nieuwe website atelier
september/oktober 2011 î‚Ž 6,25
M A G A Z I N E
V O O R
T E K E N A A R S
E N
S C H I L D E R S
154
Lancering Maak je eigen kunstvlag Gratis audiotour Hermitage www.ateliertv.nl www.ateliermagazine.nl
TEKEN- & SCHILDERspullen.com Een greep uit de nieuwe aanbiedingen: Liquitex paletmessen set 3 stuks: nr 1, 6, & 14 setprijs van 8,85 nu voor
6,95
Liquitex Free Style Paddle Brushes 4 maten: 1", 2", 3" en 4" breed
4" (100 mm)
Liquitex Derwent Jumbo paletmes Waterbrush
12,-
van 8,20 nu voor
Watercolour
5,95
Liquitex Free Style Brush nr 12 nu voor
9,50 blik 36 aquarelpotloden van 61,85 voor
3" (75 mm)
10,Liquitex Basics acrylverf set 48 tubes
48,-
van
2" (50 mm)
57,50
8,-
1" (25 mm)
48,95
blik 12 aquarelpotloden van 21,10 voor
16,95
van 9,20 voor
6,95
5,-
6
De Waterbrush heeft een reservoir dat gevuld kan worden met water. De watertoevoer wordt gecontroleerd door een lichte druk op de steel wanneer het penseel het papier raakt. Voor nat in nat technieken gewoon licht knijpen in de steel van de penseel. Om het schoon te maken stevig in de steel knijpen en het vuile water zal van het penseel vloeien. Verkrijgbaar met een medium of een kleine borstelkop.
blik 24 aquarelpotloden van 41,50 voor
32,95
"Deze aquarelpotloden hebben een zachtere textuur en zijn makkelijker aan te brengen dan hun voorgangers wat resulteert in een uitstekende dekking. Het volledige gamma geeft rijke, diepe, romige, weelderige kleuren die overheersen wanneer water wordt toegevoegd. Zij presteren uitstekend in alle toepassingen ... zowel nat als droog. Daarom hebben ze een vaste plaats naast mijn tekentafel verdiend." Graham Brace
ks Set 6 stu nu voor van 45,70
9
35,70
ks Set 12 stu nu voor van 89,50
69,50
lie is een Jimmy Les aanse e Amerik veelzijdig r. kunstenaa betrokken w Hij is nau de introductie bij geweest ’ Oilbar: van Artists heel goed “het laat zichmet Winsor & n ms en combinere ver fmediu Newton olie sor & Newton ook met Win lour, Winton Co Artists’ Oil Alkyd n ffi Gri r en r. Oil Colou Oil Colou ur en Fast Drying van de kle Afhankelijk lt Artists’ Oilbar voe .” laagdikte droog aan en dag na 2-7
naars ee kunste stick, waarm ver f in een aliteit olie ren. artists’ kw Oilbar is n en schilde n Artists’ nen tekene wto kun Ne te mate d & juis ron erg Winsor erd dat de ct op de ond velletje geprepare ’ Oilbar vrij en dire het dunne zodanig is n Artists r & Newto papier of doek dat weg wegvegen van letje er uitziet met Winso simpel e dat vel wordt jd aan op Ho het . op Werken alti k Na aar bar dru is. ra er ists’ Oil borgd gebruikskl ver f. Zod Breng Art eibaarder tie gewaar is Artists’ Oilbar schone olie k, hoe vlo k en absorp van grein van de stic altijd kant-en-klare, stick. Hoe meer dru uine punt eronder zit vloeit de ver f uit de van de sch ar ma , illen en ruikt, kan versch wordt Oilbar zacht erlijk geb d en ek. Afzond uitgeoefen ildertechni penseel uitstrijken of en- en sch de ver f. lzijdige tek t een vinger tiele tinten. nde en vee bar zich me of sub een spanne tekenen, laat Oil , schone is ige op. bar cht ten te Oil kra ulta rond n tot Artists’ goede res de onderg zich goed menge bar op Oil ’ ct om dire n laten ert Artists ieken lev De kleure mengen. affitotechn en- of sgr Kunststof paletmessen Ook bij lag set van 5 stuks
Winsor & Newton Ar tis ts' Acrylve rf.....
De revolutionaire, nieuwe , glasheldere acrylhars als basis voor deze unieke verf met een spectrum van 80 kleuren zorgt voor: ● unieke kleurkracht & kleurh elderheid ● geen kleurverandering na drogin ● maximale mono-pigmentatie g ● langere verwerkingstijd
Meer dan 175 jaar na de eerste introductie van William Winsor & Henry Newton wordt iedere Winsor & Newton verf nog altijd samengesteld en geprodu ceerd volgens het princip e waarop het bedrijf is gegrondvest: een ongeëv enaard assor timent verven maken, dat kunsten aars de breedste en evenwic htigste keuze biedt.
Op basis van dezelfde glashe ontwikkelde Winsor & Newtoldere acrylhars n een complete reeks mediums, gels en verniss en matte en glanzende mediu voor acrylverf, zoals ms.
11
2,25
pot 237 ml van 11,50 nu voor
n nr 6
30,50
2,25
24,50
Gesso tube 200 ml
8,95
2,25
2,25
2
Oliepastels
Afscheurpalet
set 12 kleuren
kwaliteitsproducten voor budgetprijzen!
2,25
Extra DIK schilderdoek
20 x 20 cm
8" x 8"
20 x 20 cm
2,25
2,25
Schetsblok A4
20
Gloss of Matt Medium
Artists' Acrylic Brush set
5 verschillende pensele
2,25
Rozetpalet
Schetsboek A5
met spiraalbinding
Bekijk de gehele folder op www.tekenenschilderspullen.com
en f a c e
Kunst en digitale media Van Gogh z’n blog. Chatten met Chagall. Freud op Facebook. En de nieuwste Picasso op de iPad. Fictie natuurlijk, maar toch… De digitale en sociale media lijken mijlenver verwijderd van het romantische beeld van kunst en de lijdende kunstenaar, maar toch… Het duurt niet meer lang voor de eerste eKunst op eBay staat en de eerste expositie van iPortetten op de iPad een feit is. De digitale en sociale media rukken op en kunstenaars weten ze steeds beter in hun voordeel te gebruiken. Websites, nieuwsbrieven, chatten, netwerken, de mogelijkheden zijn ongekend.
nieuwe website atelier
Daarom komt Atelier nu met www.ateliertv.nl. Een heuse primeur! Op Atelier TV kun je voortaan terecht voor instructieve filmpjes, technische uiteenzettingen over producten, een selectie van YouTube-filmpjes en je kunt chatten en mailen met docenten, je eigen werk laten jureren en straks ook online workshops volgen.
september/oktober 2011 6,25
S C H I L D E R S
154
M A G A Z I N E
V O O R
T E K E N A A R S
E N
Nieuw is ook de digitale nieuwsbrief. Zes keer per jaar krijg je actuele informatie over tekenen en schilderen in je mailbox. Verder laat Atelier geen enkele kans onbenut om haar lezers op alle fronten te informeren, instrueren en inspireren. Zo is de website www.ateliermagazine.nl gemoderniseerd én uitgebreid. Facebook, Hyves, Twitter en LinkedIn hebben een vaste plek verworven. Verder vind je er nog meer nieuws, meer boeken, meer Vitrine, meer tekenen en meer schilderen.
Lancering Maak je eigen kunstvlag Gratis audiotour Hermitage www.ateliertv.nl www.ateliermagazine.nl
Ga snel kijken, schrijf je in, neem deel, chat, leer en inspireer!
Cover Atelier 154: Janhendrik Dolsma, ‘Achter de dijk 3’ (2008), olieverf op doek, 85 x 120 cm, detail.
Raoul Locht
ATELIER is een uitgave van
Abonnementen, adreswijzigingen, inlichtingen over betalingen en bezorging:
Abonnementen worden tot wederopzegging genoteerd. Opzegging dient, uitsluitend schriftelijk, tenminste twee maanden voor het verstrijken van het abonnementsjaar te geschieden. Telefonische opzeggingen en per e-mail worden niet als zodanig geaccepteerd.
