VillaMedia magazine over journalistiek juli/augustus 2016
Het Grote Interview Zomernummer met .... Hans Nijenhuis Antoinnette Scheulderman Lamyae Aharouay
Hans Laroes Pim Ras Selçuk Öztürk
Marcia Luyten Karen de Bok Arendo Joustra
Martha Riemsma Marc Chavannes En meer...
Š Paul Enkelaar
Een verhaal dat verteld moet worden, maar geen onderzoeksbudget?
Betrouwbare en goed onderbouwde berichtgeving is van groot belang. Omdat gedegen onderzoek tijd en geld kost, maakt Free Press Unlimited samen met de Nationale Postcode Loterij meer ruimte voor onderzoeksjournalistiek. We gaan toelages toekennen met een ruimer budget van 16.500 euro, speciaal voor diepgravende onderzoeksreportages met aandacht voor vrouwenrechten. Kijk voor de criteria op www.freepressunlimited.org/postcodeloterijfonds.
colofon
rogmans 3
Redactie Dolf Rogmans, hoofdredacteur Marjolein Slats, eindredacteur Linda Nab, redacteur Lars Pasveer, redacteur Trudy Brandenburg-Van de Ven, redacteur Anneke de Bruin, vormgever Marc Willemsen, webontwikkelaar
juli 2016
Postadres Postbus 75997, 1070 az Amsterdam Bezoekadres Johannes Vermeerstraat 22 1071 dr Amsterdam T 020-30 39 750 redactie@villamedia.nl www.villamedia.nl Ontwerp Jaap Biemans Aan nummer 6 werkten mee Frits Baarda, Bart Ebisch, Sjoske Cornelissen, Jolan Douwes, Carlo ter Ellen, Boudewijn Geels, Truus van Gog, Marc de Groot, Frank Groeliken, Rikkert Harink/TC Tubantia, Nick Kivits, Mark Koster, Raymond Krul, Valerie Kuypers/ ANP-KIPPA, Brenda van Leeuwen, Robin van Lonkhuijsen/ANP, Frans Oremus, Maaike Putman, Pim Ras, William Rutten/ RTL, Jamilla ter Steege, TRIK, Hans Vink/ Omroep MAX, Duco de Vries. Beeld cover Frank Groeliken Samenwerking ANP/KIPPA en Hollandse Hoogte Volgend nummer Nummer 7 verschijnt op vrijdag 19 augustus. Deadline advertenties 9 augustus Advertenties Karen Bais T 020-30 39 756 redactie@villamedia.nl Abonnementen Jaarabonnement € 155,00 Introductietarief € 99,00 Studenten tot 27 jaar € 65,00 Losse nrs € 12,95 inclusief porti Prijswijzigingen voorbehouden Opzeggingen (uitsluitend schriftelijk) dienen acht weken voor af loop van de abonnementsperiode in ons bezit te zijn Blad niet ontvangen NVJ leden: Ledenadministratie, Postbus 75997, 1070 az Amsterdam T 020-30 39 710 • F 020-66 24 901 ledenadministratie@nvj.nl www.nvj.nl Abonnees: Abonnementenland, Postbus 20, 1910 aa Uitgeest T 0900-ABOLAND/0900-226 52 63 (€ 0,10 per minuut) • F 0251-31 04 05 www.aboland.nl/blad/villamedia Uitgever Uitgeverij Villamedia BV Bank 66.68.29.292 • KvK 34323607 drogmans@villamedia.nl Druk Senefelder Misset Villamedia heeft zich ingespannen om alle rechthebbenden van het gebruikte beeld te achterhalen. Meent u desalniettemin rechten te kunnen doen gelden, dan kunt u zich bij ons melden.
Constructief Constructieve journalistiek helpt ons vak verder, zegt Catherine Gyldensted, sinds een jaar directeur Constructieve Journalistiek aan de school voor journalistiek in Zwolle (pagina 52). ‘Journalistiek is geen statisch domein dus bevrijd jezelf van die gedachte. En dan zie je een heel nieuw landschap met nieuwe mogelijkheden’, zegt ze. Wat haar betreft gaat journalistiek niet alleen over het blootleggen van een probleem, maar ook over het zoeken naar de oplossing. Martha Riemsma, hoofdredacteur van De Twentsche Courant Tubantia, wil het meer zien in haar krant (pagina 38). Is dat dan alleen maar positief schrijven? ‘Nee, zeker niet’, zegt ze. ‘Misschien is het gewoon journalistiek, maar zijn we door de jaren heen iets kwijtgeraakt. Ik heb de overtuiging dat we relevanter zijn als we naast kritisch óók oplossingen en perspectieven belichten, inspireren of het debat faciliteren.’ Gyldensted wil inmiddels nog een stap verder gaan. Journalistiek zou ook een rol moeten spelen in het depolariseren van de samenleving. Mensen die op de flanken actief zijn, luisteren niet meer, maar zenden alleen, ze schreeuwen. Neem de politieke nieuwkomer Denk. Die beoordeelt op ons verzoek de journalistiek (pagina 62) in de rubriek ‘de lessen voor de pers’. En wat doet voorzitter Selçuk Öztürk? Hij neemt de slachtofferrol aan en gaat vervolgens op zoek naar de bevestiging. En dat lukt natuurlijk altijd. Hetzelfde mechanisme zie je bijvoorbeeld bij de PVV en in de journalistiek bij GeenStijl en PowNed. Als ik in de journalistiek moet kiezen tussen schreeuwen of een oplossing zoeken, dan kies ik voor het laatste. Dolf Rogmans
inhoud
4 villamedia.nl
villamedia’s interview zomernummer
6 Hans Nijenhuis ‘Journalisten kennen het AD niet, want journalisten werken in Amsterdam en daar is geen AD.’
12 Lamyae Aharouay Zit niet bij BNR Nieuwsradio omdat ze een hoofddoek
22 Marc Chavannes
draagt.
Voor één keer een journalist zelf met zijn lessen voor de pers.
38 Martha Riemsma De hoofdredacteur van TC Tubantia over het ‘humeur’ van de krant.
16 Antoinnette Scheulderman Krijgt het benauwd als het bovenste knoopje van haar blouse dicht zit.
28 Pim Ras Voor zijn werk won hij 43 prijzen en nominaties bij de Zilveren Camera en nog ‘wil hij altijd winnen.’
15 Carrière Jerry Vermanen 27 WhatsApp interview met Hans Laroes 43 Eigen Baas Marcia Luyten 51 Carrière Peter van der Vorst 61 Carrière Mary Hessing
juli/augustus 2016
5
de nvj
44 Karen de Bok ‘Ik heb een grote bek, en heb regelmatig mijn mond open gedaan toen het niet goed ging
75 Mensje Melchior
bij de VPRO.’
62 Selçuk Öztürk
Ik stop.
Voorzitter Denk wil graag met het journaille in gesprek blijven.
76 Romanticus die gelooft in solidariteit Louis van de Geijn, scheidend vice voorzitter van de NVJ: ‘Waar de NVJ over
66 Cees Grimbergen
teit ben ik een romanticus die daarin blijft
Heeft een neiging tot
geloven. Het is niet uitgesloten dat er een
monomanie: ‘Ik ben
maatschappelijke tegenbeweging komt.’
tien jaar staat? Op het gebied van solidari
alleen nog maar met het onderwerp bezig’.
82 Aan het woord 52 Cathrine Gyldensted
Sanne Terlingen: ‘Onrustig en altijd
‘Ik denk dat we toe
nieuwsgierig.’
moeten naar een meer activistische vorm van journalistiek.’
74 Kan ik meedelen in de opbrengst
56 Arendo Joustra ‘Ik werk al duizend jaar bij Elsevier en ik heb nog nooit een loopbaan gesprek gevoerd.’
van mijn bestseller?
78 Check: ben jij futureproof? 81 NVJ Academy 81 NVJ Events 83 Column Yvonne Berkeljon Dit katern verschijnt onder redactie van de NVJ
‘Het AD bepaalt of Wilders gaat regeren’
Marathonman Hans Nijenhuis, tot voor kort mister nrc.next, en nu hoofdredacteur van het AD, loopt een rondje rotterdam met mark koster. ‘Ik ben opgestapt vanwege een meningsverschil met de NRC.’ tekst Mark Koster beeld Frank Groeliken
interview 8
villamedia.nl
Dat is een keer wat anders dan een hijgerige nieuwskop.
(Trots) ‘Overal zijn we genoemd.’ Buigt naar zijn bureau en toont een uitdraai van de internationale social media hits die de krant genereerde. ‘Dat we met deze voorpagina de hele wereld halen, dat is “fucking cool”’, zegt hij. ‘Het levert in geld niet meteen iets op, maar dit genereert wel naamsbekendheid.’ Zelfs in huiselijke kring was er waardering voor deze opening. ’Mijn vrouw werkt bij de Raad van State’, vervolgt hij zijn betoog over de sociale druk. ‘Maar deze voorpagina werd gedeeld in de app-groep van de collega’s’, vertelt hij. De man die nrc.next bedacht, Rusland-correspondent was voor de krant en tot recent verantwoording droeg voor de opiniepagina’s, is ervan overtuigd dat hij in zijn huidige betrekking misschien wel meer invloed heeft dan zijn ‘snobby’ collega’s aan het Amsterdamse
De hoofd
Damrak. ‘Er zit een bubbel in Amsterdam. Daar zitten de Volksredacteur heeft geen
krant, De Correspondent en NRC Handelsblad. Daar
kleren aan. Hans Nijenhuis (53) staat bijna naakt in de
wonen de smaakmakers. Die denken: wij zijn Nederland.
hoek van zijn werkkamer. De leidsman van het Alge-
Wij besturen het land. Dat dacht ik ook. Als je in Zwolle
meen Dagblad ontdoet zich van zijn pak om een hard-
komt, of Enschede of Etten-Leur, merk je dat dat niet
looptenue aan te trekken voor een rondje Rotterdam.
zo is. Tegenover die Amsterdamse bubbel staat aan het
Terwijl de rest van de redactie lonkt naar de vrijdagmiddagborrel, neemt de hoofdredactionele marathonman (3 uur 09 minuten) het bezoek mee voor een kleine training voor hij naar Antwerpen afreist voor een entrenous met een Belgische collega van de Persgroep. ‘Een warmloopje’, betitelt hij het ren-uitje. De sportieve setting voor het gesprek mogen we beschouwen als een metafoor voor de manier waarop Nijenhuis regeert. ‘Niet te snel. Met mate’, zegt hij terwijl hij resoluut een dubbele knoop in zijn schoen strikt. ‘Maar ik heb nog geen seconde spijt hoor.’ Ik neem toch aan dat er behoorlijk wat peer-pressure was. De NRC-meneer die naar het volkse AD verhuist?
‘Ja, mijn schoonmoeder begreep het niet. Dat is een
‘Journalisten kennen het AD niet, want journalisten werken in Amsterdam en daar is geen AD’
andere uiterste een bubbel van mensen die het allemaal niks vinden. Jan Roos, Geert Wilders. In het midden heb je een hele grote groep en die bedienen wij. Zij bepalen straks of, en met wie, Wilders gaat regeren.’ Om aan te geven hoe groot het AD is, leidt hij ons rond over de redactievloer die er uitziet als een fabriekshal vol journalistieke mijnwerkers. Op links zitten de makers, op rechts de verwerkers. Aan het hoofd van de redactie-Galaxy, beslissen twee adjuncten over het lot van de kopij. De ene chef haalt de verhalen binnen, de andere verspreidt de stukjes over de verschillende portalen. ‘We hebben nooit last van ideeënarmoede’, zegt hij. ‘Bij de vergadering bij NRC lagen ’s ochtends de kranten op tafel en op basis
nette dame uit Brussel. Die is “hardcore”! Die leest The
daarvan gingen we beslissen wat wij er nog aan toe
Economist, Le Figaro en Le Monde. Voor haar is NRC de
wilden voegen. Bij ons nooit kranten. Het AD is zelf een
onderkant. Ze zei: “Hoe moet ik dit uitleggen aan mijn
nieuwsmachine.’
vriendinnen? Waarom doet Hans dit?” Als je uitlegt wat het bereik is en dat het AD wordt gelezen door serieuze
De nieuwe baas is blij dat hij zich niet met redactio-
hardwerkende Nederlanders dan wordt er al anders naar
nele managementklusjes hoeft te bemoeien, zoals het
gekeken.’
opstellen van vakantieroosters of arbeidsvoorwaarden, maar zich kan richten op de inhoud. ‘Wij hebben een
Hij draait zich om en wijst naar een ingelijste voorpa-
redactiemanager, die doet alles met functies enzo. De
gina aan de muur. Daar hangt de grootste krant van
zakelijk directeur gaat over geld. Dat zien die Belgen wel
Nederland, getooid in de Union Jack. ‘Don’t leave me
goed. Je moet journalisten laten doen waar ze goed in
this way’, staat er.
zijn. Namelijk kranten en sites maken.’
juli/augustus 2016
We dalen af met de lift. Het AD is niet langer gelegen in de doodse Alexanderpolder in Rotterdam, maar in Post Central, een modern torengebouw op treinstelafstand van het station. We starten ons rondje Rotterdam. De tred is gelijkmatig: we kruisen de Coolsingel en zetten koers naar de Erasmusbrug. ‘Sinds ik deze baan heb loop ik minder’, zegt hij. De marathonman fietst tegenwoordig op en neer naar zijn woonplaats Den Haag: 27 kilometer heen en 27 kilometer terug. Heeft het AD een V&D complex?
‘We hebben geen V&D complex! Bij V&D was het probleem dat veel mensen dat merk kennen, maar er niet binnenliepen. Bij ons komen heel veel mensen, maar de buitenwereld kent het niet.’ Kijkt even pesterig opzij. ‘Journalisten kennen het AD niet, want journalisten werken in Amsterdam en daar is geen AD. We zijn binnen de Persgroep de belangrijkste titel, zeker nu we een nieuwsorganisatie vormen met zeven regionale kranten in Oost en Zuid-Nederland.’ Het AD is sinds kort groter dan De Telegraaf, maar dat vent je niet uit.
‘Dat is nog niet ons succes hè. Het komt vooral doordat de oplage van De Telegraaf naar beneden is gegaan. Die neergang is een combinatie van gedoe bij die uitgeverij en de tijdgeest. Als je De Telegraaf uit hebt, denk je: het gaat wel slecht met de wereld. Hoe lang wil je een krant lezen waar je elke dag somber van wordt? Waar alles kut is, waar politici zakkenvullers zijn, waar Brussel een zwart gat is waar al ons geld verdwijnt, waar mensen niet deugen. Mensen krijgen daar op een gegeven moment de balen van.’ Gesolliciteerd of gevraagd?
‘Gevraagd om te solliciteren’, zegt hij, en legt uit dat hij bij NRC niet meer lekker zat.
9
Villamedia’s interview zomernummer
interview 10 villamedia.nl
Er volgt een monoloog over zijn adieu bij de liberale avondkrant gevolgd door zijn opvattingen over de toestand in de journalistiek. ‘Ik ben vorig jaar mei uit de NRC-hoofdredactie gestapt omdat we een meningsverschil hadden over nrc.next. De vraag was of we met papier of online verder moesten. Als je aan mensen van 24 jaar vraagt wat ze belangrijk vinden zeggen ze: dat vind ik wel in mijn timeline. Als je dan opmerkt dat ze misschien iets missen dat niet in de timeline zit, reageren ze: “Dan is het niet belangrijk”. Dit is het ding. Het NOS Journaal speelt bij mijn dochter van 19 geen en-ke-le rol. Ze ziet het nooit. De Wereld Draait Door speelt geen rol. Lucky Tv speelt wel een rol, want dat krijgt ze gedeeld. De Correspondent, The New York Times, The Guardian komen in haar timeline. Het publiek dat we wilden bedienen moeten we iets geven dat hij zelf wil delen.’ ‘Wij komen uit een tijd dat je de krant door de bus duwde, daarna kwam de tijd dat je hem naar de IPad pushte en nu is de gebruiker diegene die de informatie verdeelt. Dat is vaak wat anders dan een nieuwsbericht. Iets dat mensen raakt. Dat product wilden we maken. Net op het moment dat we op het punt stonden of we dat wel of niet wilden gaan doen, kreeg NRC nieuwe eigenaren. Die zagen het dilemma ook, maar de afweging was als volgt; gaan we ons richten op een groep die de toekomst heeft, heel veeleisend is maar niet wil betalen? Of gaan we ons richten op een slinkende groep krantenlezers die niet zo veeleisend is en wel wil betalen? Ze kozen voor het laatste. Alleen, wie zorgt er dan voor de generatie van mijn dochter? Die wil ik niet overlaten aan de fucking Correspondent of VICE! ’ Waarom biedt De Correspondent niet voldoende journalistieke vitaminen?
‘De Correspondent en VICE zijn geweldige extra’s, maar je kunt er niet op leven. Wie vertelt de Nederlander wat er in de achterkamertjes gebeurt? Of in de catacomben? Wie controleert de macht? We zijn toch niet in de journalistiek omdat het een leuk beroep is, maar om mensen
Hans Nijenhuis (1962) is sinds mei vorig jaar hoofdredacteur van het Algemeen Dagblad. Na aanstellingen als verslaggever, correspondent in Moskou, parlementair redacteur en chef van de buitenlandredactie bij NRC Handelsblad, was hij van maart 2006 tot maart 2009 chef van nrc.next. Nijenhuis bekleedde tot in 2015 opnieuw enkele jaren die functie. Eerder was hij uitgever bij NRC Media en operationeel directeur van uitgeverij De Bezige Bij. Hij schreef drie boeken. Zijn laatste boek ‘Run baby run. Soms is hardlopen het enige dat je op de been houdt’, dat hij samen met Nydia van Voorthuizen schreef, verscheen
te bereiken met goede en serieuze informatie.’
eerder dit jaar
Nijenhuis overwoog een start-up met een digitale
Uitgevers (ISBN
nrc.next en zocht daar financiers voor, totdat zijn dochter ziek werd. Er werd bij haar een tumor ter grootte van een mango ontdekt rondom haar ruggengraat. ‘Ineens kom je in het ziekenhuis en stap je uit de lift en staar je naar het bordje “oncologie” en zie je kinderen met kale hoofdjes en slangetjes door de neus en denk je: “oh my God, het zal toch niet?” Je hele wereld kantelt dan. Toen het goedaardig bleek en ze weer opknapte, was ik ook
bij Xander 9789401605373) in Amsterdam. Nijenhuis woont in Den Haag, is getrouwd en heeft twee kinderen.
weer ontvankelijk voor de telefoontjes van de headhunters. Ik ben toen ook wezen eten met Phillipe (Remarque, Persgroep collega van de Volkskrant, red.) die me vroeg: “doe je mee?” Hij zag me kennelijk als bondgenoot. Toen vertrok mijn voorganger bij het AD Christiaan Reusink naar Voetbal International en werd mij verzocht te solliciteren.’ (Lacht) ‘De dingen die ik heb bedacht kan ik hier uitvoeren. We gaan een feestje bouwen.’ De eerste kritiek is er al. Hoofddoek columniste Hanina Ajarai zou niet geschikt zijn.
We draaien een hoek om. ‘Ik wilde heel graag iemand die geboren en getogen is in Nederland, en ook de moskee van binnenuit kent. Wat er vaak gebeurt in de media is dat we ex-moslims vragen voor een column. Daar zijn de hoofddoekjes af. Die zijn bevrijd en zoals wij geworden. Ho even! Maar dat was niet de bedoeling. Ik wil met mijn lezers elke dag binnen zijn in die moskee.’ Ze kan niet schrijven is de kritiek.
‘Wat je me zou kunnen aanrekenen, is de vraag of iemand al klaar is om een column te maken voor zo’n grote oplage. Antwoord daarop? Mwah! Daar valt iets op af te dingen, maar je moet mensen ook laten groeien. Arnon Grunberg had de eerste drie maanden op de voorpagina van de Volkskrant nog niet zijn vorm gevonden. Geef het tijd en meet niet met twee maten. En wie betaalt bepaalt. De kritiek op Twitter was oorverdovend, maar onze vrienden op Twitter zijn geen abonnees. Van lezers kregen we tientallen reacties, maar geen 1500. Dat gebeurt als je de puzzel afschaft.’ Was er echt geen andere te vinden?
‘Als die er is, laat die zich alsjeblieft melden.’ En eindelijk verdien je meer dan de balkenendenorm.
Trekt een sprintje en lost de verslaggever nu. ‘Nee. Hebberigheid past niet bij het AD. Ik heb niet onderhandeld. Eerst maar eens wat presteren.’
juli/augustus 2016
11 Villamedia’s interview zomernummer
interview 12 villamedia.nl
13 Villamedia’s interview zomernummer
juli/augustus 2016
Hallelujamoment Als vaste stem bij BNR Nieuwsradio en een twee wekelijkse column in NRC Handelsblad gaat het Lamyae Aharouay (25) voor de wind. Maar ze wil meer: Den Haag veroveren. ‘De media laten Kamerleden nog vaak te gemakkelijk wegkomen.’ tekst Nick kivits beeld Truus van Gog
Bijna
was Lamyae
letterlijk in het diepe gegooid. Dan
Aharouay (spreek uit: Lamja) na vijf
moet je meteen leren zwemmen.
jaar buffelen vertrokken bij BNR
Ik was toen nog een redelijk stil
Nieuwsradio. Tot ze werd gevraagd
muisje, dus dat is heel goed voor me
om ‘nieuwskick’ te worden. Sinds
geweest. Uiteindelijk mocht ik zo
begin januari is ze om de week vijf
nu en dan de kranten doornemen
dagen lang te horen bij De Ochtend-
op zender. Maar na vijf jaar begon
spits, waar ze luisteraars samen met
te halen valt, mag ik daarop insprin-
ik de uitdaging een beetje te missen.
de presentator bijpraat over nieuws
gen. Ik vind het fijn om soms ook
Wil ik dit nog wel? Niet dat ik mezelf
en actualiteiten. ‘Een vreselijk
wat te ontregelen. Laatst hadden
woord vind ik het: “nieuwskick”.
we PvdA-Kamerlid Jan Vos te gast.
Het was een werknaam voor een
Hij vond dat er meer elektrische
nieuw soort functie, en die naam is
auto’s moeten komen. Als slotvraag
een eigen leven gaan leiden.’
vroeg ik hem hoe hij naar de studio was gekomen. In de auto van zijn
Maar het omschrijft het wel goed: je
vriendin, gaf hij toe. Een Mazda 323,
bent een sidekick van de presenta-
en die is niet elektrisch.’
tor die het nieuws behandelt.
‘Ik zit hier niet omdat ik een hoofddoek draag’
nou zo goed vind, maar je werk moet wel uitdagend blijven anders leer je niet meer bij. Dertig jaar hetzelfde werk doen kan ik niet. Ik wil niet stilzitten.’ Nog voor je die twijfel kenbaar kon maken werd je gevraagd als een van de twee nieuwskicks van
‘Het is gelukkig meer dan alleen de
Dat klinkt alsof je aardig op je plek
De Ochtendspits. De ene week zit
kranten doornemen en werk van
zit. En dat terwijl je jezelf eind vorig
je op zender, de andere week ben
anderen opnieuw opratelen. Je mag
jaar afvroeg of je nog wel bij BNR
je redacteur. Je collega koos voor
je lekker tegen gesprekken met gas-
wilde blijven.
een contract, maar jij bleef liever
ten aan bemoeien. Als ik tijdens een interview zie dat er ergens nog wat
‘Toen ik in 2011 als stagiair binnenkwam was alles spannend. Ik werd
freelancer. Sommige mensen zullen je voor gek verklaren?
interview 14 villamedia.nl
te vertellen die uit de maatschap-
‘Ik heb wel eens eerder een contract gewild. Op een gegeven moment
Lamyae Aha-
pij komen. Een groot deel van de verhalen wordt nu niet verteld,
ben ik naar (BNR-hoofdredacteur,
rouay (1990) is
red.) Sjors Fröhlich gestapt en heb
freelance jour-
omdat redacties er voor het grootste
ik commitment gevraagd. Hij wilde
nalist en presen-
deel hetzelfde uitzien. Maar de
meteen een contract opstellen. ‘s
tator voor BNR
kijker verandert en de nieuwe kijker
Nachts kon ik niet slapen: wat heb
Nieuwsradio,
ziet zichzelf niet terug. Dan kun je
ik gedáán? Waarom heb ik zo’n
waar ze de ene
stoïcijns door blijven gaan met waar
grote mond? Het is bindingsangst.
week ‘nieuws-
je mee bezig bent, maar dan mis
Ik vind het eng om me te binden
kick’ is bij De
je heel veel. Hoe gênant is het dat
aan één werkgever. Ik denk dat het
Ochtendspits
nieuwsorganisaties die zeggen mid-
ook, vooral in de journalistiek, niet
terechtkomen. De media laten de
en de andere
denin de maatschappij te staan dat
gezond is om je vast te leggen. Wan-
Kamerleden vaak te gemakkelijk
week werkt
niet zien? Het wordt tijd voor meer
neer je dat doet, sluipt het gemak
wegkomen. In hoeverre is een arti-
als redacteur.
nieuwslezers of verslaggevers met
erin. Sjors reageerde sportief en zei:
kel of item journalistiek als iemand
Daarnaast is ze
een kleurtje.’
als je eenmaal zo ver bent... Ik had
alleen maar leegloopt? Misschien
columnist voor
mijn commitment. Maar eigenlijk
ben ik wel idealistisch, maar ik
NRC Handels-
Is dat niet iets dat vanzelf verandert
was het super-puberaal van me.’
vind dat journalistiek van beteke-
blad en verhuurt
met de generaties?
Niet gek voor iemand die per onge-
nis moet zijn, en dat een journalist
ze zichzelf als
tegengas moet geven.’
debatleider.
jaren 70 en er is nog niets veranderd.
Twitter:
Ik haat het dat we deze discussie
@LamyaeA.
überhaupt moeten voeren en dat
luk journalist werd.
