• 1 …. t. ... -

… * . * • *.

..*.

if '** ,. *. •

** * *

, r** . : .

f . -

* *

* *i

*> : • • • • .

- - -

• r--

• *

- -

--- -.

r . \

_ * •

v -

. -

•

^ -

. -

]

21 f.

M f T H o L o G 1 AE

C H RISTI. A N AE. . . LIBER TERTIVS. .â&#x20AC;¢

A R G E N T O R A T I,

$umptibus Haered. Laz a R 1 Z s r z N s * 1 -

• -•

•

/• • • •

.. -

- ._ -.*. •

•

_ *

•,

- -

”,

`· .

-_ *. -

' -

,• * -* 4 § • • -

-^ .

, - -

-*-

'.-

_ -

• 1

.*,*

• , *-

* -_

- …

•

} •

…

._• -

- _-

•

, ,

*}-

··

** I.

*— - … - - - - … ** - << -. +

s<-

i?….… --*- -* **- -*--*

, '

'• • *

-: •-

- -

£ -

- •

-. -

-- \

-* -

- -

- `

</ •

••

;

…

*^» *-. - -,

—

/ m. -

2, *. :

. -

•

. **

• i.*

- . -• · ·

• ." * *

- -

;

L-• **

-«

„^

217

Clarißimo& Confultiß /ímo Viro DN. C H R I S T o P H O R O . • Patr0n0

Befoldo &c.

& Compatri fùo fufficiendo.

S. P. C. -

Š Vm multis pauca, paucis mul áëïä ta debeam, Clariffime & ex £$% cellentiffime vir, omnia tibi.

debeo. Nam quæ in me, & pro me tot annis feceris , jam vel invidia ebuccinat.

Equidem fateor, apud me nec numerum beneficiorum tuorum effe, nec menfu

ram, nec fàtis dignam æftimationem, Nunc novum aliquod exigo, ut his lu dicris meis præfideas, quod à morofis & difficilibus nunquam impetravero.Non potui autem à te abftinere, cùm, fi fànè

aliquem infinitâ eruditione parem; faci litate tamen & candore vix . L - ullum - - fimi• lem *

<!--

218

• lem habeas. Hinc pudebit nefcio quos cholericos irafci, fi videant in præclarâ juris divini & humani fcientiâ poffe et iam habitare humanitaté, & indulgen tiam. Sin etiam tibi fuccenfere audeant,

qui meas ineptias feras , Lugebo fortem w

meâ, qui invidis fim invifus,& amiciffi mis moleftus: quin potius illam tuam raram tranquillitatem, fi p6tero, imita

bor, qua aduniverfum Mundum furdus ; & mütus, Deum unum audis, eiq; lo queris. Vale Patrone optime,& Patri am tuam tot bonorum applaufu ornare

perge. Chriftus nobifcum. 1. lan. i619. T.

officiofiffimus

I o H A N. VA L E N T I N u s Andreae.

…

• 2 19

- …

L E C T O R, T E R T I U M •

S A1L V E,

B E N I G. N E

a111de,

Om/?ar /ìmè , mo* ommer, quorquoe 6a*c rafelucem rerram amío/,»,„, »

duro prem, jugo,&/er&ure/£,&,,,. -

rem turpÁmam: /ea qao$a/ta,quu

42/ve aamerae omnes qu/%/aam/2}ερ/ama,',o, %::;* *££££; »profum AVaro,

dißmw4, /λ/λ/rjs «tatem trahas?, /%, & aljr gra&es, a/j ex ad&er/3 non tam rerram, quam cæ lum ip/àm mégligere $identur &/Âpp/ic/a /Â« , , ridere. /?ramq, meâ opumiome,mò/|ae $urro quip-, pe quam mec omma huiu& J^ra moy?r« tmrolerabr. . //a/ime, ut quere/e i//orum acca/âmt: mec abjciem. p.

' da cumaea quod horum ru/u perfuadere αλm. Q£odemum Dea, Opr. AMax.pre/?mtuam/2am mo. /?ra exercitui*, & ferrema /3crerat, pó/uce,.,, eam 4, e$tdemt/j%mâ fe/?imomui, exhaber, ja/4,,, . f3larto mobù effé,& ad/eruamcon$er/àruomemìfà

cere debeat,ecquis dubiter?/2mrautem pr«rerjam diâ?o* duo* oraumer aff, quu a^proprzraim 4abeama hamc terram./Ve /€r&uruumfacu/tas, ommbu /£ rebúm im/íwuamt, admaeum eorum, qaréæ huma narum rerum habemae rm mamuba /2mt , aoquo agumrur: qu&ae• trerum a/j comtra eunr, Haud, qualem rmpera, obmutenres,/ed ma/orum rorrem

te* dec//mamre*, & $e/ut um Epraem/c, , mor4, comragionem e$uramre*. De qu&ae qarafar, /3 exempla umtueamur, id memoriaproditum e//,

memunem tam multi formã & $er/ pe4a Par« ` `

e/?,

2 2O

L E c T o R E M.

e//e, quem mom bumama /ubricita4 imterdum pro. /?ermat, mec quemquam tam /λάterfugere ©* e&a >rare mundum, quum repertus aliqurd umjuriarum, patratur. Ac //os qualem Deus 14aqueare geßit,

càm com/€/emz/a zdemfidem $%m facere , dum ca

miculos agamr,mom duâuramt ho* terræ amarutudi

mem experrr, vult, me&acaffè hic & orraros effé umquam audtamt. Nom tgnora /oquor. Nam ràm a mea prope puerutrâ mirarer, quâ mu/us error • ram efformâ aé/iarduaj, effer, quem mom mumero fa ommium2 $uræ ordimum /equela comitaretur, quemq, pigmegft, facu, ceremoniæ & com/?mule* Age/?rculazzones mom f£mplicrorubum propimaremr : Mom potui ramem credere , fèriò ta aà js agf • \

quorum

…

dozes 44imare debebam , Ç de proài

, zate optimæ quæq, fferare. Itague in$itos hamc fabulam agere credide , & rot $ulfus /ùmere, aut quoquo modo rmpotems & im portumum $a/gue pacarum placidumj, temeamr : }%, dum amrm ad&erta, Deum haud rarò ht/?rromzâzs hifee /ar Wam detrahere, ac ejulamtes &el certè furemres rifai bomorum exponere. I:aque ad di$erticula & /eceffi« com&er/?;* càm féremam tramqui/ira zem & //4erale orium expeâarem, quos mom rur &ime *, quos ©erfices momfùm, Deus bome,perpeffàs^

Premum ommræ cætera omitram , uma Calummra, -

£e//a ferocißìma/£mul & ©rrulemrj%ìma , cum m u/tp/tc/bus me merßus fa&a/%/er, haud pau eo* eqaudem ammos exercur.- gard enim, ό Deus, ca/ummta au/2, e/?, qurd fácere mom &oluir,

nempe hæreticum fime arriculo, Chymicum / me farno » deco&orem / me are, curio/ìm fine cura, fratremo

. \

A p LE c ron £ M.

22 I

fratrem /ae /3cretare, mag*/%rum /£me di/eipu 4o , &arem / me oraculis , demuque muhul ab/omum Ò¥ ázfzzzel zerræ moßra, $exa&ut , cuius mom

parre aîiqua, umpetuerit ? Imrerum amici rufe rumr , am do/wgramr ,.,mcertam : certè mome /2c currerumt , /€d /arrata rerruru,ad /2a abuerumr.

Ira Ca/amima Ecc/e/2, arcuit , Republica ex e/w/?*, literis imterdixit , quippe tot figmemro rum reo, & cur$us fabula obmoxio. Pmg ta mem præ reliquis cu/pa maxima fuit, haud qui dem caeffaffe •mpo/?uras humamau, /ed mom /aa- ^ daffè. Te//e* apud me/èperfùmr exprobrarromer, _

expo/?u/atiomer, /àrca///,fed q** obh&ront* // quore idemtidem com/%ergo. Nam ut ip/àm Ca fummuam, me/éio quo/?upore meo,/èmper meg/exit ita care4o* euur //occtfeci , m% quod umum do fuir,pauciores effe bomo* (m %ft/or) quàm puta rum. Src emim/2era&eram, rerum ab/urditatem.

memimi perfùadere poffè barbaro& rogaro: /eder rorem agao/?o & re&oco. Λιhil tam ineptum e/?, quod mom mulrìs umpomarur : mihi! tam mom/?ro »- /am, quod mom/e&atores maxima fama reperiar.

Ave me famem hic muril, Phalo/ophra derìmeam, hoc ingemuè fateor, meplurumum calwmmuæ de bere. AVam ex credulo diffidemrem fecir, ex ad muratorererum humamarum megligentem. Cre dere amicis,& admurari humama, im/amuæ proxi *mum e/?; càm maximè j* opus haber, de/eramer, »ec rarro, $ed &eriraa tuetur: ommta im$j/à/2mt, fimdigear.- Imde hoc bomorum /ùmmum , u£ ab homumubus de/ertur, ad Deum redeam , &

terrâ pro/ériptus, ad cælum properes. Ha£*/« ··· · -

- L

artuum

' \

222.

' A d L E c rp R E M. •

artrum ars eff, quam memo di/€rt, miß dedi/?a? j//a, omnes, qu&ae homumum fa&orparatur. H<e

•/.%uaita e/?,qu* Calummamfatigat & hebe rar, ut, càm $ehememr /6' me maledi:ar, benedice re mo4i credatur Nam quia jam difflueere&cul pari ge/?umusglorio/am e/?,4uorue* a/, qatd a? red - &à Munao d%m//e ca/umma reperir. O&rigui amus/e/lucer, & i»jurjau malorum umter trophaas mo/?ra mameramus. Perge,perge, qutßa* e*, & ingemitum exerce, ut, mom ducamparuemr/a, /ed me g'gem//.iaage/?amus. Λόdolet,mu/, quod reip/ùm perum te,& mam** ammocemrra vlrrrce& fm re £omci rau Cazeràm*2£ de Mamdo aliquid differamae, cu/us carceres, aurm carmâ f@rcuma e/? , ferum*» memo, opumor, negaverit , & fg//e femper durae rempbr.t, & mumce//e aur%mj\ei^pefic omme* conclamamus , Tempus malum eft rprudem* ta cebur.

Nam quâ mom $udet Re/igromà reporem,

Reipublica gelu, //terarum ffgae , & vu!ga m&e* �/det umqaam, &* o%r/ce/£ur? fmprobare emum ali

qud £/? cæ'; terra mrr/éere, &e/, quod credibulum. prrrrare cra#rome*, vaga fuit arae imparuemruor. H mc eff.quòd a/ oram 7 bertarem §3* drcacurarem mom **mulor;/?dfùbu'à potià,& figmétu reme//a

a)/rt a au curcum/3mo.Nox e/ígemus aliquodducé d. /em tw, quâ a£/#raêê imagrmibus cócretos mo re* morare. Suat famem, 4um omnimò rarere comfù

/um^ qu4./? vocem porro auferaw, mihil différant

2/?aruá. Laudare %oma, & improbare mala qui mo% a eriper, So/em & Luma rerru/ubdumt.aer cu

• jua&« mo e/?? Comce/erm/?a ejw,4u&erurar//& '<r«, qw bomo pa#luco, quaja%érwtw erwditiom, & com

v ;

A D L E c T o R EM,

223

eömod&proxum juraçar, quij, mter mille 8aal tae, Muchua &e/%au, Soph}?a &ampo/?ores com& tumgaam ^ umqua umiquitatu obliga&ur. gyod'/?ta* trepudae moa , rem aliua ? Qgod%ra ma/%ìtaa, mom

orem a/.a? me. qua tu corjemtù, jam omnes ob/è quà debemr ? J^a ae calurum $ocarr, utprè credæ, am- e, rè $u$æ,&era ducau ? hac dudum vocatuo pe- '

&vro ruo um/or/p/a e/?,quã &a tub, ?/ di/£mula, /? Wano mera /2#rerfkgiw.lalem merä/emtù /edralem • pro/oque mom audes. Anne ut Deum mom offemdar?

quum potuìs me hom/mer /adam quorú offa&urâ tubi charaor e/?? idem comquererà:/ed rm aurem: amme * quò mvnà* Deae audiat? quum ìmòwe, qui rerremâ T tuba D4/2mr,parum velutatuomwbula tuâ affuremt? Dicam ego, quodres e/?; optimè mecum a&um e/?, g4•cumq,&ura rolerabilù eff,ea beata mihi credi fur: quicquidcomtra gemä meäfur, id amputatä e/?, ut dt/?erem muhut faculum g^/?, quàm di&uma tuomes &/£/3e&a* le&uomer megligere. Numquam am memtem $emur, quod u/i accu/àmt, ut jam po/?

Hac crederem , maxumor clamores ob gallina lac excurarrpo/é. 4/iemapeccata /us, ut erudirer,ho mumes/2a %erba /ua axiomata mee credere,mecum aliâ ferre,/edper có/ùetudmem effutire. Pao &er bo ommtaab/o/&am; opt/mus praceprorCalum mia e/?;/3ιdmores,faciemda,quæ carpit,qu« laudat,fù guéda.-aedfabw/a« �erò ramdem re&ertamur, quae qua rert/wm propimo, comjurore, le&or magmami |me,percamdorem fuä,ut immocemrufeffi&itati ali qua/malu!geau. Imurare maximos Paror, quae ioco* . immocuor,imò et mordaces, tulere;umitare ho* rp6* -

quo* %uae r/ímeomm//2a umdigmatiome ám arenam 1, 4 • moßram -

224.

A D L E c T o R E M.

moffram protra&or. Haberemim hoc imgemuita» proprium, ut parum excamae/£ar: qui amimo pu

/?// fumt, /émper bile agitantur. • Non tra dare e/?, cum uræpæmutauæ & paduit, qui paulòpò/?/jmeco pem perpetiebamtur. Homimes/ìmus, mec mate ad a$errumcamda ommta mala, mec/upra omme diée

rrum. Idportua cogita, quem,& a!iam, quàm re tamgu, quam rama&u , quae tuâ, proximu« &/£mili πα, morata/ r. Nec emim tamt i/ìmt ha mugæ, u£ tu u/u &ur rämtum mo&earu , m /èex te famam &* pretuum umopimarum ludieri adferas. Sime, ime fé recipraf jw&emtas , qua muhil ex re didicit: $e? Parer, cum fi/j erudituo mägm* com/7rt/z : �e/ //r/ jio/a , cum judices mom ex&og re/?omderunt, &e! qui/juù alium, qui imraer/àcāverba & prophama opera mom 4emè diffimgutt. Ex »/%/ue muhu e/o, mt/?ze/p/£m accu/er, mec re aliae comdemmer, niß rure. Re/iguum &u/gue, oculâ aper / à mom&iaear, mee audiat auribue &acu&.Hazamzàm me agamu*, 24 ffuperåtamw

im memdacurare mo/?ra,aut tripu

diemus /mterprefatà & virtutum fumera. Lum guae abßmr,& loquimur: artrbum caremus,& of ficumas aperimum : juffutia delinquur, & judica mur : de&otio imffa omme* religtomes lamgaer, & /?pra amtiquitatà/3licitudjmem/?ja£fta::Chrt fíum mempe ubij,promittitur , W/x u!;bi apparer, imò &/x caputprotemdems à Chrt/?iami comculca.

rur. Nomputo,mo* haec me/£ire: ira emrm cam my$. • mutâ aljs ex Præceptorib.meà didici;fedam eme» dari quicquam poßmw, id eff, de quo $ualeo am $ bigi Mihi perfùafßm eff /edcum mu//um injur„;, poffe, ggfdemimprohuber, Lut kerum/équi, càm *-

A d ' L E c T o R E M.

22. §

i4e cajpperdolingum adumguem reprç/emreraur quia $erat, Io/ephum aerum,athaum umtrari, cùm Papumtam* ex gemtilibu* imtegrìtatem am&uatam

fér$arut ? Sed hac mum & /erua. ggra umpedit , j4%emrafem moßram & lum guaruā perituá & arruum moturba ambui , càm /èmptuum mihul/%* •padno* mimw* acfa/?/aj, quam alo&i , remporà ammumo amplius? Emumvero uta e/?; molumus mu farò,me qwud duruus ducam,& diuturmâ putreft *?iomewo/merab/ mumus,gemeroßores eratat/7//3, riza- rerumdimur. Eximde, me qurd peccatum ^uadeatur, mult& ambagibus res exaggeramda /Âmae, vt gaudeamus rei tam ab/?ra/& mumuralum qua!/?/re, quam quiliberaluusjuraret tutu$il;ro womememdam. Appe//o &or teßes, quotquot dole t& po/?ror ammoramfw/?igatiome* mumc caelum im zwerè,at åø$er,& zerra premere,ut tauros,& re* 4aumamaw mo//?, ut &accaa : demig, omnia liberalia djudicare, ut vitulor; càmtamem 4rchimedem, •£rêßore/em, Solomem, Plimjum,& me/éio quæ ter rena mamumahaud ffagali/àcrificio coleret &. 4^ um prompta excu/àtuo e/?: Λύhu! im rebus perfe &um. Certè, mobü &erò laceat per&os &el imper -

fèâa /êire, nec ìm /ecula detimeri facilium & 4wozadeamarum Commenfarià. Nom caputú bre �uaria, umquità? Irame, quud/?c/am &obù, quum potiùs um&uaemtibus aliqui emergant, qui &ux/ά eredumrporaffé umeprjs rerrutari? Apparer, que &a&ù /€r&uär,ingemua luberaliora&e/mimù elogjr ameáruari, $ed coar&aru mum, od/w. Raguti$æ

J@l$a/2mr:fed& ///a, quæ ad librorum exa&rori? di/wcwlæ crapwlam edormulant. Relmquamuæ ræ **-

Æ,

zz¢*

3.26

A d L E c r o R E M.

men illà fùaju/£ula &/0rbìtiunculau;!gmorema quomam u4urerara calum mom claudatur? Id com queramur, quodmumapeccamaicóúeradumejam &lruum &uderur mom peccare. Reperrum emum eÂ»

quo mos exeufemw, Aaam ev/pa; humc quafqu* non accae/èr defipur, Avempe maxuma luberraa,a/ie za xoxa /ubudunari. S. feges urgeas/alrem, E$am Agelicae /?.4damo etuam crucem mumera jam atta* 4a/?, beatam diffó/uruomu mo/ra /icemruamw.s, ex emplum etuam aliorú, que mò beme ,/ami/ßáriá &u �unt,oppomarjum terram figáprodid /?/.Sciliceae zur quae Papam depradamtur,mom corrigumr/àrù/%. 4, Chrj/£ram.&rdemrur, ita qui Deo fialere ducumr, fed eumdem/αbreffkgiumt. Religionem urre/ grosâ zra?are, mon Pomtificuum tamràm eß,fed& mo /?rwm, & leges exleges habere, cum Barbarie, mo /?rúcómume e/?. Detererà qualopav e/#aliqua aal aere, agnoramtiâ profe/%? £t hae cum £a%elur me ceßtare maxima, ac memimuem#damaaférrimw,

/ùccemfemrespura mo/?rà è temur filo remacj&mâ •vimrutè. Sac ergo optimi qai4,/emruumr,fura/* mo« /ethargo remerr, wt mt/7$enemata me4a mihrl aa Amurrama,amarapharmaca ommuumpetu re/3wa mum. Deas e/?, Dew,44* religrom &pacur,tramquag Iuratâ, ingemj&virium mamera irre&eremrer ha 4ira adfé re$ocat,& umbrarum ludibriâ aor/?a- . .gellat,/3mmjs rerä&felicitatur/?mulacris rude*:

quae qu/juis mom ! quudo amrmad&ertur/?uper. Pe auté quu/ua prodigumrad cytharas & Mu/cum melos,rr//?;/&ma pauperrat, mubumt: ura qui Cae/a ; domariaejcuamr,plerumq, hominum /wmrfe/?, &,/<

ßrma; trºpadtamdwmpruâa e/?, arpaalopj? ejule ā*s

A D L E c roRE M.

227

m*:&caßigamdo memirores impertumj, ut ja&a

*repo/£mae decreto um felicurare occurru/e. Qgra $erò agat vir 4omus,26, 4omo e//e mom /acery/£fortè quaras,paucis reffomdeo. Sramumi/àtìs ha&er &e raratem profiteatur:/ mumury@4 luberraré mepro aat. 14wdcerrèpaucorum homimâ e/?,mec mi/ Deo armarorum &com/3/salarorä,quipra/€mruba*/2c-curramr,fam/apoßerutar/,pramuum ca/o commur rumt. Fuere tales /edplerumg, imfelicj%m : Pau* propè Lutherus complerum/racula eß qua um&u&us truumpha$ur. Sed ut laberraréruam/€r&es, mec/e culo morub.%e/$urjs abruptarus, udcúmultus a/j? faculèpr%a&is. Nemo re, optmer, coget Ecc/e/?am mercare, fru&umalua corrumpere, Lateras mumali- ^ mari: /?megligarus, raus e/?o. Sime,aljfaciam/:/ me mu/refaciamr:/âme/z jam rempus &e/e,ac com/ci emtua tua cohabita. . $, /áti, e/?, exemplum fé qui , memo umquam um Deum pecca$it : /ed com fat rebw corrwptis , uti re&era mumc e/?, pau cjémo* Deo placere. , Pje, jußè,/obruè , luber

alter, paruemrer &v&aro ; quod multi equidem rudebam*, memo, mi/?fa/or,prohibebit : 4ur /?ommumo fiat, arame terra angu/?a e/? , ur mu/3iam laceat im Deo acquie/cere ? , Hoc u//ud e/?, quod mulrus $e/im per/2a/ùm, & quo per to? ambages pemetro, ut reli&a turbâ, quæ

com

$erta de$umã imagmaruome, mom pore/? , mu/am, rurpjrer agemde neceßtatem conffagamt , aur Peum de/eremdu. Nam quæ nos maxumè rer remr , fa//ac/a /&mr, qua/?/m &rro Deo no4r* $e!

prodeffe &e/ mocere erìam Mumdu£ poßìr , quâ çum omnia /e &ucr/é erealur, rerrâ aéerara* Σ Cæ/o

ZE===

A D L £ c τ ο R E M. cælo reddir: quemßaßumamus, parum eff, quic

128

qua //e meger,cum memumgratâ benefactat. Ne

que verò/3 Deus immutà ej?, ur/ù m terra/ém per malefactar. ~4%:, credamus, omme* /?e/ere

;

hic emergere.E/?,càm pietatu,càm imtegrotatu ho mor/ar/wus. £/?, càm &erutau truumphat. Sed \ mec/ ne/jc/* er. AMultos crede amhelare ; mulro* crede pluruma de/èlerare. Intra comcla&ta /ìmr, qui cor/ùum effumdunr, quibus comverfari, me/€¢ qa */£* dulcealo. 1/, //bera, $oee* amatmr,&, a? plurimum perficiamr , /eruo precamrur. Tw»m e/?, ut cum Deo aliqua remre*, quodamima falu ri, corporu libertari comfàlat, bomà placeae, v£* hîc ingem mo/er/?/e/mrerpomu*, quòd mom malis, fed rebus optumis ad&erfàri deceru. Sordere ròv, umquremr, purz/£mam religionem, difflcerepoli tuam, utramg, perfeé'/όmam: elegamrj%ma* &- i

zera, imculpâre. ggi, mom du&orer hic? mom rre pidet? sed 4omo ammo effo, mihi! permumt. P? mometarum hodie pretium cre/3ar, pondus & #• - * mira deficir, Imago eadem e/?,acplerumg, elegam -\ rior: Ita mor pru/cam de&oriomem, amtuquos mo res, arruum exce//ewrfam crepamur, quae apàa 20f

cuprea /amr, rurali mom de/ìmt & jm/£ruptuo»um,

* pompa: at mee libe/am, mercarumumferum*. gaia /?/a com/?anrer megem*? Eho, am rucrealis/ Jae- «

$chabo Baalitau ympoffuram /aam fa/3*, càm ad

;

fànguimem u/que/e /ama//£mr, mi/? cæheus «gmr*

co»&iciffer? ~tar Pharifeos Chriffa accu/àriome* ' adm*/?//*, mt/ Pe/3a/amma o£/?amaros ad morrem. ! a@;conffegtffet ? aar pomrj*ros Eurhero ce%/%, , '

cùm us/celera u4orum mcreparet ? speciofà re • -

• •.

rmpo

;

A D L E c ro R E M.

229

impoffura e/?,mee umquam deferuor,quàm v'm to mam /£/£mulat 5 memum, famem cituùs , quam %m plucr/$mo cuique detegenda. }'erum bomum £. ram e/?plamum & parulum , ut umpo/?ore* luca pudeat. Temebris opum eff& &mbraculù, ub* pwparum lualubria exhubeamr: su velum /αbrra ha«;/order gefficularuo. Hoc certum tibi e/?o, mom crealere allor, quod fub/ per/wa/wm §o/wmr; mom fá cere,quod rub, impomumr,mom/£/re, quod iaâuramt: fed $emeremplero/guem agyrus/gi adorare, fore? crurù umagumepixgere. Ingredere & arcama/â cracomremplare,redibù /3/o,& obßupe/eem*, & -humamus erroribae ratus: Hacfu/ìue, me/e/o quo modo abreptae, /edurfiduciam?ubi facuam, bemi .gmt/®me Le&or , mu//am híc hare/$a perduel/iomé $el barbariem reformalamdi. Liberales ioci/jat, è qua%r* marerjaperura , ut &ideau , ommia mo/?ra poffè cum deleâatromepropomr. AVemimem, quod ego/£/am,rergw , m/?càm de humam* agirur, res mo/?ra agatur: Ta/£/£is aliter, molì ìd ìmfraudem ameam/eare. stylum Rhetorica muhu/aeber, me opus

habea Criticorum faee: omma infrà al&imarao mem tuam/2mt. Nam dum alj colum rormam^, aut

gurguâo*fabricantur, aut mufèpulam mvemrunt, ratia excjdumr, me qwia merua* /erjs comremp/a * riomi&w. Nom a/eau fub» jm&ualeo, mom latrume*

tor homim ffecwlatromuka, fatigaro: da mihi , uf per re meip/ùm rideam. Debeo ad Ca/umma,gra tuam certè debeo,wr, qwa muhu//miuriarum contra »me omfir,p*ofectffe me/g#/édulo exrrr,ruo $uae at;quomiam ez dt/3//cro, rmcrpram m. hu mon place

re, &plamè quám / m //, u tawalarus 4/%m/%. -

apar€rf. *^

23o ,

L E c τ ο R E M.

• apparere, Pade amr, qau me prophamä alicum*, qwia Corucrfàp/am/;&quu arcama/?are mihi iw&idér,` uam Deo re&,/**;& qus um •gmoramraa umfulaw «leportarwmf, qua/2pra mortalutatemglorremtur.

Xe/%omaeamt po/?er/tata, quamom errt tam obe/& marà, ut, qwud mali,qwo tempore,quibw admumi fru* ix&aluerur, momi odoretur. Imprudem* H /?e raa e/?,quemec Regibw, medum umpoßorabam,par cet. Optumè meruru, càm /eme/ampegerumt,pro dumtur:ru&ura totius umquumamemfa pro mo/(he Wemdata&w? /? ommua v&w impetrer, Mor* pude

faciet, càm ad D E 1 re$eremtuam, & p^oxima : çharitatem , & gmoram tua male placa eonfeßo wem erut accurremalum, càm de/erem* ommua qwe

&av re hîc credid/?/; càm trepudabu*, me ualem tui ' experuantur, quod malo* commi/%/; càm i4a r* dicula ά/?/w/ra/ímplicatam amrca,comtwbermalè»

bemefi caerur,& terrarum haáemus delaeuum, me* rbb, •p/£/3p/er. I/uc re relego,/£umjqwae mihi et, mecprohabeo, ut, dum comperemdumare euba liceae, qwcquid©e/ rp/è rubim 4uccam &emerur, ©e/bom £ycumue aliquaeperum&ualiam ange/άr,14/iberè eß fwr/ae,& coralat/* re ommuéw alertalemdum dealur. AWeeemum ram coar&utwm, e/? humamum gemw,

wt ••• •* rempwmèliceat accu/are, qu« memo-* amimum induxue, aut èxro/ere tuay?erq*ulimua,

quubae &erutaremumquum Aa. Sedcam quo loquor, nempe/èmper/%mmiam*. Tepotia muhu exorem, bemgmj&me Leâor, utfaculrare tua hau meam /£ �efabu/a./Âe mytho/ogra•admutram , quiba* boc wa-ma quæß* afpo/? Chrt/?//€riam umuparuonem,

&* kamans $ita ratiomaäulem conver/àriomem, /cientia • , … / ••

A b L E c T o R E M.

231

féiemfuarum rerremarum decora & &ariam dele <?atrome»m po/%deamw:quæ/amè moba mom merce marj unam a/rer%)ermo,mec exa&orus um porrumi ta4, met magatoruvepurome g/o/àta./ed/erua rerä mo/?rarwm commumcaruo ar4; cura,maxumè $erò

DE I mob/£um con$er/àmtis auffucia dabumr. Humc adorabamw , m Le&or , w*quod utra/gwe

dee/?; /wpplere •p/è, ô* um om/mem $eritatem de ducere $elit.

Nor Wero umzer mor amabumus,

cuur hoc erit mom poßremum opvs , wf qu« mi mà* dextrè , mumàs com&emuemrer du&a /unt, moms

Wuralemfra & arroc/tare./£a Chr/?/ama Charrra- ` te emendemur, du/uamur, umrerpreremur, atq, ad

mutuam aafrcatuomem comferamwr. D£/^wpulum ' jme habebu*,/?mom /àrà docu/em, certè paruemrem

&&eritarr* audam, (gno/a aurem/mu/opera / excu/artem; qu«/?//bi procul a me remoro /à per$acuaforrè &udebatur,memimerrę, qui mocere Wo/umt,plerùmj, um propm quo f/e,per quos /7 De

** mo/?er me que/cere ac Chrº/?, regmo/ervure per mi/èrre, mon imtermutram,poß hac ludicra&facrâ /?wdj rmrercalarua. /errum aliqua recwm comma mucare.ser&er re Domumus lEsp^S, ur /7/ruta, mo/?ri primceps, quem wrpro me adores, etiam,at4, et/am quapeffìam, um te amimâ `_^ ^ propem/ome precor. , • .' rale. < y -

•

• «

• * • -

*.-

1 ,

•

…

*• , ->

- -

•,

- -

[

- -*

• •

* *• « «

a. .** •' -

* , •.

…-

. u.

* . •*• * \_

• • *

•

-, .

**.

• • *

•

* •

, •

- , • .

- * • •.

*. .***.

*- ,

. • • _ a •

- -

_ -

•• *

*. •

• ^,

*. — '

\•

.• -

…

- -

• *

- .•

s *.

… * . • * ·

• • •

*.* . , • • • • …

**.

]

•

- -

- .

]

-•

•*

•

- - -

… -

• \-

•

, -

•.

-*- *• *

* *

•

• <

i. -

- -

* • • - .*

\. -

- -

• -

- - -

, … -.

* •

, ••

- -

-\ i--

• .

- -

•

« .

•• • • • …

• .

•*,•

* -

- •*

\& -

-' ~

r—,

, i

- -

•

•,

. •

— -

u-^ -

- -

\ *--

•.

, -

- --

•

.•.

•

235 ;

A P o L o G o R uM CHR 1 s T 1 AN o R um Ma

nipulus Quintus,

'Seneca.

guemadmodum radij folis contingumt qui dem terram, fed ibi funt umde mittuntur:

Sic amimus magnus & facer, & im hoc de miffus tit propius quidem Divina noffemus,

converfatur quidem nobifcum , fed hæret origini fuae. Illinc pendet, illucffeétat ac mititur: moßris tamquam melior intereft.

234

A P o 1 o c o RuM I.

ANTiPoDEs.

