Magazyn Klubu Natura 02 2022

MAGAZYN KLUBU NATURA | 02 2022

PS. WYTNIJ MNIE (szczegóły na str. 3)

ISSN 2083-2087

Królewskie ogrody i ich rekordowe okazy

str. 14-15

Skąd się bierze kusząca czerwień ust?

str. 32-33

Naturalna pielęgnacja w stylu self-love

str. 42-43

9 772083 208000

dla natury PRZY dowolnYch ZAKUPAch ZA MInIMUM

40 ZŁ

*

39

9999 99

yes bransoletka pozłacana lub srebrna, 1 szt.

Oferta obowiązuje w terminie 27.01.-23.02.2022 r. lub do wyczerpania zapasów.

OD REDAKCJI

nr 02 2022 MAGAZYN SIECI DROGERIA NATURA Wydawca: Natura sp. z o.o., 91-341 Łódź ul. Pojezierska 90A Redakcja: 91-342 Łódź, ul. Zbąszyńska 3, magazynnatura@drogerienatura.pl Redaktor Naczelna: Grażyna Tomala-Tylman Sekretarz redakcji: Olga Rosłonek Projekt graficzny, skład i opieka artystyczna: Studio projektowe PINKSHARK Małgorzata Grula Zdjęcia: shutterstock.com unsplash.com, materiały producentów Reklama: Emilia Abramczuk eabramczuk@drogerienatura.pl Druk: Quad/Graphicss Europe Sp. z o.o., 07-200 Wyszków, ul. Pułtuska 120 Redakcja nie zwraca materiałów niezamówionych i zastrzega sobie prawo do redagowania materiałów nadesłanych. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za treść ogłoszeń i reklam oraz ma prawo odmowy publikacji bez podania przyczyny.

Wszystkie materiały są objęte prawem autorskim, przedruk jest zabroniony.

Autentyczność – słowo klucz 2022 roku. Wszystko będzie się wokół autentyczności kręcić, to jeden z najważniejszych tegorocznych trendów.

Już nie wystarczą piękne etykiety, zgrabne slogany i deklaracje. Koniec z Greenwashing, czyli „zielonym mydleniem oczu”, zjawiskiem ekościemy odkrytym w USA w 1986 roku. Klienci, konsumenci, internauci – my wszyscy coraz częściej będziemy mówili: Sprawdzam!

Trudne doświadczenia ostatnich miesięcy sprawiły, że nie chcemy już niczego na pokaz, chcemy autentycznych relacji. Ciągle odczuwamy podwyższony poziom stresu, żyjemy w nieustannej niepewności, dlatego powrót do wartości podstawowych jest oczywisty. Coraz częściej będziemy wyzbywać się póz, wykreowane, nieprawdziwe wizerunki. Dlatego zachęcamy nie tylko do regularnego czytania etykiet i metek kupowanych produktów, do świadomego wyboru, stawiania na naturę, ale także do lektury naszych artykułów, które pokazują świat nie zawsze takim, jakim go widzimy na pierwszy rzut oka.

Pozostańmy jeszcze przez chwilę przy trendach, o których piszemy w tym wydaniu. Od 22 lat Instytut Pantone wybiera kolor roku. W tym roku królować będzie Very Peri – piękny kolor kwiatów zimozielonego barwinka, jednego z motywów lutowej okładki naszego magazynu.

Zanim jednak kupimy kolejny t-shirt, tym razem w kolorze Very Peri, zastanówmy się, czy na pewno jest nam w nim do twarzy. Jeśli chcemy dokonywać świadomych wyborów, musimy pamiętać, że sezonowość barw w przemyśle modowym widać dziś po kolorze rzek w Azji. To samo było widać po podłódzkiej Bzurze, która w PRL-u mieniła się wszystkimi kolorami tęczy, gdy funkcjonowała w jej okolicy fabryka produkująca barwniki do tkanin.

Kolaż, który jest ilustracją okładki magazynu „Natura”, został wykonany przez Barbarę Olejarczyk, malarkę, projektantkę grafiki, absolwentkę łódzkiej ASP. Co miesiąc Basia będzie tworzyła okładkową ilustrację tak, by każdy mógł zebrać kolekcję pięknych grafik. Kolaże można wyciąć i oprawić w ramkę.

Bliska jest nam idea zero waste, dlatego wspólnie z Wami szukamy pomysłów na to, jak można wykorzystać magazyn po skończonej lekturze.

Szczegóły str. 57

ISSN 2083-2087

9 772083 208000

NATURA | luty 2022

3

W NUMERZE

6-12 10-12

8

14-15 16-18

24-30

NA ROZGRZEWKĘ Very Peri został uznany przez Instytut Pantone za kolor roku 2022. To najcieplejszy odcień niebieskiego z domieszką czerwieni, podobny do koloru kwiatów barwinka.

TOP 10 EKOINFLUENCERÓW Instagram to nie tylko wyretuszowane selfie gwiazd czy apetyczne fotki jedzenia. To też fantastyczne źródło wiedzy – m.in. o ekologii, zmianach klimatu, idei zero waste i ochronie środowiska.

OD ŚRODKA Królewskie ogrody botaniczne Kew Gardens w Londynie zostały wpisane do Księgi Rekordów Guinnessa 2022 za osiągnięcia w dziedzinie bioróżnorodności.

OKO W OKO Jeszcze niedawno robiła furorę w przemyśle modowym. Ubrania jej marki nosiły Rihanna, Miley Cyrus, Ellie Goulding, Kylie Jenner czy Justin Bieber. Teraz Areta Szpura walczy z fast fashion.

ŻYJ ŚWIADOMIE W ciągu roku marnujemy niemal pięć milionów ton żywności. Więcej niż połowa wyrzuconego jedzenia pochodzi z naszych domów.

32-33 4

NATURA | luty 2022

W NUMERZE

32-33

34-36 41

42-45 50 20-22 TEMAT MIESIĄCA Zwrot ku naturze, umocnienie trendów eko, bio i wege, zmiana nawyków konsumpcyjnych to tendencje, od których nie powinno być odwrotu.

Magazyn „Natura” został wydrukowany na papierze, który wytworzono z materiałów pochodzących z dobrze zarządzanych lasów posiadających certyfikat FSC® i innych kontrolowanych źródeł.

Forest Stewardship Council® to powołana w 1994 roku międzynarodowa organizacja pozarządowa promująca poprawne przyrodniczo, korzystne społecznie i opłacalne ekonomicznie gospodarowanie zasobami leśnymi świata. FSC® pomaga dbać o lasy, ludzi oraz zwierzęta. Więcej informacji znaleźć można pod adresem www.fsc.org.

52-55

ZOOM Co wspólnego mają plantacje opuncji figowej, mszyce koszenila i czerwień pomadki, którą rozsławiła w latach pięćdziesiątych ubiegłego wieku Marilyn Monroe?

CZY WIESZ, ŻE...

Prezerwatywy wegańskie, z jagnięcej skóry lub jelita owcy, wibrator z mączki skrobiowej. Seks także może być eko!

PORADY EKSPERTA Najbardziej uniwersalnym i najskuteczniejszym preparatem przeciwzmarszczkowym jest krem z filtrem przeciwsłonecznym. W bonusie dostajemy ochronę przed nowotworami skóry.

URODA Zima to trudny czas dla włosów: elektryzują się, wypadają, przesuszają lub przetłuszczają.

Jak można im pomóc? Które kosmetyki wybrać?

ZWIERZĘTA Karma mokra czy sucha? Żywienie psa jest niezwykle ważną częścią sprawowania opieki nad nim, bo tylko psy odpowiednio karmione mogą rozwijać się zdrowo i bezproblemowo.

NATURA I DOM Drobiazgi mają znaczenie. Kuchnia to miejsce, w którym w prosty i szybki sposób możemy wdrożyć ekonawyki. Warto tego uczyć dzieci.

52-55

50

NATURA | luty 2022

5

NA ROZGRZEWKĘ

angora na cenzurowanym Od tego roku nie zobaczymy już ubrań z angory w kolekcjach Armani Group (Giorgio Armani, Emporio Armani, EA7 i Armani Exchange). Firma, która w 2016 roku wprowadziła zakaz prezentacji futer w swoich kolekcjach, po rozmowach z organizacją PETA (Ludzie na rzecz Etycznego Traktowania Zwierząt) poszła o krok dalej. Dołączyła tym samym do innych czołowych marek – w tym Valentino, Gucci, Diane von Furstenberg, Calvin Klein, Burberry, Tommy Hilfiger i Stella McCartney – które zobowiązały się nie sprzedawać ubrań z angory. Od kwietnia 2022 r. decyzję taką podjęła luksusowa platforma e-commerce Farfetch.

Jej powodem jest raport PETA Asia, który ujawnił, że większość królików wykorzystywanych do pozyskania angory jest nieludzko traktowana. Zwierzęta są rozciągane na deskach, a ich włosy - wyrywane. Agonia królików trwa tygodniami.

6

NATURA | luty 2022

wypatruj czerwonych brzuszków

NA ROZGRZEWKĘ

Zimą, kiedy na drzewach nie ma liści, warto podczas spaceru w parku lub lesie wypatrywać barwnie upierzonych gili. Coraz częściej można je zobaczyć w ogrodach na krzakach pęcherzycy, której owoce bardzo im smakują. Szacuje się, że w Polsce żyje ponad 64 tys. par gili, a na jedną samicę przypadają dwa samce.

Co ciekawe, z obserwacji niemieckich ornitologów wynika, że młodym gilom nie robi różnicy płeć drugiego gila, z którym się zaprzyjaźniają.

Natomiast, gdy ptaki są już starsze, tworzą monogamiczne pary. Zdarzają się osobniki dwupłciowe, które mają organy rozrodcze męskie i żeńskie.

Można je poznać po tym, że do połowy są ubarwione na różowo-czerwono, a druga część jest szara.

Nazwa gila Pyrrhula pyrrhula pochodzi od czerwonego umaszczenia, które jest jedynie domeną samców.

NATURA | luty 2022

7

NA ROZGRZEWKĘ

Very Peri kolorem roku 2022

Dzień Ciasta Marchewkowego

Dynamiczny błękit, najcieplejszy odcień niebieskiego z domieszką czerwieni, podobny do koloru kwiatów barwinka – tak kolor roku 2022 opisują przedstawiciele Instytutu Pantone, organizacji, która od ponad 20 lat wyznacza kolorystyczne trendy na świecie. Barwa o numerze 17-3938 ma symbolizować pewność siebie i ciekawość. – To najszczęśliwszy ze wszystkich niebieskich odcieni – mówiła w stacji CNN Leatrice Eiseman, dyrektor Pantone Color Institute. – Z powodu czerwonego odcienia wprowadza poczucie nowości, a nowości są tym, czego szukamy. Stworzenie tego koloru było dla nas ważne, bo mamy nową wizję świata.

Pantone współpracowało w 2021 roku z Microsoftem. Barwę zobaczymy w programach: PowerPoint, Teams, przeglądarce Microsoft Edge i systemie Windows.

8

Wśród rozgrzewających ciast, idealnych na zimową porę – ciasto marchewkowe nie ma sobie równych. Nic więc dziwnego, że w kalendarzu świąt nietypowych 3 lutego znajdziemy Dzień Ciasta Marchewkowego. Każdy pewnie ma swój ulubiony przepis na ten zimowy smakołyk, jego składniki nie są wymyślne, a wykonanie jest dość proste. Ciasto marchewkowe pieściło podniebienia smakoszy już w czasach średniowiecznych, ale prawdziwy renesans to niskobudżetowe ciasto przeżyło podczas II wojny światowej w Wielkiej Brytanii i w latach sześćdziesiątych w Ameryce. W 2005 roku ciasto marchewkowe z kremową glazurą znalazło się na piątym miejscu w rankingu – przygotowanym przez amerykańską organizację Food Network – najpopularniejszych dań lat siedemdziesiątych.

Przepis na babeczki marchewkowe – str. 48-49.

NATURA | luty 2022

NA ROZGRZEWKĘ

bałwan nasz kochany Marchewka zamiast nosa, kamyki zamiast oczu i guzików, a na głowie garnek. Kto nie ma takich wspomnień z dzieciństwa?

Albo, nie szukając daleko, z początku tegorocznej zimy, która sypnęła hojnie śniegiem. Bałwany lubią mali i duzi, ale nie wszyscy wiedzą, że to bardzo stara tradycja, sięgająca co najmniej średniowiecza. Pierwszy znany rysunek niewielkiego bałwanka ustawionego na krzesełku pochodzi z 1380 roku. Postaci bałwanów pojawiają się też w wierzeniach Słowian – przypisywano im symboliczne znaczenia.

Biel oznaczała niewinność i czystość, marchew była zwiastunem wiosny, miotła symbolem czystości.

Największy polski bałwan powstał w lutym 2017 roku w Zubrzycy Dolnej w polskiej części Orawy. Miał 13,4 m wysokości, a obwód dolnej kuli wynosił aż 28 metrów.

Mieszkańcy Zubrzycy Dolnej budowali go przez 6 dni.

NATURA | luty 2022

9

NA ROZGRZEWKĘ

TOP

10

ekoinfluencerów

Instagrama

Instagram to nie tylko wyretuszowane selfie, piękne zdjęcia z egzotycznych podróży czy apetyczne fotki jedzenia. To też fantastyczne źródło wiedzy – m.in. o ekologii, zmianach klimatu, idei zero waste i ochronie środowiska.

Jak poszerzać horyzonty w tych dziedzinach? Obserwując ekspertów, którzy w klarowny i przystępny sposób przekazują bardzo ważną wiedzę – jak być mniej szkodliwym dla planety, a także dla siebie, a przy tym żyć pełnią życia. Podpowiadamy, które konta są godne uwagi!

ćwierć miliona subskrybentów w serwisie YouTube. Skok popularności przyniosły jej pierwsze, stricte edukacyjne filmy tłumaczące mechanikę pandemii i szczepień przeciwko COVID-19. W codziennej pracy przybliża mnóstwo ekotematów: która choinka jest bardziej eko – żywa czy sztuczna, jak powstaje kraftowe piwo, czym są gatunki inwazyjne w świecie zwierząt. Mądre i strawne jednocześnie – warto!

koniecznie trzeba myć cytrusy, mimo że obieramy je ze skórki? Które znane i lubiane marki produkują wegańskie czekolady?

– na te i inne pytania odpowiada Paulina na swoim IG. Sporo uwagi poświęca także promocji ograniczania spożycia mięsa.

Od niedawna ma swój podcast, a także znalazła się też w gronie „100 Kobiet Roku 2021” wg magazynu Forbes.

01 Paulina Górska

@eko.paulinagorska Paulina Górska zgromadziła blisko stutysięczną społeczność mocno zaangażowaną w zmianę stylu życia na bardziej eko. Atutem jej profilu są przyjazne grafiki i osobiste opisy, w których Paulina nie jest zerojedynkowa: pokazuje, że wciąż w wielu tematach nie ma prostych, jednoznacznych odpowiedzi. Radykalizm nie jest wskazany, bo zniechęca wiele osób do małych zmian nawyków.

Profil jest pełen praktycznych porad i odpowiada na pytania, które zadaje sobie każdy, kto chce być choć odrobinę bardziej zero waste. Które tkaniny powstają z poszanowaniem dla środowiska? Dlaczego

10

NATURA | luty 2022

03 Sylwia Majcher

02 Kasia Gandor

@kasiagandor Kasia Gandor to biotechnolożka i popularyzatorka wiedzy, która oprócz stutysięcznej społeczności na IG ma także ponad

@sylwia_majcher_eko Sylwia Majcher ma fantastyczne wyczucie aktualnych tematów. Zbliżają się ferie zimowe – proszę bardzo post o tym, że warto popytać przyjaciółki, które są mamami, czy nie zalegają im kombinezony i jechać na narty z ekwipunkiem z drugiej ręki. Idą święta – Sylwia podrzuca przepisy na domowe wypieki, które mogą stać się upominkiem dla najbliższych. Sporo tu o diecie, ograniczaniu spożycia mięsa, jedzeniu sezonowym – Sylwia Majcher jest bardzo blisko wszystkich tych, którzy chcą wprowadzić pozytywne zmiany, ale nie są jeszcze gotowi na radykalne rozwiązania.

NA ROZGRZEWKĘ

tu praktycznych porad o codziennym życiu: co zrobić ze słoikiem z zapleśniałym koncentratem pomidorowym? Co zmieni obniżenie temperatury w domu o jeden stopień? Czy warzywa z puszki są bezpieczne? Któż nie chciałby znać odpowiedzi na te pytania.

