TAGUMPAY NG DONTULAN ES
Dalawang Guro ng Dontulan Elementary School, wagi sa Division SciQuest 2024
Liznie P. Solatorio
TUKURAN, ZAMBOANGA DEL SUR
Dalawang guro mula sa Dontulan Elementary School ang nag-uwi ng karangalan matapos masungkit ang unang pwesto sa Strategic Intervention Materials (SIM) Competition sa katatapos lamang na Division SCIQuest 2024.
Terrenz, nasungkit ang ikalawang pwesto sa Poster Making
Jerome E. Embalsado
Nanalo si Terrenz Ababa ng ikalawang pwesto sa Science
Poster Making Competition ng Division SciQuest 2024. Isang Grade 5 na mag-aaral mula sa Dontulan Elementary School, isa siya sa anim na kalahok mula sa iba’tibangQualCi.
SiG.AlfredC.Cañete,guro ng Grade 6, at Bb. Kayce L. Landiao, guro ng Grade 4, ang nagtagumpay sanasabing patimpalak na ginanap noong Oktubre 8, 2024, sa Tukuran Technical Vocational School. Lumahok sila sa kategorya ng SIM para sa mga baitang 3, 4, at 6, kung saan ipinamalas nila ang husay sa paggamitng makabagong estratehiya sapagtuturongagham.
Bagamat hindi nakasama sa National SciQuest, positibo si Terrenzatnagsabing,"Maynextyear pa ako." Ipinagpasalamat niya ang suporta ng kanyang guro at mga kaklase sa buong proseso ng patimpalak.
Sila ang magbibigay representasyon sa Division of Zamboanga del Sur sa National SCIQuest 2024 na gaganapin sa
Distrito ng Silangang Molave, Molave, Zamboanga del Sur Tomo I Bilang I
(mula kaliwa) Dr. Malano, Terrenz, G. Cañete, Bb. Landiao, bitbit ang parangal at inspirasyon para sa lahat!
Pahina 1-3
Pahina 4-5
Pahina 6-8
Pahina 9-10
Pahina 11-12
BALITA
2 BALITA
KATAS NG KAHOY
Bagong canteen ng Dontulan ES, itinayo gamit ang pera galling sa mga puno, PTA fund, at mga income-generating activities
Kantina ng Kalusugan sa Dontulan ES, natapos na sa halagang Php 127,000
DONTULAN, ZAMBOANGA
DEL SUR Isang makabagong kantina ang natapos itayo sa Dontulan Elementary School matapos ang isang buwang konstruksyon. Inumpisahan ang proyekto noong Setyembre 2024 at natapos sa Oktubre ng parehong taon. Ang kabuuang gastos para sa kantinang ito ay umabot sa 127,000 PHP.
Pinondohan ang proyekto mula sa perang galling sa mga puno, PTA fund, at iba pang income-generating activities ng paaralan. Ang kantina ay magsisilbing pangunahing lugar kung saan makakakuha ng masustansyang pagkain ang mga mag aaral, na makikinabang sa kanilang kalusugan at pang-akademikong pagganap.
22nd Provincial Scout Jamboree, ginanap sa Mahayag, ZDS
E. Embalsado
MAHAYAG, ZAMBOANGA DEL SUR Nagsimula ng masaya at makulay ang 22nd Provincial Scout Jamboree noong Disyembre 19, 2024, sa Mahayag, Zamboanga del Sur, na may temang "Ready for Life: Future-proofing Scouting for the Next Century and Beyond." Ang pagbubukas ng kaganapan aypinangunahan ng isang makulay na parade na tampok ang MSAT Drum and Lyre Corps at MSAT Outfit 407 Scouts, na nagpakita ng talento, teamwork, at ang tunay na diwa ng pagiging Scout. Kasama sa mga aktibidad ang mga pagsasanay at workshop na magtuturo ng mahahalagang kasanayan sa mga kabataan.
Ayon sa mga guro at magulang, ang bagong kantina ay isang mahalagang hakbang upang mapabuti ang kalidad ng buhay ng mga mag-aaral. Sa tulong ng proyekto, inaasahan nilang magiging mas malusog at mas masigla ang mga estudyante, na magdudulot ng positibong epekto sa kanilang pag-aaral.
Ang pagtatayo ng kantina ay isang patunay ng pagtutulungan ng komunidad, mga magulang, at guro upang matugunan
Jayshel Macoto, nasungkit ang ikalawang pwesto sa
Science Investigatory Project
Nagwagi si Jayshel Macoto ng ikalawang pwesto sa Science Investigatory Project sa District SciQuest 2024 na ginanap noong Oktubre 17, 2024. Inilahad ni Jayshel ang kanyang proyekto na Project LAMP: Local Anti-Mosquito Protection with Kantutay and Utot-utot Extract, na layuning gamitin ang mga lokal na halaman upang labanan ang mga lamok at maiwasan ang mga sakit tulad ng dengue.
Si Jayshel ang kauna-unahang mag-aaral mula sa Dontulan Elementary School na sumali sa kategoryang ito at siya rin ang tanging kalahok mula sa barangay school sa buong distrito. Ang kanyang tagumpay ay isang malaking hakbang para sa paaralan at nagsilbing inspirasyon sa ibang mag-aaral upang magsikap sa larangan ng agham.
