คู่มือผู้รับการฝึก ช่างเครื่องปรับอากาศ ระดับ 1 โมดูล 6 by DSD

หนาปก

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งเครื่ อ งปรั บ อากาศในบ า นและการพาณิ ช ย ข นาดเล็ ก ระดั บ 1 โมดู ลการฝ ก ที่ 6

คูมือผูรับการฝก 0920164170201 สาขาชางเครื่องปรับอากาศในบานและการพาณิชยขนาดเล็ก ระดับ 1

ชุดการฝกตามความสามารถ (CBT)

โมดูลการฝกที่ 6 09217301 งานทอและการเชื่อม

กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คํา นํา

คูม ือ ผูรับ การฝก สาขาชา งเครื่อ งปรับ อากาศในบา นและการพาณิช ยข นาดเล็ก ระดับ 1 โมดูล 6 งานทอ และการเชื่อม ฉบับนี้ เปนสวนหนึ่งของหลักสูตรฝกอบรมฝมือแรงงานตามความสามารถ (Competency Based Training : CBT) ซึ่งพัฒนาขึ้นเพื่อใชเปนเอกสารประกอบการจัดการฝกอบรมกับชุดการฝกตามความสามารถ โดยไดดําเนินการภายใตโครงการ พัฒนาระบบฝกและชุดการฝกตามความสามารถเพื่อการพัฒนาฝมือแรงงาน ดวยระบบการฝกตามความสามารถ (Competency Based Workforce Skill Training System) พ.ศ. 2560 โดยมีวัตถุประสงคเพื่อใหผูรับการฝกไดใชเปนเครื่องมือในการฝกอบรม ใหเปนไปตามหลักสูตร กลาวคือ หลังเรียนจบโมดูลการฝก ผูรับการฝกสามารถบอกและเลือกใชทอแตละขนาน และแตละชนิด ได สามารถนําทอมาตัด ขยาย บานแฟลร ดัด รวมถึง การปรับตั้งไฟแกส เพื่อเชื่อมทอไดอยางถูกตอง ระบบการฝกอบรมตามความสามารถเปนระบบการฝกอบรมที่สงเสริมใหผูรับการฝกอบรมสามารถฝกฝนเรีย นรูไ ด ตามพื้นฐานความสามารถของตนในเวลาที่มีความสะดวก โดยเนนในเรื่องของการสงมอบการฝกอบรมที่หลากหลายไปใหแ ก ผูรับการฝกอบรม และตองการใหผู รับ การฝ กอบรมเกิ ดการเรีย นรูด วยตนเอง การฝกปฏิบัติ จะดํ าเนิ น การในรู ป แบบ Learning by Doing และเนนผลลัพ ธการฝกอบรมในการที่ทําใหผูรับการฝกอบรมมีความสามารถในการปฏิบัติงานตามที่ ตลาดแรงงานตองการ โดยยึดความสามารถของผูรับการฝกเปนหลัก การฝกอบรมในระบบดังกลาว จึงเปนรูปแบบการ ฝกอบรมที่สามารถรองรับการพัฒนารายบุคคลไดเปนอยางดี นอกจากนี้ เนื้อหาวิชาในหลักสูตรการฝกตามความสามารถ (Competency Based Curriculum : CBC) ซึ่งไดจากการวิเคราะหงานอาชีพ (Job Analysis) ในแตละสาขาอาชีพ จะถูก กําหนดเปนรายการความสามารถหรือสมรรถนะ (Competency) ที่ผูรับการฝกอบรมจําเปนตองใชใ นการปฏิบัติงาน และ สอดคลองกับความตองการของสถานประกอบกิจการและภาคอุตสาหกรรม ซึ่งผูรับการฝกจะตองเรียนรูและฝกฝนจนกวาจะ สามารถปฏิบัติเองได ตามมาตรฐานที่กําหนดในแตละรายการความสามารถ ทั้งนี้ การสงมอบการฝก สามารถดําเนินการได ทั้งรูปแบบการเรียนรูผานสื่อสิ่งพิมพ (Paper Based) และผานสื่อคอมพิวเตอร (Computer Based) โดยผูรับการฝกสามารถ เรีย นรูไดดวยตนเอง (Self-Learning) ที่บานหรือที่ทํางาน และเขารับการฝกภาคปฏิบัติตามความพรอม ตามความสะดวก ของตน หรือตามแผนการฝก หรือตามตารางการนัดหมาย การฝกหรือทดสอบประเมินผลความรูความสามารถกับหนวยฝก โดยมีครูฝกหรือผูสอนคอยใหคําปรึกษา แนะนําและจัดเตรีย มการฝกภาคปฏิบัติ รวมถึงจัดเตรีย มและดําเนินการทดสอบ ประเมินผลในลักษณะตาง ๆ อันจะทําใหสามารถเพิ่มจํานวนผูรับการฝกไดม ากยิ่งขึ้น ชวยประหยัดเวลาในการเดินทาง และ ประหยัดงบประมาณคาใช จายในการพั ฒ นาฝมือแรงงานใหแ ก กําลังแรงงานในระยะยาว จึงถือเปนรูปแบบการฝ ก ที่ มี ความสําคัญตอการพัฒนาฝมือแรงงาน ทั้งในปจจุบันและอนาคต ซึ่งหากมีการนําระบบการฝกอบรมตามความสามารถมาใช ในการพัฒนาฝมือแรงงาน จะชวยทําใหประชาชน ผูใ ชแ รงงานผูวางงาน นักเรีย น นักศึกษา และผูประกอบอาชีพ อิสระ สามารถเขาถึงการฝกอบรมเพื่อพัฒนาตนเองไดอยางสะดวก และไดรับประโยชนอยางทั่วถึงมากยิ่งขึ้น กรมพัฒนาฝมือแรงงาน

