En İyi IQ Testi IQ testleri hakkında olumsuz şeyler duymuşuzdur. “Zekâ” denilen şeyin ne olduğu hakkında hiçbir fikrimizin olmadığı ve bu testlerin neyi ölçtüğünü belli olmadığı ve sadece teste giren kişinin eğitim seviyesini gösterdiği sık sık ileri sürülür. Bu söylenenler bir anlamda doğrudur. “Zekâ” hepimizin hemfikir olduğu nesnel bir tanımı olan bir şey değildir: bu kavramı nasıl tanımlamak gerektiği konusunda uzmanlar bile anlaşamıyorlar. Evet, IQ testlerinin ölçtüğü kelime hazinesi, genel bilgi ve farklı nesneler arasında benzerlikleri görme yeteneği (örn. Bir masa bir sandalye gibidir, çünkü ikisi de mobilyadır) gibi şeyler eğitimle geliştirilebilir. Fakat bu eleştiriler çok daha önemli bir noktayı gözden kaçırmaktadır. “Zekâ”nın ne olduğu konusunda hiçbir zaman bir fikir birliğine varamasak da, IQ test sonuçları insanların hem akademik başarıları hem de ileride kazanabilecekleri para açısından iyi bir göstergedir. IQ testlerinin tam olarak neyi ölçtüğü bilinmese de, en azından önem verdiğimiz şeyleri ölçtüğü kesin. Birçok IQ testi şu ya da bu şekilde okulda öğrenilen şeyleri soruyor olsa da, bazıları bunlarla ilgili değildir. Psikolog John C. Raven tarafından 1930’lı yıllarda geliştirilen Raven Matris Testi bu testlerden biridir. Birçok uzman, dil yeteneği gerektirmediği için, bu testin en iyi zekâ testi olduğunu düşünüyor.* * Weschler Yetişkin Zekâ Ölçümü ve Weschler Çocuk Zekâ Ölçümü gibi daha karmaşık ölçümler on farklı testten oluşur ve toplam IQ puanını bulmak için hepsinin puanı bir araya getirilir. Ne var ki farklı tipte testlerin (örn. kelime dağarcığı, kısa süreli hafıza, işlem hızı ve görsel kavrama) sonuçları birbirine çok benzer sonuçlar vermektedir. Yani, belli bir testte yüksek (veya düşük) puan almışsanız, genel olarak bütün testlerde yüksek (veya düşük) puan alıyorsunuz. Bu yüzden birçok psikolog bazı testlerin adil olmadığına dair eleştirilere pek kulak vermezler. Eğer Raven türü bir test, zekâyı ölçmekte söyledikleri kadar başarısızsa, o zaman nasıl oluyor da kelime dağarcığınızı, akıl yürütme becerilerinizi, kısa süreli hafızanızı vs. bu kadar iyi ölçebiliyor? en iyi iq t est i 171
45.1
Kelime hazinesi, genel bilgi ve “benzerlikler” gibi okulda öğretilen şeyler içermeyen bu test, sadece teste girenin eğitim seviyesini ölçen diğer testlere kıyasla daha saftır. Bu durum testin farklı etnik ve sosyoekonomik gruplar için de kıyasen adil bir test olduğu anlamına da geliyor. Zira sözel olmadığı için, kişinin ait olduğu grup tarafından sık kullanılan kelimeleri içerebilecek kelime testlerinden daha adil bir testtir. Dikkat ederseniz “kıyasen” kelimesini iki kez vurguladım. Okullarda başka hiçbir şey değil de sadece bir yere oturmak, kendini yalıtmak ve yapmanızı istenen şeye konsantre olmak gibi vazgeçilmez sınav becerileri öğretilseydi bile, hiçbir test eğitimin etkilerine karşı bağışık olamazdı. Keza, farklı etnik ve sosyoekonomik gruplardan anne ve babaların akıl yürütme veya mantıklı düşünce gibi değer verdikleri –ve çocuklarına değer vermeyi öğrettikleri– şeyler farklı olduğu için hiçbir test kültürel olarak yüzde yüz adil olamaz. Kısaca hiçbir test kusursuz değildir ama Raven Matris Testi elimizdekilerin en iyisidir. Bu teste biz de girelim. Test aşağıda başlıyor. Yirmi beş soru var ve zaman sınırı yok. Her soruda 3×3’lük bir sistem (veya “matris”) bulunmaktadır. Sistemlerde bir ızgara eksik. İşiniz sağdaki sekiz olası seçenekten (A-H), soldaki eksiği tamamlamak için en uygun olanını seçmektir. (Size bundan başka bilgi vermeyeceğim; “eksiği en iyi tamamlama”nın ne demek olduğunu siz bulun.) [Sayfa ebadından dolayı testin gözleri zorlayabileceğinin farkındayız. Bu olası eziyetten sizi kurtarmak için testin sorularını 1 domingo.com.tr’deki kitabın sayfasına pdf olarak yerleştirdik.] 1.
172 e n i y i i q te s t i
A
B
C
D
E
F
G
H
45.2 1
2.
A
B
C
D
E
F
G
H
A
B
C
D
E
F
G
H
A
B
C
D
E
F
G
H
A
B
C
D
E
F
G
H
45.3 1
3.
45.4 1
4.
45.5 1
5.
en iyi iq t est i  173
45.6 1
6.
A
B
C
D
E
F
G
H
A
B
C
D
E
F
G
H
A
B
C
D
E
F
G
H
A
B
C
D
E
F
G
H
45.7 1
7.
45.8 1
8.
45.9 1
9.
174  e n i y i i q te s t i
45.10 1
10.
A
B
C
D
E
F
G
H
45.11 1
11.
A
B
C
D
E
F
G
H
A
B
C
D
E
F
G
H
A
B
C
D
E
F
G
H
45.12 1
12.
45.13 1
13.
en iyi iq t est i  175
45.14 1
14.
A
B
C
D
E
F
G
H
A
B
C
D
E
F
G
H
A
B
C
D
E
F
G
H
A
B
C
D
E
F
G
H
45.15 1
15.
45.16 1
16.
45.17 45.16 1
17.
176  e n i y i i q te s t i
45.18 1
18.
A
B
C
D
E
F
G
H
A
B
C
D
E
F
G
H
A
B
C
D
E
F
G
H
A
B
C
D
E
F
G
H
45.19 1
19.
45.20 1
20.
45.21 1
21.
en iyi iq t est i  177
45.22 1
22.
A
B
C
D
E
F
G
H
A
B
C
D
E
F
G
H
A
B
C
D
E
F
G
H
A
B
C
D
E
F
G
H
45.23 1
23.
45.24 1
24.
45.25 1
25.
Artık IQ skorunuzu öğrenmeye hazırız. 178 e n i y i i q te s t i