Het grote rekenboek 7 Handleiding by Donkigotte

7 7

P GRO

Handleiding

HGRB-Methode-Groep7-WT-HandleidingM4v2-Cover.indd 1

26-12-12 18:01

HET GROTE REKENBOEK

GROEP

HANDLEIDING

samenstelling en redactie Marijke van der Mark Jolanda Kuiper

Scala leuker leren Groningen

Ontwerp omslag en binnenwerk Hans Bastiaan Busking bno, Groningen Illustraties omslag Teun Berserik, ’s-Gravenhage

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. All rights reserved. No part of this publication may be reproduced, stored in a retrieval system, or transmitted, in any form or by any means, electronic, mechanical, photocopying, recording or otherwise without prior written permission of the publisher. ISBN 978 9077990 53 7

Algemeen 10 blokken van 4 weken Het Grote Rekenboek Groep 7 is, net als het deel voor Groep 6, ingedeeld in 10 blokken met rekenstof voor 36 schoolweken. Het boek bevat 180 lessen inclusief toetsing, herhaling en verrijking, exclusief extra opdrachten op kopieerbladen en exclusief interactieve opdrachten. Blok 1 en 10 zijn herhalingsstof. De blokken 2 tot en met 9 bevatten de kern van het boek en de stof in groep 7. Blok 1 herhaalt de stof van groep 6 en is bedoeld om er weer in te komen na de zomervakantie. Dit blok wordt niet getoetst en duurt maar 2 weken. De blokken 2 tot en met 9 bevatten steeds stof voor 4 lesweken. Blok 10 is een herhalingsblok met Cito-opgaven voor de laatste weken van het jaar. Daarin wordt niets nieuws meer aan de orde gesteld en er wordt ook niet getoetst. Deze handleiding beperkt zich tot het geven van lesaanwijzingen bij de nieuwe stof in de blokken 2 tot en met 9. Voor elk blok volgt er na de lesaanwijzingen een toets met antwoorden. Aan het slot van elk blok vindt u verwijzingen naar interactief oefenmateriaal op internet en in naar het softwarepakket Cijferhaai. Indeling van een blok Elk blok begint met een overzicht – uitleg – van de nieuwe stof voor de komende 4 weektaken. Dit overzicht is bedoeld als naslagmogelijkheid voor de leerlingen. Het is niet de bedoeling dat u er vooraf bij stilstaat, al schetst het natuurlijk wel een beeld van wat er in het blok aan de orde komt. Alle uitlegpagina’s achter elkaar vormen een samenvatting van het geleerde in groep 7. De vensters van de uitleg komen in de weektaken waarin zij worden behandeld op dezelfde manier aan de orde en dan zijn ze het ankerpunt voor uw klassikale introductie van het onderwerp. Een weektaak bevat de stof voor 5 lessen. Elk blok heeft 3 van deze weektaken; de 4e week is toetsweek. Nieuwe stof wordt geïntroduceerd door duidelijke instructie met voorbeelden. Soms staat bij opdrachten eerst een uitgewerkt voorbeeld. In een les komt in principe één rekenonderdeel aan de orde. Elke nieuwe techniek wordt in 1 tot 3 opdrachten in stapjes aangeleerd. Daarna volgt een opdracht die de volledige routine oefent en meestal de moeilijkste opgave van de les is. Een eventuele extra opdracht is bedoeld als extraatje voor snelle werkers, maar kan soms best door iedereen gedaan worden en is dan ook om af te wisselen. Daarnaast zijn er bij een aantal blokken kopieerbladen voor extra herhalingsstof tijdens de lessen voorafgaand aan de toetsweek. Daarnaar wordt verwezen in de lesaanwijzingen bij de betreffende les in deze handleiding. Ieder nieuw onderdeel wordt behandeld vanuit het principe: instructie – oefenen – toetsen – herhalen/verrijken. Nieuwe onderdelen komen ook in volgende blokken systematisch terug. Oefentoets, herhalings- en verrijkingsstof en toets De vierde en laatste weektaak van het blok begint met een oefentoets. De oefentoets kunt u laten maken om te beoordelen wie nog moet herhalen voordat de echte toets kan worden gemaakt of gewoon als extra les. Als u de oefentoets diagnostisch gebruikt, moet u een norm vaststellen. Hoeveel procent moet goed zijn om de eigenlijke toets te kunnen doen? (bijvoorbeeld 75%) Hoeveel procent moet goed zijn om hierna door te gaan met les B? Les B biedt uitdagende stof voor kinderen die dit blok onder de knie hebben en de toets ruim voldoende hebben gemaakt. De kinderen die nog extra moeten oefenen, maken in deze week les A. Daarin komt wat voor de toets belangrijk is nogmaals aan bod. Als het nodig is, wordt eventueel een stapje terug gezet. De eigenlijke toets voor een tussentijdse beoordeling staat in deze handleiding, aansluitend aan de lesaanwijzingen. De antwoorden staan direct na de toets. U moet zelf een norm vaststellen.