ก กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

สารบัญ

เรื่อง

หนา

คํานํา

ก

สารบัญ

ข

ขอแนะนําสําหรับผูรับการฝก

โมดูลการฝกที่ 6 09217301 งานทอและการเชื่อม หัวขอวิชาที่ 1 0921730101 ทอในเครื่องทําความเย็น

หัวขอวิชาที่ 2 0921730102 ชนิดของลวดเชื่อมแกส

หัวขอวิชาที่ 3 0921730103 ชนิดของหัวเชื่อมแกส

หัวขอวิชาที่ 4 0921730104 การเชื่อมแกส

หัวขอวิชาที่ 5 0921730105 การเชื่อมทอทองแดง

คณะผูจัดทําโครงการ

118

ข กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

ขอแนะนําสําหรับผูรับการฝก ขอแนะนําสําหรับผูรับการฝก คือ คําอธิบายเกี่ยวกับรายละเอียดของคูมือ และขั้นตอนการเขารับการฝก ซึ่งมีอยูดวยกัน 2 ขอ ดังนี้

1. รายละเอียดของคูม ือ 1.1 โมดูลการฝก / หัวขอวิชา หมายถึง โมดูลการฝกที่ครูฝกตองจัดการฝกอบรม โดยภายในโมดูลจะประกอบไปด วย หัวขอวิชาที่ผูรับการฝกตองเรีย นรูแ ละฝกฝน ซึ่งมีรหัสโมดูลและรหัสหัวขอวิชาเป นตัว กําหนดความสามารถ ที่ตองเรีย นรู 1.2 ระยะเวลาการฝก หมายถึง จํานวนชั่วโมงในการฝกอบรม เพื่อใหบรรลุตามวัตถุประสงคของแตละโมดูล 1.3 ระบบการฝกตามความสามารถ (CBT) หมายถึง ระบบการฝกที่เกิดจากการนํา ความรู ทักษะ ความสามารถ (Competency) ที่จําเปนสําหรับการทํางานมาเปนฐาน (Based) ของการจัดฝกอบรม หรือนํามากําหนดเปนเนื้อหา (Content) และเกณฑก ารประเมิน การฝก อบรม ทํา ใหผูรับ การฝก อบรมมีค วามสามารถ (Competency) ตามเกณฑม าตรฐานที่กําหนด และตามความสามารถในการเรีย นรูข องผูรับการฝกเปนหลัก 1.4 ชุดการฝก หมายถึง สื่อสิ่งพิมพ และสื่ออิเล็กทรอนิกส ใชสําหรับเปนอุปกรณชวยฝก โดยแตละโมดูลประกอบดวย คูมือครูฝก คูมือผูรับการฝก คูมือประเมิน สื่อวีดิทัศน 1.5 ระบบจัดการฝกดวยคอมพิวเตอร (Computer Managed Instruction : CMI) หมายถึง การนําระบบคอมพิวเตอร และเทคโนโลยีสารสนเทศ ซึ่งใชในการจัดการเรีย นรูและฝกอบรม เชน ระบบรับสมัครออนไลน ระบบลงทะเบีย น เขา รับ การฝก อบรมออนไลน ระบบการฝก อบรมภาคทฤษฎีผา นอุป กรณอิเล็กทรอนิก สหรือ อุป กรณสื่อสาร แบบพกพา การทดสอบออนไลน การบันทึกผลการฝกอัตโนมัติ และการออกใบวุฒิบัตรอิเล็กทรอนิกส เปนตน โดยการเขา ใช ง านระบบ แบงสวนการใชง านตามความรั บผิ ด ชอบของผู มีส ว นได ส ว นเสีย ดั ง ภาพในหน า 2 ซึ่งรายละเอีย ดการใชงานของผูเขารับการฝกสามารถดูไดจากลิงค mlearning.dsd.go.th/download/files/trainee.pdf