Sa kabila ng hindi pagkakamit ng unang pwesto, ipinahayag ni Jayshel na magsusumikap siya sa susunod na taon upang makamit ang unang pwesto at makasali sa mas mataas na antas ng kompetisyon. Nais niyang ipagpatuloy ang pagtutok sa mga proyekto na makikinabang ang komunidad, at patuloy na magsisilbing inspirasyon sa mga kabataan ng Dontulan Ele-
kalahok mula sa buong lalawigan ay nagtipon upang matuto at magtulungan sa isang environment na puno ng positibong energy. Ang kaganapan ay nagtaglay ng layuning magpanday ng mga susunod na lider at pagpapalawak ng pag-unawa sa responsibilidad ng pagiging Scout. Nagtapos ang event noong Disyembre 23, 2024, na may mga bagong kasanayan at kaalaman ang bawat kalahok.
Opisyal na Pahayagan ng Dontulan Elementary School
Hulyo 2024– Enero 2025 Tomo I Bilang I
Jayshel Rei S. Macoto
Angel Adapon
Jerome
Masusing nagbabasa ng manuskripto ng kanyang investigatory project bilang paghahanda sa pagpapalakas ng laban kontra dengue sa kanilang komunidad.
Dontulan Elementary School, nakuha ang ikalawang pwesto
sa Search for Best GPP
MOLAVE, ZAMBOANGA DEL SUR Nagwagi ang Dontulan Elementary School ng ikalawang pwesto sa Search for Best Gulayan sa Paaralan na ginanap noong Disyembre 10, 2024. Ang kompetisyon, na nilahukan ng 30 paaralan mula sa buong bayan ng Molave, kabilang ang mga elementarya at sekundaryang paaralan, ay naglalayong itaguyod ang pagtatanim ng gulay at pagpapalaganap ng kalusugan sa mga komunidad.
puwersa upang mapalago ang kanilang gulayan at ipakita ang kahalagahan ng agrikultura sa araw na buhay. Ayon sa mga guro, ang layunin ng proyekto ay hindi
Sementadong Daan mula sentro ng Molave hanggang Dontulan Elementary School, natapos na
Natapos na ang proyektong sementadong daan mula sa sentro ng Molave hanggang sa Paaralan ng Dontulan Elementary School, isang proyekto na naglalayong mapabuti ang kaligtasan at kaginhawaan ng mga mag-aaral, guro, at komunidad. Sinimulan ang konstruksyon noong Oktubre 2024 at matapos ang ilang buwan ng pagtutulungan, natapos ito sa huling linggo ng Enero 2025. Ang proyekto ay isang malaking tagumpay sa mga residente at mag-aaral na matagal nang nangangailangan ng mas maginhawang daan upang makarating sa paaralan.
Jayshel Rei S. Macoto
Ang sementadong daan ay magbibigay daan sa mas mabilis at mas ligtas na biyahe para sa mga mag-aaral at guro, lalo na sa mga araw ng malakas na ulan kung kailan nagiging putik ang kalsada. Ang proyekto ay naging posible sa tulong ng lokal na pamahalaan, mga mambabatas, at ang aktibong pakikilahok ng komunidad. Ayon sa mga lider ng komunidad, ang proyektong ito ay isang hakbang tungo sa mas maginhawa at maunlad na pamumuhay para sa mga taga-Dontulan at buong Molave.
Habang natamo ng Dontulan Elementary School ang ikalawang pwesto, nagpapakita ito ng tagumpay sa kanilang dedikasyon at pagsisikap. Inaasahan ng paaralan na magsisilbing inspirasyon ang kanilang proyekto sa iba pang mga paaralan at magpapatuloy ang kanilang pagpapalaganap ng tamang kaalaman tungkol sa pagtatanim kalusugan sa komunidad.
PhilHealth, apektado sa Kawalan ng Pondo
MANILA Nahaharap sa seryosong hamon ang Philippine Health Insurance Corporation (PhilHealth) matapos hindi maibigay ng gobyerno ang sapat na pondo para sa kanilang operasyon. Dahil dito, posibleng maapektuhan ang mga benepisyaryo ng insurance program, partikular na ang mga nangangailangan ng suporta para sa kanilang gastusing medikal. Patuloy ding lumalakas ang panawagan mula sa publiko para sa mas maayos na pamamahala sa sektor ng kalusugan.
Nanawagan ang PhilHealth sa mga opisyal ng gobyerno na agad maglaan ng kinakailangang pondo upang mapanatili ang serbisyong medikal para sa mga Pilipino. Kasabay nito, naniniwala ang mga eksperto na kailangang masusing pag-aralan ang isyu upang maiwasan ang ganitong sitwasyon sa hinaharap at mapanatili ang tiwala ng publiko sa sistema.