Het Grote Rekenboek Groep 7

Handleiding

Algemeen

Gemiddeld kunt u aanhouden dat 70% van de opgaven goed moet zijn beantwoord om te kunnen doorgaan met het volgende blok. Interactief materiaal Per les vindt u verwijzingen naar interactieve oefeningen op internet die precies aansluiten op het onderwerp van die les en naar het remediĂŤrende materiaal van Cijferhaai, een pakket met beproefde interactieve spelletjes waarmee kinderen extra kunnen oefenen. In algemene zin verwijzen we u naar de educatieve software van het Ambrasoft Schoolpakket. Het Schoolpakket van AmbraSoft is een methode-onafhankelijk totaalpakket voor rekenen en taal van groep 3 t/m 8. Met aantrekkelijke, uitdagende oefeningen worden stap voor stap allerlei rekenen spellinghandelingen getraind. Hiermee kunnen kinderen extra oefenen en kunt u tempoverschillen in de klas opvangen. Hieronder staan verwijzingen naar een aantal rekensites waar u in algemene zin terecht kunt voor goed interactief oefenmateriaal. Internet Algemeen 1 2 3

4 5 6 7 8

Gratis rekenprogramma Sommenplaneet: www.woordkasteel.com/sommenwebsite/indexsp.htm Informatie en rekenmateriaal (Bon rekenwebsite): http://rekenhulp-basisschool-pabo.nl Informatie en rekenoefeningen online per categorie: www.internetwijzer-bao.nl/ www.rekenen-oefenen.nl/rekenen-groep-7 http://wp.digischool.nl/rekenen/bovenbouw/ Online leren rekenen (Kinderpleinen): www.kinderpleinen.nl/showPlein.php?plnId=11 online extra oefenen op het gebied van hoofdrekenen, cijferen en automatiseren: www.kinderenlerenrekenen.nl/paged/568/groep%207/ Reeds gemaakte werkbladen (juf Hannah): www.juf-hannah.nl/rekenen.html Online leren rekenen en werkbladen maken (Rekentaal) http://users.skynet.be/thiran/rekentaal/masterform.htm online rekenoefeningen op allerlei gebied:: www.cyberkidz.nl/cyberkidz/spellen.php?groep=7&vak=rekenen www.openleerhuis.be/basis5_wiskunde.php http://hotpotatoes.yurls.net/index.php?mod=yurlspage&pageId=11295 http://meestermarcelmarkvoort.yurls.net/index.php?mod=yurlspage&pageId=71535 http://juftiny.webs.com/4deleerjaar.htm www.lagereschool.be/Framed_files/html/Oefenstof4.htm www.lagereschool.be/Framed_files/html/Oefenstof4.htm http://marike.yurls.net/index.php?mod=yurlspage&pageId=44157 http://users.telenet.be/kabaja/rekenen.htm www.kabage.be/ict/e-wis4.html http://rekenen.eigenstart.nl/ oefenen voor de Cito: www.meestermichael.nl/leerlingen/8%20rekenen%20cito.html

Algemeen

Handleiding

Het Grote Rekenboek Groep 7

In deze online publicatie is blok 4 opgenomen. Koop de handleiding voor de volledige publicatie.

Blok 4 Lesaanwijzingen Algemeen Blok 4 staat in het teken van cijferen en breuken. De leerlingen leren bij hoofdrekenen de techniek van het cijferen te gebruiken, dus van rechts naar links te werken (omgekeerd rijgen). De staartdeling wordt complexer met grotere getallen en een langere staart. Het verband tussen een deling en het vermenigvuldigen met een breuk komt aan de orde in de tweede weektaak van dit blok. Bij breuken komen alle bewerkingen aan de orde met verdieping en uitbreiding van de technieken om breuken te vereenvoudigen en gelijknamig te maken. Beide technieken moeten vervolgens worden toegepast bij de lastigste bewerkingen: het optellen en aftrekken van samengestelde ongelijknamige breuken. Verder maakt dit blok een begin met breuken delen: in weektaak 13 komt het delen door een geheel getal aan de orde. Bij veel onderdelen moet het geleerde ook in een redactiesom met realistische context worden toegepast. U kunt de vensters van de uitlegpagina’s gebruiken bij uw uitleg in de les. De voorbeelden bij de opdrachten verwijzen ernaar.