1 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

. 2 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

2. วิธีการใชงานระบบการฝกตามความสามารถ (CBT) วิธีการใชงานระบบการฝกตามความสามารถ (CBT) ในคูมือผูรับการฝก จะเริ่ม ตนที่ ค. ผังการฝกอบรม เพื่อให สอดคลองกับการนําคูมือผูรับการฝกไปใช จึงละเวน ก. ผังการจัดเตรียมระบบ และ ข. ผังการเปดรับสมัครและคัด เลือก ผูรับการฝก ค. ผังการฝกอบรม

3 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งเครื่ อ งปรั บ อากาศในบ า นและการพาณิ ช ย ข นาดเล็ ก ระดั บ 1 โมดู ลการฝ ก ที่ 6 คําอธิบาย 1. การฝกอบรม 1.1 ผูรับการฝก ทําความเขาใจการฝกอบรมในระบบ CBT ซึ่งสามารถฝกอบรมได 3 รูปแบบ คือ 1.1.1 การฝกอบรมดวยการสงมอบสื่อสิ่งพิมพ (Offline) 1.1.2 การฝกอบรมที่ศูนยฝกอบรม (Offline) 1.1.3 การฝกอบรมดวยสื่อในระบบออนไลน (Online) โดยในแตละรูปแบบจะมีรายละเอียดแตกตางกัน ดังนี้ 1.1.1 การฝกอบรมดวยการสงมอบสื่อสิ่งพิมพ (Offline) คือ การฝก อบรมที่ผูรับการฝกเรีย นรูภาคทฤษฎี (ดา นความรู) ดว ยตนเอง โดยครูฝก เปนผูสงมอบ คูมือผูรับการฝกที่พิม พจากสื่ออิเล็กทรอนิกส (.pdf) และวีดิทัศน (DVD) แกผูรับการฝก และฝกภาคปฏิ บั ติ (ดานทักษะ) ที่ศูนยฝกอบรม การฝกภาคทฤษฎี - ผูรับการฝกเรีย นรูภาคทฤษฎีดวยตนเอง โดยใชคูมือผูรับการฝกที่พิมพจากสื่อ อิเ ล็ก ทรอนิ กส (.pdf) และวีดิทัศน (DVD) ที่ครูฝกสงมอบให การประเมินผลภาคทฤษฎี 1) ผูรับการฝกทําแบบทดสอบกอนฝก (Pre-Test) ลงในกระดาษคําตอบ แลวสงกระดาษคํ า ตอบ ใหครูฝก เพื่อตรวจและประเมินผล 2) ครูฝกประเมินแบบทดสอบกอนฝก - ถาผลการประเมินผานเกณฑรอยละ 70 ตามที่กําหนดในเอกสารโครงรางหลักสูตร จะมีสิท ธิ์ข อเขา รับ การฝก ภาคปฏิบัติ (ถา มี) หรือ เขา รับ การฝก ในโมดูล ถัด ไป หรือเขารับการฝกในโมดูลที่ครูฝกกําหนดได - ถาผลการประเมินต่ํากวารอยละ 70 ใหครูฝกมอบหมายใหผูรับการฝกศึกษาเนื้อหา จากสื่อดวยตนเองจนเขาใจ จึงทําแบบทดสอบหลังฝก (Post-Test) 3) ผูรับการฝกทําแบบทดสอบหลังฝก (Post-Test) ลงในกระดาษคําตอบ แลวสงใหครูฝกตรวจ และประเมินผล โดยใชหลักเกณฑเดียวกับการประเมินแบบทดสอบกอนฝก 1.1.2 การฝกอบรมที่ศูนยฝกอบรม (Offline) คือ การฝกอบรมที่ผูรับการฝกเรียนรูภาคทฤษฎีจากครูฝก และฝกภาคปฏิบัติที่ศูนยฝกอบรม