‘Voor mijn studie communicatie
Aan ambitie geen gebrek. Waarom
‘Nee. Mijn vader is hier al sinds de
schreef ik een scriptie over lobby-
heb jij succes en andere jonge jour-
ik door mijn mond open te trekken
processen. Maar ik wilde ook de
nalisten niet?
misschien in een bepaald hoekje wordt gedrukt. Ik wil niet dat diver-
andere kant zien. Wat is nou handi-
‘Je moet zorgen dat je opvalt. Dat doe
ger voor iemand in de lobby-wereld
je door gewoon heel hard te werken.
dan met eigen ogen te zien wat er
Ik hoop tenminste dat dat de manier
heb ik inmiddels ook wel genoeg
aan de redactietafel gebeurt en hoe
is waarop ik opval. Wat BNR betreft
credits opgebouwd dat ik dit ge-
de media werken? Maar ik vond
durf ik wel te zeggen dat zo is. Ik zit
woon kan zeggen. De media vinden
het zó leuk, dat ik dacht: wat nou
hier niet omdat ik een hoofddoek
het belangrijk om over diversiteit
lobbyist? Als journalist kun je iedere
draag.’
te schrijven, maar zijn zich niet
Wat die hoofddoek betreft: hoe
Vooruitgang op dit vlak begint heel
siteitsmeisje zijn. Maar misschien
dag weer vragen stellen. Dat was echt een halleluja-moment. Maar ik
bewust van de rol die ze zelf hebben.
ben mijn stage niet begonnen met
moeilijk is het om niet dat meisje te
primitief, op tv, de radio en in de
het idee dat ik het ging maken in de
worden dat omwille van haar religie
krant.’
journalistiek.’
alleen op islam-onderwerpen wordt Die gedrevenheid typeert je.
gezet? Je maakt er geen geheim van dat
‘Dat is heel dubbel. Je moet ervoor
Je bent ambitieus, aldus je zus
je in de toekomst graag naar Den
waken dat je niet redacteur allochto-
Nutheila in een interview in Folia.
Haag zou gaan. Of zoals je collega-
nenzaken wordt. Soms merk ik wel
Waar komt dat vandaan?
nieuwskick Geert Jan Hahn zegt:
dat ik te fel ben bij het weigeren van
‘We waren een klassiek gastarbei-
‘Lamyae’s hart ligt in Den Haag.
onderwerpen over de islam. Maar
dersgezin. Mijn vader kwam in
Ze vreet alles wat met politiek te
aan de andere kant heb je wel een
de jaren 70 vanuit Marokko naar
maken heeft’.
netwerk en dus toegevoegde waarde.
‘Om wijze dingen over de politiek
Je kunt het onderwerp vanuit een
te kunnen zeggen moet je tussen
ander perspectief benaderen. En
de politici in zitten. Den Haag is
ook je collega’s doorverwijzen naar
een wereld op zich. Het is een stolp
andere, interessante bronnen.’
waar de normale burger niet onder komt. Maar aan de manier waarop
En dat komt de diversiteit ten
journalisten met politici omgaan en
goede, iets waar jij je openlijk over
vragen stellen zie je dat journalisten
uitspreekt.
ook zelf heel snel onder die stolp
‘Redacties pretenderen verhalen
Nederland en werkte als fabrieksLaat anderen het artikel lezen door het via social media te delen. Kijk op villamedia.nl (wel eerst inloggen).
werker totdat zijn lichaam niet meer kon. Mijn moeder kwam later over, werkte eerst ook in een fabriek en ging daarna met gebrekkig Nederlands een MBO-opleiding SPW doen. Als iemand zonder de taal te spreken alles op alles zet om een diploma te halen, wie ben ik dan om me ergens bij neer te leggen?’
carrière 15 Villamedia’s interview zomernummer
Nieuwe uitdaging te pakken, eerste prijs behaald? Mail naar redactie@villamedia.nl data
steeds van overtuigd dat dat niet per se hoeft. Ik deed het tot nu ook
‘Hele toffe data-dingen’
prima in mijn eentje. Maar met een team kun je andere dingen doen: dieper graven, meer aandacht voor presentatie. Ik ben benieuwd wat er straks nog meer gaat ontstaan.’
n Jerry Vermanen (31) is niet bang voor een spreadsheet, draaitabel of cijferbrij. De datajournalist verruilt zijn baan bij NU.nl per 1 augustus voor de KRO-NCRV.
Hoe laat je je plek bij NU.nl achter?
‘Lange tijd was ik de enige die een draaitabel of grafiek kon maken. Inmiddels kan ik gewoon op vakantie, want er zijn nu meer mensen die
Eerst vertrok Wilma Haan, toen
dat kunnen. Redacteuren staan ook
Jisca Cohen en nu jij. Het loopt een
vaker stil bij wat je allemaal met cij-
beetje leeg bij NU.nl
‘Ha ha. Er is niets geks aan de hand
fers kunt doen. Er wordt veel meer vanuit data gedacht. Waar ik er in
hoor, het is gewoon toeval. NU.nl
het begin nog een beetje aan moest
is het Ajax van de journalistiek.
trekken, heb ik nu het luxeprobleem
Een opleidingsinstituut waar veel
dat redacteuren met zoveel plannen
goede mensen vandaan komen. Veel
en ideeën bij me komen, dat ik niet
journalisten die bij NU.nl werken,
eens alles kan verwerken.’
vliegen op een gegeven moment uit naar andere media. Ik nu dus ook.’
Een jaar of vier terug was datajournalistiek een hype. Hoe is dat nu?
Waarom was het tijd om te gaan?
‘Ik had prima kunnen blijven, want
‘Nu de hype een beetje over is, zie je allerlei mooie dingen opduiken,
ik zit hartstikke lekker bij NU.nl. Ik
zonder de hijgerigheid van: “alles en
kan er elke dag toffe dingen maken.
iedereen moet data worden”. Daar
Maar het zijn ook veel snelle dingen;
ben ik het nooit mee eens geweest.
altijd op het nieuws en de actualiteit.
Met datajournalistiek in je gereed-
Straks krijg ik de tijd om diep in dos-
schapskist heb je meer mogelijkhe-
siers te duiken. Voor internet, maar
den, maar soms is het interview nog
ook voor tv- en radioprogramma’s.
steeds het beste middel.’
En in een nieuw datajournalistiek team, met visualisator Thomas Mulder, programmeur Marije Rooze en zes jonge onderzoeksjournalis-
Op Facebook schreef je dat je ‘hele toffe dingen’ gaat doen.
‘Ik ben de afgelopen jaren zo vaak
ten die daar het afgelopen jaar zijn
onderwerpen tegen gekomen waar-
opgeleid. Ze pakken het ambitieus
van ik dacht: als je daar toch eens
aan. Zo’n kans ga ik niet snel meer
echt diep in zou kunnen duiken. Dat
krijgen. Ik dacht: als ik dit laat
ga ik nu doen, en daar ben ik heel
schieten, ben ik echt gek.’
enthousiast over. Met ons team gaan we een website onderhouden over
Bij NU.nl werkte je veel in je eentje.
één thema. En we gaan producties
Beeld: Truus van Gog
Jouw adagium is ook altijd geweest:
maken voor De M onitor, Brandpunt
je hebt geen team nodig om goede
en Reporter Radio. Op een journalis-
datajournalistiek te bedrijven.
‘De heersende norm is dat de beste
tiek niveau waar ik ontzettend veel van kan leren, maar waar qua data
manier om datajournalistiek te be-
nog heel wat aan toe te voegen is.’
drijven, in een team is. Ik ben er nog
Linda Nab
‘Misschien heb ik het dommeblondjes syndroom’ Worden vrouwen echt achtergesteld in de journalistiek? En bestaat er zoiets als een vrouwelijke benadering? Interviewhater Antoinnette Scheulderman over seksistische vragen, de complexiteit van het föhnen en haar freelance tarief. ‘Een vrouwelijke chef zei: “Hoezo? Jouw man verdient toch al goed?”’ tekst Boudewijn Geels beeld Marc de Groot visagie Irena Ruben
interview 18 villamedia.nl
Dat lees jij er kennelijk in.
‘Ja. Misschien heb ik het dommeblondjessyndroom.’ Vertel!
‘Ik noem dat het Daphne Deckers-syndroom: dat je er leuk uitziet – Deckers ziet er overigens veel leuker uit dan ik – en wilt bewijzen dat je ook heus wel wat te mel den hebt. Dan overschreeuw je jezelf in interviews, om te laten zien dat je weleens een boek leest.’ Heb jij die neiging ook?
‘Niet meer, maar ik vind het wel grappig om dat bij anderen te zien. Als jij in je column had geschreven: “En
Setting
vooruit, qua glitters ook Sanne Groot Koerkamp van
: een koffiebar bij Antoin
Glamour”, prima. Waarom moest er in dat ze blond en vrouw is?’
nette Scheulderman (41) om de hoek in Rotterdam. Stemming bij de volgens de VARA Gids ‘beste intervie
Vermoedelijk dacht DWDD: we hebben drie mannen van
wer van de Nederlandse tijdschriftjournalistiek’: ge
serieuze media, er moet ook een beetje leuk ogende
reserveerd. Althans, zo oogt ze. Die indruk blijkt juist.
vrouw van een andersoortig medium bij. En Glamour is toch echt wat anders dan een opinieblad.
Heb je er zin in?
‘Ik zeg ook niet dat Glamour dezelfde statuur heeft.’
‘Nee.’ Zeker op tv valt blond op, weet jij zelf ook. Waarom niet?
‘Ik stel zelf altijd de vragen. Nu denk ik: wat moet-ie van me?’ Maakt het iets uit of ik je interview of dat een vrouw het doet?
‘Ja. Als ik tafeldame in DWDD ben gaat het op Twitter altijd over mijn uiterlijk. “Dat domme blondje met die Botox-kop.” Terwijl er nog nooit een prikje in is gezet.’ Ik heb juist wat vleiende reacties voor je meegenomen.
‘Lees voor!’
‘Voor mij niet. Het ligt aan het type. Ik vind jou vrij on berekenbaar. Maar je hebt ook zijige mannen, met een
Hier heeft een fan het over de ‘oogverblindende’ vrien-
Vriendin-achtige benadering. Zelf probeer ik altijd een
din van voetbalschrijver Michel van Egmond.
goede band op te bouwen met geïnterviewden, maar
‘Zo, mijn dag is goed.’
ik vind het ook heel belangrijk om stekelige vragen te kunnen stellen. Ik denk dat ik zulke vragen ook van jou ga krijgen.’
Als je alleen maar schrijft heb je dit niet.
‘Nee. Televisiemensen kunnen zich dan ook niet voor stellen dat je niet véél liever op tv zou willen zijn. Maar
Eerder dit jaar viel je op Twitter over het begin van mijn
schrijven blijft echt belangrijker voor me.’
column ‘Geels deelt uit’ over Vrij Nederland (Villamedia februari 2016). Ik probeerde speels de niet zo heel pluriforme setting van een uitzending van DWDD te
Hoe feministisch ben jij?
‘Ik hou niet van vrouwen die meteen over een glazen
beschrijven: Philippe Remarque van de Volkskrant, Rob
plafond of discriminatie zeuren. Vaak zijn dat wat ik
Wijnberg van De Correspondent, Vrij Nederlands Frits
noem ma-wo-vrij-vrouwen die parttime werken, want
van Exter en ook Sanne Groot Koerkamp van Glamour.
kinderen. Dan moet je ook niet mekkeren dat je niet de
Het ging over Time’s ‘Person of the year’.
‘Laat die column nog eens lezen. Kijk, hier schrijf je: “En vooruit, qua blond, vrouw en glitters was ook Sanne
hoogste functie hebt. Ik zit in een soort genootschap van vrouwelijke journalisten, het “Zenneberaad”, met onder anderen Wouke van Scherrenburg, Sheila Sital
Groot Koerkamp uitgenodigd.” Zo van: zij mocht er ook
sing, Marcia Luyten, Marike Stellinga, Dione de Graaff
bij zitten want ze hadden nog een dom blondje nodig.’
en Eva Jinek. Allemaal succesvolle vrouwen – hand
Er staat nergens ‘dom’.
over achterstelling. Onderhandelen over geld moet je
picked door Wouke – die keihard werken en nooit klagen ‘Klopt, dat staat er absoluut niet.’
trouwens ook gewoon leren. Ik oefen weleens met col
juli/augustus 2016
‘Onderhandelen over geld moet je trouwens ook gewoon leren’
19 Villamedia’s interview zomernummer
Frénk van der Linden kreeg vroeger bij Nieuwe Revu 100.000 gulden, oftewel 45.500 euro, voor tien interviews per jaar.
‘Ja. Waanzinnig! En hij deed de interviews ook nog sa men met Pieter Webeling, die vervolgens de bandjes uit tikte en daar natuurlijk ook voor betaald moest worden. Die tijd komt niet meer terug. Nu verdienen mensen als Frénk het grote geld met dagvoorzitterschappen. Maar ook van de journalistiek zou hij nog prima kunnen leven, hoor. De kranten en bladen staan boordevol interviews.’ Eind vorig jaar twitterde je foto’s van jou en je vriend in een luxe hotel in New York. Van Egmond levert bijna elk jaar een bestseller af – ‘Gijp’, ‘Kieft’, ‘Topshow’ – en is dus grootverdiener. Trakteert hij dan?
‘Ik betaal gewoon mee. Michel heeft ook zijn ex en zijn twee kinderen te onderhouden. En dan nog, hierin ben ik wél feministisch. Ik vind het een fijn idee dat ik er zelf voor heb gewerkt. In 2010 moest iedereen eruit bij Nieuwe Revu, waar ik toen parttime in dienst was, want hoofdredacteur Altan Erdogan wilde een rompredactie. Een aantal collega’s overwoog een tijdje de WW in te gaan. Maar waarom zou ik dat doen als ik ook gewoon kan werken voor mijn geld? Zoiets staat me dan heel erg
lega’s die er slecht in zijn. Het gekke is: de paar keer dat mijn zakelijke opstelling als vervelend werd ervaren, had ik vrouwelijke chefs tegenover me: “Nou zeg, jij bent ook zakelijk!”’
tegen.’ ‘Laatst interviewde ik Sabia Boulahrouz. Zij woonde met Rafael van der Vaart samen in Hamburg en werkt zelf niet. Nu ze uit elkaar zijn woont zij nog steeds in hun appartement. Ik vroeg wie de huur betaalt. Rafael, zei
Hoe loopt dat dan af?
‘Ik vraag een bepaald tarief, en als ze dat niet willen
ze. En haar ex van daarvoor, Khalid Boulahrouz - het is in Duitsland heel normaal dat je de naam van je ex-man
betalen houdt het op. Dat wordt dan als hard ervaren.
blijft dragen - betaalt alimentatie voor de kinderen. Ze
Bij een man zou dat nooit gebeuren. Ik kreeg zelfs een
zei: “Het is toch fijn als een man voor je wil betalen en
keer de reactie: “Waarom wil je zoveel geld? Je hebt toch
daar dankjewel voor te zeggen?” Ik heb wat dat betreft
een man die goed verdient?” Nou, Michel en ik wonen
dan toch meer op met Van der Vaarts andere ex, Sylvie
niet samen en hij betaalt niet mee aan mijn huishouden.
Meis. Die presenteert grote tv-programma’s in Duitsland
Maar al was dat wel zo, dan nog is het een waanzinnige
en heeft zelf ook een paar miljoen op de bank.’
opmerking.’ Heb je Estelle Cruijff, voorheen Gullit, wel eens geïnterJij werkt vooral voor LINDA. en het Volkskrant Magazine. Wat kost jij?
viewd?
‘Alleen een keer voor LINDA. Mode, over haar kleding.’
‘Tussen de 1500 en 2200 euro voor een interview van gemiddeld 3000 woorden. Aan woordprijzen doe ik niet.’
Zou je haar bij een herkansing vragen waarom ze al zoveel jaar haar hand ophoudt?
In de huidige marktomstandigheden is dat veel. De Persgroep betaalt freelancers 13 cent per woord.
‘Ik zou wel vragen: je bent gezond, waarom heb je nog nooit een baan gehad?’
‘Hoe kun je daar nou een goed stuk voor maken? Met een interview voor het Volkskrant Magazine ben ik mini maal twee weken bezig. Bij 13 cent per woord levert een
Is haar dat wel eens gevraagd?
‘Ehh, ik denk het niet.’
stuk van 3000 woorden 390 euro op. Bruto! Van 2000 euro blijft netto iets meer dan 1000 euro over. Vind ik
Misschien omdat ze zich alleen laat interviewen door
nog steeds niet veel voor een halve maand werk. Ik heb
vrouwenbladen? Die haar te hard nodig hebben?
ook gewoon een hypotheek.’
‘Dat speelt vast een rol. Beau Monde heeft Estelle inder
interview 20 villamedia.nl
daad echt nodig. En ja, ik weet dat er vrouwenbladen zijn die aan preventieve zelfcensuur doen: “Dat vindt ze niet leuk dus dat laten we er maar alvast uit”. Maar voor zulke bladen werk ik niet.’ Namens het Volkskrant Magazine had je in 2014 een heftige autorisatieclash met Robert Moszkowicz. Stel je je namens LINDA. ook zo hard op?
‘Moszcowicz is geen LINDA.-materiaal, maar in principe ben ik daar even streng. Alleen huldigt hoofdredacteur Jildou van der Bijl wel het standpunt dat geïnterviewden er trots op moeten zijn dat ze in LINDA. staan. Daarom moet de afwikkeling ook prettig zijn.’ Dat gaat dus niet altijd samen. Kortom: toch maar wheelen en dealen?
‘Je weet: met bepaalde beroepsgroepen heb je altijd
foutje maken. Dat zie je ook in de voetbaljournalistiek: zegt een voetballer een keer iets, maken diezelfde jour
gezeik. Met acteurs bijvoorbeeld, en dan vooral vrouwe
nalisten hem daarom af. Frénk liet in 2004 staatssecre
lijke. Zeker in combinatie met bepaalde managementbu
taris van Onderwijs Annette Nijs struikelen. Ze had iets
reaus. Dus begin ik er vaak niet aan.’
onhandigs gezegd over haar minister. Ik snap dat je als journalist dan eventjes een euforisch gevoel hebt, maar
Kun je je voorstellen dat veel lezers en tv-kijkers Halina
waar gíng het nou helemaal over?’
Reijn-moe zijn?
‘Is dat zo? Zelf heb ik dat niet.’
Is dat scalpen verzamelen typisch mannelijk?
‘Nee, die scoringsdrang had ik in het begin ook wel. Vol Reijn heeft iets onechts. En de ijdelheid spat eraf.
‘Acteurs zijn altijd in hun rol. Dat vind ik ook zo fasci
gens Frénk word je milder naarmate je ouder wordt. Dat klopt wel. Nu wil ik scoren door een mooi portret van
nerend aan Sylvie Meis: die is de hele dag Sylvie Meis.
iemand te maken. Een stuk waarin hij of zij zich van een
Ze heeft bedacht wie ze wil zijn en is inmiddels die
andere kant laat zien.’
persoon gewórden.’ Van der Linden maakte eind vorig jaar een fel bekriZo belandde René van der Gijp in 2011 in een burn-out.
‘Ja. Michel maakt nu een tweede boek over hem. René’s leven staat wederom op zijn kop, door het overlijden van de moeder van zijn zoon.’
tiseerd tv-portret van jouw burgemeester Ahmed Aboutaleb. Snapte jij de kritiek?
‘Ja. Ten eerste kwam Frénk heel veel zelf in beeld. Totaal onnodig. En hij stelde impertinente vragen over de zelf moord van Aboutalebs zus, waar Aboutaleb duidelijk
En jouw partner heeft niet slecht verdiend met deel 1.
niets over wilde zeggen.’
‘Dat zal inderdaad altijd de eerste vraag zijn, zei ik hem meteen. Zonde, want echt, Michel wil in eerste instantie gewoon een mooi boek schrijven.’
Van der Linden probeerde volgens mij helder te krijgen of er sprake was van een culturele component.
‘Dat kwam er dan niet helemaal uit. Twee dingen vond Je maakt uitsluitend persoonlijke stukken. Nooit zin in
ik wél onthullend: dat Aboutaleb veel vaker bidt dan de
een hard interview met een politicus?
Koran hem voorschrijft – wel twintig keer per dag – en
‘Ik heb drive niet zo om politici op hun knieën te dwin gen. Er komt meestal ook niet veel uit, vind ik.’
dat hij voor zijn kinderen een partner wil die belijdend moslim is. Dat vind ik shocking als je burgemeester bent van een stad met zoveel nationaliteiten en levensbe
Femke Halsema vertelde in maart tijdens het Grote
schouwingen.’
Interviewgala dat Frénk van der Linden haar nauwelijks meer interviewbaar vindt. ‘Jij maakt bijna geen fouten meer,’ had hij tegen haar gezegd. Vind je dat een juiste
Zou jij hem graag willen interviewen?
‘Absoluut!’
benadering van het fenomeen interview?
‘Dat is dus de reden waarom politici steeds minder zeg gen. De gretigheid van de journalist áls ze dan keer een
Dat zou andere koek zijn dan je interviews voor LINDA. TV: ‘De mobiel van’. Format: je kijkt in de telefoons van
Antoinnette Scheulderman (1975), Hoogeveen. Opleiding: Kunst- en Cultuurwetenschappen, Rotterdam. Eerste banen: Algemeen Dagblad, Nieuwe Revu. Belangrijkste opdrachtgevers: LINDA., Volkskrant Magazine. TV: Tafeldame De Wereld Draait Door, De mobiel van (LINDA.tv, Net5). Prijzen: In 2009 won Scheulderman De Luis, voor haar interview met Peter Jan Rens (Nieuwe Revu).
juli/augustus 2016
21 Villamedia’s interview zomernummer
Niks aan te doen? De een heeft flaporen, de ander een cleavage?
‘Haha, ik krijg het letterlijk benauwd als het bovenste knoopje van mijn blouse dicht zit. Als ik ga interviewen let ik daar trouwens goed op. Zo’n cleavage leidt af, dat snap ik best.’ Ervaar je dan een soort triomfmomentje: hébbes?
‘Nee. Ik kan me voorstellen dat een mannenblik soms
BN’ers en bevraagt hen over wat je daarin tegenkomt. En dan weet jij te melden dan ene Zygia al heel lang de visagiste is van Linda de Mol. Dat zou ik dus nooit hebben geweten, laat staan onthouden.
‘Ik ken ook Zygia persoonlijk. En alle grote sterren - Eva Jinek incluis - hebben een vaste eigen visagist. Die is ongelooflijk belangrijk. Ze weten alles en spreken de ster
‘Jij begint over mijn cleavage en mijn blonde haar. Dat zou je bij een man nooit doen’
naar beneden afdwaalt. Dat kun je ze niet kwalijk nemen. Mijn moeder zei altijd: je moet je sterke punten benadrukken. Nou, dat zijn er twee.’ Een goeie cleavage geeft zelfvertrouwen?
‘Als ik het gevoel heb dat ik er op m’n best uitzie, geeft me dat zelfvertrouwen ja.’ Is dit nu een vrouwenblad-achtig interview aan het worden?
‘Jij begint over mijn cleavage en mijn blonde haar. Dat zou je bij een man nooit doen.’
ook moed in voor de uitzending. Linda heeft ook een
Ik probeer ook echte ‘vrouwenbladvragen’ te stellen.
vast iemand voor haar haar.’
Over het zelfvertrouwen dat je ontleent aan je uiterlijk bijvoorbeeld.
Waarom kan De Mol haar eigen haar niet doen?
‘Ik kan het ook niet. Ik kan bijvoorbeeld niet föhnen.’
‘Het is niet “typisch vrouwelijk” om interviews te maken die over gevoelens gaan. Van der Linden, Webeling, Coen Verbraak en Arjan Visser doen het ook.’
Jij kunt niet föhnen?
‘Nee. Ik héb niet eens een föhn. En op tv ben je van alle kanten in beeld, hè. Gelukkig zijn de visagisten van DWDD ook heel goed.’
Hoe erg is het nu precies gesteld met het seksisme in de Nederlandse journalistiek?
‘Ik merk er eigenlijk niet zo veel van. Elders wel. Laatst werd ik gevraagd voor de jury van het beste Rotter
Waarom wilde je niet op foto voor dit interview?
‘Ik heb er een hekel aan en ik ben niet fotogeniek. Ik klap dan ook altijd dicht. Bovendien ben ik niet in mijn beste
damse boek. Ik had alleen geen tijd. “Jammer, want we hadden ook een vrouw nodig”, zei de organisatie. Toen dacht ik: alleen om die reden had ik al nee gezegd.’
doen. Ik ben tien kilo te zwaar en er kon bij jullie natuur lijk geen visagie af. Het is dus ook gewoon ijdelheid: ik sta liever leuk op de foto.’ Dat je eigen foto’s aanlevert, heeft vast ook iets te maken met controledrang.
‘Absoluut. Daar heb ik heel erg last van.’
Zo werkt dat toch gewoon?
‘Ach, flikker toch op man!’ Als jij een programma maakt met alleen vrouwen, denk jij toch ook: er moet ook een man bij?
‘Dat gebeurt in de praktijk alleen nooit. Maar oké, als DWDD een avond alleen maar mannelijke gasten heeft,
Je bent erg blond en hebt blauwe ogen. In hoeverre
willen ze een vrouwelijke tafeldame. Dat snap ik heus wel.’
waak je voor een ‘bimbo’-imago?
‘Haha, wat is dat nou voor vraag?’
Zullen we stoppen?
‘Goed idee!’ Ik heb je Twitter-foto gezien. Foto’s uit die serie heb je ook naar Villamedia gestuurd.
‘Kijk, ik heb altijd een veel te diep decolleté. Ook op die foto. Dan moet je niet zeiken over een bimbo-image. Die cleavage héb ik gewoon.’
Ik moet nu naar Amsterdam, een interview van 2 uur en 17 minuten uitwerken, voor een stuk van 2400 woorden. Maal 38 cent per woord is 912 euro.
‘Succes ermee. Ik had het er niet voor gedaan.’