Weektaak 11 Les 1 In deze getallenles worden de groter-dan- en kleiner-dan-tekens geïntroduceerd. In opdracht 1 en 2 moeten de leerlingen getallen ordenen met gebruikmaking van deze tekens. Opdracht 3 is een opdracht over de positie van een cijfer in een getal. Bij de c-opdracht moet het kleinste getal van het grootste getal worden afgetrokken. De d- en e-opdracht zijn iets complexer en kunt u sommige leerlingen laten overslaan. De extra opdracht is een puzzeltje op basis van een vermenigvuldigingstabel. Les 2 In deze les wordt het uit het hoofd optellen en aftrekken op de manier van het cijferen uitgelegd en geoefend. De methode lijkt op splitsen, maar werkt net als cijferen van rechts naar links. Het lastige daarbij is de 1-onthouden-methode die nu uit het hoofd moet worden toegepast. In de eerste 2 rijtjes moet 1 tussenuitkomst worden onthouden; in de laatste 2 rijtjes moeten er 2 tussenuitkomsten worden onthouden. Dit is ons inziens ook wel het maximum wat uit het hoofd van het kind mag worden gevraagd. U kunt voor zwakke rekenaars de beide laatste rijtjes achterweg laten of vervangen door een som waarbij u het tweede getal 1 cijfer korter maakt. De redactiesommen hoeven niet uit het hoofd te worden gedaan. Les 3 In deze les komt de staartdeling terug, nu met een getal van 4 cijfers als uitkomst en dus met een lange staart. De principes veranderen niet van de in deel 6 geleerde methode. De controlevermenigvuldiging wordt wel ingewikkelder. In de tweede opdracht moeten de leerlingen goed kijken hoeveel nullen in beide getallen kunnen worden weggestreept zodat er een eenvoudige deling overblijft die gemakkelijk uit het hoofd kan. De extra opdracht zijn 4 getallenpuzzels. Het getal in het midden is het getal dat je moet maken met de 4 getallen in de groene en blauwe velden. Alle getallen mogen 1 x gebruikt worden en alle bewerkingen zijn toegestaan. Les 4 In plaats van een breuk in 1 keer tot de kleinst mogelijk geschreven breuk te vereenvoudigen, kan een breuk natuurlijk ook in stappen worden vereenvoudigd. Teller en noemer worden dan niet in één keer door hun ggd gedeeld, maar in een paar stappen door kleinere delers. Het Grote Rekenboek Groep 7

Handleiding

Blok 4 Lesaanwijzingen

Dring aan op de correcte notatie onder en boven de streep van elke stap. Dus niet:

(delen door 2)

maar: ∶ ∶

Correcte notatie is belangrijk om ook voor later het principe erin te hameren dat breuken niet veranderen als je de getallen boven en onder de streep door hetzelfde getal deelt of met hetzelfde getal vermenigvuldigt. Datzelfde principe is ook aan de orde bij het vermenigvuldigen van breuken met elkaar. Ook bij opdracht 3 is de correcte notatie van de rekenstap belangrijk. Les 5 De laatste les van de week gaat over geld. Het antwoord op opdracht 1 is in het Antwoordenboek een grote tabel. U kunt de leerlingen de aanwijzing geven om per dag een tabel te maken waarbij de eerste kolom alle muntsoorten bevat, de tweede kolom het aantal en de derde kolom de uitkomst van de vermenigvuldiging als bedrag. De kasinhoud is dan de optelling van alle bedragen in de derde kolom. Als u de leerlingen in groepjes wilt laten werken kunt u de dagen over de kinderen verdelen, waarna ze samen het totaal moeten uitrekenen voor de hele week (als extra opdracht die niet in het boek staat, maar het antwoord staat wel in het Antwoordenboek). Opdracht 2 is als type opdracht bekend; de bedragen zijn nu alleen groter. Ze moeten dus echt nadenken over wat de meest efficiënte manier is (met zo weinig mogelijk biljetten). Deze opdracht is bedoeld om de leerlingen vertrouwd te maken met de grote coupures, maar in de praktijk worden ze niet veel gebruikt. Veel winkels, cafés, benzinepompen, enzovoort, accepteren vanwege frauderisico geen grote bankbiljetten. Dan is het briefje van € 50 vaak de grootst mogelijke coupure die gebruikt mag worden. Als variant kunt u een extra opdracht geven, waarbij u die beperking oplegt. Opdracht 3 oefent het terugrekenen van de prijs naar het gegeven geldbedrag door aan te vullen. De 3 redactiesommen zijn pittige opdrachten waarin alle bewerkingen met geld voorkomen.

