MARI A W AS ILE W S KA ST AN I S£ A W K OB A
Mind the Gap
Mind the Gap Puste miejsca, bia³e przestrzenie w Torze, tak¿e wywodz¹ siê z liter, ale nie umiemy czytaæ ich tak, jak czytamy czerñ liter. Rabin Levi z Berdyczowa
Mind the Gap – mimo ca³ej swej kameralnoœci i efemerycznoœci jest projektem stanowi¹cym próbê podsumowania wczeœniejszych indywidualnych poszukiwañ artystycznych Marii Wasilewskiej i Stanis³awa Koby. W ascetycznej przestrzeni krakowskiej Cellar Galerii oboje artystów zaprezentowa³o wystawê, która podobnie jak niegdyœ The Lighting Field Waltera De Marii przy ca³ym minimalizmie formalnym stworzy³a niezwykle wyrafinowany, a jednoczeœnie paradoksalnie prosty i... piorunujacy efekt. Jest to bez w¹tpienia równie¿ rezultat niezwykle konsekwentnego i samoœwiadomego podejœcia artystów do sztuki rozumianej jako generowanie kulturowych znaczeñ za poœrednictwem obrazu, dŸwiêku, kontekstu i idei. Maria Wasilewska w swoich wczeœniejszych realizacjach zazwyczaj odchodzi³a od tradycyjnego medium. Jakkolwiek z wykszta³cenia artystka jest rzeŸbiark¹, to jednak wiêkszoœæ jej projektów od dawna oscyluje wokó³ site specific i environment. W jej praktyce artystycznej niezwykle istotne okazywa³y siê te¿ byæ wyznaczniki czasu i przestrzeni, z którymi z wielkim wyczuciem balansowa³a, w³¹czaj¹c do dyskursywnej „rozmowy” obiekty, œwiat³o niejednokrotnie tak¿e dŸwiêk. Mo¿na domniemywaæ, ¿e w pewnym sensie tej twórczej drodze patronowali Duchamp, Kosuth, Turrel, Nauman czy Elliason. Z kolei Stanis³aw Koba od wielu lat jest znany przede wszystkim jako malarz, choæ z drugiej strony wiêkszoœæ jego obrazów wyrasta z ewidentnie konceptualnego myœlenia. W ostatnim czasie artysta da³ siê tak¿e poznaæ jako autor obiektów i projektów wystawienniczych, w których przestrzeñ sztuki staje siê swoistym pretekstem do snucia par excellence filozoficznych „zwierzeñ”. Jedna z jego ostatnich wystaw nosi³a tytu³ „Szukam dziury w ca³ym Lichtung” i by³a jednoznacznym odwo³aniem do Heideggerowskiego pojêcia przeœwitu (niem. Lichtung), które niemiecki filozof rozumia³ jako rodzaj œwiadomego bycia i „¿ywio³u myœli”. Krzysztof Michalski, znakomity t³umacz i komentator Heideggera, opisuj¹c ludzkie doœwiadczenie bycia, przywo³uje w tym kontekœcie „wêdrówkê przez las: gdy id¹c przez ciemn¹ gêstwinê nagle wkraczamy w przeœwit – i drzewa rzedn¹, robi¹c miejsce grze œwiat³a i cienia. Tak¿e wtedy poch³ania nas to, co widzimy, sam przeœwit pomijamy w nieuwadze. Zapomnienie bycia bierze siê wtedy z samej jego istoty; st¹d, ¿e jest ono woln¹
przestrzeni¹, która siê skrywa, skrywaj¹cym siê przeœwitem. Pomyœlenie tego przeœwitu – oto, wedle Heideggera, w³aœciwe zadanie myœli”. Wystawa Mind the Gap jest niezwyk³ym rozwiniêciem tych w³aœnie tropów i artykulacji. Zwa¿ywszy zaœ na fakt, ¿e sztuka dnia dzisiejszego zajmuje siê przede wszystkim kontestowaniem i/albo afirmowaniem œwiata rynku tudzie¿ polityki, nie mo¿na mieæ w¹tpliwoœci, ¿e Maria Wasilewska i Stanis³aw Koba podjêli siê doœæ karko³omnego zadania. Z drugiej strony fetysze rynku i polityki s¹ bezprzecznie czêsci¹ rzeczywistoœci i st¹d – co na pierwszy rzut oka zaskakuj¹ce mog¹ byæ one synonimicznymi rekwizytami Heideggerowskiego „lasu”. Ale w istocie nie ready made tu chodzi... W tym projekcie bowiem kluczowe staj¹ siê uwaga, pamiêæ, umys³ (ang. Mind). I to one koncentruj¹ siê na samych sobie oraz wchodz¹ w transcedentalna relacjê z p r ze œ w i t e m , r ó ¿ n i c ¹ , l u k ¹ i roz z i ewe m ( a n g . G a p ) . Z semantycznego punktu widzenia artyœci przyjmuj¹ tutaj rolê jednoczeœnie czytelników i iluminatorów. To rejestrowanie i dekodowanie „pustych miejsc” w Tekœcie Œwiata staje siê elementem wielkiej tradycji, w której mieszcz¹ siê zarówno anonimowi mistrzowie z Lascoux, interpretatorzy kaba³y orazoraz mistrzowie tradycji zen, jak wspó³czeœni artyœci, ¿eby tylko wymieniæ Jacksona Pollock czy Arnulfa Rainera. Osi¹ projektu Mind the Gap jest jak siê wydaje – próba tak intensywnego oddzia³ywania na odbiorcê, aby poruszyæ w nim wszystkie mo¿liwe rejestry uwa¿noœci, dziêki którym bêdzie on móg³ dostrzec ów przeœwit, który te¿ mo¿e byæ jak pisze Stanis³aw Koba „rzeczywistoœci¹ widzian¹ od strony cienia”. W tym sensie wystawa ta stanowi rodzaj medytacji i ³amig³ówki. Oboje artyœci wykorzystali w tym celu wszystkie walory i mankamenty zastanej przestrzeni. Znakomicie temu zreszt¹ pos³u¿y³a lokalizacja galerii, jej piwniczna kubatura i mroczny klimat, który tym wydatniej pozwoli³y uwypukliæ strugi œwiat³a rzeŸbi¹ce leje sypi¹cego siê piasku. Poœród tych katakumb i ziemistych nisz, poœród jaskrawych, znakowych lightboxów przywo³uj¹cych symbolikê archetypalnych rysunków, w przestrzeni unosi³ siê bulgocz¹cy, gard³owy dŸwiêk, który miesza³ siê z odg³osem szemrz¹cego i przesypuj¹cego siê jak w klepsydrze piasku. Czas i przestrzeñ Mind the Gap to przestrzeñ w ruchu, to work in progress. To czasoprzestrzeñ bycia i zarazem stan umys³u, które jak u Deleuze’a domagaj¹ siê ró¿nicy i powtórzenia. Roman Lewandowski
Mind the Gap Empty places, white spaces in Tora also come from letters but we cannot read them as we read the darkness of the letters.r. Rabin Levi z Berdyczowa
Despite of its private and ephemeral character, Mind the Gap is a project which makes an attempt to sum up earlier individual artistic experiments of Maria Wasilewska and Stanis³aw Koba. In the stark space of Cracow Cellar Gallery both artists have presented an exhibition, which similarly to the earlier The Lightning Field by Walter De Maria, has created extremely sophisticated and at the same time paradoxically simple electrifying effect. This must be also a result of extremely consistent and self-conscious attitude of the artists towards art which is understood as the process of producing cultural notions by the means of picture, sound, context, and idea. Maria Wasilewska in her earlier realizations used to depart from traditional medium. Although she is a sculptor by education, the majority of her projects oscillated between site specific and environment for a long time. In her artistic way the time and space determinants were crucial; she balanced tactfully between them having included to this discourse objects, light and also sound. In some way, her artistic way was supposed to be patronized by Duchamp, Kosuth, Turrell, Nauman or Eliasson. As for Stanis³aw Koba, he was perceived for many years as a painter, although the majority of his paintings originates from conceptual thinking. Lately, the artist has been known for his objects and exhibition projects, where the art space becomes a peculiar pretext to spin a philosophical tale par excellence. One of his last exhibitions was entitled “I pick holes in all Lichtung” and was devoted explicitly to Heidegger’s notion of “clearing” (Lichtung), which the German philosopher understood as a kind of conscious being and “thought element”. Krzysztof Michalski, an excellent translator and commentator of Heidegger’s works, describing human experience of being evokes “a walk through the forest; when going through the dense forest we suddenly step into a clearing the density of branches have been thinned out giving place to the play of light and shadow. Then we are overwhelmed by what we see, not the clearing itself. The forgetting of being comes from its essence it is a free space which hides in within the hiding clearing. The thinking of this clearing, according to Heidegger’s, is a proper task of thought. Mind the Gap exhibition is an unusual expansion of the above veins and articulations. Bearing in mind the fact that