* N D I c T o Oecumenico Comcìlìo, cüm remotiffimæ nationes ex alte

ro eodem&que Mundo compa;di£ fent ; adveherunt tandem , contra

Dr£w. -

Lentuli & Cornelii opinionem, aemrupodes.Dici

vix poteft, qui hominum tum concurfus, quæ admiratio fúerit. 'Incedebant enim non ut'in verfae arbores ; fed capitibus ad terram, ramis

fublatis: unde facilè colligere erat, effe pla, è à nobis diverfos, nobifque óppofitos, Admiffi in {effionem, & de Re? grome interrogati, refpon derunt, D /gere /e Deum zoro corde, tora .4mma,*

zor • %/rubu4 ; & proximam, ut /e/p/3y. Quæfiti de poltrâ, dixciunt. `Se home/*e&uvere,»e»7mem * * ledere, ja- /2wm curq, rra&were. Examinati de Philo/ph/a Morrem/e mea,rari ajebant. De Ma

trumomuo compellati, 24« Deus, inquiebant, comram verur, homum mom/eparamda. Laj?ores eo

rum inquifiti. Sa.lorem &u/tae fubjecerunt, quo pamem quareremr. Poftremo scopu« roria $ur« peritus, 2Ererma cum Deo &tra,indicatus ab `l'is eft. Haec cüm Patres concilijaudiviffent,furre xit in medium Præfes, &: Viri Fr tres, in

quit,gaudmurum eff, multos dubuta^ , ' ' - - /e , /£mrae aemri-

podes ?

ma n : pulus v. 2.

235

· ·

A RTIFEX.

P. I&tor cùm artis excellentiâ omnes fuperaret, liberos tamen planè deformes, identidem fu fceperat Interrogatus ab Amico, quid infaufti fubeffet? Nihil,réfpondit, nifi quod illud didici, hoc non didici, Quid enim,quôd Magnates cle menter,Nobiles fortiter,Confiliarij prudenter,

Præfe&i temperanter, fubditi deceiìter , quid

Έ Religiofi Ê. Jureconfulri juftè, Medici -

àlubriter, Philofophi fapienter, Philologi ele gâter loqui 9mnes didiceiunt,agere pauciores, Ę facilius eft,rem noviííe ac pe1agere? Jllius efiim fcholae paffim proftant & magnó fu

ftinentur:hujus £É quàm quifq; fibi Doâor, ac fuo periculorelinquitur.Hinc Ariftoteles ve- ' fter {olicitè & anxiè inter virum bonum & Su torem bonum diftinxit, ne pofthac crederentur inter fe reciproca; fed omnibus conftare poffe, & nebulonem calceos optime confuere, & inte

gerrimum virumpeffimè.Hæc utaudivit Æqui ías: Laudo te,inquit,qui animadverteris. Ide

nimlugeo, Harpyias maximè omnium folicite & religiofetributa exigere,& furunculos fufpé dia fuiaciflimis.

3. 4 vg ysTINVS.

' «

Epifcopus, ad My A£gyftiggt;íig;gy$. 4* ftçriorum Dei mareexpatiatus, & Confcffio

áií;

hypocri tam invitiffimusinciderat, qui5lando ore virü

num fuarum libellos obiter

candidiffimum fàlutans, Ecquidlegeret,percon -

•

' tabatur. -

136

A p o L o G o RuM

tabatur. Cui Auguftinus, Meos errores,inquit; fimulq; libellumjorrigit. At ille,amarum quid fubridens, Quid opu§ erat, Sanélè Pater,femet ineptulis proftituere,cüm Deo omnia pateant? Qgid verò? refpondit fervidum peétus:fi in pre dones inciderim ,

conquerar ; latrones animæ

meae non accufem,non prodam: pueritiæ inobe dientiam , adolefcentiæ ardorem, juventutiste

meritatem,ingenii ambitionem, linguæ vanita tem, laborumyilitatem, religionis ténebras, fo cietatis pericula, dein matriSlachrimas, fcriptu ræ fulgur, Doétorum roborationme] Veritatis

dulcedinem, carnis confii&tamina qufbus faucia tus & fanatus, quibus circumaétus & folidatus, quibus ÄÈÉ &elevatus fum,nen aperiam? Et in Dei mei fanétuario velut veteris hominis

exuvias,novi ftolam,& arma gratus fufpendam? Tunc Hypocrita,Tuum hoc inquit, Exemplar efto; fed quod aliis imitari non incumbat. Ap

paret,refpòndit Auguftimus;at quanto cum fim pliciorum periculo;qui, quæ vös fimulatis, cre äunt; quae tacitè improbátis,verbis deceptima inifaciunt? hinc lucrii vobis, illis fumus; vobis

fama,illis damnum; vobis otium,illis labor,do

nec juberite fupremo judice, id, quod diu & cal Iidèfupprcffifiis, cum gemitu & dentium ftri dore erit proloquendum. ` ` , \

4- B I B L 1 o T H E c 4* Roximis Eruditionis comitiis fupplex adve -

nitfœmina quædambrevibus giáris & com -

T ,

pedibus

M A N 1 pu Lus

• 237

pedibus vinéta., Quotquot aderant,ex fqualore & vinculis aliquam e Türcia captivam& fytrum conquirentem conijciebant. Scd illa, opinio ne omnium literatior,fe Bibliothecam nomina

vit, & judicium ob rem non contemnendam ex petiit.Viyere fe,ajebat,nö liberafn;fedad pauco tum perfpicilia , corrodi tineis, cohabitáre ve fpertilionibus,&id tolerabile:includiclatris,ob

firmari feris,nunquaminfpici, nifi in fpe&ato ' rum ludibrium. Nec id intollerabile:fervirc ine

ptiorum informationi, & fuggercre beanis Ma * giftralia viin tenebris coa£tam,id ngluiffe poft É'; cum Š periculo effregiffe. Cufpro ceres:ira te,refponderúnt,præcipitat:nam ut ftu dioforum eft curiofitas, nimium ex te quererét: ut temeritas, nimium te abuterentur ; uit eft cu

piditas ; nimium tui auferent ; ut eft inæquali tas,nimium te macularent Sed Bibliothecâ jam ' fervida: Quis credat,inquit, Cauponas, taber nas, lupanara tutò pátere, bibliothecas in ftu -dioforüm fecuritatem abfcondendas effe ?

5. B oc ALINVS. -

TÉÊËnus Bocalinus,ingeniofiffimae dicacita tis homo,cüm ex Italia in Germaniam eflet ali expatiatus,& cum eruditis, &

qua de ftrumofis, gibbofis, calvis, lulcis, fimis, balbis,truncis, & fimilibus corpore vitiatis con

terraneis fuis differuiffet , poffent nefanari, ac fi infanabiles, anne in Nofocomium potius ab ducendi, quam 1nter reéti corporis homines to

krandi finí? magaa cepit laborarc invidia.Nam crant >

… /

•,

238 Ar o L o G o R umr Y . erant , quibus hos nævos hypocrifeos pallium — ; Pha&enus obtexerat, velfanè non omnibus per miferat effe confpicuos; quibus Bocalinus mor dacior habitus, pòft ÄÈ odio res paca:as

turbare,prodere patriam, infultare bönis diétus ' eft.Bocalin.ut addit infipidä accufatigné, tamé ne haberetur importuniór hofpes,fan£tèjuravit, Gcrmanorü vitia nunj noviffe, nunj rififfe, ac - omnino accufatorú fuorú vultus afpexiffe neu- ,

tiquam,famam audiviffe nufpiam ; Dolere, non s potuiffe aliter, fibi innotefcere , quàm per vi

tia: Dolere,hæc vitia non fuæ gentis fola effe,

(

paratum tamen publicè teftari , nec Afinum

Quadratum, nec Cornelium abs fe ta&oseffe. Róc cum rifu acceptum, & fententia lata eft:

…];t

Mamdum ram /ά• undej,/£mulem,& qua de alte

ro marraremrar, huic quadrare;itaff, aeque/€eré?. s* -

6. I C A N ES.

] uffi erantbonæ mentis Agricolae,ut Lucianü, * Merlinum, Rabelafium, Fifchartum, Bocali. ,

num,Barclajum, Pafquinum, Gentilem & cófimiles fatyricos canes3 quod feras undiq; confe&tarétur,loris, catenifvé`alligarét, vel fafiè fuftibus ad colla appenfis impedirent. Id quia durum agricolis vifum, quòd fruges feræ cùm depafce

l(| ir

r€ntur,tum conculcarét,füpplicilibello que ne

ceflitas canum apud ipfos, quæ importunitasfe-

'. rarum, ac exinde publicum`damnüm, expofue- - ?

runt. Depopulari enim fegetes ab ambitionis cervis,voluptatum apris,violentiæ lupis,impo.

ftutarum vulpibus,imitationis leporibus,adula tionis cuniculis ; idq; tanta frequentia,ut ad de ~

, ,

bitum

M A N I p u I u s V.

239

bitum Chriftianum exolvendum pofthac pa rùm fint fuffe&uri. Refponfum ijs eft , jam áu- dum appofitos illis effe vigiles, qui clamore & terriculamentis arcerent. Tum réplicarunt, ni

hil effe dormitantius his vigilantijs.Sed tú duri terincrepati,acfubrebelliohis, poena canes vin cere juffi , cum murmure abierunt, hocinterfe

muffitantcs, Generofos canes vinculis ferocio res fieri. •.

7. „ CLASSIS.

ILaffis illa ingens & formidabilis, quâm Rex atq;idem Eçclefiaftes Salomonin Morialon go tempore inftrui juffit,tandem publico Orbis terrorefolvit. Erat enim rumor,fübjugandú hu manum genus,& ad Catholicam tum feiigioné, tum politiam fubqginta Monarchia cogeíìdum. Admiralius five claffis prgfeétus

$i; Joh.

Gailerus Kaifersberg£jufq; legatus Def. Erafm. Roterodamus,additúfq;qüi eórü vices nonnun uãobiret Corn. Aggrippa, ac praeterea Navarchorum,gubernatorum , remigum innumerus numerus Vifi ét funt An, Senecâ, Thomas Mo

rus,Sebaf}ian.Franc.Fr. Rabelais,navib praefe&ti Decretum erat nemini parcere, nullo fexui,ςtati,

dignitati,quifquis obfequium & Sacramentum

É Ita appulit deniq; in Narra

gonia & publicoluétu expe&ata,foierini plaufi; átq; rifu excepta eft. Nihil enim armorum, nihil lethale fecum vehebat, fedludicra, chartas, fide- '

lias,lyras,crepundia,campanulas,fpecula, talos, &idgenus infinita alia. una lcx erat, qui fe -

ede

A poLo G o RuM

24 o

dederet, cucullam,quæ ingentibus onerariis ad ve&tae erant, quifque indueret, auriculatam, va riegatam: nolis appenfisfonoram, Ita Orbis fine fanguine (uba&tüs eft. ~

8. C o M OE D I A.

– ––

FÉi; Saturnalitiis Comoedia magno applau fua&a eft,cujushoc argumentum eftbrevif fimum.Primo a&tu Adolefcens voluptatis & fa mæ contubernium ingreflus,varias Scientiarum

§j

va & Artium puellas adamaverat, cum rio ineptiarum genere fe deleétabat.Secundo a

' &tu vitám civilem in foro fibi adfcifcens, mori-*

bus diverfiffimis & confuetudinibus imbuieba

tur , temporis & ingenii admodum prodigus. Tertio a&tu humanarum controverfiarum`ca

ftra invifens, armatus totus ex omnibus compa ruit,& furiosè cum totius orbis fententiis cón

fiétavit. 'Quarto aótu adalendam vitam con

verfus, Mare huius mundi infidele periclitari

& Sapientiæ opes colleétas poffidere fibi videretur, & in Pa

conatus , cùm jam

triam reditum pararet, truculeiitiffimâ corporis humani tempeftate agiratus,labore fefíus, opi bus ejeétis, confraétâ nave vix tandem poeni

tentiæ affere in terram enatavit. Ea in Quin toa&tu Refignationis infula reperta, fub fimpli _ . citatis Chriftianæ Principe,& levamentumi

laboris dedit quietem & acquie fcentiæ hofpi

tium.

`pae cf

M A N I P u L u s V. ;

241 s

9. DEciM A T o R. ,

TIMbra, uaedam circumvolitans Arithmeti °* cum affaverat.

Is, qui ad calculum omnia

vocare, & fumum etiam ponderare didrcerat,

non acquievit , quàm per æqtiationum omnia genera éxaminaret.'At opus fiaud erat ulla fub

iilitate,quin ipfa potius umbra, ut liberaret an xium & radicibus teffera

coptaepneagonalibus

Heus, inquit, ad vulgarcs calculos reâi. Nam quod exténuata fum, primùm Sim-, plicitatem decimavit Curiofitas, dein indolem Academia, mox mores peregrinatio ac prope eã intentum:

opes converfatio, poftea fàbitatem luxus,inde ,

tcmpüs vanitas, porrò confcientiam Satan,poft libertatem muliëres, poftremò refipifcentiam

confuetudo, denique cùm moriendum effet,de-

cimavit Sacerdos, cui exinde poculum tot num

mis, quot Chriftus venditus,emptum. Tu mihi jam ex focietatis regula dicito,quantum mei fin quantum fuperfit. Logi í;uliscùmimpenderim, fubduxiffet numeros,ac exiguum plànè ejus quod primum divino beneficio congeftum

$$$ Heu, inquit, quo numero effe potuiffes, cui Deus addiäiffet? at tu temerariè P.

multa fubtraxifti,inde infamia tua multi plicata-, &

ÉÉ inrer túr-

- - T _ piffimos hæredes · -

^ .

divifae.

··

M •.

1o. DE •

A po L o G o RuM

142. ,

- Io. . D EFE CT VS.

O Borta erat in Reipub. regno periculofa fedi S-^ tio,fubditis ad civilia imipatientiæ arma có clamantibus, & credulitatis exa&tiones detre

&tantibus: Cumquefubitò ac intempefta no&te convocati effent remediorum architeéti,infau ftum aliquid&periculofum accidit.Nemo enim ex

j''' erät , qui ngn in tanta feftinatione

alicujus maximè neceffàrijmembri fit oblitus.

Hic áures quibus fubditórüm gravamina&quç relas audiverat ; Ille nafum , quo Politicofum dolos & quæftorum furta olfecerat; Tertius o-. culú,quo Patriæ a&a,privilegia,contributiones infpexerat; Quartus linguamjqua pro integrita te

É§ contra iniquitatem exaétoríi dif

fereret:fed maximè,qui Cor,áliufq;,qui manum domi reliquerent,cofiventum omhem turbave re.Nam

jj ad prudenter conftituenda,hæc ad

fortiter defendenda Patriæ jura,Publicamq; feli citatem defiderabátur. Itaquc ut quàm citiffimè domum redirent, & hæc imperii ihfigniafecum ferrent, conclufum eft.

1 I. DELICATI MARTrRES. -

S Olet Religio Chriftiana die Paffionis Domi ° nicæ proceffionem ex Martyribus inftituere, cujus hic eft Ordo.Ipfa præceditalata, in purpu ra femilacera, cum Cruce & habena,altera mânu Biblia aperta geftitans,& Mortis fimulacrum fe

cum trahens, fubfequuntur terni& tcrni Marty res albisftolis, laurô coronati, & palmis decöri incrcdi -

… M A N 1 P u L us V.

24 3

incredibili numero, vultu hominis auguftiori, uibus ea cantilena ingentijubilo & divìna mo latione canitur: haïeâurâ,/alus & gloria,& honor & poteßas Domimo Deo mo/?ro, catus &era, juffag, /amt judicra, que magnam i/am meretra cem (qaae terram impudicurua/âÄcorrumpebar)ala mma%erur, & a4 eapæma- /anguimur/2orum repe fa$erit ! Id fpe&taculum cum multis arrififfet, &

inter eos animadvertißent, qui non {anguinem profudiffent,fed vitae {altem miferia, & perfecu tionum patientia eam virginitatem effcnt affe cuti, fpem certam concepêre, fore, ut quia cum hominibus frequenter effent confliétati, gloriâ inde interMartyres impetrarent At Religiö,per fpicaciffima Màtrona, cum ambitiofos , turbidi capitis,delicatos, impatientes, polypragmones, ` novatores illos reperiffet, & ob id undiq; expul

fos,& intolerabiles habitos:Ite,inquit, âd veftri ingenij Martyrologos:nam hic chórus meus de !icatis Martyribus non patet.

\ • 1%. ' D 1 S PVTAT 1 o.

B Elia!,fufìusille Sophiftarum,cüm proceffum contra Chriftum abfolviffet,nec vóto fuccef

fiffet,aliud eft aggreffus,fc.anné cum coreconci, liari,aut certis pa&tis velinduciis convenire pof fet.Itaq; ad Academiâ fe conferens, mediis Bac

chanalib.thefesaffigebat,quas ob id negotiúvel 1et ventilari.Cûô;

ÉÉ;. dies advenißet,

ipfeq; defédédς (iie opinioni paratus ftaret,cópa pruere Metaphyfica Logica, Rhetorica, & reliqui eruditionis ftudiofi &äcri cöfiiétu Belialé aggref - fi, ad ravimufq;fefe exercuere. Sed ille lubricus '. .

•

nimi

E. -

* A p o L o Go Ru M . 244 nimiùm,& diftin&tionibus undiq; armatus, in-

fuperq; linguae volubilis nupjmiinus tacere, j

cum vi&us crederetur,audiebatur. Tandem cú

fortè ingredementur duae puellæ rufticaejfimpli ciffimi cultus, altera Fides, Charitas altera ex

palluit:quäprimü Sophifta,dein fudás, & ad om iìesfefe ängulos cövertens,deniq;obmute{;ens, arreptis cum indignatione «hartis fuis, cùm de-.-, . . fcenderet ex pulpito,murmurare audituseft:Arbitrabar,cum fuco rem mihi fore; at nunc ccce • I ; Veritas. ' ; 13. EL E EM o S r N A. — **

S Olet Eleemofyna fingulis menfibus benedi cere ijs,qui defe optiniè effent meriti.Id fan étè diu habitum,tandem opulentorumambitio ni fervire cepit Confluebaiit enim,qui in hiftri- ones, moriones, cinifiones, magos, cupedinari os,lenas, & alia Orbis putamina p odigi, pieta tem dicerent ; fed deprehenfi ab Eleëmofyna, multum pudere & abire funt juffi. Dein annota

ti, qui pi&oribus, (culptoribus, chalcographis, p!;*ygionibus, & artificum inyentorum que cae- 7 terogrcgi nimiùm ac infanè faverent, & pieta tem íicúrcnt ; fed & hirecedere funt moniii Po

ftea rcperti funt qui Sacrificos pinguefacere, Po

liticos fàginare, literatos infarcire, plebem fatu « rare funtíonati,& Pietatem dicere:quos& ipfos valere ac fapere Eleemofyna voluit. Tandem . uaeftorum exa&orumçj; turba gxpulfa eft, quæ tota vita deglubendis excorian ifq; miferis'oc, cupata, immjnente morte quadraginta plus mi

^ nus ßorenis fcclus omnc vult expiätum.Actunc -^

I. Eleemo

m ,

M Anim itus v.

145

' Eleemofyna: Euge, egregiam,inquit, pietatem -

Furari capitale,dévovêre cenfum. - 14 E VA N G E L l VM.

. . .

•>

E Vangelium cùm in fidem aliquot Caaditates

recepìffet,quorum ihagnus fé numerus obli * bertatis famam quotidie ófferebat, paucis poft - diebus, quidfieriabipfis vellet, aperuit: I. Pau pertatemiinduerent, Matth. 19 &.2j. II. Semet

abnegarent. Lwc.9 &. x;. II I. Caftitatem cole rent.2Matth.19. &.iz. IV. Malum bono referrent. .

l-. Matth.s.&.44.V. Injurias tolerarent. Matth.y.&. 39. VI. Plenam libéralitatem exercerent Luc.6. v 3e. VII. Linguam compefcerent. Matth. iz. &. 36. VIII. Occàfiones peçcandi vitarent. Â£utz#.

8$.1. IX. Hypocrifin fugerent. Matth. 7. $.21. ^ X. Facerent,quod docerefit. Matth.13.9.4. &c. - XI. Non foliciti de vi&u éffent. Matth. 6. & 31.

- XI i. Fratres err::;:cs cc:::;::;:;::, Matth. 18. $. 13. Hæc & fimilia cüm aliquibus duriora vidde

rentur,& obfervatu difficiliâ, quidam ex ijs, qu3 veterem habebat five Amicum , five Præcepto

… rem,Sophiftam,quidagendum cenferet, confu luit. Is fubridens, Quid te torques, homo fim plex ? res fàlva eft, &üna diftin&iuncula expe

diunda, Quædam praecepta funt Evangelica, ut accipere decimas,curare domefticos, bibere vi

numi: quædam confilia, qualia hæc duodecim, quae non impofita tibifurit, fi nolis ; nec prohi bita,fi velis. Tu tamen obferyabis, quid èx ufu tuo fit,& loci confuetadine. Id pofteaquam in • notuit, metum Evangelici inpérii omhem fu * ftulit, & ingentem Pfcudoeyäggelicorum tur * bamacceleravit. . / .

AA 3 •

…

. •

-•

• •

Apδ ι ο ο ο R u M.

246

1;. E vcHARISTI A.

]Nteryggerat fortuitò Paganus Chri ftian

orunr,

/*facræ Communioni & trépidam hominum de votionem admiratus,fubmifsè ex proximo qu£ fiverat:Ecquid rei tremendae hîc ageretur ? Tum «Chriftianuis: O homo

$$íí

• fanéta hic peragitur.NamiDeus nofter fingulos» - quos hic vides;ingreditur,& divina inhabitatio ne vacuatas ædes occupat, Quibus^vacuas? rcpo fuit ille, Et Chriftian:Superbiä,ait, Avaritia,Lu

xuria,Ita, GuJa, Inyidia,Accidia, quæ aiighomi ; nes poffedcrät;at feria &feftione átq; fidéli pæni tentia ejeétæ, nunc locum dederunt Divino re

gimini.Tacuit ad hæc Paganus,& notatis diligé ter, quotquotDeum fufcipere viderat, quoq.po

tuit,ca diê atq;altera eft fübfequutus. Ncc fiiora

multis inte£pofita,cüm ad luxî,ad prædas,adli tcs, ad epulas, ad infidias, ad pufvinaria eftre ditum.Paganus verò vix oculis fuis credens,n6 prius acqüievit,quàm rem turpem ita fe habere v

* * ,

certè deprehendit.Tum in fofum progreflus,ac

É; Vidi Chriftiano$ omnium

9minum maximè inhofpitales, apud quos ne ' Deus quidcm biduo commorari pöteft. ' . .

16.

EVSEBIVS.

. . . .

ufebius cùm quadâ die vifus cflet retrogredi,

*& doifum Babylonicæ Reginae obvertêre,in vincula con e&tus, ac exinde causâ dicere juffus \ eft.Vocatus in Sanhedriú,& judices intuitus cú .

finguli difplicet£nt,rejecit o£$,& adæquiusjudi ciü aevocayit,illifrcndcre,alijobftupéfceré ho - ** ` • ' , miajs •

•

E-

M A N 1 p u L u s , V.

247

' minis infaniä,qui nefciret hujus planè exaétiffi

mi dicafterii aeqyitatem Erafit qüippe Herodia; ni Cæfaris amici, Nazarei Deo devoti, Pharifæi

legumperiti,Saducgi eruditionis exemplaria,E£. fæi humaniffimæ vitæ homines,& parüm omni

no Babylonicæ Reginæ favere credebantur. At Eufeb.in (ententia perftitit, Nolle hosjudices.

Nam Herodianos effe ambidextros, Nazaræos detonfos & ebrios, Pharifaeos traditionib. occu

pari,Saducæos prophanos effe & immortalitaté

animæ negare, Effaeos fub ftdlis inquinatos& h . pocryfeoScandidatos, quorü omnium confenfu. – Chriftus olim infioceníiffimus fit códemnatus. Sed negabatur. omnino Eufebii a£P£}atio; &c ` fagtisintrudebatur.Tú illi, vim veftráferre pof

fum: approbare verò judicium núquam poflüm, '17. — EXEQVIAE. v Ifum cft nuperfpe£truriiquod erat hujufino diCÉÉ:: nigris albifque fafciis obvolutum habebat,manusàrdentes 5edes equinos,cqrpus

fumptuofis crepundiis amiétum cætera emble

matibus piétum, arma inyerfa gerebat, & Å; bre aliquid ridebat.Accerfiti,Exorciftae,cümdiu

ÉÉÉ;

extorquerunt effe Exe j; At Mors interveniens fanétè jurabat, pro focio ' non agnofcere. Vivam enim effe vanitatem, non emortuam , & evidens animal, non cada

ver. Tum Spe&trum conclamare facrificulos,

- & fpiritualitätis teftes convocare , imò & fà cro§fermones, qucis collaudatum effet, difper • gere. Verùm interrogatum, an Chrifti & Apo

olorum , an Sanétorum Heroum funeribus , •

^•

' M 4 \ ~

iutcr

248 ' Ap o L o G b R u M . . . interfuiffet,obmutuit.Tum è Chriftianis auda culis quifdam: Heus tu, ipquit, cum ea Pompa

ijsque laciniis aliquando refurges, & tribunali Chrifti appropinquabis, Tum te Chriftianæ mortis comiitatum,nonambitionis vanæ ludibri um credemus.

• . , . 18. EXVVI AE. . . ~T 'Rajanus, & Plinius; ille Caefar, hic provin ,

^ ciae præfes in Reipub. theatro juxtà confede

rant, infolito plane fpeétaculo Nam Trajanus palliologræco involutus erat: Plinius purpura

3. âíciòus ,,;;cb3t. Cumque curiofius infpicc refitur,annotarum eft,intcrfeveftes commuta{ fe Id animadversú abh ftrionibus,acin joci ma teiiam arreptum,ac indutus afinus leonis exuvi: is,ac in sceham protraétus.Non fefellit utrumq; {conma,at Trajanus Magnanimus Princeps fá • ^ •! cilè côtempfit, Plinig: ààanimum revocavit, ac diffimulata ad tempus injuria cum fortè in pro vinciafua Mimos eífet na&us,fuftigatos & illu f'os urbe ejecit, quumjue quærerefit deli&igra vì'tatem, refponfüm É ' Majeftatisreos effè, & -

•*

dui-iora meritos. At illi Trajano fuplices fa&i, cùni affeverarent,nunquam ipfi effe illufum fal

temjocatos in Plinii purpuram.Refpondit Tra januis per fe non ftare,quo minus umbra fua ter tarn obfufcet:faperent pofthac: nec enim oblo

quendum effejjs,qui poffentfacere ; nec luden dum cum feriis ; nec fcribendum contra

cos, qui poflent pr9fcri·

-- '

bere.

—

19.

ἐ

MA n 1 P u 1 u s V.

249

. 19. FISCE LL 4. .; ; . • .

lethes,homo integri cordis,fed liberæ lin gu£,quod aliquotiësHypocrifin increpaffet, delätus ádPoliticorumjudicium,juffus& fifcel Hacapiftrari.Idut durum erat, ita plerifq; crede batur, Alethen idlaturù quàm impatiefitiffime. At ille nihil commotus prompte admifit, tum

quòd temporarium effet , & iii loco haudita ce febri minus infame, tum quòd mafticationé ni - hil impediret,& liberalitátem commiferantium provocaret.Sedmaxime,ajebat,quia ad dedecus illorum eft,meum decus:nifi enim notaffent, la tuiffem; nifi obftruxiffent,tacuiffem.Núc quot

<quot fifcella infignitú intuentur, curiofe deme

inquirunt,& Veritatis odium execrantur, Hoc autem optimus quifq; optat, apertarn effe eorú iram & ihvidiam,quös dignurfieft invidere bo nis, quàm fite&tam gerunt, lethalius nocét,cüm explicant,facilè hominib.fordefcunt. Bonis br. ne dixi, malis malè; an malis bene dici volunt, & bonis malè; an bene omnibus, malè aemini?

: At cui nemo malus eft, quis bonu* effe potcft?

.iiuº*

· $efeSjííüÄÈÉ£;: '· (^· Ongreffae funt haudita pridem or is.C pub brietas,ac inter fe dé præfebri, rerum ftatu coilo -

cutae:Blafphemia,vos my$æ, inquit, jam dudum

- eft,quod honeftolo :!t9 10co habemuir,&in Virtutum -

£$ admittimur. Sed nobis?Nefcio qui facri culi, Vel audaculi alii, quos virosbonoïçìïí. aant, obganniunt.cöfulö igitur,quando hac aeta M j te No -

• -

' - '

s 2 fo- ,'. A p o l o G o R u M . te Nobilitas minimo venit,ut & nos Equeftrem dignitatem emamus,quç fcutum nobiserit con

trä latrantes illos catellos, & dos infignis ad ob tinenda fplendidiffima matrjmonia. Allubuit id cæteris,& conflato, quantum opus erat,argéto,

multis verbis & argumentis Nobilitatem petie- , re.Sed virtus,quae iùfignia folet impertiri, quid dignum prgmio,aut Patriæ perutile præftitiffent. olim,aut prçftare poffint, percótata Blafphemia: Ego, in uit,Deum expello,ut terrara relinqué ret filiis hominum,pòft ufura: Ego Platum. in quit,effodio,irritamentum malorum.Inde Libi- . ÉÉ terrasinquino.Deniq;Ebrietas:Ego,in quit,hominem exuo,&brutum induo.Tum vir

tus:Cum perdenda erit terra,refpondit,veftraq perautemur, ac tum Nobilitabimiai. • ; .i

, 21. G ENVINI.

;

P. Elicitas cùm inftruxiffet lautiffimum Epuli, & quâ plurimis,quifeConvivas fore fomnia baot,fahvam movißet,illa non nifi unius Patrie conterraneos invitavit,& multis opulentiæ,c6

cordiae,roborifqj dapib erexit.Cövivaeerant Re . I.3,Lex,Iiîusitas Hiftoria, Mos, Fruges,qui îun y Felicitas $epté uadiqj &pe£tüsipfum ` exporrexit. Cibi a &tabileserät,Pelicanüs,cru *

ore pullos contycrgen$ $u fymbolo Dum W/War; * Cariis fepulcro äoi√ini infidens, gemblemate:

pj,£v:& Alveus apib Elenus cii infcriptiope: sì£,qu£, Doluit Éxoticâ, quæ omnibus alibi convivii§ihtêrreffet,& inv£ntiopes pomparum

reliquis impertiret, hic cxclufam,&cum farcaf —^ . m.

>, · ·

mo; -

M A N r p u I u s V. 2 rr mo: Qgid præclaritandem cgit,inquit,qu£ uni us Pagi Iufticgiios conyocavit? Qjod ut ihno -

tuit Felicitgti,'illa nihil cömota: Didici,idquit,

id à prudentiffimo fine tempore,tä diu mihi be-' • ne & beate fore,quain diu colerem Religionem Patriæ, & urerer legibus patriae,&tuercr privile gia patriæ, & noviifem hiftoriam patriæ, & ac commodarem me moribus Patriæ, & vefcerer

frugibus patriae. Nam geuinis fecurè fidendú,

yix privignis,rarò adoptivis, nunquam fpuris. -

zz. , H E N R I C VS

M A G N VS.

H Enricus IV. Galliarum Rex invi&tiffimus cú æternæ Memoriae templum decorare vellet, ftatuas duas per aobilifs. Thuanum ei confecra

vit, Veritatis,& Liberæ linguæ: quod quia noa nullis difplicuiffet, qui Vi&oriarüm & oblivio

nis tú mágnanimitátis fimulacra malebant, ille nihil motùs fuaviter arrifit: Jovius, inquiens, q» multa eft vel in gratiam,vel in odium rhentitus, etiam ea,quç vera dixit in dubium vocavit.Mei, dum omnia effutire licet,tantum abfunt ab adu

lationis & livoris füfpicione, quantum abfunt à 'neceffitate. Itaq; hanc legem ijs indixi, ne quid falfi dicere audefent, ne qüid véri non auderènt, atq; hac ingenuâ rerum mearum recitatione ca t fupra fèculi mei Monarchas extuli, Voloj; anc vivam mei imaginem, cui Pi&or nihil fü ci addiderit,publicè proftare, ut fi me hominem

fuiffe homines fubinde deprehendant, magismi Ientur, tOt

admijaada mea non ab aliquo Poèta

rú invulnerabili, Deo,fed mortali & cárnea maf

fa, quam inimitabilis fpiritus inhabitarit, effe

perpetrata, Hæc audiens Poftcritas : Hos

•,

A poL o G o Ru M

25 1 .

nempe,inquit, impetravit, ut quicquid fcripto res dicant minus dixiffe credantur. -

23.