04 Szymon Bujalski

@dziennikarz_dla_klimatu Szymon Bujalski przez wiele lat pracował jako reporter w jednym z oddziałów lokalnych „Gazety Wyborczej”. Dziś swojej ponad 40-tysięcznej społeczności na IG regularnie dostarcza porcję newsów z Polski i ze świata, koncentrując się na wiedzy z zakresu ochrony klimatu. Twórca stawia na konkret – rozwiązania systemowe, wprowadzane przez władze lokalne i centralne w Polsce i na świecie. Pokazuje przykłady dobrych praktyk w samorządach, pomysły społeczników i organizacji pozarządowych. Tłumaczy w przystępny sposób, co oznaczają ważne decyzje, podejmowane „na samej górze”.

05 Kasia Wągrowska

@kasia_ograniczamsie „Edukuję jak żyć #eko i #zerowaste bez spiny” – to opis profilu Kasi Wągrowskiej.

Oprócz głównego profilu na IG, prowadzi także @klubograniczamsie, w którym ekspertki w swoich dziedzinach motywują się wzajemnie (i zgromadzoną społeczność) do wdrażania pozytywnych zmian w swoim życiu. Dużo

06 Agnieszka Witkowska

@architektporzadku Chociaż konto nie jest ukierunkowane stricte na tematy eko, nie brakuje tu ważnych treści, zachęcających do zmiany nawyków na te sprzyjające planecie. Agnieszka jest declutterką, czyli zawodowo zajmuje się porządkowaniem i organizowaniem na nowo przestrzeni domowych. Przekonuje nas, że porządek w szafie może przynieść za sobą porządek w głowie. Pokazuje, jak być eko w kuchni: dlaczego warto zainwestować w pojemniki na produkty suche, jak zorganizować segregację śmieci, radzi, jak nadawać przedmiotom drugie życie. Jej profil ewoluuje dzięki mądrej współpracy np. z aplikacją Vinted. Zaprasza do współpracy inne osobowości ze świata social mediów, dzięki czemu instagramowy świat Agnieszki to coś więcej niż instastories z nauką składania bluzek.

07 Iza Skórka

@blindsapphire Iza jest studentką medycyny i można już dziś powiedzieć, że niebawem będzie wspaniałym, empatycznym lekarzem, który będzie przekazywał diagnozy w sposób prosty i zrozumiały. Sporo na @blindsapphire porad dotyczących pielęgnacji skóry problemowej, wyjaśniania przyczyny przeróżnych przypadłości, ale także typowej edukacji, np. kiedy używać kosmetyków z filtrami, dlaczego raz na jakiś czas trzeba robić przerwę od hybryd i w czym tkwi sekret sukcesu kosmetyków z retinolem. Dodatkowo Iza nie tylko analizuje składy popularnych kosmetyków, wskazując, które substancje są zbędne, ale także robi zestawienia poszczególnych linii.

Skupia się głównie na pielęgnacji, ale nie brakuje też porad z tzw. kolorówką.

NATURA | luty 2022

11

NA ROZGRZEWKĘ

08 Ola

@dzikie_dzieciaki Czy można być ekorodzicem? Czy można mieć czwórkę dzieci i wychowywać je w duchu zero waste? Ola, mama Tolka, Dyzia, Miecia i Józi, jest najlepszym dowodem na to, że tak! Treści, które promuje Ola na profilu @dzikie_dzieciaki są bardzo pokrzepiające dla wszystkich mam, które zastanawiają się, czy ich dzieci mają wystarczająco rozwijające zajęcia oraz czy nie potrzebują jeszcze więcej drogich zabawek. Ola przypomina rodzicom, jak ważne są proste przyjemności, takie jak taplanie się w kałuży czy grzebanie patykami w ziemi. Daje konkretne rady, ale dzieli się też przepięknie sformułowanymi przemyśleniami o rodzicielstwie, rodzinnej miłości i relacji z dziećmi.

dała książkę „Nie śmieci”. Hitem na jej blogu są treści związane ze zbiórkami odzieży i kontenerami na zużyte ubrania, dużą popularnością cieszą się też poradniki dotyczące segregacji odpadów, wybierania opakowań, a także artykuły w duchu less waste.

Nie jest ona tak radykalna jak autorzy popularnych profili @crush_on_trush, @kids_busters czy @czlowiek_smieć, nie jest freeganką, czyli nie żywi się tym, co znajdzie na śmietniku, ale tłumaczy, jak wyrzucać i marnować mniej. Czego nie można wyrzucać do toalety? Czy gadająca lalka to elektrośmieć? Jak zorganizować odpady bio – to tylko niektóre pytania, na które odpowiedzi można znaleźć wpisując w wyszukiwarkę Instagramu hasło @nanowosmieci.

Na jej IG można poczytać także o hodowli roślin, botanice, a nawet nieco o modzie, oczywiście w duchu zero waste!

10 Areta Szpura

09 Julia Wizowska

@nanowosmieci Profil Julii to prawdziwa skarbnica wiedzy o segregacji odpadów. Oprócz IG, Julia prowadzi także blog, podcast, a nawet wy-

12

NATURA | luty 2022

@areta Areta Szpura już kilka lat temu pokazała, że mierzy wysoko – prowadząc niszową markę odzieżową Local Heroes, wraz ze wspólniczką postanowiły wysłać je do... Justina Biebera. Nie znały jego adresu, ale znalazły jego dom w Google Street View, namierzając go... po kształcie basenu. Paczka do Biebera dotarła, a projekty dziewczyn na tyle mu się spodobały, że regularnie je nosił. Dziś Areta chce od świata mniej i można przewrotnie powiedzieć, że robi „real stuff”, bo edukuje Polaków w zakresie zrównoważonego rozwoju. Więcej o Arecie czytaj na str. 16-18. tekst: Agnieszka Tomczyk

BRYTYJCZYCY PIORĄ Z MYŚLĄ O OCHRONIE ŚRODOWISKA 14 tysięcy ton mikrowłókien trafia co roku do mórz i oceanów w wyniku prania ubrań.

Tradycyjne domowe pranie stanowi 22 procent całkowitego rocznego zużycia wody.

Brytyjski start up postanowił nie tylko zrewolucjonizować rynek czyszczenia ubrań, ale także zadbać o ekologię.

W 2018 roku dr Kyle Grant, naukowiec z wydziału biologii syntetycznej Uniwersytetu w Oxfordzie oraz Tom de Wilton, inżynier i absolwent Oxfordu stworzyli firmę, która weszła z impetem w sektor prania i czyszczenia na sucho. Ich innowacyjna technologia Oxwash oszczędza nie tylko wodę, bo ubrania są ozonowane w niskiej temperaturze, ale także środowisko, ponieważ do czyszczenia używa się biodegradowalnych detergentów, a wyprane ubrania kurierzy rozwożą elektrycznymi rowerami towarowymi.

W trakcie typowego cyklu prania zużywa się około 10 litrów wody na kilogram odzieży, jednak dzięki opracowanym przez firmę systemom udaje się oszczędzić do 32 litrów w trakcie prania 8 kg ubrań.

Opatentowana przez Oxwash technologia filtracji z mikrowłókien usuwa dodatkowo ponad 95 procent włókien zrzucanych podczas prania, co zapobiega przenikaniu cząsteczek tworzyw sztucznych do cieków wodnych i wody pitnej.

Brytyjska firma pralnicza ma obecnie ponad 8 tys. klientów indywidualnych, obok takich klientów jak Marriott Hotel Group, Hurr Collective i NHS.

NA ROZGRZEWKĘ

Jakie drzewa rosną w okolicy?

Sprawdzisz to na mapie Najwyższe drzewo w Polsce to daglezja zielona, która rośnie w Górach Bardzkich, ma wysokość 59.40 m, czyli prawie tyle, ile 20-piętrowy budynek. Wiemy to dzięki najnowszej Krajowej Mapie Koron Drzew, która zawiera opis ok. 3,3 mld drzew rosnących w Polsce.

Dzięki aplikacji stworzonej przez naukowców z Uniwersytetu Łódzkiego można obejrzeć wybrany teren z lotu ptaka i sprawdzić, jak mają się drzewa w okolicy. Krajowa Mapa Koron Drzew dostarcza informacji na temat lokalizacji, wysokości drzew oraz powierzchni i objętości koron. Dane są szczegółowe, na mapie znajdziemy gatunki drzew, informacje o ich kondycji, pniu czy pierśni-

cy. Zinwentaryzowane zostały wszystkie polskie drzewa, których wysokość jest większa niż 4 m, a powierzchnia ich koron większa niż 9 mkw. Wszystko znajduje się na stronie www.mapadrzew. com. Jak powstała tak dokładna mapa? Na pokładzie samolotu załogowego zainstalowany został

laser, tzw. ALS (Airborne Laser System), który z wysokości około 1 km skanował drzewa. Z powietrza zinwentaryzowano ponad 3,3 mld koron drzew o łącznej powierzchni 9 669 476,2 ha, co stanowi 30,92 proc. powierzchni kraju. Dotychczas najwyższym drzewem w Polsce była daglezja zielona rosnąca w Nadleśnictwie Ujsoły w Beskidzie Żywieckim (58,2 m). W wyniku laserowego pomiaru okazało się, że najwyższym drzewem w Polsce jest daglezja zielona o wysokości 59,40 m, która znajduje się w Górach Bardzkich.

Mapę Koron Drzew opracował zespół B+R firmy MGGP Aero, a jej współtwórcą jest dr hab.

Dominik Kopeć, prof. UŁ z Katedry Biogeografii, Paleoekologii i Ochrony Przyrody Uniwersytetu Łódzkiego.

Zdążyć przed huraganem Przynajmniej sześć godzin przed uderzeniem huraganu w wybrzeże można sprawdzić, którędy przemieści się po lądzie.

Do takiego wniosku doszedł zespół międzynarodowych naukowców, wśród których byli m.in. prof. Janusz Bogusz oraz dr hab. Anna Kłos z Wydziału Inżynierii Lądowej i Geodezji Wojskowej Akademii Technicznej. Obserwacje można prowadzić za pomocą systemu GPS, a naukowcy – jak donosi portal Nauka w Polsce – wykorzystali zmiany zawartości pary wodnej w atmosferze właśnie za pomocą GPS. Metody badawcze zweryfikowali dla huraganów Harvey oraz Irma, które uderzyły we wschodnie wybrzeże Stanów Zjednoczonych w 2017 roku.

Wiaty rowerowe ze starych turbin wiatrowych The Re-Wind Network, grupa badawcza w Danii, przekształca zużyte ostrza turbin wiatrowych w wiaty rowerowe. Zespół – o czym informuje portal ekologia.pl – bada również sposoby przerobienia łopat turbin wiatrowych na elementy architektoniczne, które można zintegrować z infrastrukturą.

Chodzi na przykład o wyko-

rzystanie zużytych ostrzy do budowy kładek dla pieszych, skateparków i ekranów akustycznych przylegających do autostrad. Zdaniem naukowców opracowanie takich metod może mieć pozytywny wpływ na jakość powietrza i wody poprzez zmniejszenie głównego źródła odpadów nieulegających biodegradacji.

Pochodzące sprzed kilkuset milionów lat skamieniałości promieniują.

Polscy naukowcy o promieniowaniu skamieniałości Okazuje się, że nawet pochodzące sprzed kilkuset milionów lat skamieniałości promieniują, ale nie jest to szkodliwe promieniowanie. Do takiego wniosku doszli dr Daniel Tyborowski z Muzeum Ziemi PAN w Warszawie oraz prof. Magdalena Długosz-Lisiecka z Instytutu Techniki Radiacyjnej Politechniki Łódzkiej i dr Marcin Krystek z Muzeum Geologicznego Uniwersytetu Łódzkiego. Jak podaje portal Nauka w Polsce, za pomocą spektrometru promieniowania gamma naukowcy przeanalizowali kilkadziesiąt skamieniałości, głównie z kolekcji Muzeum Geologicznego w Łodzi. Skupili się na badaniu widma izotopów uranu 238 i 235 oraz ich pochodnych – toru 238. Doszli do wniosku, że mocniej promieniują te skamieniałości, które mają w sobie fosfor. Być może niezwykłe właściwości skamieniałości umożliwią wykrycie w kolekcjach falsyfikatów.

NATURA | luty 2022

13

Królewskie ogrody i ich rekordowe okazy Królewskie ogrody botaniczne Kew Gardens w Londynie zostały wpisane do Księgi Rekordów Guinnessa 2022 za osiągnięcia w dziedzinie bioróżnorodności. Wśród 16 900 gatunków roślin znajdują się prawdziwe perełki, jedyne takie na świecie.

14

NATURA | luty 2022

N

ajdłuższymi, największymi, najbardziej śmierdzącymi i najmniejszymi okazami może się pochwalić jedna z największych światowych kolekcji żywych roślin zgromadzonych w jednym miejscu, czyli w królewskich Kew Gardens.

– Jesteśmy podekscytowani faktem, że ustanowiliśmy rekord największej kolekcji żywych roślin. To fantastyczne wyróżnienie i zasługa naszych ogrodników oraz naukowców – mówi Richard Barley, dyrektor ds. ogrodnictwa i nauki w RBG Kew. – Ogrody botaniczne na całym świecie to nie tylko piękne miejsca, ale to także źródło inspiracji i edukacji, miejsca, w których zwiększa się nasza świadomość tego,

jak ogromne znaczenie dla zdrowia naszej planety mają rośliny.

Kompleks ogrodów i szklarni Kew, znajdujący się w okolicach Richmond w południowo-zachodnim Londynie, został wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO w lipcu 2003 roku. Przyciąga rocznie ponad 2,5 miliona osób. Nikogo, kto wie, jakie skarby skrywają ogrody Kew, nie powinno to dziwić.

NAJWIĘKSZE LILIE WODNE W ogrodach Kew można zobaczyć między innymi największe na świecie lilie wodne. Hodowane co roku z maleńkich nasion, rosną do zapierających dech w piersiach rozmiarów, a ich mocne liście mogą unieść

OD ŚRODKA

ciężar dziecka. Olbrzymia lilia wodna Victoria amazonica wypuszcza gigantyczne liście o średnicy 3 metrów.

NAJWYŻSZY I NAJBARDZIEJ ŚMIERDZĄCY KWIAT Tego okazu nie ominie żaden gość Kew Gardens. Kiedy tytanian arum (Amorphophallus titanum) kwitnie, wydziela niemal niemożliwy do zniesienia smród gnijącego mięsa.

W naturalnych warunkach zapach rośliny o nazwie dziwidło olbrzymie (potocznie zwanej „kwiat trupa”) można wyczuć z odległości nawet 0,8 km. Ta prehistoryczna, kwitnąca roślina w 2018 roku trafiła do Księgi Rekordów Guinnessa za sprawą swojej 3-metrowej wysokości.

NAJDŁUŻSZA ROŚLINA W Kew znajdziemy także Nepenthes truncata, roślinę o dzbanach długości 43 cm. W 2020 roku uznano je za najdłuższą roślinną pułapkę na owady.

Należy ona do roślin owadożernych z rodziny dzbanecznikowatych.

NAJSTARSZY – SAGOWIEC Palmiarnia w Kew jest domem również dla najstarszej doniczkowej rośliny na świecie (Encephalartos altensteinii). Ważący obecnie ponad tonę i mierzący ponad 4 metry wysokości sagowiec sprowadzony został z RPA do Wielkiej Brytanii w 1775 r. Chociaż gigantyczna roślina z Przylądka Wschodniego rośnie w Kew od ponad 240 lat, sagowiec wypuścił w tym czasie tylko jedną szyszkę. Było to w 1819 roku, świadkiem był przyrodnik Sir Joseph Banks, pierwszy nieoficjalny dyrektor Kew. NAJMNIEJSZA LILIA Rośnie tu oczywiście także najmniejsza lilia wodna świata. W pewnym momencie uważana za wymarłą, Nymphaea thermarum jest mniejsza niż moneta 50 pensów i otwiera się dopiero rano.

W Royal Botanic Gardens znajduje się również największy na świecie bank nasion dzikich roślin.

NATURA | luty 2022

15

OKO W OKO

Areta Szpura: Pomóż planecie i wyrzuć z szafy bylejakość Jeszcze niedawno robiła furorę w przemyśle modowym. Ubrania marki, której jest współzałożycielką, nosiły Rihanna, Miley Cyrus, Ellie Goulding, Kylie Jenner czy Justin Bieber. Jednak w ciągu dwóch lat całkowicie zmieniła kierunek swoich działań. Wiedząc, jak bardzo przemysł tekstylny wpływa na produkcję odpadów na świecie, porzuciła dotychczasową działalność i skupiła się na poszukiwaniu sposobów na ratowanie planety.