การฝกภาคทฤษฎี ผูรับการฝกเรียนรูภาคทฤษฎีจากครูฝกโดยใชสื่อสิ่งพิมพจากสื่ออิเล็กทรอนิกส (.pdf) และวีดิทัศน (DVD) ที่ศูนยฝกอบรม 4 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งเครื่ อ งปรั บ อากาศในบ า นและการพาณิ ช ย ข นาดเล็ ก ระดั บ 1 โมดู ลการฝ ก ที่ 6 การประเมินผลภาคทฤษฎี 1) ผูรับการฝกทําแบบทดสอบกอนฝก (Pre-Test) ลงในกระดาษคําตอบ แลวสงกระดาษคํ า ตอบ ใหครูฝกตรวจและประเมินผล 2) ครูฝกประเมินแบบทดสอบกอนฝก - ถาผลการประเมินผานเกณฑรอยละ 70 ตามที่กําหนดในเอกสารโครงรางหลักสูตร ผูรับการฝกจะมีสิทธิ์ขอเขารับการฝกภาคปฏิบัติ (ถามี) หรือเขารับการฝกในโมดูลถั ดไป หรือเขารับการฝกในโมดูลที่ครูฝกกําหนดได - ถาผลการประเมินต่ํากวารอยละ 70 ใหผูรับการฝกศึกษาเนื้อหาจากสื่อดวยตนเอง จนเขาใจ จึงทําแบบทดสอบหลังฝก (Post-Test) 3) ผูรับการฝกทําแบบทดสอบหลังฝก (Post-Test) ลงในกระดาษคําตอบ แลวสงใหครูฝกตรวจ และประเมินผล โดยใชหลักเกณฑเดียวกับการประเมินแบบทดสอบกอนฝก 1.1.3 การฝกอบรมดวยสื่อในระบบออนไลน (Online) คือ การฝกอบรมที่ผูรับการฝกเรียนรูภาคทฤษฎีดวยตนเองผานระบบจัดการฝกดวยคอมพิวเตอร หรือ CMI โดยใชคูมือผูรับการฝกที่เปนสื่อออนไลนในแอปพลิเคชัน DSD m-Learning และฝกภาคปฏิบัติที่ศูนยฝกอบรม วิธีดาวนโหลดแอปพลิเคชัน DSD m-Learning ผูรับการฝกดาวนโหลดแอปพลิเคชั น DSD m-Learning ซึ่งวิธีการดาวนโหลดแอปพลิ เ คชั น สามารถแบงออกเปน 2 ชองทางตามแตละระบบปฏิบัติการ คือ 1) ผูรับการฝกที่ใชเครื่องมือสื่อสารอิเล็กทรอนิกส ระบบปฏิบัติการ iOS คนหา แอปพลิเคชัน DSD m-Learning ใน App Store จากนั้นกดดาวนโหลด เพื่อติดตั้งบนเครื่องมือสื่อสาร และเขาใชงานโดยกรอก Username และ Password ตามที่เคยลงทะเบียนไว 2) ผูรับการฝกที่ใชเครื่องมือสื่อสารอิเล็กทรอนิกส ระบบปฏิบัติการ Android คนหาแอป พลิเคชัน DSD m-Learning ใน Google Play Store จากนั้นกดดาวนโหลด เพื่อติดตั้ง บนเครื่องมือสื่อสาร และเขาใชงานโดยกรอก Username และ Password ตามที่เคย ลงทะเบียนไว การฝกภาคทฤษฎี ผูรับการฝกเรียนรูภาคทฤษฎีดวยตนเอง จากคูมือผูรับการฝก ซึ่งเปนสื่อออนไลนบนแอปพลิ เคชั น DSD m-Learning การประเมินผลภาคทฤษฎี 1) ผูรับการฝกทําแบบทดสอบกอนฝก (Pre-Test) ลงในแอปพลิเคชัน โดยระบบจะตรวจและประเมินผล อัตโนมัติ