H O M O. *

N Atura,opulentiffima vidua, filium,quem pre omnib.indulgentifs dilexerat,&folicite edu

caverat, Animuni,cüm maturæ effet aetatis,virgi

nileétiffimae,Corpori,defpófavir, dotem q; ani pliffimam,Rationem,addidit,cui fponfa volun- . tatis non contcmnendas opes cótulit. Oecono mia vitæ inchoata,&addito expenfarú magiftro Memoriâ, côduétifq; miniftris fenfuum quinq; agilib & laboriofis,admirabilcs undiq; Concor diæ reditus colligebantur, erantq; ingenii, vir tutumj promptüaria undiq; plena.Iis tres fingu laris prüdentiæ præfe&ti difpenfatores Honeftü, uti!s atq; jucundfi, nihil qüod ad Harmonicam opuleutiam faciebat, intefmittebant,Imperabat

aihico fubje&i one:ferviebát cgteri fideli opera; difpenfabat oe conomus liberali parfimoniâ,confülebant Senes

pate, nis monitis. Sedhaud diuturna fuit matri imonii felicitas.Cú n. Domin , fuperbire,ille he luari cepiffét,& miniftri paulatimdiffolvi, oeco nomus fecurius & licentius agere. UInum hone

flum diu quidem reluétari, tándem verò abigi, ac mox málo ü Pandora ingredi vifà eft. Ccifit

paulò pòft tua fponte tItile Jucundum fenio & podagra confectum clanguit. Exhauftae opes. per lía ama.turbatum caput,excifum Cor, con culc, ta confcientia,fublatus pudor, extin&ta fe licita*. Interea mieretricum & Mæchorum do

mus , lena, hiftrionum turbafrequens,tum cre -, ^

, ditorum

MA NI pu Lu s

2j3

ditorum divexatio perpetua , donec , cui prae

*eliquis debebat, defperatio obtorto collo vin

ciciis prodigum, Gehennæ carceribus intrufit aeternis fuppliciis caftigandum. 24. 1 NC E N D I A R I VS.

C Onvenerant in Prytaneo Boni publici Pro ceres, Veritas, fagacitas,vigilantia, Sobrie tas, Robur, Parfimofiia, labor, &c. ut defalario

bonorum augendo,&minuendo malorum con

giario, inter fe conferrent. Allatus enim erat ex ZEgypto annulus cum infcriptione: a/&/rtuo /3}oca paga le es /er/€¢orde roda /a rierra, j a! $ucuo/3poco caffigo es qua tarle /a&ida. Ea regu

• la, quia ex ufu Regni videbatur effe, Principis ' maridato erat difcütienda. Hoc cum animad

vertiflet Malignitas, & vereretur, ne praemiis provocati, bónorum numerus crefceret, mali inediâ & contemptu extenuareptur, fubmifit homunem fubdolum, qui Curiam jam dudum cuniculis fuffoffam,-& pyrio pulvere fafcibus

{ubftratam incenderet , ratus hoc nno fulgure boni publici nervos omnes & fulcra incidere

poffe. Fuit homo nequam & occafionem undi ue captavit; fed notatus ab aliquibus, quoá É& fufpe&ius fe gereret,tandem ap - prehenfus & excuffuseft, néc aliud repertum, $quam ftupae,cum chalybe & filice. Inde pro in

•

cendiario habitus, & ad tormina raptus omnem tentatifceleris ordinem expofuit, tum repertae ,

fubterraneae ipfidiæ, & periculi magnitudo cum ræfentia, aeftimara: itá fupplicium hic invenit,

illifalutem retinuerunt,ac in publico tabula au M

' ' ratis

7 \ -

-. -

A p o L o G o R u M.

2 {4

-p< *

ratis literisfufpenfà, cujusinfcriptionis {umma, I)eo cuæ effe publicam falutem, alioquin Sata mæ fraudibus intereundam. so

23. L AN GVID VS. I.

•

- -

LAEggebat{ategritas; at4; cum fummo tótius

fan5iliae, ac vicinitatis dólore. Itaqj nihil in termiffum, quod fanitati reddendae poffet con ferre. Vocatus Vefalius Aaatomiæ Princeps,ut . intima fcrutaretur,reperit in aegrotante colorem autoritatus, vivum & rubicundum, Calorem bo

næ famae temperarum & fanum, vocem honefti animi fonoram &nullibi raucam,anhelitum ob

{equii facilem nec impeditum,Guftumludicra rum nihil infe&um,fedfapidum, Pulfum con tributionum fatisacaequabiliter mobilem, uri

nám fumptuum non letalib maculis fignatam, Somnum fidelitatisgermanicae, non ullis terri çulamentis abruptum. Cumq; alia atq; aliafo licitè examinaret, nec paterét tanti lánguoris,

'caufa, ac puderetjam tafidem Anatomiæ fuæ ef- . fe impofitum. Hic morbus inquit eft exaedo £fcis vulneribus quæ occultata âecant, reteéta fanantu

£acilè ,

•,

.•

- -

-^ Y

a6. 1 1 N GVAE.

I ' ,

P Ædotriba quidam Hæbraicæ & uæ occurrerèt,

Græcæ lin

genus homin

& , ut eft um , Βί teéto capite praeterierat, At illæ jam dudum homuncioni offenfae, veluti occafione

datafubijò iafcqucbautur,&mcdium arre£tuge. colapfis 2 . i•

• .

c - '

.-'

• MA N I P u Lus

_zy ;

colapfis & pugnis miferè dedo!abant. Tum Pæ. dotriba yociferari, Dcos hominc(q; inclamare, aliqui accurrere , fcd prae rifu mafium nullam -

moyerg. Tatidem Latina lingua, ut audiit ty ronem fuum vapulare, tulit fùppctias, & facilè ab amicis lingüis impetravit, üt dimitteretur. Quaefivit autem ex illis, quid peccafiet homo miler, audienfq; cum inur5anitatem ftolidi ca pitis, tum quod nunquam Auditoria ipfarum

invififfet , fiunquam adduxiffet vel admififfet alios, fed inutilibus præceptiunculis juventu tem adimpleret, quàm econtra folido auro & argento emungerét, capfulafq; vacuasfub fpe - ciófis titulis vëåeret,rifit,Latinâ Lingua,& Mcae forores,inquit, Nulla eft hujus hominis malitia, fed imbecillitatis confcientia. Nam qui poffit vobis etiam centenario major fufficere, qui qua

draginta integris annisexme latinè difcit , ncc

Latinè loquiiur.

. ^

•

• •.

27. L V s V s. '' • • • •

.*-; *

·· ·

· ··

„(^ Onvenerant diebus feriatis Lufus & Scurri *- litas, cumq; hæc fibi mirè placeret, & illum amiciffimum érederet: Oppörtunè, inquit, mi frater , ut in fcenam mecüm humanarüm ine

ptiarum eas. Tum ille, tecum, inquit, fajani: imaledica, quae bis per omnia mihi adverfaris? Nec enim fe&è judicas , nec confilium verè das, nec autoritate polles. Dein quae non didi ' cifti,audes; quae audes, ad amorem utilitatemq; 'non accommodas, tum houcfto lepore nihil -

+• -

- --- --

condis:

• • * ,• , +

, 2 {6

ApoLoGoR uM . condis: hinc doétrina, benevolentia & libertate

penitus cares, ac ingenio , oratioae & moribus planiffimè delinquis, faltem inverecundia &c mordacitate apud maleferiatum vulgus rifum aucuparis. Mihi verò præterquamqüod Reli-

gio, Refpublica, Eruditio eft curae,ita tamen ea Fundem non undiq; perfe&a adminiftratio, to leranda creditur,ut fi virtutes vitia, merita fum

ptus,dotes nævos præponderent, planiffimè ac quiefcam; fi aequales fint,diffimulèm,fi minores moderatè moneam ; fin nullæ, ac impofturis,

barbarieq; penitus extinéæ fálsè perftringam, ut omnino pateat ngn effe Libidinis & latratus . Satyram fcribere, fed animi religiofi , integri, T . Amoderati, cordati, & in pofteritátis ufus iníén tiffimi. ,

28.

M A C V L A.

;

•,

;

D Eambulabant per voluptatis hortosincurii aliquot, & capti rerum elegantia, dum fin gula perluftrant, tandem ad fùbterraneos fon tes, quosgrottas vocant, defcenderant.

Quod

animiadvértentes, qui in infidiis ftabant , aqua pertubulos & fiftuläsemiffa, interclufos hofpi ' tes non confpergebant modò,fed totos madefa ciebant.' Tatidém emiffisillis, cüm ad cubicula

& focos omnes properarent, non eadem ficcan di, & abftergendi rátio reperta eft. Nam quos vanitatis, Socordiæ, loquacitatis, contentionis 9pinionum, aqua refpeiferat facilèficcabantur, hâud magno veftiurh damno: quos avaritiæ, ambitioiiis, crapulæ,inyidis aquâ madidaverat. -

^ . /-

tardius

;

M A N i p u L us

/257

tardius ficcefcebant, & nitorem veftes amife

runt, Deniq; quos libidinis & fanguinis aqua - mácularar , mâgno labore focditatem deterge hant, & ad ignem fedulò diuq; veftes

É;

admovebant: illæ verò & corrugabantür, & in

dicia macularum retinebant. Tum quidam in tuitus: Hæc, inquit, Confcientiæ ifiquinamc 3i {megma nullum detergit , lixivium nullum u1t,

29. MATHEMATicA. . M. Athematica, illa omnium artium Regina, uòd fordidè haberetur, & amicis propè Qíí careret, his diebus ab Academia mif fionem perierat. Hæc vero non tam æftimatio

- ne Nobiliffimae matronæ, quàm ne ob ejus di s miffionem minor videretur,& malè audiret,be

nignis verbis placare illam,& fi quàm accepiffet injuriam yinmcias promittere cepit. 'rum iiia:

" . Qui poffis, inquit, Domina, cum hinc Latina lingua;illinc Dialeética tibi dominentur? quas quifq; habet propitias,impunè nobis reliquis jl lüd. TGræca vilet, Haebraeaalget, filiæ méæ efu

riunt, & foror mea Phyfica quàm eft contem ^ ptui, nempe omnes exoticae credemur. Solus jfmus inqailinus eft, & fi quid no - latinus ftri civitate donat, itá pafcit, ut fumô vivcre neceffe fit. Quid enim non de fraudibus cofi querat ? Nuper Grammaticorum manipulus cuidam amicorum meorum perfeéìiffimo,&in

ÉÉ

geniofiffimo perfuafit,ut oblitus famæ tuæ illius

íordes detergerct,quafiisipfe quoq; cffet "íí, -

[ -

JatuS,

258 * A po Lo G o Ru M -. latus , nunc nobilem fpongiam na&i, ia finum. rident. At Academia üt féâaret indignitatem: Bono animo efto,tu mea &hanc rem mihi com

mitte: faxo enim hoc adipe grammaticorum macics non pinguefcat, * 3o. M E R 1 T v M. M5titum sui; numerofae prolisPatereffet,vi·

' •

fus tamen eft omnium hominum fecurio

fiffimus. Quem cum Gcnus & Opulentia fre , queiiter admonerent, exemplo illofum faperet, quæ fpefua fuâ merita, magnificâ decidiffcnt , ille fubinde majoia quàm quæ in pofteris oblite-

•

rari poffint , jaétitavit, Proftare non nominis

faltem decus, fed laborum;ingenii,utilitatis te ftimónia & ea ad gerenne fuóíum fubfidium fa tisfacere. Rifitadea Politica, & Nefcit, ajebat,

hic fimplex, nunquã deeffe tempori fua organa,. nunquam organón noiì ufurpare temniis , & ·

· ··

- ■ ; -- ,

, --- • --

hos &alculos íáborumlineis æftimari- non me

talli nomenclatutæ pretio. ld annotatum ab aliquibus Meriti liberis, $: uoquo alio no

mifie, quàm Patris refpe£iu operam 9btulere» reliquis id inane & gl6riofulum , imò pigrum & iávifum plerumqüe nomen aëra hiantibus.

Tum ex (enioribus'quifpiam: Qui poffit ho mo, inquit, de Mündô unquam behe mereti curh Chriftusipfe tam pcffipnéfit meritus?

31. M o N STR VM.

s•

' .

N Atus erat Mundo partus,five monftrum ve rius,oculis aullis,nafoadunco,ore roftrato, .

, , , : :

auribus

• *

•

—~~~, .:

- -

•

' . … M A N 1 P u 1 us V.

. 239

*, auiibus promiffis, ÉÉ uncinis, pedibusun:

I. ' . gulatis, {exu hermaphroditus. Is cùm ufq;ade6 àbominabilis effet,mirètamen parentes dele&ta í bat, & infigni Pompâ natalis regiæ prolis cele brabatur:fiim qùòdfata hujus füi delicii curiosè, concupifcerent, convocati futurorum peritiffi

mi magiftri, Abbas Joachimus & Trithemius Vates TCardanus & Garcaeus Aftrologi, Picus Mirandulanus,& Reuchlinus Cabaliftæ,Tycho Brahe, & Regiomontanus Aftronomi, Taifnc rus, & indagine chiromantici, Hageccius & A

pollonius, Melofcopi, Paracelfus & Turneife fus arcanorum fcrutatores, Peucerus »& Agrip pa divinatorum colleétores § qui in annos, ftu

** ;

dia,fortunam,laethum inquirerent, magnis mu 11eribus,fi faufta praedicarent,cumulandi. Iiliut fibi bene, Mundo fatisfacerent, annos Neftoris,

ingenium Ariftotelis, fortunam Alexandri, ro- *

*búí Herculis,opes Craefi,famam Augufti, mc: tem Romuli unanimiter præfagiere, inde donis honorati tacit9 rifu ad fua rediîe, Quod ut ani

madvertit Cofmopolemus: Quid opus erat, in quit , tanto indagine, cum perrerum naturam, -

aon liceat ex Bafilifci ovis Aquilas excludcre? . 3z. N V N D I N A E. . . .~, C um nuperimpofturæ haberenturNundinæ, ' *-' dici non poteft, qui Mercatores, qui Em ptovcs confluxerint. Erant enim inter lite -

:{] /

* e.

0) ;

•

\•

ratos , qui libros Efdrae 4o. & Salomonis mà gno numero exponerent , qui novam Hiero folymam dclincarent, Proftabat Mathema •

• _

•

ticis. -

„il

Lee---

26o

A poLoGoRuM

ticis Circuli quadratura, Arithmeticis coffa per

feéta, ac fuprà omnia numeri myftici, Prophe *tici, ludiciàles, ac concentus temporum, Medi

cis venalis Microcofinus , fignaturae creatura

rum, harmoniaCoclica, Cabaliftis portæ intcl

ligentiarum,& acrofticha,anagrammata,litera- T 51, *] rumque figuræ & combinationes veniebant. lt Grammaticis ars memoriç,cubilinguarum,fte . ; ganographia, dida&ticæ fovæ, linguæ mutæ, & fiutüüm merx erat. Mechanici perpetuum mo- . |; tum, aeftus marinos,fphaeras mobiles, Machinas

-i

paneraticas, cornu Alexandri, volandialas, uri nandi capfas,transfretandi terram naves, peae 'trandi Septentrionem canales attulerant. Hifto

rici monftra Auftri, Gigantes, Pygmæosq; &* confuetudines miras, tufi miracüla]efuitarum advexerant. Sed maxime operofi Chymicilapi dem Philofophicum, Medicinam univerfalem; Páììáveanr, iuue peperuum,aurum pellucidum} • ~~~ •--

■------*

, T

vitrum du&ile, rejüvenefcentiam, longævita tem, tranfmutationes rerum , monctarum fuca

tionem , & quinteffentiationem , anatQmiam univerfi, Balfamum incorruptionis, reforma tionem fcientiarum magno clamore, multisju- s ramentis offerebant. Nec deerant,' qui fpecula ^

Philofophica, ptrfpicilia Lunatica , fpecula có burentiâ, & qùifgilla, chara&eres , campanas conftellatas, 'Spiritus familiares, annulos her meticos, virgulas divinas, radices confecratas .

jaaitarent. Sed& gemmas facere,& inyifibili tatis, roboris, linguarum, divitiarum lapides

yendere, Fortunati loculos, optandi pileolos COn ' .

-*--

. -

M A N 1 p u lu s

261.

confuere, videreerat, & qui effodiendis thefau ris, interpretandis brutorüm linguis , explican disinfomniis, praedicendis futuris, applicandis

vaticiniis &facrificiis, illuftrandis mythologiis *.

operam addicebant. Omnes hi obfidebantuir â

curioforum , credulorum , prodigoium, &e, turba,& multo ære obruebantur. ünus fupere rat inftitorum, cui nolae,auriculæ, virgæ, flagel la, fcuticae, laquei venales erant, is paücos , nec nifi fapientes, emptores pro cohercendis fufio fis reperit. 7 ' ' 3;. o E coNO M VS. . Economus cùm è famis & Paupertatis vin *-^-culis ad Ærarium confugiffet , fubito intu muit,& meris opibus diffluxit. Vifusâ Ratioci natione,& vix agnitus: Nonne tuis es , inquit, qui biduo antè hîc &luridus obambulabas,nunc çutis tua vix pinguedinis capax ccquid habet ingeftum? Tümille: vah conviétus, ait,quam ...

* 1_ *

I __•_

_ ._ . \

ab ærariolaboribus emo, non nutriat? Ratio -

cinatio vero: Immane oportet effe,quod expe

diendum tibi quotidie eft. Haud ita: refpondit alter , ac minus etiam , quàm aliis apponitur.

' Cæterum hic cibus nefçio quam fapidus eft, uam facile nutrit. Sed caput concutiens Ratio dinatio: O Scelus, inquit, fi orbes, patinas, ca

tinos, cacabos, & integros focos cum cibis de vorares, non poffescitius pinguefcere, & audcs

ordinarium vi&tum ja&itare.T Nam & quotidie epularis , & ædesinfarcis , & cenfus colligis , &

' fämiliam numcrofam alis,&fupereft,qu öd pro digas, -

z6z , A p olo c o R u M. ' . . . digas,idq; à tenui fälario. Itaque qui te fu

reih & furciferum nefcit, eum eg6 fatuium; qui tecum participatur, eum fcelcftüm; qui te Chri ftianum agmofcit , eum prophanum ; qui te non fufpeíìdit , eum injuftum credo & pro auncio.

;

34. o P E R A R I I.

Ecreverat Refpublica munitiffimum ali quod caftrum in finibus Felicitatis contra^ •.

tenebrarum principes extruere, fumptibus ad id {ufficientiffimis congeftis. Cumq; id innqtuif fet, cqnfluxerunt ex terra Sinear varii artificii . homines, qui operam fuam offerrent. Dabat Politia fabros lignarios. Curia lapicidas,Philo fophia arcularios, Philologia teétores,Jurifpru dentia cæmentarios, Medicina figulos , Theo- • logia vitriarios. Dabat Aula fußóres tormento-, rum, Forumi fabros ferrarios,Caftra fabros ahe > narios, Civitas laterarios, Officina ftatuarios,

'nec deerat vel varietas, vel numerus aderigen

ftruéturam. Cæ rum cum jam opus ipfüm aggrediundum effet, * «deerant operarii. Nam quotquot convenerunt, non affueviffe laboribus diceöant;fedoperarum fuiffe præfe&tos. Unde delineationibus,& fche dam memorabilem aliquam

matis occupabantur, iis tam diverfis, tam diffo nis,ut temporis nihil fuerit fatis,eaq;tanto aefti mabantur ut thefaurus ille non fuffe&urus cre

deretur. ^rum irritata Refpublica & defpera bunda: Ite omnes , inquit, in rem peffimam; malo quippe operarios centum & Archite- .' -

/•

&tum * -

v • **

~ `

263 M A NT putus. V., &um unum, quàm mille Archite&tos cumuni co operario. -

35. P A L L A S.

p. Allas cùminterdeambulandü,libellum quen dari\feriò evolveret, literatorem habuit ob

vium,`cui id vifum ridiculum , quod'armatam ;

uid tibi cum nuper confpexiflet. literis & libris? Illa obftupefcens barbæ infan

tiam, nunquam fordidius habitæ funt literæ, ait , quàm apud te; nunquam liberalius, quam

apud me: tibi enim meri funt bajuli five faquini, qui vocabularia comportent, mihi judice§, qui terrena caelicaq; omnia dijudicent. Tum Ca fula ingenii tui quam angufta eft, quàm curtae fupelleétilis, quàm aranearum telis & pulvere

obfita? Mihi & contemplationis palatium, & a&ionum praedia , & inventionum filvæ funt,

ÉÉ

meos magnificèfoleo excipere. quibus Si nefcis aut dubitas, quære ex Scaligeris, Dou fis, Ranzoviis , Huttonis, Braheis, Mornaeis,

Thuanis, Welfaris, Enenckeliis, quos è magno numero tibi nomino. Reges autem & Prifici cupes jam omittam, ut interroges, anne apud me minus lautè vixerint, anne tuam famelicam .

morofitatem concupiverint? Tu itaq; pofthac

ex me difces, Summae nobilitati cum íümma e ' ruditione optimè convenire,ac per mültum '

interefle, literæ in animam ge pcrofam, an abjeétam. '*

incidant.

36. P4 P2

··

· · ·

. v.

z64

, A p o L o G o R u M. ` ' ' …

. ...

^ '

36. P A y P E R T A s. ' ' * AXt£ci£,gum, folganigie donaria amicis di ftribuiffet, aliis alia, his potentiam, illis fa pientiam, aliquibus vires, multis opes, nonnu! lis Famam , unam paupertatem vifa eft diutius , fufpendiflè, deniquie,quod infundo erat,omne ei adjecit.* Quaeiflahilari vultuaccipiens, aétis •

pro more gratiis abiit, necfuamunera oftendit.

Quæfitumi1nterfophos,ecquid naétafuiffet,alii opificium, alii labórem, alii fpem, divinavere. sëdillafoiitohilario:& fecurior facilè has con•. •

je&turas elufit. Ambulabat enim fecurè per fa-. craprophanaq;conclavia,&nullius ceremoniis,.

fumigtibus nullis aftringebatur. Deinde menfae ^ adhibita, omnia avidè & cum voluptate depa- -

fcebat, nulla fuperftitiofa civilitaté impedita. I)eniq; vitæ dimidium requiefcebat fomno tan ta confidentia captato , tafita perennitate tradu &to, ut Mundihujus anxiis & fcrupulofis fuerit

miraculo. Haec ubi Socrates curiosè annotaf fet, nonne colligitis paupertati libertatem, ap petitum & fomiium dono data effe? quae quia nobis defunt , inter mera vincula, naufeam &

vigilias vivendum eft.

37. ' PE R EGRINATI o. . . - P Etegrinatio, qu9d mirè orbis terreni intuiru , * effet accenfa, nihil prius habuit, quàm iter ,

aliquod cyclicum inftituere. ld audieiites Chri Ferdinandus Magellanus, Francifcus Draco, Thomas

, ftophorus Columbus , Americus Vefpucius, -

' M A N 1 p u L u s V.

265

Thomas Candifius, Olivarius Amórtius, tum

Sebaftianus Delcanus , Francifcus Piccarus ».

Ferdin. Alanagrus. Hugo Villobeius, & alii » *

orbis inventores, expugnatoresq; cxperti viâ- *

£um tædia & pericula, id unum egere, ut à fto

lido propofito averterent: Effe quippe jam o- ; mnia cùm literis, tum piétura prodita, neq; tan-* '

: -tum differre Novum à Veteriimundo,utihfanis ,

fumptibus,& animæ difpendio fint conferenda, . .

' Illa yerò hanc humani ingenii excellentiam eos ; i , invidere, & orbis pulcherrimi integram imagi * nem ' fupprimere velle rata , qùàm primùm

•

Phantafiæ nave confcenfà æquór tentavit, e- ,

menfifq; Oceanilatiffimis,infidiffimisq; fpatiis, , , terram Auftralem ha&enus incognitam appe

: • tiit Ibi rcperta Crapula& Hambrönia, yuronia, . &Setenea, Viraginia, & Nabalonia, Moronia, ,

, & Guotifeaphtâ, Lavernia & Suffiinia, terris

populofifIimiis, & ad Europæ modum, legibus, cohfuetudinibus, moribus, ceremoniis cültuá; inftitutis,cüm tam difficilimæ indagationis pæ niteret,&negleétorum monitorum puderet.La cera tandem have in Patriam rediit,hac una con-' feffione carè empta, Mundum quidem nó piane , . alterum & eundem, nufpiâ tamen bonum effe, ' 38. P R A CTI C A.

P Raâica cum bono publico bellum poft fi mulatam' diu amicitiam, indixiffet , milites

non quotquot confluebant, fed arcano dele £tu cönfcribebat. Nec enim animofus quif

quam, fcdfubdolus: non fongrus, fcd fibilans; • • -' , N ' ' ' AOíì *\ -.

ApoLoGoRuM.

266

, >

non ere&us, fedrepens, & uno verbo, abje&if fimi peétoris quifq; admittebatur. . Quæfitum exillis in tenebro$â caveà : An fcirenfimmu nitatibus fubditorum quintam effentiam cxtra

here, aa ollas

Š , an ex peccatis

pinguiorum aurum tacitè conflare , an liberas - Civium alas proditionis vifco illinire,aninven

tiones prodigalitatis fuppeditare, än cuprum album, pro argento expendere, an loquacu lis os obftrueré, an völuntatis Divinae vinum

cum Mundi confuctudinum aquâ diluere ; de

niquc , an fupremum judicium declinare pof ferit ? Quales cùm opinione plures in cryptâ illâ approbati & bonæ gratiae facramento ar mati, tum figilli teftimjonio honorati effent, quæfita ab intimis Pra&ica, ubi aciem inftrue re,& explicare phalangem vellet, rifit illa inti mè, &, fatis mihi eftó, ait fingulos & fepa ratos in officiorum

ÄÈÉÊË

PRAEBEND A.

39.

V Acabat olimpinguis aliqua praebeqda: quod. ut, uondum frigido caäavere, innofuit, plurimos, peftimo exemplo, excitavit. Ac , currit primus cum munufculis, & emptam vo

luit : " Alius quod Digecefeos Metrópoli ha &tenus ferviiffet, eam fibi deberi credidit. Ter

tius præclari generis fpcm in Parentes cogna to{j; fuos pofuit. Quartus fecretum aliquod chymicum , quod aperire veilet , ja&itavit. Quintus interceffioncm, tum aliorum , tuma

ipfius logi attulit, Scxtus pupillus Patri {ucce *.

'w .

\• • -

* .

dcre

-*-*-*

a-*?

- ********

…

M A N 1 P u L u s V.

- 267

dere & fuorum pauperiem fublevare voluit Se ptimusjam diu promiflis la&tatus, & domefticâ

anguftiâ prefTus fetandem exaudiri petiit.Oéta.^ vus eruditione pollens, locum, ubi fe explicet,

Nonus ex conjugio affinis, uxorem - ' legatam mifit. Decimus, alibi profügus, Exi -

liîmiferiam interpofuit. Undecimus `commu

» tationem obtulit, quod cum fuis fibi minus be ne conveniret. Duodecimus haud comparuit ipfe, nec operam obtulit; {ed ab aliis laudatus,

* quód vigilanter, patienter, laboriosè, fobriè, ÄÈÉ & Iiberaliter gregem Chriftijam multis antiis rexiffet , familiæ

É honeftè præfuiffet, '

illicitas ufuras,& infames negotiationes abhor ruiffet, indeq; famâ, quàm nummis ; cruce , ' _ quàm argenteis poculis effct opulentior, atque huic DiWii.a Vocatio Ecclefiam Dei cum befie-,

di&ionis voto commifit,

Quod ut publica

tum eft, quidam obftupefcens: iNunc`tandem juvat Deo iniegro cordé fervire. ' 4o., P Rosc R 1 PT VS. ,

•

E$ats: malè contentorum caftris aliquid li berius emiffum, quo de foluto iniqüius fti pendio.de Ducum & præfe&torum malignitate, 8e diffolutionis deformitate , & gregárii mi- ) litis erubefcendâ conditione, quêtelæ conti \ nebantur in confilio æquanimorum difcutien-, dæ. Ea res mali exempli credita, & non tam re

monftrantium multiíudo , quàm belli fcri ptor exofus,indeq; curiosè inquifitus cüm nuf piam proderetur, pretium capiti, qui vivum aut N 2 4mmor *

_ -

,…

. - •

, f

. …

„i ====__…

_ ^ A po1o & o Ru M 268 * mortuum afferret, eft impofitum ; Profcriptio - , etiam dira & tragica undiq; affixa, ut deteftabi- ,. lis & humani géneris perhicies , difciplinæq; || omnis diffolutör haberétur. At Philippús Mar- ^' nipius, Aldegondiæ Dominus, hanc inclemen- i'

tiäm improbavit, & ad impatientes Veritatis

converfus: Quæ hæc, inquit æquitas eft, Pub-

licam vocem, priyata colloquiä, fingulorum querelas,deniq;ipfam rei evidentiam,&veftram

confcientiam , & æquiflimorum murmur , u

niimputari. Vicit Aidegondius, & fufpicionis … inquifitionem impedivit. .

41. R E L I G I O.

•,

E Xultabat Religio ob fenium fuum, & artus .,*- fuos etiamnum vegetos, faciem nondum ru gofam oftendebat. Tum Devotio fortè præte îîens, cum effet ex animo gratulata: Eft equi dem meaforor, quod gaudeas; eft etiam, qiiod * trifteris. Nam poft tot hoftiles conatusfefu pereffe, id mirum, effe verò te ejus,ut quondam $ivacitatis id noli tibi credere. Tunc enim po teras increpare magnates , qui id nunc minime ferunt , & alere egenos , qui nunc efuriunt, & dare leges, quæ jam fordidiflimo quiq; excutit,

& imperare Philofophiæ, quæ nunc dominium affe&at & commovere plebem, quæ nunc obri guit, & repraefentare Deum, cujüs nunc vix re §erentia füpereft ; & debellare Satanam, cujus

fatellis omiiia funt plena, Sufpiravit ad hæc.

Religio, &, mea Soror ait, quàm me dejecifti? Tumi Devotio: confide, & répete, quantulaan\

tC CCIA • -

-**…*=*^

M A N r p u L us- V.

* 269

te centenos annos fueris, quantabrevià Deo fa- ' &tafis;quiidem fi priftinas illas vires,quod faci lè poteft, reddiderit, tum demum feriò in De mino exultabimus. '

4. s E c TA E. -

—

D9|uit Ecclefiæ, inter tantas AntiChrifti in fidias ac viresingenia fratrum contrafe mu tuo facilimè incitari, & crefcentibus ódiis in

infaufta- Philippiftarum, Majoriftarum , An

tinomorum, Fiaccianorum, ubiquitiftarum, Brentianorum, Offiàndrinorum , Sturmiano

rum, Huberianorum, Schekianorum, difcin

gi , populo hinc inde magìa offenfione di ftraéto. Itaque negotium`áedit Georgio Caf. fandro, Philíppo Melanchthoni, Martino Bu -cero ,'& Jacobo Andreæ, viris eruditis, & mo

- deratis , üt convocatis partibus, quæ dubia, •

explicárent,

quae dura, mitigarent;

quæ info

lida, corrigerëat É odiofa, fepelirent. Pa ruerunt ilfi, & infigni patientiâ clamores ut

„ rinque & jurgia audiverunt: at cüm reconci liandi effefit,'& utrinque quaedam dimittenda, miram diâu, quàm acerbè finguli propèin Pa cificatores infurrexerint. Ac tùm patuit, Am bitionis potius, & eruditionis certamina effe. quam Religionis , & appellationes iftas noa tam quæri, quam impófii, quæ primüm du rae , pòft , cum applaufum impetrarunt, glo * riofæ habeantur. ita cum fruftra dirigendis ca v

'pitibus4aborarent, id tandem cffeétuâ, ut qui -

3 .'

bus

27o * • A p o L o c o R u ¥. bus modeftia cum pietate curæ effet, fub verbi Dei Concordiæ formulâ convenirent. T. s. v.