Z

a tym krótkim opisem kryją się Areta Szpura i współzałożona przez nią marka Local Heroes. A jej sposoby na ratowanie Ziemi można poznać w książce „Jak uratować świat, czyli co dobrego możesz zrobić dla planety?”. To opis ze strony, która służy do promocji książki. W innym miejscu o sobie pisze natomiast tak: „Przez 10 lat siedziałam w branży modowej. Pracowałam w magazynach, stylizowałam, współtworzyłam markę Local Heroes. Kiedy dowiedziałam się o przerażających kosztach taniej mody, rzuciłam ten świat i zaczęłam się zastanawiać, co mogę zrobić, żeby było lepiej”.

16

NATURA | luty 2022

Od tego czasu zażarcie walczy, by – mówiąc nieco poetycko – zmyć dawne grzechy, a przy okazji wstrząsnąć naszymi sumieniami i skłonić nas do dołączenia do ekipy ratującej świat. Ta wielka gwiazda mody została równie wielką aktywistką ekologiczną. Pełno jej w mediach, jej filmiki w serwisie YouTube mają po kilkanaście, a nawet kilkadziesiąt tysięcy wyświetleń. Dla Playera natomiast przygotowała kilkuminutowe rozmowy z kobietami, które mogą być inspiracją dla innych. Tak powstało 97 nagrań o długości od 5 do 7 minut.

Otwarte pozostaje pytanie, jak długo Areta Szpura byłaby częścią wielkiego przemy-

słu odzieżowego, gdyby nie trafiła na dokument „True cost” (po polsku prawdziwy koszt), który jest dostępny na Netfliksie. Jak opowiada w najnowszym ekologicznym podcaście dla Spotify, tam zobaczyła kobiety w Bangladeszu, które muszą porzucić swoje dzieci, by setki kilometrów od nich szyć w klatkach tanie ubrania.

– A wystarczyłoby, by były tam: przedszkole, przerwy na siku, żeby była stołówka, transport i dobre, godziwe wynagrodzenie, za które każdy może przeżyć – wylicza.

Skala naszych odzieżowych działań i marnotrawstwa jest olbrzymia. Szpura kwituje to krótko: Gdybyśmy dziś prze-

fot. Krzysztof Kuczyk / Agencja Forum

OKO W OKO

stali produkować ubrania, to mielibyśmy w czym chodzić przez 50 lat. Tylko z tego, co już zostało wyprodukowane i zalega w magazynach, na półkach w sklepach czy w magazynach rzeczy wyrzuconych, choć nadal są w dobrym stanie.

– Rocznie produkujemy 100 mld sztuk odzieży – wylicza Areta Szpura w podcaście.

– Konieczne są bardziej świadome wybory: żeby mniej kupować, żeby zastanowić się dwa razy nad tym, czy na pewno potrzebujemy takiej samej koszulki czy bluzy, a jeśli już tak, to czy nie może być z drugiej ręki, kupiona przez aplikację, w lumpeksie lub wymieniona z koleżanką albo z innymi ludźmi.

Aktywistka zwraca też uwagę na to, że w sklepach wisi pełno ubrań z tzw. zielonymi metkami informującymi, że jest to towar, który powstał dzięki recyklingowi.

– Mało kto myśli o tym, kto wykonał tę rzecz, jaką drogę ona przeszła – a średnio przechodzi przez ponad sto par rąk – jeśli kosztuje 29,90 złotych i każdy chce na niej zarobić – podkreśla Szpura.

– Nikt nie myśli o tym, czy szwaczka dostała godziwe wynagrodzenie, a warunki pracy są bardzo „hardcorowe” i nie chcielibyśmy w nich pracować ani by ktokolwiek nam bliski to robił. To nie dzieje się tylko w Bangladeszu, wystarczy posłuchać zwierzeń polskich szwaczek.

Oczywiste dla niej jest, że tak powstałe rzeczy będą tanie. Zwraca uwagę na to, że klienci chcą kupować ubrania z ekologicznych materiałów, NATURA | luty 2022

17

OKO W OKO

ale oczekują, że nie będą dużo droższe od „zwykłych”.

To też efekt braku świadomości i transparentności firm, które za tym stoją, a także wiedzy o tym, w jakich warunkach powstały ubrania.

W swojej książce, rozdziale poświęconym modzie, głos oddaje m.in. Annie Pięcie, która jest przedstawiana jako strateżka ds. zrównoważenia w modzie. I zaczyna z grubej rury, a raczej z naprawdę grubej metafory. „Wyobraź sobie, że ktoś zrywa z Twojego wypielęgnowanego ogródka wszystkie warzywa. Przyrządza z nich byle jaki obiad, zużywając przy tym olbrzymie ilości wody i brudzi w całym domu.

Co więcej, mimo że obiad powstaje z Twoich zasobów, intruz wystawia Ci za ten mdły posiłek rachunek i każe posprzątać pozostawiony bałagan. Mniej więcej tak na początku 2019 roku wygląda nasza relacja z przemysłem modowym. Koszty produkcji ubrań ponosi całe środowisko naturalne, a razem z nim – my wszyscy”.

Dalej nie przestaje być grubo: tony bluzek, topów, spódniczek i sukienek to biliony zużytych litrów wody, zatruta gleba i poziom dwutlenku węgla wyższy niż ten wytwarzany przez wszystkie linie lotnicze przez cały rok.

I choć recykling od lat nieustająco robi karierę, to na całym świecie poddaje się mu jedynie 2 proc. ubrań.

– Może ci ludzie ze szwalni są potrzebni do przerabiania tego, co już zostało wyprodukowane, a nie znalazło nabywców – zastanawia się Areta Szpura.

18

NATURA | luty 2022

I podkreśla, że z ubrań uwalnia się mikroplastik, jeden z największych szkodników naszego środowiska.

Radzi, by zamiast akrylowych swetrów kupować wełniane, którymi będziemy cieszyć się przez lata, natomiast na akrylowych niebawem pojawią się pęczki, które będą wymagały golenia i osłabią ubranie.

– Nie stać nas na bylejakość, kupowanie rzeczy nietrwałych – Szpura nie pozosta-

dojrzejemy do tego, by mieć mniej ubrań, bo jesteśmy zmęczeni ich ilością. Każdy z nas ma szafę przepełnioną ubraniami, mało z nich jest dobrej jakości, rzadko w którym dobrze wyglądamy.

Fajnie jest natomiast związać się z dobrą rzeczą.

Aktywistka zwraca uwagę na to, że mało mówi się o toksynach i środkach chemicznych, które znajdują się w ubraniach. Wiedzą o tym

„Sieciowe marki wciskają nam 45 mini- i maksikolekcji rocznie (to prawie jedna na tydzień), a my posłusznie upychamy w szafie jeszcze jedną bluzkę w piętnastym odcieniu czerwieni po to, by za kilka dni (ewentualnie tygodni) pójść na kolejne zakupy. Z nudów, na poprawę humoru albo z czystego kaprysu (badania podają, że hormon szczęścia wywołany zakupami działa tylko u 20

wia złudzeń. – Jesteśmy jednak przebodźcowani: gwiazdy co chwilę pojawiają się w nowych ubraniach, w serialach każdy ma ciągle coś nowego. Chodzenie cały czas w tych samych rzeczach jest traktowane jako wyraz buntu. Liczę jednak na to, że

doskonale pracownicy branży odzieżowej, którzy często płacą za to uczuleniami i wysypkami. Z tego względu lepiej kupować odzież w lumpeksach: była już prana, tych związków jest mniej.

Także Anna Pięta nie ma litości dla wielbicieli fast fashion.

proc. konsumentów i to maksymalnie do 48 godzin).

Kupujemy bezrefleksyjnie, bez powodu, ale przede wszystkim – zbyt tanio, więc pozbywanie się rzeczy nie stanowi dla nas problemu”.

Nadal macie ochotę na zakupy?

W SKRÓCIE

Zielone otoczenie podnosi IQ dzieci, a zanieczyszczone powietrze zwiększa ryzyko depresji Naukowcy z Uniwersytetu w Hasselt w Belgii doszli do wniosku, że dzieci, które wychowują się w zielonym otoczeniu, mają wyższe IQ. Jak informuje portal ekologia.pl, przebadali 600 dzieci w wieku od 10 do 15 lat i wyliczyli, że wystarczy 3-procentowy wzrost zieleni w ich sąsiedztwie, by IQ wzrosło o 2,6 punktu. Dotyczy to dzieci ze wszystkich grup społeczno-ekonomicznych.

Może to mieć związek z niższym poziomem stresu, większą ilością zabawy i kontaktami społecznymi lub spokojniejszym otoczeniem.

– Jest coraz więcej dowodów na to, że zielone otoczenie jest związane z naszymi funkcjami poznawczymi, takimi jak umiejętności pamięciowe i uwaga

– powiedział Tim Nawrot, profesor epidemiologii środowiskowej na Uniwersytecie Hasselt.

Zielone otoczenie to jednocześnie czyste powietrze, które jest niezbędne dla prawidłowego rozwoju mózgu. Na łamach magazynu „Proceedings of the National Academies of Sciences” ukazała się publikacja, która wskazuje, że trujące cząstki w powietrzu uszkadzają ważną dla intelektu i emocji sieć w mózgu.

Zwiększają one ryzyko rozwoju depresji u zdrowych osób, które mają do tej choroby genetyczne predyspozycje. Do takich wniosków doszli naukowcy po przebadaniu mieszkańców Pekinu.

Czy na drzewie jest bezpiecznie? Oczywiście!

Kilka lat temu naukowcy z University of Phoenix przebadali 1600 rodziców, którzy pozwolili swoim dzieciom w trakcie zabawy wspinać się na drzewa.

Okazało się, że było to znacznie bezpieczniejsze niż zorganizowane zajęcia sportowe, podczas których o kontuzję nie tak trudno.

Najczęstszym urazem u dzieci była… zdarta skóra. Jedynie 2 procent rodziców przyznało, że ich dziecko złamało nogę lub rękę. Pojedyncze były też przypadki wstrząsu mózgu.

Tymczasem badanie przeprowadzone przez Play England wykazało, że aż połowie brytyjskich dzieci zabrania się wchodzenia na drzewa z powodu lęku o ich zdrowie.

Rośliny lepiej rosną w towarzystwie Gy rośliny znajdują się w bliskim sąsiedztwie innych, lepiej rosną. Tak wynika z badań opublikowanych na łamach przeglądu naukowego BMC Ecology, na które powołuje się serwis Nauka w Polsce.

Monica Gagliano i Michael Renton z Uniwersytetu Zachodniej Australii sprawdzali, jak będzie rosła papryka roczna w obecności innych roślin – papryki i bazylii. Okazało się, że gdy w sąsiedztwie nasionka papryki nie zasadzono żadnej innej rośliny, to kiełkowanie postępowało słabo. A gdy rośliny rosły w swoim bliskim sąsiedztwie, to kiełkowanie przebiegało zdecydowanie szybciej.

Działo się tak nawet, gdy rośliny były odizolowane czarną plandeką. Naukowcy podejrzewają, że może mieć to związek z sygnałami akustycznymi, które pozwalają na szybką komunikację między roślinami.

Do tej pory ogrodnicy planujący nasadzenia skupiali się na allelopatii, czyli pozytywnym lub negatywnym oddziaływaniu biochemicznym roślin.

NATURA | luty 2022

19

TEMAT MIESIĄCA

20

NATURA | luty 2022

TEMAT MIESIĄCA

Życie w zgodzie z naturą trendem roku 2022 Zwrot ku naturze, umocnienie trendów eko, bio i wege, zmiana nawyków myślowych i konsumpcyjnych – to niespodziewane, acz pozytywne skutki uboczne pandemii koronawirusa. Rok 2022 przyniesie nasilenie tendencji, od których nie ma już odwrotu i które będą wyznaczać rytm zmian w trzeciej dekadzie XXI wieku.

N

iewiele jest we współczesnym świecie wskaźników bardziej miarodajnie oddających aktualne trendy niż liczba oraz dynamika zapytań w globalnych wyszukiwarkach internetowych. Światowy potentat, jakim jest Google, podaje, że w 2021 r. rekordowe poziomy osiągały hasła „jak dbać o środowisko”, „zrównoważony rozwój”, „wpływ zmiany klimatu”. Analitycy giganta z Moutain Viev zwrócili uwagę, że częściej wpisywano pytanie „jak przeprowadzić się z roślinami” niż „z dziećmi”.

W roku 2022 spodziewane jest utrzymanie, a nawet wzmocnienie tego trendu. Paliwem dla zmian będzie rosnąca świadomość zagrożeń oraz wspólnej odpowiedzialności za przyszłość planety, a także znacząca rewolucja mentalnościowa, którą w wielu domach zapoczątkowała pandemia.

Niemal z dnia na dzień konsumenci zaczęli poszukiwać tego, co naturalne, zdrowe, lokalne, możliwe do wytworzenia w domowych warunkach.

Nawet jeśli miałoby się to wiązać z większymi wydatkami. Potwierdzają to wyniki najnowszego badania zrealizowanego przez międzynarodowy instytut Kantar w całej Europie. Wynika z nich, że aż 43 procent mieszkańców Starego Kontynentu już dziś czuje się dotkniętych niekorzystnymi zmianami zachodzącymi w środowisku naturalnym i atmosferze. Przekłada się to na chęć współuczestnictwa w działaniach mających na celu powstrzymanie negatywnych zjawisk. Przykładow0 – aż 42 procent ankietowanych Polaków stwierdziłoby, że może zapłacić więcej za produkty, jeśli są one przyjazne dla środowiska. Wyraźnie zasygnalizowana została

gotowość wyboru tych marek, za którymi stoją idee zrównoważonego rozwoju oraz klimatycznej i społecznej odpowiedzialności.

Kosmetyki naturalnie dobre Ostatnie lata przynoszą znaczącą zmianę zachowań konsumenckich w branży kosmetycznej. Polacy coraz większą wagę przykładają do tego, co aplikują na skórę, z czego i w jaki sposób zostało to wytworzone. Nawykiem staje się studiowanie etykiet, poszukiwanie produktów wolnych od silnych detergentów i sztucznych ulepszaczy, a także składników pochodzenia zwierzęcego.

Doskonale obrazują to suche liczby. Z raportu GFK Polonia wynika, że w okresie od maja 2020 do kwietnia 2021 roku sprzedaż kosmetyków ekologicznych w Polsce wzrosła aż o 76 procent, osiągając łączną wartość 400 milionów złotych.

Jak łatwo zauważyć, był to czas pandemicznych obostrzeń i reorganizacji wielu codziennych nawyków (zdalna praca i nauka, zamknięcie obiektów handlowych i restauracji, ograniczenie kontaktów społecznych). Dla porównania, w tym samym okresie cały rynek produktów kosmetycznych skurczył się o 2 procent. To pokazuje, jak silna jest dynamika NATURA | luty 2022

21

TEMAT MIESIĄCA

zmian. Specjaliści GFK podkreślają, że w ciągu zaledwie 12 miesięcy kosmetyki bio, eko i wege trafiły do około 800 tysięcy domów, w których wcześniej były nieobecne, zanotowano też wzrost częstotliwości zakupów o ponad 20 procent. Wiele wskazuje na to, że jest to rewolucja, która dopiero się rozpoczyna, a rok 2022 przyniesie dalsze jej postępy.

Pakowanie w zgodzie z naturą Obecnie większość produktów jest sprzedawanych w opakowaniach.

Oznacza to, że odpowiedzialne podejście firm wytwarzających pudła, torby i butelki, a także użytkujących je konsumentów, może w znaczący i łatwy sposób wpłynąć na bieg zmian klimatycznych. Raport „Ekotrendy w opakowaniach 2022”, opublikowany niedawno przez jednego ze światowych potentatów tej branży, brytyjski DS Smith, jasno wskazuje, że wytwórcy muszą podążać za zmianami zachodzącymi w społeczeństwie, które staje się coraz bardziej świadome i wymagające. Z zamówionych przez firmę badań wynika, że aż 64 procent konsumentów skłonnych byłoby zapłacić więcej za opakowanie wytworzone zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju, a 78 procent wybrałoby produkt wyraźnie oznaczony jako przyjazny dla środowiska. 80 proc. ankietowanych biorących udział w badaniu stwierdziło, że ważną dla nich kwestią są zmiany klimatu. Stąd wyraźny postulat odejścia od postawy „biorę, zużywam, wyrzucam” na rzecz idei gospodarki zamkniętego obiegu, którą można realizować na każdym etapie – projektowania, produkcji, konsumpcji, przetwarzania odpadów. Z punktu widzenia wytwórców wyzwaniem jest zatem używanie materiałów, które mogą w całości pozostać w obiegu (wykorzystanie do innych celów tudzież pełen recykling). Sygnalizuje się w związku z tym konieczność całkowitej

22

NATURA | luty 2022

eliminacji tworzyw sztucznych oraz optymalizację ilości zużytych surowców do absolutnego minimum.

