dis.
ocak-2012
yarin yanagindan gayri
her seyde
her yerde
parasiz aylik online dergi
mihrak hep beraber!
bira dantas marian avramescu carlos amorim Predrag Srbljanin ismail dogan gulek kandirali dinci herifler cable: unutulmus bir oyku super-bam: latte show
welcome to the date republic karikaturun diyalektigi charlie ve ben
poster: che guevara
1
#
. . . dinci herifler
click
click
click
dis.
mihrak
gulek kandirali
dis.
mihrak
yillar gecti.. herkes, hepimiz yorgun dustuk. birileri hala ayni itici isi yapmayi inatla surduruyor. siradan insanlari siradisi olmaya yonlendirmek yerine, israrla, siradan isler yapiyorlar. kok saldi bunlar.. topragin enerjisini somuruyorlar. duzeysiz oykuler, itici cizgiler, anlamsiz karikaturler.. Kolunu, bacagini kirdilar cizerlige istekli kusaklarin.. yuzlerine kezzap attilar.. simdi onlari her kosede dilendiriyorlar. cok birikti bunlarin duzeysizligi yuzunden. atilan kucuk taslar birikti, birikti yuzeye eristi. sicrama noktasina dogru gidiyor. nicelik nitelige donustu, donusecek.. kufur bunlarda.. bir tiyatro/film sahnesi icin bile uzun sayilacak “tirad”lar bunlarda.. yakisiksiz, duzeysiz ne ararsaniz var o sayfalarda. bunca zaman at oynattilar. cogunlugun butun bildigi kagit, tarama uc ve cini murekkepten ibaretken, guler yuzlu gardiyanlar oldular. her seyi bildiler.. kayitsiz, herkese ve her seye tepeden bakar oldular.. secim onlarin.. ozgurce ve bilincle verdikleri kararlarini saygi ile karsilamak zorundayiz. zorundayiz da.. hepsi bu mu?! biraz bosvermislik, tenbellik olmaz mi, “zorundayiz” diyerek bir kenara cekilmek?! kararlarina saygiliyiz, ozgurluk, demokratlik.. oo.. ooo! burada duralim biraz. butun bunlar onlarin hakki ama secenek yaratmak da baskalarinin hakki. olmuyordu! gecmiste bir turlu olmuyordu cunku bu is pahali bir is.. neredeyse tumu orta siniftan gelen insanlarin boyle bir sansi yoktu.. toplumsal yasam asla durmaz.. durur gibi olur, yavaslar ama asla durmaz... hep ilerler.. hep ama hep ileriye dogru gider.. bugunleri gormek de varmis.. omru olanlar kimbilir daha neler gorecek.. hizla yasamimiza giriverdi internet.. web siteleri, elektronik posta, derken bloglar.. ardindan da sosyal paylasim siteleri.. internet ortaminda hersey ucretsiz, gulmece dergilerinin geliri satisa dayaniyor. gelemezler “o” ortama! sabri, enerjisi olanlar kipirdanmaya basladi. icinde olan, sevdali olan yapar! odenmesi gereken yalnizca baglanti parasi.. ucretsiz “web”ten tutun da gelismis yazilim teknolojileriyle online hizmet verene dek secenek cok.
gulek kandirali
production director date
scene
take
super-bam
.. gulek kandirali
. kahretsin!. n’oldu?!
bayanlar baylar.. .. super-bam.. . . birlesik . devletler baskani!. .
B
. . .. . bizim studyoda ipler vardi.. burada yokmus!.. .
.. pardon super-bam.. . . bir. american kartali . gibi ..yere .. konucagini .. .. dusunmustuk! . .
. . alkis.. .. alkis.. birlesik . .devletler . baskani icin . . alkis.. .
. . . aslinda yapabilirdim. . ipler olsaydi!.. .. super-bam.. . .. .. su unlu yesil . .. . kriptonit ne ..hakkinda .. .. dusunuyorsun? .
hayir.. hayir .. gosterme.. .. gosterme onu bana!..
rece ssion
dis.
mihrak
bira dantas
dis.
mihrak
bira dantas
he.. he.. supermen gecirmez cam!.
dis.
mihrak
sherlock homeless
cable: unutulmus bir oyku.. sssshhh! su kabloyu izleyelim eminim bizi sizintinin kaynagina goturecek
sir.. korkarim yakalanacagiz!
gulek kandirali sir.. kizil meydan! rusya’dayiz, wart
oh! louvre.. paris, sir.. fransa..
londra.. kahretsin! burasi bizim ulkemiz, sir!
biliyorum.. cok yaklastik, wart..
kabloyu izlemeye devam, wart..
oh!. collesseum.. burasi italya, sir..