43. SINGVL A R IS. ] Ndulgentia; fœmina fuperftiticfa , puellum pepererat, quem Singularem appellari voluit. amachinis dócüiffetingredi, Voluit fupra corn

Eum cùm Qüinta effèfitia abla&täffet, & novis ~a

• £unem Mortalitatis fortem & educatüm & in ftitutum. 'Itaque condu&tus coquus , qui ex meris deftiilatis cibos pararet ; tum morum - Magifter qui ex Microcofmo , & arcanis Re rumipublicarum puerum formaret ; & Præce

prqi five à literis, qui novis præceptis, novâ methodo, & per abbreviaturas, tum imagines

erudiret ; & Myfta qui per revelationes ätque. Bropherias ad Divifiam converfationem ele varet : denique additùs confabulator , qui pgr

otium Mundi ceremoniarum & humanae fa bulæ geftuum commonefaceret. Et ha&enus. quidem montes parturiebant. Caeterùm cum jäm in Reipublicælucem illa perfeétionis Idea Producenda effet , erepit animalculum corpo ie Sphinx , oculis po&tuae, geftibus Simiæ ». \

lingua Pfittaci ; corde Jeporis, auriculis afini, A * & TRific. Plurale, ut vídit, &, Quàm » ip*, •, • quit, præftitiffet , hunc inter. , ■ - . '

mcos fuiffe faétum ho•

•

, : ;

• . mincm ? ^

• .

•

•^

: : .

+ v

,• •

, .

•

• …

44. Tazio ,

-~-~.

…a— .-

M A N 1 P u L us V. , ' 44. T A L I o. '

• a7r v

• - *

EJ3inter fucos& fcarabeos his diebus acriter <gitata eft. Fuci querebantur pulfos fe vig

lentèr alveis, quos aliquot centum annis pacifi gè poffederint. Scarabei ignavum pecus accu fabant, quod flores depayérit, melle fit luxuria

tum nuilo fuo labore,iiullo aliorum ufu,&mur

mure fuiffe viginitati moleftum, aculcis for midabilc. Quaefiti fuci, quando, à quibus & quo jure alveos acceperint, refponderúnt,mul tis retro fecuiis inhabitâffe apes, imbecille in

fe&ti genus, & laborum ftrépitu intolerabile. Id jufe belli, & compofitione expulfum locum dedifle fucis ufq; ad Scarabæorum violentiam, Tum fcarabei : 'Laudamus, inquiunt, confef fionem veftram , nempe nos apum innocea

tiam & injuriam vindicavimus. Ergò ne,fub- ! * jiciebant inquifitores, ad Apes rediifalveorum

É; & mella funt teftitutâ? Haud ita re fpondent Sacrabei : fed hoc laborum & reför mationis eft pretium, ut, quod iniquæ præ dæ repertum eft, nobis cedat. Tum fenior uidam : Hoc vobis, inquit, affirmo, non efuturos aliquando veftrâ reformationis re- ' : formatores. T . > 45. T H R A S O.

, i

» •

•

VEstat in forum fumptuofus Agyrta , &

, 7

' - 'anda5& magnoemendas tubicinum clangoremedicinas ad contem admirabiies ftias ] incs conyocayerat. Erant autem pi$æ N 4.' pyxidcs. i

…

• -… i

„i í —–

----

* 272.

- A po L oGöRu M

pyxides cum fpeciofiffimis titulis, Chriftiano cabalicum , Divino. Magicum, Phicochymi cum, Tertriunum Cathólicon , Hallelui-Iah ,

Chaos Magnefiæ, Pyramis Triumphalis, bo num Macrocofmicon, Arx primaterialis, An

trum Naturae, Gymnafium univerfale, Porta

Sapientiae, Speculum legis, Qratoriolaborato-

rium, reje&tio binarii,& fimilia Orbimperipor-, .

tendificunéta, undiquoquoverfüm bombifara ' tantarantia, verboêinatoria, &c.

Quæ cùm

- multos allicerent, nummofj; elicerënt, quod plurima\poilicerentur, tamien quibufcufique

- *endiderat graviter injunxit , neutiquam ape rirent: Eflè enim hanc myfticam Catholici • vim, ut claufum per tranfpirationem operetur;

"adapertum expiret. Non cohibuit tamericu riofùm unum & alterum, qui cum capitis, ut

• ille ajebat , & fumptuum difpendio pyxidem fuam aperiret. Eam plane vacuam, nec ullius • medicinæ veftigia reperit, itaque inforum re currens, & defráude expoftulafis, mox empto

ribus reliquis, ut fuas infpicerent, animatis,de

prehenfo ubique dolo , & clamore in impo :£orem fuborto, ille nihil commotus. Hoc, - inquit, fecretorum fecretiffimum eft, res meas Íìß filiis difciplinæ invifibiles efle, ta&iles ex * millibus vix uni, •,

, 46.

3 ; O Perae pretium eft fcire, quotriumpho Ty J*-^ rannuis poft deviétos innocentes urbem s*

r *•*

T RI VM PH VS.

Babylonem ingrcflusfit.- Dies erat -;:; -

•*.

CI2»

(

\ J -

—~

-' ~

M A N I p ur.us V. 273 facra, cùm obviam proceffit Politicornm turba : praetextata, prælatis Druidum, & Affailinorum -

imaginibus.'* Tum primùm advenere noctis SanBartholomæanæ, concionis vafliacenæ, fpe * &aculi Valedolienfis fpecies contis elevatæ &

Pegmata Albani praegefta. Dein fpolia inno centum, confcientia , facramenta, verbum, &

vafa innocuo cruore plena oftentata. Mox An tichrifti dona, & infernales Coronæ fublimes

• monftratæ.i Pòft a£ti obvium greges;& co lumbarum caveæ prælatæ, Subfequébantur hi ftoriarum tubicines & munumentorum tympa- . na » magno ftrepitu mendacium refonantes, Tunc animofi Leones , pervigiles canes, labo riofitauri, obfequentes equi Deae Meticulofita : tiimmolandi adducebantur, Exinde de tyran nide optimè meriti, Cordubenfes, Lotharingi, *Atrebatenfes,& magno numero alii truculefito yultufe ingerebant, minio piéti: poft quas tra hebantur cáptivi bini & bini, Devotio'cumju dicio, Libertas cum honeftate, vi&us cum ae ualitate, Scientia cum liberalitate. Inde ince vi&toris honorati Ratio ftatus, Interef

* fe, Exlex, voluntas, confuetudo, Vis, purpurati «omnes, & buxo coronati. Succedebant adula

^torum, Lenonum, artificum cytharœdi,ac mox

fervitii, atq; confenfus liétores. Ipfe demum immanis & multimembris Princeps humano

' fanguine ebrius, toga Atheifmiami&us, æter nâififamiâ coronatùs, fublimibuftoinfidensâ tygridibus vehebatur , circumfu(us. publico • ojio, mandatis, profcriptionibus, exaétioni

, *.

- -

ÌN

;

bus:

=======-=======--!g……s.-. \

•

-274

— .

A pro* oo^o RuM . .

. .

büs: quem fequebantur fraudum;inyentiosum}, £imulâtionum hypocrißo$libérci, Qug ordiae cum inCrudelicatisCapitolium afceadifiet,mif fiiibus licentiæ & libidinis undique Projeάis,& acclamationibus hærefeoa exceptis, facrificip Martytii peraéto, &, Epulo prædarum exhibito • ' nefaódusillc triumphus finitus eft. -

47. TrpoGRAPHIA. . . •

Í Am diu conquefta erat tota vicinitas, Typo graphiam ædibus fuis alere inutile & peftiJens. ex otiofis, nugivendis, curiofis, hæreticis , Ma . chiavelliftis çontubernium: id quia & urbi in- ' decorum, ita non abfq; periculo& proditionis: metu effe. . At Typographia , quod ürbistum' facros,tum prophano$ Principes convivasiden

tidem haberet, & cx yaiiisterræ partibus hofpi tes exciperet, praevalebat gratiâ y & facilè hos fufurros neglexerat : Orabat autem:interdum vicinos, noífuccenferentipfi, aut imputarent, , fi inter tot bonos aliqui mali ex fece hominum^

/ attrahentur. Sed nön evitavit, quin publicè : - fuerit refpondendurn. Itaque fe excufare, vel* , < emendare, cujus accufaretur, juffa: Excufare , me poterant,inquit, tot in urbem noftram mc- ;

- xita, ut, quandoeavilefcunt , nihil eft quàm e- $ : mcndatuimhoc, quicquideft, velim, fäciamά;

jdlubens, cùm Aülaniabfq; eqüifonibus,& cã: ftra abfq; proftibulis,;& Curiäm abfq; munuf- , * culis,& Academiam abfq; fabulis,& Öivitatem , abfq; diffolutis, & rus aófq; fraudibus videro. ltabona cum venia domumirediit. . . … s 48. J^I R- ` '_ \ , \ -

- MA n 1 p u l trs* V. 48. ••

, :27;

VI RG IN ITA S.

SARég; quidam Pater tale quid commentus

*° eft, Diabolum quadam die cogitaffè de uxo

' re ducandâ;& filiaöus procreand§,quas marita ret, ut clatos & malos homines ita fecum ad im

feros detraheret. Duxit ergoinjuftitiam, ac fi • lias 7. genuit. Prima Arrogantia erat, quam maritavit Nobilibus & magiis hominibus: Se cunda, Ayaritia & ferdes, quam vulgò maritam

-dedit. Tertia Falfitas& firaus, quám agricolis conjunxit. Quarta Invidia & Æmulatió: eam

opificibus uxorem dedit. Quinta Hypocrifise - rât,& cum Ecclefiafticis eam Vivere voluit. Se

xta Elatio & Superbia: hanc & ad fœmineum fèxum amandavit. Septima Scortatio erat:eam * nemini uni collocare voluit; fed domifuae vive•

' re , & effemeretricem, ut, quicunq; hominum eum appeteret, ibi invenirét. Tùm javenum

quidam: Hic demum præftabit, caeliberrieffe,

iieq; cum fæminis pollüi; fed iìibatam fervare ,

^gae wgetatem, acfequi, quocunq; vadat. I,

49. . VIRTVS GERMAN A. . N Obilis quidam, ex Majorurn pietate, difci plinâ & Oeconomia, divitiis paffim cele

bris, paucis annis res fuas decoxerät. -Cumq; ' 'iret mendicatum, in Germanam virttitem fortè

incidit. Ea accuratius hominern intuita : Nonne tu, inquit, Pandorus ille es, quo vix terra nqftra häbuit feliciorem ? Ille, Farma,

*{pondis, 7ro*, Tum hæc: Ecquis te , ait, ,-

N , 6 ^

perdi

276

A p o L o G o Ru M

perdidit? Nec enim vel hærefis,vel Mars,velE iinnys, vel fterilitas, quod quidem audiverim, populavere ? At ille cum rübore: Amicorum, . refpondit,conciliabulum, inftitor, coquus, Lu dio, artifex, Guatho, ac nefcio quis alius. Sed virtus: Anne tibi,ait, Materfamilias fuit,an mo

nitores,an liberifunt? utiq;, inquit hic: fed il lius parfimoniam fprevi, hórum confilia fubau divi,liberorum falütem neglexi. At crat, inquit -Virtus, quodamiculis tuis dares, & fupererânt, *»fire&è opcs tuas computayi? Vah nefcis tu,re

fpondit Pandorus, quàm carè hodie vivatur, poftquam exoticis utendum eft ? Tunc Ger manâ virtus excandefcens: Cato, inquit,peffi mam Rempublicam dixit, ubi pifcis carius ve-*

. niret, quam taurus: at nupc fi pretia, rerum , cum antiquis conferas , fi luxum prae{entem cum parfifiìonia veterum, non mirum eft,Hpul

: tos exarefcere, hoc Potius mirum, aliquos fioa defcere poffe.

·· · ·

s.; i. •;

yo. zoD IA cys VITAE, E Xoraverat Chriftiarius Juftitiae solem, ur, dum Orbem Ecclefiæ circumiret, comitem fe in viæ beatæ Eclipticâ admitteret. irent, primùm inciderunt in «rterem Libera - , , vata , cujus vellus & ipfi fufficiebat, & la

£;:

…

nam cum proximo communicabat : „Dein in 2Taurum Laborur , cujus minifterio fun&ionis terra oraretur 5 . Mox in Gewumo* £#aratarrr,

quâ converfatio, vitæ redderetur tranquilla;

' indc in camcrum Re/%emta, qui tetrógredi *v. •

^^_

-~~

- -*-**

MA N1 pu 1us

<277

peccatores & incruftare molles doceret ; Poft

B %

*•

, in Leomem fidem, cujus gobore & magnanimitate ' præfentia frangerentur, Proxime ifi vurgumem probaræ & caj?æ$ita, quæ moribus imperaret: ' Porrò in Lubram Æquafiimitatis , quojudicium & dorfum formaretür: ultràin Scorpuùm Anti doti contra venena & i&us Mundi; infuper in Sagittarium , qui ad Cocli fcopum cordis orif qüe fagittis cóllimaret : poftea in capracorum Refifténtiæ &fuétæ carnalis, qua miles Dei af maretur:Paulò pòft in aequaruum,cujus facroli

, quore univerfum vitae curriculum à fordibus

humanis ablueretur. Denique in Pi/ces, munda

i, 2.

1 ■• J!

■

ni marigincolas, quæ inter tot cetüum & lupo

i. ;.

rum ri&us, declinandi ambages, & fecuritatis

• littora edocerent. Hæc cum yidiffet Chriftia

;

'° nus,& exoptato fpe&aculo effet abreptus, dedi

gnatus Terram: O Sol meus, dixit, uti

nam ficaetatem meam tecum ter ras ambire li

! v.

ceat!

… "

, '

•

A P O L O G O R U M. . CHR is τ I AN o R uM Ma … *■ *•

pulusSextus, _ .* •

• ,

* , ,^,

' -

•

`- ---

•^ . -

! 1 ,

. ·

, Seneca. ·

* &

• >-

i —-

, ,

rem dicamexqua mores effima noftros: vix « -

invenies,quipoßit aperto effio vivere., Ia mitores comfcientia maftra, mon fuperbia.

oppofuit. Sic vivimus, ut deprehendi fit, fubitò affici. Quidautem prodeff reconde refe, & oculos homimum , aurefq, vitare: „Bona confcientia turbam aduocat, mala

, etiam in folitudine anxia & folicita eft. *, Si honeftafunt quæ facis, omnes fciant: fi

- turpia,quid refert neminem fcire cum tu

£ ote miferum fi contemni humo te* -

. .

•

…

„si.

£====-=====-_-!……s

Ar bioc o R u M.

28o

•

}

I, -

4G4PE»£4, -

*I -

UI M Re/3ub/ica in 4cademiam nu

per incidiffet , commoto vuftu & minitabunda.fic eft eam allocuta: 2*" _

: Egregium verò tu mihiMagiftrum ;

fubmififti,cui res fiieas curandas committerem ! cüm rubore refpondens Academia: Bona verba,

inquit:nempe qui tibi ferviant,pofthac Prome theus finget, aut Vulcanus fabricabit, aut Jupi- ter cerebio concipiet SedRefpublica vix âb in juria fibi temperans: Hem eruditionis ideam! aut. Juffi Philofophum tuum numerare , noa .pgtuitjuffi menfurare, non potuit: juffi ponde-

`rare,non potuit:juffi ratiocinari,non potüit:juffi

;

~tandemJégere ac fcribere, non potuit, denique &faffuseft iiefcire coelum,& ignorare terram:Pef. , fimo equidem fato,refpódit Academia, in hunc

incidiffi,cüm centum âlii tibi egregiè fàtisfecif sët Nempe diplomati credidi,fùbjecit illa,quod

'Magiftrum teftabatur.Aberrafti,ihea Refpúbli ca, inquit Academia: nam ut fortuaae munera, ita eruditionis teftimonia miffilia funt. Tum ,

illáin cachinnum foluta: Hæcjam primùm, in- _ ' fit,difco,poftdecem ftudiorum anios, & fum- … ptuum talentum, & le&tionü ftruem,& teftimo Inii facramenrmm, & renunciationis ftrepitus,&

• togae Philofophice venerabilitatem quçrendum extus an al qujd â dicerint. At A ademia hila-

rior faéta, Qjid mirum, inquit,cum vendo Ma- • . giftros ..

•

281 M A N i p u I u s. VI. giftros Do&orefvé, effe aliquos , quos dono

$; au&uarium :

Hæc veiò au&tuaria , rc

J fponditilla,non minoris vcneunt. Itaq$ arca fium aliquod tuum fubeffe oportet. Habent ènim illi'rui hoc cum D Ε ο έommune , quòd

non,quidfint,fed quid non fint, definiri Poliint. 2.

A RM IN I VS. . .

• .

Ac. Armimius , homointeger, urbana pertæ ^ fus.praediolum fibi in Philahthrspiæ Divinæ a quemfcofifiucbant amici,fal endi temporis animo. Id ægrè intuita Im&rdua, & nefcio quæ, conventiculâ fufpicata, impetra vitab Impòrrummurare,eâ re ut civibus interdice

f;i:;:;;;;;;

retur. Atilli fæpius etiam & numerofiùs excur

rere,denique ædes fuas Arminii prædio addere, ac villam hon contemnendam facere non funt

-veriti.Id exemplum fecuti mox plures alii. Opi nione citiùs oppidumfuccrevit:quod in fecuri

tatem muro &foffis fuit muniendum.Confpica tus novam urbem fuam Arminius,& admiratus:

Teftor D E u M, inquit, nunquam tale quid mi

hi in mentem veniffe:fedgratias agamus Impor tumutate, quæ, ut olim Réuchlinuin, Erafmum, JLutherumi,&alios athletas ftimulavit, & ad fa -{tigaretur? evexit ; itá nobis intempeftivo '&'

cação zelo, hanc novæ civitatis neceffitatem in tulit, ubi de Du&uma um mor/a/umtare mitio

ra, & Scripturaeanaloga magis exau dire valeamus,

i • .

*) ,

… -

•

-->–

, . ., . . •. • ' … -

, , -^ ;

* 3. - 47'HÆ

„il ======-===-==—=

_-\-

*…

r. -

A p o L o G o RuM

282"

3 ATH E Is Mys.

A Theifimur, cui igniatque aquâ interdiétum credebatur, nupèr deprehenfís regio planè a- . mictu & phaleratus,atque à $implejrare, inter-. : £ogatus:Quafiducia auderet lucem intueri Diis hoininibufque invifus:refpondit publica appro batione. Qjid enim porrölateat,qui tot munu- s fculis quotidie ditefìar. Accipere'enim ab aula , crapulám & blafphemiam, à curia dolos & ava- ; ÉÉ fomnum,& confenfum , ab

ritiam , ab

Academia mendacium & vanitatem, à foro vi

fcum & difparitatem, à nobilitate infolcntiam

& licentiami, à plebelibidinem & ftuporem, ab It omnibuslatvam & ventrem, atque fic ingentes , contrà D £ u M, contra Scripturám , contia ani- ! mam , cor.tra naturam opes colligere : ut me:

tuendum non fit , ut legibus illis fiigidiflimè

adhibitis cxpeliatur. Hæc ut audiit $ump/uci- , .

ra,ingemuit: &, O tolerabiliailla tempora,cüm

mufliäret, id Impietas , quod jam plcno ore ejecit I. -

4. JB A R B AR I E S. ' /

Rritaverat aliquis Barbarrem: illa fumpto ve nenatoftilofui encomium coacervavit,& Re

- torfionem infcripfit,rata fub muta conceitatio ne poffe inclarefcere Sed cum & inimicus mon ftrüm dedignaretur, & amicorum ejus puderet,

-undique negle&um eft. Rediit ergo ad matrem. multüm plórans,acfitum olens: quae, ut vidit, -dolorc conyulfa; Abi,inquit, filiole, ad *j; ••

]

V. -

====-==—– – .

. M A N 1 • u L u s VI.

183

culi,calvitiei, podagræ laudes, & cum iis inter ingenii lufus ævumíbeatè degitò. Paruit mi

ÁÉ fed vix pedemludicrorüm ædibus intule- ^ rat, cùm fibilis aculcifque Satyricorum omnia perftrcperent, ac Diogeiies quidem baculo cos repto.capitiáúe aliquoties iliifo: Quid,tu tetri cú pecus,&féllis amphora,inter jocos& fales ver

faberis? alibi,vel ingenti malo ma&tabere. Hæc. audiens cüm retro 5elleretur: Eheu, inquit, er o ego riec amicum habeo, nec inimicú^ Cum

ueira aeftuans & furore cæcus procurriffet, in cidit in fatalemlapidem, & in terram prolapfus. crepuit,nec auditus eft aliudmoricns proloqui, . ` quàm gaalis artifexpereo. j.