nowadays art concentrates predominantly on contestation and/or affirmation of world market or politics, there’s no doubt Maria Wasilewska and Stanis³aw Koba took up a risky task. On the other hand, the market and politics’ icons are unquestionably part of the reality and hence, what at first glance surprising, they can be synonymical requisites of Heidegger’s “forest”. But, it is not the case of ready-mades ... In this project the key ideas are the attention, memory, Mind. They are the ones which concentrate on themselves and go into transcendental relation with clearing, difference, break, and Gap. From semantical point of view the artists take a role of both the readers and illuminators simultaneously. The process of recording and decoding “empty places” in the World Text becomes an element of a great tradition, to which the great anonymous masters of Lascaux, the Cabbala interpretors, Zen masters and also modern artist such as Jackson Pollock or Arnulf Rainer can be numbered. The pivot of the Mind the Gap project, as it seems, is an attempt of intense effect on the viewer to touch his/her all possible registers of sensitivity so that one could see this “clearing”, which may also be, as Stanis³aw Koba puts it, “reality seen from the SHADOW side”. The exhibition is a kind of both meditation and riddle. Both artists used all the advantages and defects of the space for the sake of these aims. The location of the gallery, its cubature and dim atmosphere served perfectly to the project; they highlighted the streams of light sculpturing funnels of sand pouring. Among these catacombs and sallow niches,vivid lightboxes, which evoked the archetypal drawings, the gobbling throaty sound was heard in the space. It mingled with the sound of simmering and pouring sand, as if in an hourglass. Time and space in Mind the Gap is a space in motion, a work in progress. It is a space-time continuum of being and at the same time a state of mind, which demands both the difference and the repetition as in Deleuze’s. Roman Lewandowski
Maria Wasilewska z Piotrem Curie czêœciowo jako Maria Konopnicka ...Warte ponad milion dolarów dzie³o sztuki zniszczy³a sprz¹taczka w jednym z muzeów w Dortmundzie na zachodzie Niemiec. Kobieta – myœl¹c, ¿e usuwa brud – zmy³a czêœæ instalacji. (news z pi¹tek, 4 listopada 2011)…
Nie wiem ile jest warta instalacja krakowskiego tandemu postsuprematyzmu (Maria Wasilewska, Stanis³aw Koba) sk³adaj¹ca siê z nieoœwietlonej piwnicy pod star¹ bud¹ na Wielopolu (Kraków) w której znajduje siê PU£APKA NA NEUTRINA [ 1 ] WIZJI GRAWITACYJNEJ (sztuki nie bêd¹cej muzyk¹ zrobion¹ prawie bez u¿ycia widzialnych (dla oka ludzkiego) fal elektro-magnetycznych (tj. Œwiat³a))… Decyzja o umieszczeniu swego anty-elektromagnetycznego manifestu w ciemnej piwnicy jest s³uszna, od pocz¹tku dzia³alnoœci tandemu Wasilewska-Koba wiêkszoœæ kosztów sz³o na wyciemnienie pomieszczeñ[2], w których pokazywano to, co nie jest fa³szyw¹ ikona, powsta³¹ na skutek odbicia fal widma widzialnego od skonfigurowanych zwierciade³ [3]. Aby jednak owe „neutrina” – czyli grawitacyjnoœæ bez elektromagnetyzmu – by³a jakoœ poznawalna przez coœ w rodzaju widza czy odbiorcy, potrzeba jednakowo¿ jakiejœ ró¿ni... Vladimir Malevich (z polska zwany Malewiczem) te¿ to mia³, wiêc jak napaæka³ czarny kwadrat grub¹ warstw¹ czerni[4] to woko³o napaæka³ bia³¹ obwódkê która w jêzyki filozoficznym Kanta i Jaquesa Derridy nazywa siê parergon (z grecka, znaczy „przed dzie³o”)... ...czarny kwadrat mo¿e bowiem byæ widoczny jako cokolwiek – albo gdy parergonem bêdzie wobec niego wypowiedz Benoita (otaczaj¹ca „to coœ” Malevivcha parergonem ca³ej reszty sztuki tj. „miru isskustva” – albo gdy uwzglêdni siê w pu³apce na neutrina KONIECZNOŒCI WYNIKAJ¥CE Z INTERPRETACJI CZARNEJ DZIURY PRZEZ STEPHENA HAWKINGA... Hawking powiedzia³ mianowicie, ¿e co prawda ¿aden elektromagnetyzm z czarnej dziury poprzez horyzont zdarzeñ nie „wycieka”, to jednak coœ z niej wycieka… a mianowicie informacja.