Ważna jest też jakość opakowań – te gorszej jakości niedostatecznie chronią produkty, zwiększając skalę marnotrawstwa.

Nie marnuj tego, co nie musi być zmarnowane Na poziomie konsumenckim doskonale w ten nurt wpisują się działania zero waste i less waste, polegające na ograniczaniu ilości generowanych odpadów. Idee te, zapoczątkowane już w latach siedemdziesiątych XX wieku przez amerykańskiego chemika Paula Palmera, zyskały w ostatnich latach ogromną popularność, a rok 2022 powinien przynieść umocnienie tego typu postaw tym bardziej, że ich praktykowanie jest proste i ogranicza się do stosowania 5 zasad: REFUSE – odmawiaj. Nie bierz ulotek, foliowych torebek, niepotrzebnych rzeczy, REDUCE – ograniczaj. Nie otaczaj się zbędnymi przedmiotami, kupuj tylko to, co jest ci absolutnie potrzebne tu i teraz, REUSE – używaj ponownie. Wykorzystuj płócienne i papierowe torby zamiast foliowych jednorazówek, puste opakowania wypełniaj innymi produktami etc., RECYCLE – segreguj odpady i przetwarzaj to, co już nie jest ci potrzebne, ROT – kompostuj odpady organiczne, produkując nawóz lub energię elektryczną.

Mniej mięsa, czystsze powietrze Podobne trendy bardzo wyraźnie rysują się w szeroko rozumianej branży spożywczej, czego przyczyną jest ewidentna zmiana upodobań konsumenckich. Rok 2022 i cała rozpoczęta niedawno dekada powinny upłynąć pod

znakiem żywności wytwarzanej w harmonii z naturą, bez użycia sztucznych nawozów, bez faszerowania zwierząt antybiotykami, bez genetycznych modyfikacji etc. To już nie tylko warzywa i owoce, ale też zboża, a nawet wina. W roku 2022 w niegasnącym natarciu pozostaną wegetarianizm i weganizm. Dla wielu osób rezygnacja ze spożycia produktów pochodzenia zwierzęcego to nie tylko kwestia smaku, zdrowia i sumienia. Oprócz aspektu czysto humanitarnego, związanego z warunkami hodowli oraz uśmiercaniem istot żywych, rośnie świadomość tego, jak dużym obciążeniem dla klimatu i środowiska naturalnego jest produkcja mięsa i innych wyrobów odzwierzęcych. Dość powiedzieć, że krajach rozwiniętych hodowla krów, świń, drobiu etc. odpowiada za około 15 procent całej emisji gazów cieplarnianych do atmosfery (źródłem zanieczyszczeń są m.in. wycinka lasów pod pastwiska, produkcja pasz czy ogromne ilości metanu dobywającego się na skutek krowich „beknięć”). Tylko w Europie i tylko w skali jednego roku branża wysyła w powietrze ponad 700 milionów ton dwutlenku węgla.

Instytut Polityki Rolnej i Handlowej (IAPT) wyliczył, że 20 największych tego typu firm w Europie ma emisję większą niż cała gospodarka Holandii, porównywalną z emisją powodowaną przez 53 miliony samochodów przez 12 miesięcy. Należy też pamiętać, że większość terenów rolnych na świecie stanowią pastwiska lub pola, na których hodowane są rośliny z przeznaczeniem nie na pokarm dla ludzi, lecz pasze dla zwierząt. Wskazuje się, że znacznie efektywniejszym rozwiązaniem w kontekście głodu wciąż panującego w wielu zakątkach świata byłaby uprawa produktów roślinnych przeznaczonych bezpośrednio do konsumpcji przez człowieka. tekst: Piotr Brzózka

stawiamy na naturę

www.drogerienatura.pl Drogerie Natura to polska firma, która już od blisko 30 lat inspiruje Klientów do dbania o naturalne piękno i do życia w zgodzie z naturą. Zapraszamy do zakupów w sklepie internetowym, gdzie znajduje się 30 tys. produktów.

Specjalna oferta dla członków Klubu Natura.

Zapisz się, korzystaj z benefitów i dbaj z nami o środowisko. Przyłącz się do społeczności ludzi wrażliwych na naturę.

www.klubnatura.pl

ŻYJ ŚWIADOMIE

miliardy

ściśniętych żołądków 24

NATURA | luty 2022

ŻYJ ŚWIADOMIE

Światowy licznik głodu bije kolejne niechlubne rekordy.

W kraju takim jak Polska, gdzie co miesiąc tony jedzenia trafiają do śmieci, trudno sobie wyobrazić miliardy ludzi, którzy nie dojadają lub niemal nic nie jedzą. A jednak…

T

Gdyby kukurydzę przeznaczaną na biopaliwo dla amerykańskich samochodów rozdać pomiędzy wszystkich głodujących na świecie, każdy z nich otrzymałby jej pół kilograma dziennie.

o, że tylu ludzi ma co jeść każdego dnia – to cud, że tylu nie ma – to podłość – przekonuje Martin Caparros, argentyński pisarz i dziennikarz w swojej książce pod tytułem „Głód”. W opasłym, liczącym ponad 700 stron, tomie oskarżenia padają zresztą częściej. Autor pyta np.: „Co pięć sekund dziecko poniżej dziesiątego roku życia umiera z głodu na planecie, która obfituje w bogactwa… Jak, do diabła, możemy żyć, wiedząc, że dzieją się takie rzeczy?”. „Głód” to kilkaset stron wyrzutów sumienia bogatego świata, który pozwala cierpieć mieszkańcom takich krajów, jak np. Niger, Sudan, Indie, Bangladesz czy Madagaskar. Te państwa odwiedził autor, gdy zbierał materiał do książki. Trzy czwarte Nigru to jałowa ziemia i gołe skały. Efekt: w ciągu tygodnia z powodu głodu i związanych z nim chorób zmarło 59 dzieci. Niemal połowa nigerskich dzieci – podkreśla Caparros – z powodu niedożywienia jest niższego wzrostu niż powinna.

Indie to z kolei najbardziej wegetariański kraj świata. Pozornie brzmi to bardzo dobrze, w końcu ekolodzy przekonują, że należy ograniczyć konsumpcję mięsa, by ratować naszą wyeksploatowaną planetę. Problem jednak pojawia się wtedy, gdy wegetarianizm nie jest racjonalnym wyborem, a świadectwem biedy.

– Większość Hindusów to wegetarianie z czystej nędzy: tych ludzi nie stać na kupno mięsa – Caparros nie ma złudzeń. – Że jeśli mają jedną czy dwie krowy, nie mogą sobie pozwolić na luksus zabicia jej; muszą ją trzymać ze względu

na dawane przez nią mleko, które piją, masło, na którym smażą, nawóz, który służy za opał, siłę pociągową, którą wykorzystują do uprawy pól.

Ale „Głód” to nie tylko liczby i oskarżenia. To także historia Ameny i wielu innych, których autor spotkał w czasie zbierania materiału do swojej monografii. Ameny z Bangladeszu, która argentyńskiemu dziennikarzowi zdradziła sekret. Ameny, która czasem gotuje wodę i wrzuca do garnka kamyczek, gałązkę i robi to tak, by nie zauważyły tego dzieci.

– Dzieci wiedzą, że coś gotuję; mówię im, że to trochę potrwa, żeby się chwilkę przespały, a potem je zbudzę. Wtedy zasypiają spokojnie – kobieta wyjawia swój sekret.

Obraz światowego głodu nie byłby prawdziwy bez wizyty autora w Chicago. Nie znaczy to, że jego mieszkańcy należą do szczególnie głodnych ludzi.

Argentyńczyka przyciągnął tu 200-metrowy budynek, siedziba giełdy, która obraca surowcami do produkcji żywności. Początkowo był to rynek producentów i konsumentów, z czasem stał się miejscem rozgrywek finansowych i spekulacji. Stało się tak, gdy giełdą zainteresowali się nowi gracze, w tym banki i fundusze.

Już w 2010 roku w swoim artykule opublikowanym w „Harper’s” zdemaskował to dziennikarz Frederick Kaufman. Ujął to bez ogródek: „Żywność stała się przedmiotem operacji finansowych, towarem inwestycyjnym, jak ropa naftowa, złoto, srebro czy cokolwiek innego.

Im wyższa cena, tym lepsza inwestycja.

NATURA | luty 2022

25

ŻYJ ŚWIADOMIE

A ci, którzy nie mogą zapłacić ceny, niech płacą głodem”.

Rok 2003 – w produkty żywnościowe inwestuje się 13 mld dolarów. Rok 2008 – te same produkty, ale wartość inwestycji to już 317 mld dolarów. A 25 razy wyższy popyt to prosta droga do podwyżki cen żywności. USA to światowy producent kukurydzy – tu produkuje się aż 35 proc. całych światowych zasobów.

Zgodnie z prawem 40 proc. zasobów kukurydzy jest przeznaczane na produkcję bioetanolu i służy do tankowania samochodów.

– Podsumujmy: kukurydzy przeznaczanej na biopaliwo, na którym jeżdżą samochody amerykańskie wystarczyłoby, aby każdy głodujący na świecie otrzymywał jej pół kilograma dziennie – wylicza Caparros.

Matematyka jest zresztą bezlitosna.

Mieszkaniec zamożnego kraju na jedzenie przeznacza mniej niż 10 proc. dochodów. Biedni na jedzenie wydają od 25 do 30 proc., natomiast ponad 2 miliardy mieszkańców najbiedniejszych państw świata wydaje na jedzenie od 50 do 80 proc. tego, co zarobi. Dla nich nawet niewielka podwyżka cen żywności oznacza głód.

Książka Caparrosa została wydana w roku 2014, w Polsce ukazała się dwa lata później. Od tego czasu przybyło ludzi, którym głód towarzyszy niemal bez przerwy. Rok 2021 i statystyki przytaczane przez fundację Action Against Hunger, która walczy ze zjawiskiem niedożywienia na świecie pokazują, że sytuacja jest coraz trudniejsza, a o głodzie mówimy, gdy nie otrzymuje się 1,8 tys. kalorii dziennie. W fundacji zwracają uwagę na paradoks – na świecie produkowane jest tyle jedzenia, by nakarmić wszystkich mieszkańców, ale i tak 811 mln osób żyje w głodzie.

Od 2019 do 2020 roku liczba głodnych osób wzrosła o 161 mln i jest to wpływ nie tylko pandemii koronawirusa, ale także zmian klimatycznych i konfliktów na świecie. Paradoksów ciąg dalszy –

26

NATURA | luty 2022

Ponad 2 miliardy mieszkańców najbiedniejszych państw świata wydaje na jedzenie od 50 do 80 proc. tego, co zarobi. właściciele niewielkich farm, a także mali pasterze i rybacy, produkują nawet 70 proc. światowej żywności, a mimo to są szczególnie podatni na biedę i głód.

Dotykają one głównie społeczności wiejskie. Przez różne konflikty tylko w 2020 roku na głód było skazanych 99 milionów osób w 23 krajach świata.

W sieci można też znaleźć tzw. światowy zegar głodu (pod hasłem World Hunger Clock). Proste grafiki i wstrząsające liczby: 136 mln dzieci, które nie skończyły 5 lat, jest skarłowaciałych, gdyż nie dostało odpowiedniej ilości pożywienia.

A 2,4 mld ludzi na naszej planecie żyje – jak to oględnie określono – w umiarkowanej i silnej żywnościowej niepewności, przy czym 819 mln z nich wskazuje na silną niepewność. Mówiąc wprost, to oni chodzą spać głodni, a takie sytuacje dla nich to raczej standard niż wyjątek. „Ta książka mówi o największej szpetocie, jaką mogę sobie wyobrazić. O wstręcie – jaki powinno budzić w nas to, co uczyniliśmy, a jeśli nie budzi, powinno obudzić” – tak autor podsumowuje swoje dzieło. Tylko czy kilkusetstronicowe oskarżenie jest w stanie wywołać wyrzuty sumienia lub inne uczucia u tych, którzy nigdy nie spotkali Aminy albo nie poznali źródeł hinduskiego wegetarianizmu? Na to pytanie każdy sam musi znaleźć odpowiedź.

ŻYJ ŚWIADOMIE

fusy 1 2 3 4 5 6 7

ZAMIAST SOLI NA ULICACH. Kraków wrócił do pomysłu, by oblodzone chodniki zamiast solą posypywać fusami.

Choć rok temu pojawiły się obawy, że to rozwiązanie może zaszkodzić glebie, wątpliwości rozwiali naukowcy z Uniwersytetu Rolniczego.

ROŚLINY LUBIĄ FUSY. Niektórym roślinom nie tylko nie zaszkodzą, ale wręcz pomogą dostarczając wartości odżywczych, w tym azotu, wapnia, potasu, żelaza, fosforu, magnezu i chromu. Fusy warto sypać pod azalie, gardenie czy hortensje.

DOSKONAŁY PEELING. Fusy świetnie sprawdzą się jako domowy peeling do twarzy i ciała. Dzięki kofeinie peeling z fusów i oleju kokosowego może zmniejszyć cellulit i zwiększyć przepływ krwi.

Przeciętny Polak wypija rocznie 95 litrów kawy, co oznacza zużycie 3 kg ziaren.

Po tej naszej codziennej przyjemności pozostaje góra fusów. Co z nimi robić?

Patentów jest wiele.

Kawa jest, zaraz po ropie naftowej, najbardziej pożądanym surowcem na świecie. Analitycy szacują, że wartość światowego rynku kawy przekroczyła 200 miliardów dolarów i stale rośnie. Pojawia się także coraz więcej pomysłów na to, jak zagospodarować gigantyczne ilości kawowych fusów, a nawet na nich zarobić. Kaffeeform, start-up z Berlina, od 2015 roku robi designerskie kubki i filiżanki do kawy. Są ekologiczne i wegańskie, bo do ich produkcji wykorzystuje się tylko zużyte fusy oraz specjalne kleje na bazie biopolimerów, które są wolne od polimerów na bazie ropy naftowej. Opracowanie formuły trwało aż pięć lat, ale się opłacało, gdyż lekkie i trwałe kubki Kaffeeform stały się kultowe.

BUTY Z FUSÓW. Helsińska firma Rens wymyśliła wodoodporne, „oddychające” buty – każda para jest wykonana z 300 gramów fusów z kawy oraz 6 zużytych plastikowych butelek.

POCHŁANIACZ ZAPACHÓW. Kawa i fusy pochłaniają nieprzyjemne zapachy. Słoik z fusami warto ustawić np. w lodówce. Trzeba go wymieniać co 2-3 dni, aby resztki kawy nie zapleśniały. Bawełniane woreczki z fusami można wkładać do butów.

POSTRACH DLA INSEKTÓW. Z fusów po kawie można zrobić pułapkę na mrówki, karaluchy lub muszki owocówki.

To także ekologiczny sposób na pozbycie się niechcianych mrowisk w ogrodzie.

ZAMIAST CHEMII GOSPODARCZEJ. Fusy można wykorzystać do czyszczenia zlewu, wypolerowania naczyń kuchennych, czyszczenia grilla. Pomagają usunąć przypalone jedzenie z patelni i garnków.

NATURA | luty 2022

27

ŻYJ ŚWIADOMIE

Kupujemy bez refleksji

i wyrzucamy tonami 28

NATURA | luty 2022

W ciągu roku marnujemy niemal pięć milionów ton żywności – wynika z pierwszych tego typu badań, przeprowadzonych w Polsce w ramach trzyletniego projektu PROM. Więcej niż połowa zmarnowanej żywności pochodzi z naszych domów.

D

o szokujących wniosków doszli badacze projektu prowadzonego przez Federację Polskich Banków Żywności. Aż 60 procent jedzenia wyrzucamy my, konsumenci. To dwa razy więcej niż marnuje się żywności w trakcie jej produkcji i przetwórstwa!

Dla porównania podczas transportu i magazynowania marnuje się mniej niż 1 proc., handel odpowiada za straty na poziomie ok. 7 proc., a gastronomia niewiele powyżej 1 proc.

Wyniki badania opublikował portal naukawpolsce.pap.pl.

– Bardzo nas zmartwił fakt, że konsumenci odpowiadają za ponad 60 proc. zmarnowanej żywności. Do wyrzucania produktów spożywczych z różną częstotliwością przyznaje się 37,2 proc. Polaków, a gotowych niespożytych posiłków – aż 70,3 proc. – poinformowała PAP prof. dr hab. Danuta Kołożyn-Krajewska, kierownik Zakładu Higieny i Zarządzania Jakością Żywności z Instytutu Nauk o Żywieniu Człowieka Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, kierownik projektu PROM. Dlaczego marnujemy jedzenie na potęgę? Najczęściej powodem jest jej zepsucie (65,2 proc.) lub przygotowanie zbyt dużej ilości jedzenia (26,5 proc.

wskazań), a także zbyt duże zakupy (22,2 proc. wskazań).