' —

~~~; -**

-. -

BjL£ AMI ASIN A,

B Iteami,mali Prophetae, •jima inter cœleftes imagines locum impetraverat in Cancri fide

re ; id haud æquabiliterà literatis acceptum (qui , poftin£ptam: an ineptiæ depofitioncm abhoc .animali non {ecus, ac Judaeiàporcis,abhorrent) & di&eriis cft perftri&tum, At Ecc/e/ía, cüm id <refcivißet,mifèin</îaam propcnfa: Quasvobis, inquit, vultis imagines ? An Noachi corvum, Safiabfonis vulpes, Davidis leonem,Roboami

(corpiones, Elifaeiurfos, Babelis draconem ?. Et hæc affirma, quae Synagogam & Antichriftü invita tulit cüm Dominüávérfari hoc iter , & fiafham minitari vidiffet,ceffit Deo,ob id duriter legib.

.& interdiétis habita: donec, volente Numine,

lingua foluta , & cæsitas fimul ac iii É; • . •.'.---

==-—_-… v

284.

''A p o L o G o R u M

infeffori exprobrataeft. Quid enim non tulit? Nónne Ægypti lateres,BabyIonis buccinas,Ro-

: ;

manorum cenfus, Pontificis bullas, Ariftotelis

-retia? utlapides denique loqui, fi parum eft afi nas,neceffe fuerit. Hæc cùm aüdivifientiite- ! ratores, obmutuerunt; at non fine ftomacho. * *

*Tum Ecc/efia: Heus, quia hæc vocalis A/ ma

vobistædio, conducite vobis mutas ; fed eâ le-

£, quam Fridericus AEnobarbus quondam de- . viétis Mediolanenfibus impofuit. 6., CA L E N D A RI VM , PER-*

petuum.

à deferto D E o § 37 9.repudiato Chri A N N1 o6 19 imperante Antichrifto, Indi&tione fto

; + !'

decimâ, Aureoîumero V IX, Cyclo Solari bi- 1; nario,litera Dominicali Ah.ad elevationem ur- ! * bis Babylon Domini anni reperti funt Tyrän- . , : nis & Sophiftica. Ammipartes ambitio, !ibido, , crapula, ävaritia, Luminarium defeétus, hærefis

& impietas, Philofophiæ & Barbariei viciffiru- , ; do,Bacchanaliadodecaméftria, Abelis & Caini

Qppofitio perpetua,Herodis&Pilati conjunétio £equens,Trigonus Sathanæ, Mundi & Carnis haufd rarus, çùadratusMonarchimùm formida- *) bilis ; à capite Draconis multæ mihæ, à caudâ s--

Jefuiticâ vix minores:peftis voraginis fæva, fa mesVerbi D e I dura,bellum lucis & tenebrarú funeftum, ventus vertiginis infoliti, grandines

perfecutionum intoleräbiles , ficcitátes cordi • um noxiae,fterilitas charitatis lu£tuofà,fanitati * fpes nulla,morborùmexaminaaumeröfa;mortis ' mini - _ IT.:.... ,

;

... -

*-=- ---=-_=_ _ … . , - •, -

· ···

M A N 1 m u 1 u s v I.

28;

minifterium affiduum, malorum fodinæ imper fcrutabiles, Chriftianorum robur infuperabile, ,

7 c ATALOGVS HAERE -

ticorum.

•_

T\ `

Iebus canicularibus ab ampliffimo Hypocri Tarum Semata decreta gft pfofcriptio & abo litio £a&rorum Haretucorum.Itaque prius è li gneo podio ad id in foro ereéìo Catalogus libro*, tam prohuáutorum & peftiferorum recitatus: de

in, pyra accenfa , magno applaufu omnes funt ^ combufti.Fuere autem interillos,quantum me moriæ fubvenit, De ratiombae, Prumctpum D E o reddemaù, De ela/%me com/ìorum aechutophelus, . * 9e ummamitare maledta?/omum Rab/acâ, De com ?rent/o/$ re&efaruområæ Doegi, De/αύ/mar/one Hamamu, De loquacitare Iohammù Baptt/?a, De dapudeò argumentur comtra Stephamum, Depo4** ciditate & co/Z/que/?emtua Hypocritarum, De commu#uofide, & charitatù, De aqualitate Chrt /*ianorum homorum & &omoram, bekomopauper zatur Chrt/?u, De Szudio/òrum/2mprubus defalcam dù, De «/#/mazzome humamr/angum , & /àdorrr» ' De Mearcuma laborio/& temperamtua, De currucu /o & la&a Ecc/e/?a, De /ubricurate & error, baee

humana rariomus, De megle&u $erarum/cientua rum, De amphitheatro %amamafabulæ, De'/?rare

gematubae aemttchrt/?/, &c qui omnes, quòd pa

fadoxi effent,& methodo cárerent, aboliti funt.

Cum quidam aftans,qui fortè Biblia in finu ge

,, rcbat:* Qgin ctiam haec comburunt ? inquit ; »; tI

€X

•

28 3

* •

J A p δ L o G o R u M.

ex quibus talia funt.

ingrata omnia & invifa haufta T

s, w

8. c IVI L ITA s. s ' A$$ig; c&alra, Ruß cum , innoxiis mani-

5* bus ad cœlos fublatis, voventem:o D £ P^$, tolle me muha, da me ribu ; alare muhu,ro/e me rubr.

Tum propius accedens: Non te pudet, inquit, infulfè,D£ u M, fupremum illum Monarcham, tam in urbanè alloqui? Quomodo ergo? refpon dit Rw/#,cur. Et C, &uliras:NonnéD £ u M fingu- '

!ari nümero compellafti, ait, quafi tui aliquem, Da,T24e? Et Rufficur:nempe fic edoétusfüm:fic Pater mo/?er no6is Chriftus præfcripfit. Vah ine

ptule! ait ille:illo tempore ita quidem licebat: nunc utaliafuntfecula; ita decofis alia obferva

tio.Nam & Regibus,& fummis viris non istum honos habebatur,qui nunc fcribis,& famulis,& mulionibus.Itaq; injurius in Deum maximè es, < fi honores ejus poft omnium hominum reveré tiam veHis intermiffos.Sed Ruffucus:D E u M, in

. ;

quit, dum vixero, humiliter honorabo , nec ta ! meâ parer noßer unquam mutavero, Qu9d ad Civilitatem tuam attinet,longo ufu didici,poft quam fingularis fides, fingulätis ciementia, fin gularis dignitas , fingularis excellentia, fingula Iisgenerofitas, §§ aris reverentia, fingülaris iiobilitas, fingülaris humanitas defierunt, , multas quiJem & plures numerofuf- ' „ ceffiffe minutas,nullas notabiles. > i ,

. . 49.

C O Ap

MA n 1 p u L u s VM. 9. co NS VETVD O.

287

G 'om/uetudo,cùmin fidem fub juramenti facra mento plurimos acciperet , magno id egit

Zelo, & fronte planè corrugata, Jurábant/acrr, Fidei puritatem;vitae exemplum: jurabant jwffi,

judicii æqualitatem,munerum naufcam; Kgales ÉÉ çuram,luxus oditum ; sapremre* fcien- ` tiarum fodinas,otii cxilium ; Hj/?oruce juvehtu tis aeftimationem, pofteritatis 'ufum ; Po/itrcr, : optimi fele&um, peßimi profcriptionem ; Labo wamtes vite commoda,curiofitatis contemptum;

AMulieres obedientiae delitias,linguae filentium; &c:Et reshabebatur momenti mäximi,tranquil 1ttatis perfe&iffimae. Inter eos verò $impleiu*

quidam in id juraverat,nolle fe ferre Divini Ver-bicontemptum, vitiorum torrentes, D £ i bla

fphemiam,deniq; etiam falarii fui diminutioné. 1d poftremumcüm arétius adhaefiffet,& primüm omnium Quaeftorum improbitati ac duritiei oc •* curreret , ille facramentinimiùm obfervans ad

Legislatores fuos recurrit, &, quàm iniquè habe , retür, multis verbis eft conqueftus, nuîlo dubio hanc violationem fuae integritatis inagna feve titate vindigandam.Atilli,öüm rifu própè corru

ÉÉÉÉÉÉÉ

' feriò agi ?

r€ma

1 o. DI PL o 1 S. …

H rpocrita,cüm in tabernam veftiariam defo& diflet,petiit palliú:qualia cùm multa effent, allata,nulium placuit. Volebat autem ejufmodi, /

, quod

188

A p o L οο ο R um . .

. .

quod ex uno eodemά; panno una parte album, âltera nigrum effet, & utraque poffet circumvo lui. Adfiiratus um/?rtor, quid fibivellet hæc Ver tumni veftis, & virum bònum ex facie & man

fuetudinejudicans: Quis ille,ô Ę u nius veftis viciffitudineSquærit? Tum hic1eni ter & capite demiffo arridens:Simpliciffime ho- .

mo,nefcis,quo ævo ; inter quos degas? Nam fi eodem vultu effe volueris, periiftiI Nefcis tu, aliud pallium fumendum pro fugeftu , aliud ex tra Ecclefiam?& aliud in curia, aliud extra can

cellos ? & aliud ad pulpitum,aliud cxtra audito rium ? & aliud in ædibus , aliud extra focos? de

nique, proutinhominem incideris, vertendum ' v

effe pallium? Nifi enim eodem ore orarè & blasphemare, eadem buacabuccinare & fibila re,eadem lingua lingere &

pungere,eodem fpi ritu fpirare& refpiräre poflis, nüllus his quidem

terris tui ufus eft. Tum inftitor, vir cafididus: Quod fi te Diabolus abripiat, ec-.

Ę;

quis albedinis erit ufus ? .

• 11. DI ss 1 M VL ATI o.

P. Raeviderant loci alicujus 2/?ro/ogi, magnam imminere patriæ fuærat/omrtperturbarìomem ex infelici aftrorum concurfu vel inaufpicata conftellatione:ftaque, inde difcedentes eodem confilio fibi fanam mentem fervare, & afHi&t1s

civibus reddere funt conati., Nam cùm praete

ÄÈÉ

riiffet Planetarum vis ftultifica, reverfi

tes exaétiffimis præceptis priftinos rationäbiles

morcs,confuctudines, habitus, viäus, ftudiaq; .

J€WQca

• /

V -

IIIA -

—=

- -

- MA N 1 p u 1 u s. VI.

289

revocare, & fanare fanaticos homines fàtégere: - atilli tanto furore contràinfurrexere, ut /jrem tubam vix vita fuperfuerit, nec aliâ conditione, quàm ut /?ulrorum mores exaéte imitarentur.

Exinde fapientiamfuam occultare,tiec,nifi clam culum ; inter fe de ea conferre ; foris verò ap

plaudere, tripudiare, nugari, & ftultiffimo cui 4ueyelut Reipublicae primario, fefe fubmittere, ejufdemjue a&iones ömnes Ęlima- pleno ore collaüdarehabuerunt nece

12. EXC o MMVNI c ATio. *communicatio,quæ in Ecclefiae terra cenfo

foris officiumgefferat, Regibus quondam for midabilis, cum rigidiüs aliqùoties, quàm pare rat,egiffet,increpáta, paulò pòft pletifq; habita cft defpicatui:unde,introduéta diffolutione,bla

{pemare,mocchari,inebriari, deprædari impunè 1icebat,nec quicquam inclamante &exprobran

-te Excommunicätione: Etjüs civitatis Chriftiâ nae promifcue dabatur , quieunque nomen civis rofiteretur.quätumvislegibus omnibus oppo fitus. Siquerì forte carceribus cohercerc coìa batur,vefeffia&is repagulis,vel ereptâ vel deni

<quefurreptaclave,faci[eliberabatur. Itaque ad Symcrer/mum re delatâ,cüm illaimminutäm fuá àutoritatem,proftiturum clavigeræ munus con , quereretur ; hi fœminam nmorófam,fcrupulosâ, & moræ omnis impatientem accufarent, minas etiam, nifi cohiberetur,adderent: judices veriti,

nefalva Excommumtcarrone, cives plerique vel

9mni gehfitata, infurgercnt,vclaufugercnt,^ re Q' decre ~_

„l JE 29o A p o L o G o RuM . decreverunr,viderière civitatis,ut,retentofâla rio, unicam fyllabam nominis dimitteret,& poft hac cum civibus comma mucarer. N.

13.

v -|

F R A T E R N ITA S.

F R.trermrra, iila admirabilis, quæ per Europâ Comoedias agere folet, cum Eleutheropolim nuper invito etiam Luba&uo, fe contuhflet, ac ex more, per plateas inflatis buccinis, fje&tatores. convocaffèt,multos equidem excitavit,& varie fo tis rprimùm quidem bomo* aliquos,qui,«44x ματw hnmanæ fabulæ annotantes ac pertaefi, ali

quod lenimentum quæfivere, Dein deco&ores fi ve eruditionis five finmmorum, ut fuae miferiae

folátium acciperent. Poftea infelices Chymicos, qui Naturâ omnem fodicâtes, nec nifilippientes & claudicantes redditi, hic fuave aliquod fom

nium fibi conciliare fategére. Sed & Podagricâ & defperatorum morborüm alii,temporis& do lorum fallimendum funt aucupati. ' Denique ampo/?ores quàm plurimi, quibüsis unicusfifiis, ut confi&is monftrofiffimis ænigmatibus,fimu lata arcanoium poffeflione,ja&titata Naturæ in terpretatione,emëtito filentii,temperantiæ, ob fcuritatisfacramento,Magnatum aures circum hinc aurum aliquod Fotabile con ficcre poffint.

ÉÉÉ;

« .

14. ' GN A TH O.

* .

R Esludicra accidit, Gaatho in Momum incidit, homo tetricus in feftivum, quem ut vidit,ex: Palluit,&,Tu,inquit»quid cernicum oculos figisT con •

•

.-*,

* -

Π…â-

'M A N I p u L 11 s VM.

29 I

*- figis,& omnia carpis? Tum hic: Mallcm, ait, it córnigerûm dixiflës: nec enim auceps ego {um, ' {ed, fübfequa,nifi vis mulionem. Vah,àfine, mi iater, rcfpondit ille, nefcis, quàm te unum in

famaris,te ipfum depinxeris carbone tuo , tu m infcitiam prodideris. Tum Momus , magno cachinno: `Quid tu ergo itafceris, inquit, ob

meam injuriam ? Sed qüia Dialeéticus es, folve mihi: S, mea culpa unius eft, quid id adte ? Si

tua, quid id ad me? S, noftra, j$ id ad alijs ?

Si aliórum, quid id ad nos ? Sza iquorum, quid id ad cæteros? Si caeterorum, quididad aliquos? Sa omjium, quid id ad paucos? Si paucorum.

: ,

quid id ad omnes ? Sed ille, vultu averfo? Rhe torfum inquit, non Dialccticus. Dic ergo re fpondit altèr, an vir, bom drcendique fit fîiç.

rcverum,proloqui mendacium :

Nefcis,tu fa

1. tue,fubjecit iile prudentis effe,nevos tegere do- •

.^-tes extóllere, &'commodis verbis rerum afpe

: ritatem perpolite? Tum abiens Momus, ne ir , … ritaret hominem ; Hæc commoda verba,inquit, juventus pofthac ex te difcet, & Nomenclato 1ibus inferet: Atheus ciii Chrift, Afinus cim Q{re tift/Beanus ciij®cfebrtcr/Animadvertés tim'\)cvz

fcrtcv/Corniger cin®cftcitct/ Gnatho ciii X)bcr 3£utév'•

15. H E R A CLITVS.

' -

• •

D Rmocrira, & Herachrum, cùm uterq;, diver

fa licet via,ad Comtemplaruomue templum pro

_peraflet, in medio fani convcuctuat: quifacra cum O z. a-

' •

\ • -

facra fua

29 ?

A po L o G o Ru M

ÉÉÉ domum reverfuri: «Quid,

frater,inquit Democritus,te affligis odhumanæ vitae coccitatem ? Nempe hoc humanum eft, re

fpondit ille,condolere homini tot modis & tan

topere laboranti. Sic enim optimus quifque pu blicumlu&um luxit, & lachrimas fuás ejülafiti bus addidit. Tum alter: Nimis tu mihi videris

aeftimare res humanas, & lachrimis dignas tuis judicare. Ego verò tam viles & fordidas repe rio,ac in tanta cunétorum gefticulatione ridicu las,ut prævalere ftultitiamfioftram miferiæ om

nino árbitrer. Nam quæ hujus orbis maxima funt, honor, opes, & voluptas, mera infania & ludibrio conftant. Eft ita, ut dicis, refpondit Heraclitus: fed inter noftra ludicra tot pati mi feros,nönne miferandum? UInde haec mihi fen tentia fedet: D E u M potius rcs noftras mifere

ti,quàm ridere Nam & Chriftus flevifTc aliquo vic§legitur, rififfe nunquam. `.

16. HERCVLES. H Ercules,cùm terras reviferet, tria efferatifTi ma & perniciofiffimamonftra reperit, Tyrâ nidem,Sophifticá,& Hypocrifin ; quæ Potentiæ Scientiæ.& Amoris loco imperiú occupaverant. Ea cùm debellanda fibi omnino fciret, & ani

.•

müm fponte virefque offerret,acjam variis mi ' nutioribus beftiis , quas illa trima mala pro duxerant , extinguefidis laudabilcm operam praeftitiffet , non potuit tamen ea ex latibulis fuis extrahere , ne dum in lu&tam & certamen

provocare. Nam gmoramtua vallo ita fefe mu-* niverant, ` .

- • a

M A N 1 p u L us VI. 293 niverant, ut, quicquid egerit aut impugnarit, Hercules fruftra füerit. Äb eo temporé nun quam arce (ua egrediuntur, nunquam veramlu dem afpiciunt : fed nec dum Hercules obfidio nem folvit,ac legätum Thomam Campanellum * afcivit. Nam j ignoramirá'infraétâ, nihil eft, quod de Monftrorum interitu fperemus: ea ve fò diruta,nihil tam infirmum erit, quàm violen tiæ, mendacii,& fimulationis imperium. '

17. H E RoD o TVs. H Erodorar,homo decrepitæ ætatis,malæ fidei , >* reus agebatur. Ejus caufam cum pleriq; de fperatam çrederent, Henricus Stephanus & ani

1mofe & ingeniofe in fe fufcepit. Auditus à Judi cibus,id niaximè egit, nihil tam diétum abfurde ab Herodoto, quiii alii monftrofiora dixerint, quibus tamea fides habeatur;& addidit excmpla

- üfque adeò recentibus auribus incredibilia.ut jam non Herodotus,fed Stephanus vanus audi 7 receperit. Neque jurare poterant vel produéti

teftes,velaffevérationes conftantes:donec Mar tinus Chemnitius,ftupendae eruditionis vir,pu

' blice teftaretur, tantüm abeffe, utjuventus no ftra vetcrum abfurditatum fit capax, aut credu

la,ut,fi quis è mortuis refurgat, & feculi fui aéla veriùs & liberiùs recitet, fidem neutiquam fit habiturus : fe verò infinita le&ione & àccurata rerum noftrarum obfervatione eße certum, non

tantùm olim faéta, fedhodie fieri, quæ pofteri bis effe dcbcre , quotquot ratieiabilia faltem •

' tati fint futura incredibilia; unde fufpc&tos no

O 3-

. rcci M.

. A p o L o G o R u M.

29:4'

recitent ; commendatos,qui monftrofa etiam &

non feticeant. vulgo vix credibilia ^- I -

HISTO RI A.

18.

•,

H?er* quæ patriae faftos ha&enus fumma -

.* fide annótaverat , ob nefcio quod liberius. verbum oßicio nota eft ; cum jugalibi ob fun &tionein impetrandam homincs ambiret, com venit omwum primos procere*, & operam fu am obtulit. Q am ? inquiunt illi. Eam re fpondit, ut de Majorum veftrorum robore , de- ' coris & libertatis patrocinfo ex me audiatis. Tum iili: Malumus, ajunt, ne{cire , ne imitari

fit neceffe. Itaq; in Parlamentum abiit,& Sema zorubum {e obtulit. Qao ufu? inquiunt. Eo, re frondet,ut de antecctiorum veftrorum pruden tia in lanciendis Legibus, integritate in exer cendis , lib. ftate in fervandis èx me audiatis. '

Tum illi: Malumus,ajunt, refcire in hac umbra

tili noftra toga, quàm Molefta memoria fatiga ri. Ita ad Academ tam conceffit , & fe eidern

commendavit. Quo fine? inquit. Eo refpon dit, ut quæ veterum fuerit eruditio, quodiiige-^

nium,quæ per orbem diffufà fama,ex ine audiâs. Tum illa.Malo,ait nefcire,& hodierna opinio ne clarere, quàm infpeéta illorum excellentia

erubefcere. Ergo ad urbem migravit, fervire parata. Quo nomine? inquit. Eo » refpondit,

ut prioris ætatis opulentiam tuam & cömpofi -

tionem

' M A N 1 p u I u s V I. -

29 ; ,

tionem ex me cognofcas. Tum illa: Malo id , nefcire , quàm vaçuas jam ciftas, cellas, æraria,

granaria mihi exprobrari. Denique ad Ru/?a cos abiit,& labores promifit.

Eos, refpondet ut, quæ quondaT incuftorum locorum fuba&io, qùæ 'olitudinum populatio, quæ fugum multiplicatio fuerit, ex me audia tis.

Tùm illi. Malumus nefcire:quando & o

lim noftiis laborandum fuit, &

dumeft. .

---

ÉÉÉ laboran-

• ,

19. ,, I M A G I N E S. - - ..^ ...

. .

H r?ocrę, cùm aliquando pe&oriomem invi- *' feret,nefcio quid facrarum magnum repe- , ^ rit, ac imprimis Öhrifti crucifixi. Id arripiens uafi fuperftitiofum & idolatriam redolens: tu, inquit, fànétula, Chriftum in pe&ore

§.

geris,hasamiovesanicularum

ÉÉÉ; Ego ve

fò-& JE s u M meum,refpondit [)e&orio,ifi cor de & fibris infcriptum habeo: his verò monitio

divagationes coherceo. Nam. quoties forma,ingenium;opes,epulæ, vindi£ta, -

nibus oculorum

reliquaevé carnis blanditiæ ritillant, toties hac mifèrabili facie & vibicum, fauguinifjue gut-tarum repraefentatione iniquitarém mihi expro bro. Tu verò, dum Deorum Dearumque gen tilium fimulacra, Jovis adulteria, Veneris`fur ta, & univerfum Paganorum Pantheon undi que affigis, quid agis áliud; quàm ut per oculos venenuín concipias , quo tandem infe&us confumeris ? -

Dum tü igitur Lueinam fu ^ 4, fpcndis -

An olo G o RuM 29 6 fpendis, ego Mariæ Deiparæ imagine me oble &to.Tu raptum Proferpinæ habes;egoAfcenfio nem Chrifti:tu tres Parcas,ego Mortis per mor -

tem conculcationem: tu Dèorum cönvivium,

çgg fupremum Judicium. UInde haec eft noftri differentia, ut, dumtu extra tc San&orum ima

giaestollis, intra te idolarum Ethnicorum fa Σellum geras. Ego foris fan&is pi&uris me obleéto? intrameuaum verum D E u M poffi deo.

IN DIVID VVM.

2o.

] Nter gravamina fucatae Religionis hoc fervi de agitatum eft,non ferendum , quòd Ecc/e/,a

ÄÈÉ ijs obloqui, qui contra Decalogum apertas inimicitias fufcepiffent: id enim per jus naturæ licere, ut cum quo litem habes,eidcm adverferis, nec effe cujufvis nuga toris, interpellare,aut fententiam interponêre:

agerent id potiùs,ut D e 1 m fericordiam,Chri ftimanfuetudinem,Spiritus fan&tus fuavitatem, hominibus deprgdicent,mores hominum iis re

linάuant,quorum eft negotia &a£tiones morta lium dijudicare. Hanc effe publicam & into lerabilem exprobrationem, quam vel finguli ad fe fponte trahant , vel ab aliorum oculis in fe conje&tam inviéti fufcipiant. Tum quæfitum ab áccufatoribus , inter fe blafphemós , adul teros, latrones, fures , heluones agnofcerent?

refponderunt, non deeffe quidem ; fèd id ad Sa crificos uihil pertinere, quiorum fit orare, non -

increpare.

MA N 1 r I| L us VI.

279

increpare. Tandem fententia lata eft: Quan do non puderet fcelerara facere, difcerent etiam

fibera audire: illud, enim nullo ævo licitum ; . -

hoc Prophetarum,Apoftolorum,& Chrifti ipfi us exemplo approbatum. -

2 I.

S9lent in

IN VE N T O RES,

Politiæ theatro præmis provoca

'° ri , quibufcunque ingenium nobilé aliquod inventum fugge fiffet. Tunde haud ita pridem

fe obtulit Paííiprodotus, & artem promifit, qua ' fubditorum publicus fuccus nullo eorum fèn fu evacuaretür, in privatum laxum derivandus.

■

Erant autem perfpicilia , quæ oculis adhibitaré

; * . decuplo majorem redderent, ut, quæ filamina

cffent, funes ; qui obuli, meri coronati crcde

rentur.. Dein^ aqua fortis five liquor fapore dulciffimus, qui häuftus internè omnia corro deret, non inìminuta corporis fuperficie. At , Imtegrutae, Politiæ certiffima Confiliaria, acer bè hanc belluamintuita: Nemo,inquit, in prae fentes fæviit: hic {celeftus pofteritatem omnem

petit. Carnes nempe vult depafcere, cujem iis, qui fubfequentur , relinquere. Auguftus. Cæfar urbem, quam lateritiam accepit , reliquit

marmoream:hic, quam auream naëtus eft, cin ceritiam relinquat? Applaufum eft fubito Imre gratarr, & mifa allufionein furnum ardentem fiequä conjeétus, cinifq; reverberati ad expiaa* , » t

darà peftilcntcm inveùtionem in aëra difpcr fus

Â.

—

zz , LI

298 •

Apologo Ru* 21.

'( \

L ITERAE ET A RM A.

D Imicabant inter fe pemma & gladius de præ rogativa, diverfis omnino judicum fenten-tiis.Näm,quae //teratorumw eft loquacitas, facilè, quod volebant, perfuadebant: quæ armateram £rocia,vota profe extorquebant, Neque tamen definiri aliquid potuit, ac in eo erat , üt inter fe comitterentur,& duellolis finiretur.Tum 8ub/•• otheca paffim perftrepere,armamemfarra refona

re,deniq; animos hominum fpe metuque mix _'tim fufpendi, Pemma,ut ut D E o rcligiofa, tamen rmultæ prophanationis fibi confcia ; gladius, . D Ε I minifter, 1nnocenti tamen fanguine con-,

fperfus, fic utrimque cœli auxilium fibi pollice bantur,üt pœnas tamen metuerent. Re/?ub/ica,

quod utriúfque opera neceffe haberct, mores ta s men improbaret, nec deferuifle alterutrum', nec

* nimiùm fàvere confliétui videri volebat. Corpus pennæ haud validum , fed agile, lubricum, & rexercitatum,tum fatis furiofum, fi ftimularetur; . Gladii durum , implacabife , caeterùm minüs

ambidexrrum aut verfàti!e : ita ut nufpiam vi `&toriæ conjeéturæ certiores paterent. Hinc ' Salus pub/ica, ut utrifque caveret, ita decrevit,

ejufdem dignitatis apud fe per vices effent, ac

inter fe coivcnirent nam effe bcatas illas terras, ubi uterq; feryiret fidelitcr;infélices & per • • ditas ilIas,ubi alteruter impera-* _-

ret impotenter. ]

23. L K. *-

•

*> *-_…

\ .

' ' MA N 1 Pu L u s VI.

* . . » »

. 23. LVDI,

299 .•

Hręianorum mario à Religione petierat, ut more gentium fibiliceret, publicis impenfis Theatrum extruere, urludos ibi fcenicos pom

, , pafquc opulentiorum fpe&afe : id magni ufus

fore ad circurandam juventutem 'ÄÄ

: _ vulgus,acuendum ingenia, dcleétandum fenes», , ' exercendum viros, déliniendnm mulieres, refi- . ciendum pauperes. Confulti Juftinus Martyr, . Tertulianus, Hieronymus, Auguftinus, & alii rigidioris animiPatres palàm furitidabominati: Chriftiano,inquientes, non tantùm à colluéta minibus cum tenebrarum principibus vacare, ut dies voluptuariis fpe&aculis terant. Recen

tiores pro Comaedra,quae mores five decentes

ve indecoros fimplicioribus ob oculos poneret,

aliquid interpellavere: fed novitii quidam haud

fe àlienosabillalaryata& Ethnica âelectatione, . nifi quòd fumptuofior crederetur, oftentarunt. : At Re4guo ferventior ex horum tepore faéta: Ne

^ fcitis,inquit, tum demum Hierofolymis fupre -ma fata inftitiffe,cùm defertis patriglegibus per , ^ Afcalonitasludi Romani introducerétùr? Quod

itidem vobis præfagio, nifi majorem Angelici * Chori,& beatorum in cœlis pompæ, quam lar

vatorum fatuae &pudendae turbæ æftimationem habueritis.

24.

L VT HERVS.

D£*£r*; feculinoftriHercules, Reformatio 'nis Chriftiangagros invitens , obvios habe batinfolitiwultus, Pradamé,&oph/?43 Diffolutâ. \

sQ 6

- Quos

3^6

A pro L o G o R tf M .

Quos,quid rerumagerent, qui effent, cùm effet eIcontatus, prior: Tui fumus, inquit, fan&e

• fater,tuiliberti & unice devoti. ' Mei verò, ait Lutherus , quos nunquam agnoviffe memini? Tumprado: `Ego Mofiachus quondam fui, tu uscoiìfrater,quii ififacra,yafa,ih libros, in paupe res multainfümereneceffe habui; nunc per teli ber fa&us in aula /άa&urer vivo. Lutherus

t, f; .tg:

I';

$. * t;

i i.

capite nutans : Quis tu es quaerit. Et alter Quondam Simpliciùs , auditor tuus , infit, Ä; in verba Do£torum jurare quondam coa us, nunc per te fcientior faétus,

in Academia

amo///rer vivo. Iterum abnuit Lutherus, & ter-,

tii nomen quaerens, ille: Ego Bonifacius

olim

vocabar, cóncivis tuus,quàd humanitatem, li beralitatem, modeftiam eräm adftri&us, nunc

perte liber fa&tus in urbibus licemter dego. In emuit Lutherus, & Ego vosliberarim, inquit,

É Majorum bëftiae? qui

Monaftério rum opes Ecclefiae reddidi, Thomam & Sco

tum relegavi, bonis operibus libertatem & de cus adftruxi. Abite hinc ocyus,qui Laetiores, Literiones , &;Latrones eftis , hon Luthera-. ni. .

2j.

M OEC EN AS,

11,

Ecæmau,cum in literario foro appricaret,re perit scholam,mulierem pallidam,& ut plu rimüm famelicam ; fed quae iàm ex compotati uncula frontem & animüm diduxerat Eam cum

ad fe vocaffet , & de artium linguarumque fa lute cifct Pcrcontatus , illa ex vino petulaa ttQf» `~

; t. m t

{

* M A N 1 p u i u s VI. - 3or tior, impudentem pleraque eft jocata , fcur

Et ' i:

riliterque membris motâ,

Admiratus Mæce

r- mae tam frigidae alioquin fœminæ calorem , &

í:

miferatus cérebri imbecillitatem, placidis ver bis & munufculo addito,iret domum, & edor

£ '

miret fumum, eft hortatus, Atilla, ut erat Bac

cho afflata, fœmina mafculum, temeraria pru

»t

dens,temulentafobrium carmen eleganter effu T dit, ac Mecœnatem, & qui adftabant, planè ab

ripuit. Tum ille, aureo porre&to nummo: Ca

e, inquit, Schola mea, quæ defipiendo fapis,&

- ferviendo dominaris. Et ad amicos converfus:

ut oderim Scholæ mores, ingenium non amare

'•

' non poffum, & Scholam, dum vivo, fovebo, Scholicifmum tolerabo.

¢ t · /

. *

UImor erat,

$,$£'; Papinianum,

Hippocratem Ariftotelem , Euclidem ,

26., M I M I. -

-citum,Ciceronem,Virgilium & nonnullos alios – eruditionis principes âcoena domum redeuntes, > à lafcivienté Satyricorum turbâ effe turpiterha

bitos: & res magni momenti, infigniq; fuppli jú; Sed in rifum tragœdia inox É. Convenerant eaim Mem, aliquot, - qui , ut illuderent civibus, an macularent illos cio digba

heroas effi&to eorum habitu & vultibus, cum

tædis perplateasincedebant, & temulentiam fi

mulabant, Id miratialiquiboni,quodinfuetum effet, hos hominesbacchari, propiüs acceffere, & deprehensâ fraude, convocatis aliis, diftur baveie larvatum chorum : quod fubito in vul -

IQ•, 7 - *

--> .

gus

A p o lo G o R u M :

3o2

gus fparfum , cùm veri haberentur literarum proceres, variis & acerbis judiciis eft agitatum. Nec potuiffet facilè præfumptio illa ÉÉÉ evelli,

nifi illi proceres palàm,nunquam felæfos,&ha- ! | bere Sätyricos âmiciffimos, eflent teftati: ac | ) Lex in Mimos lata, qua, quifquis alienam eru- ^ ditionem fuam fingefe flagris $priùs cætus urbe .l;; litcrariâ ejiceretur. a.

- /

. •

•

27. N I H I L. 4, L*gnie celebre emporium eft, quo folet confluere opificum genus, quod fiib magi

ftris meret. Eò cùm Tveni{fet robuftus juve nis , & magiftrum quæreret, juffit exclamare, Eflc , qui poffet ex aliquo muhil facere. Id