5 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งเครื่ อ งปรั บ อากาศในบ า นและการพาณิ ช ย ข นาดเล็ ก ระดั บ 1 โมดู ลการฝ ก ที่ 6 - ถาผลการประเมินผานเกณฑรอยละ 70 ตามที่กําหนดในเอกสารโครงรางหลักสูตร ผูรับการฝกจะมีสิทธิ์ขอเขารับการฝกภาคปฏิบัติ (ถามี) หรือเขารับการฝกในโมดูลถั ดไป หรือเขารับการฝกในโมดูลที่ครูฝกกําหนดได - ถาผลการประเมินต่ํากวารอยละ 70 ใหผูรับการฝกศึกษาเนื้อหาจากสื่อด วยตนเอง จนเขาใจแลวจึงทําแบบทดสอบหลังฝก (Post-Test) 2) ผูรับการฝกทําแบบทดสอบหลังฝก โดยใชหลักเกณฑเดียวกับการประเมินแบบทดสอบกอนฝก 1.2 ครูฝกชี้แจงรูปแบบการฝกอบรมทั้ง 3 รูปแบบแกผูรับการฝก เพื่อทําการตกลงรูปแบบการฝกอบรมรวมกับผูรับการ ฝก โดยใหผูรับการฝกเลือกวิธีที่สะดวก 1.3 ครูฝกวางแผนการฝกตลอดหลักสูตรรวมกันกับผูรับการฝก 2. อุปกรณชวยฝกและชองทางการเขาถึงอุปกรณชวยฝก ผูรับการฝกสามารถเลือกใชอุปกรณชวยฝกได 2 รูปแบบ คือ รูปแบบสื่อสิ่งพิมพ (Offline) และรูปแบบระบบจัดการฝก ดวยคอมพิวเตอร หรือ CMI (Online) โดยมีชองทางการเขาถึงอุปกรณชวยฝกแตละรูปแบบแตกตางกัน ดังนี้ 2.1 รูปแบบสื่อสิ่งพิมพ (Offline) ประกอบดวย - คูมือผูรับการฝก เพื่อใชศึกษาภาคทฤษฎีและปฏิบัติ - คูมือการประเมิน เพื่อใชในการทดสอบ - สื่อวีดิทัศน (DVD) เพื่อประกอบการศึกษาภาคทฤษฎีและปฏิบัติ 2.2 รูปแบบระบบจัดการฝกดวยคอมพิวเตอร หรือ CMI (Online) ดังนี้ - คูมือผูรับการฝกรูปแบบเอกสารอิเล็กทรอนิกส (.pdf) เพื่อใชศึกษาภาคทฤษฎีและปฏิบัติ - คูมือการประเมินรูปแบบเอกสารอิเล็กทรอนิกส (.pdf) เพื่อใชในการทดสอบ - สื่อวีดิทัศน (Online) เพื่อประกอบการศึกษาภาคทฤษฎีและปฏิบัติ 3. การวัดและประเมินผล 3.1 การประเมินผลภาคทฤษฎี (ดานความรู) ประเมินผลจากแบบทดสอบภาคทฤษฎีกอนฝก และแบบทดสอบภาคทฤษฎีหลังฝก โดยกําหนดเกณฑการใหคะแนน และการระบุความสามารถดานความรู ดังนี้ เกณฑการใหคะแนน ภาคทฤษฎี ตั้งแตรอยละ 70 ขึ้นไป ต่ํากวารอยละ 70

เกณฑการประเมิน ความสามารถ ผาน (C) ไมผาน (NYC) 6

กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งเครื่ อ งปรั บ อากาศในบ า นและการพาณิ ช ย ข นาดเล็ ก ระดั บ 1 โมดู ลการฝ ก ที่ 6 ผูรับการฝกจะไดรับการประเมินผลการฝกจากครูฝก โดยจะตองสามารถปฏิบัติตามความสามารถในแตละโมดูลนั้น ๆ ไดตาม เกณฑที่กําหนด จึงจะถือวาผานการฝกโมดูลนั้น และเมื่อผานการฝกครบทุกโมดูล จึงจะถือวาฝกครบชุดการฝกนั้น ๆ แลว 4. เงื่อนไขการผานการฝก ผูรับการฝกที่จะผานโมดูลการฝก ตองไดรับคารอยละของคะแนนการทดสอบหลังฝก ภาคทฤษฏี คะแนนรวมไมต่ํากวารอยละ 70 ภาคปฏิบัติ คะแนนรวมไมต่ํากวารอยละ 70 โดยคะแนนรวมจะถูกนํามาคิดแบงเปนสัดสวน ภาคทฤษฏี คิดเปนรอยละ 20 ภาคปฏิบัติ คิดเปนรอยละ 80 เมื่อนําคะแนนมารวมกัน ผูรับการฝกจะตองไดไมต่ํากวารอยละ 70 จึงจะผานเกณฑ ทั้งนี้ ผูรับการฝกจะตองทําคะแนนผานเกณฑทั้งภาคทฤษฏีและภาคปฏิบัติ จึงจะผานโมดูลการฝก