Weektaak 12 Les 1 Dit is een hoofdrekenles met bekende opdrachten die zelfstandig kunnen worden gemaakt. Bij opdracht 1 en 2 moet u wellicht de tip geven dat de leerlingen van rechts naar links moeten werken. Voor de verhaaltjessommen moet met pen en papier worden gewerkt. De meeste leerlingen zullen nog toe komen aan de extra opdracht, waarbij de oppervlakte van een balk moet worden berekend door vlak voor vlak te berekenen en op te tellen. Les 2 In deze les komt geen nieuw type opdracht aan de orde. De leerlingen kunnen opdracht 1 en 2 in elk geval zelfstandig maken. De verhaaltjessommen gaan alle drie over geld. In de a- en b-opdracht zijn de bewerkingen optellen en aftrekken, in de c-opdracht komt daar vermenigvuldigen bij. De extra opdracht over spiegelbeeld is makkelijk en kan door alle leerlingen worden gemaakt. Les 3 In opdracht 1 komt de staartdeling terug, maar de les gaat verder over het verband tussen delen en vermenigvuldigen met een breuk. De sommen zijn niet moeilijk; het gaat hier vooral om het inzicht en het aanleren van correcte manieren om te noteren. Daarom is opdracht 3 een invulopdracht. De extra opdracht is even iets heel anders, voor wie tijd over heeft. Les 4 De breukenles gaat over gelijknamig maken. De snelste manier is de noemers te veranderen in hun kgv. Maar ook het vermenigvuldigen van de noemers met elkaar – je krijgt dan een 28

Blok 4 Lesaanwijzingen

Handleiding

Het Grote Rekenboek Groep 7

gemeenschappelijk veelvoud als noemer, maar niet per se het kleinste â&#x20AC;&#x201C; mag als techniek worden gebruikt. Omdat dan veel uitkomsten weer moeten worden vereenvoudigd, komt ook de stof van de vorige breukenles weer aan bod. De tweede helft van de les gaat over het optellen van breuken, waarbij bij de ongelijknamige breuken de techniek van het gelijknamig maken moet worden toegepast. Deze breuken zijn allemaal groter dan 1, dus moet er eerst worden gesplitst in helen en breuken. Na het bespreken van de uitleg, moeten de voorbeelden in het boek volstaan om de les verder zelfstandig te maken. Bij deze les zijn veel online oefenmogelijkheden aangegeven in de verwijzingen naar interactief materiaal bij dit blok. Les 5 In deze les over geld gaat de eerste opdracht over het berekenen van het goede â&#x20AC;&#x2DC;bijpasâ&#x20AC;&#x2122;-bedrag zodat de winkelier een rond bedrag terug kan geven. Dit is iets wat veel voorkomt in het dagelijks verkeer en waarbij je goed moet kunnen hoofdrekenen met geld. In de overige sommen moeten hele bedragen worden vermenigvuldigd met een breuk. Deze stof kwam eerder deze weektaak aan de orde en wordt nu herhaald met geld als context. In de verhaaltjessommen wordt daar een realistische context aan toegevoegd.