publicè irrifum , quòd id à prodigi, & Chymicus imperitis quotidie fieret: tamen cum folitica, pafuti homines , nefcio quid fubolfacerent, , ' 1

„homo non contemnendus judicatus eft. Ita

Ę ad fecretum colloquium, cùm ille in fententia perftaret , quaefivere in arcano Poffetne ex magnis præfagiis r.ihil, ex magnis fumptibus nihiI, ex magnis munufculis nihil, ex mag^is grayaminibus nihil, ex magnâ pro fanatióne íhil, ex magnâ imperitiâ`hihii, ex s . , maguâ diffo'utione nihil, ex inferno deniq;& `

fupremo íúdicio rihil facere? ubi cum ille rha- .

da confidentia conatus fuos obtuliffet , & de

É medium non fine induftria ad benignè , tum fum pruosè , ac tum irrif9res füös ridere cepit,

ferret , habitus eft tum

ac Publicè jactitarc , hoc temporc effe ; qui • * - £ciiet, -

M A N i P u L u s. V I. 3o3 fciret ex aliquo facere nihil, ex nihilo facilè fa cere aliquid. •

28. N o B I L I S.

«'.

Ietau in contubernium fuum , Guilielmum à Wenfe acciverat, hominem mobilem. id

• confpicatus Sycophamza , quafi abfurdum ali quod commififlet, turpitefirrifit,'& ad Puetae

fem converfus: Ecquem tu vidifti nobilem abf que ambitione ? Tum Pietas: Ecquem tu , in -quit, vidifti Sacrificulum abfq; ayäritiâ, autli teratorem abfq; ftoliditate, aut Cbymieum abf que fabellis, aut feminam abfq; fiutabilitate? Hic verò : Vidi, refpondit,aliqüoties. Cui Pie tas: Et egoillud vidi. Teftiseriim effe poffum& caftitatis,& fobrietatis, & liberalitatis,& devo

tionis & fidelitatis,& exa&tae difciplinæ, deniq5, quod tibi incredibile,humilitatis:qug ufq; adeò ~

in &ero Nøøil, infolita non funt,ut quàm faepiffi me cum fan£tulis tuis, & juftulis , & politulis certare poffint. Ergo pofthac, inquit Sycophan ta, religiofos dicemus, quibus tôt fufit vánita tum & phalerarum appeiidices? Nefcis tu, re -fpondit Pietas fub lacèro palliolohaud rarò ho fpitare ambitionem? Memineris autem, quàm

multos fimulare Curios,& Bacchanaliaviyere, nonnullos Bacchos fimulare & vivere Curios. 29.

N VD A V E R ITA S. '

Erìtas,fimplex &ingenuaDca,nuda circum * ,

_ ' ibat,& obvios quofq; errorum & deformita tis admoncbat, Id iniquiffimè acceptum, &c - _ • • ^ • non -

3o4

T… A p o L o G o R u M

non tam verbis contumeliofiffimè regeftum, uám verberibus & plagis vindicatum éft. lam άuè univerfum ejus corpus maculatum erat , & vibicibus plenum, cùm in Æ/opum incidit, ve •terem amicum & congerronem. Eam ut vidit,

& miferatus eft : Mifella, inquit, quid hic ob ambulas inter cercopithecos & fimias, non ho

mines? quibus fifœditatem pergas exprobrare, non corpus tibi ad diem unicumi fuffecerit. At

Veritas cum gemitu: Quid agam? inquit,ami ciffime. Si íáceo, ftimulat D E u s : fi loquor, yerberant homines: fi muffito,torquent fcioli: . . fi lugeo, rident pueri. Tum AEfopus: Licebit tamen, opinor, inquit, non planè nudam ince dere : itaq; hoc tibi fume apólogi & fabularum pallium, ?nullo ufu alio, fanè ut minus verbera fentias, Nefcis tu divinatorum, inquit, illa, genus , qui è filice etiam fcintillas eliciunt? • Sed Aefopus : Scio, inquit: at tu memineris, paucos eos effe ; fupinos verò & ftupidos quàm

plurimos.

3o.

O c V L V S.

I uffus erat abuniverfitateGalilaw de Galila&, qmnem vim atq; artificium Optices per fpe cula illa nova five perfpicilia exprimere. Cón fecit igitur varii ufus&fubtilitátis tubulos,qui bus five quæ proxima erant veluti ÉÉÉÉÉÉÉÉ, five quæ remota velis proxima, five prægran dia minuta, five minuta prægrandia, fivé alba

;i;;i nigraalba, five defórmia pulchra,five pu

chra deformia, fpcculorum admirriculo pof -

fis im

ta.

~~,

M A. N 1 P u L u s VI. , 3o; impetrare . . Ea poftea yariè divendita variae conditionis hominibus inferviere,& mundiin

uilinis fummæ voluptatifuere. unum fuper

uit , cui omné fcientiarum artiumq; punétum inclufit, quod novo nomine oculumì rìducii ap pellavit:cuius bengficio mundi univerfi imago, , & aétionum humánarum omnium effigies,tùm abfconditorum artificiorum anatomiajucundo

fpcétaculo repræfentabatur, fimulq; vifus ad res cunétas accuratè æftimandas, fubtiliter dijudi

. candas, curiosè examinandas, & artificiosè re-'

folvendas acuebatur. Conftabat autem tribus omnino vitris, Comtemplariome, Lea?/ome,& Ex- ` pla m.

pertentia: quæ quia paucorum oculis conve niebant,ita minù$ eft,quàm reliqua inftrumen .ta, aeftimatum. Quod ánimadvertens Galilæus,

irâ ob ftuporem humanum percitus, Telefco pium ingeniofiffimum planè perfregit. -

- 3° , '

o RD o

C R V CIS.

E cc/e/a natali fuo aliquot Equires creaverat, *-' appenfispro more Crucù infignibus: cumq; \

ordimâ leges recitarentur,humilitas, paupertas, caftitas, pátientia, fobrietas, charitas, labor, o mnes libénter dedere facramentum, & fangui

nem fuum obtulere, Et ha&enus quidem,dum

, induciae cum hoftibus erant infigpia ex auro ju tilabant ferico filo fufpenfa. Cæterùm cùm Satan,Mundus,& Caro ex improvifoirruiffent,

& Equites novos conculcarejt , fiagellarent, confpuerent, irriderent, ftimularent, cùmjeju nandum, vigilandum, laborandum effct í ;T -

u1p1

366 '

'A p o L o G o R u M

fufpiciendusinferior, exorandus illiberalis, vi tandus blandiloquus, tolerandus importunus,

olfaciendus vomiirans, diligendus hoftis, per forandus faxeus cffet ; nec jam ultra Ordinis acftimatio, fed rifus merus & ftultiriae fummae

infamia appareret , multis hic honos onus, ac nonnullis planè intolerabilis eft habitus: itaq;

abje£tis infignibus, ad hoftes profugere. At quidam, « ufi fub ordine anhelaret, nec cedere

vellet : Nunc demum mihi li.quet, cur S. £hriftophorum gigantem , non con- munis. ftaturæ hominem`,`Majores noftri depingere voluerint,

$t,

32. PoSTE R ITA S. , Rat scriptorìbua gravi & fevero mandato in

juri&lum), ne quid porrò , præter Facultatum ; & Artium feria & fublimia, cum Pofteritate có

municarent futurum, inde, ut his fubtilitatibus abrepta Po//r/« fomnia& H/or raram nugas fa

cile Å & contemnat. 1d magnâ veligione obfervatum : neq; de mo- ubus porïò quicquam, ^ ^.

' nifi clanculum & cum trepidatione , eft annota tum. Cætcrum Po/?eruta, ubi refcivit, quo do

lo humanae a&tiones perperam commiffae fepe

lirentur, quaingertitudine & tenebris ipfi póft hac fit vivéndú, qua turpitudine impia pro fan- , :

&is, crudelia pro juftis, ftolida pro ingéniofiffi mis fint fufcipienda ; invitat:s ad fe córdatiorib. aliquot anxiè oravit, fui mifererentur, & incor ruptas merces mafculâ veritate & decorâ liber

tate adfc tranfmittcrcnt ; fi quod exinde odium -

fube

tit,

:; I£M;

M A N £ R u L us VI. 3o7 fubeundum, non foreid diuturnum 3 fed unius ætatis:poft verò, obliteratis circumftantiis,cum conatus in re laudabili proftet, & utile dulci ad

mixrum appareat}{uum cuiq; decus Pofterita tem repenfuram. .

a l -

33. PRAECEPToR PRIVATVS. * Yems erat, & Atropoferiæ, cum o£/£urura, * opportupè egreffa,hominem reperit jam ca nefcentem, faucibus aridis,veftibus laceris,cor

pore verfatili, libellis à latere dependentibus, qui propius fe,ac ad aures ufq; infinuans,aut fti pem, aùt , fi fieri poffet, conviétú per m fericor âiæ vifcera petiit. Eum illa accufatius intuita: -

Aut valde fällor,inquit,aut vidite aliquädo ho lofericum, ebrium, equitantem, trahä piétâ per plateas circumve&tum, criftis literarum, armis

difcipulorum,fafciis admirantis vulgi amiâum, Penelopae infidiantem: Tum hic obortis lachri

mus : Πολέμάσάυ τέλει xvayxog A&jzslaves àxge,

inquit. Sed malè fit $per, quae me Camaraatum futim perdidit! At ob(curitas: Qui potuifti,fub jecit,âutoritatem tuam credere, quæ aliena erat,

- & epulas tuas, quæ alienæ, & veftem tuam, quæ aliena,eaό; pcrpetua fperare? Ehcu refpódit imi

fer, putabãhanc effe fcalâ quæ nullo hiatu ad vi &us,eruditionis,amicorum, expeiientiæ, matri

monii, opumi, funétionum, famiæ, quietis afflu 'entiam attolle, et, cum ego chartaceas aediculas reperi, qua unâ afflatâ reliquæ omnes dejice rentur. `Tandem obfcuritas: Etfi fapientis,in

quit,non •cft,diccrc, A'am putaram, & decuiffet • £€, nOn •

) , .

, -

*, '

•

A p o L o G ö Ru M … -

3o6

te ; nen plus expendiffe literarum, quàm tui a lödo fupercffent,nec virtutes prodegifle omnes, ut Reipublicæ iis fit carendum : tamen quia me tuis miferet, diverte hic apud me. Tum fubfe -

ÉÉÉ aliquis cum rifu inquit: Ethichiator åêtus eft unusex nobis. P R O B A.

34.

P ££?£<; animalfric9rp9$um, $ Ratio fim plici fagacitatis cüm aliquando ob cafum nohnihil dübium altercarentür. Quid tu,inquit , illa, nafo tuo fidis, ego fex oculis non praepol- leam? Tum haec:-Qujáfi verò oculorum, ait, ibi ufus, ubi tenebrárum eft

Ę Fur no&u

aufert: furgunt de no&e fatrones: mocchus --- •

quàm diligit umbras? At hos haud rarò nullo

tuo indició pleétit Juftitia. Ergo, inquit Proba, conjeâuris potiùs, quâm teftiöus fidés habebi tur? Non conje&tufis, refpondit Ratio,fed evi- .

dentibus arguifientis. Qui enim credam hunc D £ 1 legatüm, quiSatanæ ftipendiarius? & Ju ris adminiftrum , qui carnificinam exercet? & nobilitatis fpecimeh,qui in beftiam demigravit? & eruditionis doétorem, qui omnia nefcit ? &

prudentiæ œconomum, qüi femper defipit ? & fidelem fervum, qui uno anno ditefcit? deniq;

Chriftianum,cuifiunquam coelum,bonum,vé rum curæ eft ? Hos certè, fi centeni aut am

plius teftes approbarint, nunquam admifere, , At proba: Moderatius, inquit, mea Ratio:nam

& noftris oculisfedet, undé diftinguant. vah , oculis! vah tactui } yah publicoTteftimonio !

fubjecit

M A N I p u L us

VI.

3o9

fubjecit Ratio. Nam cui bene vultis, illud fo lenne Proba fubvenit; cui malè, verum five fal {um tortura exprimit. -

35. PRO PH ETIAE MVLIEB RE s. P Etierat proximis comitiis fexus muliebris

£#;; ut quas no&ibus hybernis. inter fila collegiffet Vitæ humanæ regulu,pro gmoffica, Medicumaaa , fub titulo Prophetiarum Muliebrium ea canone & approbatione Supe riorum condecorarentur. Id audaculum multis

vifum, quibus ignota fœminarum panfophia;& multo cònfenfù denegatum : reperit tamen,qui vellent publico conféífu recitatâ. Auditisitáq; cautiunculis de cunis fafciis, crepundiis, femo ralibus, precatiunculis contra tempeftates, fa- , fcinum,philtra ; divinatiunculis ex fumo, aliis, tripode, nigris rubrifve Calendarii notulis me dicatiunculisper cruces, ceram,herbulas,fal,pa

nem, admonitiunculis ex fomniis, gallinis, le ' poribus,& fimilibus argutiunculis & Phyficun culis: alia rerum facies eft oborta, cüm permulti virorum fua arcana, fua myfteria agnófcerent.

Ac prae reliquis enitebat feminarum fapientia in jufculis forbitiunculifq; parandis,ut omnino in fignis ingratitudinis appareret, hanc, veluti vi - tæ virilis Panaceam, non digno elogio corona , re. Probatus eft\ergo liber,'& majufculis literis *. primae paginæ infcriptum: Qgamdo maltu /ura haec credumt & faciúmt, um

prumatwr. -

36. 2 P^r

3ro

A poLoGoRuM 36. QV E R VL VS. Perwlur, quod diu minatus erat, matrem

Patriam déferere, & jam farcinas colligere ceperar. Cui Pauloparer, homo patientiffinius:

Quæ tandem illa tua, inquit, mcJeftia eft,quam matri condonare , quam diffimulare non póffis?

Tum Querulus: Rogas verò? inquit. Mater delirat, opes effluunt,fundi fterilefcunt,nugige ruli poflident: ego nil aliud agam, quàm célíám

culihamq; cureiìì , inftitore$fartofefq; conve niam, fymphoniacos convocem? Beatumne te dicam, refpondit ille, an imperitum , qui nefcis aliorum alibi diffoluttqnem , alienam tyranni

dem ? Naní quæ tibiintolerabilia funt, ea mul tis magnæ felicitatis loco haberentur. Nec enim viullâ Mater tua, fed facilitate, peccat. At tu mihi crede,ut funt terrena noftra nunquam per

feéta, ubi eft Religionis libertas, & Tribunalis , aditus, & armorum ignorantia , & tributorum moderatio, & literarum æftimatio, & vi&tus fa

cilitas, & viarum fecuritas , & Matrimonii cu ftodia, & linguæ libertas, eam terram non tole rabilem fęltein cfie, fed feliccm & omnibus mo

dis decoraadam.

* 37.

Q V 1 E S.

M9;bus eft ÉÉ non infig É quens perpetuafame* '

í'ÉÉ

- Pßche, filia Naturæ terrerrimè dile&ta, vix fuf. fecit orbis totius penus ad faturandam hanc

Pamphagam: nec machuaae humanitatis fatis m.

me;

In eum cum incidiffet

^ fucrc

— … -

}j; $u; -

; ihd.

TM A N I p u L 11 s • V f.

2I( .

fuere ad componendos animi æftus. Ita devora ta voluptatum triclinia, Bibliothecarú apothe

cg,honorum promptuaria, opum gazophylacia, potentiæ armamentaria; tum funes humani ex ilii, lora imbecillitatis , catenæ mortalitatis ad

hibitæ, æquè nihil hæ continuere, quani fatura

vere illa. Tum affiigi natura, & importunius omnemMedicinam perfcrutari,at nihil agere,& in pejus omnia rucre. Venit tãdem coclo íelapfa Panacea D E I Verbum, & inlpe&ta defperaræ

falutis puella: Duo, inquit, neceflària nobis funt:primum haec evacuem*, dein aliâ imannâ, ne&tare alio reficiamus. Itaq; ejeéta fcientiâ, opulentiâ, petulantiâ, cum jam planè vacua ap parerer, di&tu mirum, ja&itavit faturitatem. In- `

de fecuta quies, & approbatum paradoxum : Ę poffidere,fubjeétos impcrare, acquiefcentes Monarchas cfle , va

cuos Mundo D E o repleri, 38. R A S P IN VS. R 4/3imas, durus laboris minifter, & cfcitan tiæ novus Medicus, concatenatas aliquas ad

ergaftula fuâ trahebat Concordantias, Poftillas, Fórmulas, Confilia, Proceflus, indices, Di&tio

naria , Promptuaria, Lexica, Locos commu

nes , Nomenclaturas, Florilegia , Hy*baria, Pharmacopeias, Compendia, & fimilcs, dif

quirendi indagandijue abbreviationes , hinc ihde ad ftrata`& fellülas deprehenfas. Quod cum innotuiffet , clamor ubique & con *

ftcraa

L^ _*

*A p o L o G o R u M.

312.

—

fternatio forum implevit. Mirari multi ex in geniofis & fedulis, quid tanti effet hos fervulos çoherceri, & magis etiam , cùm fuboleret, in

entiaere à TheoIogis, Juridicis, Medicis, Phi ÉÉ Politicis, Hiftoricis, & omni literato ordine clanculum oblato, Rafpinum , ut capti vos redderet, tentatum. Sed defiit admiratio,

cum Peritas affeveraret , hunc effe vulgatæ li teraturæ aculeum , qui fi eripiatur, omine reli quum fucicorpus languefcere fimul & conta befcere, -

39.

R ES I P1S C E N S.

A Cola/ur, cum paternas obfequiiaedes & vi &tum contemplationis effet dedignatus,col le&tâ ingenii,fanitatis & temporis mionetâ,afci toque emophqne famulo in Pamitarú terras peregrè abiit. Ibi hofpite Poluptate naéto, & affoçiatis imitationum`combibónibus, Razzo nem meretriculam adamavit, literis fuaviter ac

cinentibus. At cum laboris fumptus diffluxif

fent, proditus ab amiculis, perditus, & defertus, .4mr/chri/€um , durum villicum, implorare ha

habuit neceffe. Ille pafcendis pofcis famâ, Mammone, Hærefi, bello, Vehere miferum

ablegavit, ea famis neceffitate, ut filiquis opi mierium vitam ægrè tolerarit. Hinc /er&rrùrà veftibus detriti§, & urgente con/éiemrra fame, magna humilitate pateriias ædes repetiit, & be nignum patris cor facilè exoravit. itaq; abje&is teíebrarum laciniis Fide, veftem indutus, &

&puritus annulo obfignatus, internæq; illumi -

natio

M A N I P u L u s v I.

313

:nationis epulo lautè exceptus, quicquid hypo.

*£{i;e;murmurarint.Pofthäc liber3&i£&£ :tè habuit. . •

^ 4o. RESPVB LI c a. R £%a}/rca jam aliquandiu tuffi & graveolení`tia yexatâ , cum fæpe remedia pijimâÄÄÄ. hibuiffet, nihil revaluit. -Congregati Medici

quamvis, ut folent vehementer diffentientes, in eo tamen convenerunt,

effe aegerrimè medica

bilem : Oculos enim à medicafieptorum intui.

tu abhorrere, os ad excìpienda firmari, manis ad offerenda languere, ftomachum jam injeéta ,

gijcere, pedes{u5ingrato onere labafcere;tinam fupereffe vetulam íázperrare, » quae defpera. :tis nonnunquam rebus cafu, an'aí fubvene

rit. Accitâ paaperres, immanehians, & iiiì. pudenter £; Ecquid, inquit, ftulta muliercula, D £ u M offendis • Natiiiae ingrata, tibiinfjmis, membris inimicâ, teiî pori piiden da, pofteritati Judibrio es? quin Potiùs amaræ *errrarâ , exa&iæ oecomoma, & Κ* fett* pilulas quàm primum dévoras, & conva „lefcis? Fecit Re/ßub/ica pudorefuffrfa, & prae 'ter opinionem Mangonum, Hiftrionum, 'p]i. ponum , aebulorúmque omnium convaluit. Tantum fcilicet interpoppyfma & calca; in a*

tereft.

. 41. SALVS P VBL I c A. S 4lwgpablica fiye ingluvie, five aëí, vitio in morbum difficilem iáciderat, ut corpore to ', -, P •. to ta v. -

314 A p of o G ô RuM to tabefceret, tumeret verò lien. UInde Me ?

corum affiduus labor, ac præ reliquis Conrra&a raomia, cui vifum, tam exfuccum corpus variis

exaétionibus & ve&igalibus adimplere. Sed cum fruftra infunderetur , & minui etiamnum .

aegrota appareret, omnium ftupore Par/£momua

rémedium reperit,&jejuniis,vigiliis,laboribus,

`ac nuditate, loco dapium, le&tuforum quietis & ampullarum, adhibitis , fanitatem jam exulem, fanitate corporis robur , robore cibi jucundum

& moderatüm ufum , hoc denique formam ac ftaturam fucci plenam revocavit. Quae læta ih

tuens obedientua:-Nuncjuvat, inquit,velfan guinem conferre, cùm res mea bene ac cum de Éore infumitur.

42. SATELLITIVM. P. Ræteribat fortè satrapæ cuiufdam numero fa famulta , quorum facies & habitus diver

fiffimìi erant: nec audebat quifquam quærere , quid;monftri aleret tam multiforme fatellitium, -

prætèr Diogemem. Is folitâ temeritate : Non

* áimittam vos variegatos,inquit,hinc abfq;meo commcatu: fed &, quifitis, mihi fciendum eft,

Illi cognitâ Diogenis libertate, haud ægrè fe te ncri fùnt paffi; & primus ait: Memineris, me in Heri meihonorem fuperbire ; aelrer, Et me in ufum ejus furari: tertuae, Et me in honorem eius

latrocinari: quartus, Et me in excufationem , eius mentiri: quumtus, Et me in magnificentiam eius Epulari: /èxra* , Et me in volüptatem eius ' audere: /eptum* » Et mc in arcana eius lenoci nari:

v. M A N I p u L us

.—

VI.

31 ;

nari : o&a&us , Et me in pauperiem eius prodi gere. c.

alter , Ego pro ipfo pugrò: rertuus, Ego pro ipfo labóro. Tum füblatâ voce Diogenes : Quam belle, inquit, profpeétum eft Héro ve

$ 1;

Supererant tres abie&tæ fortis fámuli.

- Quid, yo mifelli, ait Diogenes, agitis? Tum fubmißâ voce pramus : Ego ait, pro ip{o oro:

-^ ftro, ne quid habeat, quod ipfe agat ! Sed heus . *?2a44 íí, qui pro hero veftro, cùm hæc pera &ta erit fäbula, eatad tartara.

'" .

43. s I L E N T I V M.

'Ofifjg, cum -

Pædagogium aperuiffet, con

duxit, Provifojem $ºlentuam, & difcipulis fummâ obfervantiâ colendum propofuit.' Id magnæ famae fuit: quod paflimi crederctur ar canórum Scholam hänc effe , & myfíericium officinam.

tfnde pueri è

angulis fubmiiti, qui his !

• «

rcmotiffimis terræ : * t. 3°rarentur. In .

clútis tamen, przter vulg.

uotidiana, ni

, hil prælegebatur, inrc: sitis. $niicnla , fed iin

guâ plerúmq;,ad ftuporeos cxcitandum, inco <gnitâ. Egredientibus ora

obturabantur & pal

iidi apparebant • v *'ut e Tryphonis fpecti re verfi : ut fpeétatoriças ef!ent planè veneratio ni. Si quid cum aiii , convcrfàndum, per f^u £¥ •

tus id fiebat, vel pië'ira hieroglyphicas. Nec – tamen planè impotuit j^poftüra. Nam cum quidam & annos, & opcs, & labores flendo

perdidiffet, neque iilie g operæ pretium appa- ' .

jcrct,abieâolupato, & d;£tfg pulvere: Væ tibi, ` … -

1nquit,

316

A p o L o G o RuM

inquit, maligne Harpocrates, cum tuba D e 1 refonans orisvincula religaverit. ! 44. THEOPHRASTVS. -

heophra/us Parace%r in atrium heroi

Ég¤.

cum admiffus, cum Carda num, Petrum Ramum , & Nicolaum Copermi

cum reperiffet,&fecreti nefcio quid contuliffet, ægrè id tulit Invidua, & , tandem, inquit, Ma

gis acrebellibushaec beata fedes patebit* Quae áudiens Theophra/?a*, homo rigidi cultus,pro

pè erat, gladii capulum in faciem maledicae im pegiffet. At Cardamus, adverfitatum patien íidí, cum deliniiffet hominem, rem omhem ad

Famam detulit. Ea, utcunq; diffimulatâ Para celfi injuriâ: Memineris , ifiquit ad Imvidiam, loquacula, hanc meam domum paratam maxi mi§ ingeniis, quae fupra fimul ac coatra vulgus fapuerünt, labòrarunt, atq;funt conata. Qüa

lis hicmeus Theopbraffum,cüm vulgatam erudi -

tionem omnem penetraffet , aufüs eft ipfam

propè folus contra tot defenfores tantoimpetu impugnare, ut veternum multis quondam dor mitantibus excufferit:

deinde novam Philofo

phiæ Medicinaeq; arcem extruere, quæ ne dum hodie eft deftru&a: denique in Galenum, ho ftem fuum , tanta liberalitate Naturæ opes ef \' ,

fundere, ut haud èondemnendas five •,

vires five diyitias inde ac-

ceperit.

MA n 1 p u lus VI.

317

4j.

T I T V L I,

ERat dies, qua opimio titulos divenderet, &

exinde, velut indulgentiis, magnum auri /

pondus contraheret.Accúrrerant enim omnium

1. f

Qrdinum homihes, quibus hic tinnitus allubc fcefet; Reges,quibus yenditum nomen Inviétif fimorum 5 Prmcipes, qui volebant effe Serenif fimi; Comites • qui Illuftriffimi; Nobiles, qui Strenuiffimi ; Sacerdores , qui Reverendiffimii ; Con/larj, qui Magnificentiffimi, Do&ores, qui

4. *

Nóbiliffimi; com/27es, qui prudentiffimi ; Magi ./fr/, qui Excellefitiffimi} Mercatores , qui Libe- .

raliffimi; Padagoga, qui Eruditiffimi ; 2rr //cer,. $. Ingeniofiffimi; Aeigricolæ, qui honoratiffimi

»•

tua, ô, qui diligentiffimi ; fèmma, quae pudi ciffimae ; pue/e, quæ le&iffimæ : omnes deniq; qui abje&tis Po/%%ä & Comparat,&à, Saperla feva decorati effe concupiverant. Quod cum negliÉ Iohammes Frider/cus, Saxoniæ quon

dam Eleétor inclytus, & novas exoticafj; deli cias rideret, interrogatus, Ecquid abfq; majore titulo inter Magnates, forderé vellet ? mafcu lè folito more ,*& per humaniter refpondit, fibi fufficere id Chriftianum elogium , quo Eleáør Martyr Ie/è Chrißu, Dux Affìrà?orum, Prmceps Comfefforum Fuder, Comes Perizarâ, Si mifer Samâa Crucâ, Exemplum Patrem tua &Com/?amtra, Hares Vitæ Æter-ma, pofteritati commen- , ,' : datus fit. , , •

•

, '

p 3,

46., p^£ R *.

•,/

-=====

_=*_-*---… -

318

A p oL o G o R u M

; . -.

46. VER MI CI DA. -

I4ate ille Permicuda , cum terras oberraret, Cofmopolin delatus, fedem ibi fixit ob artis pretium; nec fuf{eciffet ibi curandis afflictis,ni

fi myfteriafua difcipulis communicaffet. Con fiuebant enim sacrificuli,quibus yermis in imo peétoris fcrinio; Lege/?a quibus fub unguibus; Arachaonff, quibus in fellè ; Phamra/?rct;quibus in cerebro, Vocabu/arum, quibus in auribus erat,

• & negotii plus quo quifq; intraétabilior, fa ceffe5at. Sed fupra hós Magmates , quos in fto

macho vermis r6debat:Satrapæ, quibus fub cin

Š oculis; Palpo-

£;

mea, quibus fub lingua fatebat : & Prod/rorer, opem requirebant, occupaverat, quorüm nares fanati, plerofq; incifió necavit. $. aliqui

1*; 1$ l.T

cimn;s latebat ; ro/, r/«/,

Soii illi pro defperatisrejeéti funr, qui millies à- ! tit Afyriorechma decepti, femper novis paterent;

tùm P^adochymicu,quibus ignorantiafapientiæ. egeftas nutrimenti, & labor voluptatis loco ef

;

fèt. Hos enim, ajebat Medicum , vermibus, ca

feorum exoletorum inftar,fcatere,&vivos com- l ; û putrefcere. At cum fortè delatus effet,qui haudti exiguam vi&us abundantiam deglutiret fimul: , ; extrêmam famemcertus abjiceret, pofthac atq; m. obftupefcens feculi mores, fànpefpetiendam,

&tèjuravit Janus,hunc morbum nunquam. curafle , nunquam credere T -

curabilem,

----

MA n ■ pulus vI. 47. VNIVERSALIÀ. `

319"

C Um in Philofophorum officinam quifpiam defcendiffet, reperit eos rebus um,&ír/àlibus ximarum orbis agitationum intentos vide@, erat diluvia, inceiîdia, pugnas,peftes, tum Mo

. & rdeù intentos, hec nifi delineationibus ma

narchiarum rudera,rerümipublicarum fragmen ta, urbium fruftilla, familiarum micas, homi num atomos. -Quae cum iflicontemnerent, &c

ornarent mehte , manu, & aëra ipfa calcarent, capitibus inter nubila conditis, cafus inopina

tus accidit, Puer, qui à fervitio Sapienrum erat, matulam five incuriâ five collifione per

fregerat Id ubi per trepidationem Philofoghis. nunciatum, nunquam coclum tam fuit turba tum, Gigantum afcendentium famâ,quàm hæc tranquillitatis Schola. Inquifitum in pueri ma litiam, inculpata figuli fraüs, accufata terræ fra gilitas , deplorata fumptuum prodigalitas , ££ quifita ufus neceffitas. Id cùm haud fine tædio. hofpes audiret, neque tamen tam cordatis viris. ' diffideret, ratus irfeparabile aliquod damnum fub matulae hieroglyphico innui,'tandem asifus eft ex quodam fu5fidente quærere, quid illud tandem effet, quod orbis tótius & tot cladium maximarum cóntemptores lugerent ? Is verò.

juravit, nil, nifi matulam, effe:fed id Scholæ le ibus cautum, fapere in univerfalibus. … abfentibus maximis, defipere in \ ) \ Particularibus præfentibus ` m1n1m1S.

P . 4,

48. / N }^S,. -

•

31o

• ^

A PoLo G o R uM ,

48.

V N V S.

HAbiti; haud ita diù comitiis, cum in unum' coiviffent omnium locorum Sapiëtes, onu- ' •

ftifuorum querelis,inftru&ti cog»£eruditi pru dentia, armáti libertate. Spes fingulorum erat ublicae felicitatis impetrandæ : ünde vota pro ' iis & publicæ preces conceptæ, quibus coelefte auxilium & melior aura exoraretur.

Cum

affedifíent, januæ claufæ funt , & magno fi lentio , ac profunda meditationé fa£tüm eft • rerum initium.

Inclufus autem fortè erat.

simplicuus quidam, qui poft aulaea ftabat, nec' movere fe fiec oftentare aufus.

Is, cùm du

dum haberet perfuafum , non nifi multorum: . collatâ fapientiâ & folicità áíquifitiöiie Qracu

laedi,audivit præter opinionem,unum aliquem res omnes regere,jubere, eloqui , caeteros ple

rofq; annuere.Finitàfeffione cùmfe fubduxiffet ad cives fuos converfus: O fratres, inquit, ore mus D E ufiMmialus, pro uno. Nam, fiisbonüs eft,fal vi fumus; perditi. • .

49. ) X A N T H 1 P P E S A N ,

N p^ L P^ s.

X aemphæ Philofophus Xanthillum filium, i ** quem ex X tmrhippe fufceperat, ob rem fe cus éx fententia commiffam yerberaverat. Id .| puer ægrè ferens, fed patri refiftere non audens,

it.

(II

ut primum matrem habuit obviam, iram in eam

effudit, & colaphos aliquot impegit. Mater fi 1 t) lioloindulgentiffima ; £cquid mîàlè haberet,& … ij; ' . ' quis • -

r •

* MA N 1 p u L us VI. . 321 . quis irritaffet, cum lachrimis exquirit, caufam

que na&a, in virum properè furiofâ infilit, pla gifq; numerofis , tum capillorum vellicatióne, ^ & vultus eradicatione propemodum enecavit.

Ille-poftquam refurgere eft datum, adjudices ,

abiit, & riiartyria fuä quotidiana interfifigultus , & gemitus expofuit. ^ Vocata xamthippe ma fcuIèfè purgavit,idfibijuris in virum ftólidum,

animi irhpóíentem,effeminatum;difceret filium liberalius habere, fuam iram reformidare. Hæc

' cum minis recitans, dimiffa eft, ne quid mali judicibus inferret, viroq; Philofopho injun &tum, modeftè & timidè ágerer, ne arcanum il > lud Cyclicum in vulgus promulgetur. /?ros quidem Reipublica imperare, Rempublicam Ma lierubw, Mulierer autem Vìrù.

5o. Z E N O.

Z, Emo & Epiáferum , Stoici integerrimi, civi bus fuis leges & reipublicæ foimam præfgri

' ,, bere juffi, cùm univerÄÈÉ mores circumfpi

eerent, effetá; relatum, omnium gentium Chri /?iamas habere Religiomem, facilè ,