biliyorum.. biliyorum kabloyu izleyelim.. kaynagi bulmaliyim!
jesus.. burasi vatican?!
sizintinin kaynagini buldum, wart.. gidip yakalayalim!.
dis.
mihrak
sherlock homeless
cable: unutulmus bir oyku.. oh! beyaz saray! dusunmek bile istemem.
dusun wart, dusun!.
gulek kandirali haydi wart.. atla parmakliklarin uzerinden.
vazgecelim, sir.. yakalanacagiz!.
usb’yi baglamislar sen hala uyuyorsun.. ayip.. cok ayip, sam amca!.
z
zz
amman uyandirmayin sir, hemen
9-1-1’i arar..
dis.
mihrak
marian avramescu
dis.
mihrak
marian avramescu
dis.
mihrak
gulek kandirali
dis.
mihrak
gulek kandirali
. .. fark goremiyorum.. . ya siz ?!
z ya be m be
.
beyazlar daha beyaz..
om
m
s
u R.I.P
c
c
.
o renkliler daha renkli..
e
s
s
R.I.P
R.I.P
R.I.P
R.I.P
R.I.P
R.I.P
R.I.P
R.I.P
R.I.P
R.I.P
R.I.P
R.I.P
R.I.P
R.I.P
dis.
mihrak
predrag srbljanin
dis.
mihrak
predrag srbljanin
avrupa birligi yolunda sirbistan
carlos amorim
rusya’dan sevgilerle
dis.
mihrak
ismail dogan
dis.
mihrak
ismail dogan
dis.
mihrak
Karikatürün Diyalektigi diyalektik, 'disıdunyada ve insan dusuncesindeki hareketin genel yasalariniıinceleyen bilimdir' -engels-
karikatur once yaratilir sonra cizilir. her cizer cizecegi karikaturu once aklinda yaratir. bir seyler karaliyorken bile aslinda karikatur once akilda yaratilir. bu yaraticiliktir ve kisinin kendine ozgudur. yaratim kisinin cesitli yollardan, cesitli araclarla edindigi bilgi birikimini dile getiren ve kesinlikle zekasi kadar, egitim duzeyini de gozler onune seren bir surectir. egitim yalnizca okul araciligiyla edinilmez; okulla birlikte, okul disi toplumsal, kulturel etkinlikler de egiticidir. biriktirilen butun bilgiler, gozler kapatilmayan, reddedilmeyen kaynaklardan gelir. konu ve icerigi ne olursa olsun kitaplar, filmler gibi araclardan edinilen bilgiler yasam boyunca canli bir organizma gibi kisiyle birlikte yola devam eder. bu birikimlere gore “sey”ler degerlendirilip kararlar alinir ve uygulanir. edinilen bilgi birikimi yasamin akisina uygun olarak yenilenir. biriktirilenlerden bazilari cikarilir, yerine yenileri konur ya da yeni bilgiler reddedilir. bireysel, politik ya da dinsel topluluklarla yurunurken kisi kendine ozgu bir felsefe yaratir ve bu felsefe farkina varmadan, kisa surede, kisinin son derece de ozgun ve dar ideolojisi olur. eklemlenilen “sey”ler ve paylasilan soylemler ne olursa olsun aslinda herkesin bireysel bir felsefe-ideolojisi vardir. bu, parmak izi gibi her insana ozgu bir farkliliktir. ozgunlugu anlamak icin yurttaslari ve aileyi, aile icerisinde de bireyleri goz onune getirmek yeterli olacaktir. su ana kadar, dusunsel yaratim surecinin baslangicina iliskin bir yol haritasini ortaya koydum. buraya kadar olan biten, tumuyle, iyi niyetin anlatimidir. baska bir deyisle, kisaca, yaratim surecindeki “masumiyet”i dile getirdim. bundan sonrasi bilincli olarak surdurulecek ve etki-tepki baglaminda inanc ve degerlere gore yargilanmayi getirecek ikinci asamadir. akla dusen “dusun”, kullanilan araclar ve secilen anlatim yonteminin yansimasi olarak urune donusur ve kisi ve grup ya da gruplar tarafindan, kisaca kitle tarafindan irdelenip yargilanir. geri donus begeni de olabilir, elestiri de, suclama da!
dis.