Opisyal
Jerome E. Embalsado
Liznie P. Solatorio
EDITORYAL
PATNUGUTAN
ARTIFICIAL INTELLIGENCE:
Bagong Yugto ng Pagkatuto para sa Kabataan
Sa makabagong panahon, ang Artificial Intelligence (AI) ay nagiging bahagi ng halos bawat aspeto ng ating buhay, kabilang na ang edukasyon. Sa tulong ng AI, nagiging mas accessible at personalized ang pagkatuto para sa mga bata. Halimbawa, ang mga digital learning platforms ay nag-aalok ng mga programa na naiaangkop sa kakayahan ng bawat mag-aaral. Nagbibigay ito ng mas mabilis na feedback at oportunidad para sa mas epektibong pagkatuto. Ngunit, sa kabila ng mga benepisyong ito, mahalagang pag-usapan kung paano nito naapektuhan ang kanilang kakayahang mag-isip nang kritikal at ang papel ng mga guro sa tradisyunal na silid-aralan.
Hindi maikakailang ang AI ay nagdadala ng positibong pagbabago sa larangan ng edukasyon, ngunit may kaakibat din itong hamon. Ang sobrang pag-asa sa teknolohiya ay maaaring magresulta sa kawalan ng interaksyon sa pagitan ng mga mag-aaral at guro. Ang pakikipag-ugnayan sa tao ay mahalaga upang mapalawak ang emosyonal at sosyal na aspeto ng pagkatuto, na hindi kayang ibigay ng kahit na pinakamatalinong makina. Bukod dito, may pangamba rin sa kakayahan ng mga paaralan na maipantay ang kalidad ng teknolohiya para sa lahat ng mag-aaral, lalo na sa mga liblib na lugar.
Isa pang usapin ang kultura at pagpapahalaga na maaaring maapektuhan ng AI. Sa pamamagitan ng mga algorithm, maaaring malimitahan ang exposure ng mga mag-aaral sa iba't ibang ideya at pananaw, na mahalaga sa paghubog ng kanilang kritikal na pag-iisip. Kaya't dapat tiyakin na ang AI ay ginagamit bilang kasangkapan lamang sa edukasyon, hindi kapalit ng tradisyunal na paraan ng pagtuturo. Ang teknolohiya ay kailangang maglingkod sa tao, at hindi ang tao ang maglingkod sa teknolohiya.
Sports
Regie Ken M. Baranggan
Crisha Gwyn Ababa Tagapayo
Sa huli, ang susi ay ang tamang balanse. Ang AI ay maaaring maging isang makapangyarihang kaakibat ng mga guro sa pagpapabuti ng kalidad ng edukasyon. Ngunit dapat itong gamitin nang may responsibilidad at pagmamalasakit sa holistic na pagkatuto ng mga bata. Habang yakapin natin ang bagong yugto ng teknolohiya, huwag nating kalimutang alagaan ang aspeto ng edukasyong nagpapalalim sa kanilang puso, isipan, at kaugnayan sa kanilang kapwa at kultura.
AI: Hamon at Pag Makabagong Panahon
Habang patuloy na umuunlad ang Artificial Intelligence (AI), nagdadala ito ng mga hamon na kailangang harapin ng lipunan. Isa na rito ang posibilidad ng pagkawala ng trabaho dahil sa awtomasyon, kung saan maraming manggagawa ang napapalitan ng teknolohiya. Bukod dito, usapin din ang privacy at seguridad, lalo na sa paggamit ng AI sa data collection at surveillance na maaaring magdulot ng pag-abuso sa impormasyon ng publiko.
Hamon din ang etikal na aspeto ng paggamit ng AI. Ang pagkakaroon ng bias sa algorithms at ang maling paggamit ng teknolohiya sa pagpapakalat ng maling impormasyon ay nagdudulot ng pag-aalala. Bagamat may malaking potensyal ang AI na mapabuti ang buhay ng marami, mahalagang tiyakin na ito ay ginagamit nang responsable at may balanseng regulasyon upang maprotektahan ang karapatan at kapakanan ng lahat.
Jayshel Rei Macoto
Jenny Rose B. Ababa
Ariel Jay C. Sumile
PHILIPPINE HEALTHCARE?
Pondo o Pangako?
Habang ang mga pondo para sa PhilHealth ay patuloy na nakalaan, hindi pa rin natutugunan ang pangunahing pangangailangan ng mga Pilipino sa aspeto ng kalusugan. Ang mga isyu ng katiwalian at maling pamamahala ay tila isang patuloy na hamon para sa sektor ng kalusugan, kaya naman marami sa ating mga kababayan ang hindi nakakamit ang tamang serbisyo na kanilang nararapat. Sa kabila ng mga programa at pondo na inilalaan para sa PhilHealth, tila hindi ito sapat upang matugunan ang mga isyu ng kakulangan sa mga ospital at kawalan ng access sa mga serbisyong medikal. Kung hindi maayos ang pamamahala ng mga pondo, ano ang silbi ng paglalaan ng buwis at iba pang pondo mula sa gobyerno kung ang mga tunay na benepisyaryo ay patuloy na naghihirap?