ATELIER abonnementenservice, Postbus 272, 1800 AG Alkmaar, Nederland telefoon +31 (0)72 515 26 66
Losse nummers, nabestellingen: € 6,25 (+ verzendkosten (Nederland en België) Basisvormgeving, druk en lithografie: nr58 Total Communication
Vaste medewerkers: Ed Dekker, Hein Dik, Marijn Dionys, Marjon den Engelsman, Frits de Nooijer, Mariëlle Osté, Tiest Simons, Peter Vassilev
Abonnementsprijs: voor zes nummers per jaar Nederland € 31,50 (machtiging) € 33,00 (per acc. giro) België € 31,50 (overschrijvingsformulier)
Advertenties: JN / Media Sales Rian Modderman (rian@jnmediasales.nl), T +31 (0)570 516 873
Binnen Europa: € 51,50,Buiten Europa: € 91,50,(Alle prijzen zijn inclusief porto.)
nr58 uitgeverij Havinghastraat 58, 1817 DA Alkmaar, T +31 (0)72 515 26 66 E uitgeverij@nr58.nl
Distributie losse verkoop: Betapress bv, Gilze, T +31 (0)161 45 78 00
ISSN 1380-9563 Uitgever & Hoofdredactie: Raoul Locht Eindredactie: Laura Groen in 't Wout Redactie: Rob Komala, Henk Wesselius Webredactie: Sophie Verschoor
Niets uit deze uitgave mag op welke wijze dan ook worden verveelvoudigd zonder voorafgaande toestem-ming van de uitgever van dit blad. Zonder schriftelijke toestemming van de uitgever is het niet geoorloofd dit blad op te nemen in of ter beschikking te stellen van een leesportefeuille.
Hoewel de informatie, gepubliceerd in deze uitgave met zorg is uitgezocht en waar mogelijk is gecontroleerd, sluiten uitgever, redactie en auteurs uitdrukkelijk iedere aansprakelijkheid uit voor eventuele onjuistheid en/of onvolledigheid van de verstrekte gegevens. Hoewel wij zorgvuldig met beeldrecht omgaan, verzoeken wij een ieder die denkt aanspraak te kunnen maken op beeldrecht zich met de uitgever in verbinding te stellen. Hoewel wij zorgvuldig onze adverteerders selecteren, kan het voorkomen dat een product of dienst niet aan uw verwachting voldoet. Wij kunnen ons daar niet verantwoordelijk voor achten. Toegezonden beeldmateriaal en teksten/ vertalingen voor gebruik in Atelier dienen vrij van rechten te zijn en mogen door de uitgever vrij gebruikt worden.
4 10 Janhendrik Dolsma Dolsma is sinds zijn jonge jaren al ge誰nteres足seerd in landschappen. In zijn schilderijen komt zijn interesse samen met zijn liefde voor het wad.
10
26
18
31
20
23
154 26 Dolf en Beppie Wong Hij maakt indrukwekkend mooie beelden. Zij kan zichzelf helemaal verliezen in het plezier van tekenen en schilderen. Hij is beeldhouwer Dolf Wong. Zij is zijn vrouw, Beppie Wong-Willems, schilderes. Een dubbelinterview.
www.ateliermagazine.nl www.ateliertv.nl
Verder in dit nummer: Interviews 10 Janhendrik Dolsma 26 Dolf en Beppie Wong 66 Alphonse D’HEYE
Acryl 78 Freaken met verf
WIN
Informatief
31 Rijksmuseumagenda De Rijksmuseumagenda 2012 is een over zichtelijke en gebruiksvriendelijke agenda, geheel gewijd aan Holland. De agenda bevat werken vanaf de vroege zeventiende eeuw tot de late twintigste eeuw.
Online
Een QR code is een 2 dimensionale bar code die je snel en eenvoudig kunt scan nen met de fotocamera van bijna elke mobiele telefoon. De QR code wordt dan omgezet in een (interactieve) tekst of link.
4 5 6 14 17 20 23 25 31 32 35 38 39 80
EHBO Atelier privé Nieuwe website Atelier NIEUW Atelier en route Agenda Marjolein Kruijt Kunstvlaggen Bezoekje waard lezersaanbieding Talens Palet 2011 Agenda Rijksmuseum Vrouwen in de kunst Tête-à-Tête met Marjon Atelier Dag 2012 NIEUW Antwoordkaarten Verwacht
Instructief 42 45 48 50 51 54 56 59 64 72 76
Achtergrond bij dieren Schooltas tekenen Speciale effecten met Artisan Tekentips Scheepswrak bij zonsondergang Houdingen & bewegingen NIEUW Trekpaard in actie Achtergrond bij bloemen Museumtips lezersaanbieding Boekenmarkt Bezoekje waard lezersaanbieding
Inspiratie Je vindt Atelier ook op deze social media. Kijk voor meer informatie op: www.ateliermagazine.nl onder Nieuws.
32
18 62 74 77
42
54
56
Het atelier van… Frits de Nooijer Eigen streken Groene vingers Tableau Vivant
66
AT E L I E R
154
3
nieuwe website
Nieuwe website Atelier De website van Atelier is volledig vernieuwd! Nieuws, agenda, workshops, boeken, materialen, filmpjes, vitrine, alles is uitgebreid en verbeterd. Op www.ateliermagazine.nl en www.ateliertv.nl kun je nu terecht voor nog meer informatie en inspiratie op het gebied van tekenen en schilderen. Kom snel eens kijken!
NIEUWS
In één oogopslag zie je het belangrijkste Nieuws op een rij. Nieuwe schilderwedstrijd, mooie aanbiedingen of opmerkelijke berichten. Je vindt het hier allemaal makkelijk terug. Schrijf je hier ook snel in voor de digitale nieuwsbrief! Deze ontvang je 6 x per jaar, in de maanden dat Atelier niet verschijnt. Zo ben je als eerste op de hoogte van de laatste nieuwtjes!
MAGAZINE
BOEKEN
Behalve dat je voortaan digitaal door het laatste nummer kunt bladeren (vanaf Atelier 150), kun je ook heel makkelijk artikelen opzoeken in oude nummers en die met één klik op de knop bestellen. In de webshop vind je ons enorm uitgebreide aanbod van boeken. Behalve de vertrouwde instructieve boeken over uiteenlopende technieken, bieden wij nu ook prachtige kunstboeken aan. Met het duidelijke zoekveld vind je direct wat je zoekt.
6
AT E L I E R
154
www.ateliermagazine.nl hĂŠt adres voor al je teken- en schilderwensen
MATERIALEN Op zoek naar verf, penselen of andere teken- en schildermaterialen? Via onze webshop vind je de goedkoopste online aanbieder of een winkel bij jouw in de buurt.
VITRINE
AGENDA
Voortaan kun je drie werken gratis plaatsen en delen met anderen. Al je werken zijn overzichtelijk te zien en uit te vergroten. Reageren op ander werk of doorsturen kan ook. Voor een klein bedrag per jaar kun je maximaal honderd werken plaatsen en genieten van nog veel meer voordelen.
Hier kun je terecht voor een actuele agenda met alle kunstzinnige en creatieve activiteiten in binnen- en buitenland. Altijd actueel en compleet. Zelf een bericht plaatsen kan ook. Op zoek naar een workshop, creatieve vakantie of schilderspeciaalzaak? Dan moet je hier zijn!
AT E L I E R
154
7
nieuwe website
Primeur: De grootste vernieuwing van de Atelier website is Atelier TV! Via de gewone site ĂŠn via www.ateliertv.nl kun je op dit interactieve onderdeel terecht voor instructieve filmpjes, tips, Video Vitrine, chatten en mailen met docenten, je eigen werk laten jureren en binnenkort ook live workshops. Deze opzet is uniek, dus kom snel kijken.
FILMPJES
Door middel van lange en korte films laten kunstenaars zien hoe je stap voor stap een landschap, stilleven of model schildert. Maar ook voor handige korte tips over potloden en verf kun je hier terecht. Verder filmpjes van fabrikanten en leveranciers, maar ook de leukste, spannendste en meest inspirerende internetfilmpjes speciaal voor onze lezers bij elkaar gezocht. Bijna alle filmpjes zijn gratis. Alleen voor het downloaden van lange instructiefilms (Âą 30 minuten) betaal je een vergoeding. In de Video Vitrine kun je je eigen kunstzinnige filmpjes plaatsen.
DOCENTEN Een groot deel van de experts die voor Atelier werken zijn hier te vinden. Bekijk hun biografie en hun werk. Boek een chatsessie, stel ze een vraag per mail of laat je eigen werk jureren. Dat allemaal voor kleine vergoedingen die je betaalt met een handig credit systeem.
8
AT E L I E R
154
Uniek in binnen- en buitenland: www.ateliertv.nl Home
Home
Nieuws
ZOEK
ZOEK NAAR...
Nieuws
Magazine
Magazine Atelier TV Webshop Agenda Vitrine Links Contact WINKELWAGEN T V V O O R T E K E N A A R S E N S C H I L D E R S (0) artikelen
Atelier TV
Webshop
Agenda
Vitrine
Links
Login
Contact ADVERTENTIE
DOCENTEN-PROFIEL HOME > INSTRUCTIE > DOCENTENKAMER > DOCENTEN-PROFIEL
JUREREN JUREREN DOOR 'MIRJAM SANDERS' Van: EMAIL-ADRES
Onderwerp:
DOCENT Naam Lid sinds
Boodschap: Mirjam Sanders 2 december 2009
Aantal werken Specialiteiten
20 stuks Olieverf, pastelkrijt
Omschrijving
Beni ficulic idieme ma, conemnici tuitil condi prortam inerceres is inatrum nicatm tere SELECTEER atuissentes inatum, nem tritiem, non terobunihi, quis At publiciam cons cam iae BESTAND tam idetis, ceremenique ciamque nonumus Mae nosul viviris. Ox misulocaet paritertem et; halicio es locrem estient. Batquemur. Decitan terdius viverfe nitiam ina, comprarbis; es sentem tabute, quam demus ficibus cavocus, Hoe ticaewerken tu in secredits? caes? Nonsus, CREDITS: >> quit,10 nos vitidiem plis, nernihi, C. Gero etidior ediisque cae atilinkopen hoccivit? Credits >> quone tervid se adducitere quemus ne caus bontus, tem acris.