Okazuje się, że tylko czterech na dziesięciu dorosłych Polaków przed zakupami sprawdza zawartość lodówki (41,9 proc.) czy robi listę niezbędnych produktów (39 proc.). Połowa Polaków nigdy nie kupuje produktów, które są pełnowartościowe, ale gorzej wyglądają, np. małych, niekształtnych warzyw bądź owoców (50,9 proc.) lub produktów w zdeformowanych opakowaniach (50,3 proc.). Tylko 31 proc. regularnie układa produkty w szafce/ lodówce uwzględniając ich daty ważności, tj. najbliżej drzwi te produkty, które tę datę mają najkrótszą. Tylko 36 proc. konsumentów wie, że data „najlepiej spożyć przed” oznacza termin gwarantowanej przez producenta jakości żywności – i że produkt może być po upływie tego terminu spożyty.

Projekt PROM to pierwsza tego typu inicjatywa badawcza w Polsce, jego partnerami byli: Instytut Ochrony Środowiska – PIB (IOŚ-PIB), Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie (SGGW), Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa (KOWR) oraz Polskie Towarzystwo Technologów Żywności (PTTŻ).

NAJCZĘŚCIEJ WYRZUCANE PRODUKTY SPOŻYWCZE TO:

ŻYJ ŚWIADOMIE

49%

pieczywo

46% owoce

45%

wędliny

37%

warzywa

27% jogurty

10% mięso

4% jaja

*Dane Federacji Polskich Banków Żywności

NATURA | luty 2022

29

ŻYJ ŚWIADOMIE

CYNAMON WIELOKROTNEGO UŻYTKU Laska cynamonu jest częstym dodatkiem do napojów, które przygotowujemy zimą. Jest nie tylko niezwykle aromatyczna, ale ma również właściwości rozgrzewające. Chętnie dodajemy ją do kompotu z jabłek, „złotego mleka” lub grzanego wina.

Nie warto jej jednak wyrzucać, wystarczy dokładnie umyć, wysuszyć i schować do zamkniętego pojemnika do ponownego użycia. Swój aromat będzie jeszcze długo uwalniać.

AQUAFABA ZAMIAST JAJKA Robisz hummus? Nie wylewaj wody z puszki lub słoika, w którym znajduje się cieciorka.

Francuski kucharz, Joël Roessel, odkrył w 2014 roku, że płyn zwany aquafabą idealnie zastępuje jajko w wypiekach. Jedna łyżka aquafaby to jedno żółtko, dwie łyżki to białko, a trzy łyżki płynu liczone są jako całe jajko.

Aquafaba jest niskokaloryczna – jedna łyżka to tylko 3-5 kcal.

DOCEŃ OBIERKI Nie wyrzucaj obierek, bierz przykład z mistrzów kuchni. Michał Godyń, szef kuchni w rezydencji ambasadora Szwecji, wykorzystuje je do przyrządzenia bulionu, rosołu czy sosu. Z obierek z marchewki i pietruszki robi surówkę lub piecze je i podaje z ziołowym pesto. Obierki z warzyw bulwiastych nadają się też na pastę warzywną do faszerowania mięsa czy warzyw.

Więcej pomysłów znajdziecie w kulinarnym e-booku wydanym z okazji Święta Narodowego Szwecji.

30

NATURA | luty 2022

Nie marnuję!

SPRAWDŹ TEMPERATURĘ Dobrze przechowujesz, nie marnujesz! Temperatura w lodówce ma ogromne znaczenie. Państwowy Zakład Higieny zaleca, by nie przekraczała ona 4 stopni

Celsjusza, a jednocześnie nie była niższa niż 1 stopień, aby nie dochodziło do zamrażania schowanych w niej produktów.

To optymalna temperatura dla większości produktów spożyw-

czych, pomagająca utrzymać ich świeżość oraz zapobiec procesom gnilnym. Temperatura w zamrażarce powinna wynosić minimum -18 stopni Celsjusza.

3 KROKI ZDROWEJ SKÓRY Z NATURA EKO 1. Demakijaż Dwufazowy płyn do demakijażu Odświeżający płyn micelarny

1.

2. Oczyszczanie Oczyszczająca pianka do twarzy Seboregulujący tonik do twarzy Myjący żel do twarzy

3. Odżywienie Odżywczy krem-maska Przeciwzmarszczkowy krem-koncentrat

www.drogerienatura.pl

2.

3.

ZOOM

E

120 to inaczej koszenila lub karmin. Powstaje ze sproszkowanych owadów naturalnie żyjących w tropikalnych rejonach Ameryki Południowej i Centralnej. Robaki są bardzo małe, mają nie więcej niż 5 mm. Aby uzyskać kilogram ciemnoczerwonego barwnika, trzeba aż 150 tysięcy insektów.

Owady zazwyczaj wystawia się na słońce lub zanurza w gorącej wodzie. Odcień barwnika zależy od sposobu obróbki termicznej, czyli od tego, jak wysoka jest temperatura, w której giną.

Ważna jest również liczba jaj i odwłoków owadów użytych do produkcji barwnika. Jaja nadają szmince czerwony kolor, a odwłoki bardziej różowy. Powstają specjalne plantacje, by pozyskać barwnik.

Barwnik szminek odstrasza też mrówki Koszenila jest barwnikiem pochodzenia naturalnego, więc produkty, w których ją znajdziemy, można opisać zgodnie z prawem „bez konserwantów i sztucznych barwników”. Brzmi ekologicznie i zdrowo. Nie do końca tak jest. Koszenila jest najtańszym znanym barwnikiem. Warto zwrócić uwagę na fakt, że koszenili używa się również do środków odstraszających mrówki. E 120 znajdziemy obecnie także w cieniach do powiek, tuszach do rzęs i szamponach. Barwi się nim napoje alkoholowe, desery, jogurty, słodycze oraz tkaniny.

Zazwyczaj spożycie czerwonego barwnika nie ma wpływu na nasze zdrowie. Zapewne każdy z nas się z nim zetknął i nic się nie stało. Jednak powinni unikać go uczuleni na salicylany, astmatycy i zmagający się z atopowym zapaleniem skóry.

Kwas karminowy może powo-

32

NATURA | luty 2022

zabójcza czerwień ust Zanim pomalujesz usta na czerwono i wyjdziesz na walentynkową randkę, spójrz na skład swojej pomadki.

Czy jest na niej symbol E 120? Jeśli tak, to musisz widzieć, że barwnik szminki powstał z wysuszonych i zmielonych owadów. Na szczęście zaczyna się także wytwarzać koszenilę w warunkach laboratoryjnych, dlatego weganki i wegetarianki nie muszą rezygnować z malowania ust, ważne, by dokładnie czytały skład kosmetyków.

ZOOM

dować alergię, a nawet niebezpieczny wstrząs anafilaktyczny. Przyczynia się również do kataru siennego, pokrzywki, wymiotów, biegunki i zaburzeń oddychania. To właśnie jeden z powodów, dlaczego E 120 nie znajdziemy na przykład w serkach dla dzieci.

Zakłada się, że dopuszczalna dawka koszenili to 5 mg na kilogram masy ciała człowieka. Ale E 120 ma również zalety. Ulega szybkiej degradacji, rozpuszcza się w wodzie i jest odporny na wysokie temperatury.

Krew opuncji figowej Kiedyś koszenila używana była przez Majów i Azteków. Ci ostatni nazywali ją krwią opuncji figowej. Wszystko dlatego, że owady używane do jej produkcji żyją głównie na opuncjach figowych, czyli kaktusach wytwarzających słodkie owoce. Insekty wysysają wodę z zielonej tkanki, pobierają składniki odżywcze i wytwarzają w ten sposób czerwony barwnik mający odstraszyć drapieżniki. Kaktusy specjalnie zaraża się pasożytami, by te się rozmnażały i było ich jak najwięcej. Za czasów Azteków koszenila była droga. Utożsamiano ją z magią, religią i lecznictwem. Natomiast w Europie farbowano nią szaty kardynałów rzymskich oraz kurtki żołnierzy brytyjskich.

Polski czerwiec Do czasów odkrycia Ameryki to nasz kraj był eksporterem czerwonego barwnika na Europę. Kolor wytwarzaliśmy z polskich czerwców, czyli gatunku owadów z rzędu pluskwiaków.

Byliśmy potentatem w tej dziedzinie.

Stąd w języku polskim kolor czerwony i miesiąc czerwiec. Wtedy całe wsie kopały roślinę nazywaną czerwcem, bo przyczepiony do niej był owad czerwiec. Z tego insekta powstawał barwnik. Jednak amerykańska koszenila okazała się tańsza i odstawiła nasz czerwiec na boczny tor.

Szminki z wodorostów i łoju sarny Chociaż wokół E 120 jest wiele kontrowersji, to warto wiedzieć, że

w starożytności kobiety dla malowania ust były w stanie zaryzykować jeszcze więcej. Wtedy czerwony barwnik powstawał z wodorostów, bromu oraz jodu. Panie, które tego używały, bardzo często chorowały.

Malowały się jednak, by pięknie wyglądać, nawet kosztem dolegliwości zdrowotnych. Według opowieści już Kleopatra stosowała szminki ze zgniecionych robaków.

W XVII wieku przyszła moda na białą twarz i czerwone usta. Wtedy używanie szminek przez kobiety z niższych warstw społecznych było bardzo źle postrzegane. W 1785 roku brytyjski rząd zakazał pannom malowania ust pod groźbą kary. Makijaż uznawano wówczas za kuszącą pułapkę wykorzystywaną przez wiedźmy. Pomadka miała premierę w handlu dopiero w 1885 roku w Paryżu. Stworzono ją z łoju sarny, wosku pszczelego oraz tłuszczu rycynowego.

Czerwone usta jak u Marilyn Monroe Pierwsze pomadki były owijane jedwabiem lub papierem. Zdarzało się, że były umieszczane we flakonach. Wtedy do malowania potrzebny był pędzelek. Metalowe, walcowe etui na szminkę pojawiło się sto lat temu. Od tego czasu kobiety zaczęły malować usta do zdjęć. I to właśnie fotografie sprawiły, że zaczęto tolerować pomadki. Szminki stały się znakiem świadomej zmysłowości.

Nawet podczas drugiej wojny światowej kobiety malowały usta w ramach „czerwonego hasła protestu”.

W latach pięćdziesiątych ubiegłego wieku czerwoną pomadkę rozsławiła Marilyn Monroe. Czerwień na ustach to znak rozpoznawczy także Sophii Loren czy Marleny Dietrich. Dzięki tym paniom czerwona szminka stała się symbolem seksapilu i kobiecości.

W 1964 roku powstała pierwsza pomadka odporna na pocałunki.

Dziewczyny, które wtedy nie malowały ust, uważane były niemal za wariatki.

NATURA | luty 2022

33

CZY WIESZ, ŻE...

DZIESIĘĆ MILIARDÓW PREZERWATYW ZALEGA NA ŚMIETNIKACH Ekolodzy dobrze wiedzą, że seks ma ogromny wpływ na środowisko.

A największym problemem w tej kwestii są prezerwatywy. Każdego roku produkowanych jest na świecie około 10 miliardów kondomów. Materiały, z których wytwarzane są prezerwatywy, nie podlegają – niestety – recyklingowi i trafiają wprost na wysypiska śmieci.

Branża erotyczna jednak już zauważyła ten problem i walczy także o ekoświadomego klienta. Dlatego pojawia się coraz więcej produktów przyjaznych środowisku. I tak na przykład biodegradowalność to główna zaleta prezerwatyw z jelita owcy. To kolejna, po kondomach z jagnięcej skóry, ekologiczna alternatywa, która może przydać się w sypialni. Prezerwatywy z jelita owcy, według zapewnień producenta, mają wiele plusów. Zapewniają na przykład doznania „skóra do skóry”. Do tego chronią przed niechcianą ciążą. Jednak mają jedną wadę. Nie chronią przed wszystkimi chorobami wenerycznymi przenoszonymi drogą płciową.

PREZERWATYWY DLA WEGAN BEZ KROWIEGO MLEKA Jeśli chodzi o wegańskie prezerwatywy, to wymyślono je w Stanach Zjednoczonych. Pozbawione są one kazeiny używanej w powszechnie dostępnych kondomach. Wegańskie prezerwatywy mają jeszcze inne zalety, ważne dla ekologii. Produkowane są z materiałów fair trade. I właśnie tego specjalnego certyfikatu trzeba szukać na opakowaniu. Mamy wtedy pewność, że producent sprawdza, czy na każdym etapie produkcji przestrzegane są prawa pracowników i czy są oni wynagradzani zgodnie z zasadami sprawiedliwego handlu. Trzeba jednak pamiętać, że wegańskie prezerwatywy wykonane są z tworzyw sztucznych, które nie nadają się do recyklingu. A więc będą rozkładać się przez setki lat, zanieczyszczając naszą planetę. Nie ma, niestety, ideału.

34

NATURA | luty 2022

ekoseks Jeśli chcesz spędzić Walentynki w zgodzie z ekologią, zainteresuj się prezerwatywami z jagnięcej skóry lub jelita owcy. Natomiast jeśli jesteś weganinem, porzuć popularne kondomy z supermarketu. Wciąż nie wszyscy wiedzą, że do powszechnie dostępnych lateksowych prezerwatyw dodawana jest bowiem kazeina, czyli białko pochodzące z krowiego mleka, poprawiająca fakturę lateksu. Wybierz prezerwatywy wegańskie. Są one certyfikowane przez Vegan Society i nie zawierają żadnych składników pochodzenia zwierzęcego.

ZAPOMNIJ O SEKSIE POD PRYSZNICEM I WYŁĄCZ ŚWIATŁO Aby być eko, zamiast erotycznej seksownej bielizny z sex-shopu warto wybrać taką z firmy przyjaznej środowisku. Jest ich coraz więcej. Dzięki temu mamy pewność, że do jej uszycia zostały użyte naturalne materiały, a przy jej produkcji przestrzegano praw pracowników. Ekolodzy radzą też, by oszczędzać wodę i unikać seksu pod prysznicem oraz gasić światło. Dzięki temu nie tylko zadbamy o planetę, ale także zaoszczędzimy pieniądze.

WIBRATOR Z MĄCZKI SKROBIOWEJ Trendy eko znajdziemy także na półkach z wibratorami. Na rynku pojawiły się właśnie zabawki erotyczne wykonane w całości z biodegradowalnego materiału, stworzonego na bazie mączki skrobiowej. To alternatywa dla zabawek erotycznych wykonanych z tworzywa sztucznego, które nie podlega recyklingowi. Znajdziemy nawet wibratory ładowane energią słoneczną.

Ekologicznych trendów nie brakuje także wśród lubrykantów. Pojawiły się takie z naturalnym składem, wodne i niewchodzące w reakcje z materiałami, z których wykonane są prezerwatywy. Zwolennicy ekologicznego seksu obserwują z zaciekawieniem profil dr Tessy Commers na TikToku. Jednym z najbardziej popularnych tu filmów jest nagranie z przepisem na ekolo-

giczny lubrykant ze skrobi kukurydzianej i wody. Podobno się sprawdza.

SEKS BEZ GÓRY ŚMIECI Jak jeszcze można dbać o planetę podczas seksu? Zamiast prezerwatyw czy doustnej antykoncepcji hormonalnej, warto wybrać antykoncepcję długoterminową. Jest to na przykład wkładka domaciczna czy implant. To zaoszczędzi naszej planecie niejednej góry śmieci z opakowaniami po zużytych tabletkach antykoncepcyjnych i prezerwatywach.

A najbardziej ekologiczną metodą antykoncepcji jest wazektomia. Jednak w Polce jest mało popularna. Wazektomia to przecięcie i podwiązanie nasieniowodów u mężczyzn. To odwracalny proces, ale panowie obawiają się tego zabiegu. Wazektomia jest za to najbardziej popularnym środkiem antykoncepcyjnym w Stanach Zjednoczonych.

MNIEJ DZIECI ZE STRACHU O PLANETĘ Antykoncepcja bez wątpienia pomaga w realizacji ekologicznych przekonań.

Z roku na rok na świecie rodzi się coraz mniej dzieci. Zdaniem naukowców z singapurskiego Yale – NUS College, jedną z przyczyn takiego stanu rzeczy jest strach przed postępującymi zmianami klimatycznymi. Badacze przepytali 600 osób w wieku od 27 do 45 lat. Prawie 97 procent respondentów przyznało, że boi się ciągle pogarszającego się stanu środowiska.