Marc Chavannes, nestor bij De Correspondent
‘ Of vroeger alles beter was? Nee zeg, bah!’ Voor één keer vragen we een journalist zelf om zijn lessen voor de pers te formuleren. Marc Chavannes (69), oude rot in het vak en ‘nestor’ bij De Correspondent, heeft vooral een les voor uitgevers en voor de politiek: ‘investeer in kwaliteitsjournalistiek’. tekst Raymond Krul beeld Duco de Vries
juli/augustus 2016
23 Villamedia’s interview zomernummer
lessen van de pers 24 villamedia.nl
Journalistieke broeinesten
Ondanks recente bezuinigingen is er bij de publieke omroep nog redelijk wat financiële armslag en dat zie je
‘ Doorlepeljournalistiek kom je te vaak tegen’
volgens Chavannes terug in de programma’s. ‘Een aantal onderzoeksjournalistieke programma’s leggen echt eer in hun werk: Zembla, Argos, Radar, Brandpunt Reporter. Zembla heeft op een geweldige manier naar boven gebracht hoe ICT-projecten bij de overheid mislukken, inclusief de kwalijke rol die consultants daarbij spelen. Nieuwsuur is ook een goed programma dat dicht op het nieuws zit, maar ook iets verder van de actualiteit af durft te gaan om een bepaalde ontwikkeling bloot te leggen. Ik vind dat de onafhankelijkheid van de publieke omroep sinds de afschaffing van het kijk- en luistergeld en de steeds knellender bemoeienis van de politiek onder druk staat – de afstand tot Den Haag moet veel groter –, maar gelukkig zijn er in Hilversum nog talloze jour-
Meerdere
nalistieke broeinesten die zich daar niets van aantrekken.’ ten. Iedereen doet z’n best, maar het
Kritiek op ‘Hilversum’ heeft
moet allemaal snel, snel, snel. En als
Chavannes ook. ‘De NOS lijdt soms
keren benadrukt Marc Chavannes
je dan ziet dat er enorme voorlich-
iets te veel aan het feit dat het 24
het tijdens het gesprek: goede jour-
tingsapparaten tegenover staan,
uur per dag nieuws moet brengen.
nalistiek kost geld. En dan bedoelt
die verleidelijk goed geschreven
Dat slokt veel mankracht op. Als je
hij journalistiek ‘waarvoor stof is
nieuwsberichten produceren, dan
zoveel invloed hebt en zo’n grote
weggekrabd’. Dat vergt investeringen, van uitgevers, van de overheid
realiseer je je dat de wereld van het “flat earth news”, zoals beschreven
redactie, dan mag je iets minder doorgeefluik van nieuws zijn en iets
én van de consument die bereid
in het boek van Nick Davies, ook
meer investeren in het ontwikkelen
moet zijn de beurs te trekken. En
hier werkelijkheid is geworden.’
van primeurs en gespecialiseerde
juist die kwaliteitsjournalistiek
Ook de kwaliteitskranten ontko-
deskundigheid.’
staat vandaag de dag zwaar onder
men daar niet altijd aan, al weten
En dan zijn er nog de talkshows, met
druk – het is al lang geen nieuws
ze de schijn aardig op te houden.
De Wereld Draait Door en Pauw als
meer. Chavannes: ‘Laats zag ik in
Chavannes: ‘We zien de bekende
belangrijkste exponenten. Chavan-
Metro een bericht over een stel ze-
namen in de krant van columnis-
nes vindt ze niet goed genoeg, in
ventigers uit India dat een IVF-baby
ten en sterverslaggevers, maar het
zijn ogen voeden ze de waan van
had gekregen. Lijkt mij stug, maar
fundament bestaat uit steeds meer
de dag te veel. ‘Het gaat altijd over
ik kwam het daarna ook in allerlei
mensen die ieder moment op straat
het relletje van de dag en dat is vaak
andere media tegen. Dat soort door-
gezet kunnen worden. De kranten
ook nog het verkeerde relletje. Ze
lepeljournalistiek kom je te vaak
worden draaiende gehouden door
maken het publieke debat cynischer.
tegen. Je ziet een ANP’tje en schrijft
een grote flexibele schil van mensen
Ik heb een paar keer meegemaakt
dat over, want je moet met een paar
die zonder enige rechtszekerheid
dat de redactie van een talkshow
collega’s vier pagina’s zien te vullen
en vaak tegen een magere beloning
mij ’s ochtends vroeg wat ik van een
en hoe doe je dat? Door keihard te
hun werk doen. De krant is geen
onderwerp vond. Als dan blijkt dat
werken en persberichten door te zet-
veilig bezit meer.’
mijn standpunt niet radicaal genoeg
25 Villamedia’s interview zomernummer
juli/augustus 2016
ting te vormen. Die tip geef ik aan gemeentebesturen die vrijwel niet meer gecontroleerd werden door journalisten, ik zei: maak geld vrij voor kwaliteitsjournalistiek, vorm een regionale journalistieke cen-
De lessen voor de pers van Marc Chavannes
trale, huur goede jonge journalisten in, mobiliseer vrijwilligers en zet er een bestuur als buffer tussen. En als die journalisten rotstukken schrij-
• Stimuleer de vorming van ‘journalistieke centrales’ in de
ven, dan schrijf je een ingezonden
regio.
brief terug. Er wordt welwillend
• Redacties moeten zich verzetten tegen een verdere
naar mijn verhaal geluisterd, maar
vercommercialisering van de journalistiek; het is al ernstig genoeg dat Nick Davies’ wereld van ‘flat earth news’
ik heb nog niet veel van de grond
werkelijkheid is geworden.
zien komen.’ Dat de regionale journalistiek in
• Journalistieke talkshows moeten vaker de nuance zoeken
de verdrukking zit en de landelijke
zodat ze op een zinnige manier hun bijdrage leveren aan
kranten het moeilijk hebben, heeft
het gesprek van de dag.
ook te maken met het feit dat te
• Journalisten moeten meer aan zelfreflectie doen.
weinig consumenten willen betalen
• Redacties moeten niet meteen achter iedere rel aanrennen,
voor kwaliteitsjournalistiek. Cha-
zoals ze bij professor Maat deden.
vannes: ‘Zonder al te veel te klagen, zullen we aan lezers die willen weten hoe het er écht aan toegaat in de wereld, duidelijk moeten maken dat er betaald moet worden. Goede journalistiek is niet gratis. Dan krijg je een tombola waarbij VICE is, hoef je niet te komen. Dat hoor
Nieuws heeft een rel gecreëerd die
gekocht nieuws uitzendt zonder dat de kijkers het weten. Ook Neder-
je van anderen ook: het extreme
het niet waard was. En laten we ook
standpunt wint. Dat is jammer,
niet vergeten dat alle andere media
landse uitgevers, zoals de Persgroep,
want er zijn prachtige kansen om
daar in het begin driftig aan mee-
zeggen dat ze het in de toekomst
het debat op een zinnige manier te
deden. Achteraf is het makkelijk
van die zogeheten ‘branded content’
voeren. Nodig eens een leuke, jonge
praten, maar journalisten hadden
moeten hebben. Ik hoop dat de
rechter uit die een moeilijke zaak in
meteen moeten zeggen: wacht eens
redacties daar voor gaan liggen zo
het familierecht aan de hand heeft
even, Die Maat is toch een gerespec-
lang als mogelijk is, want het is juist
in plaats van die eeuwige strafrecht-
teerd wetenschapper? Klopt dit wel?’
het hybride mediaklimaat, waarin onduidelijk is wat de kwaliteit van
advocaat. Alsof er niets anders in de wereld bestaat dan boevenrecht.’
Regionale journalistieke centrale
informatie is, dat maakt dat mensen
Bij de commerciële omroep doet
De landelijke publieke omroep heeft
als Donald Trump kunnen floreren.’
RTL Nieuws het goed, vindt Cha-
het financieel gezien betrekkelijk
vannes. Het programma heeft een
goed, maar op regionaal niveau
geduchte WOB-reputatie opge-
is het een stuk beroerder gesteld.
Chavannes loopt al tientallen jaren
bouwd. Maar bij fysisch antropoloog
Sinds zijn jaren als hoogleraar
mee, hij is kritisch op de huidige
Sterke staaltjes
en anatoom George Maat, die de
journalistiek in Groningen spreekt
stand van de journalistiek. Ook
MH17-slachtoffers identificeerde,
Chavannes er geregeld over met
een beetje meer zelfreflectie zou
is RTL volgens Chavannes de mist
lokale besturen. ‘De Mediawet
geen kwaad kunnen (‘Eigenlijk zou
ingegaan. ‘Ik ben het met Maat eens
verbood lange tijd vormen van
een journalist zich ieder kwartaal
dat de universiteit een neutrale plek
regionale samenwerking, bijvoor-
kritisch moeten laten interviewen.
moet zijn, waar je in vertrouwelijk-
beeld tussen een regionale omroep
Om te weten hoe het aan de andere
heid college moet kunnen geven aan
en een krant. Maar er komen steeds
studenten – zeker als het gevoelige
meer mogelijkheden om het toch te
medische informatie betreft. RTL
regelen, bijvoorbeeld door een stich-
Deel dit artikel via villamedia.nl
kant is.’) Maar hij is geen man die vindt dat vroeger alles beter was. ‘Nee zeg, bah! Dat is allemaal onzin.’
lessen van de pers 26 villamedia.nl
Een wereld zonder deadlines: moeilijk en lekker Na een lange carrière bij NRC Handelsblad, waar hij onder meer politiek commentator was, columnist en correspondent in Washington, Parijs en Londen, ging Marc Chavannes in 2015 aan de slag als ‘nestor’ bij De Correspondent. ‘Ik vind het ontzettend leuk bij De Correspondent. Ik werk er met hartelijke, slimme mensen. Het is fascinerend om mijn oude journalistieke reflexen te vergelijken met nieuwe journalistieke reflexen. Iedereen is met zijn eigen onderzoek bezig, waaraan maanden of soms een jaar wordt gewerkt. Waar ik in het begin aan moest wennen, is dat je niet dat gezoem hebt van: hé, kijk eens wat er allemaal gebeurt in de wereld.’ Wat houdt zijn rol in? ‘Naast het schrijven van een politiek dagboek begeleid ik collega’s en geef advies als ze daar behoefte aan hebben. En ik probeer actuele ontwikkelingen te vertalen naar de formule van De Correspondent. Dan zeg ik: ‘jongens, wat doen we met de aanstaande Brexitreferendum?’ Je moet natuurlijk oppassen dat je geen krantje gaat spelen, maar ik denk dat wij heel goed kunnen aanhaken bij de actualiteit zonder dat het ten koste gaat van onze eigenheid. Je kon aan zien komen dat de Brexit iets groots zou worden, dus moet je daar iets mee doen. Uiteindelijk hadden we uitstekende stukken over het referendum in het Verenigd Koninkrijk.’ Chavannes vindt het moeilijk om zonder deadlines te werken, ‘maar eigenlijk ook heel lekker. Aan de andere kant is een deadline ook prettig, want als die nadert laat je alle onzin uit je handen vallen en ga je schrijven. Dat is zeker een gevaar van De Correspondent, dat we te lang doorgaan voordat we publiceren. Tegelijkertijd probeer ik tot mijn vezels te laten doordringen waar De Correspondent mee bezig is: schrijven voor een publiek dat voortdurend “connected” is en via sociale media van alles voorbij ziet komen en leest. Dat publiek moeten wij bedienen met context en verdieping.’
Chavannes heeft het naar z’n zin
context plaatst. En als Hans Gos-
tussen de jonge collega’s van De
linga de politiek duidt met kennis
Correspondent en hij geniet nog
van tientallen jaren parlementaire
elke dag van sterke staaltjes onver-
geschiedenis, dan denk ik: petje af.
sneden kwaliteitsjournalistiek. ‘Ik
Wat Maarten Schinkel en Menno
zie nog genoeg mooie reconstruc-
Tamminga op economisch gebied
ties, echt goed uitgezochte onder-
doen: superknap en heel belangrijk.
zoeksjournalistieke primeurs en
Het zijn allemaal voorbeelden van
interviews waarin iemand tot z’n
journalisten die kennis van zaken
recht komt én tegenspraak krijgt.
hebben, gevoel voor wat er gebeurt,
Ik ben jaloers op iemand als Sheila
hun grenzen kennen en het mooi
Sitalsing, die het nieuws in een
opschrijven. Het is journalistiek
slimme column à la minute in een
waar ik warm voor loop.’
whatsapp-interview 27 Villamedia’s interview zomernummer
Hans Laroes is interim hoofdredacteur journalistiek bij KRO-NCRV Hans Laroes
Chats
laatst gez. vandaag om 18:30
Hoi Hans, zou je via de App een aantal vragen willen beantwoorden over je nieuwe functie? Groet, Dolf But sure
11:46
12:32
Fijn. Ik ben even onderweg maar dan App ik je zo. Ik zit alleen in vergadering al :-). (Omroep he?)
12:43
12:54
Haha. Dat er tijd tussen zit geeft niet wat mij betreft. Dus dan maar meteen de eerste vraag, in welke vergadering zit je?
13:18
In het bekende Hilversums/Baarnse etablissement Groot-Kievitsdaal. Over de cultuur van de relatief nieuwe fusie-omroep KRO-NCRV. Met alle leidinggevenden. Goeie kennismaking; scheelt langdurig handenschudden :-) 13:35 Mooie plek. Wat is je eerste indruk van de cultuur? Humor. Open. Behoefte aan experiment en behoefte aan duidelijkheid. En aardig tegen de nieuwkomer. Voorlopig natuurlijk,...
13:36 13:42
En de cultuur op de redacties? Dat moet je me na 5 juli vragen, want dan begin ik
14:24
:-). Je bent interim hoofdredacteur. Hoe lang blijf je? Ergens in t volgend jaar
13:46
14:36
14:38
Waarom heb je niet gesolliciteerd op de vacature hoofdredacteur? Omdat ik niet goed had opgelet; ik wist van nix
15:42
Wie lette wel op? Door wie werd je gevraagd? Taco. De media directeur. Taco Rijssemus
15:22
15:45
15:53
Je bent nu de baas over 4 radioprogramma’s en 5 tv programma’s. Wat was het laatste spraakmakende onderwerp dat ik niet had mogen missen? 16:02 Alle programma’s natuurlijk want er werken hier goeie mensen en er zijn veel experimenten gaande. Verwacht ook veel van de datajournalisten/verwerkers die hier aan de slag gaan. Maar ik wil graag de Monitor apart noemen, vooral door de manier waarop dat crowdsourcend en open tot stand komt. Heel interessant. 17:24 Had Eva Jinek nu op tv moeten zijn met haar talkshow?
17:30
Ja. Zeg ik als buitenstaander. Gaat niet om Eva zelf overigens, maar om de noodzaak het over echte zaken te hebben. Maar dan iedere dag, niet afgewisseld met sportpraat 17:33 Dus die zomerstop van de publieke omroep...
17:34
Zomerstop is logisch voor een aantal programma’s, zeker gezien de wijze waarop Den Haag op de omroep heeft bezuinigd, maar de actualiteit kan beter bediend dan nu. 17:36 Laatste vraag, wat word je eerste besluit? Ik ga eerst met zoveel mogelijk mensen praten. En mijn eerste ‘besluit’ is de journalistiek, de programma’s, de uitingen en de digitale experimenten zo sterk mogelijk te maken -me daarvoor in te zetten. Dank je. Succes!
18:12
17:42
17:47 17:48
‘ Pimmetje, Pimmetje, deze moet je hebben!’ Al acht keer de Olympische Spelen gevolgd, negen grote voetbaltoernooien. En 43 keer was het prijs bij de Zilveren Camera. En nog is Pim Ras niet verzadigd. Altijd wil hij winnen. Ook straks weer in Rio. tekst Frits Baarda beeld Pim Ras
De beste straatvoetballer van Parijs, Iya Traore showt zijn kunsten voor de Eiffeltoren in Parijs.
portfolio pim ras 30 villamedia.nl
Halverwege
de woon
kamer zweeft een voetballer. Het ranke lichaam vrijwel
gestrekt, het hoofd naar achteren gebogen. Een donker blauw tenue boven een groen veld, tegen het decor van een wazig publiek. Geen bezoeker van Pim Ras’ woning kan de perfecte foto van Robin van Persie ontgaan. De wereldberoemde kopbal met snoekduik van het wereld kampioenschap voetbal in 2014. Ras had het moment. Het moment van de fotograaf. Het is de enige zichtbare sportfoto in de ruime, lichte woonkamer. Boven de bank hangt een kleurig abstract schilderij. Verder een foto van zijn twee zonen en een foto van twee paar handen, die van zijn vrouw en haar pas overleden moeder. De beelden weerspiegelen de
Pim Ras (1966), Rotterdam Opdrachtgevers onder meer: AD, AD SportWereld, Voetbal International, Panorama. Wordt vertegenwoordigd door Hollandse Hoogte. Opleiding: School voor
verhoudingen in het Hoofddorpse huis.
Fotografie
Sport is de wereld van Pim Ras (49). Een in werk om
fotobureau Cor
gezette passie. Maar thuis is het anders, daar is alles tot normale proporties teruggebracht. Voetbal, het zal wel. Ras kan na een kolkende topper tussen Feyenoord en Ajax thuiskomen en leeg van de ontladen spanning op de bank neerploffen, zijn laptop op schoot. Naast hem zijn lieve vrouw Carla. Ze leest een boek. Hij: ‘Kijk, Dirkie Kuijt, de beslissende treffer. Yes, ik heb hem!’. Zij: ‘Was het leuk? Zal wel interessant geweest zijn. Het is voetbal, toch?’ Ach, ze kijkt heus wel, ze gunt het hem, echt waar, hij voelt het. Maar dat boek vindt ze op dat moment toch net iets spannender. Voetbal interesseert haar niet. Turnen is wel een lollige sport, daar kan ze iets langer naar kijken. Epke Zonderland op de Olympi sche Spelen in Londen. Ras had hem ook. Zijn foto stond.
Den Haag, Vos Prijzen: 43 x keer in verschillende categorieën bij de Zilveren Camera, waarvan in 2009 overall winnaar. Boekpublicaties: ‘Pim Ras.
even weg. En dat is voor mij juist het allerbelangrijkste. Als fotograaf ben ik één bonk concentratie.’ Deze zomer wordt hij 50 en het wordt niet minder. Hij is net zo fanatiek als dertig jaar geleden, toen hij in Rot terdam als allround sportfotograaf begon. ‘Maniakaal? Ja misschien ben ik dat wel’, zegt hij, als hij zijn gedrag omschrijft. De eerste opwinding was er al op de zonda gen dat zijn vader hem op 8-jarige leeftijd meenam naar het Feyenoord-stadion. Zaten ze allebei achter het doel. De acties van de voetballers, ook geweldig, maar Pims ogen bleven langer hangen bij de mannen met hun lange telelenzen langs het veld. Heel jong wist hij al wat hij wilde worden. Net als die mannen. Op zijn 16-de was hij al een van hen. Zijn leerschool had hij bij Cor Vos, de wielerfotograaf. Sport, vooral voetbal, staat op nummer één. Maar in het parlement kan hij ook een mooi portret schieten. En nieuwsfotograaf is hij ook. In 2009 won hij de Zilveren Camera met een harde foto van Karst Tates, de man die in Apeldoorn op Koningin nedag zijn Suzuki Swift tegen een gedenkpaal reed en bij die actie acht mensen dood achterliet.
Fotograaf’, uitgeverij de Buitenspelers, 2010.
Net als die jongen met zijn lange blonde krullen. Gou den medaille voor sporter en fotograaf, een topprestatie, dat ziet ze wel. Maar voetbal. De volgende ochtend, op maandag, ligt AD Sportwereld achter de voordeur. Dat is het moment van de week waar de fotograaf naar uitkijkt. Hij slaat de krant open en ziet een dubbelspread. Zijn foto in de volle breedte. Dan kan ze zeggen: ‘Staat er best wel leuk in.’ Maar als hij aandringt, zijn lijf in de juichstand, kan ze hem lachend toeroepen: ‘Maar Pim, je probeert ons je enthousiasme door de strot te duwen!’. Bij zijn twee zonen vindt hij evenmin gehoor. Ze houden niet van voetbal, sport doet hen niet veel. De fotograaf meldt het als een gegeven waar hij zich al lang geleden bij heeft neergelegd. ‘Het relativeert mijn werk natuur lijk enorm. Soms denk ik dat het belangrijk is wat ik doe. Maar Carla en mijn zonen, en mijn hond Lizzy, die zijn pas echt belangrijk. Werk en gezin vormen een cirkel: als iets in het gezin niet goed gaat, dan beïnvloedt dat direct mijn werk. Mijn concentratie, de focus, is dan
FC Barcelona wint de Champiosn League finale. Tussen de snippers vieren Lionel Messi, Ivan Raketic, Andres Iniesta en Neymar de winst van de Cup met de Grote Oren. Duitsland, Berlijn, 2015
juli/augustus 2016
31 Villamedia’s interview zomernummer
De beste straatvoetballer van Parijs, Iya Traore showt zijn kunsten voor de Eiffeltoren in Parijs aan de vooravond van de openingswedstrijd van het EK Voetbal tussen Frankrijk en Roemenië.
In de reflectie van een raam in de tribune van het Stade Bollaert is de opkomst te zien van de elftallen van Albanië en Zwitserland tijdend het EK Voetbal Frankrijk 2016.
portfolio pim ras 32 villamedia.nl
Een sterke plaat, zeker, maar liever wil Ras later herin nerd worden aan de zwevende Van Persie. Of nóg liever aan de foto uit 2014 van de dollende Dirk Kuijt en Arjen Robben, samen in de golven bij het Zuid-Amerikaanse Ipanema. ‘Ik was er als enige, op één meter afstand. Yes, yes, riep ik toen ik hem de volgende dag voluit in de krant zag staan. Een wereldfoto. Anders dan alle andere. Plaatsing van je foto is het grootste compliment. Dat is toch de kern, het doel van mijn werk, in vijf woorden: je
WK Voetbal 2014. Robin van Persie scoort met een rake kopbal in een duikvlucht de 1-1. Brazilië, Salvador, 2014
wilt het laten zien.’ Het is gemakkelijk gezegd: laten zien. Maar eerst moet je die foto maken. De mensen hebben geen weet van wat hij er voor moet doen. Leuk, lekker naar het EK voetbal, zoals deze weken, zeggen ze dan, of in augustus de Olympische Spelen. Zijn werk is topsport. Ras drinkt niet, rookt niet, hij tennist en loopt drie tot vier keer per week een half uur hard. Iedere dag met hond Lizzy twee uur kuieren rond de grote vijver, het is goed voor zijn rust, net als op tijd naar bed gaan. Alles voor de concentratie, voor het perfecte beeld. De juiste composi tie, kleur, de achtergrond, scherp en close. Het moment, het liefst van historische proporties. Marianne Vos Olympisch kampioen zien worden in de gutsende regen. Het geluid van zijn camera: rrrrrr! ‘Pimmetje, Pimmetje, deze moet je hebben!’, hoort hij zichzelf roepen. Pas naderhand zag hij op zijn laptop de grimas en de rechtop staande haartjes op haar armen. Hij wist dat niet alleen zij goud had. De spanning is letterlijk voelbaar. Zijn spieren trek ken samen, zijn hart klopt als een dolle. Hij voelt het bonzen. Naast hem zitten zijn collega’s, bijvoorbeeld in een voetbalstadion. Ze zijn er even niet voor hem. ‘Ik sluit me af. Je ziet me nooit ’s lachen. Misschien vinden ze me een arrogante kwast, maar dat ben ik niet. Ik ben een gewone Rotterdamse jongen. Als het erop aan komt wel bloedje fanatiek.’ Pas een paar uur na de wedstrijd, als de laptop is opgeborgen, heeft Ras vaak de behoefte de andere sportjongens op te zoeken. Om elkaars werk te bekijken, een complimentje uit te delen. ‘Dat gebeurt te weinig’, vindt hij. ‘Het zou onderling iets warmer mogen. Er is altijd iets van haat en nijd, elkaar iets niet gunnen. Duwen en trekken, dat is normaal, dat kan gebeuren. Maar na afloop iets meer collegialiteit zou ik fijn vinden.’ Verder geen kwaad woord over de andere jongens, het zijn werkvrienden. In zijn dromen komen ze geregeld voor, Hans van Tilburg, Olaf Kraak, Guus Dubbelman, misschien meer dan zijn eigen vrouw. Hij is gesteld op ze, dat mogen ze best weten. Voor de foto heeft hij ze niet nodig, wel voor de gezelligheid. En ja, ook voor het respect en de waardering. Dat wil hij geven en ontvangen.
Epke Zonderland haalt opgelucht adem na zijn winnende oefening, 2012.
juli/augustus 2016
33 Villamedia’s interview zomernummer
Voor aanvang van het toernooi genieten Arjen Robben en zijn voetbalvriend Dirk Kuijt van een moment van ontspanning in de branding van het strand van Ipanema. BraziliĂŤ, 2014
Marianne Vos wint goud op de weg. Olympische Spelen, Londen 2012.
portfolio pim ras 34 villamedia.nl
Niemand hoeft voor Ras te juichen, zoals voor Van
blauwe Volkswagen Passat. Zijn laptop plaatst hij op het
Persie. Maar zonder aandacht en erkenning zou hij als
aanrecht. Dan draait hij zich half naar de toehoorder om
fotograaf niet bestaan. Die drive, die volledige toewij
en begint staccato pratend aan de reconstructie: ‘In no
ding, heeft hem ver gebracht. Dat kunnen weinigen hem
vember start de inzendtermijn van de Zilveren Camera.
nazeggen: hij was op acht Olympische Spelen, zomer en
Op 13 januari om 12.00 uur precies worden via internet
winter, en op negen grote voetbaltoernooien. Voor zijn
de nominaties bekend gemaakt. Die dag ga ik altijd eerst
werk won hij 43 prijzen en nominaties bij de Zilveren
tennissen, al heel vroeg. Om 12.00 uur ben ik gedoucht,
Camera. ‘Dan moet het toch een keer klaar zijn?’, zegt
helemaal klaar. Dan sta ik hier, alleen. Na een paar se
hij. ‘43 Keer erkenning, het is genoeg. Alles al gewonnen.
conden weet ik het. Gewonnen of verloren.’ Yes, yes, de
Maar nee, ik wil altijd winnen. Eerzucht? Ja, het is pure
rechterarm maakt een snelle maaiende beweging.
eerzucht. Je wilt horen dat het weer goed was, de beste
Het zou dit jaar echt kunnen gebeuren. Op het EK
foto’s, ieder jaar weer.’
Voetbal heeft hij niet veel te zoeken, over een maand
Ziek is hij, ja een week lang echt ziek, als hij een jaar
hij in gedachten de race voor het eerst, toen hij zelf in
in Rio de Janeiro des te meer. Een jaar geleden liep niet bij de beste drie zit. Dit jaar overkwam het hem.
