PedAGoGiKAmontessori

Pedagogika Montessori

Co to jest i jakie są jej główne założenia?

Magdalena Kocyk

mama dwóch córeczek, zwolenniczka pedagogiki Marii Montessori, Różowa Wieża, rozowa-wieza.pl Maria Montessori urodziła się w 1870 r. w małej włoskiej miejscowości w Chiaravalle i była jedną z pierwszych kobiet lekarzy we Włoszech. Dr Montessori podczas pracy w Klinice Psychiatrycznej Uniwersytetu Rzymskiego zwróciła uwagę na upośledzone umysłowo dzieci. Zaczęła zgłębiać filozofię edukacji, antropologię i psychologię, a jednocześnie opracowywała własne materiały edukacyjne.

W 1907 r. otworzyła swój pierwszy Dom Dziecięcy (Casa dei Bambini), a stała się sławna kiedy jej podopieczni z rożnymi problemami umysłowymi zdali egzamin państwowy z lepszym wynikiem niż „zdrowe” dzieci. Maria Montessori broniła praw dziecka i szerzyła swoje podejście do ich rozwoju na całym świecie. Z tego powodu była trzykrotnie nominowana do Pokojowej Nagrody Nobla. Obecnie szkoły i przedszkola z taką metodyką nauczania można spotkać na całym świecie i stają się co raz bardziej popularne. Dr Montessori uważała, że wychowanie, to udzielanie dziecku pomocy oraz wspieranie jego rozwoju indywidualnego, psychofizycznego, umysłowego, emocjonalnego oraz duchowego. Dziecko powinno być samodzielne i ponosić odpowiedzialność za siebie i za świat. Ponieważ wiele osób słyszało o pedagogice Montessori, ale nie do końca wie na czym ona polega, poniżej przedstawione zostały główne założenia tej pedagogiki:

1. Samodzielność „Pomóż mi to zrobić samemu.” To zdanie jednego z wychowanków M. Montessori, które stało się podstawą całej pedagogiki Montessori. Według włoskiej lekarki, żeby człowiek czuł się wolny, to musi być samodzielny. Samodzielność nie jest tutaj rozumiana jako samowola i wchodzenie rodzicom na głowę, ale prawo wyboru w zakresie ustalonych wcześniej granic. Maria Montessori powiedziała: “Nigdy nie pomagaj dziecku w zadaniu, co do którego czuje ono, że sobie z nim poradzi.” To oznacza żeby dać dziecku czas na samodzielne próby, na upadki oraz wszelkie niepowodzenia. Przykładowo, gdy niemowlak uczy się przewracać z plecków na brzuch, to nie pomagamy mu w tej czynności, a kiedy

zaczyna siadać, to nie sadzamy naszego maluszka na siłę, tylko obserwujemy go i dajemy mu czas, żeby opanował sam daną umiejętność. Jak rozwijać samodzielność u dziecka? Prosty sposób to dawanie maluchom możliwości wyboru poprzez proste pytania tj.: Chcesz założyć dzisiaj bluzkę czerwoną czy zieloną? Obiad zjesz na dużym czy małym talerzu? Małe dzieci uwielbiają spędzać czas z mamą w kuchni, żeby wspólnie gotować. Taka z pozoru błaha czynność jak smarowanie kromki chleba lub mieszanie sałatki mogą być dla maluszka fantastyczną rozrywką.

2. indywidualny tok rozwoju Maria Montessori podczas swoich wieloletnich obserwacji zauważyła, że każde dziecko jest inne i rozwija się we własnym tempie. Takie okresy szczególnego zainteresowania daną aktywnością nazwała fazami wrażliwymi. Jest to czas, w którym dziecko ma niezwykłą łatwość nauki konkretnej umiejętności. Mówi się, że dziecko wtedy chłonie wiedzę jak gąbka. Na tym etapie warto włączyć do edukacji pomoce, które powinny być dobierane do indywidualnych potrzeb dziecka, materiał nie może być ani za łatwy, ani za trudny. Nie należy też porównywać dzieci i nie podkreślać różnic między dziećmi, bo dzięki temu maluchy budują swoją motywację wewnętrzną oraz zyskują poczucie własnej wartości.