7 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งเครื่ อ งปรั บ อากาศในบ า นและการพาณิ ช ย ข นาดเล็ ก ระดั บ 1 โมดู ลการฝ ก ที่ 6 ง. ผังการขึ้นทะเบียนผูสําเร็จการฝก

8 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งเครื่ อ งปรั บ อากาศในบ า นและการพาณิ ช ย ข นาดเล็ ก ระดั บ 1 โมดู ลการฝ ก ที่ 6 คําอธิบาย 1. ผูรับการฝกขอหนังสือรับรองหรือวุฒิบัตร 2. เจาหนาทีต่ รวจสอบโมดูลการฝกที่ผูรับการฝกแตละคนผานครบตามเงื่อนไขหลักสูตรหรือไม ผานระบบ 2.1 ถาครบ ใหสําเร็จการฝกในหลักสูตรอยางสมบูรณ ซึ่งสามารถออกวุฒิบัตรแกผูรับการฝกไดตามขั้นตอน ดังนี้ 2.1.1 เจาหนาที่ออกวุฒิบัตรตัวจริง 2.1.2 เจาหนาที่ออกวุฒิบัตรดิจิทัลผานระบบ 2.1.3 ผูรับการฝกดาวนโหลดวุฒิบัตรดิจิทัลผานระบบ 2.2 ถาไมครบ จะไมจบหลักสูตรแตได รับการรับ รองความสามารถบางโมดู ลในรายการโมดูล ที่สํา เร็ จเท า นั้ น ซึ่งสามารถออกใบรับรองแกผูรับการฝกไดตามขั้นตอน ดังนี้ 2.2.1 เจาหนาที่ออกหนังสือรับรองตัวจริงเฉพาะโมดูลที่ผาน 2.2.2 เจาหนาที่ออกหนังสือรับรองดิจิทัลผานระบบ 2.2.3 ผูรับการฝกดาวนโหลดหนังสือรับรองดิจิทัลผานระบบ

9 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

รายละเอียดหลักสูตร หลักสูตรฝกอบรมฝมือแรงงานตามความสามารถ สาขาชางเครื่องปรับอากาศในบานและ การพาณิชยขนาดเล็ก ระดับ 1 กรมพัฒนาฝมือแรงงาน กระทรวงแรงงาน