Weektaak 13 Les 1 In opdracht 1 komt de verkorte notatie van getallen in grafieken terug. De leerlingen moeten de waarde aflezen op de Y-as en die vervolgens vermenigvuldigen met resp. 1.000, 10.000 en 1 mln. Opdracht 2 is eenvoudig. De leerlingen hebben waarschijnlijk al in de onderbouw leren turven. Deze opdracht gaat over het (snel) aflezen van een turflijstje en herhaalt daarmee de tafel van 5. Les 2 In een keer onder elkaar aftrekken is best lastig, omdat er soms, zoals hier in het voorbeeld, meer dan 1 van de volgende kolom moet worden geleend. Het is daarom aan te raden deze uitleg klassikaal te bespreken. In de praktijk is het eenvoudiger om eerst alle af te trekken getallen bij elkaar op te tellen, een techniek die ook in deel 6 aan de orde is geweest. Les 3 Deze les bevat opdrachten over bekende stof die de leerlingen zelfstandig kunnen doen. Alleen opdracht 4 is nieuw en leert ze te kijken naar de spreiding van de getallen, zonder dat begrip te introduceren. Omdat het begrip gemiddelde te maken heeft met gegevens en gegevensverwerking, volgen 2 opdrachten met een grafiek en een tabel. Les 4 Deze breukenles is gespreid over 2 onderwerpen: het lastige aftrekken van gemengde breuken met lenen en het delen van breuken door een geheel getal. Gemengde breuken aftrekken is foutgevoelig door de vele tussenstapjes: splitsen in helen en breuken, lenen van 1, de hele schrijven als een breuk, de tussenoptelling van de geleende hele met de breuk, het aftrekken van de breuken en het optellen van de verschillen van de helen en de breuken. Neem al die stappen stuk voor stuk met de leerlingen door en laat ze vervolgens het derde en vierde rijtje van opdracht 1 op dezelfde manier maken. de eerste beide rijtjes oefenen het aftrekken vanaf een natuurlijk getal. Daarbij volstaan de voorbeelden. U kunt die beide rijtjes eerst laten maken en dan de uitleg geven die nodig is voor de overige sommen. De rekentechniek die nodig is om breuken te delen door een geheel getal is niet moeilijk; het begrip vaak wel. Sommige leerlingen hebben meer visualisatie nodig. Voor hen is het kopieerblad Breuken delen door een geheel getal. U kunt bij opdracht 2 ook de uitkomst als een breukencirkel laten tekenen. Laat ze dan de gegeven cirkel overnemen en de deling intekenen.

Het Grote Rekenboek Groep 7

Handleiding

Blok 4 Lesaanwijzingen

Les 5 Deze les bestaat uit 3 opdrachten met verschillende schalen langs de assen om het aflezen van waarden in grafieken te oefenen de afgelezen gegevens te interpreteren. In opdracht 2 moeten de leerlingen zelf een lijngrafiek tekenen met de waarden in de tabel. De in de tabel ontbrekende waarden kunnen vervolgens in de grafiek worden afgelezen omdat in de grafiek de punten zijn verbonden door een lijn.

Weektaak 14 Oefentoets en differentiatie De Oefentoets kunt u de kinderen laten maken om te beoordelen wie nog moet herhalen voordat de echte toets kan worden gemaakt of gewoon als extra les. Het maken van de toets vraagt veel tijd omdat er veel aan bod is geweest in dit blok. Opdracht 4, 6 en 8 kunt u eventueel verkorten door de laatste rij van elke kolom niet te laten maken. De A-les herhaalt alle onderdelen en biedt extra oefening voor de bewerkingen met breuken. In de B-les staan verdiepingsoefeningen en extra stof. De toets voor een tussentijdse beoordeling staat op de volgende pagina als kopieerblad. Als u bij het hoofdrekenen op de manier van cijferen het op te tellen of af te trekken getal heeft beperkt tot 2-cijferige getallen, dan moet u de laatste 2 rijtjes van opdracht 5 van de toets aanpassen. U moet zelf een norm vaststellen. Gemiddeld kunt u aanhouden dat 70% van de opgaven goed moet zijn beantwoord om te kunnen doorgaan met het volgende blok. Ook in de tijd die de leerling erover mag doen, kunt u uw eigen norm hanteren.

Blok 4 Lesaanwijzingen

Handleiding

Het Grote Rekenboek Groep 7

Toets blok 4 Opdracht 1 Welke getal staat niet op de goede plaats? a 415.623 < 415.823 < 415.238 < 416.328 < 416.823

b 762.901 > 762.109 > 762.190 > 763.009 > 763.019

Opdracht 2 Trek onder elkaar af.

Opdracht 3 Maak de staartdeling

678.547 – 36.421 – 7.468 – 352 = 3.476.658 – 985.975 – 84.405 – 6.736 – 729 =

6 / 43.944 \ 9 / 57.213 \

12 / 64.164 \ 15 / 80.235 \

Opdracht 4 Hoe warm is het overdag gemiddeld ‘s zomers? En ’s nachts?

b Het kost € 1.265,85. Je geeft 7 briefjes van € 200,-. Welke biljetten en munten krijg je terug?

Van een erfenis van € 32.240 krijgen de 3 kinderen elk .

Een nicht krijgt en de rest gaat naar een goed doel. Hoeveel is dat?