ÉÉÉÉ

in eâ perfuafionem fünt adduéti, vitâ exinde ac confuetudines fore probatiffimas.Itaq;adhos {e cöferre,&arcanaftatus cun&ta explorare decre

verút. Sed res longè aliter,acfpes erat evenit.Ná cùm circumirent $'£'j , ad- ' miniftros verò negligëhriffimos, cives peffìmos repererunt. Eraníqüippe in D * u M prophani, in Magiftratum efferri, in congives igt;a&tabi les, id fefe irregulares, in hofpites illiberales, ^,

•

- -

, i

P 5 -

- reli

312. A p o L o G o R u M. `reliquâ vitâ impuri & prodigi. Ad id cùm* 'planè obftupcfcerent, qui póííet tam vitiofus ftatus efle diuturnus , lóngâ & curiosâ inda gine paradoxum illud funô cxpifcati, infantes, -.

íimplices & deliros fuftinere. Cujus cum illi

minus eflent capaces, & perdidiße itineris la bores Epi&tetus arbitraretur : ut nihil fit, in

quit Zeno , quod noftri imitcntur , hoc non. negligendüm tamen eft , Chr•/?/amo*. , -

malè vuvere , -

& beatè.

amara .

;

' '

***

ALETHÈA EXVL Ph. ;

Philalethes, & Alethea. §33 R ο D I , timfa, frodi.

Quis vocat? Ph. Ego, Philale j thes tuus, quo fideIiorem nou

ÜÄ\§

%§3 habes: fed quid times? A. Vah

non timeam,que tot flagris cæfa,tot injuriis notata, exulare tándem juifafum ? Ph. Gratulare tibi de tam honorifico exilio. Pofteaquam e nim á nobis abiifti,nefcio quàm à multi§ requi reris magisanxie,& amaris ardentiüs: atq; adeò ego huc miffus füm , qui te optimorumj quo rümq; nomine fàlutarem. A. Oh ! define, at que me tenebris meis relinque. Qgid enim bo nifperem, ubi bonorum tanta eft trepidatio, ut

ad ünius Sycophantae minas omnes tremant? Neque video, quidfalutationes tuæ aliud fint, uam fufurri vefmuffitationes quorundam,qui ' äd pelvis fülgur fubitò conticefêunt. P. Boho fis ânimo, Alethea ! nefcis, quàm feriò multis

paffim fis curæ, Neque enim angulüs aliquis. orbis te terminabit, aut manipulüs lividorum fuis interdi&is cohibebit , quafi tres pateat

coeli fpatium, non amplius ulmas : cum tibi. interim univerfum. rei literariæ forum pateat , ubi innocentiam tuam & juvandi ftudium con tefteris. A. Nunquã equidem, cujus mihi DEus. tcftis,futurú metùebâ, ut, quod in univerfo no-_

ftrohemifphærio defiderarë,pauci aliquot ad {e -

6. \

—

reyo>

A p o L og ò R u M

324.

\ .'

revocarent; quod illiteratis, atheis, atq; fupinis. exprobrarem, eruditi, religiofi, feduli ægrè fer rent,

it: t l tii;

Poftquam verò me vidi in mèrö§ divi

■;

natores incidiffe, qui in intimos meos receffus. fagacitatem jaéitant, miror , me aufam fuiffe, cùm tam intraótabili hominum genere vel quo uo modo colloqui. P. Ignöfces mihi, fat

…;

fcio, Alethea, fi liberiùs tecum loquar. . Cum'

emendarum quaedam ires, vcllem dilucidius fu ifie prolocutäm. Novi enim permultos, non

malos equidem , fed qui in fermqnum tuorum perplexiíate hæfirant, atque paffim infidias fu fpicàntur » quibus religioni, politiæ, artibus. liberalibus, & in univeifum rerum noftrarum

ordini nocuiffe volueris. Quos fi audire libe ret, dubium non eft,mitiüs tecum ut plurimum

aétum iri. A. Eftne verò, quàm ego, quif

quam, qui patientius audiat, & libeiius afque candiditis rcfpondeat ? Et quæ toties teftata : fum, hypocritis faltem, garrulis , ardelioni-' bus, cornutis male velle, non à bono aliquo, quöd obfcurius loquar , admonita fum. Obfe

dro te tamen , Philâlethe , ut quicquid etiam ab utrifque habes, in me effundas, qui hoc unum quærò , ut Veritas mendacii convincatur. Ne que mihi erit grave ob patriae amorem fuccum bere: imò gaudebo,res nqftras feliciores etiam

, (II

num effe, quam Alethea habeat, quod conque- . ratur. PI Faciam , quod mé jubes `Tu vcrò memineiis, non mieam effe, curiofitatem

' (t)

fcd alicnosfcrupulos. A. Tibi ego füccenfeam, ---' a

's•

. .

-y ~ '

quae

A r E r H E A E x u L.

32 y

£t tot improborum fupercilia & nugas ferre. íidici ? P, Dicitaque mihi,quid eft,quod Regmo malè ominaris, & fiorem ejùs, qui hóc tempore noftro mirè fragrare dicitur, faécefcere fufpica ris? A. Non fumi nefcia, quanti Religionis puri tas, Juftitiæ integritas,pacis te diutuinitas rerrae fertilitas,& horujn arbiter ac reétor,Solfereniffi

mus æftimanda veneant, neq;divinarü ob hæc

laudum unquam oblivifcor ; fed quid mirum, fi, quæ aftrórum peritiam habeo, fie{cio quos, infàuftos fiderü quorundâ fitus deprehenderim, quæ nobis yiolcritiâ,luxúofcitâtiâ,libidié, pau

periem,infamiam nonnullorum præfagiant? Et . memini, facram quondam Aftrologiam in fa. cra Dei aede haud paulò mitiora minitatam. Ex

quo autem aliorum faétifumus, qui magnis auri maffis fidelitatem multis annis fümus çontefta-,

ti, mirum non eft, felicitatem etiam & famam noftram effe viuculis impeditam: fed,ut E cclip fim,id fàltem fperem, & luminis breve impedi mentum multâ fuadent,ac præ reliquis totinte gerrimorum peétorum vota ac fufpiria. Inter çjuae fi qui rident & fubfultant, mirum non eft: cùm nöfter interitusillorum ortus palam depre

hendatur. Tu verò, cujus peétus mihi nofum, cum mille millenis aliis miecum ex animo lu

ebis,fub Immocewrua imperio malignitatem pof

É, atque commiferabeiis potius fin cero ac filente peétore errores noftros, quam

eofdem infidelilingua non fine lucro dealöatos comptofque decaritabis. Videamus te iterum, o patria,priftino decorc, pulfis nebulis, &^^Solem · 7 tuum. •

•

t. f +

326 . . . A L E T H E A. Ex ut. tuum in Auge intueamur ! Ph. Fiat! Euge, Ale thea, quàm me fcrupulo uno liberafti ! At mea lius fortius urget, quod Relguomem non Divi

Lutheri herois auguitam , aut Germania: con cordcm,fed nefció quam, fanétulamfecretamçj; -

oles,& Theologicae eruditioni es iniquior.A.Id . -

magnus Jehovâ prohibeat, quem fupplex ado ro,Iucem, quam Lutherus,Bfentzius, Bidemba

…

chii, Cheminitius,Andreæ, Hunnius,& aliibea

tæ & fideles mihi animæ,éfavillis excitatam im mortalibus fcriptis diffuderunt, quæ Germaniae.

Proceribus inter ingentes Antichriftimachina

-tiones tanto conftitit, quae innocentis fanguinis torrentibus fubinde o6fignata eft, per univer-fum, terrarum orbem corufcare & incrementa -i

quotidie fecus, quàm rafa calvaq; cohortesau gurantur,fumere patiatur : Cæterum quod mo íes vitaçjue Chriftianorum tanta licefitia delin

' quunt, necis eft operum, qui verborum, fervors.

charitatis, quàm àcuminis ftudium ; patientiæ, quam litium exercitium ; humilitatis, quàm ja &tantiæ voluptas,nemo Chrifti devotus mirabi

tur, fi, quæ jun£ta Divina planè & facra forent;

gluta minus æftimantur. Nam qui olim ac ho gie fortiffimi athletæChrifti fuerünt,non magis Dialeética & Rhetorica, quàm præcibus & jeju niis ; nec imperio,quàm fàcilitate,candore,libe ralitate valuerunt, & rem contra Satanam utrim

;j; eruditione puta & probitate, gpaviter gef erunt. At vulgus Sacrificulorum,ältero appre henfo,mirè fibi placet,fi armatam aliquâ Theo logiam, quæ meris Logices fpinis aculeata, tum. -

…

ftreperum

-*-***-

——-—-

A r E T H E A Exu L.

—

_ 327

ftreperum quid,cú applaufu popellitueri poflit; — cujus is eftüfus,ut,velutlymphati,aliter dixiffe, quam fentiunt creduntvé,videátur. Nam mox à Cathedra ad res fuas reverfi, non minus Mundi

confuetudinibus replentur, quâ ut res, evacuata aqua,aëre. Ph. At quis honor fidelibusChrt/?, Mi

m%r*,quos divino beneficio paffim intuemur ?. A,Irigés, nec à Mundo hoc infami petendus,un

de plerumq; cü pauperie& calumniis confii&an tur.Nam quiaChrifto regnü,non fibi,parantyni- .s *• . hil pinguefcút:dein ea opinio inyaluit ;.quifquis. , vitam probatiorem quærit, Enthufiafta,Svenc

feldianus,Anabaptifta audiat. Qui verò potuif {et Satan Ecclefiæ DE 1 turpiùs illùdere, jfanati

corü hominum nominib.optimum quéq; cofìa , ' * culare? infolentibus verò applaudere;& Örtho doxi nomen,cujus eft liberalitatis,illis faltem tri buere,quos novità Chrifto remotiffimos,Mun igenuinos?unde haud rarò illacrimari oportet; uoties video,hoc uno ftrategemate pietatis ftu

$. viâ cocli amarâ & invifàm reddi, foliü ullis.

Di&tatorib.ftabiliri,èquo hære[eon infaufta no: mina difpergüt afpergunt q; Quëiili verò femel infamia notât,is vulgò Atheus, Hæreticus, Hy

ocrita,Magus,& C. Ę cótra ver

É ac reipsä cöteftetur.Ph.Vera fünt,quæ dicis, Alethea, ac notata mihi Nam & ego fiovi, qui totâ vitâ cum indecoro aliquo epiiheto confli

xerunt, nec beatiffimo obitu malignas afpergi nes eluerunt. A. Illorum quidém haud mia- , gni refert , quo iiomine maculentur, qui J £ §u Crucifixo fefe tradiderunt : at mie ali -

quo

328 A L E T H E A Ex u r. uorum miferet,qui nulla malignitate> Éd crcdulitate tantum nimia, intempe

ftivojue zelo bonos infeétantur, quos, fi paulò propinquius noviffent, magno' > amore fqrefit amplexuri:quales memi ni,me nonnullos correxiffe,magnofuo. rubore quidem,& temeritatis cönfeffio e,at májore emendationisgaudiq. Ph. Itaque credemus te pofthâc Luthera nam ? A. Atq; finceriffimam.Nec enim

ullius mihi querelæ frequentiores, - quàm divini1llius viri Evangelicam li- • centiam prævidentis, cujus çontra om ' nes hoftes inviétus calamus fuorum.

diffolutione,& aftuto Evangelii præ

textu penè languit. At tu Cogitabis, non effe injurium , acutioribüs inge niis argumentationum Theologica rum tr1cas relinquere, mihi fimplicio rem D E I cultum refervare. In quo

rum utroque beatus Auguftinus mirifi cè excelluit , hoc tameífenium fuum,

& animæ devotæ anhelitum unicè eft folatus.lnterim DE u M orabimus,nun-'

quam nobis ftrenui milites defint, qui us fucatos Fratre, & fufpe&os Pacifi eatores fortiter pellamus, & verborum « D E 1 fimplicem fidem retineamus. Ph. Dc Fra- Quàm opportunè Fratermutatù admo

ferm/ra- nuifti:non enim nefcire potes, quidjam te. R. c. paffim volitet,an ferpat:tu verò ecquid commune cücahabes? A.Planiffimè ni • hil.

' ' .

–

––

–

* s =----

: A L E T H E A Ex u t. 329, hil.Nam cùm paulôantè lufum quendâ ingeniofiorem, perfonatus aliquis in li

terario foro agere vellet, É, hac imprimis`ætate , quæ ad infolita * quaequefe arrigit, nihil motafum libel v.

lis inter fe coïíåäïíôùs, fed vclut in

- fcena prodeuntes fubinde alios hiftrio

* nes, non fine voluptate fpe&tavi. At -nunc cùm Theatrum omne variis opi

nionum jurgiis impleatur,& conje&u ris,fufpiciofiibus, maledicentia potiffi

müm pugnetur,fubduxi ego me, ne im prudentiüs me ulli reiincertæ & lubri

* cæ immifcerem. Quid enim opus eft, Famam exponere, & ingenium pericli tari, ubi merae funt nebùlæ, & Chimae

ræ impugnanda,ac mox fibiipfi applau. dere , cùm tacito fpe&tantium irrifu *

Cautior ego,&, quodad rem facit, tu tior,ftadDivini Verbi Lydium lapidem

Spiritus afficem; Reliqua D Eo concrc \ dam,arcanorum unico Principi,& por rêveram Chrt/?, Fratermirarem devota

* mente tucar,quç humanæ carnis fupre mum eft faftigium. Ph. Nonné verò vi debimus,te Fratermitatù illius fòrórem

conftanter & impudenter creditam? A. Ut tempora hæc funt,nihil infolitu;* w í deri poteft,aut inexfpeétatum. Scd tu uid aliud habes,quod accufes? Ph. Ne

§§ , quid prius, áut pofterius dicam. philo/ophia omnis tibi acerbè indigna / -

tur•

.…

•

••

;

--------

• <

33o A L E T H E A Ex u L. tur.A. Philofophia ? Illa germana mea». uapoftDivina Oracula orbis nobilius: nihil habet,ego nihil charius? At tu cà ye, ne pro yeia & genuina illa umbrati

Ä; itafe Ę

lis tibi impónat.Hodie namque, ut qui $que literulis leviter tinétus eft,

'. _

• I;

de verò, quàrh turpiter hæc humanige neris regina habeátur. Nam, ut ab ipfa Artium fcientiarumque clavicularia in

… cipiam, Grammaticâ, quis nefcit, eam. plerumque hominibus defperatis, for didis,& è foro literario ejeétis proftitui, & ingeniorum florem iis cómiitti, qui •

bus neceftingenium, nec cerebrú5 fed juos capitis morum dif

blutio ad Scholas, veluti lapidicinas,

condemnavit,atro pane & frigida alen Pra/e- dos ? Succedit Dua/e?/ca, non ea, quae --£#/ca*.

l.Ü.

ingeniofa ratiocinatione amat,& veri-.

tatem indaget;fed loquaculum aliquod & imperiofum proftibulum, terminis

& nugis praegnans, quae,quia nihil om nino habet,quod dijudicèt ( abfunt e nim, ne nefcias, in plerifq, reliquæ ar tcs) fecum ipfa litigat, ac Syllogifmus cum fyllogifmo ÉÉ Et haec ma gna tyrannide Philofphiam fe jaétitat,.

fororefque reliquas prae fe contemnit, tantaq;inanitaté Pfittacos fuos implet,

ut,quifq; Pra/e&ices Eroremata degu ftayit,fübitò omnemPhilofophiamàb - . ' forpfiffe , -

_- •, ----

• _*'

A-—*-*-*

--------

' A L E T H E A E x u L. 331, • u forpfiffe glorietur. Hinc de Rkeroruca. i

yix nomen & exuviae fuperfunt, quæ

'fub Grammatiqes imperiò ab iis fu6in ' $e vapulat,qui Latin%græcè,aut Græco. latinè crocitantes, ifièruditorum aures.

fuavi, ni fallor, fufurro circumvolant.

Eft autem & hic inclementius aliquid, quòd Rhetores proclamantur, quibus ne Epiftolium quidem Latinum abf- ^ que Prifciani vulíerefcribitur, #; çjue Aefopi fabulaabfq; Dafypodio (O . T uàm benefico fiomine!) vix legitur. h. Quam ridicula es. Alethea, etiam.

lugens Ted de Mu/ca quid videtur? A. Ofupercilium dicam,ah ftuporem lite

ratofum ! Nam cùm Harmonia Orbis. ^ terrarum vix quicquam habeat elegan tius,fublimiu$,atqùe ingeniofius, rjeri

tò in ea indagandâ Antiquitas folicitè laboravit, & concentuum rationes mé

furationéfq; admiranda induftria eruit. At poftra ætate quicquid cantilletur,

• . aut digitis ÉÉÉÉ, W 1X C€n tefimüs Mufices arcanaadit , & fuavi

tatis hujus origines è literis petit, ne dum datas &veterum fubtilitate produ &tas capit.Tantæ fa&tæ funt nebulæ im-

' .

peritis imperitis, quæ debebant effe me- . . . - fa lumina.Idem de aeruthmetrca cöque- 4rith- . rendum eft, quam magnifici illi Màgi- metic*

ÈÉÉÉÉÉÉÉÉ.

bent defpicatui,ipfi, ut uno verbo dicâ •

tanto»

33* ' A L E r H E A Ex u L. , , , ! tanto hominisfaftigio inhabiles,ne in- gs.

É; pronunciemi: quod tamen con- ' £ς „dóhari mifello gregi fàcilè poffet, ho sti minibus ad confarcinandos Calepumo*

::'. Ύt;

natis,nifi fe Mufices, Arithmetices, ac uno hiatu /eptem aertiam Phalo/3phia - que Afg/?ros ac pe&ores impudenter >

É £)

profitereätur. Quid Arithmeticae? et-

jam Coßca,cuiusYix nomen inaudive-,

fit

runt , cujus una æquatio Phrenefin il lis adferret? Audeht tamen Marhema* , rucos , eofque ingeniofiffimos juxtà ac , ' celeberrimos , Welut fatuum aliquod -. Ê otiofum genus, irridefc, &

infulfijfimis diéterii§pctere : quafi re [Gecme $eiô, numérorum miras progreffiones.

gium fit , fyllabam neâere ; fördidam.

frgae.. A

;

t . .

* ]

ιζ \; t;

* §§M, i't

veftigare. Quod fi & Geo);neiru* digni- • taterì, præter Iiifinitum vitæ humanae:

ufum;æftimare velimus,quanto id fiet, Magiftellorum opprobrió! Atque uti ' nami illi faltem ingenuis & exquifitis. Artibus parcerent, íeque hanc

meam

indignationem provocarét : Cæterùm' dumîillis licet impunè,exa&iffima quç ue conculcare,fuos efferreftilos & pu

É, hibet & m.ihi,infultare hornini ustam curtae fupelle&iilis, Neque e nimaliud eft quod humi repere,& lite

ras,ut ita dicafi, propè omhes ignorare. facit,quam quod ad MathefeoS cotem.

duriffima ingcnia nunquam acuerunt. ' ' '. . T , ° • Gcome •.

« v

•

A L E T H E A Ex u i.

3;;

*Geometriam fanè nefcire, quid áliud

eft, quàm dijudicationis eruditioris di midium ignorare? Nam cùm in huma nae focietátis inftrumenta {e diffundat,

.meritò Plato & Philofophorum acutif fimi quique 2»*•ρέτρητο» crediderunt intoleiabilem,Ph.Vide,nete prgcipites. - Nam fi ad Mathefin eruditos omnes ri

gidè adigas,& feptemplicesjubeas Ma giftros ömnes, quàm prolixum teleber

' ,

rimorum virorumcatalogum condem nabis, quibus ingeniumj ad tot ftudia non vacávit ! A. Quàm es in cogitans! Meminifti, temeritatem me iis expro

braffe, qui omnium artium peritiâ ma gno aliquo AM profitentur,cüm vix unâ i , àlteramy£'honeftè tueantur : veluti fi, * quisfe Pharmacopœum,pi&orem,fcul -ptorem;horologiopocum, aurifabrum, 3c. magnâ coiifidentiâ venditet,ipfe *firtor & artium illarum penitiffimè ru

dis, nonné , indignareris vel rideres certè? Ph. Ha.ha`he ! A, At tu paffim videas literatos, quibus ne vu!garis fup putatio quidem , aut Eüclidis prima^ Elementá,aut cocli univerfi unica ftel- .

lula cognita ; nondum abijciendos ta / men, nifieos, quibus haec cura ac indu - ftria eft,ambitiofiffimè perftringerent, ` fefe fupra polos omnes, efferrent. Nec i

enim éoa&i fumus talia difcere;{ed quæ nefcimus, eorum peritiam mentiri, ac … •. \ . paternis -

,•

—

334

A L E T H E A Ex u I.

'paternis nummis emptosfumpsiterum -vendere:id

£££; fit,nonfa

cilè pronunciáverim. Nee verò dubitQ* inter tot Magiftrorum exercitus infi nem numeiüm reperiri magna Ë & ingenti ufu Artium, qui Eage/?p«-. diam impetrarint, indeque Reipublicae fimul acliterariæ immortali fama pro- -

fuerint,velfanè èfingulis, quantum o pus erat, & ftudiorum metâ requirere videbatur, delibantes, adferia magis fe

contulerint ; denique, fi nihi! eórum ingenio arrifitfuo,in aliis benevelo a *nimo approbarint. Quorum utinam quis catalogum conficeret auritis illis

-opponendum , & cum infipidis nuga rum inftitoribus committendum? Vi

dere autem liceret fuperiore ætate viros. | eruditione refertiffimos, propinquiore minus celebres, noftra nobis tantum,

nec alibi æquè fufpiciendos: ut Cafta »liasacidulas fortè dilutiores hodie, quâ pridem,credere poffemus,nifi nos divi

$í. , fed ea minüs vulgo æftimáta fuftinerent, Ph Hem, quàm iniquè accufata es,quç virulenta vecor dia^offuciis tuis imperitorum fimplici- ' tati imponere, adcóque uaiverfam re

`ma

rum optimarum parentem, Phalo/ephi - am,pedibus conculcatamire volúéris? | A.fine,ficloquantur,&Philofophiæ in

juriam interpretentur, fi quis Alogon,

Anaiith -

| 1

A te r H E A Exti I. '

Anarithmon, &»sau£rgyro,Amufon,Aphyficon

dubitet Phiiofophum Mihi verò querelæ illo - rum Rhetorum nondum exciderunt, quib. olim nimis facilem honorum diftributionem funt

infe&tati Caeterum eruditorum memoria ut fem per facròtan&ta mihi erit ; ita maximè velim, eos undique proftare , quotquot vel artibus vel fcientiis óptimè meruerunt', quo reliquorum

imperitiæ, veluti no&uis à Sole, majof caligo & infamia adferatur. Nemo enim, opinor, e. jus erit ftuporis,ut credat, vel omnes , quotquot

λMagiftralia pulpita adfcendunt, effe 'omnium artiüm peritos, vel qui ingenio diligentiaque

valueruht, aliorum focordia maculáíi. Nàm Aobrle, fatentur quofdam fui ordinis igno * biles,& equites agnöfcunt aliquos minus ftre nuos ; unáliterariâ tyrannis, offines-nobis poli tiffimos & fuperelementares obtrudet ? Patia mur autem fimplicioribus cum lucello imponi:

nobis fanè aliter fentire liceat ; qui cum talibus uotidie haudjucundi congredimur. Nec de É qui palàm imperitiam fuam in enuè fateantur: alii verò, ubi femel artium de uftatione,fub Mag/?ra titulo funt admiffi,per

íexerunt,& Philofophiæ interiora non £giiiter {unt contemplati. unde praeclarus eft hoao, um raduum4, ufus,fi non fiftant, fed ftimulent po

tiùs; nöfäginent:fed perpetuum appetitíi alant; non foporènt,fed vires fubinde novas affundant._

viderint autem ifti Janitores,qua frontc digios

mixtim & indigniffimos admittant , quibus ' —

· ·

é Repu

• «

336 - ' A L E T H E A Ex ut. è Republica vi&us non minùs, quàm pefitiffi

.mis decernitur, pofteaquam maghä curâ & foli aito examine approbati creduntür.Ph. Abriperis, -

neque 4/?romomiam verbulo esdignàta A. Quid earh offündam terrenorum fordibüs? Nam, quae debebat effe hominis fuffia voluptas, cocli mo ' riones & aftrorum admirandas rotationes no

viffe,ac reliqua ingentis machinæ phænomena nbbile indagine perfcrutari, ea fuperyacua & i nepta aliquâ fpeculatio creditur,non iis, qui pa : triam É'; vel tuentur, nec quibus terræ eft ingeniofior anatomia, fed $? P. vel definétia in QX, magna trepidatione conquirút, & plumbeis ftilisfolidiffimum quemque confo diüat.Sed bene cft,poftquam föholafticos cala « mos omnes detrivere, a Calendariorum icun-

cülis non mitiùs , quàm bubulcum aut opilio nem quemyis, eos fufpendi, & ad rubri nigrive atramenti fpes mináfve circumagi; quàm infi gue id vcrò operofae literaturæ prætitim ? quàm gloriofum , ad agricolæ modeftas & tirîidas çuæftiones turpitér negari à quàm pudendum . potius, ut confcentiamtuam appellem, à vini

totibus,ruricolis, mulierculis,acbrutis ipfis coc licarum converfionum annotatione fùperari? Supereft enim alia Schola, quae pofl Acàdemi cae Sapientiæ plenos cyatho§, hcllebori aliquot -

-.*

cados propinat, & igngrare corvincit,quae fcire. magnis juramentis affevcrafles, humafia nem pe Comver/àruo,quæ in dies majora pluraque exi git, quam Scholafticae incruftationcs pöllicen tur,quaequc in manticae literariæ, quodà *£ .c v

a . •

- \\

¥ /

, A L E r H E A Ex u t.

eft, falfiffime ridet & pudefacit. Ph, Relinqua mus artes,àquibustutè permultos abfolvifti, fi æquiores effe velint: illüd tamen faterite qpor tet, neminem, nifi Phyfices gnarum & Ethices peritum,ab eruditionis cenföribus approbari.A.

<Quas tu nugas agis, amice? Nam, ut ut paucos videas artes?ίοάδs;pauciores tamenPbyficos re

perire,cft. Nolo autem Eroremata §e? Epire -ma pro Phyfica admittas, quæ junioribus ópti • me praefcribuntur, ut his primis gradibus Na aturæ veluti inrtientur, & ad univerfitatis hujus

auguftiffimam contemplationem præparentur. Cüjus fpeétaculi Plinius ingeniofiffimus index ' eft, omnino gloriofulis illis opponendus, qui, ` quantafit rerüm naturalium amplitudo , quan fa ingenii humani focordia vellippitudo etiam; is taάen eò infelicior,quòd à paucioribus adhi „betur. — At tu, quaefo, mecum perpende , quàm

exiguum de Motu, de Coelo,de Meteotis, de A nimia addifcatur, quàm minima exigui hujus in telligantur. '

έ fi tales in Natúræ theatrum

producuntur, quàm funt peregrini,quàm ex ul timâ Barbaria advenæ? quàm ftuperit,filcnt,ru bent ! Teftor Medicos, Chymicos, Agricolas,

INautas, Venatores, Metallicos: nihil illis aeque invifum,autcerte ridiculum, quàm Epitomicæ s phyfices 'Studiofum. -Neque hæc querela fc créta eft,fed plane publica,nihil eorum in Scho

lis didiciffe, quæ ad Naturamfolide perfcrutan -dam faciat:qüae five doétorum, five difcentium <ulpa eft , finagna, Dc | equidem I Q_culpa ' cft, Ph. Ethicae •

338

AL E rH E A

Ex u t.

E/hica aliter fenties,quæ planior eft & humanae vitæ propinquior. A. Paulò mitiùs. Quid e nim juvat , fumma morum civilium cuImina

perftrinxifle , & / prem, 4om, idolum fculpfif íe, fi ea ad vitae confuetudinem parüm inftru ant, & adverfitatum procellis occurrant? Quarn

jejuna enim ea fint in virtutis arduo clivo de füdanti, malim ab alijs audire, quàm cum invi

dia efferre, Ac quia Prudentiæ Ethica magna parte fubeft , némo miretur, à juvenibus èam

minùs exfpeétari, qui vitae humanæ anfiaάus : & lubrica nondum `explorarunt. UInde mira

ri fæpiufcule contingit ; quæ tandem audaciâ imbérbes nobis ac impuberes Polurrcòs päriat, qui Lefbiis regulis Mündum dimetiri aüdent, & Leges papyräceas univerfitati huic ferre,ipfi vix êíepündiorum legibus foluti. ' Jucundüm tamen eft,intueri illos orbis Reformatores pau lò pòft uxoris aut familiæ impofturis circum

agi, ac, nafo qui penetralia terrae olfacere cre débatur, ridicülè fufpendi, Ph. Noli mihi, O Alethea, H /?oriam præterire. A. Hiftoriae de

cus alibi adftruxi : quae, quia mecum exulat, libens tacet , & imperitiam eorum ridet, qui, uod fua tantùm facinora à triviali fchola ad

függeftum, ideft, à virga ad fceptrum recita reíïòrunt, univerfi Orbis compéndium poffi dere fomniant. Hinc illis urbs Orbis, epitome Ribliotheca , triviì Monarchia,pileolus diade ma,ferulafafces, Leges Scholafticæ anathema

tâ, unoque yerbo rfiägnificâ omnia. Atqui il lis ego Chriftophorüm Milæum opponéte fo leo,

•

;.?9

leo,quem, aut mentitur Alethea, vix decim:s quifque

£j; mentis deliquio

intuebitu:.

üfque adeò diffufa eft vitæ huinanæ fabula, ut

;

vix immanis illa machina comprehendat, ne

dum unicum terræ pun&um, quantumvis cele bre, capiat ! Ac ô infelicem humanam erudi

tionem, quae Athenis S.inclufa adeò fit,ut,quic-'

É¤;

quid undique peccetur , his unis vindiciæ feveriffimæ parandae incumbant! Ph. . Jocaris, tu mea Alethea. Nam quis nefciat,

'paffim Europam ingeniis excellentioribus fca tere ;indeque peregrinantes, veluti mercatorés,'

quicquid ubique rarioris eruditionis & inven tionüm fele&tiffimarum, conquirere. A. Non fatis ex ufu hic nobifcum quoniam non

j;':;

fatis aptos emitimus : Velim tamen, pulvina res illos diétatores fæpenumero invit6s extru

…

^ di,ut qua funt inflati diftentique domeftica im peritiâ, eam aliena fcientia expelli cogerentur, ^ nullo dubio & fuo profeétu , & noftrö mitiore obfequio. Cæterùm quid opus foret, aliunde addifcere,cüm librorüm optimorum, quos poffi

, dent, magnos acervos hominibus abfcondant, * ' vefpertiliónibus , muribus, tineifque patefa » ciafit,nifi affeétata obftinataq; rerum hümana I rum imperitia allubefceret , ac exinde , quic quid variam multaméjue leétionem fpirat, ex -

' J terminandum crederetur. Ita enim caeculis fuis meri Platones , Cicerones, Galeni, Livii,

virgilii, Archimedes, Plinii: Papiniani, adde, , _ & Auguftini ac Hieronymi , videbuntur. ,

…

Q_z ',

qui *,

34o A L Ε τ Η Ε A . Ex u 1. ' . quibusnon licetvelperrimulam aligrumerudi fionem profpicere.uitinam yerò Ge/ìeri,viri çí

veteribüs diligentiâ certantis, Bibliotheca undi queacpublicöfumptu extaret , fi nullo aliqufa, certe, ut quicunque capacioris funt ingenii , £9t

infignium laborüm cum olim, tum núper exhi bitórum commonefierent ; qui obtufioris cere

bri, aliorum fama induftriaq; diverberaremtur! Ph.Satis tu pro Hiftoria, fi quid in ejus laudem fatis dici poteftA. Atquihocunum faltem tetigi quod mútorum nos admoneat , quæ Philautia . aftute abfcondit,& immodeftiore$ in dijudican ' dis aliorum ingeniisreddit, ac perfaepe, qui uni

usliterarii angiportus infpe&iores ÄÈÉ

totius eruditiónis Confulatum accepiffe, nobis ineptèperfuadeat. Quôdfi plures Hiftoriae ufus enumerare vellem, fifiis non foret, Tu verò an . omnia calumniatorum tela ejaculafti? Ph. Ne

fcio,quàm me inopinatò confuderis, qui pluri ma tibi eram exprobraturus. Nam, dùm artes

ercurrifti , magnam malevolorum

pu- , £Éî; : quorùm hoc unum fapercturbam eft , ftulti tiam tegere, & auriculasimmane alioquin pro minentes complicare. Vulgus fupereft? atis alienis oculis videns, auribus audieiis, fua dein lin

$£$ fiaudire pofles, non nihil

adderem. A. Poffem utique: fed quid opus eft, tam diffonas chordas coficordare, aut,ut veriùs

dicam,cx balatu, mugitu, grunnitu, ruditu fua

vem aliquam quatuór vocum melodiam com ponere? Peccantalii fimplicitate crudclitatéve,

& Werutarem ajunt famofum libellum; alii fœ '

•

S - PAVlIIA

_. . .

-*;

•

_A lETH E A

Exu I.

34t

, ^ num fuum fecure depafcunt, ac,fi quis propiùs accedat, cornuferiufit:alii inquinämentis im • merfi, ne tangi quidem abfq; ronchis poffunt: alii denique néc le&a,nec felééta, nec ifitelleéta abijciunt, condemnantjue,ac carduos rofis,li