Dapat nating tanungin kung gaano katagal pa tayo maghihintay para makita ang tunay na pagbabago sa sistema ng PhilHealth. Ang mga mamamayan, lalo na ang mga mahihirap, ay patuloy na naghihirap at nahihirapan sa pagpapagamot dahil sa kakulangan sa pondo at wastong serbisyo. Ang mga pasyente ay patuloy na nagiging biktima ng hindi sapat na coverage, kaya’t ang mga ospital ay nagiging sagabal sa kanila sa halip na magbigay ng solusyon. Nasa kamay ng gobyerno ang tungkulin na tiyakin na ang mga pondo ay magagamit sa tamang paraan upang matulungan ang mga mamamayan. Hindi ito usapin ng pondo lamang, kundi isang usapin ng malasakit at tamang pamamahala upang maabot ng mga Pilipino ang serbisyong medikal na kanilang nararapat.
Pagkatalo ng Mamamayan sa Sistema ng Kalusugan
Habang patuloy na binabalewala ng gobyerno ang mga isyu ng PhilHealth, ang mga mamamayan ang siyang nagdurusa. Kung ang PhilHealth na isang institusyong itinayo upang magbigay ng proteksyon sa kalusugan ng bawat isa ay may problema sa pamamahala, paano pa ang mga mahihirap na walang kakayahan sa pribadong paggamot?
Saan ba tayo pupunta kung sa bawat sulok ng ating lipunan ay may mga kaso ng katiwalian na patuloy na hindi nasosolusyonan? Ito ay isang malinaw na indikasyon na walang malasakit ang gobyerno sa ating kalusugan. Hindi na ito simpleng isyu ng sistema; ito na ay isang malupit na patunay ng pagkabigo sa pagtugon sa pangunahing pangangailangan ng mamamayan.
PhilHealth, na inilaan upang bigyan ng proteksyon ang bawat pamilyang Pilipino, ay nagiging malupit na biro sa mga oras ng pangangailangan. Hindi ba’t tama na ang mga tao ay magkaroon ng tamang serbisyo sa halip na maghintay sa mga palusot at kasinungalingan mula sa gobyerno? Ang sinasabi nilang solusyon na “reform” ay tila walang kabuntot na aksyon. Sa halip na maglaan ng pondo para sa mas makatarungang sistema, ang mga taong may kakayahan lang ang patuloy na pinapalakas, samantalang ang mga hindi kayang magbayad ay patuloy na binabalewala. Tinuturuan na lang tayo ng gobyerno kung paano maging pasensyoso sa kanilang kapabayaan.
Ang Kalusugan ay isang utang na hindi nababayaran
Nakakagalit na isipin na sa isang bansa tulad ng Pilipinas, kung saan ang kalusugan ay itinuturing na pangunahing karapatan, tila ang gobyerno mismo ang nagkukulang upang tiyakin ito. Ang PhilHealth, na dapat sana’y haligi ng serbisyong pangkalusugan, ay nagmistulang bulok na sistema na patuloy na binubutas ng katiwalian at kapabayaan. Bakit tila mas pinapaboran ang pansamantalang solusyon kaysa sa pagbibigay ng konkretong hakbang para sa matagalang reporma? Ang paglalaan ng pondo para sa kalusugan ay hindi usapin ng kakayahan, kundi ng prayoridad. Kung hindi ito uunahin, ilang buhay pa kaya ang masasayang dahil sa kawalan ng akses sa serbisyong pangkalusugan?
PhilHealth, taksil sa mamamayan
Napakasakit tanggapin na ang institusyong itinatag upang protektahan ang kalusugan ng bawat Pilipino ay siya ring sanhi ng kawalang-katiyakan. PhilHealth, nasaan ang pondo? Ang sagot: ninakaw, nawala, at nawaldas sa maling pamamahala. Hindi na ito usapin ng kakulangan, kundi ng matinding kapabayaan. Ang mga Pilipino, lalo na ang mahihirap, ang naghihirap sa kawalan ng maayos na sistema. Sinasabing “malusog na mamamayan, masiglang bayan,” ngunit paano ito mangyayari kung ang mismong sistema ay tila nagiging dahilan ng ating pagkakasakit? Panahon na para panagutin ang mga tiwali at gawing accountable ang mga opisyal. Ang kalusugan ay hindi dapat isugal sa kamay ng mga pabaya at mapagsamantala.
Regie Ken M. Baranggan
Jhillianne Fyll C. Lagrimas
Jenny Rose B. Ababa
Ariel Jay C. Sumile
Liznie P. Solatorio at
Jayshel Rei S. Macoto at
Bago mag-alarma ang unang sigaw ng manok, nagsisimula na si Juan ng kanyang araw. Habang ang buong baryo ng Dontulan ay tahimik pa, maririnig mula sa malalayong kabundukan ang tilaok ng manok, senyales ng bagong araw na magsisimula. Sa bawat tilaok, ang mga mata ni Juan ay dahan-dahang bumangon mula sa kanyang kutson. Hindi siya nagmamadali, ngunit mayroong isang tahimik na determinasyon sa kanyang mga mata, alam niyang may mahaba-habang lakbayin siya patungong paaralan.