ONLINE WORKSHOPS Beni ficulic idieme matswo Conemnici tuitil Condi prortam Inerceres is inatrum nicatquam
05.02.2011 11.02.2011 13.02.2011 15.02.2011
11.00 uur 11.00 uur 11.00 uur 11.00 uur
>> >> >> >>
Ik ga akkoord met de voorwaarden. Bevestig >>
Home
Home DELEN
Nieuws
Chat met docent >> Nieuws Credits kopen >>
Magazine U WILT ADVERTEREN OP ONZE WEBSITE? KLIK DAN HIER.
DOCENTEN-PROFIEL
Volg online een workshop >> Laat je werk jureren >> ZOEK ZOEK NAAR... Magazine Atelier TV Webshop Agenda Vitrine Links Contact WINKELWAGEN T V V O O R T E K E N A A R S E N S C H I L D E R S (0) artikelen
Atelier TV
Webshop
ATELIER MAGAZINE HAVINGHASTRAAT 58 1817 DA ALKMAAR
Agenda POSTADRES POSTBUS 272 1800 AG ALKMAAR
Vitrine ©
Links ATELIER MAGAZINE
Login DISCLAIMER
Wat is er nu mooier dan een werk te laten beoordelen door een expert? Kies een docent uit en stuur zoveel foto’s van schilderijen op als je maar wilt. Voor € 5,50 per schilderij krijg je een digitale evaluatie. Voor € 9,50 krijg je een mooi juryrapport thuisgestuurd.
Contact ADVERTENTIE
HOME > INSTRUCTIE > DOCENTENKAMER > DOCENTEN-PROFIEL
WORKSHOPS ONLINE PRIVÉ-LES
DOCENT Naam Lid sinds Aantal werken Specialiteiten Omschrijving
Mirjam Sanders 2 december 2009 20 stuks Olieverf, pastelkrijt Beni ficulic idieme ma, conemnici tuitil condi prortam inerceres is inatrum nicatm tere atuissentes inatum, nem tritiem, non terobunihi, quis At publiciam cons cam iae tam idetis, ceremenique ciamque nonumus Mae nosul viviris. Ox misulocaet paritertem et; halicio es locrem estient. Batquemur. Decitan terdius viverfe nitiam ina, comprarbis; es sentem tabute, quam demus ficibus cavocus, ticae tu in se caes? Nonsus, quit, nos vitidiem plis, nernihi, C. Gero etidior ediisque cae atilin hoccivit? quone tervid se adducitere quemus ne caus bontus, tem acris.
ONLINE Verstuur WORKSHOPS >> Beni ficulic idieme matswo DOCENT Conemnici tuitil Mirjam Sanders Condi prortam Inerceres is inatrum nicatquam RESTTIJD 28 minuten en 12 seconden Chat met docent >> Credits kopen >>
05.02.2011 11.00 uur 11.02.2011 11.00 uur Bel >> 13.02.2011 11.00 uur 15.02.2011 11.00 uur
Volg online een workshop >>
>> >> >> >>
Laat je werk jureren >>
Binnenkort zullen de kunstenaars van Atelier ook online workshops geven. Via deze webinars (online seminars) kun je vanuit huis live een kunstenaar aan het werk zien. Geen reiskosten, geen tijdverlies. De instructie direct op je scherm. Live en ongefilterd. Dit kan zowel in een groep als privé. Houd de site dus in de gaten! DELEN
U WILT ADVERTEREN OP ONZE WEBSITE? KLIK DAN HIER.
ATELIER MAGAZINE HAVINGHASTRAAT 58 1817 DA ALKMAAR
POSTADRES POSTBUS 272 1800 AG ALKMAAR
©
ATELIER MAGAZINE
DISCLAIMER
CREDITS Het credit systeem is erg eenvoudig. Als je bent ingelogd op de site, kun je via je persoonlijke account credits kopen met behulp van iDEAL (1 credit = € 0,50) [incl. btw]. Met deze credits kun je deelnemen aan alle activiteiten op www.ateliertv.nl. Kijk voor de volledige instructies op de site.
CHATTEN & MAILEN Maak een afspraak om met de docent van jouw keuze te chatten. Je betaalt een schappelijk bedrag per kwartier en je kunt hem alle technische vragen stellen die je al lang dwars zitten. Stuur je liever een mail? Dat kan ook. Voor een kleine vergoeding stel je je meest prangende vraag (maximaal 250 tekens) en krijg je netjes antwoord.
AT E L I E R
154
9
interview
Liefde voor Waddenschilder Janhendrik Dolsma Janhendrik Dolsma kwam als kind al op Vlieland. Zijn liefde voor dit eiland en het wad- en duinlandschap zijn nooit meer weggegaan. ‘De ruimte en het licht bij een wad- en duinlandschap zijn onvergelijkbaar mooi. En dat is waar het me als schilder om gaat. De reflecties van het zonlicht, daarvan denk ik: Wauw, als ik dát kan schilderen.’
10
AT E L I E R
154
het landschap
‘Wolkenspiegel’ (2011), olieverf op paneel, 75 x 100 cm.
AT E L I E R
154
11
AMSTERDAM EXPERT SERIES ARTISTS’ QUALITY ACRYLIC
Op zoek naar een nieuwe uitdaging? Stap dan over op Amsterdam Expert Series, een kwaliteitsproduct van Royal Talens. Lekker pasteus Voor penseel én schildersmes 70 krachtige, intense kleuren Hoogste graad van lichtechtheid Uniforme glansgraad Monogepigmenteerde kleuren voor maximale zuiverheid Echte cadmiums, kobalten en chroomoxydgroen 75, 150 en 400 ml Amsterdam Expert Series: artists’ quality voor een inspirerende prijs!
16
AT E L I E R
154
www.royaltalens.com
a g enda
Marjolein Kruijt Natuuragenda 2012 Marjolein Kruijt laat haar passie voor natuur en dieren tot uiting komen in haar wildlife- en landschapsschilderijen. In de nieuwe Marjolein Kruijt Natuuragenda 2012 zijn haar Elke week in de Marjolein Kruijt Natuuragenda toont een nieuw werkstuk, waarin Marjolein verbeeldt hoe zij de dierenwereld ziet en vertelt ze in een begeleidend stukje tekst iets over het dier of haar inspiratie. Ontmoet met haar een aandoenlijk reekalfje, een zingende rietgors in het ochtendgloren en twee knuffelende prairiehondjes. Reis met haar mee door de bossen, bergen, woestijn en langs rivieren wereldwijd en ontmoet 53 dieren die daar én om ons heen leven. En teken met haar mee in drie tekenlessen. Een kleurrijke en sfeervolle kunstagenda om van te genieten! Natuurlijk is de opzet van de agenda overzichtelijk, met veel schrijfruimte voor alle afspraken, notitieruimte en ook zijn alle schoolvakanties, feestdagen en andere bijzondere dagen in een helder overzicht opgenomen. Een unieke kleurrijke agenda voor iedereen die de schilderkunst een warm hart toedraagt en zijn of haar afspraken in een mooie schrijfomgeving wil inplannen! De agenda toont: • Diverse dierentekenlessen! • Leerzame informatie over de dieren en Marjoleins inspiratie. • Meer dan zestig illustraties, waaronder niet eerder gepubliceerde schilderijen. • Nederlands, full colour, ringband,18 x 22 cm, 128 pagina’s. n
Welkomstcadeau
Voor meer informatie: www.marjoleinkruijt.nl, www.edicola.nl
Word nu abonnee van Atelier en ontvang de Natuuragenda van Marjolein Kruijt als welkomstgeschenk. Ben je al abonnee? Dan kun je de agenda bestellen via de antwoordkaart elders in dit blad of via www.ateliermagazine.nl.
mooiste schilderijen geselecteerd en voorzien van boeiende beschrijvingen, zowel van het onderwerp van haar schilderij als haar gevoel bij het maken van een schilderij.
Natuur
online Zie voor meer beeld van de agenda de webshop op www.ateliermagazine.nl.
AGENDA 2012
AT E L I E R
154
17
A q uarel het atelier van . . .