Hoofddorp aan het hardlopen was. Daphne Schippers,
Geen vermelding bij de Zilveren Camera. Alsof je net
woensdag 17 augustus om 22.30 uur plaatselijke tijd, de
niet geselecteerd bent voor het Nederlands elftal. Ras
Olympische finale 200 meter. Plek, tijdstip, omstan
staat op en loopt naar de keuken, met uitzicht op zijn
digheden, alles heeft hij doorgenomen. Ras staat in de
Dafne Schippers komt als eerste over de finish op de 100 meter. Haar rivalen Simone Facey en Desiree Henry kunnen alleen maar naar haar kijken. Flame Games, 2015.
juli/augustus 2016
35 Villamedia’s interview zomernummer
Dafne Schippers is superblij met haar winst op de 200 meter. FBK-Games 2016 Dafne Schippers uitgeteld op de grond na de winst op de 200 meter. FBK-Games 2016
bocht waar ze haar handen juichend ten hemel heft en de tranen laat rollen. Zo moet het gaan. Hij staat daar en ziet het voor zich. Die foto moet hij hebben. De fotograaf: ‘Net als zij wil ik sportgeschiedenis schrijven. Zilveren Camera, Nederlands sportgala, over twintig jaar mijn foto nóg in de boeken, in die volgorde. Met mijn naam erbij. De spanning voel ik nu al. Maar ja, ze moet natuurlijk wel winnen.’ Als het hem lukt, weet hij zeker wie hem als eerste zal bellen. Zijn vader, die hem naar het Feyenoord-stadion meenam. Bij elke belangrijk sportevenement volgt hij zijn zoon op de voet. ‘Hij vindt het fantastisch wat ik doe. Zó enthousiast, hij is mijn grootste fan.’ Na anderhalf uur praten staat Ras van tafel op. ‘Kom eens mee’, vraagt hij, en loopt richting de trap naar boven. In het trapgat hangen de belangrijkste prijzen van de Zilveren Camera naast elkaar. Niet te missen. Zijn hand gaat erlangs: ‘Mijn eregalerij.’
Jesse Klaver, Den Haag 2015
portfolio pim ras 36 villamedia.nl
De kinderen van Shamwana. Mwilambe Sangwe schuilt met haar broertje Makalai in de hut van hun opa voor de hoosbui die hen net drijfnat heeft gemaakt. Congo, 2008
Serie over de vrouwen van het dorpje Shamwana in de Kivu’s van Congo. Na jaren door oorlog, terrorisering en sexueel geweld door de Mai-Mai soldaten te zijn verdreven, proberen de vrouwen in Shamwana hun bestaan weer op te bouwen. In de tot keuken omgevormde hut bereiden zij de maaltijd voor de zieken in het hospitaal van Artsen zonder Grenzen.
juli/augustus 2016
37 Villamedia’s interview zomernummer
Portret van Ans Markus, kunstenaar te Amsterdam ter gelegenheid van haar nieuwe expositie, 2016.
interview 38 villamedia.nl
Het humeur van de krant Hoofdredacteur Martha Riemsma (39) van De Twentsche Courant Tubantia propageert constructieve journalistiek. Meer oog voor het goede in de samenleving, zonder inlevering van kritisch vermogen. En zie daar, de oplage stijgt. Nu nog geld verdienen met online. tekst Bart Ebisch beeld Rikkert Harink/TC Tubantia
juli/augustus 2016
39 Villamedia’s interview zomernummer
interview 40 villamedia.nl
we als regionale krant als geen ander invullen. Een voorbeeld daarvan is de berichtgeving over de gemeente Haaksbergen. Het was daar een financiële puinhoop. Dat signaleren we uiteraard met een scherpe pen, maar we moeten tegelijkertijd perspectief bieden. Meer gemeenten zijn Haaksbergen voorgegaan. We laten zien
Hét verhaal
hoe zij hun problemen hebben opgelost.’ van de afgelo-
Waar komt die filosofie vandaan?
pen maand was – hoe kan het ook anders – FC Twente.
‘Vlak na mijn benoeming in 2014 heb ik zo’n honderd
Dit keer kon De Twentsche Courant Tubantia (TC
gesprekken gevoerd met bestuurders, lezers en onder-
Tubantia) goed nieuws op de voorpagina melden aan de
nemers in de regio. Ik was benieuwd hoe zij over over
tienduizenden fans in de regio. De KNVB laat de volks-
de krant dachten. Dat leverde een behoorlijk kritisch Martha Riems-
beeld op: te negatief en te weinig oog voor de goede
ma (39) is gebo-
kanten van de samenleving. Het humeur van de krant is
De foto van clubicoon Sander Boschker die een fan
ren in Veenwou-
daardoor opgeknapt. Dat zit ’m soms simpelweg in het
in de armen valt spreekt boekdelen. Je voelt als lezer
den, Friesland.
anders formuleren van een kop.’
zowel opluchting als verdriet.
Ze studeerde
club toch niet degraderen naar de Jupiler League.
Riemsma: ‘Over die foto was een flinke discussie op
communicatie-
de redactievloer. Moesten we juichende fans in beeld
wetenschappen
kritiek bij de buitenwacht: ‘Riemsma is van oorsprong
brengen? Euforie vond ik niet gepast. Die ingehouden
aan de Univer-
geen journalist, dus kan ze nooit een geschikte hoofdre-
opluchting past veel beter bij de hele voorgeschiede-
siteit Twente.
nis. Twente kruipt door het oog van de naald. Als je het
Een baan als
Jouw benoeming ruim twee jaar geleden leidde tot
dacteur zijn’.
‘Ik werd meteen geframed als iemand van de commercie.
vonnis leest, dan lijkt het erop dat een vormfout de club
beginnend
De redactie wist wel beter. Die zocht naar iemand die TC
heeft gered.’
journalist bij de
Tubantia kan transformeren in het nieuwe medialand-
Apeldoornse
schap dat aan het ontstaan is. Online vervult daarbij een
Toch schrijf je een dag voor de uitspraak van de KNVB
Courant legde
centrale rol. Bovendien is het altijd mijn droom geweest
dat de club in de eredivisie moet blijven.
ze naast zich
om hoofdredacteur te worden. Omstreeks 2000 kon ik
neer. In plaats
aan de slag als beginnend journalist bij de Apeldoornse
‘Omdat FC Twente niet van de bestuurders is, maar van de mensen. Als je ziet hoe die club hier leeft. Ik zeg niet
daarvan koos
Courant. Ik koos toen voor een traineeship bij Wegener,
dat degradatie onrechtvaardig zou zijn geweest, maar
Riemsma voor
anders had ik waarschijnlijk gewoon het traditionele pad doorlopen.’
het zou wel heel onrechtvaardig voelen. De fans kunnen
een traineeship
er niets aan doen. Daar komt bij dat het nieuwe bestuur
bij Wegener.
de afgelopen maanden de rotzooi heeft opgeruimd van
Bij dit kranten-
twee ex-bestuurders en een raad van commissarissen
bedrijf hield
die onvoldoende toezicht hield.’ Is dit een voorbeeld van constructieve journalistiek?
‘Ik weet niet of dit daar het beste voorbeeld van is, maar we laten wel zien waarom het erg is wanneer FC Twente
Gelukkig kwam die vacature voorbij.
‘Ger Dijkstra benaderde mij, de adjunct. Ik was op dat
ze zich sinds
moment gelukkig als zelfstandig ondernemer. Ik had
2000 bezig
echt mijn draai gevonden. Die autonomie vond ik zeer
met online-
plezierig. Niemand ging over mijn agenda. Ik wilde
projecten
nooit meer voor een baas werken.’
(onder meer
zou degraderen en failliet zou gaan. Het is veel meer dan
Haagsche
een sportief bolwerk. Er hangt een groot economisch
Courant) en
en sociaal belang aan vast. Er zit gemeenschapsgeld in.
oplagemanage-
De graphic bij het verhaal liet het grote raderwerk FC
ment (TC Tuban-
loodsen. Ik heb er veel plezier in. Wel mis ik de vrijheid
Twente zien.’
tia). In 2007
die ik als ondernemer voelde.’
Constructieve journalistiek is positief schrijven?
als consultant,
Dus wel.
‘Voor het hoofdredacteurschap wilde ik graag een uitzondering maken. Ik wil deze krant naar de toekomst
begon Riemsma
‘Nee, zeker niet. Misschien is het gewoon journalistiek, maar zijn we door de jaren heen iets kwijtgeraakt.’ Hoe bedoel je dat?
‘Ik heb de overtuiging dat we relevanter zijn als we
Hoe gaat met met de krant?
projectleider en
‘Goed. Voor de derde achtereenvolgende maand hebben
debatleider een
we meer vaste betalende abonnees dan het jaar ervoor.
eigen bedrijf,
Een kleine plus. Dat is in jaren niet meer voorgekomen.’
Twinkeling. Riemsma woont
naast kritisch óók oplossingen en perspectieven belich-
samen en heeft
ten, inspireren of het debat faciliteren. Die rol kunnen
twee zonen.
Concreet?
‘In mei hadden we 84.747 vaste abonnees, 187 meer dan een jaar geleden. Dagelijks bereiken we 230.000 lezers.’
juli/augustus 2016
41 Villamedia’s interview zomernummer
De oplettende lezer ziet een verschraling. Alle regionale kranten in Nederland zijn AD+.
‘Dat vind ik onzin.’ Dat is te weinig eer, bedoel je?
‘Vind ik wel ja. Zo voel ik dat ook niet. We maken hier 75 pagina’s en 100 online-berichten per dag. Dat kan ik geen verschraling noemen.’ Hoe kan dat?
‘We zijn een frissere krant gaan maken, meer gericht op
Ook jullie nemen het AD toch half over?
jongere gezinnen, met van dinsdag tot en met vrijdag
‘Kranten namen altijd al kopij af van de persbureaus, van
een derde katern. We maken elke dag een goede mix
de GPD en het ANP. Onder de motorkap is er wat dat
met stevig nieuws en mooie menselijke verhalen. Ook is
betreft weinig veranderd. Alleen is het meer zichtbaar
er meer oog voor opmerkelijk nieuws. De sterke marke-
geworden nu. Het tweede katern wordt ongeveer kant
tingkracht van de Persgroep speelt natuurlijk ook mee.’
en klaar aangeleverd. Dat heeft als voordeel dat we alle
De krant straalt Vlaamse flair uit.
‘De krant is aantrekkelijker geworden voor een breder publiek. Het magazine op zaterdag is erbij gekomen. Het kan nog verrassender en beter, vandaar dat we 2016 hebben uitgeroepen tot jaar van creativiteit en vakmanschap. Je ziet het al terug in de krant. Vanochtend bijvoorbeeld las ik een leuk verhaal in de editie Enschede. De redactie had de voetbalwedstrijd België-Ierland gevolgd in een Ierse pub en in een Belgisch café. Hey, denk je dan als lezer, leuk. Het doet me denken aan de naam van mijn vorige bedrijf. Twinkeling. Ieder goed idee begint met een twinkeling in de ogen.’
‘Ik werd meteen geframed als iemand van de commercie. De redactie wist wel beter’
mankracht – was 115, nu nog 85 - in de regio kunnen inzetten. De kwaliteit houden we verder op peil met een gilde van freelancers. Het diepgravende werk moet de redactie doen. Voor het verslag van het evenement in het weekend schakelen we een freelance medewerker in.’ Zo meteen zegt de Persgroep, ‘die titels in het oosten kunnen we ook net zo goed samenvoegen’.
‘Dat denk ik niet. Het zou haaks staan op de strategie van het bouwen aan sterke regionale titels. We moeten wel meer geld gaan halen uit digitaal. Slimmer worden. Het nieuwsplatform Topics is daar een voorbeeld van. De abonnee krijgt in het najaar tevens toegang tot artikelen van andere titels van de Persgroep, zoals de Volkskrant en Trouw.’
En hoe gaat het online?
‘Het aantal bezoekers is verdubbeld naar 70.000 per dag. Een liveblog op de dag van de uitspraak van de KNVB
TC Tubantia is de enige krant met het regionale nieuws
trok 500.000 mensen.’
in het eerste katern. Is dat onderwerp van discussie geweest binnen de Persgroep?
‘Jazeker. Maar dat wordt wel geaccepteerd en gewaar-
Maar daar verdien je geen geld mee.
‘Nee, nog niet voldoende. Maar het is wel belangrijk. Ik
deerd door topman Christian van Thillo. Omdat er een
geloof heilig in de samenwerking tussen print, online en
visie achter zit. Wij geloven dat we zo de krant moeten
video/audio. Vandaar dat we samenwerken met de loka-
maken. Mensen lezen TC Tubantia voor het regionale
le omroep in Enschede. We zitten in hetzelfde gebouw,
nieuws. Waarom zet je dat nieuws dan niet voorin de
aan dezelfde middentafel. Op die manier ontdekken we
krant? Hart voor de regio, oog voor de wereld, zo moet
dagelijks de kracht van de verschillende media. Ik noem
het zijn. Die leus heb ik trouwens geleend van De Haag-
het voorbeeld van een reportage over de wateroverlast
sche Courant.’
in Enschede. Een foto van een ondergelopen kelder maakt weinig indruk. Dan kun je beter kiezen voor bewegende beelden van burgers die met emmertjes het water weg scheppen. In de krant kun je breed uitpakken met de oorzaken van de overlast. Enschede ligt op een heuvel, het water stroomt naar beneden de wijken in. Dat kun je mooi in een graphic laten zien. En dan zijn er nog audiofragmenten van de wethouder. Die zijn weer geschikt voor online. Al deze onderdelen moeten we onder de knie krijgen om relevant te blijven voor onze abonnees.’
De krant is nog niet passé? Dit verhaal kun je cadeau doen aan anderen. Deel het daarvoor via villamedia. nl (wel eerst inloggen).
‘Hou toch op. Ik herinner me een filmpje over The New York Times uit 2000 waarin wordt voorspeld dat de laatste krant in 2014 van de persen zou rollen. Dat geloofde iedereen. We zijn nu twee jaar verder. 6,8 miljoen mensen in Nederland lezen nog steeds dagelijks de krant. Natuurlijk zijn de oplages gedaald, ook bij ons. Maar de krant wordt nog altijd door 230.000 mensen gelezen. De website trekt dagelijks 70.000 bezoekers. We zijn alive & kickin.’
de marktplaats voor tekst, foto’s, vormgeving, communicatie, marketing & sales
Villamedia Opdrachten villamedia.nl/opdrachten
Op zoek naar een freelance opdracht? Schrijf je in en reageer direct
• Gratis toegang voor NVJ-leden
• Gemiddeld 50 opdrachten online • Direct reageren op opdrachten • Voor slechts € 9,95 per maand • Elke maand opzegbaar
juli/augustus 2016
43
eigen baas
Trots op je eigen toko. Ook pronken: eigenbaas@villamedia.nl
‘Je schri jft voor de eer’ Met ‘Het geluk van Limburg’ won Buitenhof-presentator Marcia Luyten vorige maand De Brusseprijs. Haar boek gaat over de steenkoolindustrie in Limburg. ‘Ik ben daar opgegroeid, maar hoorde nooit iets over de mijnbouw daar.’ tekst Sjoske Cornelissen beeld Truus van Gog
Je bent op onderzoek uitgegaan.
‘Toen ik als freelancer in Afrika werkte schreef ik veel
raad ik het af om generalist te zijn. Als je eenmaal in een bepaalde hoek
over de impact van de mijnbouw op de samenleving. Na
naam hebt gemaakt, kun je daar
terugkomst hier wilde ik meer weten over de steenkool
heel lang op teren.’
industrie in Limburg. Alles wat daaraan herinnerde is met de grond gelijk gemaakt. Gras erover en vergeten.
Wat doe je op maandagochtend?
De geschiedenis heeft me in alle opzichten verbaasd.
‘Dat wisselt. Als ik op zondag Bui
De verhalen waren groots en indrukwekkend. Het had
tenhof heb gepresenteerd, laat ik op
zoveel meer om het lijf dan ik had kunnen vermoeden.
maandag mijn hoofd uitwasemen.
Het leven van Limburgs bekendste zanger Jack Vinders
Dan drink ik koffie, lees ik geen
vormt de rode draad in het verhaal.’
kranten, ga ik naar de sauna of spor ten. Maar als ik op zondag niet heb
Waarom ben je freelancer geworden?
‘In de zomer van 2001 stopte ik bij de Volkskrant en
gewerkt, zit ik op maandag om 9.00 uur klaar om aan het werk te gaan.’
verhuisde ik met mijn man naar Rwanda. Hij werkte bij Buitenlandse Zaken en werd uitgezonden. Ik ben toen gaan werken als freelance correspondent voor onder meer Het Parool en de NOS.’
Welke nadelen heeft het freelance bestaan?
‘Vooral in Afrika ben ik vaak eenzaam geweest. Er was geen
Ben je blij dat je die stap hebt gezet?
clubhonk waar ik naartoe kon.
‘Ik vond het heel erg om bij de krant weg te gaan, maar
Daarnaast zijn de freelance tarieven
het was uiteindelijk voor mijn manier van schrijven
de afgelopen vijftien jaar enorm ge
een bevrijding. Althans, zo duid ik het nu, in het begin
kelderd. Je schrijft voor de eer, geld
was het vreselijk moeilijk. Ik heb altijd op een kranten
moet je ergens anders verdienen.’
redactie gewerkt en nu zat ik ineens in “the middle of Africa”. Elk gebied werd door een correspondent afgedekt, daar moest ik me tussenwurmen. Maar toen
Waar?
‘Buitenhof ligt in de zomer twee
dat lukte kon ik maken wat ik wilde en was ik veel vrijer
maanden stil, dan heb ik nul inkom
dan voorheen. Bovendien was ik de enige Nederlandse
sten en moet ik wel een commer
journalist in Rwanda. Ik zat nog geen jaar in Afrika
ciële klus doen.’
toen in Congo een grote vulkaan tot uitbarsting kwam. Het was “headline news” op CNN en ik mocht het NOS Journaal openen.’
Is er een vaste baan waarvoor je het freelancen zou opgeven?
‘Ik zou voor veel betere voorwaarden Afrika was in die tijd jouw specialisme. Hoe is dat nu?
‘Daar ben ik dubbel over. Ik heb een enorm brede belang
graag een vast contract willen, maar dat is niet realistisch. Dan zou ik me
stelling. Afrika vind ik heel interessant, maar er zijn
moeten beperken tot radio en tv of
ook zoveel andere dingen die ik leuk vind. Bij Buitenhof
schrijven, maar ik wil én een boek
komt een breed scala aan onderwerpen voorbij, dat past
kunnen schrijven én Buitenhof
veel beter bij mij. Maar als je schrijvend journalist bent,
presenteren.’
Als hoofdredacteur televisie van de meest eigenzinnige omroep van Nederland vindt Karen de Bok het haar taak om de randen van de programmering op te blijven zoeken. Een fusie paste niet in dat plaatje. ‘Ik wílde het gewoon niet.’ tekst Linda Nab beeld Trik
Karen de Bok laat de VPRO niet opvreten
interview 46 villamedia.nl
minder human interest en wetenschap. Geen talkshows en eerstelijns journalistiek; dat kunnen andere omroepen veel beter. We hebben gekozen voor journalistiek, buitenland, humor en kindertelevisie. De keuzes waren soms moeilijk, maar ik denk wel dat het ons uiteindelijk geholpen heeft om te komen waar we nu zijn.’ Ik heb begrepen dat je erg bepalend bent geweest in de beslissing om niet te fuseren. Waarom was je daar zo sterk tegen?
‘Ik had al meteen veel moeite met het idee. Ik wílde het
Het
gewoon niet. Ik dacht: de VPRO is klein, we worden opgevroten. Dan gaan we op in de grote gemene deler. Ik was bang dat er een consensus over dingen zou moeten onlangs verschenen jaarplan van de
ontstaan, waardoor we zouden verzanden in het grijze
NPO wordt ingeleid met een uitgebreide lofzang op de
midden en niet meer de uitersten van de programme-
VPRO. Directeur Frans Klein gebruikt veel woorden om
ring konden opzoeken.’
uit de doeken te doen hoeveel indruk de serie Langs de oevers van de Yangtze, van fotograaf Ruben Terlou, op hem heeft gemaakt. ‘Typisch VPRO.’ Het had hem doen ‘glimmen van trots’. Een voorbeeld voor heel Hilversum, lijkt hij te willen zeggen. Het reisprogramma werd
Toch hebben jullie nog fusiegesprekken gevoerd met de Avro.
‘Ik ben die gesprekken open ingegaan omdat ik wel vond dat we alles goed moesten onderzoeken, en niet zomaar
gemaakt onder de vleugels van Karen de Bok (55), sinds
moesten roepen dat iets niet kan. Iedereen is bang voor
acht jaar hoofdredacteur televisie bij de VPRO. Het werd
verandering – ik ook – maar je moet wel open durven
genomineerd voor de Nipkowschijf, de prijs voor het
blijven in je leven. Toch dacht ik al snel: dit gaat niet
beste televisieprogramma. Samen met de Hokjesman en
goed. We zouden overal moeten gaan middelen en dan
de latenight satire van Zondag Met Lubach. En zo werd
waren alle programma’s vlees noch vis geworden.
de hele Nipkowschijf een VPRO-feestje, al voordat Arjen
Over het boekenprogramma van Wim Brands zeiden de
Lubach er met de uiteindelijke winst vandoor ging. Er
makers daar: “Onze handen jeuken om dat te veran-
gaat, kortom, iets goed bij de eigenzinnige omroep. De
deren.” Want: te statisch, radio op tv. Daar konden we
Bok kocht twee grote slagroomtaarten, klom op een
zoveel mooiere dingen mee doen. Rubriekje erbij, wat
stoel, en bedankte het voltallige personeel. Want al dit
levendiger. Misschien hadden ze een punt, maar ik vind
succes was een groepseffort. ‘Dat is de kracht van de
het juist goed om voor een aantal programma’s voor de
VPRO’, zegt ze. Dat het één club is die samen gelooft in
niche te kiezen. Er is verder nergens een boekenpro-
de koers die we varen.’
gramma dat echt alleen maar over boeken gaat. Dat was
De stemming is wel eens anders geweest.
voor mij het moment waarop ik dacht: nee, dit is niet waar de VPRO voor staat.
Drie jaar geleden besloot de VPRO niet te fuseren.
Op de ochtend dat het besluit moest vallen, ben ik nog
Critici – van buiten maar ook van binnenuit – bevroed-
bij directeur Lennart van der Meulen binnengelopen om
den dat een kleine VPRO zou worden weggedrukt en
te zeggen dat ik vond dat we het niet moesten doen. Het
gemarginaliseerd door de grote fusieomroepen. Hoe
was gewoon. Geen. Goed. Idee. Dan nog liever strijdend
kijk je daar op terug?
‘Ik ben er nooit zo bang voor geweest. Ik heb altijd ge-
ten onder. Als het dan niet lukt, ben je in ieder geval zelf verantwoordelijk.’
loofd dat je vast moet houden aan waar je voor staat. Dat neemt niet weg dat het een hele zware tijd is geweest.
Er waren meer mensen die er zo over dachten, zegt De
(Er vielen 81 ontslagen, red.) Je moet afscheid nemen
Bok. Vooral programmamakers maakten zich zorgen.
van mensen die goed en bijzonder zijn, die hier lang
Maar dat ze een voortrekkersrol heeft gespeeld in de
hebben gewerkt. Maar iedereen wist, en was het ermee
discussie wil ze wel beamen. Het heeft er vast mee te
eens, dat de keuze om stand alone te blijven ook bete-
maken dat ze al sinds 1985 voor de VPRO werkt. Het
kende dat er iets moest gebeuren. Dat het consequenties
is haar club. ‘Haast familie’, zegt ze. Dat wilde ze niet
had. Samen met de eindredacteuren hebben we heel
zomaar opgeven. 22 jaar was ze toen ze begon als
open per programma gekeken: is dit wel of niet VPRO?
redacteur voor radioprogramma Het Gebouw, de jongste
Daarin hebben we flink moeten kiezen. We doen nu veel
medewerker die er rond liep.
juli/augustus 2016
47 Villamedia’s interview zomernummer
Het vak had ze geleerd in de praktijk, op advies van haar vader Max de Bok, destijds politiek verslaggever van De Gelderlander. Na de middelbare school regelde ze een baantje op de Haagse redactie van de NOS. Als manusje van alles schminkte ze ministers die op camera gingen, hield het archief bij en keek haar ogen uit in de biotoop van haar vader, die ze weigerde ‘papa’ te noemen als ze hem in Nieuwspoort tegen het lijf liep. Hij liet haar begaan. Dat de journalistiek ook háár wereld zou worden, was immers voor niemand een verrassing. Haar moeder Ellen Beek, ook journalist bij De Gelderlander tot haar dochter werd geboren, zei vroeger al dat ze zo moe van haar werd, omdat ze altijd maar moest weten hoe alles precies zat. er komt helemaal niets inspirerends meer uit de VPRO. Dat De Bok haar biotoop zou vinden bij de VPRO, lag ook
Iedereen is alleen maar aan het mopperen en klagen,
voor de hand. In huize De Bok, in de jaren 60 vanonder
inclusief ikzelf. Een goede vriendin van me zei op een
het katholieke juk vandaan gekomen, stond de radio, en
gegeven moment: “Karen, je kunt nu twee dingen doen.
later de televisie, standaard op de protestantse VPRO
Of je stopt met mopperen en je blijft, of je gaat weg.”
afgestemd. De programma’s van de vrijzinnige omroep
Daar ben ik haar nog steeds dankbaar voor, want ze had
voelden vertrouwd, er zat altijd iets van herkenning in,
gelijk. Ik besloot te stoppen met mopperen en nog een
memoreert ze. Het waren de enige waar ze voor thuis
jaar te blijven om te kijken of het weer leuk zou worden.
bleef. Voor Post Nicaragua bijvoorbeeld, de eerste reis-
En dat werd het. Ik denk dat Frank en ik daar een rol in
serie in de nog altijd bekende traditie van de omroep,
hebben gespeeld; dat het weer vrolijker werd.’
gemaakt door Emile Fallaux. Bij grappig toeval nu haar echtgenoot. ‘Ik denk dat ik 16 was toen ik dacht: Oh, als ik dáár toch zou mogen werken. De VPRO liet me een
Hoe doorbreek je dat?