Dahil sa kalayuan ng kanilang bahay sa paaralan, kailangan niyang maglakad ng halos isang oras upang makarating sa Dontulan Elementary School. Habang naglalakad siya sa makipot na landas, ang mga tilaok ng manok ay tila nagiging mga gabay na nagsasabing, "Magpatuloy ka, malapit na." Sa bawat hakbang na tinatahak niya, ang hangin ay malamig at ang araw ayunti-unting sumisikat sa ibabaw ng mga bundok. Sa malalayong tanawin, may mga daang puno at palayan na sa bawat galaw ng dahon, sumasaludo sa kanya.
SiJuan ay hindi nag-iisa sa kanyang paglalakbay. Kasama ng mga tilaok ng manok, siya rin ay may kasamang mga pangarap. Pangarap ng isang batang magaaral na makita ang kanyang pangalan sa listahan ng mga natatanging estudyante. Pangarap ng isang batang, bagamat malayo ang bahay, ay hinditinatablan ng pagod.
Tilaok ng Umaga: Ang Paglalakbay ni Juan
Ang daan ay hindi madali. May mga pagkakataong siya’y napapagod at ang mga paa niya ay nananakit na. Ngunit sa bawat tilaok ng manok, parang may bagong lakas na pumapasok sa kanyang katawan. Walang kasing saya ang marinig ang tunog ng mga hayop na gumising at nagsimula ng kanilang araw. Para kay Juan, ang bawat tilaok ay nagsisilbing pampalakas-loob, isang paalala na ang bawat hakbang na tinatahak niya ay may saysay.
Pagdating niya sa paaralan, ang araw ay nagsimula nang sumikat ng buo, at ang mga kaklase ni Juan ay nag-aabang na sa harap ng mga classrooms. Habang ang mga bata ay nagsisimula ng klase, si Juan ay dumaan muna sa kanyang paboritong puno ng mangga, isang simbolo ng kanyang tatag. "Tilaok ng manok," iniisip ni Juan, "yan ang nagtulak sa akin upang magpatuloy." Ang bawat umaga ay nagiging isang kwento ng pagsusumikap at pangarap.
Ang tilaok ng manok ay hindi lamang simpleng tunog sa umaga. Para kay Juan, ito ay ang simbolo ng bagong pagasa at tapang. Sa bawat araw na naglalakad siya patungong paaralan, nagsisilbing gabay at lakas ang tunog ng manok. Hindi siya nawawalan ng pag-asa dahil alam niyang sa bawat tilaok, malapit na siyang makarating sa kanyang destinasyon ang isang araw ng tagumpay.
Liderato ni Dr. Daisy S. Malano: Pagbabago sa Paaralan at Komunidad
Si Dr. Daisy S. Malano, ang school head ng Dontulan Elementary School, ay isang lider na hindi lamang nagmamasid mula sa taas, kundi aktibong nagdadala ng pagbabago sa bawat aspeto ng paaralan. Isang patunay ng kanyang malasakit ang mga proyektong “Gulayaan sa Paaralan” na nagtuturo sa mga mag-aaral ng pagtatanim ng gulay, pati na rin ang pagpapabuti ng schoolcanteen na nagbigay ng masustansyang pagkain sa bawat estudyante. Ang mga hakbang na ito ay isang halimbawa ng kanyang tapat na pangako sa kalusugan at kaalaman ng mga kabataan.
Hindi rin nagpahuli si Dr. Malano sa pagpapalakas ng teknolohiya sa paaralan. Sa ilalim ng kanyang pamumuno, nagkaroon ng wifi at wifi boosters na nagbigay daan sa mas mabilis at mas maayos na online learning. Ang mga bagong canopies at wash stands na itinayo sa buong paaralan ay nagsilbing proteksyon at kalinisan, kaya’t ang mga mag-aaral ay makakapasok sa paaralan nang komportable at ligtas.
Ang mga proyektong ito ay patunay ng pamumunong transparent at accountable ni Dr. Malano. Hindi lang niya pinapabuti ang mga pasilidad, kundi ang buong komunidad ng Dontulan. Sa bawat hakbang, ipinapakita niya na ang isang mahusay na lider ay hindi lamang nag-iisip para sa sarili, kundi para sa kapakanan ng buong komunidad at mga susunod na henerasyon.
Opisyal na Pahayagan ng Dontulan Elementary School
Hulyo 2024– Enero 2025 Tomo I Bilang I
Krizzle Divine Emnace
Bagyong BANTAY
Letty Jane B. Ababa
Ang Pilipinas ay patuloy na nakakaranas ng malalakas na bagyo dulot ng pagbabago ng klima. Sa layuning mapabuti ang pagtugon sa mga kalamidad, isinulong ang mga makabagong teknolohiya sa pagtuklas at pagtataya ng mga bagyo. Sa pamamagitan ng advanced satellite systems, Doppler radar, at AI-driven forecasting models, natutukoy ang mga bagyo nang mas maaga at mas tumpak, kaya’t mas napapalakas ang preemptive measures ng mga ahensya ng gobyerno at lokal na pamahalaan.