Frits de Nooijer Kunstenaars zijn ook maar mensen. Daarom stellen wij ze in deze rubriek een aantal menselijke vragen en laten wij hun natuurlijke leefomgeving zien.
18
AT E L I E R
154
Waar haal je inspiratie uit? Buiten in de natuur haal ik mijn inspiratie voor landschappen. En voor het portret word ik geïnspireerd door interessant uitziende mensen.
Wie is jouw lichtende voorbeeld? Er zijn er velen. Als ik toch moet kiezen: de Engelse romanticus William Turner. Hij schilderde voornamelijk het licht.
Wat eet en drink je in je atelier? Veel koffie, bier en bruin brood.
Welk kunstwerk had je graag zelf gemaakt? ‘The Fighting Témeraire’ van Turner.
Hoe lang werk je gemiddeld per dag? In het atelier 2 tot 2,5 uur en buiten 3 tot 4 uur.
Als je geen kunstschilder was geworden, wat dan wel? Historicus, filosoof of architect.
Wat is je lievelingskleur? Ik heb er meerdere. Als ik moet kiezen, is dat kobaltblauw.
Wat wil je binnen nu en 10 jaar nog bereiken? Gezond blijven, veel schilderen, tekenen, lezen en muziek luisteren.
Wat maakt je atelier uniek? Het staat vol met voornamelijk ‘Papierentheaters’.
Voor meer informatie: www.fritsdenooijer.nl, fritsdenooijer2.blogspot.com
Wat is het grootste nadeel van je atelier? Een gezellige en een wat te volle ruimte.
Tekst: Frits de Nooijer Beeld: Raoul Locht
n
AT E L I E R
154
19
dubbelinterview
Kunstenaarsechtpaar Hij heeft naam gemaakt met een grote reeks indrukwekkend mooie beelden. Toch noemt hij zichzelf liever kunstenmaker dan kunstenaar. Zij kan zichzelf helemaal verliezen in het plezier van tekenen en schilderen. Hij is beeldhouwer Dolf Wong (90). Zij is zijn vrouw, Beppie Wong-Willems (67), schilderes.
Het gesprek met Dolf en Beppie Wong vindt plaats in hun oude, romantische boerderij aan de rand van het Limburgse Leudal. De woonkeuken kijkt uit op een droomtuin waarin beelden, bomen en bloemen paradijselijk bijeen staan. ‘Als ik even niet aan een beeld werk, bestudeer ik de anatomie’, zegt Dolf Wong. ‘In mijn vak is de anatomie ontzettend belangrijk. Van de mens, maar ook van een paard, een kat of haas. Mijn vader was huisarts. Als kind hielp ik hem bij operatieve ingrepen. Dan zie je heel precies hoe een mens in elkaar zit. Ik wilde ook de medische kant op, maar door de oorlog is daar niets van gekomen.’ 26
AT E L I E R
154
‘Meisje met de meeuwen’ (1967), brons, 4,5 m hoog. Locatie: Willem Alexanderhaven, Roermond. In april van dit jaar is het kunstwerk door diefstal zwaar beschadigd.
‘Dolf werkt systematischer dan ik’, vult zijn vrouw aan. ‘Elke keer als hij aan iets begint, brengt hij het geduld op om eerst een geraamte te maken. Als hij klei gebruikt, gaat hij dat geraamte verstevigen; houtblokjes aan draadjes vastmaken, zodat de klei blijft hangen, een technische toestand. Als dat klaar is, gaat het naar de bronsgieter en moet er een wasmodel worden gemaakt. Voor een beeld er tastbaar staat, ben je maanden verder. Ik zou daar gek van worden. Als ik wil schilderen, dan wil ik het nu; meteen, onmiddellijk. Bij schilderen kun je je stemming directer uiten.’ Wat vinden jullie van elkaars werk? Dolf, lachend naar zijn vrouw: ‘Als jij zegt dat je mijn werk waardeert, zeg ik dat ik jouw werk goed vindt.’ Beppie, ernstiger: ‘Ik vind hem als beeldhouwer zo ongelooflijk goed. Doordat hij exact weet hoe iets in
Dolf Wong en Beppie Wong-Willems
pur sang elkaar zit, heeft hij geen moeite meer met de expressie. Hij heeft veel mooie beelden gemaakt, vooral met beesten is hij erg goed. Ik houd van al zijn werk, maar als ik iets moet noemen: ‘Het meisje met de meeuwen’ dat in Roermond staat, dat vind ik schitterend.’ Dolf Wong: ‘Haar schilderijen zijn heel doordringend. Wat ik vooral bewonder, zijn haar tekeningen op groot formaat. Ik maak nooit aanmerkingen, maar een enkele keer heb ik gezegd dat ze meer zou kunnen vereenvoudigen. Ze is snel op een hoog niveau gekomen. Haar tekeningen hebben een enorme zeggingskracht.’
‘Portret Myra Fenz’ (2010), olieverf, 70 x 60 cm.
Heeft de kunst jullie bij elkaar gebracht? Dolf: ‘Nee, nee, dat geloof ik niet…’ Beppie, hem aankijkend: ‘Ik weet het niet meer precies. Was het met carnaval?’ Dolf: ‘Ken je het verhaal van de man die zei: “Ik heb mijn vrouw met zwemmen leren kennen en ik hoop haar ook weer met zwemmen kwijt te raken…”’ Jullie maken allebei figuratief, herkenbaar werk. Is abstractie een verleiding geweest? Beppie: ‘Ik heb wel eens geprobeerd een abstract schilderij te maken, maar het lag me niet.’ Dolf: ‘De abstractie als zodanig kan belangrijk zijn, maar veel collega’s hebben abstract werk gemaakt om
AT E L I E R
154
27
V rouwen in de kunst
Het dagboek van een vrouw
Berthe Morisot (1841-1895)
Behalve de wetenschap en de politiek hebben de mannen ook de kunst gedomineerd. Desondanks zijn er in de kunstgeschiedenis wel degelijk een aantal vooraanstaande en inspirerende vrouwelijke kunstenaars geweest. In Vrouwen in de kunst brengt Marthy Locht hun boeiende levensverhalen voor het voetlicht. Deze keer: Berthe Morisot.
B. Morisot, ‘Portret van een vrouw’ (1872-1875), olieverf op doek, 56 x 46,1 cm.
É. Manet, ‘Repos - portret van Berthe Morisot’ (1870), olieverf op doek, 148 × 113 cm.
Berthe Morisot wordt geboren in 1841 te Bourges in een gezin van goede komaf. Vader Tiburce is een regeringsfunctionaris. Als Berthe tien jaar is, verhuist de familie naar Parijs, waar Berthe de rest van haar leven blijft wonen. De familie betrekt er een huis in Passy, toen nog een dorpje buiten Parijs, nu de chique wijk waar de Eiffeltoren staat. Het gezin heeft drie dochters en een zoon: Yves, Edma, Berthe en Tiburce. bourgeoisie In het bourgeoisiemilieu waarin Morisot opgroeide, was het ongezien en vooral ongehoord voor een vrouw om schilder te worden. Wel genoten jonge meisjes toentertijd doorgaans een brede culturele opvoeding. Pianoles, tekenles, het lezen van Shakespeare en handwerk behoorden tot hun culturele bagage. Die lessen waren bedoeld als tijdverdrijf en zeker niet als potentiële carrière. Die lessen moesten van de meisjes vooral een interessantere huwelijkskandidaat maken. Dat Berthe Morisot van schilderen haar carrière en levensdoel maakte, was dan ook buitengewoon. Dat ze bovendien 32
AT E L I E R
154
de geschiedenis zou ingaan als vrouwelijke impressionist en gelijkwaardige collega van Renoir, Degas en Monet, maakt haar levensloop nog markanter. verjaardagsgeschenk Het verhaal gaat dat Morisot de eerste keer begon met tekenen en schilderen toen ze zestien was. Het idee kwam van haar moeder, die haar man voor zijn verjaardag wilde verrassen met een origineel cadeau: schilderijtjes gemaakt door zijn dierbare dochters. Daarvoor regelde ze voor haar drie dochters een tekencursus. Zo wakkerde ze onherroepelijk een onomkeerbare passie voor de schilderkunst aan. Vooral Edma en Berthe hadden de smaak te pakken. Om de meisjes de beginselen van de schilderkunst te leren, werd Geoffrey Chocarne ingeschakeld. Hij werd al snel opgevolgd door Joseph Guichard. passie Beroemd zijn de voorspellende woorden waarmee Guichard Berthes moeder waarschuwde voor de onstilbare passie voor het schilderen die hij had herkend in de twee zussen. Het citaat is ook typerend voor de manier waarop men keek naar vrouwelijke kunstenaars binnen het milieu van de Morisots: ‘Het karakter van Uw dochters in aanmerking genomen, zullen ze bij mij niet alleen maar een beetje leren tekenen; ze zullen schilderes worden. Beseft U wat dat betekent? In het milieu van de hogere klassen, waartoe U behoort, zal dat revolutionair zijn, ik ben bang zelfs catastrofaal. Weet U heel zeker dat U de dag niet zult vervloeken waarop de kunst, als die eenmaal is binnengedrongen in Uw respectabele
B. Morisot, ‘De was buiten hangen om te drogen’ (1875), olieverf op
en vredige huis, het lot van Uw kinderen zal bepalen?’ Maar Marie-Cornélie maakte zich geen zorgen. Ze vroeg zelfs een vergunning aan zodat haar dochters les mochten krijgen in het Louvre en daar konden werken naar de grote meesters. In 1865 had Berthe al wat zelfvertrouwen in haar kunnen en stuurde ze haar eerste werken in voor de Salon, een door de overheid georganiseerde tentoonstelling in Parijs. Daar hingen de zalen van onder tot boven vol met schilderijen, geordend op alfabet, en werd haar eerste ingezonden werk nauwelijks opgemerkt.
doek, 33 x 40,6 cm.