Pu³apka na neutrina zbudowana w piwnicy na Wielopolu przez Kobê i Wasilewsk¹ stosuje ten w³aœnie wariant parergonu to jest tê ró¿niê, któr¹ wypowiedzia³ Hawking aby widzieæ niewidzialne trzeba wiedzieæ sk¹d siê tam wziê³o i co siê stanie (jak siê przemieni) Wasilewska z Kob¹ skonstruowali wiêc coœ, co powiada, sk¹d siê niewidzialne „wziê³o”[5] a robi¹ to rozjarzaj¹c w niewidzialnoœci œwietliste znaki przypominaj¹ce napisy arabskie lub im podobne hebrajskie... Napisy nie s¹ podpisami nie wiadomo nawet czy s¹ napisami (odniesienie do liter czy jakichœ innych napisów, sensów akustycznych, czy semantycznych wywo³ane jest towarzysz¹cym ciemnoœciom mamrotaniem…) to poprzez te „napisy” wycieka informacja o czystej grawitacyjnoœci tej ciemnoœci... ...drugim aspektem czarnej dziury (który ni¹ nie jest!!) to wskazanie na pozorn¹ czy ko³ow¹ przemianê czegoœ w rodzaju „czasu”… jest nim rozciêta na pó³ klepsydra piaskowa z piaskiem fluorescencyjnym - w jednym miejscu piasek wp³ywa w dó³ w drugim sp³ywa z góry….) ...to dziêki temu i na skutek tego („napisów” i „klepsydry”) widaæ grawitacyjnoœæ nieprzeniknionej ciemnoœci... która tu jest g³ównym eksponatem PS W uproszczeniu (ale wyraziœcie) opisan¹ tu sytuacjê artysty grawitacyjnego, który chce porzuciæ geometriê bez wagi zrobion¹ z elektromagnetyzmu zmierzaj¹c ku absolutnej niewidzialnoœci grawitacji przedstawi³ Albrecht Durer w swojej znanej powszechnie pracy pt „Melancholia” (powtórzy³ to, kto wie czy nie lepiej i dosadniej w swoim podkolorowanym sztychu William Blake („Newton”)) PPS Muszê to dopisaæ dla sprawiedliwoœci „tandemu Wasilewska &Koba”: otó¿ Stanis³aw Koba jest autorem instalacji „dobra nowina z³a nowina” pokaza³ w niej to. o co chodzi Malewiczowi po zwyciêstwie suprematyzmu (i rewolucji). Radykalne zamalowanie miru isskustva przez proroka Malevivcha by³o mo¿liwe ale co potem kiedy suprematyzm to jest najwy¿szoœæ sta³a siê czarnym kwadratem? Potem Malevich zosta³ mianowany ministrem OD NOWEJ SZTUKI PO UPADKU MIRU ISKUSSTWA… i zacz¹³
wytwarzaæ wycinanki i kontury pierwszego ¿ycia po zag³adzie ludzi, dla idealnych cieni raju ...dla humanoidów… ? (nowy wspania³y œwiat nieludzi, których trzeba chyba nauczyæ jak te autystyczne dzieci kalekie... Ludzie pozbawieni cz³owieczeñstwa nauczyciel na desce ju¿ le¿y, na desce...) Otó¿ takie coœ, co potem, po Armageddonie robi³ Malewicz, ustanowi³ te¿ jako przeciwieñstwo swoich czarnych bazaltów[6] Koba; owa rybka to z Malewicza, to komentarz do jego poczynania pozytywizmu porewolucyjnego i przedœmiertnego. Maciej Szybist ** po jakimœ czasie pojawi³a siê inna wersja tego zdarzenia – w punktach: Powstanie œwiatów, powstanie œwiata, czarna p³yta, model standardowy…. Ale ten tutaj jest raczej a nawet na pewno pojmowan¹ kwantowo grawitacj¹, to jest tym co zrobili w tej piwnicy, .... to tak¿e: „odtworzenie okolicznoœci pocz¹tkowych…” („jakiejœ ka¿dej hipotetycznej planety”)... w garnku czy starym budynku ¿e zimno ciep³o inne ciœnienie i atmosfera albo „nic” Mo¿na to poj¹æ jako pretendowanie do jakiegoœ utworzenia modelu tego co jest jedyne, co mo¿e byæ naprawdê „widoczne”, prawdziwe i pierwsze i ¿e jest teraz i ¿e wcale „potem” nie zmieni³o siê, TYLKO OPOWIEŒCI SIÊ ZMIENI£Y...??? ...Wiêc je¿eli to jest taki Large Hadron Collider (LHC) [7] , to wykonaniu Koby i Wasilewskiej jest niemal taki jak to grzebanie siê w rudzie uranowej z Czech przez dwukrotn¹ noblistkê z mê¿em Francuzem… (w naszej opowieœci Staszek Koba…)
1
W starej japoñskiej kopalni cynku i o³owiu Kamioka Mozumi,
kilometr pod powierzchni¹ Ziemi, zaczê³a dzia³aæ ogromna pu³apka na neutrina 2
Pani Marysia w tym momencie wyjaœnia:
„To by³o pierwsze nasze wspólne dzia³anie. Wczeœniejsze zaciemnianie to moja kosztowna i czasoch³onna upierdliwa koniecznoœæ. Chocia¿ czasem udawa³o siê znaleŸæ podobne do tych krakowskiej gotowe ju¿ mroki. odezwiemy siê po powrocie do Krk pozdrawia serdecznie tandem wasilewska i koba 3
(w koñcu cz¹stki pigmentu w farbie u¿ytej do Nenufarów Moneta (Claude) to specyficznie skonfigurowane zwierciad³a odbijaj¹ce ku nam z³udê owego widoku!) 4 „czarny kwadrat Malewicza to p³yta na grobie ca³ej sztuki, któr¹ tak kocha³em...” jak to okreœli³ przenikliwy recenzent z epoki niejaki Benoit 5 Niewidzialne (grawitacja) wziê³o siê z przydechu krtaniowego (hrrr…) Boga, ca³¹ resztê dopisali ludzie …. tak twierdzi o Torze (piêcioksiêgu)pewien supermistyczny cadyk bodaj z Jêdrzejowa, informacje tê podaje Jurgen Habermas w „Niedokoñczonym dyskursie nowoczesnoœci”) trochê inaczej ujmuje ten problem „sk¹d” i „dok¹d” Kubrick w „Space Odysee 2000” pokazuj¹c niepokazywalne w postaci niewidzialno widzialnego czarnego obelisku…. 6
Nieodparcie nasuwa siê skojarzenie tych przepiekanych widzialnych pomników niewidzialnoœci z planszami czy innymi wedutami scenograficznymi filmu „Kroniki Riddicka” (re¿. Twohy), które wyprodukowano z inspiracji Petera Lando…. 7
Wielki Zderzacz Hadronów, LHC (z ang. Large Hadron Collider) najwiêkszy na œwiecie akcelerator cz¹stek (hadronów), znajduj¹cy siê w Europejskim Oœrodku Badañ J¹drowych CERN w pobli¿u Genewy. LHC jest po³o¿ony na terenie Francji oraz Szwajcarii[1]. Wielki Zderzacz Hadronów jest najwiêksz¹ maszyn¹ œwiata. Jego zasadnicze elementy s¹ umieszczone w tunelu w kszta³cie torusa o d³ugoœci oko³o 27 km[2], po³o¿onym na g³êbokoœci od 50 do 175 m pod ziemi¹[3]. Wyniki zderzeñ rejestrowane s¹ przez dwa du¿e detektory cz¹stek elementarnych: ATLAS i CMS
Stanis続aw Koba, lightboxy, 2011 r. Stanis続aw Koba, lightbox, 2011r.