Opdracht 5 Uit het hoofd. 132.000 : 4 = 4.265.000 : 5 = 245.000 : 14 =

4 x 126.000 = 150.000 x 16 = 180 x 350 =

5.148 + 36 = 7.413 + 289 = 9.073 + 847 =

6.956 – 69 = 2.588 – 593 = 3.563 – 758 =

Opdracht 6 Reken uit, vereenvoudig zo nodig de uitkomst en haal de helen eruit.

x = x =

x =

x 104 =

x 10 =

x 18 =

:2=

5 +4 =

8 –5 =

:3=

6 +1 =

4 +2 =

7 –2 =

:6=

–4 =

Opdracht 7 leerlingen basisonderwijs x 1.000

a Maak de tabel af. Kies uit deze getallen: 1.577.197 • 1.591.744 • 1.595.279 • 1.597.387 • 1.597.777 • 1.599.228 • 1.598.106 • 1.602.204 • 1.604.546 b In welke jaren steeg het aantal leerlingen? c In welk jaar daalde het aantal leerlingen het

hardst? d Reken voor alle jaren uit met hoeveel het

aantal leerlingen steeg of daalde en bereken de gemiddelde daling. e Met hoeveel is het aantal leerlingen in totaal

leerlingen basisonderwijs

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

1.599.227

1.597.480

tussen 2001 en 2011 gedaald?

Het Grote Rekenboek Groep 7

Handleiding

Blok 4 Toets

Antwoorden toets blok 4 1

De goede volgorde is:

415.238 < 415.623 < 415.823 < 416.328 < 416.823

763.019 > 763.009 > 762.901 > 762.190 > 762.109

Het getal 425.238 moet niet op de derde plaats, maar vooraan staan.

Het getal 762.901 moet niet vooraan staan, maarop de derde plaats.

67 4 3

678.547 36.421 7.468 352 – 634.306

2 25 3

3.476.658 985.975 84.405 6.736 729 – 2.398.813

12 / 64.164 \ 5.347 60 41 36 56 48 84 84 0

6 / 43.944 \ 7.324 42 19 18 14 12 24 24 0

15 / 80.235 \ 5.349 75 52 45 73 60 135 135 0

4 b Je geeft 7 x € 200 = € 1.400. Je krijgt € 1.400 – € 1.265,85 = € 134,15. 1 biljet van € 100 1 biljet van € 20 1 biljet van € 10 2 munten van € 2 1 munt van € 0,10 1 munt van € 0,05

a De gemiddelde temperatuur overdag is:

= 23 = 23,5°C.

De gemiddelde temperatuur overdag is:

= 15 = 15,5°C

c 3 kinderen krijgen 3 x x € 32.240 =

x € 32.240 = x € 32.240 = € 32.240 : 2 = € 16.120. De nicht krijgt x € 32.240 = € 32.240 : 8 = € 4.030. 2 1 De rest: € 32.240 € 16.120 € 4.030 – € 12.090 gaat naar het goede doel.

5 132 : 4 = 33 33 x 1.000 = 33.000

9 / 57.213 \ 6.357 54 32 27 51 45 63 63 0

4 x (100 + 20 + 6) = 400 + 80 + 24 = 504 504 x 1.000 = 504.000

4.265 : 5 = (4.000 + 250 + 15 : 5) = 800 + 50 + 3 = 853 853 x 1.000 = 853.000

15 x 16 = 150 + 90 = 240 240 x 10.000 = 2.400.000

245 : 14 = 17,5 17,5 x 1.000 = 17.500

18 x 35 = 350 + 240 + 40 = 630 630 x 100 = 63.000

Blok 4 Antwoorden toets

Handleiding

Het Grote Rekenboek Groep 7

5 5.148 + 6 = 5.154 5.154 + 30 = 5.184

6.956 â&#x20AC;&#x201C; 9 = 6.947 6.947 â&#x20AC;&#x201C; 60 = 6.887

7.413 + 9 = 7.422 7.422 + 80 = 7.502 7.502 + 200 = 7.702

2.588 â&#x20AC;&#x201C; 3 = 2.585 2.585 â&#x20AC;&#x201C; 90 = 2.495 2.495 â&#x20AC;&#x201C; 500 = 1.995

9.073 + 7 = 9.080 9.080 + 40 = 9.120 9.120 + 800 = 9.920

3.563 â&#x20AC;&#x201C; 8 = 3.555 3.555 â&#x20AC;&#x201C; 50 = 3.505 3.505 â&#x20AC;&#x201C; 700 = 2.805

5 + 4 = 9 en + =

= 20

â&#x20AC;&#x201C;

3 + = 3

6 + 1 = 7 en + = + = + =

8 â&#x20AC;&#x201C; 5 = 3 en â&#x20AC;&#x201C; =

9 + = 9

= 15

â&#x2C6;ś

= 13

4 + 2 = 6 en + =

. . . . . . . .