‘Heel langzaam, stapje voor stapje. Het belangrijkste was
wereld zien die ik niet kende. Ik heb er veel van geleerd.
dat we de verantwoordelijkheid weer zijn gaan delen
Ik was zó trots toen ik hier mijn eerste reportage mocht
met de makers. We zijn niet als managers op een hoge
maken.’
rots blijven zitten, om vanaf daar te vertellen hoe het allemaal moest. We gingen het samen doen. Frank zei in
Toen je in 2008 hoofdredacteur televisie werd, destijds
het begin tegen de makers dat ze elke maand met twee,
naast Frank Wiering, verkeerde de VPRO in een iden-
drie nieuwe ideeën moesten komen. Maakte niet uit wat,
titeitscrisis. De kijkcijfers waren dramatisch, de relatie
of waarvoor. Kom op: schouders eronder! Anders moest
met de NPO ronduit slecht. Had jij zo’n duidelijk idee
je maar ergens anders gaan werken.
over hoe het verder moest?
Veel mensen vonden dat prettig hoor. We waren diep
‘Als sinds het begin van mijn carrière loopt het altijd zo dat ik uiteindelijk de eindredacteur ben, of de organi-
gezonken, iedereen voelde wel aan dat er iets moest gebeuren.’
sator van dingen. Dat zit natuurlijk in me. Misschien omdat ik een bindende factor ben. Ik zorg voor goede
Je hebt er samen met Wiering ook voor gezorgd dat er
sfeer. Bang ben ik ook niet. Ik heb een grote bek, en heb
geformatteerder gewerkt ging worden. Programma’s
regelmatig mijn mond open gedaan toen het niet goed
moesten weer voor het publiek worden gemaakt, in
ging. Maar toen de toenmalige directeur Peter Schrurs
plaats van voor de makers zelf. Kijkcijfers werden be-
me vroeg voor deze baan, dacht ik alleen maar: oh jee. Ik vond het een ontzettend moeilijke beslissing. Toch
langrijk. Hoe viel dat?
‘Dat was best moeilijk in het begin. Maar de VPRO
was mijn liefde voor de VPRO groter. Het ging verdom-
had die omslag echt nodig. Toen ik hier begon, vond
me zo slecht, het kon alleen maar beter gaan. Maar het
iedereen kijkcijfers absoluut belachelijk. Maar televisie
was nooit: dat doe ik even. Helemaal niet.’
is een ander medium geworden. Je kan niet meer een documentaire tien minuten laten lopen, zonder dat
Was die bindende factor zo nodig?
‘Er was behoorlijk veel verziekt. Mensen vertrouwden
je enig idee hebt waar het verhaal begint en waar het naartoe gaat. We hebben er felle discussies over gevoerd
elkaar niet meer. Er werd ontzettend veel geroddeld. Ik
met de makers. Worden het niet te populaire program-
heb in die periode wel eens gedacht: ik ga weg, want
ma’s? Moet dat nou, achter die gezichten aanhobbelen?
interview 48 villamedia.nl
juli/augustus 2016
49 Villamedia’s interview zomernummer
Die kritiek krijg ik nog steeds wel eens, dat er te veel
Karen de Bok
presentatoren in beeld lopen. Maar ja, als we een losse
(55) is sinds
documentaire over Afrika uitzenden, kijkt er praktisch
2008 Hoofd-
niemand naar. Als we een serie over Afrika maken met
redacteur
Bram Vermeulen, kijken er ineens 400.000 mensen.
Televisie bij
Langzamerhand is het sentiment veranderd, omdat
de VPRO. Ze is
mensen merkten dat het aansloeg. Het omslagpunt was
voornamelijk
In Europa van Geert Mak, dat ging heel goed. En daarna
verantwoorde-
Adriaan van Dis in Indonesië. Ineens kwam de machine
lijk voor NPO2.
weer op gang.’
Haar collegahoofdredacteur
Je schijnt een goede neus te hebben voor de juiste
denken: het maakt me allemaal geen klap uit, maar ik
Stan van
presentatoren. Met Jelle Brand Corstius had je aan een
ben persoonlijk heel blij dat ik met de positie die ik nu
Engelen richt
halve screentest genoeg. Wanneer passen ze bij de
heb, niet meer voor de camera hoef. Want je moet er
zich op NPO3.
VPRO?
maar tegen kunnen.’
‘Jelle heeft niet eens een screentest gedaan! Die kwam
De Bok werkt al meer dan dertig
hier voor het eerst en ik dacht: het is goed. Hij zat hier te
Een ander verwijt dat zo nu en dan opduikt: dat het
jaar voor de
praten en ik keek naar die ogen van hem, dat enthousi-
allemaal een beetje te netjes is geworden. Jullie eigen
VPRO, waar ze
asme, en ik wist dat hij het gewoon ging doen. Dimitri
hokjesman Michael Schaap zei onlangs nog in Trouw: de
in 1985 begon
Verhulst presenteert binnenkort een grote nieuwe serie,
VPRO is zo’n brave club geworden. Trek je je dat aan?
als redacteur
Made in Europe, naar het boek van Pieter Steinz. Ik zag
‘Nee. Het is prima hoor, dat mensen dat zeggen. Maar ja,
hem op het filmfestival in Vlissingen, waar hij vorig jaar in de jury zat. Een sprankelend iemand. Dan voel je
braaf…’ Ze laat even een stilte vallen, om te vervolgen: ‘Kijk, toen ik hier begon bij de radio, was brutaal zijn de
voor het radioprogramma Het Gebouw. Later
ineens: dat klopt. Ik weet niet hoe ik dat weet.
VPRO-manier van journalistiek. Autoriteiten onder-
werkte ze als
Ik ben wel streng. Voor Langs de oevers van de Yangtze
breken, mits goed ingevoerd. Dat werd toen door veel
programmama-
heb ik heel veel mensen afgewezen voordat we Ruben
mensen onbehoorlijk gevonden. Tegenwoordig vind ik
ker, presentator
Terlou in beeld kwam. Ik vond dat het een persoon
het niet meer passen, en niet meer nodig. Er wordt al zo
en eindredac-
moest zijn die heel goed Chinees spreekt, niet zomaar
enorm veel geschreeuwd in Nederland. En er zijn andere
teur van pro-
iemand die leuk presenteert.
omroepen die dat anti-autoritaire van ons hebben over-
gramma’s als
genomen, al hebben ze die houding geperverteerd. Kijk
Zomergasten,
Dan, peinzend: ‘Ik krijg ook veel verwijten hoor. Ik heb
naar wat Prem doet voor PowNed, op zondagnacht.’
bijvoorbeeld veel te weinig vrouwen.’
Michelangelo en Tegenlicht. Ze
Ook je oud-collega Frank Wiering vind dat ‘de beuk’ er
leerde het vak
Ja, hoe zit het daarmee? In 2008 zei je in Opzij er een
wel een beetje in mag. Hij mist het extreme experiment.
bij de NOS in
speerpunt van te maken meer vrouwen op tv te krijgen.
Waskracht! Jiskefet. Jonge helden.
Den Haag en la-
‘Ik ben naïef begonnen en dacht: hup, laten we dit even oplossen. Marcia Luyten is eerst presentator geworden
‘Ja ja. Dat begrijp ik wel. Maar dat is moeilijker geworden.
ter bij het toen
De tijden zijn veranderd. Mensen hebben al zoveel ge-
net opgerichte
van Nederland van Boven, daarna van Buitenhof. Britta
zien; je choqueert ze niet zo snel meer. Bovendien moet
RTV Rijnmond.
Hosman en Djoeke Veeninga maakten reisseries. Maar
de NPO het ook zien zitten. Ik vind dat we met Zondag
De Bok woont
het gaat langzaam, en dat vind ik jammer. Ik doe ontzet-
Met Lubach echt weer wat nieuws doen. En ook met
in Amsterdam
tend mijn best, maar we merkten het onlangs nog weer
TreurTeeVee – vorig jaar in het Lab op NPO3 en begin
met haar man,
met Zomergasten: heel veel vrouwen willen niet. Ik heb
2017 weer terug op tv. Heel erg raar, ontregelend theater,
oud-journalist
zelf ook een tijdje eindredactie gedaan voor Zomergas-
helemáál niet braaf.’
ten, en toen merkte ik ook al dat vrouwen veel bescheidener zijn.’
Is het binnen het huidige omroepbestel moeilijker geworden om je eigen koers te varen?
Dus alle mythes kloppen eigenlijk gewoon; ze zijn er niet of ze willen niet.
‘Ja. Ik heb zelf ook wel programma’s gepresenteerd voor
en filmfestivaldirecteur Emile
‘Ik vind dat we dat nog steeds heel goed kunnen en dat we daar ook in worden gesteund. Nee, we polijsten onze voorstellen niet om ze er bij de NPO door te krijgen.
tv, maar ik ben nu ouder, ik weet niet of ik dat nog zou
Maar feit blijft dat een idee tegenwoordig langs veel
doen. Het is moeilijk voor vrouwen hoor, ouder worden
verschillende partijen moet die er een oordeel over vel-
op televisie. Je wordt zoveel meer op je uiterlijk beoor-
len, er zijn gewoon meer meningen. En ja, dat maakt het
deeld dan mannen. Dat is nou eenmaal zo. Dan kun je
soms iets ingewikkelder.
Fallaux.
interview 50 villamedia.nl
In Hilversum heb je met veel verschillende krachten te maken. In het begin heb ik daar mijn weg in moeten vinden. Toen was ik feller, sloeg ik constant met mijn vuist op tafel. Niet alleen bij de NPO, ook in huis heb ik best wel eens gebotst met de directeur omdat ik vond dat ik het beter wist. Je zou kunnen zeggen dat ik een licht autoriteitsprobleem heb; als mensen bazig gaan doen, word ik daar recalcitrant van. Maar je bereikt er het tegenovergestelde mee van wat je wilt. Nu gaat dat beter. Ik ga niet meer meteen in de aanval. Pick your battles, is het. Geven en nemen.’ In Hilversum doet al een tijd het gerucht dat de NPO genre-managers wil aanstellen, waaronder een hoofd redacteur journalistiek. Wat zou dat betekenen voor de eigenzinnigheid van de VPRO, en voor jouw functie?
‘Dan moet je maar hopen dat er een heel goed iemand op die plek komt te zitten. Die de vrijheid laat aan de omroepen, en ziet welke extra’s dat kan brengen. Als je alleen nog maar een doorgeefluik bent, dreigt het gevaar dat het oppervlakkig, braaf en veel van hetzelfde wordt. Ik weet niet of ik deze baan dan nog leuk zou vinden. Maar dat zie ik nog niet zo snel gebeuren. Waar ik me veel meer zorgen over maak, is de politiek. Je hoopt dat bij de politiek het inzicht indaalt dat alles centarliseren achterhaald is. Dat je in het digitale tijdperk je communities - de VPRO heeft bijna 400.000 leden - het best bereikt als je programmeert voor heel herkenbare niches, met onderwerpen en een mentaliteit waar kijkers bij willen horen. Pluriformiteit. Ik denk dat de omroep een hele zware tijd te wachten staat als je kijkt naar de bezuinigingsplannen die nu al de ronde doen; weer 500 miljoen eraf.’ Met welk gevoel ga je dat tegemoet?
‘Als ik één ding heb geleerd, is het dat er nooit iets zeker is binnen de omroep. Het wordt heel spannend, misschien is het straks wel afgelopen. Maar ik ben trots op de VPRO, en op hoe het nu gaat. Als volgend jaar alles weer anders is – en dan kom ik weer terug bij wat ik eerder zei – dan komt dat door krachten van buiten. Dan hoef ik mezelf en de VPRO niets te verwijten.’
‘Ik ga niet meer meteen in de aanval. Pick your battles, is het. Geven en nemen’
carrière 51 Villamedia’s interview zomernummer
Nieuwe uitdaging te pakken, eerste prijs behaald? Mail naar redactie@villamedia.nl vakantiehulp
Bouwval gezocht tot Gepest! en van RTL Boulevard tot Verslaafd! - en soms ook bedenker was van deze formats, ambieert geen vaste dagelijkse live talkshow. ‘Ik vind het heel
Passen op de winkel van Humberto
leuk dit een maand te doen, maar het hele jaar door zou niks voor mij zijn. Ik heb een productiemaatschappij die veel tijd vraagt en het zou ook voor mijn gezinsleven - Van der Vorst heeft een geadopteerd
n Een betere uitvoering van Ivo
zoontje van 8 - niet goed zijn. Al kun
Niehe, zo noemde Aaf Brandt Cor-
je in theorie nog net thuis eten, ik
stius Peter van der Vorst (45) ooit in
hoef pas om half negen in de studio
een speciale eenmalige aflevering
te zijn.’
van ‘Buis & Haard’ in Villamedia magazine (30 juni 2012). Van der
Welke onderwerpen verwacht Van
Vorst, die de hele maand juli Hum-
der Vorst deze zomer langs te zien
berto Tan vervangt als presentator van RTL Late Night, is verrast door
komen bij de stamtafel van RTL? ‘We haken natuurlijk in op de dage-
de kwalificatie van Brandt Corstius,
lijkse actualiteit en we profiteren
maar begrijpt niet wat iemand tegen
ervan dat er minder concurrentie
Niehe kan hebben. ‘Hij is vooral een
is omdat de publieke omroep geen
voorbeeld voor mij.’
talkshows uitzendt. Het wordt
Minder gecharmeerd is hij van de
gemakkelijker om de gast van de
recente suggestie van columnist
dag aan tafel te hebben, al moe-
Özcan Akyol in de Vara-gids dat Tan
ten we nog wel rekening houden
zou ‘koken’ van woede vanwege het
met Nieuwsuur. Ik voorspel dat er
feit dat Van der Vorst vervanger is
aandacht zal zijn voor de Ameri-
van zijn ‘geesteskindje’. Bij de Vara
kaanse verkiezingen, de Brexit en
doen ze dat beter, redeneert Akyol: ‘Daar laat Matthijs van Nieuwkerk
ik vermoed dat het thema racisme veel langs komt. En natuurlijk sport.
zijn succesvolle show echt niet
Ik ben geen sportkenner zoals
verkrachten door een of andere
Tan, maar ik volg het allemaal met
vakantiehulp.’
interesse.’
Beeld: William Rutten/RTL
Van der Vorst begrijpt niet waar Akyol het over heeft: ‘Die strijd
Laat hij zich qua stijl inspireren
speelt helemaal niet. Ik pas gewoon
door Tan of toch eerder door Niehe.
een maand op de winkel van Hum-
Van der Vorst: ‘Een relaxte stijl, net
berto en daarna is het voorbij.’
als Tan. Maar ik doe het op mijn
De presentator, die een gevarieerd
creëren.’
programma-oeuvre opbouwde – van
Frans Oremus
manier en probeer een eigen sfeer te
‘ Objectiviteit is echt voorbij’ De journalistiek zou minder moeten praten over nieuwe apps, video’s voor internet of de geneugten van virtual reality. En meer, veel meer, over het veranderen van de journalistiek zelf. De Deense journalist en directeur Constructieve Journalistiek in Zwolle, Cathrine Gyldensted, vertelt over haar passie voor de ‘constructieve journalistiek’. tekst Dolf Rogmans beeld Jamilla ter Steege
juli/augustus 2016
53 Villamedia’s interview zomernummer
interview 54 villamedia.nl
Een
beetje gehaast komt
ze het Ambassade Hotel in Amsterdam binnenlopen. De trein uit Groningen had vertraging, het begon net te regenen toen ze het Centraal Station van Amsterdam uitliep en over een paar uur moet ze op Schiphol zijn. Het is het leven van Cathrine Gyldensted (1973) in een notendop. Met man en twee kinde-
is niet zwart-wit. En mensen willen
ren woont ze in Denemarken, geeft
ook wat anders. Ze willen verhalen
les aan de school voor journalistiek
waarin ook naar een oplossing
in Zwolle en reist de wereld over
wordt gekeken en niet alleen naar
in haar zoektocht naar verbeterde
de problemen.’
vormen van journalistiek. Druk inderdaad, maar Gyldensted hoor
Je schreef je boek in 2011. Wat is er
je er niet over. Het is vooral leuk. Ze
sindsdien gebeurd?
vindt het eerder een voorrecht.
‘Ik ben teruggegaan naar Denemarken en heb nog een tijdje voor de
Zes jaar geleden was Gyldensted
omroep daar gewerkt. Dat voelde
nog correspondent voor Deense me-
niet meer goed en sindsdien houd ik
dia in Amerika. En interviewde ze
mij volledig bezig met de construc-
in New York een dakloze vrouw. In
tieve journalistiek. Het boek bracht
plaats van haar als slachtoffer neer
me in contact met veel nieuwe
te zetten, liet ze de vrouw vertellen
mensen. Ik werk mijn ideeën steeds
over hoe ze voor die moeilijke om-
verder uit. Sinds vorig jaar samen
standigheden oplossingen bedacht.
met de school voor journalistiek in
Gyldensted: ‘Simpelweg door op
Zwolle.’
zoek te gaan naar het positieve. Voor mij was dat een openbaring, een
Wat is je volgende stap op dat
verbeterde manier van journalis-
gebied?
tiek.’
‘Ik zoek het vooral in samenwerken.
Ze ging minder werken en ‘positieve
Bijvoorbeeld met Bart Brandsma.
psychologie’ studeren. Dat gecom-
Hij is onderzoeker en kijkt samen
bineerd met journalistiek leverde
met de Nederlandse politie naar hoe
in 2011 het boek ‘From Mirrors to
polarisatie werkt. Zijn theorie is dat
Movers’ op. Daarin legt ze een raam-
de gepolariseerde groepen niet meer
werk voor constructieve journalis-
met elkaar in gesprek willen en dat
tiek neer. Een nuchter boek met tal
het niet zo veel zin heeft dat te pro-
van voorbeelden hoe constructieve
beren. Zijn idee is dat je je beter op
journalistiek in de praktijk uitpakt.
de grote middengroep kunt richten
‘En dus geen geloof. Ik krijg nog wel
die nog niet gepolariseerd is. Ik vind
eens de opmerking dat ik preek’,
dat een interessante gedachte en
zegt ze. ‘Journalistiek moet eerlij-
wil graag uitzoeken wat dat voor de
ker worden, nauwkeuriger, meer
journalistiek kan betekenen.
context geven en meer inzicht. Niet
En ik ga ook samenwerken met het
alleen in de onderzoeksjournalis-
Medialab van de MIT-universiteit in
Cathrine Gyldensted (1973) begon kort na de eeuwwisseling als onderzoeksjournalist bij een Deense omroep. Tussen 2006-2011 was ze correspondent in de VS. In 2010 studeerde ze in de VS ‘Applied Positive Psychology’ en schreef ze ‘From Mirrors to Movers, vijf elementen uit de positieve psychologie toegepast op constructieve journalistiek’. In 2011 richtte ze een adviesbureau op. Sinds 2015 geeft ze les aan Windesheim in Zwolle met de titel Directeur Constructieve Journalistiek.
vorm van journalistiek. Objectiviteit bestaat niet. Je hebt altijd belangen en een bepaalde visie van waaruit je werkt. Daar kun je dan maar beter voor uitkomen. En ook naar streven. Daar ligt voor mij de waarde van journalistiek. Daar voeg je iets toe. Objectiviteit is echt voorbij. Je moet transparant zijn. Laten zien waar je staat. Dat is eerlijker. Ik ben benieuwd wat dat oplevert.’ Leidt dat niet juist tot polarisatie, omdat je misschien gaat zenden in plaats van onderzoeken?
‘Ik wil mij niet richten op de uitersten, maar op het grote midden. Op de mensen die ook niet denken in zwart en wit. Net als bij constructieve journalistiek blijft het gaan om het kritisch onderzoeken van de maatschappij. Wat ik er aan wil toevoegen is het gegeven dat je transparant bent over je eigen positie en bedoelingen als journalist.’ Zitten we met onze huidige aanpak dan in een doodlopende straat?
‘Dat weet ik eigenlijk niet. Ik praat niet met uitgevers en ik train het management niet. Ik weet wel dat constructieve verhalen beter worden gelezen en lezers meer tevreden zijn. Dus in dat opzicht heeft het de toekomst. En je zou zeggen dat er dan ook geld mee te verdienen zou moeten zijn.’
tiek, ook in het nieuws. We moeten
Boston op het snijvlak van acti-
Blijf je nog tijd overhouden om les
weg van de objectieve, zogenaamde
visme en journalistiek. Nu ga ik
te geven in Zwolle?
waardevrije en kritische journa-
waarschijnlijk iets controversieels
listiek. Die levert een zwart-wit
zeggen. Maar ik denk dat we toe
het volgende schooljaar. Eerst op
verslaggeving op. Maar de wereld
moeten naar een meer activistische
vakantie. Ik heb ideeën over wat ik
‘Dat bespreken we aan het begin van
55 Villamedia’s interview zomernummer
juli/augustus 2016
graag doe, maar wil dat graag eerst
soms moeilijk. Een aantal daarvan
met Windesheim bespreken.’
plaatsen mij in een andere “box” en
nieuwe mensen en kan ik lesgeven.
zeggen “jij bent geen journalist, dus
Dat is erg leuk. Sowieso zou ik niet
Wat heb je gedaan in je eerste jaar?
‘Ik had drie opdrachten: introduceer
In mijn huidige rol ontmoet ik veel
met jou hoeven we niet te pra-
meer als journalist in Denemarken
ten”. Maar ik zit in hun box. Ik ben
willen werken en niet voor de televi-
een leerlijn, stel een lectoraat in
journalist. Ben genomineerd voor
sie. Dat voelt te veel alsof ik weer in
en zet een digitaal netwerk op. Die
prijzen. Dus ik weet waar ik het over
dezelfde tredmolen plaatsneem. Ik
leerlijn komt er. De discussie was
heb en ik wil dus dat ze met mij in
ken die processen en ben bang dat ik
of we in één keer de hele opleiding
gesprek gaan. Journalisten hebben
er dan weer te veel onderdeel van ga
zouden omgooien of kleine stapjes
moeite om naar zichzelf te kijken.
zouden nemen met de docenten die
Ze leven lang niet altijd naar de nor-
‘Het lijkt mij beter dat je de opleiding kleiner maakt’
uitmaken. Dit najaar pak ik in mijn vrije tijd wel het vervolg op van een
gemotiveerd zijn. We hebben voor
men die ze anderen opleggen. Dat
dat laatste gekozen en dat lijkt mij
geldt zeker in Denemarken. Maar
ook het slimste. Dat onderzoek komt
we zijn er uit gekomen in Zwolle.
er ook. De vacature gaat binnenkort
Dus het is goed. Ik vond het soms
uit. De bedoeling is om het domein
ook lastig om les te geven. Ik heb
van constructieve journalistiek te
een groep studenten gehad die niet
proberen. Journalistiek is geen
vestigen. En daarvoor fondsen te
gemotiveerd was. Ik begrijp niet
statisch domein dus bevrijd jezelf van die gedachte. En dan zie je een
eerder onderzoek.’ Heb je nog lessen voor journalisten in Nederland?
‘Allereerst, blijf ontdekken en
zoeken. Ik ga dat overigens niet
dat dergelijke studenten worden
doen. En het netwerk lanceren we
toegelaten. Het lijkt mij beter dat je
heel nieuw landschap met nieuwe
binnenkort. Het heet Cojo.network
de opleiding kleiner maakt. Dat lijkt
mogelijkheden.
en is een website. Het is de bedoe-
mij sowieso een goed idee gezien de
ling dat iedereen die zich met con-
arbeidsmarkt.’
structieve journalistiek bezighoudt daar meldt waar men mee bezig is. Samen met studenten houd ik het netwerk levend.’
Waarom niet opnieuw actief als journalist?
‘Tien procent van mij zegt dat ik weer als journalist verder moet
Ben je tevreden?
‘Ik vond de discussies met collega’s
gaan. Ik heb er nu dus niet de motivatie voor om het volledig toe doen.
Laat anderen het artikel lezen door het via social media te delen. Kijk op villamedia.nl (wel eerst inloggen).
Maar dwing niet iedereen jouw werkwijze op. Dat heb ik zelf ook geleerd. En als je wilt veranderen, kies dan iets dat je al doet en verander dat. Kies voor kleine stapjes vooruit en niet voor hele grote veranderingen. Begin met het stellen van andere vragen, focus op oplossingen en zoek niet de polarisatie’.
‘Ik ga blozen van persoonlijke vragen’ Arendo Joustra, al zestien jaar hoofdredacteur van Elsevier, toont liever feiten dan emoties. Het liefst in de vorm van lijstjes, want die scheppen orde in de chaos. Toch stemt hij in met een loopbaangesprek over zijn kwaliteiten als hoofdredacteur, waarom hij het voor Sylvana Simons opneemt, de strijd om de titel Elsevier en de vraag: wat doe je over vijf jaar?’ tekst Jolan Douwes beeld Maaike Putman
interview 58
villamedia.nl
in een schema. Als het goed is, heb je na een tijdje ook een boek”.’ Houd je van leidinggeven?
‘Bij een weekblad is dat niet zo ingewikkeld. Af en toe moet iemand op het geld letten, een paar keer nee zeggen en zorgen dat iedereen zich
Een
kan concentreren op zijn hoofdtaak.’ interview over zijn
Voor het eerst hoor ik het woord
drijfveren, competenties en ambi-
‘moeten’.
ties, Arendo Joustra (58) zegt niet
(Lacht) ‘Nu klinkt de coach in jou.
meteen ja. ‘Ik werk al duizend jaar
Financieel moet de zaak wel in orde
bij Elsevier en ik heb nog nooit een
zijn, daar zijn honderd medewer-
loopbaangesprek gevoerd’, mailt hij
kers van afhankelijk. Dat maakt je
binnen een half uur terug. De vraag
wat zuinig, waardoor er conflictjes
een jeugdfoto mee te nemen, gaat al
ontstaan met freelancers en redac-
helemaal te ver. De hoofdredacteur
teuren.’
van het opinieweekblad met de slo-
nerieën van ministeries en organi-
gan ‘verrassend nuchter’ praat niet
saties als de SER en VNO-NCW. Hier
Sinds begin januari zijn er ook
graag over zijn privéleven, laat staan
kon ik me verdiepen in de cultuur
conflicten met de top. De huidige Britse eigenaar, Relx Group, wil
over zijn kindertijd.
van de ministerraad en de vraag hoe
Toch maakt hij na enig aandringen
de premier van Nederland functio-
het weekblad verkopen en de naam
en de belofte “geen jeugdfoto”, twee
neert. Ik vind het heerlijk om me in
reserveren voor zijn wetenschappe-
uur vrij in zijn volle agenda. Hij
de tijd van de baas geestelijk te ver-
lijke divisie. Onder de noemer #titel-
haalt zijn gast (behalve journalist
rijken door een goed boek te lezen of
roof vecht de redactie keurig, maar
ook loopbaancoach) zelf op in de hal
een interessant iemand te intervie-
van het immense Reed Business-
wen. De journalistiek is voor mij een
gebouw in Amsterdam-Sloterdijk.