3. otoczenie dziecka W pedagogice Montessori otoczenie ma bardzo istotne znaczenie. Miejsce, w którym dziecko spędza czas jest uporządkowane i estetyczne. Pomaga to wspierać jego harmonijny rozwój osobowości oraz sprawia, że dziecko szybko i chętnie się uczy. Dlatego pomieszczenia powinny: - mieć miejsce na swobodne aktywności dzieci, - mieć meble i sprzęty dostosowane do wzrostu dzieci, np. otwarte regały, na których ustawione zostały pomoce dydaktyczne, zabawki i książki, - posiadać wieszaki na ubrania nisko usytuowane, tak żeby dziecko samodzielnie mogło sięgnąć po wybraną rzecz, - mieć ograniczoną różnorodność kolorów. Zbyt duża ilość barw w ostrych odcieniach wpływa rozpraszająco na maluchy, - mieć ograniczoną ilość zabawek i pomocy edukacyjnych. Można zastosować metodę wymiany zabawek raz na tydzień lub dwa tygodnie, co będzie sprzyjało większemu porządkowi w pokoju. Warto otaczać się mniejszą ilością przedmiotów dobrej jakości, niż większą liczbą tanich zabawek, które szybko ulegną zniszczeniu.

4. kary i nagrody W Montessori nie stosuje się ani kar ani nagród. Dzieci nie uczą się dla swojego opiekuna, czy nauczyciela, ale dla własnej satysfakcji.

W Montessori nie stosuje się ani kar ani nagród. Dzieci nie uczą się dla swojego opiekuna, czy nauczyciela, ale dla własnej satysfakcji.

5. rola nauczyciela/rodzica jako obSerwatora Rodzic czy nauczyciel jest organizato-

Różowa w i eża Różowa w i eża

rem otoczenia, troszczy się o jego ład i kompletność materiałów edukacyjnych. Można powiedzieć, że jest pomocnikiem dziecka w jego rozwoju, a jego podstawową rolą jest wnikliwa obserwacja podopiecznych. Opiekunów cechuje miłość, cierpliwość i szacunek do dziecka. Osoba dorosła powinna tłumaczyć dzieciom trudne tematy, ale jednocześnie nie narzucać się, żeby umożliwić mu radość samodzielnej pracy zgodnie z podstawową tezą Marii Montessori „Podążaj za dzieckiem”.

6. Pomoce dydaktyczne Edukacja Montessori promuje drewniane pomoce edukacyjne, a wszystkie materiały dydaktyczne są dostosowane do indywidualnego poziomu rozwojowego dziecka. Pomoce edukacyjne mają możliwość stopniowania trudności i są tak zaprojektowane, że posiadają swoją „kontrolę błędu” (dzieci same zauważają, iż popełniły błąd). Taka samokontrola prowadzi do budowania poczucia własnej wartości i dokładności w działaniu. Materiał rozwojowy proponowany jest dziecku w zależności od jego zainteresowań i możliwości w strefie jego najbliższego rozwoju. Pomoce dydaktyczne podzielone są na: - pomoce do ćwiczeń praktycznych (np. zestaw do przelewania wody), - pomoce językowe (np. ruchomy alfabet), - pomoce matematyczne (np. kolorowe perły, złoty materiał) , - pomoce sensoryczne czyli zmysłowe ( np. różowa wieża, brązowe schody, cylindry) - pomoce do poznawania środowiska przyrodniczo –społecznego (np. układ słoneczny, globusy).

7. dyScyPlina Dyscyplina jest wyborem dziecka. Spokój na salach wypełnionych dziećmi jest wynikiem świadomego wyboru. Maria Montessori w swojej publikacji „Sekrety dzieciństwa” napisała „Być może dzieci te znalazły się na orbicie swojego cyklu, niczym gwiazdy krążące niestrudzenie po prawidłowych torach i świecące wiecznym blaskiem swojego światła”.

Pedagogika Montessori staje się ostatnio bardzo popularną metodą wychowania dzieci. Powstaje wiele prywatnych przedszkoli, a nawet szkół, w których stosowana jest ta metoda nauczania. Czy jest ona lepsza od stosowanej w publicznej placówce? Na to pytanie musicie odpowiedzieć sobie sami. Osobiście uważam, że można połączyć nauczanie w publicznych placówkach z używaniem pomocy Montessori w domu, bo sama tak robię. Jako mama dwóch córeczek zachęcam wszystkich rodziców do zapoznania się z pomocami Montessorowskimi i metodyką uczenia, którą opracowała Maria Montessori.