9 â&#x20AC;&#x201C; 4 = 5 en â&#x20AC;&#x201C; = â&#x20AC;&#x201C; = â&#x20AC;&#x201C; =

7 â&#x20AC;&#x201C; 2 = 5 en â&#x20AC;&#x201C; =

â&#x20AC;&#x201C;

6+1

leerlingen basisonderwijs

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

1.598.106 1.604.546 1.602.204 1.599.228 1.599.227 1.597.777 1.595.297 1.597.480 1.597.387 1.591.744 1.577.197

in 2011

Het Grote Rekenboek Groep 7

stijging/daling aantal

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

b in 2002 en in 2008 c

6.440 -2.342 -2.976 -1 -1.450 -2.480 2.183 -93 -5.643 -14.547 .

= 2.090,9

1.598.106 â&#x20AC;&#x201C; 1.577.197 = 20.909

Handleiding

Blok 4 Antwoorden toets

Blok 4 Verwijzingen naar extra oefenmateriaal Weektaak 11 Les 1 Internet 1

getallen ordenen van klein naar groot: www.rekenen-oefenen.nl/rekenen-groep-7/getallen/zet-de-getallen-in-de-juiste-volgorde/id/395 www.rekenen-oefenen.nl/rekenen-groep-8/getallen/zet-de-getallen-van-laag-naar-hoog/id/799 een zo klein of zo groot mogelijk getal maken: www.rekenen-oefenen.nl/rekenen-groep-8/getallen/maak-een-zo-klein-of-groot-mogelijk-getal/id/724

Les 2 Cijferhaai 1

uit het hoofd optellen boven 1.000, HTE + HTE: spel: spoken, paren

Les 4 Internet 1

breuken vereenvoudigen: www.rekenen-oefenen.nl/rekenen-groep-8/breuken/vereenvoudig-de-breuk/id/586 www.rekenlessen.nl/breuken_vereenvoudigen.php http://hotpot.klascement.net/aanbod/van_waesberghe_melanie/breuken_vereenvoudigen.htm http://users.telenet.be/chris.cambre/chris.cambre/oef_2get_3rat_breuken_vereenvoudigen.htm breuken vermenigvuldigen: www.fibonicci.com/nl/rekenen/breuken/breuken-moeilijk nb: niet alleen vermenigvuldigen, ook delen www.breukenoefenen.nl/ www.rekenen-oefenen.nl/rekenen-groep-7/breuken/gelijknamige-breuken-kleiner-dan-1-met-elkaarvermenigvuldigen/id/339 www.rekenen-oefenen.nl/rekenen-groep-7/breuken/ongelijknamige-breuken-kleiner-dan-1-met-elkaarvermenigvuldigen/id/341 www.rekenlessen.nl/breuken_vermenigvuldigen.php www.math4all.nl/Applets/applet2.1.html?audience=onderbouw&assignment=breuken/vermenigvuldigen nb: hier wordt een punt als maalteken gebruikt.

Cijferhaai 1

breuken vereenvoudigen: spel: spieken, restaureren, koppelen, spoken, welke, proefwerk, muur bouwen, mahjong, ontsnapt, kiezen, berg de schat. breuken met ongelijke noemer vermenigvuldigen: spel: getallenlijn, hardlopen, schatten, spieken, spoken

Les 5 Internet 1 2 3

geld tellen: www.rekenen-oefenen.nl/rekenen-groep-8/geld/hoeveel-geld-tel-je/id/755 gepast betalen: www.rekenen-oefenen.nl/rekenen-groep-8/geld/hoe-kun-je-gepast-betalen/id/576 wisselgeldbedrag uittellen: www.rekenen-oefenen.nl/rekenen-groep-8/geld/hoeveel-geld-krijg-je-terug/id/937 nb: makkelijker dan de opgaven in het boek. http://leestrainer.nl/Leerlijn%20Rekenen/Geld/aanvul/strategie.htm

Blok 4 Interactief oefenmateriaal

Handleiding

Het Grote Rekenboek Groep 7

Weektaak 12 Les 1 Internet 1

halveren: www.rekenen-oefenen.nl/rekenen-groep-7/getallen/halveer-het-getal/id/961 nb: kleinere getallen dan in het www.rekenen-oefenen.nl/rekenen-groep-8/getallen/halveer-het-getal/id/962 nb: kleinere getallen dan in het boek.