“éducation permanente”.’
In zijn kantoor met uitzicht op de havens en de hoogovens van Tata Steel in IJmuiden schuift hij de stapels papieren en boeken opzij voor twee koffiebekers.
Waar haal je verder nog voldoening uit in je werk?
‘De redactie. Ik heb geen gezin met kinderen, maar hier word ik voortdurend geprikkeld door intelligente
Op je LinkedIn-profiel zag ik geen
mensen die weerwerk leveren. Wat
foto en nauwelijks informatie. Ben
anderen in hun vrije tijd doen, is
je niet bezig met je loopbaan?
ons werk. Bij de lunch hadden we
‘Sinds ik van de Volkskrant ben
net nog een discussie over racisme.
‘Ik werk al duizend jaar bij Elsevier en ik heb nog nooit een loopbaangesprek gevoerd’
vastberaden voor het behoud van de naam. Een stichting met vrienden van Elsevier zamelt geld in voor het inwinnen van juridisch advies. Bederft het gevecht om de titel je werkplezier?
‘Veel van mijn tijd en gezondheid zit in dit blad. Dat geldt voor de meeste journalisten hier, ze zijn er 24 uur per dag mee bezig. Het is heel pijnlijk dat de eigenaar in Londen zegt: “verkoop die titel maar”. De
overgestapt naar Elsevier heb ik niet
De hele dag scheur ik stukken uit
naam Elsevier is buitenproportio
meer nagedacht over mijn carrière.
kranten en tijdschriften en stop
neel belangrijk, vooral voor de
Dat hoeft ook niet, want ik ga elke
die in postvakjes van redacteuren.
lezers. De kredietwaardigheid van
dag fluitend naar mijn werk. Ik ben
Ik verleid ze graag tot verhalen en
het tijdschrift hangt ervan af.’
al zestien jaar hoofdredacteur, maar
boeken door ze te laten nadenken
routine wordt het nooit. Dit kunstje
wat ze structureel met onderwer-
De redactie moet de strijd aan-
hoef ik ook niet zo nodig bij een
pen kunnen doen. Zo heb ik onze
binden met haar ‘arrogante Britse
andere krant te doen.
jonge correspondent in Brussel
bazen’, betoogde Eric Smit begin
In 1989 ging ik naar Elsevier omdat
Jelte Wiersma gezegd toen hij daar
juni op de journalistieke site Follow
ik me meer wilde richten op de
net begon: “Probeer een geheime
the Money. Hij vindt dat de naam
verhalen achter het nieuws. Als
agenda te hebben en laat die de
Elsevier na de verkoop om morele
parlementaire dagbladverslaggever
leidraad zijn voor je werk. Dan werk
redenen niet van het tijdschrift mag
was ik continu bezig met de machi-
je minder hapsnap, omdat alles past
worden afgepikt en eindigt met:
59 Villamedia’s interview zomernummer
juli/augustus 2016
CV Arendo Joustra
(Vlissingen, 1957)
Profiel Motiverend en inspirerend, rechte rug, scherpe pen, charmant, creatieve en commerciële talenten, gedreven, belezen, bescheiden (volgens juryrapporten en redactieleden)
‘Never surrender’. De hoofdredacteur reageert gereserveerder dan verwacht. ‘Wij hebben Smits oproep niet nodig. De strijd is al langer dan een half
• 2000-heden Hoofdredacteur Elsevier en uitgever van Elsevier Boeken • 2013 Mercur d’Or/LOF-Prijs voor Publiekstijdschriften, Oranje-Boven Prijs van de SGP-jongeren, genomineerd voor Hoofdredacteur van het Jaar • 2010-heden Bestuurslid Persmuseum • 2006-2010 Voorzitter Nederlands Genootschap van Hoofdredacteuren • 1996-2000 Adjunct-hoofdredacteur Elsevier • 1989-1996 Verslaggever en correspondent in Brussel, Elsevier • 1980-1989 Verslaggever de Volkskrant, onder meer bij parlementaire redactie • 1985 Gouden Pennetje voor veelbelovend talent • Opleiding journalistiek in Utrecht en in Ames (Iowa) • Veertien boeken geschreven en samengesteld, waaronder het ‘Homoerotisch woordenboek’ (1988), ‘Ruud Lubbers’ (1989 en 1991), met Erik van Venetië, ‘Het Hof van Brussel’ (1997), idem, ‘Handboek Hoofdredacteur. Hoe je het wordt, bent en blijft’ (2010). LinkedIn
500+ connecties
648 tweets, 2137 volgers
236 vrienden
jaar gaande. Maar we zijn blij met de steun van lezers en collega-journalisten. Zij steken ons een hart onder de riem.’ Zou je je baan opgeven als jullie de titel verliezen?
‘Als dat zo was, zou ik het niet zeggen. Ik hou er niet van mijn functie in de strijd te werpen. Dat zou aanmatigend zijn.’ Joustra had vooraf één voorwaarde gesteld: over het verkoopproces wil hij niets kwijt. Hij bedoelt de voorgenomen overname door New Skool Media, uitgever van bladen als Vorsten en Truckstar. De ondernemingsraad heeft al ja gezegd, maar de plenaire vergadering van Elsevier komt nog met een standpunt. Kun je wel plannen maken nu de verkoop nog niet rond is?
‘Nee, de periode dat er nog geen besluit is, maakt onzeker. We praten op de redactie meer over het verkoopproces dan over journalistieke projecten. Plannen voor nieuwe uit-
interview 60
villamedia.nl
gaven, apps en internet liggen stil.
schrappen en voor Geert Wilders.
Heel onprettig, want ik wil verder.
Als Sylvana Simons een politiek
Ergens dit jaar hoop ik op duidelijk-
idee heeft, zal ik het niet met haar
heid. Maar je kan het ook positief
eens zijn, maar ze moet wel de
bekijken: deze decorwisseling is
gelegenheid krijgen zich politiek
ook spannend, we hebben het over
te organiseren. De journalistiek
fundamentele en juridische zaken.’
vraagt zich te vaak af wat het effect van haar berichtgeving is. Maar als
Dat klinkt als peptalk voor de
je meegaat met je lezers, kom je
redactie.
nergens. De kunst is net een fractie voor de lezer uit te denken. Niet om
‘Geloof je me niet?’
spraakmakend te zijn, zoals Onkenhout schrijft. Daar ben ik helemaal
Bij een loopbaangesprek past ook de vraag: wat zou je doen met 30 miljoen?
‘Laten we het bij Elsevier houden.
te geven. Kijk naar Fukushima, de
niet op uit. Prima dat Vrij Nederland
kernramp in Japan. De emotie leert
daar prijzen mee wint. Wij winnen
ons dat er veel mensen zijn omge-
liever lezers.’
Zo veel geld is dat nu ook weer niet,
komen, maar feitelijk zijn er nul
ik kan allemaal projecten verzin-
doden gevallen. Toch is Duitsland
nen, maar die kosten een jaar later
hierdoor gestopt met kernenergie.
LOF-Prijs voor publiekstijdschriften
ook weer 30 miljoen. Het papier,
Dat heeft weer tot meer vervuiling
gewonnen?
Jij hebt toch de oeuvreprijs, de
de fotografie, de gevoelsbeleving
door het verstoken van bruinkool
van het blad kan altijd beter. Maar
geleid. Als iedereen wordt mee-
als je nog volop bezig bent. Een
ik zou er jonge journalisten voor
gesleept door emoties, moet de
onderscheiding voor een oeuvre is
aannemen. Niet te gewoontjes. Een
journalistiek nuchter blijven. Over
meer iets voor een 86-jarige actrice
beetje radicaal. Mensen die ergens
Sylvana S imons kunnen mensen
in Hollywood.’
in willen duiken. En voor mezelf?
opgewonden doen, maar wat is het
Je zit tegenover een gelukkig mens,
verhaal? We hebben feiten nodig om
die niet blijer wordt van geld. Ik kan
Nederland verder te helpen.’
‘Een beetje ongemakkelijke prijs
Wat zijn jouw kwaliteiten als hoofdredacteur?
een mooiere zeilboot kopen, maar wanneer vaar ik er dan mee?’ Wat doe je verder in je vrije tijd?
(Ontwijkend:) ‘Dat is weer zo’n Na de commotie over de tv-pre-
coach-vraag, hè. Zulke woorden
sentatrice die zich aansloot bij de
zitten niet in mijn vocabulaire, ik
nieuwe partij Denk zette Elsevier
ga er even over nadenken.’ Joustra
haar eind mei op de omslag. ‘Neder-
staat op en loopt de deur uit. Een
jes over de media. De titel wordt
land is ook van Sylvana Simons’ was
paar minuten later komt hij terug,
“Qwerty”, naar de eerste letters op
de kop. Een statement, waar Joustra
iets geagiteerder dan daarvoor. ‘Ik
een schepje bovenop gooide door te
heb het antwoord, hoor. Als ik bij je
jes, omdat ze je dwingen informatie
twitteren: ‘Witte man moet beetje
was voor een loopbaangesprek, zou
te ordenen. Zo ontstaat vaak een pa-
dimmen’.
‘Ik werk aan een boek met lijst-
het toetsenbord. Ik ben gek op lijst-
ik het zeggen. Dan lijkt het me ook wel een nuttige exercitie. Maar nu is
troon. In “Qwerty” komen bijvoorbeeld missers in de media te staan,
‘Elsevier is eindelijk weer eens
vertaalfouten, roddelbladenjargon
spraakmakend’, schreef Paul Onken-
mijn antwoord: “Show, don’t tell”.’
en cartoons die tot een rechtszaak
hout sarcastisch in de Volkskrant.
Het wordt steeds duidelijker
hebben geleid. Het is een volkomen
Volgens hem regende het opzeggin-
waarom je geen jeugdfoto wilde
nutteloos boek, maar ik houd erg van het vastleggen voor later. Ik ben
gen en kwade reacties.
‘Ik heb even gebeld met de abonne
er al vijf jaar mee bezig, maar het
mentena fdeling, maar er is geen
moet dit jaar af. Anders verouderen
opzegging uit voortgekomen. Als
de lijstjes weer.’
liberaal blad verdedigen wij het recht op meningsuiting. Wil een
Liever lijstjes dan emoties?
‘Er zijn al te veel emoties in Neder
imam homo’s van de hoogste boom sodemieteren, dan mag hij dat zeg-
land. Bij Elsevier willen we de
gen. Dat geldt ook voor Pim Fortuyn
beeldvorming bijstellen door feiten
die artikel 1 uit de Grondwet wilde
meenemen. Dit verhaal moeten anderen ook lezen. Deel het daarom via Villamedia.nl (wel eerst inloggen).
‘In een liefdesrelatie wil ik best vertellen hoe ik als kind was, maar niet in een interview. Ik ga blozen als het te persoonlijk wordt.’ Nog één onvermijdelijke coachvraag: wat doe je over vijf jaar?
‘Voor een weekbladjournalist is dat lichtjaren weg.’
carrière 61 Villamedia’s interview zomernummer
Nieuwe uitdaging te pakken, eerste prijs behaald? Mail naar magazine@villamedia.nl PARADIJSVOGELS
‘Het is een tijdschrift met een Nederlands hart dat internationaal uitgerold wordt. Ook in het buitenland is
Eigen perspectief
huisgehouden bij de tijdschriften; er is ontzettend veel platgeslagen en gelijkgetrokken. Ik denk dat wij er als onafhankelijk tijdschrift anders mee om kunnen gaan.’
n Oud-hoofdredacteur van Eigen Huis & Interieur Mary Hessing (48)
Is dat de reden je er geen uitgeve
lanceert in september een nieuw
rij bij hebt gezocht maar het zelf
magazine over design en interieur.
uitgeeft?
Woth; Wonderful Things.
Dat heb ik vooral gedaan omdat we – mijn man, architectuurhistoricus
Waarom moest Woth er komen?
‘In de loop der jaren zijn een hoop
en design specialist Toon Lauwen en ik – het zelf willen ontwikkelen.
plannen en ideeën die ik had in
Ik heb jarenlang voor een grote uit-
lades verdwenen. Maar ik ben die
geverij gewerkt, van verschillende
plannen niet vergeten, en nu maak
tijdschriften hoofdredactie gedaan.
ik er ruimte voor. Ook ben ik de
Dat heeft voordelen, maar soms ook
afgelopen tijd vaak aangesproken
nadelen. Ik wilde nu ruimte voor
door lezers die de redactie van Eigen
mijn eigen perspectief. Het lijkt me
Huis & Interieur misten. Het soort
fijn om alles zelf te mogen beslissen.’
journalistiek en de verdieping die we meebrachten. Van daaruit is Woth ontstaan.’
Hoe kijk je terug op de ontmante ling van de Eigen Huis & Interieurredactie? Het blad wordt tegen
Is het zo een verlengstuk van Eigen Huis & Interieur geworden?
‘We willen echt een nieuw tijd-
woordig vanuit België gemaakt, de redactie werd ontslagen.
‘Dat was verdrietig, en een heftige
schrift neerzetten. Het grootste
periode. Maar ik heb het achter
verschil met andere bladen is dat
me gelaten. Ik krijg er nu heel veel
we de mensen die actief zijn in de
positieve dingen voor terug.’
creatieve industrie centraal stellen; de paradijsvogels van deze wereld.
Gaat de voormalige redactie van
Hoe kleuren zij hun leven in? Want
Eigen Huis & Interieur nu aan de
dat is wat ik heel belangrijk vind
slag voor Woth?
als het gaat om design; dat je goed begrijpt wat het verhaal erachter
‘Deels. Ik werk zoveel mogelijk met mensen waar ik in het verleden ook
Beeld: Brenda van Leeuwen
is. Hoe de makers ermee bezig zijn
mee heb gewerkt. Inmiddels bieden
geweest. Design is zoveel meer dan
ook andere mensen spontaan aan
dure spullen waar je afstandelijk en
om erbij te zijn. Door de crowdfund-
chique over moet doen. Het is een
campagne werd het project ook met-
wereld met leuke mensen die mooie
een gretig gedeeld via social media,
dingen maken en in mooie huizen
waardoor je al voordat het eerste
wonen waar het vaak stikgezellig is.
nummer klaar is in contact kunt
Dat wil ik graag vangen.’
treden met de mensen bij wie het straks terechtkomt. Als dan blijkt
Je hebt Woth internationaal opge
dat zovelen je initiatief steunen, is
zet; er verschijnt ook een Engels
dat hartverwarmend.’
talige versie.
Linda Nab
Selçuk Öztürk, Tweede Kamerlid en voorzitter van de politieke beweging Denk
‘ E en deel van de parlementaire pers beschermt de g evestigde orde’ ‘Trap er niet in.’ De politieke beweging Denk gebruikte die uitdrukking in een filmpje waarin het ongenoegen over de media werd gespuid. Het mag duidelijk zijn: Denk-voorzitter Selçuk Öztürk is niet te spreken over de kwaliteit van de pers, maar dat neemt niet weg dat hij graag met het journaille in gesprek wil blijven. tekst Raymond Krul beeld Robin van Lonkhuijsen/anp
lessen voor de pers 64
www.villamedia.nl
bekendmaking van Sylvana Simons als kandidaat-Kamerlid voor Denk
Terwijl
zorgde voor een ware mediastorm, inclusief een geruchtmakend interview in De Wereld Draait Door. Denk reageerde, werd steeds actiever
de voice
recorders van Villamedia én van
op sociale media en maakte dus
Denk gebroederlijk snorren, houdt
ook het befaamde trap-er-niet-in-
Selçuk Öztürk de voorpagina van
filmpje.
NRC Handelsblad omhoog. ‘Onder-
Wat is de kern van het onbehagen van Öztürk? ‘Er is geen zelfreflectie.
zoek naar integriteit van Denk-voor-
‘Dohmen retweet een parodie-ac-
zitter Selçuk Öztürk’, zo luidt de kop. ‘Wat klopt er niet?’, vraagt hij? ‘Het
count, maar maakt geen excuses. Je
gaat niet om een onderzoek naar mij
zou eens moeten uitzoeken hoeveel
persoonlijk, maar om een onderzoek
politici er de afgelopen jaren zijn
naar de Limburgse zorginstelling Daelzicht. Ze bekijken alle tweehonderd dossiers en ja, daar zit ook het mijne bij. De kop is dus niet juist. Maar bij de lezers blijft hangen dat Öztürk niet integer is. Waarna alle parlementaire journalisten denken: hoera, we gaan er met onze draaiende camera en microfoon op af!’ Öztürk pakt een print van een bericht van de NRC-website: ‘Raad van toezicht Daelzicht treedt terug’. Er staat een foto van een gebouw bij.
‘Het is toch prachtig als je bij je afstuderen de eed aflegt en zegt: ik ben een integer journalist’
beschadigd door journalisten terwijl ze uiteindelijk niets misdaan hadden. Dat stoort me. Een voorbeeld: Seyit Yeyden, de voorzitter van nam het een filmpje op waarin
stadsdeel Feijenoord in Rotter-
het inging op de aantijgingen van
dam moest een paar jaar geleden
NRC. ‘Eerst zijn we met ons team
opstappen na publicaties in het AD.
aan tafel gegaan en hebben we alle
Er kwam een duur onderzoek van
dossiers doorgespit. We hebben de
bureau BING, er kwam een dure
aantijgingen van NRC één voor één
interimvoorzitter, maar uiteindelijk
behandeld. Daarna stonden we voor
heeft de accountantskamer de af-
de keuze om alle media te woord
getreden stadsdeelvoorzitter in het
te staan, media die alleen maar
gelijk gesteld. Maar dat laatste krijgt
voor een quote komen, die op zoek
nauwelijks publiciteit. Gevolg is dat
een hotel dat ik op afstand heb gezet
zijn naar sensatie. Dus hebben we
zijn carrière kapot is en zijn privé-
en waar dertig mensen werken. NRC
dat niet gedaan, ik kan in een kort
leven overhoop ligt. Ik heb laatst
plaatst willens en wetens die foto
interview van vijf minuten het NRC-
in een zaal met honderd mensen
om hun eerdere verhaal te onder-
verhaal niet weerleggen.’
gevraagd wie er wist dat de rechter
beschadigen.’
Geen zelfreflectie
mensen wisten het.’
Op Joep Dohmen, een van de au-
Denk en de media. Je zou er gemak-
Öztürk schetst het mechanisme
teurs van het gewraakte NRC-stuk
kelijk vijf afleveringen van deze ru-
zoals het volgens hem werkt in
Öztürk: ‘Dat is een bedrijf van mij,
hem in het gelijk heeft gesteld. Drie
bouwen en om mij en mijn bedrijf te
heeft Öztürk het niet zo – om het
briek over kunnen vullen. Het NRC-
Den Haag: ‘Een journalist beschul-
zacht uit te drukken. ‘Weet je wat
stuk is slechts een recent voorbeeld
digt een politicus. Dan komen alle
Dohmen deed? Hij retweette een
van een lange rij incidenten waarbij
andere media erop af. Niet om het
bericht van een parodie-account
Denk zich onheus bejegend voelde
ware verhaal te weten te komen,
van Denk. In de beschrijving van
door journalisten. Dat begon al in
maar om een quote’je te halen. Je
het account staat letterlijk: parodie-
2014 bij het luidruchtige vertrek
wordt als het ware gestenigd door
account. Van een onderzoeksjour-
van Öztürk en zijn mede-Kamerlid
de media. Dan moet je een paar
nalist mag je toch verwachten dat
Tunahan Kuzu uit de PvdA-fractie.
weken uit zicht, stilzitten terwijl je
hij even uitzoekt of dat account echt
PvdA’ers spuiden anoniem hun gal
geschoren wordt, vervolgens komt
van Denk is? Hoe kun je zo’n journa-
voor de reconstructies over het ver-
er een onderzoek en uiteindelijk
list dan nog vertrouwen?’ (Dohmen
trek, journalisten zouden zich in het
vraagt de partijtop je om het veld te ruimen. Zo gaat het vaak, maar niet
zette zijn tweet in een vervolgtweet
PvdA-frame hebben laten lokken.
wel direct recht, red.)
Daarna werd het tweetal geregeld
bij Denk. Wij leggen geen verant-
Öztürk stond geen journalisten te
verweten als marionetten voor de
woording af aan de media, maar
woord, in plaats daarvan bracht Denk een persverklaring uit en
‘lange arm van Ankara’ te fungeren, onder meer door De Telegraaf. En de
aan de kiezers, de leden en aan de rechterlijke macht.’
65 Villamedia’s interview zomernummer
juli/augustus 2016
De lessen voor de pers van Selçuk Öztürk
met ons bij De Wereld Draait Door? ‘Onze media moeten Denk harder
• Journalisten zouden meer aan zelfreflectie moeten doen.
aanpakken. On-ze media! Dat zegt
Als ze fouten maken, moeten ze die ruimhartig rectificeren.
toch genoeg?’
• Het zou de kwaliteit van de journalistiek ten goede komen wanneer journalisten een eed afleggen waarbij ze zich committeren aan de Code van Bordeaux. Die eed kan
En dus gaat Öztürk de confrontatie
bijvoorbeeld worden afgelegd bij het afsluiten van de
aan. NRC schreef dat het Tweede Kamerlid zijn ‘ongemak op indrin-
studie journalistiek.
gende wijze kenbaar kan maken bij
• Parlementaire journalisten zouden meer eigen onderzoek
de journalist in kwestie’. Is dat zo?
kunnen doen, in plaats met z’n allen op jacht gaan naar
Öztürk: ‘Wij spreken journalisten
dezelfde quote.
aan op hun daden, gaan de discus-
• Journalisten moeten iedere partij op dezelfde manier benaderen, en niet gevestigde partijen beschermen ten
sie aan. Ik vraag: kun je onderbou-
opzichte van nieuwkomers.
wen waarom je dit hebt geschreven of gezegd? Ik werd zo vaak verkeerd geciteerd dat we nu zelf ook interviews opnemen. Dat vinden journalisten lastig, ze zijn het niet gewend. Want de meeste parlemen-
Eed
moet een rol krijgen, een feiten-
tariërs zijn bang voor de media. Ze
Öztürk pakt een dik pak papier. Het
check, kortom dat journalisten han-
zijn doodsbenauwd dat ze negatief
zijn alle artikelen die de afgelopen
delen volgens de code van Bordeaux.
in het nieuws komen. Dat is toch
twee jaar over Denk verschenen
En vooral dat ze bereid moeten zijn
een dieptepunt in de democratie?’
zijn. Stagiaires vlooiden ze allemaal
te rectificeren als ze fout zitten. Niet
door om er feitelijke onjuistheden
in een klein berichtje op pagina 10,
Zijn alle parlementaire journalisten
en andere onregelmatigheden
maar op de voorpagina. Het zou
dan zo slecht? Nee, zegt Öztürk.
uit te halen. Öztürk noemt het de
mooi zijn als de NVJ en de journa-
‘mediawerkelijkheid waar we vanaf
listieke opleidingen dit oppakken.
is kritisch, maar hij verdiept zich
moeten’. Daarom lanceerde hij het
Het is toch prachtig als je bij je
wel in ons en vraagt altijd weder-
plan om journalisten een eed te
afstuderen de eed aflegt en zegt: ik
hoor. Onlangs heb ik een pagina-
laten afleggen. Veel journalisten re-
ben een integer journalist. We heb-
groot interview aan Mark Hoogstad
ageerden met hoon en kritiek. Maar
ben het aangekaart en gaan nu een
van het AD gegeven. Prima verhaal,
Kustaw Bessems van de Volkskrant
tijdje monitoren of er iets mee wordt
ondanks eerder mindere ervaringen
twitterde dit: ‘Ja collega’s, we kun-
gedaan. Zo niet, dan zullen we toch
met het AD.’
nen weer lekker schamperen (en
met voorstellen komen. De bankiers
Denk wil graag de relatie met de
een politieke partij aan aandacht
wilden er eerst ook niet aan.’