mihrak
ikinci asama ile birlikte, yaratim surecindeki iyi niyet ya da “masumiyet” sona ermistir. artik butun yapilanlar bilinclidir. buna karsilik hosgoru de alt sinirdadir. kisaca dusunceye gosterilen hosgoru, ortaya cikan urune gosterilmeyebilir. fark ustaliktadir. kotu bir urune kimse tepkisiz kalmaz. bu su demektir: bir cizer basladigi noktada kalmamalidir. islevsel olarak cizer film yonetmeninden farksizdir. amator, kotu ya da profesyonel her cizer ama her cizer bir “gorsel” yaratir. duruma gore kisi ve nesnelerden olusan bu gorsel tam bir film sahnesidir. tek fark akan kareler yerine “an”in dondurularak sunulmasidir. yonetmenler filmlerinde kullanmasalar bile bu olanagi degerlendirirler. cizerlere storyboard siparis ederler. acikcasi cizerin yaptigi son derece de ozel ve onemli bir istir. egitimsiz cizer olunmaz. egitim bazan okuldan bazan da sayfalari karistirilan dergilerden, -simdilerde internetten- edinilir. yaraticilik dusun sozcuguyle dile getirilirse eger gorselligi dile getirecek tek sozcuk emektir. akla gelip henuz soyut olan dusun emekle gorsele donusur. yaratim bir “ide” bir “dusun”, emek ise egitimin rehberliginde calisilan bir “urun laboratuvaridir”. dusun, orada cesitli yontemler denenerek urune donusturulur. laboratuvarda yeterince calismayan cizer de ortaya bir urun koyar ama bu hos olmayan, kotu “albeni”siz, “deforme” bir “sey” olur. emeksiz “dusun” yitip gidecektir. bu eskilerin deyimiyle “dusun”un basina gelecek iyi “akibettir”. kotusu, baskalari tarafindan asirilip elden gecirilerek yeni ambalaj ve imzayla ortaya konulmasidir. yeterince laboratuvar calismasi yapmayan her cizer bu sonla kesinlikle ama kesinlikle karsilasir. buna karsin emek harcanarak yaratilmis urunun calinmasi kolay degildir, cok profesyonel olmayi gerektirir. profesyoneller de onunde sonunda yakayi ele verir. bilinen, taninmis, “desifre” olmus pek cok odul “sempanzesi” yukaridaki tumcenin kanitidir. “dusun-emek” diyalektigine burada bir nokta koyup. uygulamali cizim derslerine geciyorum. bu arada dip not olarak bu calismanin bir elestiri ve oz-elestiri oldugunu vurgulamak isterim. ilk ders “sahne” olacaktir. 7’den 70’e butun cizgi emekcilerine en icten sevgi ve saygilarimla.. gülek kandirali
dis.
mihrak
Sahne sahne anlatilmak istenen olayin, anlatilmak istenen kadarinin gectigi yerdir. gorsel, bir ya da birden cok kare olsa bile her kare kendisine ait olayin baslayip bittigi bir sahnedir. karikaturde de cizgi oykude de her “kare”nin bir sahne oldugunu bir kez daha vurgulamaliyim. her bir “sahne”, imgesel unsurlar yardimiyla konumlandiran urunsel unsurlardan olusur. sahnenin unsurlarini sayalim; - imgesel unsurlar: - imgesel cerceve - imgesel hatlar - imgesel kamera - imgesel isik - urunsel unsurlar: - konunun dekoru - konunun nesneleri - konunun ozne ya da ozneleri (canli/cansiz) her sahne yukarida belirtilen unsurlar ile olusturulur. cizer belirledigi urunsel unsurlarii mgesel unsurlar yardimiyla konumlandirarak diledigi gorseli yaratir. olusturmak istedigi etkiye ve vermek istedigi mesaja bagli olarak diledigi kadar urunsel unsuru diledigi bicimde kullanabilir ama estetik yetkinligi dikkate almak kosuluyla. estetik kaygisi olmayan cizeri bekleyen “son”a iliskin gorusumu giris bolumunun son uc paragrafinda dile getirdigimi animsatirim. simdi sahneyi kuralim. cok ozel durumlar disinda, sahne, dikey ya da yatay bir “dortgen” olur. ben, “yatay” ve “dikdortgen” bir sahneyi secerek ise basliyorum.
sonradan cerceveyi kaldirsa bile her cizerin yapmasinda yarar olan is, cercevelenmis bir sahneyi karsisina koymak olmalidir. anlamsiz gibi gozuken bu islem aslinda is- disiplini acisindan son derece de onemlidir. kopup ilgisiz yerlere giidilmesini onler, ise odaklanmayi saglar ve surekli kilar.
dis.
mihrak
sahnenin sinirlari belirlenmis durumda. simdi sira kullanilacak imgesel unsurlarda. bu unsurlar cizimin yol haritasidir. once yon belirlemeye yarayacak 4 imgesel hat cizip bunlari cercevenin icine yerlestirmek gerekiyor. ornek asagida.