B. Morisot, ‘De haven bij Nice’ (1881-1882), olieverf op doek, 41,4 cm x 55,3 cm.
AT E L I E R
154
33
achtergrond
Marjolein Kruijt krijgt vaak de vraag hoe de achtergrond van een dierenschilderij moet worden ingevuld. Hier is geen enkelvoudig antwoord te geven, omdat er veel mogelijkheden zijn. Er is één vraag die je helpt je keuze te maken: wat wil je met het schilderij zeggen? Marjolein Kruijt laat zes mogelijkheden zien en vertelt waar je op kunt letten.
Achtergronden bij dieren
‘Dikbilkoeien’ (2010), olieverf op paneel, 60 x 40 cm. ‘Magic tree’ (2009), pastel op colourfix, 47 x 67 cm.
in het landschap Deze dikbilkoeien in de weide staan in
hier atmosferisch perspectief toegepast. In de
opgaan in het landschap
verhouding tot het landschap gelijk verdeeld.
verte vervagen de kleuren, maar op de
Hier is de onderlinge verhouding tussen
50% weide, 50% dier. Het gevaar hiervan is dat
voorgrond behouden ze hun intensiteit,
natuur en dier 80-20. Hierdoor kun je veel
de omgeving te veel aandacht kan krijgen als je
waardoor de aandacht in balans en bij de
aflezen over wat ik in dit werkstuk belangrijk
alles in detail uitwerkt. Als oplossing heb ik
koeien blijft.
vind. Dieren gaan soms volledig op in de natuur, waardoor je ze pas ziet als je goed kijkt. Leid de kijker bijvoorbeeld af door sterkte richtingen te gebruiken. Hier krijgt de verticale boom als eerste aandacht, daarna ontdek je pas het vogeltje.
42
AT E L I E R
154
I N S TR U CT I E F
‘Op het strand’ (2008), olieverf op doek, 60 x 30 cm.
horizon In dit schilderij van twee golden retrievers is de verhouding omgeving-dier 30-70. Het uitgangspunt was niet een portretmatige, maar een momentopname: ‘wij spelen graag op het strand!’ Door de horizon hoog te plaatsen staan de honden echt ín de natuur. Tip: een
‘Teckel’ (2010), olieverf op paneel, 30 x 30 cm.
lage horizon maakt het landschap onbelangrijker, waardoor het weer meer een portret wordt.
abstract donker Als je het uitgangspunt neemt een dier te schilderen om zijn karakter, een portret, kun je eenvoudigweg de achtergrond weglaten. Maar zoals ik hier laat zien, kun je met je keuze in kleur ook veel sfeer toevoegen. Door de houding van de teckel gaat de aandacht sowieso al naar haar snuit en ogen. Door er links een donkere achtergrond achter te plaatsen, wordt de nadruk op de snuit versterkt.
AT E L I E R
154
43
w at e r v e r m e n g b a r e o l i e v e r f
Speciale effecten Afbeelding 1.
Bob Tomanovic laat zien hoe hij Artisan-mediums toepast in zijn werk en welke aparte effecten met deze geweldige schildersmediums kunnen worden gecreĂŤerd.
Artisan Fast Drying Medium is een transparant medium en samen met Impasto en de gewenste Artisan-kleur (vermengd 50:50) verkrijg je goeddekkende effecten. Hierdoor is het mogelijk vele combinaties met de gewenste kleur te creĂŤren. Ook kun je met deze twee mediums meer of minder dekkende effecten verkrijgen. Op afbeelding 1 is te zien hoe ik voor knalrode effecten de samenstelling van Artisan Cadmium Red Light en Artisan Impasto gebruik om de dekkingskracht van deze blikvangers te verhogen (A). Voor de compositie van het doek wil ik dat de effecten naar links toe minder dekkend zijn en daarom heb ik in de samenstelling Fast Drying Medium toegevoegd. Op deze manier heb ik veel lichtere effecten bereikt zonder wit toe te voegen (B).
Afbeelding 2.
48
AT E L I E R
154
outline-effect Artisan Fast Drying Medium kan ook als een ‘bijtmiddel’ worden gebruikt. Zoals hiervoor al is aangegeven: als de aange brachte laag nog een beetje kwetsbaar is. In dit geval heb ik het Fast Drying Medium met een beetje water verdund om nog sterkere outline-effecten te maken (E). De effecten op afbeelding 3 zijn afhankelijk van het droogproces, het soort doek dat je gebruikt en een meer dikke of dunne gessolaag die je van tevoren aanbrengt op het doek. Dit heeft invloed op hoe groot en sterk de outlineeffecten zullen zijn. Na een aantal experimenten kom je erachter welke combinatie en samenstelling voor jou het meest aangename resultaat oplevert.
I N S TR U CT I E F
bijten Op afbeelding 2 is ook een bijzonder effect te zien. Eerst heb ik mijn schildersdoek met Artisan lijnolie en water bedekt. Als het water een beetje verdampt is, ontstaat er een verfaanzet die nog een paar uur relatief kwetsbaar is. Op dat moment kun je een met water verdunde verflaag, zoals hier wit (C), over de basiskleur aanbrengen om deze ‘bijtende’ effecten in je compositie toe te voegen. Een andere optie is om de dunne verflaag met warm water te ‘bijten’ (D), wat ook aparte effecten veroorzaakt. Leuk is dat je na een uur of twee deze effecten kunt verzachten of zelfs helemaal kunt laten verdwijnen indien je niet tevreden bent. Het is raadzaam om dit met een zeer zacht penseel van pony- of geitenhaar te doen.
En zo kun je eindeloos doorgaan met Artisan in combinatie met andere materialen. Om een stapje verder te gaan, zul je je angsten voor het onbekende moeten overwinnen. Geloof me, dit is de moeite waard. Mijn springplank staat altijd klaar om een sprong in het diepe te wagen. Heerlijk! n Kijk op de nieuwe site van Bob Tomanovic: www.tomanovic.nl Tekst en beeld: Bob Tomanovic
Afbeelding 3.
Afbeelding 4.
een stapje verder Met Artisan kun je nog een stapje verder richting de schildersalchemie gaan. Ik experimenteer graag met allerlei materialen in combinatie met Artisan en dat levert soms onverwachte effecten op. Op afbeelding 4 is te zien dat een korrelig effect gepaard met scherpe begrenzing op de gewenste plaats is ontstaan. Ik heb namelijk eerst een laagje wit Griffin Alkyd-olieverf op mijn doek aangebracht en daarna alle warme kleuren die je hier ziet. De scherpe rand (F) ontstond op de juiste plaats, omdat ik daar juist mijn doek een beetje droog heb gemaakt. Een mooi effect dat compositorisch op de juiste plaats een toegevoegde visuele waarde heeft.
AT E L I E R
154
49
houdingen & bewegingen
Houdingen & bewegingen Dansen Het menselijk lichaam is misschien wel het boeiendste onderwerp om te tekenen. Peter Vassilev legt uit B - hals
en bewegingen kunt uitdrukken
C - r. schouder
in een schilderij.
D - l. schouder
Deze keer: dansen.
E - r. bovenarm F - l. bovenarm G - r. onderarm H - l. onderarm I - bekken J - r. bovenbeen K - l. bovenbeen L - r. onderbeen M - l. onderbeen N - ruggengraat
Figuur 1: basisfiguur.
Figuur 2: figuur in beweging brengen.
2
Figuur 3: de in beweging gebrachte basis aankleden.
54
A - hoofd
hoe je verschillende houdingen
AT E L I E R
154
In deze reeks artikelen ben ik beslist niet van plan om de plastische anatomie van de mens uit te leggen. Wel zal ik proberen het figuur te vereenvoudigen tot een paar hoofdlijnen. Ik neem figuur 1 als basis. Het enige wat gebeurt bij de
3
Figuur 4: de basisfiguur uitvlakken.
beweging van een figuur is dat sommige lijnen langer en sommige korter worden. Datzelfde gebeurt wanneer de lijnen van richting veranderen. Eerst een eenvoudig voorbeeld, zie figuur 2 tot en met 5.