‘Ariejan Korteweg van de Volkskrant
media verbeteren, het gesprek aan-
helpen). Maar wat gaan we wél aan dat wantrouwen doen?’
gaan. ‘De Telegraaf heeft dermate Poortwachters
kritisch over mijn collega Kuzu
‘Ik waardeer het dat Kustaw de moed
Als kleine opkomende partij voelt
geschreven dat hij naar aanleiding van die berichtgeving serieus is
heeft gehad om dit te zeggen’, zegt
Denk zich benadeeld door de par-
Öztürk. ‘Ik schrok van de reacties
lementaire pers. Öztürk heeft het
bedreigd. En dus willen we eerst
van de andere journalisten. In 2015
gevoel dat een deel van de journalis-
een gesprek met de hoofdredactie
heeft Jeroen Smit een soortgelijk
ten die op het Binnenhof rondlopen
voordat we weer een journalist
plan gelanceerd. Zo’n vreemd idee
het belang van de grote partijen
van die krant te woord staan. Tot
is het toch niet? In het Kamerge-
dienen. ‘Mensen als Frits Wester en
bouw heeft iedereen een eed afge-
Tom-Jan Meeus zijn de poortwach-
legd, van de schoonmaakster tot de
ters van de gevestigde orde. Kleine
Kamervoorzitter. Iedereen, behalve
partijen vormen een bedreiging
de driehonderd geaccrediteerde
en dus moeten ze gebasht wor-
journalisten die hier rondlopen.’
den. Weet je wat Jacqueline Kalk, secretaris van het centrum voor
Wat zou de eed volgens Öztürk moe-
lokaal bestuur van de PvdA, schreef
ten inhouden? ‘Hoor en wederhoor
naar aanleiding van het interview
Dit verhaal moeten anderen ook lezen. Deel het daarom via Villamedia.nl (wel eerst inloggen).
nu toe heeft de hoofdredactie dat geweigerd, helaas. Onze deur staat altijd open voor een gesprek met journalisten die op zoek zijn naar het echte verhaal en die zich willen verdiepen. Maar kom je alleen voor een quote om je eigen verhaal te bevestigen, dan ben je bij ons aan het verkeerde adres.’
interview 66
Een scheet in de eeuwigheid Hij bereikte recent de pensioengerechtigde leeftijd, maar aan stoppen denkt Cees Grimbergen nog niet. Op 15 en 22 juli zendt omroep MAX het vierde en vijfde deel van zijn documentaireserie over pensioenbeleggers uit: ‘Zwarte Zwanen’. En hij gaat door. ‘MAX overweegt hierna te duiken in de wereld van de ziektekostenverzekeraars.’ tekst Frans Oremus beeld Hans Vink/omroep max
villamedia.nl
juli/augustus 2016
67 Villamedia’s interview zomernummer
actueel 68
Een
‘journalistieke
www.villamedia.nl
geen benul van macro-economie,
Cees Grimber-
weet niet wat vermogensbeleggers
gen (1951) ging
hongerig, Nederlands pensioengeld
zijn, laat staan dat hij het verschil
in 1974 naar de
dat bijdroeg aan de ondergang van
van PCM. Het was rendements
weet tussen beleggen en fiduciair
School voor de
PCM. De Volkskrant heeft er niks
beleggen of wat ‘collatoralized debt
Journalistiek in
over geschreven, het FD en NRC
obligations’ zijn; die kunnen we
Utrecht.
evenmin. Alleen het AD. Zo gaan die
toch wel wat vertellen?”
Jaren 80:
dingen. Als je wat langer in het vak
Ik kwam in een biotoop terecht die
Radioprogram-
zit weet je hoe het zit.’
uitsluitend gewend is met financieel
ma’s Rauhfaser
journalisten om te gaan. En die zijn
(KRO), Het
hetzelfde als voetbaljournalisten;
Gebouw (VPRO)
ze weten bij elke vraag die ze stel-
en Spijkers met
len dat ze de volgende keer weer
Koppen.
metier”. Ik weet niet of dat waar is.
toegang moeten krijgen tot die
Researchjourna-
Ik heb een zekere onthechtheid, de
Hoe zit het dan?
‘Cees Labeur, een vroegere chef bij de NCRV, noemde het “jalousie de
omnivoor’ noemt Cees Grimbergen
persconferentie of dat interview.
list voor onder
scoringsdrift en ijdelheid voorbij. Je
(65) zichzelf. Hij schreef in de jaren
Dat betekent per definitie dat er een
meer Vrij Neder-
wilt iets moois maken en dat doe
80 als researchredacteur voor Vrij
rem is. Want als ze te kritisch zijn
land.
je ook. En als niemand er iets mee
Nederland al over pensioenfond-
en het bevalt de geïnterviewde niet
Presentator
doet: oké. Waarom zou mij dat als
sen. Maakte radioreportages voor
dan is het gewoon over. Dan loop je
jongeren praat-
mens minder blijmoedig of gebalan-
onder andere Het Gebouw (VPRO)
aan tegen een van de kernwaarden
programma’s
ceerd maken?’
en presenteerde in die tijd ook de
van de financiële wereld, en dat is
Snuiters en
jongerenpraatprogramma’s Snuiters
schimmigheid, geheimen en non-
Sjappoo (Ikon).
en Sjappoo (Ikon). In 1999 volgde hij
disclosure overeenkomsten, en dat
Jaren 90:
Violet Falkenburg op als presentator
met andermans geld.
Eindredacteur/
heb nog nooit zoveel reacties gehad.
van Rondom 10 (NCRV), waar hij als
Dat is vreemd als je bedenkt dat het
presentator
En een aantal Kamerleden heeft vra-
een soort journalistieke welzijns-
totale Nederlands pensioenvermo-
Vesuvius (Ikon).
gen gesteld: Pieter Omtzigt, Steven
werker elf jaar lang mensen met
gen 1300 miljard euro is. Dat is een
1999-2010
van Weyenberg, Henk Krol. Maar
elkaar in debat bracht over maat-
veelvoud van de circa 260 miljard
Presentator
dat wordt door de pensioenindustrie
schappelijk soms beladen kwesties,
van onze Rijksbegroting, waar
Rondom 10
weggemasseerd in een hele grote
waaronder destijds al integratie.
dagelijks controle op is door een
(NCRV).
wolk van woorden. De politieke
In 2009 beëindigde de NCRV de sa-
leger aan journalisten, lobbyisten,
2008-2016
top van het ministerie van Sociale
menwerking en ging G rimbergen bij
voorlichters en Kamerleden. Ik ben
Columnist
Zaken loopt aan de leiband van de
MAX het debatprogramma Holland-
erachter gekomen dat er op die 1300
AD/UN.
ambtelijke top, en die is weer via
se Zaken presenteren. Tot omroep-
miljard nul controle is. Er bestaan
2010 Onder-
baas Jan Slagter tegen hem zei: ‘Ik
verantwoordingsorganen, raden van
zoeksjournalist
wetenschappelijke instituten aan
zie je te weinig, wat zou je nog meer
toezicht, maar het is allemaal nep.
en presentator
de sector gebonden. Het is niet voor
willen maken?’ Waarop hij spontaan
In een van de komende afleveringen
Omroep MAX.
antwoordde: ‘Een documentaire-
ga ik dat ook aantonen.’
door lobbyisten bezochte bewinds-
Je onthullingen hebben tot nu toe
Volkskrant recent aantoonde. Bij
serie over hoe mensen schatrijk worden van onze pensioenpremie’. ‘Oké, ga maar maken’, repliceerde
‘Maar op de sociale media was de respons op de onthullingen mega. Ik
– door pensioenpremies betaalde –
niks dat minister Klijnsma de meest persoon van dit kabinet is, zoals de
weinig aandacht gekregen. Zo leek
Sociale Zaken valt wat te halen door
niemand geïnteresseerd in het
de pensioenbeleggers. Dat ga ik in
in 25 seconden zo besloten’.
feit dat de Nederlandse pensioen-
deel 5 uitleggen.’
Je richt je op grote vermogensbe-
fondsen een aandeel hadden in het
Slagter. Grimbergen: ‘Dat is letterlijk
leggers als MN en Alpinvest. Aanvankelijk word je te woord gestaan,
Je suggereert dat er geen enkele
PCM-debacle.
‘Wij toonden als eerste aan dat
controle is op de handel en wandel
maar steeds meer deuren sluiten
pensioenfonds ABP rond 2006
van pensioenvermogen beleggers.
wanneer je kritische vragen stelt.
mee profiteerde van het financieel
(Imiterend) ‘Natúúrlijk hebben wij
‘Bijna niemand wil met ons spre-
kaalplukken van PCM Uitgevers.
ken. Een paar mensen wel. Dat is
Vakbonden noch ondernemings-
mede gelukt door de naïviteit in de
raden hadden de link gelegd met
pensioenindustrie. Ze denken: “Ach,
de 700 miljoen die het ABP had geïn-
zo’n mannetje van MAX. Die heeft
vesteerd in Apax, destijds eigenaar
DIt verhaal aan anderen laten lezen? Deel het dan via villamedia.nl
onze eigen interne controle, en we hebben onze eigen zorgvuldigheid en onze hoge ethische standaarden. Want wij zijn namelijk van de “integrity statements”.’
69 Villamedia’s interview zomernummer
juli/augustus 2016
(Weer als Grimbergen) ‘In de laatste
Hoe kom je erachter of je zelf wordt
uitzending vraag ik chef private
misleid?
markt Ruulke Bagijn van pensioen-
‘Daar kun je niet altijd achter
belegger PGGM, dat een vermogen
komen. Dit is ook niet het ultieme
beheert van 170 miljard, naar de
verhaal over de pensioenwereld.
geheimzinnigheid rond de cijfers van haar bedrijf. Ze antwoordt: “Wij zijn daar zo zorgvuldig in. Als wij geheime afspraken maken is dat alleen maar in het belang van alle verpleegkundigen in Nederland”.’
nachten. Soms word ik middenin de nacht wakker, en denk: “Heb ik dit
Onderzoeksjournalistiek doet wat
ge-drie-dubbelcheckt?” En dan kom
met je, vertelde je toen we deze
ik daarna niet meer in slaap.’
afspraak maakten.
‘Dit soort onderzoeksjournalistiek is niet gezond. Niet gezond voor mij en voor mijn dierbaren: onze
Waarom doe je het, je kunt met pensioen?
‘Het is ook de sensatie waar ik tegen-
kinderen, mijn geliefde. Ik heb een
aan loop. Wat ik boven water haal.
‘Ik heb een neiging tot monomanie, en ben alleen nog maar met het onderwerp bezig’
Misschien moet je de pensioenwereld complimenteren dat ze erin geslaagd zijn buiten iedere democratische en journalistieke controle te blijven. Terwijl alle andere sectoren, zoals farmaceuten en medici, onder vergrootglazen liggen. De sector is te ingewikkeld om in één documentaire(serie) te kunnen doorgronden. Daarvoor zitten er teveel technische aspecten aan. Het is ingewikkeld gemáákt. Niet altijd bewust, maar een deel van die wereld bestaat uit briljante
neiging tot monomanie, en ben
Dat ik dit mag doen. Het journalis-
wiskundigen en econometristen, en
alleen nog maar met het onderwerp
tieke bloed gaat toch stromen: het
die hebben ook echt plezier in het
bezig. Ik kan ook nog wel genieten,
gaat over openbaarheid, over het
wetenschappelijk zo ingewikkeld
maar in dit project sluipt het erin.
belang van alle burgers. Mensen
mogelijk maken van producten. Dat
Als ik op deze manier één of twee
worden veel misleid en op manie-
betekent dat wij als maatschappij
jaar achtereen zou werken zonder
ren die soms stompzinnig zijn en
uitgeleverd zijn aan een aantal superspecialisten wier niveau wij
pauzes, zou ik negatieve karakter-
soms helemaal geanalyseerd en
vervormende trekken krijgen. Een
geduid door reputatiemanagers en
nooit zullen halen en die we wel
minder aangenaam mens worden.
integriteitsmanagers. Daar zit die
democratisch zouden moeten con-
Ook voor mezelf; teveel slapeloze
pensioensector vol mee.’
troleren.’
interview 70
villamedia.nl
Lezer van Villamedia? Maak dan gratis een profiel aan en... • • • • • TIP
Lees alle artikelen uit Villamedia magazine tot zes jaar terug Geef artikelen - ook uit de recente nummers cadeau aan je volgers op social media Discussieer mee en reageer op artikelen Vind werk via: Vacatures Opdrachten CV databank Maak gratis gebruik van het Prikbord
Laat in je portfolio op Villamedia zien waar je trots op bent
Kijk voor meer informatie op https://www.villamedia.nl/mijnprofiel
Binnen 10 seconden heb je je aangemeld
71 Villamedia’s interview zomernummer
juli/augustus 2016
‘Het gekke is dat ik ook kan relativeren. Dan loop ik de redactie op en zeg: “Jongens, we steken alles in de fik. Het is tenslotte maar een scheet in de eeuwigheid.” Het wordt uitgezonden, nog een keertje herhaald en that’s it. Iedereen gaat daarna gewoon door. Als die pensioenwereld een beetje slim was zouden ze ook zo denken: “Laat die jongen zijn gang gaan. Het wordt uitgezonden en niemand heeft het er meer over.” Ha, ha, ha.
nis in werk stappen dat zoveel van je vraagt, dat kon ik niet. Ik zei: “Misschien over een jaar”. De NCRV heeft me die tijd gegund.’
Die twee gevoelens – aan de ene kant het besef dat morgen de vis
Zou je over dat persoonlijke leed
erin wordt verpakt en aan de andere
kunnen schrijven; je schreef eerder
kant de verantwoordelijkheid die je voelt. Ik mag dus twee avonden
boeken?
‘Dat zou heel zwaar worden. Maar
op prime time uitzenden over een
misschien. In mijn journalistieke
onderwerp dat belangrijk is en waar
werk neem ik mijn persoonlijkheid
veel geld mee is gemoeid. Daar moet
altijd mee. Ik ben daar nog nu niet
je als mens tussen laveren. En dat
aan toe, dan zou het de kreet wor-
gaat met vallen en opstaan.’
den van de man die het nog steeds niet helemaal begrijpt.’
‘Als je dit vak goed wilt doen is het veeleisend. In de loop van je
Heeft deze gebeurtenis je journalis-
journalistieke leven heb ik gepro-
tieke aanpak veranderd?
beerd een balans te vinden tussen de mens en de werkende mens.
‘Ja, ik ben kleine gevoeligheden in grote nieuwsgebeurtenissen
Dat is niet vanzelf gegaan. Ik heb
beter gaan zien. Het ogenschijnlijk
een periode niet kunnen werken
onbetekenende. De andere kant van
vanwege een crisis. Ik was 47 en had
het grote verhaal waarnemen – daar
net een pijnlijke scheiding achter
ben ik sterker in geworden. Ook de
de rug. Toen ontmoette ik een
mensen die je in je programma hebt,
vrouw - het was een begin van een
daar zit altijd een laag achter.
nieuwe toekomst. Maar na een half
Laatst had ik in Hollandse Zaken
jaar maakte deze vrouw een einde
een meisje dat de stelling aanhangt:
aan haar leven. Ze leed aan een
“Iedere blanke is een racist tenzij het
depressie, maar vertelde dat niet. Ik
tegendeel is bewezen.” Ze formu-
heb niet goed gezien wat er speelde.
leerde goed en scherp. Ik merk dat
Redelijkerwijs kon dat ook niet. De
ik beter aanvoel dat een grote maat-
relatie was net begonnen. Ik voelde
schappelijk gebeurtenis eigenlijk
verbijstering, verdriet, zelfverwijt.
gaat over wat er in de hoofden en
Het was een bepalende gebeurtenis,
harten van mensen gebeurt. Wat
die ik nooit helemaal heb begrepen.
daar achter zit is het microverhaal
Ik zag mijn eigen rol, zoals iedere
van een mens die door teleurstellin-
nabestaande van een zelfmoord zijn
gen zijn eigen gang is gegaan.’
rol ziet. Uiteindelijk zijn er bij een zelfmoord veel meer slachtoffers dan degene die zelfmoord pleegt. Ik was destijds al gevraagd voor Rondom 10. Maar bij zo’n gebeurte-
Wat heb je geleerd van 42 jaar journalistiek?
‘Dat er uiteindelijk meer liefde dan lijden is.’
advertentie
Samenvattingen Raad voor de Journalistiek 2016-17 / 26-5-16 / deels onzorgvuldig X tegen A. Kamsteeg (Zelfbeschikking) A. Kamsteeg, hoofdredacteur van het tijdschrift Zelfbeschikking heeft journalistiek onzorgvuldig gehandeld door een afspraak met klaagster over het niet-vermelden van haar naam, te schenden. De wijze waarop Kamsteeg de klacht heeft afgehandeld is niet onzorgvuldig. Op verzoek van klaagster ziet de Raad af van de aanbeveling aan Zelfbeschikking om deze conclusie integraal of in samenvatting te publiceren. 2016-18 / 14-6-16 / onbevoegd mr. L.M. Broekkamp tegen V. van der Boon en Het Financieele Dagblad De Raad voor de Journalistiek acht zich niet bevoegd te oordelen over een klacht tegen V. van der Boon en Het Financieele Dagblad. De klacht van mr. L.M. Broekkamp betreft de (volgens hem) door Google gestelde voorwaarde dat het internetartikel “Hypotheekadviseurs, notaris en advocaat veroordeeld voor fraude” alleen uit de zoekresultaten wordt verwijderd met toestemming van Van der Boon en/of Het Financieele Dagblad. De klacht heeft in de kern betrekking op het al dan niet meewerken aan een door Google in het leven geroepen procedure. Dit kan niet als ‘journalistieke gedraging’ worden aangemerkt.
2016-19 / 20-6-16 / zorgvuldig prof. dr. G.J.R. Maat tegen B. van den Berg, F. Tieskens en RTL Nieuws B. van den Berg, F. Tieskens en RTL Nieuws hebben op journalistiek zorgvuldige wijze informatie vergaard en uitgezonden over een lezing die prof. dr. G.J.R. Maat heeft gegeven over het identificatieproces van de MH17-ramp. Dat Van den Berg en Tieskens zich ‘undercover’ toegang hebben verschaft tot de lezing en daar met verborgen opname-apparatuur geluidsopnamen hebben gemaakt was in dit geval niet ontoelaatbaar. RTL Nieuws mocht het als een misstand beschouwen dat klager in zijn lezing naar verwachting (opnieuw) gevoelig materiaal zou tonen en uitlatingen zou doen over de ramp die (nog) niet via geëigende kanalen openbaar waren gemaakt, terwijl de lezing niet beperkt zou zijn voor studenten uit het vakgebied van klager. Het is aannemelijk dat RTL Nieuws die misstand niet aan de orde heeft kunnen stellen zonder de door haar toegepaste werkwijze. RTL Nieuws is vervolgens zeer zorgvuldig te werk gegaan door nader onderzoek te verrichten en alle betrokken partijen – onder wie ook klager – vooraf te informeren en zonodig om wederhoor te vragen. In de publicaties is op passende wijze over de kwestie bericht, waarbij voldoende aandacht is besteed aan de namens klager uitgebrachte verklaring.
2016-20 / 24-6-16 / zorgvuldig Stichting Loopevenementen en X tegen B. van Sluis, Dagblad van het Noorden en de Leeuwarder Courant B. van Sluis, Dagblad van het Noorden en de Leeuwarder Courant hebben in het artikel “Mist rond organisator loop wedstrijden” op journalistiek zorgvuldige wijze bericht over Stichting Loopevenementen en een van haar bestuurders. Het artikel is gebaseerd op deugdelijk onderzoek, waarbij diverse onafhankelijke bronnen zijn geraadpleegd. In de publicatie is ook duidelijk inzicht gegeven in dit onderzoek. Bovendien heeft Van Sluis op faire wijze wederhoor toegepast. Dat klagers aldus niet adequaat hebben gereageerd, kan Van Sluis niet worden verweten. Ten slotte bestaat geen aanleiding voor de conclusie dat de privacy van de bestuurder van de Stichting onnodig is aangetast.
De volledige conclusies zijn gepubliceerd op www. rvdj.nl onder het jaartal/ volgnummer
juli 2016
de vereniging 73
de nvj
Mag dat zomaar? 74 Column Mensje Melchior 75 Romanticus die gelooft in solidariteit 76 Dag Nacht, hallo Festival 78 NVJ Academy en NVJ Evenementen 81 Sanne Terlingen: ‘Onrustig en altijd nieuwsgierig’ 82 Column Yvonne Berkeljon 83
Beeld: Jeroen LIEBERS/Studio38°C
Dit katern is onder redactionele verantwoordelijkheid van de NVJ gemaakt
mag dat zomaar? 74 nvj.nl
Kan ik meedelen in de opbrengst van mijn bestseller? Ik heb een boek geschreven en daarvoor van de uitgever een
prestaties een ernstige onevenredigheid
vast honorarium ontvangen. Nu
vertoont in verhouding tot de opbrengst
blijkt het boek waanzinnig aan
van de exploitatie van het werk.’
te slaan en zijn er in korte tijd
Kijk, daar hebben we hem: de bestseller
al meer dan 100.000 exemplaren
bepaling. Met deze bepaling in de hand
verkocht. Dat is natuurlijk leuk
kan de auteur alsnog verlangen dat hij
voor mijn naamsbekendheid, maar
mee deelt in de opbrengst van een on
daarnaast ook zuur, want ik
verwachte bestseller. De wet spreekt van
heb daarover geen afspraken
een ‘ernstige’ onevenredigheid. Er moet
gemaakt. Zo heeft alleen mijn
daarom sprake zijn van ‘disproportionali
uitgever daar voordeel bij. Kan ik
teit’ tussen de opbrengst voor de uitgever
daar nog iets aan doen?
en de vergoeding voor de maker gezien ieders aandeel in de uitgave.
Ja, mits.
Mocht echter in het contract een bepa ling over royalty’s zijn opgenomen, waar In principe zijn
de contractsbepalingen tussen partijen leidend. Maar wat als je alleen summiere afspraken hebt gemaakt? Het komt toch nog wel regelmatig voor dat er tussen uitgever en auteur niet of nauwelijks afspraken zijn gemaakt over bijvoor beeld de oplage, de prijs en de verdere exploitatie. En over wat er moet gebeuren als je boek opeens een bestseller blijkt te zijn, worden al helemaal nooit afspraken gemaakt. Sinds 1 juli 2015 is de Wet Auteurscon tractenrecht in werking getreden op
grond waarvan in de Auteurswet (AW) een aantal bepalingen is aangepast. Eén daarvan is het nieuwe artikel 25d AW dat
bij de royalty’s afhankelijk zijn gesteld
‘Voor onvoorziene gevallen geeft art. 25d AW de maker een stevig handvat’
luidt: ‘De maker kan in rechte een aanvul lende billijke vergoeding vorderen van zijn wederpartij, indien de overeengeko men vergoeding gelet op de wederzijdse
van de hoeveelheid verkochte exempla ren, dan zal er niet snel een beroep op de bestsellerbepaling kunnen worden gedaan. In dat geval ontvangt de auteur immers al extra inkomsten naarmate het boek beter wordt verkocht. Maar is dat niet het geval en is een uitgever niet bereid alsnog over de brug te komen, dan kan de maker naar de rechter stappen en om een aanvullende vergoeding vragen. Het beste is natuurlijk als een beroep op de bestsellerbepaling niet nodig is en er in de uitgeefovereenkomst middels een regeling al in is voorzien. Maar voor onvoorziene gevallen geeft art. 25d AW de maker een stevig handvat en dit is een aanzienlijke versterking van zijn positie.
Ook een vraag aan onze juristen? Mail: juridisch@nvj.nl of kijk op nvj.nl/rechtshulp
Yolanda Pattiasina, NVJ Advocaten & Juristen
E juli 2016
Mensje Melchior is bestuurslid van de NVJ. twitter.com/@MensjeM column
75
bestuur de nvj
Beeld: Ingrid de Groot
Ik stop
Ik stop – eerder dan ik had
gehoopt en beloofd – als
bestuurslid bij de NVJ. Met
pijn in hart en met een schuld
gevoel: ik ben tenslotte
gekozen en wanneer gekozen
volksvertegenwoordigers
opstappen, vind ik dat ook maar stom.
Acht maanden geleden werd ik moeder van een prachtige zoon, Anas. Toen ik
voeren (ik stond voor een dichte deur van
zwanger was, dacht ik nog dat ik een
het Turkse consulaat en mijn foto met
drukke freelancepraktijk prima zou kun
een afgetapete mond en een bordje in
nen combineren met zorgen voor een
mijn hand met #journalismisnotacrime
kindje en het bestuurslidmaatschap. Maar
ging de sociale media over), interessante
dat valt tegen. Het is al heel wat om het
bijeenkomsten bijwonen en nadenken
fulltime werken goed samen te laten gaan
over de toekomst van ons vak. En dan
met de zorg voor zo’n kleintje. Ik wil niet
heb ik het nog niet eens gehad over al die
te veel missen van zijn ontwikkeling en er
leuke collega’s die ik ontmoette tijdens
voor hem zijn. Op mijn mamadag of in de
het bestuurswerk.
avonden me inzetten voor de NVJ, gaat
dus niet.