Ang mga teknolohiyang ito ay nagbibigay ng real-time na impormasyon tungkol sa lakas at direksyon ng bagyo. Sa pamamagitan ng machine learning at high-resolution satellite images, mas pinapadali ang paggawa ng mga forecast na makakatulong sa mga disaster response teams na magplano at magbigay ng tamang rekomendasyon sa mga apektadong komunidad. Ang mga mahahalagang data na ito ay nagbibigay daan sa mabilis na pagsasagawa ng mga hakbang upang matiyak ang kaligtasan ng mamamayan.
Habang patuloy ang pag-unlad ng mga teknolohiya sa weather forecasting, mas pinapahalagahan ang kahalagahan ng tamang edukasyon at paghahanda ng mga tao. Sa pamamagitan ng mas maagang abiso at mabilis na impormasyon, ang bawat isa ay nagkakaroon ng pagkakataong maghanda at magplanong mabuti upang makaligtas. Ang teknolohiya, kasama ang aktibong partisipasyon ng mga mamamayan, ay magiging susi sa pagbuo ng isang mas matibay na sistema ng pagtugon sa mga kalamidad sa bansa.
TEKNOLOHIYA SA PAGSASAKA, -ASA
SEGURIDAD SA PAGKAIN
Ang sektor ng kalusugan sa Pilipinas ay patuloy na umaangkop sa makabagong teknolohiya, at isa na rito ang pag-usbong ng digital health platforms at telemedicine. Sa pamamagitan ng mga inobasyong ito, nagiging mas accessible ang mga serbisyong medikal, lalo na sa mga lugar na malayo sa mga ospital. Ang telemedicine, kung saan maaaring kumonsulta ang mga pasyente gamit ang video call o chat, ay nagbigay ng mabilis na solusyon, lalo na sa panahon ng pandemya. Ito rin ay nakakatulong sa pag -monitor ng kalusugan at pagbibigay ng reseta nang hindi kinakailangang magtungo sa mga health centers.
Bukod sa telemedicine, ang digital health platforms tulad ng mga mobile apps at online portals ay nagbibigay ng mas madaling paraan upang magbook ng appointments, mag-access ng medical records, at makipagugnayan sa mga healthcare professionals. Sa pamamagitan ng mga tools na ito, hindi lamang napapabilis ang serbisyo kundi mas pinapalakas din ang preventive care at early detection ng mga sakit. Sa kabuuan, ang mga digital na teknolohiya ay nagsisilbing tulay sa pagpapabuti ng kalusugan ng mga Pilipino, at nagiging susi sa mas ligtas at mas maayos na healthcare system.
Kwento ng Luntian: Teknolohiya sa pag-recycle para sa malinis na Kinabukasan
Liznie P. Solatorio
Sa isang barangay sa Zamboanga del Sur, nagsimula ang isang makulay na pagbabago sa pamamahala ng basura. Datirati, ang mga kalsada ay puno ng mga hindi na-recycle na materyales, kaya't naging sanhi ito ng matinding polusyon. Isang inobasyon sa teknolohiya ang dumating upang tugunan ito – isang automated waste sorting system na gumagamit ng machine learning algorithms upang awtomatikong iclassify ang mga basura sa tamang kategorya: biodegradable, non-biodegradable, at recyclable materials. Ang makabagong teknolohiyang ito ay mabilis na nagseparate ng mga plastik, papel, at metal, kaya’t tumaas ang rate ng mga materyales na na-recycle at hindi na napupunta sa landfill.
Ang sistema ay hindi lamang nakatulong sa pagsasaayos ng mga basura, kundi nagbigay daan din sa isang malawakang awareness campaign. Sa bawat linggo, ang mga residente ay nagtutulungan sa segregation process, isang hakbang na mahalaga upang mapadali ang proseso ng composting at materials recovery. Pinakita ng teknolohiya kung paano pwedeng mapakinabangan ang mga basura, tulad ng pag-convert ng organic waste sa organic fertilizers at ang plastik at metal sa mga bagong produkto, kaya’t unti-unting nabawasan ang kanilang environmental footprint.
Kasabay ng paggamit ng makabagong kagamitan, itinaguyod ng barangay ang mga eco-friendly initiatives tulad ng mga recycling drives at community cleanups. Sa bawat hakbang ng kanilang kampanya, nagkaroon sila ng mga pagsasanay tungkol sa tamang pag-recycle at kung paano gamitin ang teknolohiya para mapabuti ang kalikasan. Nakita ng mga residente ang halaga ng bawat piraso ng basura at ang kontribusyon nito sa pangangalaga ng kalikasan.
Sa ngayon, ang barangay ay isang modelong komunidad para sa sustainable waste management. Ang kanilang makabagong teknolohiya sa pag-recycle ay hindi lamang nagbawas ng basura kundi nakatulong din sa pagpapalawak ng kaalaman tungkol sa circular economy. Sa pamamagitan ng teknolohiya at kolektibong pagtutulungan, unti-unti nilang tinutugunan ang malaking hamon ng solid waste management, na nagbigay ng bagong pagasa para sa isang luntian at malinis na kinabukasan. Ang kwento ng barangay na ito ay nagsilbing inspirasyon sa iba pang komunidad, na nagsusulong din ng mga makabagong solusyon para sa isang mas sustainable na kapaligiran.