Lightbox we wnĂŞtrzu galerii, 40cm x 40cm Lightbox inside the gallery
Lightboxy, oko続o 45cm x 40cm Lightboxes, about 45 cm x 40 cm
Lightboxy we wnĂŞtrzu galerii, 40cm x 40cm Lightboxes inside the galery
Instalacji towarzyszy³ dŸwiêk z 8 g³oœników rozmieszczonych w galerii The installation is accompanied by a sound coming from 8 speakers placed in the space of the gallery
Lightbox zanurzony w ziemistym gruncie pomieszczenia galerii Lightbox immersted into the earth ground of the gallery
Maria Wasilewska, instalacja, piasek barwiony fluorescencyjnie, Ĺ“wiatÂło UV Maria Wasilewska, art installation, flurescently dyed sand, UV light
Instalacja, pisek fluorescencyjny, œwiat³o UV Art installation, fluorescent sand, UV light
Menisk wypuk³y, instalacja, piasek fluorescencyjny, œwiat³o UV Concave form, art installation, fluorescent sand, UV light
Menisk wkles³y, instalacja, piasek fluorescencyjny, œwiat³o UV Convex form, art installation, fluorescent sand, UV light
Kolejne fazy zapadania siĂŞ piasku w leju The subsequent stages of sand pouring in the funnel
wernisa多 vernissage
Maria Wasilewska Urodzona w 1971 roku w Toruniu, mieszka w Krakowie. Studia na Wydziale Sztuk Piêknych UMK w Toruniu w pracowni rzeŸby prof. Ryszki Adolfa. Dyplom z rzeŸby w pracowni prof. Macieja Szañkowskiego w 1996r. G³ównie zajmuje siê instalacj¹, realizacjami site specific i environment, tworzy obiekty przestrzenne. Born in 1971 in Torun, Poland, she lives in Cracow. Graduated from the Nicolas Copernicus University in Torun, the Facutly of Fine Arts in professor Adolf Ryszka's studio; Diploma in professor Maciej Szañkowski's studio in 1996, Specialises in installations, site specific projects and enviroment; also creates spatial objects. www.mariawasilewska.pl
tel.+48 692 927 362
Stanis³aw Koba Urodzony 1957 r. W Przemyœlu. Mieszka i pracuje w Krakowie. Edukacja 1974-84: Pañstwowe Liceum Sztuk Plastycznych, Jaros³aw, UMCS Instytut Wychowania Artystycznego, Lublin, ASP, Wydzia³ Malarstwa, Kraków, Dyplom w pracowni prof. Jerzego Nowosielskiego G³ównie zajmuje siê malarstwem i instalacj¹. Born in 1957 in Przemyœl, Poland. He lives and works in Cracow. Education 1974-84: Hight School of Fine Arts, Jaros³aw, Marie-Curie University- Institute of Artistic Education, Lublin, The Academy of Fine Arts in Cracow. Graduation in the Atelier of professor Jerzy Nowosielski. Specialises in painting and art installation. www.kobastaszek.pl
tel.+48 501 44 99 56
Maria Wasilewska Stanis³aw Koba Mind the Gap Cellar Gallery 14.10.2011 ul. Wielopole 12 Kraków
fotografie/photo by Stanis³aw Koba, Lech Kolasiñski Monika Stolarska fotografie/dokumentacja video photo/video documentary Maria Wasilewska teksty/texts Roman Lewandowski Maciej Szybist t³umaczenie/translation Justyna Bielicka Katalog zosta³ wydany przez/ Published by Fundacja Emalia Sk³ad Solny Na ZjeŸdzie 8 Kraków tel./mobile +48 501 449 956, +48 692 927 362 Kraków, 2011
Dokumentacja video instalacji site specific Video documentation of site specific installation
MIND THE GAP