Er komt dus een enerverend plekje vrij
Als bestuurslid kijk ik terug op twee
oproepen zich kandidaat te stellen. Als
in het hoofdbestuur, en ik wil NVJ-leden
bijzondere jaren. Eigenlijk had ik niet eens
bestuurslid kun je veel betekenen voor
verwacht dat lid zijn van het hoofdbe
ons vak, en ga je ook nog eens een
stuur van de NVJ zo interessant en ener
interessante tijd tegemoet. Ik hoop dat ik
verend zou kunnen zijn. Ja, het betekent
straks uit meerdere kandidaten kan kie
veel vergaderen en overleggen. Maar het
zen en eens heel goed moet nadenken op
betekent ook: mooie plannen bedenken
welke journalistieke topper ik mijn stem
en op de rails zetten (trots ben ik bijvoor
mag uitbrengen.
beeld op het mentorenprogramma dat
straks een tweede ronde ingaat), actie
Lees ook de oproep op pagina 78.
achtergrond 76
nvj.nl
romanticus die gelooft in solidariteit kwaliteit. En daar zijn hoofdredacteuren
Louis van de Geijn nam op 4 juni
ook verantwoordelijk voor. We moeten
afscheid als vicevoorzitter van
hen meekrijgen in dit verhaal. En ze moe
de NVJ. In de afgelopen jaren
ten wel, want ook zij maken deel uit van
schreef hij regelmatig columns
de journalistiek.’
over vakmanschap, beloning, de toekomst van het vak en de rol
De NVJ heeft een en andermaal ge
van de NVJ. Met de blik van nu
wezen op de pogingen van de Deense
reageert hij op uitspraken van
overheid om zonder bevoordeling van
toen.
gevestigde partijen tot een substantiële ondersteuning van journalistieke initia
Elke stem telt, en elk lid telt. Dit is een
geen traditie hebben van sociale actie. In
tieven te komen. (uit: Tegels lichten in de
vereniging waarin de leden het voor het
een min of meer vredige toestand kun je
regio, 15 april 2015)
zeggen hebben. (Uit: Druk met onszelf,
je staken - het werk neerleggen - moeilijk
21 oktober 2014)
voorstellen. Het is een zwaar en riskant
liteitsjournalistiek noodzakelijk vindt en
‘In de oude verenigingsstructuur lag het
middel en als je niet uitkijkt verspeel je de
de markt kan er niet voor zorgen dat die
gevaar op de loer dat we achteromkij
sympathie van je lezers of kijkers. Maar
behouden blijft, dan moet die behoefte
kend geen achterban meer zouden zien.
het is niet ondenkbaar. Dan denk ik niet
zich vertalen in politieke actie. Als de
‘Als de maatschappij onafhankelijke kwa
Ik ben er zeker van dat we twee jaar
aan een half procent meer salaris, maar
journalistieke netwerken verdwijnen of
geleden de juiste route hebben gekozen.
aan principiële zaken. Bij het uit handen
amper bestaan, is herstel bijna niet meer
De opkomst bij de algemene ledenverga
geven van de redactieformule aan de
mogelijk. Op het eerste oog lijkt het of
dering mag nog hoger, maar de betrok
commercie of het dreigende verlies van
er veel meer informatie beschikbaar is gekomen. Maar als je van dichtbij kijkt, zie
kenheid is groot. In de huidige vorm mag
je journalistieke onafhankelijkheid, zou ik
je verwachten dat we sneller meegaan in
niet weten waarom je dan niet zou mogen,
je dat er heel weinig originele bronnen
veranderingen. Innovatie is een duidelijke
kunnen, en zelfs moéten staken.’
meer zijn.’
beleidslijn. We moeten als NVJ een gids
‘Professor Henri Beunders doet de sug
zijn voor de leden. Een goed voorbeeld
‘De NVJ voert in de komende twee jaar
vind ik de NVJ Academy, die het lidmaat
campagne voor gelijk werk, gelijke
overheden om te vormen tot fondsen om
schap extra de moeite waard maakt.’
beloning. We zullen duidelijk moeten
daarmee onafhankelijke journalistiek te
maken dat de belangen van freelancers
financieren. Je moet dan wel heel goed
Ondernemers die staken, daar kan ik me
en vaste diensters in elkaars verlengde
kijken naar de vormgeving van die hulp
weinig bij voorstellen. De NVJ zet dus
liggen. Een gemeenschappelijk belang is
om te voorkomen dat er beïnvloeding
ook andere middelen in. Opdrachtge
de journalistiek zelf. Behoorlijke belo
ontstaat. Op dit vlak is er nog weinig
vers die afbraaktarieven hanteren, ko
ning is een voorwaarde voor behoorlijke
politieke steun. Er is werk aan de winkel
men er gekleurd op te staan. (uit: Werkt
journalistiek. Voor 50 of 100 euro kun je
in de nooit aflatende lobby richting porte
staken?, 19 januari 2015)
geen weekendverhaal krijgen dat iets te
feuillehouders in de politiek.’
gestie om communicatiebudgetten van
‘De directe aanleiding was het nieuws dat
beduiden heeft. Ik ken chefs en hoofdre
de voorman van de Unie het stakingswa
dacteuren die hier ook veel moeite mee
In geen van de scenario’s voor de ko
pen had afgezworen. Ik denk dat je het
hebben. Het steeds verder afbreken van
mende tien jaar hebben mediabedrijven
ultieme wapen van staken in je zak moet
voorwaarden van zowel vast personeel
en opleidingen die alleen maar reageren
houden, maar ik zeg er meteen bij dat we
als freelancers, gaat ten koste van de
op de ontwikkelingen nog een bestaan
juli 2016
de nvj
77
het perspectief van de vele eenpitters tegenover enkele grote aanbieders is er de mogelijkheid om krachten te bundelen. Als coöperatie mag je wél onderhande len. Ik geloof in kleinere coöperaties, met name binnen de regio, maar ook binnen specialisaties. Als NVJ zou je een model kunnen ontwikkelen en dat aanbieden, waarmee de coöperaties zelf aan de slag kunnen.’ Wat we nu zien gebeuren, is het terug draaien van de kwaliteitsslag die ons vak vanaf het laatste kwart van de vo rige eeuw heeft meegemaakt. (Ontluiste ring voor dertien cent, 15 februari 2016) ‘In de jaren dat ik studeerde, maakte ik verslagjes in mijn regio. In de buurt van Tiel verschenen meerdere kranten; Beeld: Jeroen LIEBERS/Studio38°C
vijf kopieën en ik had vijf keer een laag tarief. Wat ik hiermee wil zeggen is dat er hobbyisten waren die dit werk erbij deden. Die ontwikkeling is ingehaald door professionalisering. Nu keer je terug naar tarieven die het niet mogelijk maken om journalistiek professioneel te kunnen uitoefenen. Vraag het de uitgevers. Ze ac cepteren dat in de regionale journalistiek
Louis van de Geijn
de ‘hoofdonderwijzer’ dit uit liefhebberij
1969 - De Gelderlander; 1971 - Arnhems Dagblad (later: De Nieuwe Krant); 1977 De
onttakeling of ontluistering. Het gaat uit
Gelderlander; 1980 Economieredacteur Audet Nieuwsdienst; 1991: De Gelderlander
eindelijk ten koste van de kwaliteit. Dat is
(chef economie, adjunct-hoofdredacteur, waarnemend hoofdredacteur); 2006 -
onvermijdelijk en daar maak ik me zorgen
doet. Noem het deprofessionalisering,
hoofdredacteur centrale redactie Wegener dagbladen; 2012 medeoprichter De
over. Want met het verlies van kwaliteit,
Persdienst ( Wegener); 2013 vut. NVJ: voorzitter sectie dagbladjournalisten; lid
ga je uiteindelijk het verlies van bereik
Verenigingsraad; v icevoorzitter; sinds 4 juni 2016 erelid van de NVJ, wegens zijn
versnellen.
grote verdiensten en jarenlange inzet voor de NVJ.
Uiteraard staan uitgevers in een krimpen de markt voor een hele moeilijke opgave. in 2025. (uit: Verdiep je in je vak, denk
‘Waar de NVJ in dit verhaal over tien jaar
Maar dat neemt niet weg dat wij de op
mee, 7 juli 2015)
staat? Die vraag hebben wij onszelf ook
dracht hebben om onafhankelijke journa
‘Het zijn voorspellingen en die komen nooit precies uit, maar ze drukken wel
gesteld. Op het gebied van innovatie:
listen te verdedigen en niet het werk voor
we kunnen bestaan mits we de verande
13 cent per woord te laten doen, of 45
een urgentie uit. Er is al veel veranderd, er
ringen op de voet volgen, voorop lopen
euro per foto te accepteren. Wat dan wel?
gaat veel veranderen en wees je daarvan
en samenwerken. Op het gebied van
Als je naar de toekomst kijkt, moet je niet proberen een auto te repareren, dan
bewust. Ik kom uit de dagbladwereld en
solidariteit: dan ben ik een romanticus
daar ging het tientallen jaren zo goed dat
die daarin blijft geloven. In het grotere
moet je aan een nieuw concept van ver
er niks hoefde. Er werden schijnbewegin
politiek ideologische verhaal zit geen
voer denken. Een handvol journalisten zal
gen gemaakt, maar eigenlijk ging het met
rechte lijn, het is een conjunctuurbewe
blijven doen wat ze nu doen, maar voor
de oude activiteiten goed genoeg om te
ging. Het is niet uitgesloten dat de wal
het gros gaat het vak totaal veranderen.
kunnen bestaan. Een van de zegeningen
het schip gaat keren en dan komt er een
En daarmee waarschijnlijk ook de manier
van alle technologische versnellingen en
maatschappelijke tegenbeweging. Dan
waarop je dat te gelde kunt maken.’
de economische tegenslag van de oude
keert solidariteit terug in een vorm waarin
industrie is dat er veel meer oog is geko
mensen begrijpen dat hun eigenbelang
Alle columns van Louis van de Geijn zijn te lezen
men voor vernieuwing.’
ook een gezamenlijk belang is. Vanuit
op NVJ.nl
nvj nieuws 78
nvj.nl
Check: ben jij futureproof? De verschuivingen in de journalistiek roepen vragen op over de verhouding tussen content, formats en kanalen. Erik van Heeswijk (CleverLions) sprak tijdens
Mentoren gezocht
Ben jij een doorgewinterde journalist of fotograaf en vind je het leuk om je kennis en ervaring te delen met een startende journalist?
de bijeenkomst Ben jij Futureproof?, die op 16 juni werd
De NVJ is op zoek naar journalisten die een beginnend
georganiseerd door NVJ Tijdschriften. Waar moeten we
journalist willen begeleiden bij een specifiek vraagstuk.
volgens Van Heeswijk rekening mee houden?
Digitale handigheid.
beschikbaar voor de startend journalist. Wegens groot succes
Geen excuses meer. Zorg dat
je handig wordt met webtools. Journalisten zonder digifobie zullen je genadeloos voorbij streven als je je hierin niet ontwikkelt.
Gadgets.
Als mentor ben je gedurende een half jaar twee uur per maand
Voor een deel spielerei, maar de AV-
krijgt het NVJ Mentorenprogramma een tweede editie. De kick-off vindt plaats op 10 november. Daarna vindt een terugkombijeenkomst plaats op 2 februari 2017 en een slot
middelen dringen de journalistiek binnen.
Interesse om mentor te
Video wordt steeds belangrijker en ook voor de
worden? Aanmelden kan
schrijvende pers is het handig om te weten hoe er
Stuur een
bijeenkomst op 11 mei 2017.
tot 22 augustus.
mee om te gaan. *
e-mail naar Loes Smit, lsmit@nvj.nl, onder vermelding van ‘aanmelding mentorenprogramma’. Je ontvangt vervolgens een
Content. Dezelfde content op verschillende kanalen
formulier met enkele vragen
genereert geen rijke ervaring. Je zet namelijk
over bijvoorbeeld het
content gemaakt voor een tijdschrift over op een
vakgebied waarin je
website en hoopt dan dat het goed komt. Waar
werkzaam bent.
we naar toegaan is het maken van ‘halffabrikaten’; artikelen, video’s,
Beeld: nl.123rf.com
foto’s en quotes waarmee andere redacteuren voor de bestemde kanalen aan de slag gaan.
Publiek. Het aangaan van een verbintenis wordt steeds belangrijker. We willen publiek laten terugkeren, producten en diensten aanbieden, hen ambassadeur maken en hen laten sharen.
Kanalen. Waar komt je materiaal terecht en wat doen die kanalen? Wie zit er op Snapchat, welke share-mogelijkheden heeft
Word NVJ bestuurslid
doet The Guardian op Twitter? Ken je kanalen en
De NVJ is op zoek naar leden die actief willen worden
ontdek wat andere journalisten en media doen.
Engagement.
We delen artikelen op social media
en laten het dan vaak rusten. Maar we moeten
in het NVJ hoofdbestuur en passen in één van de twee functieprofielen: Zelfstandigen en fotojournalisten of Vakmanschap, scholing en studenten/starters.
goed voor onze ‘kindjes’ zorgen. Maak updates en
Individuele leden kunnen zich kandidaat stellen en
engagement. Desnoods minder artikelen, zodat we
secties en bestuur kunnen kandidaten voordragen. Dit
meer tijd overhouden om voor onze ‘kinderen’ te
kan tot 16 augustus. Bij meerdere kandidaten
zorgen.
kunnen leden via digitale raadpleging
Journalistiek. Mits je je op de bovenkant van
hun voorkeur uitspreken. De
content mikt en niet op de onderkant (content
definitieve verkiezing vindt plaats op
die ook geautomatiseerd kan worden gebracht),
21 september.
wordt de journalistiek leuker, speelser, creatiever en
Bekijk de functieprofielen op NVJ.
dichter bij het publiek dan ooit.
nl. Kandidaat-bestuursleden kunnen zich aanmelden door een beknopte
* NVJ Academy organiseert meerdere keren per jaar de cursus
CV, digitale foto en motivering te
Filmen met je smartphone en op 9 augustus is er een speciale
sturen naar tbruning@nvj.nl
cursus Drones voor journalisten. Kijk op NVJ.nl/academy Lees ook de column van Mensje Melchior op pagina 75
Beeld: nl.123rf.com
Buzzfeed, wat zijn Instant articles op Facebook, wat
juli 2016
de nvj
79
ê E nqu
Dag Nacht, hallo Festival
te
De Persgroep
De NVJ praat sinds maart
met de Persgroep over de
Beeld: Sebastiaan ter Burg
De Nacht van de Journalistiek bestaat tien jaar.
tariefswijzigingen voor regio
Tijd voor een feestje - op 24 september in
nale titels. Is er onderhan-
Nieuwspoort - en tijd voor verandering. Zo
delingsruimte en wat levert
heet de Nacht voortaan het Festival van de
onderhandelen op? De NVJ wil
Journalistiek. ‘We willen fris beginnen aan
het graag weten. Ga naar de
het volgende decennium’, zegt Peter Smet,
enquête op NVJ.nl
voorzitter van de sectie Vers in de Pers die het festival voor jonge journalisten organiseert. ‘De workshops zijn gebleven, maar zijn in aantal vermeerderd en kleiner van opzet met de bedoeling om echt met elkaar in gesprek te gaan. Tussendoor kan worden gegeten en gedronken bij verschillende standjes. De avond wordt afgesloten met een verrassende slotact en daarna begint het echte feest.’ Inhoudelijk staat het Festival van de Nacht in het teken van specialiseren. Het programma wordt binnenkort op NVJ.nl bekendgemaakt.
Steun voor Actie free lancers In de Algemene Ledenvergadering (ALV) van 4 juni is gesproken over de NVJ-acties met betrekking tot tarieven voor zelfstan digen die werken voor de Persgroep. De discussie spitste zich daarbij toe op het feit dat de sectie Dagblad zich in een e-mail aan
‘Het is te makkeli jk om ‘de media’ weg te zetten als enkelvoudige macht, die alleen maar een bepaalde groep wil bevoordelen of benadelen’
Reactie van algemeen secretaris Thomas Bruning aan NOS over de waarschuwing voor de media van Denk.
het hoofdbestuur had gedistantieerd van de acties en deze e-mail ook als cc aan de Pers groep had gestuurd. Na gesprekken met zowel het hoofdbestuur als het bestuur van de sectie Dagblad blijkt dat beide besturen zich zijn bewust van hun verantwoordelijk heden als het gaat om het belang van de leden en de NVJ als vereniging. De Dag bladsectie heeft zich uitgesproken vóór de acties. Alle betrokkenen constateren dat de rijen binnen de NVJ gesloten zijn, er waar
NVJ PoLL Met een gemengde freelancepraktijk doe ik bewust geen commerciële opdrachten in het gebied waarin ik onafhankelijk journalist ben.
Eens: 53% Oneens: 47%
Ervaar je met een gemengde praktijk weleens
devolle lessen geleerd zijn en de communi
tegenstrijdige belangen?
catie tussen hoofdbestuur en sectiebestuur
Ja: 43%
(juist dóór de kwestie) beter en opener is
Nee: 57%
dan ooit.
Uit: NVJ-poll Journalist of communicatiespecialist
Maak je collega NVJ lid? Jij â‚Ź 25! Tevreden over je NVJ lidmaatschap? Ook voor je collega is het lidmaatschap fiscaal aftrekbaar! Maak hem lid en jij ontvangt â‚Ź 25,-. Allebei blij!
nvj.nl/maakjecollegalid
Nederlandse Vereniging van Journalisten
Academy Schrijven voor Google
Evenementen Extra Algemene Ledenvergadering
21 juli | 9.30 – 13.00 uur | Amsterdam
Benoeming nieuwe bestuursleden
€ 120,00 - NVJ leden € 84,00
21 september | 15.00 uur | NVJ Amsterdam
Filmen met je smartphone
Festival van de Journalistiek
9 augustus | 10.00 – 17.00 uur | Amsterdam
De Nacht van de Journalistiek bestaat tien jaar. Tijd
€ 220,00 - NVJ leden € 154,00
voor een feestje en tijd voor verandering. Zo heet de
Drones voor journalisten
een festival gaat het worden. Met kleine workshops,
9 augustus | Zandvoort
food & drinks, een verrassend slotact en feest!
Nacht voortaan het Festival van de Journalistiek. En
24 september | 15.00 uur | Nieuwspoort Den Haag
Filmen met je smartphone 16 augustus | 10.00 - 17.00 uur | Amsterdam
Pauw Academy
€ 220,00 - NVJ leden € 154,00
Speciaal voor ViP-leden: Heb je altijd al een keer je eigen Pauw uitzending willen maken? Dit is je kans.
Schrijven voor Google 18 augustus | 13.30 -17.00 uur | Amsterdam € 120,00 - NVJ leden € 84,00
Van idee naar tekst 1 september | 9.30 - 17.00 uur en
28 oktober | 19.30 - 00.00 uur | Westergasfabriek, Pazzanistraat 19, Amsterdam
NVJ Mentorenprogramma Kick-off van de tweede editie. 10 november | NVJ, Amsterdam
15 september | 13.30 - 17.00 uur | Amsterdam Beeld: Simon Trommel Media
€ 360,00 - NVJ leden € 252,00
Social Media Master 6 september | 13.30 - 17.00 uur | Amsterdam € 120,00 - NVJ leden € 84,00
Redactieraden 7 en 21 september | 10.00 - 17.00 uur | Amsterdam € 740,00
Hoe werf je opdrachten 8 september | 13.30 - 17.00 uur | Amsterdam € 120,00 - NVJ leden € 84,00
Terugblik Digitale vaardigheden
Schrijven voor het web
De sectie Internet organiseerde op 4 juni een
20 september | 10.00 - 17.00 uur en 27 september | 13.30 - 17.00 uur | Amsterdam € 360,00 - NVJ leden € 252,00
debat over digitale vaardigheden op de opleidingen en in de praktijk. De wereld van journalistiek en media verandert en daarmee ook de behoeften op redacties. Ook op de journalistieke opleidingen wordt nagedacht over nieuwe vormen van journalistiek. In Utrecht bijvoorbeeld werken studenten in
Leden van de NVJ, FNV KIEM en DuPho ontvangen
multidisciplinaire teams gedurende 20 weken aan
30% korting op de toegangsprijs.
vragen van mediabedrijven en bedenken zo inventieve
Informatie & inschrijven www.nvjacademy.nl
onderzoeksvraag opduikt: hoe kunnen we de
020-3039739 nvjacademy@nvj.nl
generatie millennials warm krijgen voor het nieuws?’
nieuwsconcepten. ‘Opvallend is dat vaak dezelfde
aan het woord 82 nvj.nl
‘ Onrustig en altijd nieuws gierig’
Kahsay Mekonen ‘De Lira Scherpenzeel Prijs won ik voor drie onderzoeksverhalen over Djibouti en Eritrea. De voornaamste was een reportage over de dood van de Eritrese asielzoeker Kahsay Mekonen, gemaakt
Thomas Bruning
in samenwerking met Huub Jaspers en
06 20 49 52 45
Hanna Möllers. De familie van Kahsay
tbruning@nvj.nl
Mekonen was speciaal naar de prijsuitrei king gekomen. Voor hen was dit ook heel belangrijk. Dat deze avond zo eindigde, maakte het wel extra bijzonder.’
Sanne Terlingen is onderzoeks journalist bij OneWorld. In mei ontving ze de Lira Scherpenzeel
Elk NVJ lid een persoonlijk specialist
Onderzoeksjournalist ‘Ik wilde zangeres worden in een rock
@thomasbruning algemeen secretaris en secretaris internet
Annabel de Winter 06 10 55 77 26
Prijs voor grensverleggende
band. Maar ergens heb ik besloten om ge
adewinter@nvj.nl
b uitenlandjournalistiek.
schiedenis te studeren en wetenschaps
@annabeldewinter
journalistiek en African Languages and Cultures. Ik ben redelijk onrustig en altijd nieuwsgierig. Dan ren ik achter iets aan en ga door totdat ik weet wat ik wil weten. Zodoende is het onderzoeksjournalistiek geworden.’
secretaris dagblad, persbureaus en lokale media
René Roodheuvel 06 10 16 33 00
Kindersekstoerisme
rroodheuvel@nvj.nl
In juni 2012 publiceerde OneWorld mijn
@ReneRoodheuvel
eerste verhaal over kindersekstoerisme in Ghana met een concrete case waarin een ‘Limburgse miljonair’ voorkomt. Daarna werden mijn bronnen en ik lastig gevallen.
secretaris omroep
Rosa García López
Ook daarover heb ik geschreven. Het kort
06 14 49 96 19
geding wat volgde in 2013 heb ik gewon
rgarcialopez@nvj.nl
nen, evenals het hoger beroep in 2015. In
@rosagarcialopez
die periode heeft de NVJ openlijk haar
secretaris zelfstandigen,
steun uitgesproken. Het is heel prettig dat
NVF, Plus+ en
er een beroepsorganisatie is die achter je staat en aan de media uitlegt dat hier sprake is van ernstige intimidatie. De NVJ heeft me ook geadviseerd om het Pers vrijheidsfonds in te schakelen.’
Vers in de pers
Milen van Boldrik 06 41 78 23 04 mvanboldrik@nvj.nl
Doorgaan ‘Het ene verhaal leidt tot het andere ver
@MilenBoldrikVan secretaris tijdschriften
haal. Na de rechtszaak kreeg ik van een asieladvocaat de tip die naar De laatste reis van Kahsay Mekonen leidde. De advo caat was op zoek naar een journalist met een lange adem, die ervaring heeft met Beeld: Truus van Gog
risico’s en kwetsbare groepen. Zo is ze bij mij terecht gekomen op 17 januari 2014.’ www.delaatstereisvanmekonen.nl
vereniging@nvj.nl 020 – 303 97 00 Trots of kritisch op de NVJ? : vereniging@nvj.nl
of 06 – 515 29 562 (nood)
B
berkeljon
juli 2016
Yvonne Berkeljon is advocaat van de NVJ. yberkeljon@nvj.nl column
we naar de Dam!’ Met die woorden sprak Herman Bode in 1980 een
manifestatie van arbeiders (ja, zo heetten die toen nog) toe. Op het
moment van schrijven van deze co lumn wezen medewerkers van de
Telegraaf Media Groep het nieuwe,
(zuinige) Sociaal Plan af. Mis
schien is bij het lezen van dit stuk
al wel duidelijk dat ‘we helemaal
niet naar de Dam gaan’, maar laten
we eens aannemen dat de messen
geslepen worden.
Wat kunnen arbeiders/medewerkers
Handvest. Bij ons staat niet ter discussie dat het recht op staking een fundamen teel recht is. Tot voor kort lag de grens wel bij een echte staking en moest de staking zich richten tegen de werkgever. De laatste rechtspraak geeft echter wat meer ruimte. Bescherming komt niet alleen toe aan echte stakers, maar ook aan werkonderbrekers, poortblok keerders en bedrijfsbezetters. En als de actie zich niet alleen tegen de werkgever richt, maar (ook) tegen derden, komt de actievoerders onder omstandigheden bescherming toe. Toch mag staken niet altijd. De staking en de gevolgen daarvan moeten in een redelijke verhouding staan tot de belangen van werknemers om voor hun rechten op te komen. Ook zijn er spelregels, zoals bijvoorbeeld een tijdige aankondiging. En dan is er nog de positie van werkwil ligen. Want staken doe je voor eigen rekening: geen arbeid, geen loon. Stelt u het zich voor: stakende arbeiders blok keren de poort, maar er zijn ook werk nemers die wel willen werken, maar die domweg niet naar binnen kunnen. Ook geen loon? Ja zegt de hoogste rechter:
eigenlijk als ze de werkgever niet op de
bij een door de bonden georganiseerde
knieën krijgen? In de ons omringende
staking zijn ook de werkwilligen de Sjaak.
landen, denk aan Frankrijk en België
Geen loon dus. Maar áls de werkgever die
weten ze er wel raad mee: iedere euro
werkwilligen wel betaalt, dan kunnen de
of vrije dag die moet worden ingeleverd
stakers dáár weer niet tegen ageren. De
leidt keihard tot een wekenlange staking.
rechter bepaalde dat de werkgever niet
In Nederland zijn we daar niet zo van. Het
alle werknemers over één kam hoeft te
aantal stakingsdagen is in onze polder
scheren.
minimaal. In de jaren 2009-2013 per
Het niet tot stand komen van een fat
duizend werknemers 9 stakingsdagen per
soenlijk Sociaal Plan is een valide reden
jaar. In België 66.
tot staken. Dat geldt zeker bij een krant
Het stakingsrecht is niet in de wet ge
waar omzet de hoofdredactie meer inte
regeld, maar een collectieve actie moet
resseert dan oplage. Naar de Dam!
colofon
Dit katern valt onder redactionele verantwoordelijkheid van de NVJ. Het doel is om leden en nietleden van de NVJ te informeren, te inspireren en te verbinden.
worden beoordeeld aan de hand van de normen van het Europees Sociaal
Contact 020 303 97 00 – vereniging@nvj.nl www.nvj.nl – twitter @nvj Post Postbus 75997 – 1070 AZ Amsterdam Bezoek Johannes Vermeerstraat 22 1071 DR Amsterdam
Aan dit katern werkten mee Yvonne Berkeljon, Truus van Gog, Ingrid de Groot, Jeroen Liebers/Studio 38°C, Mensje Melchior, Yolanda Pattiasina, Simon Trommel. (Eind)redactie Connie Wiering Vormgeving Anneke de Bruin
Beeld: Truus van Gog
Naar de Dam
‘Willen we naar de Dam? Dan gáán
de nvj
83
© ANP/Jerry Lampen
DENK Hard to get, hard to copy, hard to beat – dat zijn kernwaarden voor ANP Foto. In een tijd waarin ‘iedereen een foto kan maken’, dienen ANP-fotografen zich te onderscheiden. Door snel te werken en elk onderwerp creatief, technisch vaardig en vanuit slimme standpunten te benaderen. Ervaren allrounder Jerry Lampen is een vaste waarde in het team van ANP-fotografen. Presentatrice Sylvana Simons kwam volop in de belangstelling te staan toe ze zich aansloot bij de politieke partij DENK. Ze oogstte een storm van reacties. Jerry Lampen had van de ANP-fotoredactie de opdracht gekregen om op het Binnenhof Sylvana Simons achterna te jagen. Er was behoefte aan goede nieuwsfoto’s van dit onderwerp. Jerry: ‘Ik zag ook al tv- en radioploegen voor de fractiekamer van DENK en ging erop af. Ineens kwam het drietal naar buiten om een kort statement te geven. Als enige fotograaf maakte ik snel wat foto’s en ik koos er daarna direct voor om uit de kluwen mensen te stappen. Ik liep om de groep heen en stond achter het drietal toen ineens Sylvana zich omdraaide en recht op mij af liep. Dat leidde tot deze foto, die door veel media is gepubliceerd.’ anpfoto.nl