Les 2 Internet 2 1

cijferend optellen van getallen tot 1.000.000: www.rekenen-oefenen.nl/rekenen-groep-8/cijferen/cijferen-erbijsommen-tot-1-000-000/id/485 cijferend aftrekken van getallen tot 1.000.000: www.rekenen-oefenen.nl/rekenen-groep-8/cijferen/cijferen-erafsommen-tot-1-000-000/id/490

Les 3 Internet 1 2

staartdelingen: www.studiewijs.nl/werkbladen/werkblad_staartdelingen_A/ zelf werkbalden maken breuken vermenigvuldigen met een geheel getal: www.leestrainer.nl/Leerlijn%20Rekenen/Verhoudingen/breuk%20keer%20heel/keerheel.htm www.rekenen-oefenen.nl/rekenen-groep-7/breuken/breuk-vermenigvuldigen-met-een-heel-getal/id/680 www.rekenen-oefenen.nl/rekenen-groep-7/breuken/een-breuk-vermenigvuldigen-met-een-heel-getal/id/855

Les 4 Internet 1

breuken gelijknamig maken en optellen: http://lessuc6.nl/index.php?option=com_content&view=article&id=265:8b-breuken-gelijknamig-maken-enoptellen-wb1&catid=157:2-rekenen-met-breuken&Itemid=187 gemengde breuken optellen: www.rekenen-oefenen.nl/rekenen-groep-8/breuken/gelijknamige-breuken-groter-dan-1-bij-elkaaroptellen/id/438 www.rekenen-oefenen.nl/rekenen-groep-8/breuken/ongelijknamige-breuken-groter-dan-1-bij-elkaaroptellen/id/440

Cijferhaai 1

Gemengde breuken optellen: spel: koppelen, spoken, haaien, kiezen, spieken

Les 5 Internet 1

een geheel getal vermenigvuldigen met een breuk: www.rekenen-oefenen.nl/rekenen-groep-8/breuken/heel-getal-vermenigvuldigen-met-een-breukgetalkleiner-dan-1/id/551

Weektaak 13 Les 1 Internet 1 2

gegevens verwerken (turven; getalnotatie): http://gsf.nl/gsf/cdb/ddb/Onderbouw/Wiskunde/gegevensverw.htm hoeveelheden tellen door te turven (spel; eenvoudig; eerst aanmelden): www.leerzorgsite.be/docs/34963/

Het Grote Rekenboek Groep 7

Handleiding

Blok 4 Interactief oefenmateriaal

Les 3 Internet 1

gemiddelde: www.leestrainer.nl/Leerlijn%20Rekenen/Verhoudingen/gemiddelde/uitrekenen.htm http://users.telenet.be/kabaja/weboefeningen/gemiddelde.htm www.rekenen-oefenen.nl/rekenen-groep-7/delen/wat-is-het-gemiddelde-van-2-getallen/id/1468 www.rekenen-oefenen.nl/rekenen-groep-7/rekenmachine/wat-is-het-gemiddelde-van-3-getallen/id/1470

Les 4 Internet 1

gemengde breuken aftrekken: www.rekenen-oefenen.nl/rekenen-groep-7/breuken/ongelijknamige-breuken-groter-dan-1-van-elkaaraftrekken/id/338 breuken delen door een geheel getal: http://derobbert.classy.be/5huiswerkwiskunde/5_Les_112_Getallen.htm www.computermeester.be/breuken/breuken-delen-breuk-door-natuurlijk-getal.htm

Cijferhaai 1 2

gemengde breuken aftrekken spel: spieken, berg de schat, spoken, proefwerk. breuken delen door gehele getallen: spel: getallenlijn, schatten, spieken, hardlopen, krokodillen, spoken, ontsnapt, berg de schat

Les 5 Internet 1

grafieken lezen: www.rekenen-oefenen.nl/rekenen-groep-7/grafieken/grafiek-lezen-1/id/1229 www.rekenen-oefenen.nl/rekenen-groep-7/grafieken/grafiek-lezen-2/id/1231 www.rekenen-oefenen.nl/rekenen-groep-7/grafieken/welke-cijferreeks-past-bij-de-grafiek/id/1222

Blok 4 Interactief oefenmateriaal

Handleiding

Het Grote Rekenboek Groep 7