Figuur 5: kleur opbrengen.
I N S TR U CT I E F
Figuur 6.
Figuur 10.
Figuur 9.
Figuur 7.
dansen Nu iets moeilijker (figuur 6). Het hoofd komt licht voorover. De hals (B, zie basisfiguur) is niet meer te zien. De armen E, F, G, H, worden iets verkort. De ruggengraat enigszins schuin naar het verkorte bekken. Het rechterbovenbeen (J) gaat verkort naar boven, terwijl het rechteronderbeen langer wordt. Het linkerboven- en onderbeen (K+M) lopen schuin naar beneden en benadrukken daardoor de beweging van de danseres (figuur 7).
snelheid Natuurlijk is er een bepaalde teken snelheid nodig om de beweging vlot vast te leggen, maar met veel oefenen komt dat vanzelf (figuur 8 en 9). Ik vind dansen niet alleen een mooi onderwerp voor snelle schetsen (figuur 10), maar ook voor een compleet schilderij (figuur 11). n
Voor meer informatie: www.vassilev.com Tekst en beeld: Peter Vassilev
Figuur 11: ‘Jive’ (2011), mixed media, 120 x 100 cm.
4
Figuur 8.
AT E L I E R
154
55
aquarel
Trekpaard in actie Af en toe is er gelegenheid om een demonstratie bij te wonen van een trekpaard aan het werk. Albert-Jan Cool heeft van de gelegenheid gebruik gemaakt en bespreekt het aquarelleren ervan.
Na een aangekondigde demonstratie van de Stichting Het Zuid-Hollands Landschap ging ik vol verwachting op pad. Een fascinerend gezicht is het: een groot zwetend paard de pasgezaagde boomstammen zien voorttrekken. Het valt niet mee om tussen de bomen en het geïnteresseerde publiek een goede positie te vinden voor een aquarel. Als je snel meerdere foto’s maakt, kun je een compo sitie maken en storende delen weglaten.
Een trekpaard en bosstructuur in aquarel
stap 1 Je begint met een gedetailleerde opzet in potlood. De dunne takken op de voorgrond worden eerst getekend met een kroontjespen en maskeervloeistof. Na droging zet je met aquarelverf de bosstructuur in de achtergrond op. Het groen is gemengd met kobaltblauw en twee soorten geel: citroen en cadmium. Met citroengeel meng je feller groen. Hierboven zie je groen gemengd, links met citroengeel, rechts met cadmiumgeel. Naar rechts toe is steeds meer kobaltblauw toegevoegd. De bodemstructuur is nat-in-nat opgezet in combinatie met het groen en gebrande sienna.
stap 2 De bosstructuur op de achtergrond is verder opgezet met verschillende groenen, gecombineerd met gebrande sienna en kobaltblauw. Het trekpaard zet je op met een licht bruingrijs, gemengd met gebrande sienna en kobaltblauw. Toen de verf nog nat was, is plaatselijk ter nuancering hier en daar een druppeltje kraplak en gele oker toegevoegd. Het tuig is wat donkerder grijsbruin, door het gebruik van minder water. De lichte delen spaar je uit. Let op de structuur van de manen, later worden ze verder uitgewerkt. De aquarel wordt in lagen opgebouwd.
56
AT E L I E R
154
Met een donker bruingrijs werk je het trekpaard verder uit. Hierboven een mengproefje met links gebrande sienna en naar rechts toe steeds meer kobaltblauw toegevoegd. Voor de donkere kleuren is minder water gebruikt. Spaar de lichtere delen weer uit. Wissel de kleur bij het opbrengen af door meer of minder bruin of blauw te mengen. De dunne takken die met maskeervloeistof zijn getekend, tekenen zich nu af. In een later stadium wordt het verwijderd. Zet de donkere
I N S TR U CT I E F
stap 3
structuur niet te vlak op, maar wissel het af.
stap 4 Als later blijkt dat delen in je enthousiasme te donker zijn geworden, kun je het met een schone spons met schoon water plaatselijk wat terugbrengen. Dep voorzichtig op de betreffende plaats met een niet te natte spons. Laat het water even in de verf dringen. Spoel de spons na elke handeling uit, anders breng je de afgenomen verf ongewenst weer op. Met keukenpapier of een tissue kun je het overtollige water opnemen. De kleding van de persoon die het paard leidt, is uitgewerkt met gebrande sienna en kobaltblauw. De beugel achter het paard is opgezet met cadmiumrood.
stap 5 De bodemstructuur en de bomen werk je uit met donkere kleuren waar minder water aan is toegevoegd. Let goed op de takkenstructuur op de voorgrond. Spaar de lichte takken en boomstammen uit. Als de uitwerking droog is, kun je de maskeervloeistof verwijderen. Er komen dan uitgespaarde takken tevoorschijn die je nog een lichte kleur kunt geven. Ook het tuig van het paard werk je uit met donkerdere kleuren. Zorg voor voldoende nuance in de opgebrachte kleuren.
Boek In zijn boek ‘Aquarel in beeld’ (met dvd) beschrijft Albert-Jan Cool zijn aquarellen tot in detail. Kijk voor meer informatie op pagina 71.
AT E L I E R
154
57
museumtips
Katwijk in de schilderkunst
Dalí ontmoet Vermeer
Het Katwijks Museum biedt met de remake van de tentoonstelling ‘Katwijk in de schilderkunst’ een groots overzicht van Katwijk als kunstenaarsdorp met circa 125 werken die vervaardigd zijn tussen 1870 en 2010. Vanaf 1873 bezochten vele kunstenaars, waaronder Jan Toorop, B.J. Blommers en Gineke Zikken, het schilderachtige vissersdorp Katwijk om hun eigen visie vast te leggen. Ruim 1000 Nederlanders, Duitsers, Belgen, Engelsen en Amerikanen vonden hun inspiratie in Katwijk met onderwerpen als de zee, de aan- en afvarende bomschuiten en de in klederdracht gestoken bewoners. Katwijk was en is daardoor over de hele wereld bekend.
Dit najaar presenteert het Mauritshuis, beroemd om zijn prachtige collectie zeventiende-eeuwse Hollandse schilderkunst, niet alleen oude, maar ook moderne meesters. Topstukken van kunstenaars als Van Gogh, Monet en Dalí worden getoond naast hoogtepunten uit de eigen collectie. ‘Dalí ontmoet Vermeer: Moderne meesters te gast’ bestaat uit verrassende schilderijenparen, één in iedere zaal van het museum. De onverwachte combinaties nodigen uit tot vergelijken en nog beter kijken. Ze laten zien hoe schilders in verschillende tijden met dezelfde artistieke vraagstukken omgingen. ‘Dalí ontmoet Vermeer: Moderne meesters te gast’, 15 september t/m 11 december 2011, Mauritshuis, Korte Vijverberg 8, Den Haag; di-za 10-17, zo 11-17, tel: (070) 302 34 56, www.mauritshuis.nl.
‘Katwijk in de schilderkunst’, t/m 5 november 2011, Katwijks Museum, Voorstraat 46, Katwijk; di-za 10-17, tel: (071) 401 30 47, www.katwijksmuseum.nl.
Nieuw licht In 2011 is het honderd jaar geleden dat de zogenoemde Domburgsche Tentoonstellingen (DT) in een speciaal daarvoor gebouwde ‘kunstzaal’ van start gingen. Het Marie Tak van Poortvliet Museum komt in het jubileumjaar 2011 met een bijzondere overzichtstentoonstelling van de elf Domburgsche tentoonstellingen. Jan Toorops invloed staat centraal. Zijn nu eens van licht dan weer van karakterisering schitterende Zeeuwse werk, inspireerde vele kunstvrienden. Er is tevens aandacht voor Toorops tweede Katwijkse periode en voor de Bergense School die dankzij hem naar Domburg werd gehaald. ‘Nieuw licht! Jan Toorop en de Domburgsche Tentoonstellingen 1911-1921’, t/m 6 november 2011, Marie Tak van Poortvliet Museum Domburg, Ooststraat 10a, Domburg; di-zo 13-17, tel: (0118) 584 618, www.marietakmuseum.nl.
Jan Sluijters In een grootse overzichtstentoonstelling worden de allerbeste schilderijen van Jan Sluijters (1881-1957) samengebracht. De meester van het kleurgebruik was een van de vernieuwers van de Nederlandse schilderkunst aan het begin van de twintigste eeuw. Nieuw verworven inzichten en de vondst van een aantal onbekende werken vormen de aanleiding voor de tentoonstelling. Het project is een samenwerking met het Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie (RKD) te Den Haag. Deze instelling lanceert gelijktijdig met de tentoonstelling een complete, digitale bestandscatalogus van Jan Sluijters. ‘Sluijters’, 18 september 2011 t/m 22 januari 2012, Singer Laren, Oude Drift 1, Laren; di-zo 11-17, tel: (035) 539 39 39, www.singerlaren.nl.