arka
sol
sag (sagdan gorus)
(soldan gorus)
on kolayca anlasilacagi uzere, yukaridaki grafik bakan kisinin acisindan konumlandirilmis durumdadir. akilda tutmakta yarar var, cizer yaratirken, okur da izlerken cizime dogrudan bakar. yani cizer ve okur farkli yerlerde olmalarina karsin ayni bakis acisini kullanir. imgesel hatlar sozcugun tam anlamiyla, grafik’e bakanin -ister cizer, ister okur olsunbakis acisini yansitmaktadir. grafik ile bedeninizi karsilastirirsaniz cerceve ile yuz yuze oldugunuzu goreceksiniz. sozu edilen imgesel hatlar cerceve kadar onemlidir. bu hatlar nereye ve nasil gidilecegini gosteren yon imgeleridir. cerceveden sonra imgesel hatlar ile ikinci yapi tasi yerlestirilmis oldu. ama hala cizimin cok uzagindayiz. sirada kamera var.
arka
sol
u sag
(soldan gorus)
g
(sagdan gorus)
on
a
yukaridaki grafikte cerceve ve imgesel hatlara ek olarak uc degisik kamera acisi goruluyor. kamera acilari standarttir ama nerede ve nasil kullanilacagina cizer karar verir.
dis.
mihrak
cizer kamerayi on, arka, sag ve sol yone yerlestirebilir. konu ve mesajin geregi olarak (a) alt aci, (g) goz hizasi ve (u) ust aci kullanabilir. burada on ve arka ile sag ve sol hatlar arasinda bir fark vardir. on ya da arkaya yerlestirilecek kamera yatay olarak kaydirilabilirken, sag ya da sola yerlestirilecek kamera dikey olarak kaydirilabilir. animsatirim su ana dek anlatilanlarin tumu imgeseldir.
arka
sol
u sag
(soldan gorus)
g
(sagdan gorus)
on
a
oncekilere ek olarak burada “bir� imgesel isik kaynagi goruluyor. her ne kadar grafik isik kaynagini “bir� figur olarak gostermekte ise de, cizer, aci, konum ve sayi ile oynayarak degisik orandaki isik kaynaklarindan olusan farkli bir isik yaratabilir. gecenin karanliginda sokak lambasindan yayilan isik ve karanlik bir kosede sigara icen birini imgeleyin. eger bu sahneye evlerden sizan isik eklenirse, hele bir de uzaktaki arabanin farlarindan suzulen ciliz isikta ayni sahneye yerlestirilirse bir isik cumbusu yaratilmis oluur. isik kaynagi ile birlikte imgesel unsurlar tamamlanmis oldu. gelecek sayida kaldigimiz yerden devam etmek dilegiyle..
dis.
mihrak
gulek kandirali
dis.
mihrak
giris.. .
charlie & ben
wh
neee!.. haa!..
neler oluyor . burada?! .. bu benim . evim, ozel hayatim.
.. .. ben sinirsiz guclu . . tanriyim, her . . . . seyi .. .. .evlat! . . gorur, isitir, bilirim. . . benim oldugum yerde .. ozel hayat kalmaz!.
kahretsin! .
bu bir kabus olmali!
. .. sevecegin, guzel . bir takma ad buldum..
..pekala... . soyler . misin, seni nasil cagiracagim, ben?! .
evet!.. . nedir?
. dur .bakalim, . bir . .. dusunelim.. . himm. . himm.. ... beni.. be-niii.. ha.. ha..
charlie!. .
basit ve kolay, charlie..
pekala . ..patron.. .. her seyi duyup, . . . gorup, .. . bildigine gore; benim . . iq’yu da biliyorsun sanirim!
.. soyle sunu, .. haydi!..
ey
elbette.. . . onun icin . buradayim, zaten
ha-ha.. . seni . geri zekali.
isk
.. . oyleyse bu, benim de peygamber oldugum anlamina mi . geliyor?! wh
.. kabus .. gormuyorsun.. . gercegin . . . ta kendisiyle karsi . karsiyasin. .
wh
isk
ey
. .kalk! . . kalk!.. .. fil gibi icersen boyle, . su kaynatmis motor . . . . gibi yerinden kipirdayamazsin!.
iske y
gulek kandirali . . . . bir sabah uyandigimda “tanri”yi yani basimda buldum! benimle arkadas olmak istedi. hemen arkadas . . . . .. .. . .. .. .. . . oluverdik. tuhaf bir arkadaslik ama oldu iste! ne muthis oyku!. “tanri” guzel mavi gezegene gelir . .. .. . . . . . . . . ve bir “ateist” ile arkadas. olur. wow! butun peygamberler kiskanclik krizindedir simdi! . .
charlie!.
. . harika!.. harika!.. cok.. cok . .. begendim..
dis.
mihrak
dis.
mihrak
COCUKLUK .
SAHNE
ÜN
ZIRVE
SONSUZ