Ankietowani byli zdania, że to negatywnie wpłynęłoby na rozwój i zdrowie ich potomstwa. Natomiast 6 proc. badanych przyznało, że ma wyrzuty sumienia z powodu już posiadanych dzieci. Coraz popularniejszy staje się ruch „BrithStrike”. Wyznający jego ideę nie chcą, by ich potomstwo musiało za kilkadziesiąt lat walczyć na przykład o łyk wody. Poza tym podkreślają, że wraz z narodzinami kolejnych ludzi, zwiększa się poziom zanieczyszczeń na świecie.

NATURA | luty 2022

35

ZAWSZE modny MAKIJAŻ!

Uwielbiasz perfekcyjnie wystylizowane brwi?

Doskonale wykonturowaną twarz?

A może intensywnie rozświetloną skórę? Świetnie się składa, ponieważ wszystkie ulubione makijażowe trendy wykonasz kosmetykami MY SECRET!

NASZA EKSPERTKA, WASZE PYTANIA

KWAS HIALURONOWY

1

Zawsze zwracam uwagę na skład kosmetyków, staram się wybierać te najbardziej naturalne. W wielu z nich składnikiem jest kwas hialuronowy. Czy stosowany na skórę faktycznie działa?

Kwas hialuronowy ma bardzo szerokie zastosowanie w kosmetyce.

Znajdziemy go w kremie, serum, balsamie do ciała czy nawet masce na włosy. To ta sama substancja, którą w medycynie estetycznej wykorzystuje się do wypełniania zmarszczek czy powiększania ust. A i to nie koniec: kwas hialuronowy znajduje zastosowanie w ortopedii (leczenie zmian zwyrodnieniowych), okulistyce (krople do oczu) czy laryngologii (regeneracja strun głosowych).

Kwas hialuronowy pod względem budowy chemicznej należy do glikozoaminoglikanów – polisacharydów naturalnie występujących w ciele człowieka. Jest składnikiem mazi stawowej, ciała szklistego oka, jednak najwięcej (ponad 50 proc.) jest go w naszej skórze.

Ze względu na to, że cechuje się dużą chłonnością, jest on głównie odpowiedzialny za wiązanie wody wewnątrz skóry. Jedna cząsteczka kwasu hialuronowego potrafi związać nawet 250 cząsteczek wody! Pomaga to w zachowaniu odpowiedniego poziomu nawilżenia i gwarantuje elastyczność skóry na długi czas.

2

Na co zwracać uwagę w kosmetykach – na wysokie stężenie kwasu? Może lepiej stosować czysty kwas hialuronowy bezpośrednio na skórę?

Jako składnik kosmetyków kwas hialuronowy może występować w kilku postaciach i to determinuje jego

skuteczność. Najczęściej stosowany w kosmetykach jest kwas wielkocząsteczkowy HMW, który nie przenika do głębszych warstw skóry, tylko tworzy na jej powierzchni film, dzięki czemu stanowi ochronę warstwy rogowej naskórka, wygładza jego powierzchnię i ogranicza parowanie wody. Kwas małocząsteczkowy LMW umożliwia szybsze przenikanie substancji czynnych, poprawia nawilżenie i jędrność skóry, wpływa na efektywniejsze gojenie się ran.

Kwas ultramałocząsteczkowy UMLW penetruje przez warstwę rogową naskórka oraz zapewnia długotrwałe nawilżenie na poziomie głębszych warstw skóry. Aby zwiększyć przenikalność cząsteczek, rozwiązaniem jest zamknięcie ich w liposomach.

Im mniejsza masa molekularna, tym lepsza penetracja i efekt nawilżenia oraz odżywienia skóry.

Oczywiście nawet wielomiesięczne, regularne stosowanie najdroższych i najlepszych kremów z kwasem hialuronowym nie może równać się z jego bezpośrednim podaniem do skóry. I tak działają zabiegi z zakresu medycyny estetycznej. Jednak i tutaj kwas kwasowi nierówny. Istnieją dwa rodzaje wstrzykiwanego kwasu hialuronowego: usieciowany i nieusieciowany. W dużym skrócie im mniejsze usieciowanie, tym większy efekt hydrofilny, czyli przyciągający cząsteczki wody. Nieusieciowany kwas hialuronowy używany jest w zabiegach mezoterapii – uzyskujemy nawilżenie i rewitalizację skóry.

Usieciowany używany jest do wypełnienia zmarszczek i wygładzenia powierzchni skóry. Jego właściwości polegają na łączeniu cząsteczek kwasu w większe skupiska w celu dłuższego czasu metabolizowania.

Dzięki temu efekty zabiegu mogą

DR KATARZYNA PŁUŻAŃSKA-SREBRZYŃSKA Specjalista dermatologii i wenerologii.

Mieszka i pracuje w Łodzi, jest współtwórcą SILVER CLINIC. Masz pytania do dr Katarzyny Płużańskiej-Srebrzyńskiej? Napisz do nas na adres magazynnatura@drogerienatura.pl

utrzymać się nawet do 12 miesięcy.

Jednak po takich zabiegach nie poprawimy jakości skóry.

3

A co z doustnym kwasem hialuronowym?

Wyniki badań klinicznych pokazują, że już po kilku miesiącach suplementacji kwasu hialuronowego elastyczność i nawilżenie skóry ulega znacznej poprawie. Warto jednak zwrócić uwagę, że znacznie lepsze efekty obserwuje się u osób stosujących dodatkowo preparaty zewnętrzne oraz kremy z filtrem UV. Wynika to z prostej zależności – promieniowanie słoneczne jest najsilniejszym czynnikiem niszczącym włókna kolagenowe oraz obniżającym ilość kwasu hialuronowego w skórze.

W bonusie dostajemy ochronę przed nowotworami skóry.

NATURA | luty 2022

37

NATURA I DZIECKO

karmienie piersią to dar, przygoda i bonus dla dziecka na całe życie Rozmawiamy z Elżbietą Jochman – położną oddziałową na oddziale ginekologiczno-położniczym Szpitala Specjalistycznego w Brzezinach.

Karmienie piersią jest dobre zarówno dla dziecka, jak i dla mamy. Jakie są korzyści dla obydwu stron?

To prawda, to jest równowaga biologiczna zarówno dla mamy, jak i dla dziecka, optymalne rozwiązanie, a właściwości ochronne mleka są ponadczasowe. Dotychczas tego fenomenu nie udało się nikomu odtworzyć w żadnym laboratorium. Powtórzę zatem – najlepsze efekty ochronne ma wyłącznie karmienie piersią. To jest baza na dzisiaj i na przyszłość dla naszego potomstwa. Wpływa korzystnie na jego metabolizm i odporność, zapobiega chorobom.

Na mleko mamy maluszek nie jest nigdy uczulony, ono też dużo łatwiej się trawi. Udowodniono, że dzieci karmione mlekiem naturalnym 3 razy rzadziej zapadają na choroby, w tym na zespół SIDS (nagłego zgonu). Laktacja korzystnie wpływa na rozwój funkcji poznawczych, psychomotorycznych oraz intelektualnych dziecka. I bardzo ważna rzecz

38

NATURA | luty 2022

– dzięki niej tworzy się silna więź emocjonalna między mamą a dzieckiem, u mamy zaś szybciej dochodzi do obkurczania macicy i występuje mniejsze ryzyko anemii. Zachodzi także zjawisko szybszej utraty masy ciała i powrotu do wagi sprzed ciąży. Znacznie szybciej reguluje się powrót do stabilizacji psychologicznej, gdyż często po porodzie występuje zmęczenie, zły nastrój, rozchwianie emocjonalne – tzw. baby blues. Podczas karmienia wydziela się oksytocyna, która jest hormonem miłości i zapobiega stanom lękowym, daje poczucie radości, szczęścia, przysposabia do macierzyństwa i opieki, nawet kosztem własnych potrzeb.

Z jakimi problemami dotyczącymi laktacji spotyka się Pani najczęściej?

Widzę, że pojawia się problem płytkiego przystawiania dziecka do piersi i braku świadomości, że ono powinno objąć usteczkami znaczną część otoczki brodawkowej, a nie samą

brodawkę. Obserwuję także nierzadko nieprawidłowy sposób podtrzymywania piersi przez kobietę, tzw. uchwyt palacza.

Prawidłowe przystawienie to ułożenie 4 palców pod biustem, a kciuka na nim. To pozwoli uwydatnić pierś, a dziecku będzie znacznie łatwiej ją złapać i z niej pić. Nie jestem także zwolenniczką podawania dziecku na wczesnym etapie smoczka, ponieważ wzorzec ssania może zostać zaburzony.

Ważna jest także prawidłowa pozycja mamy: ona nie powinna się pochylać nad dzieckiem, za to warto kontrolować, aby mieć zrelaksowany kręgosłup.

Większość kobiet rozpoczynających swoją podróż z laktacją przechodzi fazę braku wiary we własne siły i możliwości dziecka. Często młode mamy starają się nakarmić dopiero płaczące dziecko, a wtedy staje się to niemożliwe. Kiedy maluch jest głodny, pokazuje to już znacznie wcześniej: rozgląda się, wkłada piąstki do buzi, cmoka, otwiera usta.

Warto być czujnym i wychwycić w porę ten moment. Panie bardzo często boją się także, że mają zbyt mało pokarmu. To nie jest prawdą, w ciągu dwóch

pierwszych dób wystarczy go tylko 5 mililitrów, aby dziecko było syte.

Co zrobić, kiedy karmienie piersią staje się niemożliwe?

Kiedy potomka musimy karmić w sposób zastępczy, bo karmienie piersią ze względów zdrowotnych jest niemożliwe, najlepszą mieszankę poleci nam lekarz. Dzieci mają różne preferencje żywieniowe – inaczej będziemy odżywiać wcześniaka, alergika, a jeszcze inaczej te maluchy, które często ulewają itd. Zawsze wybierajmy jakościowo najlepsze mieszanki, które zawierają kwasy omega 3, witaminy itd.

Co doradzić młodym mamom, które rozpoczynają karmienie piersią?

Uwierzcie w siebie, w swoje możliwości, a uda się wam z pewnością osiągnąć zamierzone cele!

Dziękuję za rozmowę. rozmawiała Marzena Czerwińska-Murgan Elżbieta Jochman to położna z długoletnim doświadczeniem zawodowym, specjalistka położnictwa i ginekologii, absolwentka UM w Łodzi

Z miłości do wrażliwej skóry Czy wrażliwa skóra i makeup to dobre połączenie? Oczywiście!

Z marką Sensique Sensitive Skin to duet idealny. Kosmetyki zostały stworzone i specjalnie opracowane do makijażu wymagających i wrażliwych cer kobiet.

NIEZBĘDNIK NATURY

czas na ferie BOTANIC SKINFOOD Krem Do Rąk Mleko Migdałowe & Cannabis 30 ml BOTANIC SKINFOOD Krem Do Rąk Mleko Owsiane & Róża 30 ml BOTANIC SKINFOOD Krem Do Rąk Mleko Kokosowe & Orzech Włoski 30 ml

Czego nie może zabraknąć w kosmetyczce, gdy wybierasz się na ferie? Kosmetyków, które ochronią Twoją skórę przed mrozem, wiatrem i promieniami słońca. Oto nasz feryjny niezbędnik.

szukaj na www.drogerienatura.pl

BOTANIC Bogaty Krem Do Twarzy Odżywczy 50 ml BOTANIC SKINFOOD Masełko Orzechowe Regenerujące 95 g

40

NATURA | luty 2022

NATURA EKO Pomadka Ochronna Odżywcza z olejekiem różanym i SPF 30 NATURA EKO Pomadka Ochronna Regenerująca z olejekiem awokado i SPF 25 NATURA EKO Pomadka Ochronna Nawilżająca z lanoliną i woskiem pszczelim

§

NASZA EKSPERTKA, WASZE PYTANIA

1

Jak mogę w prosty sposób rozpoznać, że dany kosmetyk jest wegański?

Kosmetyki wegańskie przede wszystkim nie mogą zawierać w swoim składzie żadnych substancji pochodzenia zwierzęcego, a tylko naturalne (pochodzące z ziół, kwiatów, warzyw, olejków eterycznych lub owoców). Czasem pojawiają się na rynku produkty, które pomimo deklaracji producenta zawierają niewegańskie składniki, niekiedy trudne do rozpoznania przez osoby, które nie tkwią aż tak silnie w całej ideologii wege. Przykładem jest miód, mleczko pszczele, propolis czy gliceryna, które kojarzą się całkowicie z naturą, ale są składnikami pochodzenia zwierzęcego.

Wyroby wegańskie (kosmetyki, środki czystości czy produkty żywnościowe) i produkty wykorzystywane do ich wytworzenia nie mogą być także testowane na zwierzętach. Określane są jako produkty cruelty-free, a to oznacza, że nie zawierają także żadnych składników, których uzyskanie przysporzyłoby zwierzętom cierpienia.

Najprościej mówiąc, kosmetyki wegańskie nie zawierają żadnych elementów odzwierzęcych. Od 2013 r. w Unii Europejskiej istnieje całkowity zakaz testowania na zwierzętach, warto jednak upewnić się, czy widnieje na opakowaniu znak V, zapis nietestowane na zwierzętach lub cruelty-free.

2

Czy każdy produkt wegański musi mieć certyfikat?

Nie każdy kosmetyk musi mieć certyfikat, aby można go było nazywać wegańskim. Produkty wegańskie można oczywiście rozpoznać po certyfikatach (jeśli takie uzyskano), ale wystarczy także informacja producenta na opakowaniu (wyraźny zapis, iż krem czy szampon do włosów są w 100% wege) lub nasza dokładna analiza składu podanego na opakowaniu. Certyfikaty VEGAN przyznają organizacje wegańskie, które w ten sposób potwierdzają, iż dany produkt jest wolny od jakichkolwiek składników pochodzenia zwierzęcego. Takich uprawnionych instytucji jest wiele i działają one zgodnie ze szczegółowo określonymi procedurami.

Z pewnością kosmetyk ze znakiem certyfikatu na opakowaniu daje 100% gwarancji jego wegańskiego pochodzenia.

3

Co mogę zrobić, gdy kosmetyk wywołał u mnie niepożądane działanie?

Problem częściowo reguluje ustawa z dnia 4 października 2018 r. o produktach kosmetycznych (Dz. U. z 2018 r. poz. 2227). Każdy produkt kosmetyczny przechodzi wieloetapową ocenę bezpieczeństwa przed wprowadzeniem do obrotu. Sama definicja działań niepożądanych została określona w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1223/2009 z dnia 30 listopada 2009 r. dotyczącym produktów kosmetycznych. W ulotce informacyjnej każdego produktu powinny być podane możliwe działania niepożądane, czyli takie, które mogą mieć niekorzystny wpływ na ludzkie zdrowie, będący skutkiem normalnego lub dającego się racjonalnie przewidzieć stosowania produktu kosmetycznego (art. 2 pkt. 1 ww. rozporządzenia). I takie skutki są przewidziane przez producenta (oczywiście nie muszą wystąpić). Zgłoszeniu do miejscowego ośrodka administrującego (można je odnaleźć na stronie www.gov.pl) – które tym samym stanowi podstawę do ewentualnych roszczeń – podlegają tylko ciężkie działania niepożądane, czyli takie, które na przykład spowodują tymczasową lub stałą niewydolność czynnościową, niepełnosprawność, konieczność hospitalizacji czy bezpośrednie zagrożenie życia (zgodnie z zapisami ww. rozporządzenia Parlamentu Europejskiego). Przykładem mogą być silne reakcje alergiczne, zagrażające życiu, niepotwierdzone przez producenta produktu. Niezależnie od chęci dochodzenia roszczeń na drodze cywilnej warto zgłaszać takie przypadki, ponieważ trafiają one do Systemu Informowania o Ciężkich Działaniach Niepożądanych Spowodowanych Stosowaniem Produktów Kosmetycznych. Fakt ten zmusza firmy kosmetyczne do podnoszenia poziomu jakości produktów i dołożenia większych starań mających na celu minimalizację niepożądanych działań.

Masz pytania z zakresu prawa konsumenckiego, cywilnego, chcesz wiedzieć co kryje się za różnego rodzaju certyfikatami i normami? Na Twoje pytania czeka nasza ekspertka.

JOLANTA WOŹNIAK Ukończyła studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Łódzkiego. Od lat związana jest z tematyką spółdzielczości mieszkaniowej i spraw z zakresu procedury cywilnej. Regularnie współpracuje z kancelariami notarialnymi.

NATURA | luty 2022

41

URODA

Bądź dobra dla siebie, zadbaj o swoje ciało, skórę, włosy. Spójrz w lustro i zobacz piękno w sobie. Każda z nas je ma, każda inne i to jest fantastyczne.

