Probiotyki

Ochrona naszego zdrowia

Emilia RaszyńskaCzerkawska

specjalistka do spraw zdrowia i odżywiania Centrum Medyczne MML Zapewne każdemu rodzicowi sen z powiek spędzają infekcje, które dotykają ich pociech. Z ratunkiem przychodzą probiotyki, czyli wyselekcjonowane kultury bakterii lub drożdży. To potężni sprzymierzeńcy, którzy pomagają w walce z patogenami poprzez budowanie odporności. a także wspierają we wchłanianiu witamin, korzystnie wpływają na jelita i cały organizm.

Probiotyki zwane „dobrymi bakteriami” dbają o prawidłową florę bakteryjną. Nazwa pochodzi z greckiego „pro bios”, czyli w dosłownym tłumaczeniu „dla życia”. ProbIoTYkI DEFINIcJa I ZaSToSowaNIE Według aktualnej definicji World Health Organization (WHO) probiotyki to żywe mikroorganizmy, które podawane w odpowiedniej ilości wywierają korzystny wpływ na zdrowie gospodarza. Okazuje się, że nie tylko żywe formy bakterii mają korzystne działanie. Szerokie zastosowanie znajdują również lizaty bakteryjne, czyli zabite bakterie. Już sam materiał genetyczny bakterii potrafi stymulować nasz układ odpornościowy. Najczęstszym zastosowaniem probiotyków jest podawanie ich w trakcie i po antybiotykach. Antybiotyki niszczą nie tylko bakterie chorobotwórcze, ale także te probiotyczne (tzw. dobre bakterie). W efekcie może dojść do biegunki czy też zakażeń grzybiczych. Zasady przyjmowania preparatów z probiotykami różnią się w zależności od ich składu. Preparat z drożdżami Saccharomyces boulardi, możemy przyjmować o tej samej porze co antybiotyk. Z kolei w przypadku pozostałych preparatów probiotycznych zalecany jest odstęp min 2h od przyjęcia antybiotyku. Są probiotyki, które mogą być podawane od pierwszych dni życia, np.: Lactobacillus rahmnosus GG. Najczęstszymi powodami podawania probiotyków niemowlętom są: kolki jelitowe, wzdęcia, antybiotykoterapia, biegunki, zaparcia i ulewanie się. Lactobacillus występują również w mleku matki. Lactobacillus rhamnosus GG (ATCC 53103) zwany równie LGG jest jednym z najczęściej wykorzystywanych szczepów probiotycznych. To również jedna z najlepiej przebadanych bakterii probiotycznych. Liczne badania kliniczne wskazały, że LGG sprawdza się przy obniżonej odporność i nawracających infekcjach; biegunkach (poantybiotykowych, infekcyjnych, podróżnych i szpitalnych); AZS (atopowe zapalenie skóry) i chorobach alergicznych oraz problemach związanych z przewodem pokarmowym (w tym zespole jelita nadwrażliwego − IBS). Właściwości prozdrowotne wykazują również niektóre rodzaje bakte-