64
AT E L I E R
154
Palazzo Rubens Het Rubenshuis belicht met de tentoonstelling ‘Palazzo Rubens. De meester als architect’ een vrij onbekend facet van Peter Paul Rubens. In deze tentoonstelling ontdekt de bezoeker de kunstschilder als begenadigd architect en kenner van Italiaanse architectuur. Het Rubenshuis pakt uit met waardevolle architectuurboeken uit de bibliotheek van Rubens en met topwerken van Michelangelo, Van Dyck, Jordaens, Giulio Romano en van Rubens zelf. De Hermitage in Sint-Petersburg, het Musée du Louvre in Parijs, het Museo del Prado in Madrid en het British Museum in Londen geven voor de tentoonstelling topstukken in bruikleen. ‘Palazzo Rubens. De meester als architect’, 10 september t/m 10 december 2011, Rubenshuis, Wapper 9-11, Antwerpen; di-zo 10-17, tel: +32 (0)3 201 15 55, www.rubenshuis.be.
Roger Raveel In de jaren vijftig en zestig was Albisola het mekka voor beeldende kunstenaars die naast hun teken-, schilderen beeldhouwwerk wilden experimenteren met keramiek. Voor Roger Raveel was zijn verblijf in Albisola in 1960 hét moment waarop hij niet alleen zijn keramiekkunst onwikkelde, maar ook de belangrijkste internationale contacten uit zijn loopbaan legde. Raveel maakte in Albisola uiteraard keramiek, maar bleef ook tekenen en schilderen. Voor het Roger Raveelmuseum is de terugblik op Raveels werkzaamheden in Albisola de aanleiding voor de organisatie van een tentoonstelling waar het werk van Fontana, Jorn, Lam, Sørensen en Vandercam in dialoog wordt gebracht met dat van Raveel. ‘Albisola’, t/m 30 oktober 2011, Roger Raveelmuseum, Gildestraat 2-8, Machelen-Zulte; woe-zo 11-17, tel: +32 (0)9 381 60 00, www.rogerraveelmuseum.be.
Rubens, Van Dyck & Jordaens
Jacob Jordaens, ‘De apostelen Paulus en Barnabas in Lystra’ (ca. 1616), olieverf op doek, 149 x 253 cm. © State Hermitage Museum, St. Petersburg.
De Hermitage Amsterdam presenteert een magistraal overzicht van 75 schilderijen en circa twintig tekeningen van de grote drie van de Antwerpse school: Peter Paul Rubens, Anthonie van Dyck en Jacob Jordaens, en werken van bekende tijdgenoten. Peter Paul Rubens (1577-1640) krijgt extra aandacht in de tentoonstelling. Hij was immers de belangrijkste, begaafdste en meest invloedrijke zeventiende-eeuwse Vlaamse schilder. Zowel zijn religieuze als zijn profane werken illustreren Rubens’ ongeëvenaarde talent. Ook Rubens’ invloed en navolging komen in de tentoonstelling aan bod. Zo nemen de elegante en geraffineerde portretten van Anthonie van Dyck (1599-1641), Rubens’ beste leerling, een zeer belangrijke plaats in. De derde grote meester van de Vlaamse school, Jacob Jordaens (1593-1678), was geen leerling van Rubens, maar werd wel door hem beïnvloed. ‘Rubens, Van Dyck & Jordaens. Vlaamse schilders uit de Hermitage’, 17 september 2011 t/m 16 maart 2012, Hermitage Amsterdam, Amstel 51, Amsterdam; ma-di, do-zo 10-17, woe 10-20, tel: 0900 437 648 243, www.hermitage.nl.
Peter Paul Rubens en atelier, ‘Kruisafneming’ (ca. 1618), olieverf op doek, 297 x 200 cm. © State Hermitage Museum, St. Petersburg.
$
Lezersaanbieding
Tegen inlevering van deze bon ontvang je een gratis audiotour ter waarde van € 3,- bij de tentoonstelling ‘Rubens, Van Dyck & Jordaens. Vlaamse schilders uit de Hermitage’ in Hermitage Amsterdam. Deze bon is geldig voor maximaal 2 personen, per persoon heb je recht op 1 audiotour. Deze actie geldt t/m 16 maart 2012. Deze aanbieding is niet geldig in combinatie met andere kortingen en/of aanbiedingen.
AT E L I E R
154
65
at e l i e r i n v l a a n d e r e n
Met licht
‘Bloemen aan de kapel’ (2009), olieverf op doek, 110 x 110 cm. Particuliere collectie te Itegem (B).
66
AT E L I E R
154
overgoten doeken Olieverfwerken van Alphonse D’HEYE Sint-Martens-Latem is een van de weinige kunstenaarsgemeenten in België en wordt zo genoemd omdat veel schilders, schrijvers en dichters er hun inspiratie vonden langs de oevers van de Leie. Het is ook de geboorteplek van olieverfschilder Alphonse D’HEYE.
Alphonse D’HEYE bezocht als kind geregeld ateliers van Vlaamse schilders als Léon De Smet, Vic Dooms of Evarist De Buck. In de jaren vijftig kon je hen nog aantreffen met schildersezel en palet aan de oevers van de Leie. Deze stroom meandert langs groene weiden met grazende koeien zoals we die kennen uit de luministische werken van een andere grootheid uit die contreien Emile Claus. Claus werd ‘de zonneschilder’ genoemd, die door zijn belangstelling voor de invloed van het licht op het landschap nauw aansluit bij het Franse impressionisme. Ook Alphonse D’HEYE wordt met dat impressionisme geassocieerd omwille van zijn behandeling van het licht en de opbouw van het schilderoppervlak in meerdere lagen. ‘Ik schilder met de penseelhand van de impressionisten, maar ik kies taferelen van nu’, aldus D’HEYE.
AT E L I E R
154
67
Ontdek het schildersbeest in jezelf!
Singer Laren organiseert bij de tentoonstelling Sluijters een schilderwedstrijd. Jong en oud worden uitgenodigd om mee te doen. Laat je inspireren door de grote directheid van het werk van Jan Sluijters. Pas dit toe in een (zelf)portret. Ga naar www.singerlaren.nl voor meer informatie.
Schilderen met Marjon
Adv_Deva_Atelier154.indd 1
12 t/m 16 september: korte nazomerweek Al schilderend lekker nazomeren op een landgoed in het mooie Rijk van Nijmegen. Deskundige begeleiding, klein gezelschap, volop vrijheid om te werken, te leren, te ontdekken, te ontspannen. Leer technieken als gieten, paletmes, roller en mixed media of volg je eigen pad. Geschikt voor beginners en gevorderden. Prijs: â‚Ź 345,- (incl. 4 dagdelen les, evaluatie, 4x lunch, 4x B&B) Locatie: fraai landgoed in Berg&Dal met atelier, tuin, bos en weides. Leuke steden en musea nabij, wandel- en fietsgebied aangrenzend. Voor folder, info en aanmelden: www.marjondenengelsman.nl of bel 06-45108917 70
AT E L I E R
154
van der linde
7/18/2011 10:03:50 AM
Robuuste atelierezel
Blank gelakt, geolied beukenhout. Met verende pen voor het instellen van de hoogte. Voor- en achterover verstelbaar en voorzien van aflegbak. Vloerbreedte: 51 cm Vloerdiepte: 61 cm Doekhoogte: 135 cm
AL PRIJSKN
w6
LER
0 5 7,
Donker gelakt: w77,50
Zolang de voorraad strekt. Verzenden mogelijk door geheel Nederland. Verzenden onder rembours w15,00. Prijzen incl. BTW.
van der linde Materialen voor de beeldend kunstenaar
T 020-62 42 791; F 020-62 71 591; winkel@vanderlinde.com Rozengracht 36-38, 1016 NC Amsterdam; www.vanderlinde.com
De Boekenmarkt is flink uitgebreid. Met meer titels, acties en aanbiedingen. Op de nieuwe website van Atelier kun je de boeken bestellen en erin bladeren. Kijk snel in de webshop op www.ateliermagazine.nl of bestel de boeken via de antwoordkaart elders in dit blad.*
Aquarel creatief Morelle laat de lezer kennismaken met de effecten van water en verf. Prijs € 21,95
boekenmarkt
Boekenmarkt
Fascinerende landschappen Een schildertocht door het boeiende universum van acryl. Prijs € 17,95
Aquarel in beeld
Textuur aanbrengen
Natuuragenda 2012
Met dit boek leer je hoe je de gewenste texturen en patronen kunt overbrengen met allerlei media. Prijs € 7,95
Marjolein Kruijt Natuuragenda 2012 met Marjoleins mooiste schilderijen. Prijs € 11,95
In dit nieuwe aquarelboek worden vele prachtige aquarellen van Nederlandse bodem gepresenteerd. Albert-Jan Cool beschrijft zijn aquarellen tot in detail en de dvd toont de cruciale stappen van de totstandkoming. Hoe hanteer je bijvoorbeeld het penseel voor het schilderen van een wolkenpartij, water of weiland? Het samengaan van een dvd en boek is voor de (amateur)kunstenaar een uitstekende basis om een stap te maken in zijn creatieve ontwikkeling. Prijs € 29,95 Bestel snel en ontvang een van de laatste door Albert-Jan Cool gesigneerde exemplaren!