Dobre samopoczucie wzmocnią codzienne rytuały, do których warto wykorzystać naturalne kosmetyki.

naturalna pielęgnacja w stylu self-love 42

NATURA | luty 2022

N

aturalne kosmetyki, wykonane w zgodzie z naturą, są bezpieczne dla każdego rodzaju skóry i dostosowane do indywidualnych potrzeb, ale przede wszystkim nie zawierają szkodliwych substancji.

Idealnie wpisują się w coraz modniejszą filozofię dbania o siebie w stylu self-love.

Każdy rodzaj cery, normalnej, suchej czy tłustej, można skutecznie wspomagać naturalnymi kremami. Kosmetyki takie charakteryzują się prostym składem oraz delikatną formułą.

Kosmetyki naturalne muszą zawierać minimum 95 procent składników

URODA

krótsza lista składników, tym lepiej”. Zgodnie z normami europejskimi skład każdego kosmetyku musi być podany na etykiecie, zaczynając od tego, którego jest najwięcej. Najczęściej znajdziemy w ich składzie różnego rodzaju oleje (np. z awokado i makadamii), olejki eteryczne, masło shea, naturalne emolienty (np. naturalną glicerynę), wyciągi z roślin, kwas hialuronowy, proteiny, naturalne barwniki, składniki mineralne i witaminy. Warto zwrócić uwagę na przykład na hydrolat z miąższu aloesu, który działa kojąco, nawilża-

jąco oraz łagodzi podrażnienia. Ekstrakty z porzeczki, liści morwy białej i dwóch rodzajów borówki (czarnej i wysokiej) doskonale odżywiają cerę. Ekstrakt z ananasa reguluje wydzielanie sebum, wyrównuje koloryt skóry oraz wspomaga walkę z trądzikiem, a ekstrakt z mango nawilża i rewitalizuje. Kompleks Hydroviton Plus zapewnia intensywne nawilżenie.

Kremy pochodzenia naturalnego może stosować cała rodzina – producenci wytwarzają kosmetyki o różnym działaniu dla pań i panów oraz dzieci. Nie naruszają

one bariery ochronnej skóry, zabezpieczają ją przed utratą wody, odpowiednio nawilżają i regenerują, nie są testowane na zwierzętach.

Nie należy jednak zapominać, iż przy skórze reaktywnej (nadwrażliwej, silnie reagującej na czynniki zewnętrzne) wskazany jest dokładny dobór kosmetyku i analiza składu.

Także naturalne produkty niosą za sobą ryzyko alergii w zależności od indywidualnych cech skóry wrażliwej.

Pamiętajmy też, że kosmetyki naturalne mogą mieć krótszy termin przydatności do zużycia niż tradycyjne preparaty.

szukaj na www.drogerienatura.pl

pochodzenia naturalnego – roślinnego, zwierzęcego, mineralnego, niektóre mają ich więcej, nawet 98 procent!

Kremy tego typu nie zawierają konserwantów i sztucznych dodatków, czyli parabenów (silne konserwanty syntetyczne), silikonów (syntetyczne związki krzemoorganiczne) czy EDTA Disodium (kwas pochodzenia syntetycznego).

Zawartość substancji syntetycznych nie może przekroczyć 5 procent.

Naturalne kremy do twarzy mają prosty skład. Naczelną zasadą przy ich produkcji jest stwierdzenie: „im

RYTUAŁ WYGŁADZAJĄCY

RYTUAŁ NAWILŻAJĄCY

RYTUAŁ REGENERUJĄCY

BOTANIC SKINFOOD Rozgrzewający Mus Wyszczuplający 400 ml

BOTANIC SKINFOOD Nawilżający Mus Odżywczy 400 ml

BOTANIC SKINFOOD Brązujący Mus Regenerujący 400 ml

BOTANIC SKINFOOD Pianka Do Twarzy Imbir i Kurkuma Normalizująco-Matująca 150 ml

BOTANIC SKINFOOD Pianka Do Twarzy Aloes i Porzeczka Nawilżająca Do Mycia i Demakijażu 150 ml

BOTANIC SKINFOOD Peeling Enzymatyczny Ananas i Mango Oczyszczający Pory 75 ml

BOTANIC SKINFOOD Serum Hialuronowe Przeciwzmarszczkowe Do Cery Dojrzałej i Suchej 30 ml

BOTANIC SKINFOOD Serum Olejkowe CBD & Awokado Odżywcze Do Cery Suchej i Zestresowanej 30 ml BOTANIC SKINFOOD Masełko Orzechowe Regenerujące 95 g

NATURA | luty 2022

43

URODA

Jak dbać o włosy zimą?

Zimny wiatr, mróz, suche powietrze w pomieszczeniach, zmiany temperatury i ciężkie nakrycia głowy – wszystko to powoduje, że włosy stają się pozbawione blasku, naturalnej sprężystości, matowe, łamliwe, niesforne, słowem potrzebują dodatkowej opieki. Problemy, które są szczególnie dokuczliwe zimą, to: elektryzowanie się, wypadanie, brak objętości, przesuszenie, zniszczone końcówki, częstsze przetłuszczanie czy łupież. Co więc zrobić, aby poprawić ich kondycję? Jak o nie dbać, aby zachowały zdrowie i piękny wygląd aż do lata?

NAWILŻANIE W trakcie okresu grzewczego powietrze jest bardzo suche, co szybko odbija się na kondycji naszych włosów i skóry. Dlatego warto zainwestować w nawilżacz powietrza lub zadbać o nawilżenie, stosując inne metody (np. na kaloryferze możemy umieścić pojemniki z wodą czy suszyć wilgotne ręczniki). Pijmy też odpowiednie ilości płynów, najlepiej ciepłych.

ODŻYWIANIE Po umyciu głowy warto zastosować na włosy odżywczą maskę i pozostawić ją na 15 minut. Możemy dodatkowo nałożyć czepek lub ręcznik, aby cały zabieg przyniósł lepsze rezultaty.

W ten sposób łuski włosa unoszą się, pozwalając składnikom maski na lepszą penetrację i dogłębne działanie.

Po jej spłukaniu warto zastosować nawilżającą płukankę z siemienia

44

NATURA | luty 2022

lnianego i odrobiny octu jabłkowego.

Do ostatniego płukania użyjmy chłodniejszej wody, pozwalając łuskom włosów na „domknięcie się”.

OLEJOWANIE Oleje to rodzaj emolientów, które tworzą na włosach warstwę ochronną i zapobiegają nadmiernemu wysuszeniu. Do takiego zabiegu świetnie nada się olej ze słodkich migdałów, arganowy, kokosowy czy lniany, a nawet oliwa z oliwek. Olejowanie można zrobić przed myciem włosów lub przed snem i zostawić na całą noc.

URODA

SUSZENIE WŁOSÓW Teraz warto zrezygnować z suszarki do włosów i pozwolić im wysychać naturalnie. Jeżeli nie ma takiej możliwości, suszcie włosy zimnym strumieniem powietrza, najlepiej z efektem jonizacji, która dodatkowo je odżywi.

OCHRONA PODCZAS POBYTU NA MROZIE Nośmy czapkę: wełnianą lub z dzianin oddychających, nie za

ciasną. Podczas prania warto ją wymoczyć w płynie do płukania.

Jeśli jest taka możliwość, obszyjmy ją wewnątrz jedwabiem – dzięki temu będzie delikatniejsza dla włosów.

UJARZMIANIE ELEKTRYZUJĄCYCH WŁOSÓW Przed tym zjawiskiem uchronią nas szczotki i grzebienie drewniane lub z naturalnym włosiem.

Warto także stosować odżywkę albo spray bez spłukiwania, z masłem shea, gliceryną, pantenolem czy proteinami jedwabiu lub takie, które mają w składzie składniki antystatyczne lub wygładzające.

CZĘSTE MYCIE Przez ciągły kontakt z materiałem i różnice temperatury gruczoły łojowe są zdezorientowane i wpływają na to, że skóra głowy

BOTANIC HAIRFOOD Maska Do Włosów Stymulująca Porost Włosów 400 ml BOTANIC Szczotka Do Masażu Głowy Regularne stosowanie szczotki działa stymulująco na cebulki i pobudza włosy do wzrostu oraz poprawia ich kondycję. Do użycia na sucho i na mokro.

BOTANIC HAIRFOOD Szampon Stymulujący Porost Włosów 500 ml

szukaj na www.drogerienatura.pl

DELIKATNY I NATURALNY SZAMPON Proponujemy wymienić szampon na delikatny, naturalny, bez składników obciążających, takich jak parabeny, SLSy czy silikony. To wszystko tylko z pozoru upiększa nasze włosy, a w rzeczywistości może je obciążać i doprowadzić do osłabienia.

często zaczyna się przetłuszczać.

Myjcie zatem głowę tyle razy w tygodniu, ile potrzebujecie – nawet codziennie.

NIE WYCHODŹCIE Z DOMU Z WILGOTNYMI WŁOSAMI… … nawet jeśli starannie chcecie je wszystkie schować pod czapką. Należy je zawsze bardzo dokładnie wysuszyć, ponieważ temperatura poniżej zera zamraża wodę we włosach niszcząc ich strukturę, przez co stają się one łamliwe i osłabione.

PAMIĘTAJCIE O KOŃCÓWKACH WŁOSÓW Często je podcinajcie, będą zdrowsze. Mimo powszechnej opinii, że kosmetyki do włosów, które zawierają silikon nie są dla nich najzdrowsze, to akurat w okresie zimowym nie powinnyśmy się ich bać. Pozwolą bowiem zabezpieczyć włosy przed utratą wody oraz przed uszkodzeniami wynikającymi z noszenia szalików, chust czy czapek.

Zimą pamiętajcie również o zbilansowanej diecie. Mniejsze spożycie owoców i warzyw, a co za tym idzie niedobór witamin i składników mineralnych, może negatywnie wpłynąć na kondycję włosów i skóry głowy.

Dlatego w okresie chłodów należy spożywać produkty bogate w witaminy A, E oraz selen. Witamina A zapobiega wypadaniu włosów i łupieżowi, witamina E rozszerza naczynia krwionośne, które odżywiają włosy, chroniąc je jednocześnie przed uszkodzeniami, natomiast selen chroni skórę głowy przed starzeniem. Dbając o zdrowie, dbasz też o włosy. tekst: Marzena Czerwińska-Murgan

NATURA | luty 2022

45

NATURALNIE W KUCHNI

babeczki marchewkowe CIASTO: 1 duże jajko • 75 g brązowego cukru • 50 g białego cukru • 100 ml oleju • 125 g startej marchwi • 60 g wiórków kokosowych • 125 g mąki • łyżeczka cynamonu • po pół łyżeczki sody i proszku do pieczenia • szczypta gałki muszkatołowej • szczypta imbiru • pół niedużego jabłka • 3 łyżki owocu granatu • pół łyżeczki soli morskiej Piekarnik rozgrzać do 160 st. C. Formę na babeczki wyłożyć papilotkami. Jajko ubić z cukrem na puszystą masę.

Powoli dodać olej. Marchew odcisnąć i dodać do ciasta miksując powoli. Dodać wiórki kokosowe, przyprawy, sodę i proszek do pieczenia, potem mąkę. Jabłko zetrzeć na tarce lub pokroić w drobną kostkę. Wymieszać drewnianą łyżką lub szpatułką. Na końcu dodać owoc granatu, delikatnie mieszając, by nie pognieść ziaren. Rozdzielić ciasto na 12 papilotek i piec 30 minut. Zostawić do wystygnięcia.

KREM: 200 g serka mascarpone (schłodzonego) • 150 ml śmietanki kremówki (schłodzonej) • 4 łyżki cukru pudru • pół łyżeczki soli morskiej Wszystkie składniki ubić na puszystą masę. Udekorować babeczki używając rękawa cukierniczego lub łyżki, posypać krem owocami granatu.

60 minut | 12 sztuk (bez studzenia)

48

NATURA | luty 2022

Ciasto marchewkowe. Słodkie, wilgotne, z korzenną nutą.

Z dodatkiem granatu jest pyszną i pożywną przekąską.

NATURALNIE W KUCHNI

Owoce granatu to źródło polifenoli, flawonoidów, przeciwutleniaczy i wielu składników mineralnych. Spożywane w odpowiedniej ilości mogą wzmocnić odporność organizmu.

NATURA | luty 2022

49

ZWIERZĘTA

jak mądrze żywić psa Jeśli masz w domu czworonoga, z pewnością wiesz już, że karmienie jest niezwykle ważną częścią sprawowania opieki nad nim, bo tylko psy odpowiednio żywione mogą rozwijać się zdrowo i bezproblemowo.

Jedzenie ma ogromne znaczenie także w profilaktyce zdrowotnej.

K

armienie psa nie musi być wcale trudne czy uciążliwe. Na rynku dostępnych jest wiele odpowiednio zbilansowanych karm. Zastanawiasz się, która z nich jest najlepsza? Każda ma swoje unikalne zalety. Bez względu na to, na którą się zdecydujesz, postaw na produkt wysokiej jakości. Oczywiście możesz też gotować swojemu pupilowi samodzielnie, pamiętaj jednak, że karmienie psa domowym sposobem jest obarczone dużym ryzykiem błędu.

Podstawowym pożywieniem psa powinna być karma pełnoporcjowa, która jest kompletna i zbilansowana, czyli zawiera niezbędne składniki odżywcze (w tym odpowiednie proporcje białka, tłuszczów, witamin i składników mineralnych), więc zaspokaja wszystkie potrzeby żywieniowe zwierzęcia. Karmy uzupełniające dostarczają energii i składników odżywczych, ale nie są kompletne i zbilansowane, dlatego nie powinny stanowić podstawy psiego jadłospisu, a jedynie przekąski.

KARMA SUCHA Sucha karma dla psa stanowi skoncentrowane źródło energii i składników odżywczych – 1 gram karmy suchej dostarcza około 4 razy więcej energii niż taka sama ilość karmy mokrej. Ponadto wspiera utrzymanie zdrowia jamy ustnej przez mechaniczne usuwanie płytki bakteryjnej i stymulowanie dziąseł. Zmniejsza także ryzyko powstawania kamienia nazębnego. Dodatkowe atuty doceniane przez opiekunów to: wydajność, łatwość przechowywania i dostępność

50

NATURA | luty 2022

w różnych opakowaniach. Nie trzeba trzymać jej w lodówce po otwarciu i idealnie sprawdza się w podróży. Karmy suche zawierają około 7-9 proc. wody. Pies karmiony suchą karmą powinien mieć zawsze dostęp do czystej wody, aby mógł uzupełnić jej braki w organizmie.

KARMA MOKRA Karma mokra z definicji ma dużo większą wilgotność, wynoszącą nawet ponad 75 proc. (dzięki temu wpływa pozytywnie na pracę całego układu moczowego). To oznacza, że aby zapewniała taką samą kaloryczność jak karma sucha, musi być jej więcej. To istotna informacja, kiedy walczysz z otyłością pupila i chcesz go odchudzić.

Dzięki swojej konsystencji doskonale nadaje się dla psów, które z jakiegokolwiek powodu mają problem z gryzieniem. Sprawdzi się też u psich niejadków, gdyż dzięki swej konsystencji i zapachowi zbliżona jest do naturalnego pokarmu.

KARMA SUCHO-MIĘKKA, CZYLI PÓŁWILGOTNA Ma mniej wilgoci w mniejszej objętości niż karma mokra, dzięki czemu dostarcza psu więcej energii i składników odżywczych oraz nie powoduje nadmiernego pragnienia. Jest lekko miękka, dlatego doskonale nadaje się dla psich seniorów i psów, które cierpią z powodu chorób dziąseł lub zębów.

KARMIENIE MIESZANE – CZY TO DOBRY POMYSŁ?

Z powodzeniem możesz wprowadzić karmienie mieszane (tylko nie w jednym posiłku). Dzięki temu zapewnisz psu zdrową różnorodność żywieniową i urozmaicisz jego posiłki. Traktuj wtedy jeden rodzaj karmy jako karmę podstawową (stosuj ją w ilości 80 procent wyżywienia), a drugi jako uzupełniającą. tekst: Marzena Czerwińska-Murgan

NATURA I DOM Zapewne segregujesz śmieci, a zamiast papierowych ręczników używasz ściereczek z tkaniny, ale to dopiero początek przygody z ekologią w kuchni. Jakie jeszcze zasady wprowadzić, by najważniejsze pomieszczenie w mieszkaniu lub domu było bardziej przyjazne środowisku?

zorganizuj kuchnię zero waste 52

NATURA | luty 2022

G

otujemy, jemy, sprzątamy, przechowujemy, kupujemy żywność – to lista codziennych obowiązków większości dorosłych osób. Każdą z wymienionych aktywności warto udoskonalić, by była ona jeszcze bardziej eko!