rii Escherichia i Bacillus oraz drożdże Saccharomyces boulardii. Wykorzystywane są one głównie w ostrych i przewlekłych chorobach przewodu pokarmowego (biegunki różnego pochodzenia); w celu wzmocnienia odporności (przyczyniają się do zwiększenia ilości immunoglobulin SIgA − cząsteczki układu odpornościowego). Warto wspomnieć, że nie odbudujemy flory bakteryjnej z dnia na dzień, dlatego probiotyki po antybiotykach czy zakażeniach bakteryjnych powinniśmy przyjmować przez 2-3 miesiące. MEchaNIZM DZIaŁaNIa ProbIoTYkÓw Badania nad probiotykami nadal trwają, odkrywane są kolejne zastosowania bakterii. Do tej pory ustalono, że bakterie probiotyczne: • zapobiegają przywieraniu patogenów do ściany jelita, • biorą udział w wytwarzaniu witamin z grupy B oraz witaminy K, • poprawiają działanie układu odpornościowego, • wytwarzają substancje bakteriobójcze, • regulują perystaltykę jelit, • rozkładają toksyny, • wspierają wytwarzanie enzymów trawiennych, • metabolizują sole kwasów żółciowych. Należy podkreślić, że nie wszystkie zawarte w probiotykach szczepy bakterii czy drożdży mają takie same korzyści zdrowotne. Każdy szczep ma przypisane specyficzne właściwości, dlatego wybór przypadkowego probiotyku może nie przynieść oczekiwanych efektów. gDZIE SZUkać ŻYwYch kULTUr bakTErII? Naturalnie występują one w przewodzie pokarmowym, jamie ustnej czy też na skórze. Bakterie probiotyczne można także spotkać w żywności. Ich źródłem są mleczne napoje fermentowane, np.: kefiry, jogurty, maślanki, kwaśne mleka i sery. Występują one także w wyrobach sojowych, m.in. tofu i jogurtach sojowych. No i oczywiście kiszonki (ogórki, kapusta, buraki, marchewka itd.) – w nich również znajdziecie dobre bakterie. NIE wSZYSTkIE bakTErIE SĄ ProbIoTYkaMI Na naszym rynku istnieje wiele produktów, zarówno pod postacią płynów, tabletek, jak i kapsułek. Warto zwrócić uwagę na ich skład i producenta. Istotne są badania kliniczne, które potwierdzają skuteczność danego probiotyku. Jakość preparatów noszących miano probiotyku jest zróżnicowana i często nie spełnia podstawowych kryteriów, co pokazują kontrole prowadzone przez powołane do tego jednostki, na przykład Najwyższą Izbę Kontroli (NIK). Probiotyki powinny posiadać odpowiednie oznaczenia. Oznaczenie probiotyków jest trójczłonowe: nazwa rodzajowa (np. Lactobacillus) i gatunkowa (np. rhamnosus) oraz literowo-liczbowe oznaczenie szczepu (np. GG ATCC 53103). W aptece szukajmy takich, które są oznaczone właśnie w ten sposób. Zastosowanie probiotyków jest tematem interesującym, ale i kontrowersyjnym. Z jednej strony szybko wzrasta liczba publikacji dotyczących zastosowania poszczególnych szczepów bakterii probiotycznych, z drugiej — jakość probiotyków w dalszym ciągu budzi sporo zastrzeżeń. Wybierajmy producentów, którzy zajmują się przede wszystkim produkcją probiotyków. Mają swoje linie produkcyjne oraz odpowiednie systemy kontroli jakości. I na koniec należy dodać, że każdy probiotyk powinien być przyjmowany zgodnie z zaleceniami lekarza, dietetyka czy też wytycznymi zawartymi w ulotce.

CHROMA STOCK

Bibliografia

1. Szajewska h. praktyczne zastosowanie probiotyków. Gastroenterologia Kliniczna. postępy i Standardy. 2014 2. Szamborski r. Immunostymulacja szczepionkami doustnymi w prewencji i leczeniu nieżytów dróg oddechowych. pediatria i medycyna rodzinna. 2016 3. mroczyńska m, libudzisz Z, Gałęcka m, et al. mikroorganizmy jelitowe człowieka i ich aktywność metaboliczna. prz Gastroenterol. 2016 4. Najwyższa Izba Kontroli, Informacja o wynikach kontroli. llo.430.002.2016, Nr ewid. 195/2016/p/16/078/ llo (online) 2017. https://www.nik.gov.pl/aktualnosci/ nik- -o-dopuszczaniu-do-obrotu-suplementow-diety. html. 5. https://www.medonet.pl/leki-od-a-do-z,probiotyki--czym-sa--kiedy-nalezy-stosowac-probiotyki,artykul,1580690.html 6. https://www.wspolczesnadietetyka.pl/immunozywienie/najlepiej-przebadany-szczep-probiotycznylactobacillus-rhamnosus-gg