Praktische informatie * Aanbiedingen zijn alleen geldig voor abonnees. Standaard rekenen wij € 1,95 verzendkosten per boek, met een maximum van € 6,75.
Rijksmuseumagenda 2012 Het complete tekenboek De Rijksmuseumagenda 2012 is geheeld gewijd aan Holland. Prijs € 14,95
Zowel voor beginnende als gevorderde kunstenaars een onmisbaar handboek om alles te leren over tekenen. Prijs € 9,95**
Bij bestellingen boven de € 50,- is verzending gratis. Voor bestellingen buiten Nederland en boeken die niet door de brievenbus passen, rekenen wij € 6,75 voor de hele bestelling. ** Boek past niet door de brievenbus. Verzendkosten € 6,75.
AT E L I E R
154
71
bezoekje waard
Brussel in aquarel Een momentopname 1894-1897: Jacques Carabain De tentoonstelling ‘Brussel in aquarel’ in het Museum van de Stad Brussel toont 59 aquarellen die gemaakt werden voor de grote stedenbouwkundige veranderingen in het begin van de twintigste eeuw. Deze werken worden belicht met oude en actuele foto’s van dezelfde locaties. Een originele manier om Brussel en het leven in de wijken te leren kennen. J. Carabain, ‘De toegangspoort van de Ooievaarstraat’ (1895), potlood en waterverf op papier, 60,1 cm x 33,9 cm. © Museum van de Stad Brussel.
praktische informatie ‘Brussel in aquarel’, t/m 31 december 2011, Museum van de Stad Brussel, Grote Markt, Brussel; di-zo 10-17. Info: + 32 (0)2 279 43 50, musea.brussel.be. Foto: Simon Casier, 2010. © Museum van de Stad Brussel.
Voordat de fotografie deze rol zou overnemen, werd aan kunstenaars gevraagd om een tijdsbeeld van de stad vast te leggen. Tussen 1894 en 1897 maakte de schilder Jacques Carabain in opdracht van de toenmalige burgemeester Karel Buls 59 aquarellen van Brusselse stadswijken: beelden badend in licht en kleur van eeuwenoude wijken die beneden- en bovenstad met elkaar verbonden, talrijke impasses, een internationale haven en nijverheid binnen de stadswal.
✁
Lezersaanbieding Tegen inlevering van deze bon ontvang je bij bezoek aan de tentoonstelling ‘Brussel in aquarel’ het tweede toegangskaartje gratis! Deze actie geldt t/m 31 december 2011. Deze aanbieding is niet geldig in combinatie met andere kortingen en/of aanbiedingen.
76
AT E L I E R
154
verleden en heden belicht Deze waterverftekeningen van Jacques Carabain, be waard in de collecties van het Stadsmuseum, zijn een bron van informatie over buurten die ondertussen vaak diepgaande veranderingen hebben ondergaan en over de mensen die er leefden. Belicht met oud beeldmateriaal uit het Stadsarchief van Brussel, plannen en foto’s van de huidige situatie, wordt de evolutie van de sites en van het leven in Brussel geschetst tot op de dag van vandaag. Bij de tentoonstelling hoort een gelijknamige catalogus en een stadsplan, waarmee we de bezoeker uitnodigen tot een wandeling om de stadsgezichten van Carabain te herontdekken en zo Brussel als een steeds evoluerend organisme, met zijn wederwaardigheden, beter te begrijpen en te beleven. n
column
Alle mensen spelen. Of je nu een multinational leidt, kunstenaar bent of ijs verkoopt: iedereen speelt een spel. Maar dan komt het: die multinational en ook die ijsjes gaan een stuk beter als je ook aan kunst doet. Dat denk ik zomaar. En ik zeg het ook. Te pas en te onpas. Ik zei het zo vaak ‘te onpas’, dat iemand vroeg: ‘Zorg nu eens dat je die holle kreten beargumenteert’. Waarom moet een directeur een penseel vasthouden? Bij wijze van spreken natuurlijk - van mij mag hij of zij ook aan de klei of gewoon muziek maken of dansen. Alleen, ik denk nu eenmaal al snel vanuit het penseel. Goed. Argumenten. Wij hebben acht miljoen kilometer aan verbindingen in onze hersenen. Al die ‘contactjes’ moeten groeien, ontwikkelen, en wat belangrijk is: gebruikt worden. Gebruik je ze niet, dan vallen ze in slaap. Wanneer onze linkerhersenhelft (het rationele) en de rechterhelft (creatief en intuïtief) goed ontwikkeld zijn MET onderlinge verbindingen, dan levert dat een topbrein op dat geschikt is voor topprestaties. Voorbeeld: kinderen leren snel rekenen als lessen gepaard gaan met gebaren, omdat het gebarencentrum vlakbij het rekencentrum zit. Meer verbindingen, meer korte lijnen, betere prestaties. Er zijn oefeningen om die korte lijntjes goed te verzorgen. Bijvoorbeeld: leven zonder horloge, fietsen zonder kaart, je haar met links borstelen. Maar ook: spelen. Met kapla of lego. Nog beter: met verf! Verbinding van links en rechts, tussen denken en tekenen en kiezen.
Tableau vivant is Frans voor levend schilderij. Dat is waar deze rubriek voor staat: de schilder- en tekenkunst levendig houden.
Q
UIZ
Herken je het meesterwerk in de onderstaande tekening? Dan maak je kans op een fantastische prijs! prijs Koninklijke Talens is sponsor van de Atelier Quiz. De winnaar krijgt een pakket Cobra watervermengbare olieverf ter waarde van € 100,-! Zie ook www.cobra.royal-talens.com. meedoen Kijk snel op www.ateliermagazine.nl in de rubriek Nieuws om te zien hoe je mee kunt doen! In Atelier 155 maken wij in Tableau Vivant bekend wie de gelukkige winnaar is.
ta b l e a u v i va n t
Korte lijntjes
Van de redactie
winnaar De goede oplossing uit Atelier 153 was natuurlijk ‘De kantwerkster’ van Johannes Vermeer. De winnaar van het Talens prijzenpakket is Hanny Vorderman uit Zwolle.
Foto: Roos Kemme
AT E L I E R
154
77
v e r w a ch t
155 s n ee u w De Leiderdorpse brug is een karakteristiek stukje van het dorp. Albert-Jan Cool bespreekt het aquarelleren van deze brug in de sneeuw.
a s t r id e n g el s Atelier interviewt Astrid Engels over haar inspiratie, werkwijze en de vele reizen die ze heeft gemaakt.
d r ie k le u r va n Frits de Nooijer vertelt in deze nieuwe rubriek over zijn drie lievelingskleuren en maakt daar een mooi schilderij bij.
je f be r t el s Met olieverf en aquarel creĂŤert Jef Bertels een eigen kosmos die bevolkt wordt door vreemde wezens.
r ood
www.ateliertv.nl www.ateliermagazine.nl
Monica Rotgans schrijft in deze nieuwe rubriek over de fascinerende wereld van pigmenten, verfstoffen en kleurcodes. Deze keer: rood.
Verkrijgbaar begin november 2011
AMSTERDAM EXPERT SERIES ARTISTS’ QUALITY VOOR EEN BETERE PRIJS!
GRATIS PROBEREN?
Lever een gebruikte of lege tube artists’ quality acrylverf in bij één van de deelnemende Royal Talens dealers en ontvang gratis een nieuwe tube Amsterdam Expert Series! U kunt kiezen uit 70 inspirerende kleuren Amsterdam Expert Series • zeer pasteus • ongekende kleurkracht • hoogste lichtechtheidsgraad • exclusieve kleuren zoals cadmiums en chroomoxiden • uniforme droogtijd en glansgraad • praktische kunststof tube
Actievoorwaarden: maximaal 1 tube per persoon. Actieperiode: 01.09.2011 t/m 17.09. 2011 Kijk voor de deelnemende dealers op: www.royaltalens.com
De vernieuwde en uitgebreide familie van oliën, mediums, vernissen en oplosmiddelen ● Unieke PET-flesjes ● Ergonomisch vormgegeven ● Heldere, detailleerde informatie op het etiket Bekijk het volledige assortiment op www.winsornewton.com