Ating Alamin ang mga
BAGONG TUKLAS SA 2024
Halaman na Anti-Cancer –Nadiskubre ang Lunaria mirabilis na may potensyal laban sa cancer.
· Artificial Womb – Unang matagumpay na ginamit para sa premature na kambing.
Ocean Dead Zone – Pinakamalaking lugar na kulang sa oxygen natagpuan sa Indian Ocean.
· Earth-Like Exoplanet – Proxima Centauri d, may kondisyon na tulad ng Earth.
NightSolarPanel – Nakakakuha ng enerhiya kahit gabi gamit ang init ng lupa.
· CRISPRTherapy – Tagumpay sa pagpapagaling ng Sickle Cell Anemia
· AIDiagnostician – AI na kayang mag-diagnose ng 200+ sakit gamit ang data.
• HigantengOctopus – Bagong species, Octopus magnifica, natuklasan sa Pacific Ocean.
Angel Adapon
Letty Jane B. Ababa
MAKABAGONG KAMPYON
Adelyn P. Lomotos, handang-handa na para sa takbuhan, bitbit ang pangarap ng kanyang paaralan at komunidad. Sa bawat hakbang, hatid niya ang dedikasyon at inspirasyon para sa mga kabataang nangangarap ng tagumpay.
Lokal isports
Adelyn Lomotos, Bagong Star Sprinter ng Dontulan Elementary
Si Adelyn P. Lomotos ng Dontulan Elementary School ay hindi lamang isang mananakbo kundi isang simbolo ng tiyaga at dedikasyon sa larangan ng athletics. Mula sa School Intramurals noong Oktubre 18-29, 2024, kanyang pinahanga ang lahat sa kanyang pambihirang bilis at talento, na nagbigay-daan upang siya’y kilalanin bilang isa sa pinakamahusay sa iba’t ibang track events. Ang tagumpay na ito ay nag-
Hindi nagwakas dito ang kwento niAdelyn dahil noong Disyembre 6, 2024, siya ay sumabak sa Municipal Meet, kung saan mas matitindiang kompetisyon. Gayunpaman, ipinakita niya ang lakas ng kanyang loob at ang walang humpay na determinasyon, dahilan upang siya ay tanghaling isa sa mga pinakamahusay na mananakbo sa kanyang kategorya. Ang tagumpay na ito ang nagdala sa kanya sa QualciLevel
Dontulan Elementary Duo, umariba sa
District Meet 2024 Mixed Doubles
Muling pinatunayan ng Dontulan Elementary School ang kanilang husay sa larangan ng sports matapos makamit nina Ariel Jay Sumile at Anthonette Vallecer ang ikalawang pwesto sa Mixed Doubles Badminton sa District Meet 2024. Sa unang laban, matagumpay nilang tinalo ang Anatalio Lobitania Elementary School sa score na 2-0, na sinundan ng panalo laban sa Bogo Capalaran Integrated School sa parehong score. Ang kanilang mahusay na teamwork at determinasyon ang nagdala sa kanila sa semi-finals, kung saan nakaharap nila ang malalakas na manlalaro ng Gonosan Integrated School. Bagamat dikit ang laban na nauwi pa sa larong pandesisyon, nanaig pa rin ang duo at nakapasok sa championship round. Ang kanilang pagusad mula sa simula hanggang sa finals ay naging inspirasyon sa buong paaralan.
NGITING TAGUMPAY
Sa final round, nakaharap nila ang mga magagaling na atleta ng MRPS Sped Center. Bagamat hindi nila nakuha ang kampeonato, ipinamalas nina Ariel Jay at Anthonette ang kanilang tapang at sportsmanship. “Hindi man kami nagwagi sa huli, ipinagmamalaki namin ang aming narating,” ani Sumile, na nagpasalamat sa suporta ng kanilang guro, pamilya, at kaklase. Ang kanilang tagumpay ay naging makasaysayan para sa Dontulan Elementary School dahil ito ang kauna-unahang pagkakataon na nakarating ang kanilang koponan sa championship round ng badminton. Tunay na naging matagumpay ang kanilang pakikilahok na nagbigay ng pagasa sa iba pang manlalaro sa kanilang paaralan.
Ang kwento nina Ariel Jay at Anthonette ay patunay ng pagsusumikap at dedikasyon sa sports. Ayon sa kanilang coach, ang kanilang tagumpay ay magbubukas ng mas maraming oportunidad para sa iba pang atleta ng kanilang paaralan. Pinakita nilang ang sports ay hindi lamang tungkol sa panalo kundi sa pagpapakita ng tamang asal at paggalang sa laro. Higit pa rito, nagbigay sila ng inspirasyon sa mga mas batang atleta na nangangarap ring magtagumpay sa parehong larangan. Ang kanilang inspirasyong iniwan ay hindi lamang nagbigay ng karangalan sa Dontulan Elementary School kundi nagsilbing paalala na kayang-kaya ng bawat isa na magtagumpay basta’t may tiyaga at determinasyon.