fiifque præferunt. Ph. At at jam in mentem revócafti, cujuste maxime admohuiffe opor tebat, de pofthac tenebrofis, aculeatis, velatis,

famofis chartis,quibus Romano Imperio inter di&tum gravitereft,alienæ famæ & Ę diari pergas. A.Cum quo loqueris? Ph.Tecum, Alethea, tecum, quae tampeflime audis, A. Me cum verò,quæ méo pericülo,pietatis, integrita J - tis,eruditiónifque fámam vindico? Ph. Tecum, ifiquam, de quâ non vulgi hæc, fed Patrum pa-, pratorum quęrela eft. A. Aufis mihi unum no minare? Ph. Aufim; fed in aurem:accipe.A.O ftrae - porem , & fimul ac recenri

çj;

ùm rerum ignorantiam ? . Nam quid yeteribus foeß,inde Comædua,quid mox&agra, quid ae / pologus aliud fuit, quàm morum humanorum, ' publica, fed falfa atque ludicra notatio, quam — öraeci Romanique fiberam effe voluerunt ac. inviolabilem,quam diu ipfis Libertasftetit: ne

' quefanè unquäm, nifi tyrannis, difplicuiffe no fata eft,quorum refert, fiagitia nefciri, vel fane Haud exprobrari. Et quis credat,tam delicatos; noftros ac impatientes, qui nondum novacu lata&i,alios prohibeant mordaci radere vero ;

imò qui communia peccata in fingulares ho • ' - Q_ 3 _ irafcerido

` mines àpublica criminatione referaiit,fimulque •,

»'— -

•* ,

34» -^ ' A L E r H E A- Ex u L. ^ irafgendo agnofcant vitia , & fibi maledixiffe. invitam cogant? Ph.Nefcis tu perduellionem, fi ; uis hiberiöre lufu vitiorum fpecies petat? A. *

Ah ludifimple Magifter: tu verò Philalethe, op- ' pone iis Lütheri Comitia picarum, Melanch tonis Didyrhum, Erafmi Julium, Curionis Ec ftaticum, FraxineiHinnülum, Vergerii A£tio nes, D. Eberhardi Wirtenbergienfis Dimnam,I Gentilis Auftralem terram, Barclaij Euphor-, mionem, Reuchlini Obfcuros, Hutteni Dialo

gos, hominum eruditiffimorum& integerrimo- ! rum, quorum ludi (ubalienis laciniis a&ti nun-, '

quam perduellionis accufati funt»potiüs ad om 5em pofteritatem, magna ingenii fama profta .Hunt ; tum aliorum Aöalyfes, Synopfes, Expo-. fitiones, ac Conftru&:oties piperis fervandi cu cullis dcdicabuntur. Sed & noli prætermitterc Erafmi Moriam & Ciceronianum, Mori.^

Utopiam, Lipfij Somnium, Heinfj Hercu

lem, Cunaei Sardos venalcs,Ochini Apologos,. ` Holderi Afinum avem, &c. Schopperi Réini $en, RolhagijBatrachomyomachiám, Stepha-* ni Apologiam, Senecæ Claudium, Frif liniJ Prifcianum, Naogeorgi Jeremiam, Cardani • , Neronem , Fifchätdi Rhytmos , admiranda. planè opufcula, quibus caperati;illi & fuperci 1iofi in arenam protra&i , aceto literarió funt

perfufi. Quæ fímaximè fua quodque ætate , non abfque indignatione funt exceptâ, hodie tamen cum perpetua Hogoftrati, Murneri,Qr- .

tuini > & fimilium infamia tutiffimè perlegun-, tur. Sed, ut magis feria proferamus , quid . Wojía

J* . -

* *.

\ *.

L-

} T… — á -*a

A l E T H E A E xu r.- 343 Xo%a nofter,quid Flaccaue operibus Wolff fuis laudatiflimis potißimum egére, %ntar. •**

uam fufpiria,murinura, diâeria,'quae F/*£*# ÉÉ 7e//es fempèr funt, reddita libertate, in lucem Kerur.

•

fub tyrannorum infolentia

]

' - - ut profe. rent? Onus Ecclefiae, Golias, ' Gatfredus , Marfilius Patavinus,Bern

hardus Wefterrodus, Vincentius Fer

rarius,&fexcenti alii pridem infames& mecumlatitantes, nurc Periratà nobis 7e/?es inviéti,funt,adeò ut Poëtas, Pe trarcham, Dantem, Mantuanum, San

nazarium nemoTheologafterjam prg tereat, quifquis prima ac imbellia arma contra Papæ politiam fumit. Itaq; haud

ægrè fero, fi aliquandiu ampullatis illis büllis cedendum fit,cüm & Chriftus i

`pfePharifæorum Sadducæorüq;verita tis luce deviétorum iræ non nunquam cefferit. Haec enim Hypocritarum crux u eft,ut,

$? ringuntur vehementius, &

fe circumhvolvúnt finuofiùs, eò pateant' evidentiüs. Cujus B. Lutherus infignis

• teftis effe poteft, Monachorumimpof tunitate átque impudentia ftimulatus potius, quàm cohibitus , non obfcuro,

hobis documento, quae impotentiùs ex cufàntur, notorio vitia magis fufpe£ta & defpeéta effe debere.Ph. Quàm defe cato ânimo fum,Alethea!poftquam fu fpicionum,divinationum, animadver

fíonum , fcrupulorgm - nugas magno numere mihi exemifti : nec tamen ita, -

.^ -

*4* Al et H £ A Ex a L. fane liber fum, quin minutiæ fuper $int.A.Noli,obfecfo,fermentiatomium

tibi relinqui, quod opinionc citiùs fà -

pidiffimam máffamihficere poteft. Ph. Ain'tu,aliquos Ecclefiae fubrepere ? A. Etiam feintrudere, Ph. Et vitam à do

* &trina non nunquam difcrepare? A. In Ecclefia vocales , in foro confonan

res effe. Ph. Quid? an inæqualiter mu!-tialuntur? A.Sic,ut pinguefc4nt alii;alij • tabefcant. Ph. PoIitici§ tu quibufdam diffidis? A. Non minus, quàm annuis Prognofticis. Ph. Dolent Latinitatis privilegia? A. Illatinis promifcuè con ceffa Ph. Chrifto Scholas iniquioresfu , fpicaris?A.Certè Ariftotelicas.Ph.Coe

lum vereris aliquoties vendi ? A.Paupe rum querela eft. Ph. Divitibus ne nimi ùmfiéet? A.Adufterantur, heluátur,&c:

impunè.Ph Et minùs ferióres humanae

reguntur? A. O feneftellas D Εμ § ada etiat ! Ph. Ecquid verò Virtus efuriat* : .Strenuè,nifi çognata fit Ph.In Paeda gogis quid defideras? A. Extra Scholâ própè ómnia. Ph. Fifcus

É offendit?

A. Quòd panemliberis debitum èani bus íoijcit. Ph. Magiftros feptcmpli ces negas ? A. Vix fimplices quofdäajo. JPh. Gradus tibi nimto veneuht. A. Imò

minimo Ph.Pompasculpas? A. Scilicet … Ethnicas, Ph.Satin'profpeétum nobis eft.A.Satis,fi animam,corpus, bona ma lumus

y -

- .

-r**

_u.+ -,

A L E T H E A Exul. ' 34r fumus, quam argentiunicam concredi- . ta.Ph. Quæ tibi novataxaeft? A.Hinc minae auri,illinc micae cerebri, Ph. Ne • fcio,an amor mihi, & perpetuatui con

fuetudoimponat; nihil eft quodteam: pliùs urgendam cenfeam: ilfudjam po - tiùs mifari fubit,qui potueris tam mul tis difplicere. A. Ne mireris:quin imò pauciffimos Stu/tferae Na&us'remiges

, .

fcito,quosfequi,velis nolis, neccffe eft. Ph. Licetné éxte quærere, quibusju- '

dicibuscondemnata fis.A. Jäm exora-

rura te eram,utaudires.Lubet enim hu-

mani ordinis monftra exagitare, ut pa

1àm fit, nunquam Ariftidem iniquius Oftracifmo inul&atum, quàm Aletheâ * JAnathemate.Memineris verò,non uni

us fuiffe ordinis,qui exfularejufferunt:

itaq; diftin&iùs ihformâdus es.Primus . *.

ergô mihiaula interdixit Sycophanta, 33'** perfpicilia, novaculas,cucurbitulas in- **• .

* venire,fuffitusfacere,atq; cuniculos in

- regni penetralia agere gnarus, Qui,ut mùm animadvertit,Tme inungues

_ ipfiusintentum,& fœtoris impatienté, ' nihil prius habuit, quâ me Patriæ pro ditorem inclamare. Quid ageret lupus. aliud,quàm canem perivigléaccufaret, ac,fi

… w

ÉÉÉ äbigerët? Ph.Qfor

tunatâm quaeànimiùm, civibus fuis re • gitur, necterram, ambitiofis nec tuΣάultuariis,ncctemerariis, nec peregriQ. 3 * nofuc -

344 . A 1. E T H E a Exu t. ,'

no fucco imbutis? infelicem verò eam,

, cui peétoraalienigena,linguæ exoticae, * manus inaffuetg fiiulto aufo concilian- ,

2. . . dafunt? A. Alter ex facro ordine Sten

•4ntur tor aliquis,animi elati, Ecclefiaexpulit, ' chręu* humafii

É , ut planiflimè dicam,

odium, Neque enim cuiquam bellui num illud Oderúmt, dum metuamt exa

étiüs competere, mecum , quicunque informi monftro fubeffe coguntur, li-, benter fatebuntur. Hujus tribunitiis.

fermonibus faciliùs frater contra fra

trem concitatur,quam Chriftiana cha-, ritas feritur:ncq; credibilς eft, unquam. S. Spiritum adeffe hominl fuiiofo'livi

doque.Ph. Eheu duram Chriftianorum ; ' ' forfem , quos non potius tranquillitas, modeftiâ, charitas, liberalitas pafcunt,, -

Š æftus , ja&antia, odium, rapina.

3: , depafcunt! A.Tertius literarium mihi, Seph!//* fofum occlufit fumivendus, fucata lo-, **• . quacitate formidabilis , pcftilcns, ani mal,& cui coelum

• *

^ v

ÉÉ, hæ-.

refi, fahguinem atramentö, Europam. Afia mifèerelufus. Non habet Afith-, metica tot numeros, quot ille Verturh-. nus facies. Sive Vefpèras Siculas velis, five crepufculüm Sanbartholomaea • . num, five epulum Danicum , five fuc ceffionem Ottomiannicam, omnia hic.

- - calamus audct , non Draconis faltem. graphi -

v •

—

A L E T H £ A , Exti I, 1347 graphiario, fed Stygiae paludi intin&us. -

Ph. Vah, ut apes mera mella,ita araneæ … . ., s mera venena fugunt: tantum intereft, , ;u .

, in quem homiîem literæ incidant, A. , *; . % Qgartus è publica platea abegit, Stu Barba v

I, por, cornutum pecus, non quòd reye- rier. .

ia malevellet ; fed quoä aliis odiofam ,

, ,

audiret: non , quod libertatem meam ,. . . ferre non poffet ; fed quòd non cape-. . . ret : non, quòd aculéis offenderetur;;: . ., , fed-quòd nihil fentiret. Vidiffes valde a: -iratüm, & velut Grammaticali bello» ` Heteroclitis, Anomalis, Gerundiis &c. . . Supinis omnia perftrepere.Formidabi- - . \ , le tamen non éft: nam, ubi deferbuit, fubfidet iterum , neque cordatiorem.

quemquam intoxicat..Huic facilime

ómnium condone: quia nefcit, quid fa-ciat, & fuas ipfius quotidianas querelas ) imprudens cönderìnat.) Memini eaf- . . . deim voces, eadem verba perfæpe ex . . ` ipfo audiviffe, quæ jam in fhe fcélefta, ` , credit: tam parùm cápitis & lixivii m£, • mor eft. Ph. Parcire,promproce//: po//- . . hac potuemurpaceperemim*: Pacu/?. p/a- ^

•

„eearporcus perpraliapror/am: P/urim* porcorum perrerumr pa/^ua paßm. A.

. *

Ita M. Grunnius Corocotta eos amet.

& teftamento aures ; oculos,probofci-

dem,ac pertinacem Spiritum det legat? •. Quid ehim cum his confligere libeat» • Q. - 6

at, qui

. ' -

348 A 1 * T H E A Exu1. ^ *. quomodo fcriant? Sed quid tibi videtur de me

i$ five cenforibus five judicibus ? Ph. Permu!- ' '* rum. Nam fic demum profcribi, gloriofum eft, ;

Tu verò an dicere mihi poffes, mult9fné, an : àuciores hæ peftes occuparint? A. Non fatis. Nam pe£! multos reperire licuit haud iniquos mihi, £d

Ε pauciores tamen crediderim,

qui nolunt patete,& gumillistyrannisgommit i, five quòd quietis funt amantiores,five veri „tis amiore nön fatis confolidati.

Amo tamen.

vel timidiufculos illos: quoniam errorum no ftrorum fcintillæ illis micant, & inter tot offu {cationes vifus eft acutior. Scio etiam , haud aucos meliora de illa humanarumtenebrarum,

É ut mitiùs dicam, opinignum quadriga fpe raffe:qui ubi,intemperiem fenferufit ac violén- , , tâ pertinaciam,valdefunt conturbati.N

am ma- ' §äüíïí, inconvenientiarum immodi

cam tutelam fufcipere, quid aliud eft, quàm ex hominibusbruta, ex videntibus cæcosvelle fa

cere: qualia funt, Religionéinter tot Hypocri tas nihil maculari, Eruditioneminter tot beanos

effe univerfalem,Mores intertot Epicurcoseffe exaétiffimos, Ecclefiae thefauros iii tanto luxu piè impendi, Juftitiam in tanta confufione effe æqualern. Quae omnia magnis minis obtrudere,

eft ferro faucib.appofito rifum extorquere velle. ' At nosannalium noftrorum five

ÉÉ, ufq;

advè imperiti nonfumus, quin ætatem cum æ-, tate , & pridiana a&ta tum hodiernis confer

se valeamus: ncc etiam Chrifti ille bajulus ex -

cidit

AL • rr • A

Ex u t.

349

' vidit, cujus pictate & prudentiâ parvae res cre $erunt, turbatiffimae funtmiro accelebri ordine

<ompofitae. Cujus pondera quia paulatim e levaritur,fagaciffimus quifque fem communem ~attolli metüit.

Sed eam rem ego Ordinibus

curandam relinquo, quorum júra tam fidem ID ■ u s atque Pöfteritäs requirunt. Mihi fatis fit,querelatum admonuiffe,quas,dum obambu £o, majore numero ac fervore,imò & lacrimis ac

fufpiriis prolata accipio, quàm multuintra can cellos & mufea fua exaudiunt, in quos tameg

•culi omnium fperant, Ph. At quid fiet, f ofthac lateas atque fileas? A. fum lapides oquentur. Mihi certum eft , nunquam

fic

É e homines obturari, quin aliquâ rimulæ uperfint,quas necPapa,nec Caefar, nec Davus, nec Oedipus omnes obftruet : cujus tibi uni

verfi hiftoria teftis effe poteft. Ét quid non aufus eft noftra ætate Thuanum meus, liberta

tem na&us , jam nullo dubio mecum profcri ptus, fi in meos homines incidiffet. Ph. Cum queis verò porrò converfaberis? A. Cum bru £is potiùs, quàmhominibus. Ph. Quafi verô homines nöfatisbrutalesfint tibi ac beluini ? A.

utiq; fatis:fedcùm nunc leoni,nunc cato,nunc lupo,nunc cani, nunc ovi, nunc hirco, nuncle= póri ferviendum fit, plurimum intereft, cuifer vias: nec enim æquèfacilisfervitus eft. Mihive rò pofthac cum âfinis vivere lubido eft. Ph. Haha he! nempe quia auribus valent, & ter gum vcrbcribus affüctum habent. A. Potiù* quòd, Q_ 7

3{o- ,

A L E T H.E A Extu L.

quod,ubifemel prolapfi,eo nunquam revertdn tur. Ità quæ fmegma meum & lixivium in fca biofà & pèdiculofa capita perdidi, nunquam ad. tam fordidum laborem revocabor. Ph. At ego

locum tibi longè amoeniorcm & liberaliorém. fuaferim. A. Quem tandem? Ph. Eleuthe ropolim , quò anici invitant integerrimt » cor- , dati,ingeniofi,fagaciflimi, A. lami dudum iftud : monitä fum : at me nefcio quàm natale (olum alligavit, cujus dccori libenfer fanguinem meü impenderem! Ncq; enim adeò impatiens fum. aut implacabilis, ut ferre atq; diffimulare inju

riam aliquam non poffim. uinde hunc mihi fpe- . cum volens elegi, dum refrigeant , quibus inu tili calore peéiüs eft occupátum. Quò enim

quis irafcitur inconfidcratius, eo fe paulò poft íidet effufius Ph. Credifhe, pofle tam tumidos , contra te fpiritus iterum fubfidere? A Quidni lacung conquiefcant,cum vaftum mare tempe- -

ftatibus (ævum tranquilletur? Ph. Non licebit, -

crede mihi, per ranas. A. At eædem coaxant fal tem, non mordent, Ph. Moleftae tamen funt.

A. Sed frigore obmutefcunt. Qut tu vero fcis, femper illis fore tam tepidam auram? Ac,utma

ximè fit,quod piecor, nunquam tamen iis dee runt aves formidabiles: Ph. Quid yero jam re feram amicis tuis, qui paffim d€te funt foliciti? A. Iube bono animò effe. Nam quæ dixi, cer

tiora turpioraqj funt , quàm quæ terriculamen tis eludi , nugis excufári poflint. . Sed nolim ego meâ loqüacitate íú dedecora diduci

amplius , fi liceat impune de aliquibus mg-. , - 'nuiffe,

` /

A. * * * * a

Ex u L.

35t

nuifTe. D E u M autem orabunt fedulo, ut is. — Ecclefiis Politiæq;

afpergines fua correctione detergeat , ut, quântum terreni nobis Mundus, impiiigit , tantùm divini Sacer ille Spiritus in tra no§ affundat : Ita cum hoftibus fioftristu

tius configemus.

Ph. Nullamne falutem di

cis? A. Omnigenam, optimis quibufque di ftribuendam. Ph. Qui ęgregaver9? Ä. Vah!

notæ evidentes funt.T Saütabis Theologos, candidos illos, humanos, hofpitales, non tüigi dos & ftreperos. Salutabis Juiifperitos, humia næ focietati accommodos, non âutonomos. Sa

lutabis Medicos exporre&tæ frontis,non bilio fos,triftes.Salutabis Ethicos faciles,nölubricos.

Salutabis Phyficos fagaces,non credulos, Salu- . tabis Mathematicos ingeniofos,nó!oquacul9s. ' Salutabis Hiftoricos víitatis teftes,nón adula torios. Salutabis Logicos rationabilcs, nô cor natos. Salutabis Rhêtores la&eos, 1 on felleos. Sälutábis Poetas fobrios,non [alaces. Salutabis. Mtificos cygneos,non anferinos, Salutabis Grá maticos dexteros, non fupercilios.Salutabis ftu diofos fedulos, nonbibulos. Salutabis plebéla bqriofam, noQ nugivendâ, Ph Tandé &mulier

culasatq;puellas fálutabis. A. Si quid faltitisfi pererit, $oh iovideo.Nam cum in omné Mundú, dominari nobis videamur, haud raro à muliercu

1is duriter regimur: &, qui Rempublicam far tam teétamq; noftra indüftria volumus, vixfa

tis pueilartfm pudorem cuftodimus. Tantae lu briéitatis éft, humanis ingeniis imperare, & res omncs ad amuffim noftram velle dirigere i 7 ^ . 'a Itaqj -

•

3yz. ' …

A 1. E T H £ A Exut.

•

Itaq; mediocri aliquo fapientiæ genere acquie fcafhus,neq; fummìa rerüm cacuhina pervolita

bimus.Sed&pafcemus nos VerboDei, cuiusv££ altitudo vel profunditas fatis nobis effe poteft ad exercendum ingenii noftri ardorem: reliqua. Ale DEo cömittemus. Ph. Gratias tibiago,

thea mea,quae candidèac fideliter,qui quidbo norum ÉÉÉ ineffe poteftfufpicionis,dilui fti:neq; metuo, ne Veritas mendacium dixerit. Quod fimalorum fœcunditas plura atq; alia ca

lumniarum iacula pariat,relinquemus éa paren tibus fuis, & denfiffipmam caliginem commife rebimur.

Erit fortâffe, cum & illi nobis acce

qent. A. Amen ! Sed & tu gratias habeto, qui me bona fide monuifti ; oröíj; vehementer id porrò facere velis. Nec enim oculorum fa

tis habemus in tanta rerum humanarum caligi ne. Ph. Faciam, quod me decet: te verò fìi hi D E u s fervet ! A. Te D E u s Veritatisa

more & cognitione augeat! At iam vale, Phi lalethe. P

. Infinitum vale, Alethca,

DEO, VE R I T A T 1 s L 1 B E R r 4 s

T 1 s 2 r £ T pr r o R 1 E r λύmduci, Gloria, -

AP O.

. t.

: 4P oI og1 .

P R *I M' Co o NMr AE NNr 11.P u L o 1. 2. *

A*#riâ,pag. z3 28. 14rerari. 29. Iohamma.

4lchymia. 3. 4ntipathia.

ibid.

4 3o. Kabala.

(

4. -4rabica Lumgua. uk. 31. Loyola.

$. -4rmdus.

5 32. Macule. - .

6. -4/?ro/ogia.

6 33. Mirum.`

7. Bermammur. 8. 8£/3!alus. 9. Ca/ummia.

7 34. Morr. 8 35 Λ'eamder.

3o»

9 36. Oportet.

32.

, 2.3

31 •

1o. Campame!a. • 1o. 37. Orbis regimem. ■*. 11. Cardima/er. rz, Cerebruam.

.13. Chr*/?iam;.

abtd, 38. Patremria. 11. 39. Retrogradwr. 12. 4o. Saxo.

3£

crgamus 1r I. 13 41. Scaliger.

Jf4. 1$. Cirre. :

16. De/iaeriwr.

I4 42. Seâa.

v&. '

15 44. simplex & reâä38.

r8. Emem€eliwr. r9. Errare, zo. Exul. zr. Fuder. zz. Florida.

. 36 37.

dbtd. 43. Semita Pira.

' t7. Dor,

33 34. *

16 45. Suffemur. 17 46. Symbola. · 18 47. 7amtumdem.

39 4©

4* i

19 48 Vreta.

41.

* ibtd. 49. Wermerus.

a£.

.z3. §reibaiicf,

, zo- 5o, 2rXgmra. " …

z4. G/adiatorer.

' 21 M AN 1 Pu L O II.

25. He//ir. \ z6. Ho/3itale. a7. Hoffata/www.,

' 22,

23 2.

A*d;

4J'-

- 43

**4ura populari* -'

24. . . >

47 . 3. Ca*

s. camdida.

48 34. pemjremtia.

4. Claaducatao.

49 35. Poe/?r.

3. Corona.

6. Crux.

ibtd. 37. Traxà.… bemedicat. 38. Procuratio.

7. D E u s -

77 ^ 78

. 59 36, Polypragmom. 31 39 Prodituo. .

79 <

. ib. .

8I.

32 4o. Samarutamus. - 82

8. F 1 I. dies.

9., Dubitatio.

53 4j. Scala.

1o. Dùrerw. , 11. Epulum.

54 44. Sepulta Peritau. 84,

55 43. Somauam.

57 44. Sapp/tcu&m. 86, 58 45. Temperamemtam 87 59 46. Tragædia, abud,

I2. Erro.

13. Erudit/o. I4. Exule*. J5. Famat.

' 88.

59 47. Pa.

16. Fumaua. 17, Gemmae. 18. Iwdocu/itas..

6o* 48. /ale. 6I 49. P^r//e dulce.

-89 9O

62 5o. 2achæus.

19. Iaegratutudo.

, 63

9I.

Q4ubus adje&um e/?

2O. Iramoce/a?fat.

64 Phaeâ, Iudicuum.

21. Irae e/?.

65 ,,

£%%. , 23. Keckermamma.

92, -

MANIPvlo 111.

67 i.

A&eummodatio, I2O

24. Laboratorum. 68. 2. ** Apotheca.

ib.

25. Macies.

12.1

' 69 3. 44gar. —

26. Mendaciam.

7o 4. 8/4am*.

122. '

27. Miles Chrißiamu7i 5. Caupo. , _ 123 23. Mo/ities. 72 6. Cebeta Tabula. 124

29. Mumdi officuma. 73 7. Cyrharædue. 3o. Nj%.

- 74 8. Comata. •

. 123 . .

ìård. t.

31, Ommâ.

75 9. Comctliario,

_ 12&

•! :

32. paupertar.' . ibid. 1o. Depo/ r/o,

127. v

33. P/ue, w/tra.

76 I1. Duoptra,. ,

1x8,

12. Do

f •

ibid. 41. Sapiemtia». …

11. Dòmaw. ,

152.

13. Exemplar Chrtffi, • 119 14. Fabula. . . 13o 15. Ftdecem. 131 , 16. Fom*. , • ib. 17. Fortuma. ' 132

42. Sigaluom. 353 43. Sophia. ibi.' 44. Statuartur. I 54, 45. Tres Lingua. 15; 46. Vagam*. 156 47. }'anum. L fáid , 18. Fama*, 133, 48. /atae. 137. I9. Ga/w. 134. 49. /mbra. , _ 138 zo. Hebrauca Lingua. 5o. 2oulus. ibid, -

abid. 2I. Iromer.

135 MANI P VL O IV.

22. Ingemiam. 136 1. A£*x%; 162. 23. Im/3/ata. • 137 2. ** Bachamalia, ubia. a.4, Italia Praxà. 138 3. Beati. , 163. • 25. Lamia. i39 4. Ca/?rum Hi/?amicum. 26. Libertar.

27. Long«&ura*. 28. Mamci. 29. Mercarua.

5o. Made/?ua.

31. Multa, pauca.

ab.

164. .

140. $. Cor. , 141 6, Correáio. 14* 7. De/eplima,

ibid. 8. Euclder. i43 9. Exaêre.

32. Frater AVacolaum. 145 1o. Fader. , 33. Avomemclator, ubid. 11. Gratiamus.

, I6$ 166. 167

, ibud. ' I68. 169 I7o

146 12. Geryom, . _ 171 147 13. Iaea Mumdi, ibid. 36. Pamept/?emom. 148 14. Infelicatae. 172 37. Phulautus. 149. 15. Laèyrumrha*. 173 38, Propheta: ib. 16. Labe//u*. ibrd. 39. Samęa Simplicata. 17. Magner. J74. ^ ' T . 15o 18. Macrokyrj. ~ 175. 4o. Sapientes, . 151. 19. Me 34. Oracula. 35. Pa#aces.

576 ro.akamia. s.

Y9. Momae v.

eo. Mom/?ras.

fbia'.

ibid. Jäìbus addita

21. Muliebre v£phabe- Mera) orpbo/;.

4 MANIP u Lo v.

2z. Naßr. 23 AVomima. 24. Obedient/a.

2or

177

fa///•.

Atipoder.

;}1a, 1*

2;. oeconomia.

179. 2. **<rt'fe*.

234 235

133 3. 4*g*/?imur,

ibid.

z6. Papyriperda. ^ 181 4. Bub/iotheca, 27. Pare/umus. - 28. Prefat.

29. P/jche, •

2.36.

182. $. 8ocalumus.

237 :238 239.

jb,a. 6. Camer. ig3 7. Claßs.

3o. Pagu/arer.

,s4 8. Comæa,a.

24o

31.-?awmex.

jBjal. 9. Decumator.

32. gg*/fur.

• is, io. Defeâur.

* 186 34 RatroSratur. 187 35. Repra/gmtario. ig3 abud. 36. Råßucur. 189 37. Satyra. 38. Sciothericum. 19o

24r • 2.42

33, Raba/a.

11. De/icatę Martyrer.

39. Sejamur.

Is-D£/?urario. ^ 243: 13. Eleemoßma. 333 I4• Evangelium. ' 24$. I 5. Euchar*/?ia. 246 191 16. Eufebuur. a&.

abud.

4o. Sgmata.

gg, 17. Exeqauae.

247

41. Sumomra. 42. Sime.

19* 18. Exa&ia.

248.

io3 19. Fe/?e//*.

2. 49

43.Surda/fer.

194 2o. Furua. - ibid. 19; 21. Gemutmr. ^ 2. 5o. a&. 21. Hemrucu* Magma*

44 Taulerat.

| 45. Teßamemtam.

I96

46. /?/?/r. 47. Pºra.

48. Wolffar.

49. Xy/?u*.

•

)

25r

197 23. Homo. 25z. 193 24. Imcemdiarius. 253. _ ', 199. 25. Languidwr. Tz54. 26. Lua •

~rT. L -

-* *- , lo. > -

26. Linguæ,

ibrd, j. Buleami.</ma. 283. 6. Calemdarium perpe- -'

ibid. 4. Barbarier.

27. La/as. . 28. Macula.

2%$

256

29. Mathematica. 237 3o. Merutum.

258

31. Monffràm.

abia.

32. Aumaluma. 33. Oecomemur.

34. Operarj.

262.

35. Pa/as. ' 36. Paupertar.

.-263

28$*

?rzzzz.

259 8, 26I

284

f*tam.

7. Catalogus Haretico

¢&u/tas.

286

9. Com/ìetudo. 1o. Duplorae.

, 28? ab,

11. D'Aìmulatue.

28s

2.64. 12. Excommumicatio.

37. Peregrumatjo.

mbr.

38. Pra&ica.

265

39. Prebemda, … 266 4o. Pro/?riptu*. 2.67

289

13. Fratermitar.

29o

14. Gmatho. 15. Herac/irus.

vbid. 291

41. Relgro.

268 16. Herculer.

42. Se&ae. `

T. 269 17. Herodotus.

293

27o 18, Hißoria.

294. 29f

43. Sfmgularis. 44. Ta/io.

43. Thraß. 46, Triumphus.

29z L^

271 I9. Imagumer. abra. 2o. Ind*%/duum.

296

297 27z 21. lm &emtorer. 47, Typographia. 274 '22. Litera&4rma. 298 48. }7rgumuras. 49. /erras

275

Germama. 24. Luthera*.

ibid.

MAN IP-u L O v I. 4.

1. A Cademia. 4rmumiu*,

2.•

3. 4the%mwt,

ibid.

25. Mecæmas.

3o. Zodiacw, Wiræ, 276

… a

299

23. Ladr.

28o

3oo •

26. Mim/.

3OI

27. Nihal.

302, 3o3

28. No£z/wr. ^ 29. Nuda Kerita*. ib. 3o. Oculus. • 3o4

281 31. Ordo Crwcur. a82 3*. Pofferitas,

| -

3oj.

3o6

33. Pr4-.

33. Praceptor pri&atur. 43. s,fempium. ; srs 44. Theophraffu*. I 3i6

· 3o7. 34. Proba.

368 45. Tra/i,

'317

35. Prophetua Malebres 46. Vermucida. … § 3 . 36. Qgerulur. ' 37. Qgter. ` ' 38. Ra/3imus.` 39. Re/3/3ehr. ` ' 4o Re/3ub/ica. 41. Salus publica,

42, Sate/itiam,

· · -

· ·

3o9 47. Kav&er/alia.

ibrd. 49 Xamthipperammulua 3II •

•

- .

ibiä. .*

, - - 321

31. yo. 2emo. ~

g4ibur acceße

313

ibid. JAlethea, exat. T

' ' 'I', I |

414

••

• ,

…

*. • '

• • • • • .. °;

' ».

319 - 32o

31o 48. }^mwr.

F I. N I S.

…

—

s_-_*_* -

Errata.

A, 2.1, ult, quid in his. Ibid.b. 117, pro eft, leg.& A. 7b.i. `21,& zz,redolent. A.io.b.1.antep.At ego. A.1 f.b.l.15. in poite rum.p.5.l.vi.&: (dete C.) 6.5.pronunciare.9.17.fuppeditet.13. ] 21.pro res: leg.nos. 15.l.ult, fobrieq; 12,1. penult, animadverfa. 25.23. dixerint,adde,Aut diéturifint! 1.27. ignorantibus.26.26. Credamus(adde)non credanius,inquit.28.23.Fibullius.ib.Per cas.33.11. alienae 4o. 13. bcnigne (adde) habita.1.29.enfes.414 Mathematicis 49.9 In fidem.1.1 o.injungitur.51.28 Bcclcfiaften 52.14.ferviet?55 21. Ignorantiæ 12 s.appetituum.56.3 poftmo ' dum 617. oliveti.685. nonumenta.7i. ii, cucuiium.73.7. dele: | * non. 19. obliquatur 77.8 comportantur 79.16. Spagiricae. 1.19. , Suclideae 82.12 poliorcctis 84 15 delicati.l.no homini.85.1 pen. rotationes 86,2o. crepent. 128 dele: quis. 9o 2. fama. 1. 9. are

916 abiiciat, 9-17, afferrctur.1.13. tripudiantcs. 93 %,omnili» \- .

g, &ingi,;inipatient 937. £8mpäfuérunt.1 ultinffgies ****. „ poftinvifibiles adde ta&ilestamen& cóprehcnfibiles.l.pen.in

...

caere 96 4.iíìam 1.17. prccati 983o Bchemoth:99.3.Caniba

leslis.Armenianorfi.iss** perfpicaces io*is in Portunita

teq;iog.7.linguifiis,Io8.3.dona 1o9.i4 querelae.ii •.26.thefau- 7 rafii.i,9,i5,cofimoxeni 134. 15. folitâ,142,15,ncc,I47.13.mi• so.149,11, (poft eft)adde: nimii.151.1. pen. Maximi, Ibid. Cle antliis.isv.s,dele, aa.157.8.hebeto,16}.vy.rjybvr, 165.14.tes 1741o utriufq;.1.zi.admirarinaturâ,177,io.fatuâ.179.xi,impa „ riétia.183.19.hæc.188.15.nü.192.i.clientibus.196.4.fucco.198£ 23.excitädos.voo.i.naétis,l.i4.Act1.1o.1.15.indomita, mir.iz , tolerentur.219.19.pollicetur.**o.8.otiati,l.antep.hóaufa.114 } 21, médicitate,22;.15.rerüfaciliù. 226,l,zo.feriraus.ma7.19.có s.

fingant.* 18. 11.proficiant.19.czlitus.zz9.l.pen.difpliceo.13• z.videant,l.8,impudens,l,15,coarétatú eft.134, 1 i.fublatis.135 19. poffet,136. 13.roborationé l.ult.gyaris.237.9.clathris.l.14 quaercrét 1 18 auferrét 239.8.vincire.l.17.detreétaret.* 41.1s. reliquerät. 246.12.acedia.l.r6.quaquo.147.l.15.extorferüt. 253. 13 gwocatus,254 22 zdoeicis,l.27.occurrerat.z552 colaphis,257

ag.illudit.2589,fecurigînus. 159.113. Metofcopi.1.2z.fediére 1. 24,täta.261 2o qué.262.4-participat 263.2i.Huttemis.268. 6. Mar nixius 1.25.fordidiffimus qfq; l.3o.facellis, 172.3.phyficochynu. 273. ir.oviü.1.13.monuinentorü.l 12.Virtus.274,2z.attraherétur * 275.1.19.eá.l.ult.Troes. 276 l.antepararetur 277.15.qui ibid.Ce torú,279 5.zftines.281.3.auétariú, auétaria.282. zz. eiicit.283 9. abi.485.18.pelluciditate 286 1,antep.fucceffiffe.29o 2o fallimée

v tö.291,4,bubferual 17, dicendiq.periti. 1.19, naevos.292. 1.28. trina 293-21 juvare.l.pen. Inde.296.8. idolorü.l 1 o.fan&i. l.z6. inviti.z97.3 praemiis,l.13.luxfi.l.zi.veluä Ibid. pro: Nemo leg. Nero,l.27.€ineritiâ:299 6,fpeétaret.115 terat. 3oo, 27. apricare

tur.3oi.v.impudéter 39 .$ fingeret.3o6.11. liquet.3o8.5. tui,l. - Io,fimplicis.129. admifero 3o9.17. alliis.316. 1. antep Centem mendas.3:324 ulnas, 325:7 dele,te l, 13.libidinem, 329.3. quem perfonatus.334.l. antep. conculcatum. 336. ro. nobili.l, 21. pre tium.1.23. nugari.l.ult.pro in leg.id 337 15.qui doceat,l.pen. fa*

' ciant.339.16 emittimus.34o. 17. perfuadet 343.29. Notoria.345. '2.unciâ 346 5.funt!18,beluinù 347.25 forcelli.l pen.leget.poft

* lin.ult. infere omiffa: qui Andabataruni ni6re nefciunt quem,,

suo.**8Jfensum. 351,23.fuperciliofos.

•

-. N.

r -

- , .

•

…

•

i -

•

, -^

—-

—^

[

... -

- -

- ' -

. -

- -

< -

. ~ -

*•

•

• . •-. • •

--,

. ,

•

- -

•

“… -

…-

- '

.•

•*

…

- -,

. -

v -

•

v -

~ ' .

•