JAK ZACZĄĆ? OD REDUKCJI OPAKOWAŃ Dlaczego właśnie od jedzenia warto zacząć prywatną ekorewolucję? – Kuchnia to miejsce, w którym w prosty i szybki sposób możemy wdrożyć ekonawyki – informuje Adam Guibourgé-Czetwertyński, wiceminister klimatu i środowiska. Ministerstwo realizuje właśnie kampanię edukacyjną „Nasz klimat”, w której przypomina Polakom o tym, że nawet indywidualne działania i zmiana przyzwyczajeń na proekologiczne mają duże znaczenie dla klimatu.

NATURALNIE NATURA W KUCHNI I DOM

– W kuchni zmianę możemy zacząć od rezygnacji z wody w plastikowych butelkach na rzecz dzbanków filtrujących. Kolejnym krokiem może być reorganizacja szafki z tzw. produktami suchymi. Gdy wygospodarujemy szklane lub bambusowe pojemniki np. na mąkę, kaszę, ryż i makarony, możemy wówczas stać się klientami sklepów sprzedających te towary na wagę, ze zbiorczych opakowań. Dzięki takim zakupom nie wytworzymy odpadów opakowaniowych – folii, kartoników czy puszek – wyjaśnia Adam Guibourgé-Czetwertyński.

Sklepy bez opakowań funkcjonują w wielu polskich miastach. Sprzedawane są tam tzw. produkty suche, które są pakowane do własnych pojemników lub w papierowe torby z recyklingu. Najczęściej w takich miejscach jest dużo większy wybór niż w tradycyjnych

sklepach: można tu kupić np. mąki z mało znanych zbóż, jak samopsza, orkisz czy płaskurka.

W mniejszych miastach takie sklepy lub stoiska można znaleźć na lokalnych targowiskach.

Niektóre ekosklepy bez opakowań oferują też przyprawy, ziarna, a niekiedy nawet karmę dla zwierząt.

Oczywiście robiąc zakupy w tradycyjnych sklepach warto zabrać ze sobą płócienne torby, do których można zapakować sprawunki.

Przydadzą się także wielorazowe woreczki na warzywa, choć tu warto zastanowić się, czy np. pomarańcze lub banany, czyli owoce o grubych skórkach, obierane przed konsumpcją, w ogóle woreczka potrzebują. Na problem nadużywania tzw. zrywek (bezpłatnych foliówek na warzywa) zwracają uwagę ekoinfluencerki: Czy naprawdę tylko mnie to dziwi? – pyta Kasia Wągrowska, prowadząca profil @kasia_ograniczamsie, pokazująca cudzy wózek sklepowy wypełniony warzywami popakowanymi w foliówki.

Na jej porządne ręczne umycie zużyje się wielokrotność tej wartości. Tymczasem nowoczesne zmywarki zużywają na cały cykl zmywania od 8 do 14 litrów wody, myjąc nie jedną misę, a cały komplet naczyń.

Przygotowujesz sałatę i myjesz każde warzywo osobno? A może możesz napełnić miskę i umyć wszystko razem w mniejszej ilości wody? To nie koniec pomysłów na oszczędzanie. Wodę po gotowaniu jajek można ostudzić, a następnie podlać nią kwiaty (dotyczy to również każdej innej gotowanej wody, byle nie była solona!).

Wody słodkie to niewiele ponad 3 proc. światowych zasobów, czego większość to pokrywa śnieżna Antarktydy i lodowce. Według danych Ośrodka Informacji ONZ w Warszawie ponad 2,6 miliarda osób na świecie nie ma dostępu do podstawowych urządzeń sanitarnych, a ponad miliard korzysta z wody, która nie nadaje się do picia. Zasoby wody są na wyczerpaniu.

Najwyższy czas, aby zacząć ją oszczędzać.

WOSKOWIJKI I KAPTURKI Woreczki, torby, a w domu także pojemniki to nie koniec ulepszeń w przechowywaniu, które można wprowadzić w swojej kuchni.

Znakomitą alternatywą dla folii spożywczej (któż nie zirytował się próbując równo ją oderwać?) są tzw. woskowijki, czyli naturalne opakowania do żywności. To rodzaj bawełnianej szmatki nasączonej specjalną mieszaniną na bazie wosku pszczelego, w którą można owijać żywność, aby ją przechować lub transportować.

Są w 100% naturalne, wielokrotnego użytku oraz mają właściwości antybakteryjne. Nadają się do przechowywania chleba, kanapek, warzyw, owoców, serów, przekąsek.

Dużym wyzwaniem bywa także przechowywanie niedojedzonych potraw – zup, obiadów, sosów. Nie każdy lubi używać pokrywek w lodówce, bo zabierają więcej miejsca i niekiedy są nieszczelne. Tu pomocne są silikonowe kapturki wielorazowe o różnych rozmiarach, dostosowane do różnych średnic garnków czy naczyń kuchennych.

DROBIAZGI MAJĄ ZNACZENIE Noszenie własnych toreb na zakupy, organizacja przechowywania i oszczędzanie wody to ważne nawyki, które dobrze jest wprowadzić do codziennego życia. Jednak równie istotne są małe zmiany, pozornie niezauważalne.

Papier do pieczenia wcale nie musi być jednorazowy! Po wypiekach, po których nie zostają ślady, np. po ciastkach maślanych, bułkach śniadaniowych, papier nadaje się do kolejnego wykorzystania. Warto go wymienić jedynie wtedy, gdy jest widocznie zabrudzony, np. sosem, owocami, które wyciekły z drożdżówek czy zapieczonym serem.

W przypadku zmywania lub czyszczenia blatu, zamiast tradycyjnego „drapaka” lub plastikowej szczotki idealnie sprawdzi się silikonowa myjka z drobniutkimi kolcami (przypominająca szczotkę do włosów), którą można myć w zmywarce.

Warto zastanowić się nad rozwiązaniami, które stosujemy w kuchni. Być może część z nich jest naszym nabytym nawykiem, np. z domu rodzinnego, a przecież kilkanaście czy kilkadziesiąt lat temu część nowoczesnych rozwiązań nie była dostępna. Dziś, gdy zmiany klimatyczne odczuwamy coraz silniej, należy wziąć sprawy w swoje ręce i dołożyć swoją małą cegiełkę do ochrony naszej planety.

OSZCZĘDZAJ WODĘ!

Niby banał, o którym wiedzą nawet dzieci, ale czy nie warto pochylić się nad tematem oszczędzania wody w kuchni? Na przykład misa do popularnego Thermomiksa ma pojemność 2,2 l.

tekst: Marlena Świtała

NATURA | luty 2022

53

NATURA I DOM

Zima to czas spoczynku dla przyrody, nie znaczy to jednak, że nasz ogród w tym czasie śpi.

On tylko drzemie. Wymaga naszej uwagi nawet wtedy, gdy jest przykryty śniegiem.

54

NATURA | luty 2022

NATURA I DOM

Tajemniczy ogród, czyli co się w nim dzieje zimą N

akład pracy będzie co prawda zdecydowanie mniejszy niż jesienią, ale wciąż musimy pamiętać o zapewnieniu naszej roślinności komfortowych warunków do odpoczynku, by bez szwanku przetrwała ten nieprzyjazny, srogi czas. A wiosną odrodziła się na nowo jeszcze piękniejsza.

PRACE PRZY RABATACH Rabaty wymagają dbałości w kilku sferach. Kiedy temperatura spadnie do zera, rozłóżmy na nich ściółkę w miejscach, gdzie zimują rośliny niedawno posadzone i byliny wrażliwe na mróz.

Natomiast ziemię na pustych grządkach wzbogaćmy w fosfor i potas. Po 3-4 tygodniach (co 4 lata) możemy rozrzucić wapno nawozowe i zmieszać je z górną warstwą gleby.

PRZYGOTOWANIE DRZEW I KRZEWÓW NA PRZYJŚCIE MROZÓW Okrywanie roślin na zimę to podstawa – możemy wykorzystać do tego różne materiały. Jednak zanim to zrobimy, zadbajmy o pozostałe kwestie, takie jak: dostarczenie odpowiedniej ilości wody oraz zastosowanie nawozów mineralnych i organicznych. Rośliny zimozielone przykryjmy ściółką z kory lub zrębków z rozdrobnionych ściętych gałęzi, róże obsypmy kopczykami np. z kompostu, a odmiany pnące zdejmijmy z podpór

i położone na ziemi pędy okryjmy gałęziami iglaków.

USUWANIE NADMIARU ŚNIEGU Systematycznie odgarniajmy nadmiar śniegu z kolumnowych odmian roślin iglastych. Jego obfita pokrywa może zamienić się w lód, który połamie gałęzie i zdeformuje krzewy. Dodatkowym zabezpieczeniem przed trwałym uszkodzeniem roślin jest podwiązanie ich gałęzi. Trudniej będzie im się ugiąć pod lodem.

PRZYCINANIE DRZEW Cieplejsze dni zimowe wykorzystajmy na przycinanie drzewek owocowych. Usuńmy wszelkie zniekształcone, chore, rosnące nienaturalne pędy. Warto oczyścić je ze wszystkich starych, zasuszonych i zgniłych owoców (czyli tzw. mumii).

O tej porze roku można przycinać także drzewa iglaste bez zabezpieczania ich ran, jeśli są gatunkami żywicującymi.

BIELENIE DRZEW Aby ochronić drzewa przed pękaniem kory, a tym samym przed chorobami i drobnoustrojami, warto pomalować ich konary oraz pnie wapnem. Pnie drzew powinny pozostać pobielone aż do początku marca, a jeżeli niskie temperatury będą się utrzymywać, to nawet dłużej. Preparaty do bielenia drzew

można kupić w sklepie ogrodniczym lub zrobić samemu. Wapno należy rozrobić z wodą w proporcji ok. 1 kg wapna na 5 litów wody. Roztwór będzie lepiej trzymał się kory, jeśli dodamy do niego nieco gliny.

DBANIE O TRAWNIK Dobrze, jeśli przy ostatnim jesiennym koszeniu trawy nie przycięliśmy jej zbyt krótko (optymalna długość to 4-5 cm).

Zalegający śnieg ma na nią dobry wpływ, bo chroni przed lodowatym mrozem i wiatrem, a w okresie topnienia dostarcza wody. Nie dokładajmy go jej jednak przez odśnieżanie, gdyż przyczynimy się do tego, że nie będzie mieć odpowiedniej ilości tlenu i stanie się podatna na choroby. Unikajmy chodzenia po trawniku – może to spowodować łamanie źdźbeł trawy lub uszkodzenie struktury gleby (efektem tego będzie uszkodzona darń w przyszłym sezonie).

OGRÓD NICZYM Z BAJKI Aby nasz ogród zachwycał także zimą, warto pozostawić w nim przekwitłe kwiatostany niektórych gatunków bylin, np. jeżówki purpurowej, hortensji czy traw ozdobnych. A wtedy słowa Stefana Garczyńskiego staną się w pełni uzasadnione: „Można tak się zamknąć w zimie, że nie dostrzeże się wiosny”. tekst: Marzena Czerwińska-Murgan

NATURA | luty 2022

55

KLUB NATURA

Klub Natura – dołącz do społeczności ekofanów CO NOWEGO W KLUBIE NATURA? Już wkrótce dla członków Klubu uruchamiamy NOWOŚĆ! BEZPŁATNE DERMOKONSULTACJE. Potrzebujesz profesjonalnej porady kosmetycznej lub dermatologicznej?

Zastanawiasz się, jakie produkty będą najodpowiedniejsze dla Twojego rodzaju cery? Zapytaj naszych specjalistów!

Wystarczy, że wypełnisz ankietę dostępną na stronie Klubu, wyślesz ją do nas, a nasz ekspert odpowie na Twoje pytania w ciągu 24 godzin! Szczegóły na stronie Klubu.

Już dziś zostań naszym Klubowiczem!

Wejdź na stronę www.klubnatura.pl, załóż profil i dołącz do społeczności ludzi wrażliwych na naturę. Korzystaj z benefitów i razem z nami dbaj o środowisko. Czekamy na Ciebie!

56

NATURA | luty 2022

Klub Natura powstał, aby w jednym miejscu skupiać osoby, dla których ważna jest natura, ekologia i środowisko. To wyjątkowe miejsce na internetowej ekomapie, w którym dzielimy się wiedzą i inspirujemy do życia zgodnie z ideą zero waste.

Wejdź na stronę www.klubnatura.pl i przekonaj się, co dla Ciebie przygotowaliśmy.

Dołączając do społeczności Klubu Natura, zyskujesz dostęp do: • indywidualnego profilu społecznościowego z możliwością naliczania punktów za zakupy w Drogeriach Natura oraz w sklepie internetowym www.drogerienatura.pl, • blogów, forów i grup dyskusyjnych, na których możesz dzielić się wiedzą i wymieniać doświadczeniami z innymi Klubowiczami, zamieszczać zdjęcia, publikować materiały video, a także udostępniać muzykę, podcasty i inne treści audio, • bazy wiedzy, • ciekawych, angażujących sond, quizów i konkursów.

RECYKLING

To jeszcze nie koniec!

1

Jeśli jesteś już po lekturze wszystkich artykułów w gazecie, możesz ją wykorzystać ponownie – podpowiadam, co warto zrobić z magazynem „Natura”.

Można na przykład zrobić torebkę na prezenty lub jeśli masz psa, torebkę na odchody. Potrzebujesz: makulaturę, nożyczki (opcjonalnie), klej.

1. Przygotuj odpowiedniej wielkości papier, zegnij zakładkę wzdłuż krótszego boku, a następnie złóż go na pół i dokładnie sklej.

2. Złóż dno, zaginając powstałą tubę na wysokość ok. ⅓ kartki. Następnie zagnij brzegi tak jak na ilustracji, zrobisz to delikatnie otwierając zagięcie dna.

2

3. Dolne i górne ramię spodu zegnij do środka i dokładnie sklej. Poczekaj aż klej wyschnie. Gotowe!

Taka torebka przyda się w najmniej oczywistym momencie. Warto również przygotować zapas, natura będzie nam wdzięczna!

3

Krzyżówka + Barbara Olejarczyk www.krzyzowka.studio www.instagram.com/krzyzowka.studio b.olejarczyk@krzyzowka.studio

NATURA | luty 2022

57

ROZRYWKA

Prosimy o nadsyłanie rozwiązań krzyżówki wraz z pomysłem na recykling magazynu „Natura”. Autorów najciekawszych propozycji nagrodzimy biżuterią marki Verona. Termin nadsyłania rozwiązań to 28.02.2022. Regulamin dostępny jest na stronie www.klubnatura.pl. Rozwiązania prosimy przysyłać na adres: magazynnatura@drogerienatura.pl

58

NATURA | luty 2022

Maszynki BIC® Hybrid 3 FLEX i Hybrid 5 FLEX stworzone dla maksymalnego komfortu golenia TYTANOWE OSTRZA NANO TECH

Do produkcji zastosowanych w modelach Hybrid 3 FLEX i Hybrid 5 FLEX ostrzy wykorzystano jedną z najbardziej precyzyjnych technologii, dzięki której mają one krawędzie 2000 razy cieńsze niż włos! Dlatego zapewniają tak gładkie, precyzyjne i bezpieczne golenie.

JAKOŚĆ

Wszystkie produkty – ostrza, komponenty i egzemplarze finalne – przechodzą łącznie 30 testów, a wyselekcjonowane kompletne maszynki przechodzą dodatkowe rygorystyczne sprawdziany.

DBAŁOŚĆ O ŚRODOWISKO

Maszynki Hybrid 3 FLEX i Hybrid 5 FLEX są wytwarzane w zgodzie z zasadami gospodarki w obiegu zamkniętym, wyrażonymi w filozofii „4R”:

• Reduce Zmniejszenie zużycia materiałów • Recyckled materials Używanie materiałów z recyklingu lub źródeł alternatywnych

• Refillable Wytwarzanie produktów oraz opakowań nadających się do wielokrotnego użytku/wymiany

• Recyclability Wytwarzanie produktów i opakowań nadających się do recyklingu.

Maszynki Hybrid 3 FLEX i Hybrid 5 FLEX można kupić w opakowaniach wyprodukowanych w 80% z makulatury.

Dodatkowo maszynki Hybrid 3 FLEX wyróżnia 90% zawartości plastiku recyklingowanego w rączkach.

Oba modele to maszynki systemowe – z możliwością wielokrotnej wymiany ostrzy. To odpowiedź BIC® na oczekiwania konsumentów, dla których coraz ważniejsza jest możliwość zakupu artykułów, które w jak najmniejszym stopniu negatywnie wpływają na środowisko. Wymienne ostrza są dostępne do kupienia w osobnych opakowaniach.