Opisyal na Pahayagan ng Dontulan
Lokal isports
Regie Ken M. Baranggan
Crisha Gywn Ababa
Ang mga guro at mga manlalaro ay masaya dahil sa isang malinis at matagumpay na Championship game sa Badminton Mixed-Doubles
ISPORTS
Isports Lathalain
Ang pag-usbong ng E-Sports sa makabagong landas ng isports.
Ang e-sports o electronic sports ay mabilis na nagiging bahagi ng buhay ng kabataan sa panahon ng makabagong teknolohiya. Hindi na lamang ito simpleng laro, kundi isang lehitimong industriya na kinikilala sa buong mundo. Sa Pilipinas, patuloy ang paglago ng interes sa e-sports, at marami sa kabataan ang nakikita ito bilang isang makabagong anyo ng kompetisyon na nagpapamalas ng talento at disiplina.
Malaki ang naitutulong ng e-sports sa kabataan, lalo na sa paghubog ng kanilang mga kasanayan. Natututo sila ng disiplina, teamwork, at mabilis na pagdedesisyon sa bawat laro. Higit pa rito, nagiging oportunidad ito upang maipakita ang kanilang husay habang natututo ring makipag-ugnayan at magtulungan sa kanilang mga kasama. Ito ay nagsisilbing tagapagturo ng mga aral na magagamit hindi lamang sa digital na mundo kundi pati na rin sa kanilang personal na buhay.
Bukod dito, binibigyan ng e-sports ang kabataan ng oportunidad na umasenso. Marami ang nagiging scholar dahil sa esports, at may ilan pang sumisikat sa pandaigdigang kompetisyon na nagbubukas ng bagong daan patungo sa tagumpay. Sa pamamagitan ng tamang gabay, ang esports ay maaaring maging isang landas para sa kabataan upang abutin ang kanilang mga pangarap habang natututo silang maging responsable at determinado.
GINTONG TINGIN
RHAAKI CONSTANTINO: KARANGALAN NG MOLAVE
SA MUNDO NG BILYAR
Regie Ken M. Baranggan
Si Rhaki Roj M. Constantino, ang 13-taong-gulang na billiards prodigy mula sa Molave, Zamboanga del Sur, ay patuloy na nagpapamalas ng kanyang husay sa iba’t ibang billiard tournaments sa loob at labas ng bansa. Sa murang edad, siya ay naging kinatawan ng Pilipinas sa prestihiyosong Hanoi Open Tournament sa Vietnam, kung saan nakapasok siya sa semifinals at muling ipinakita ang kanyang determinasyon at talento sa larangan ng bilyar.
Bukod sa Hanoi Open, sumabak din si Rhaki sa iba't ibang pambansa at internasyonal na kompetisyon, kabilang ang Palarong Pambansa, kung saan siya ay itinanghal na Grand Champion sa parehong 8-ball at 9-ball na kategorya. Ang kanyang tagumpay ay hindi lamang nagpataas sa kanyang karera kundi nagdala rin ng karangalan sa bayan ng Molave at sa buong Pilipinas.
Pinagmamalaki si Rhaki ng kanyang mga kababayan bilang isang inspirasyon para sa kabataang Pilipino. Ang kanyang determinasyon, disiplina, at suporta mula sa kanyang pamilya ay patunay na sa tulong ng sipag at tiyaga, kayang abutin ang pangarap.
Sa kanyang mga susunod na torneo, patuloy na sinusubaybayan si Rhaki bilang "Pride ng Molave," na may layuning dalhin ang bandila ng Pilipinas sa mga prestihiyosong billiards competition sa buong mundo.
"Si Rhaki ay patunay na ang talento at dedikasyon ay kayang magdala ng tagumpay para sa ating bayan," ayon sa kanyang mga tagasuporta.
Sana ay mas maging ehemplo si Rakki sa iba pang mga kabataan na pumasok sa kahit anong larangan ng isport para maging libangan at propesyon.
Crisha Gywn Ababa
Si Manny Pacquiao ay in-induct sa International Boxing Hall of Fame bilang bahagi ng Class of 2025. Kilala siya sa pagiging kauna-unahang boksingero na nagwagi sa walong weight divisions, kabilang ang flyweight at welterweight. Ang kanyang bilis, lakas ng suntok, at tibay ang nagtakda sa kanya bilang isang alamat sa boksing. Naging isa siya sa mga pinakamagandang halimbawa ng dedikasyon at pagsusumikap sa larangan ng palakasan.
Bukod sa boksing, naging aktibo rin siya sa pulitika at philanthropy. Mayrecord siyang 62 panalo, 8 talo, at 2 tabla. Ang kanyang induction ay patunay ng kanyang legacy sa boksing, pati na rin ng kanyang inspirasyon sa mga atleta sa buong mundo. Ang pagiging bahagi ng Hall of Fame ay nagbigay ng karangalan sa Pilipinas at nagpatibay sa kanyang lugar sa kasaysayan ng boksing.
Opisyal na Pahayagan ng
Manny Pacquiao, In-induct sa International Boxing Hall of Fame
Tila agilang nakatutok sa bolang tatamaan.
Ariel Jay C. Sumile