รหัสหลักสูตร 0920164170201

1. ขอบเขตของหลักสูตร หลักสูตรนี้พัฒนาขึ้นใหครอบคลุม ดานความรู ทักษะ และเจตคติแ กผูรับการฝกในสาขาชางเครื่องปรับอากาศในบาน และการพาณิ ช ย ข นาดเล็ ก เพื่ อ ให มี ค วามรู ค วามสามารถและทั ศ นคติ ต ามมาตรฐานฝ มื อ แรงงานแห ง ชาติ สาขาชางเครื่องปรับอากาศในบานและการพาณิชยขนาดเล็ก ระดับ 1 ดังนี้ 1.1 มีความรูใ นการปฏิบัติงานเกี่ย วกับงานชางไฟฟา งานชางเครื่องทําความเย็น และชางเครื่องปรับอากาศ ไดอยางปลอดภัย 1.2 มีความรูเกี่ย วกับหนว ยวั ดของระบบต าง ๆ ที่ใ ชงานในเครื่ องทํา ความเย็ นและเครื่อ งปรั บอากาศ และ สามารถอานแบบเครื่องกล แบบทางไฟฟาเบื้องตน รวมทั้งแบบวงจรไฟฟาที่เกี่ย วกับงานเครื่องทําความเย็น 1.3 มีความรูเกี่ยวกับทฤษฎีไฟฟา 1.4 มีความรูความสามารถในการใชงานเครื่องมือวัดงานไฟฟา งานเครื่องทําความเย็น และเครื่องปรับอากาศ 1.5 มีความรูความสามารถในการตอสายไฟฟาตามแบบที่กําหนด 1.6 มีความรูความสามารถในการตัด ปรับแตง ขยาย บาน ดัด และการเชื่อมทอทองแดง 1.7 มีความรูเกี่ยวกับหลักการทําความเย็นและสารทําความเย็น 1.8 มีความรูเกี่ยวกับสวนประกอบระบบทําความเย็นแบบแกสอัดไอ 1.9 มีความรูความสามารถในการตรวจสอบวงจรไฟฟาในเครื่องปรับอากาศ 1.10 มีความรูความสามารถในการติดตั้งและทดสอบเครื่องปรับอากาศ 2. ระยะเวลาการฝก ผูรับการฝกจะไดรับ การฝ กในภาคทฤษฎีแ ละภาคปฏิบัติ โดยสถาบันพัฒ นาฝมื อแรงงาน หรือสํานักงานพัฒนา ฝมือแรงงานที่เปนหนวยฝกตามความสามารถใชระยะเวลาในการฝก 82 ชั่วโมง เนื่ อ งจากเป น การฝ ก ที่ ขึ้ น อยู กั บ พื้ น ฐานความรู ทั ก ษะ ความสามารถและความพร อ มของผู รั บ การฝ ก แตละคน มีผลใหผูรับการฝ ก จบการฝ กไมพ รอมกั น สามารถจบกอ นหรือ เกิ น ระยะเวลาที่ กํา หนดไวใ นหลักสูต รได 10 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งเครื่ อ งปรั บ อากาศในบ า นและการพาณิ ช ย ข นาดเล็ ก ระดั บ 1 โมดู ลการฝ ก ที่ 6 หนวยฝกจึงตองบริหารระยะเวลาในการฝกใหเหมาะสมตามความจําเปน ทั้งนี้ใ หอยูใ นดุ ล ยพิ นิ จ ของผู อํา นวยการ สถาบั น พั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน หรื อ ผู อํา นวยการสํา นั ก งานพั ฒ นาฝ มื อ แรงงานที่ เ ป น หน ว ยฝ ก ตามความสามารถ จะเห็นสมควร 3. หนวยความสามารถและโมดูลการฝก จํานวนหนวยความสามารถ 10 หนวย จํานวนโมดูลการฝก 10 โมดูล 4. วุฒิบัตร 4.1 ชื่อเต็ม : วุฒิบัตรพัฒนาฝมือแรงงาน สาขาชางเครื่องปรับอากาศในบานและการพาณิชยขนาดเล็ก ระดับ 1 4.2 ชื่อยอ : วพร. ชางเครื่องปรับอากาศในบานและการพาณิชยขนาดเล็ก ระดับ 1 ผูรับการฝกที่ผานการประเมินผลหรือผานการฝกครบทุกหนวยความสามารถ จะไดรับวุฒิบัตร วพร. ชาง เครื่องปรับอากาศในบานและการพาณิชยขนาดเล็ก ระดับ 1

11 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

รายละเอียดโมดูลการฝกที่ 6 1. ชื่อหลักสูตร

รหัสหลักสูตร 0920164170201 2. ชื่อโมดูลการฝก รหัสโมดูลการฝก 09217301 3. ระยะเวลาการฝก รวม 14 ชั่วโมง 15 นาที ทฤษฎี 3 ชั่วโมง 15 นาที ปฏิบัติ 11 ชั่วโมง 4. ขอบเขตของหน ว ย หนวยการฝกนี้ พัฒนาขึ้นใหครอบคลุม ดา นความรู ทักษะ และเจตคติแ กผูรั บการฝ ก การฝก เพื่อใหมีความสามารถ ดังนี้ 1. บอกชนิดของทอที่ใชในเครื่องทําความเย็นได 2. ตัดทอ ปรับแตงปลายทอ ขยายทอ บานทอ ดัดทอ และนําไปใชได 3. บอกชนิดของลวดเชื่อมแกสได 4. บอกชนิดของหัวเชื่อมแกส และการเลือกใชงานได 5. เลือกใชงานหัวเชื่อมแกสไดถูกตอง 6. บอกขั้นตอนการเชื่อมแกส ปรับแตงแรงดันแกสอะเซทิลีน แกส LPG แกสออกซิเจน และนําไปใชได 7. เชื่อมแกส ปรับแตงแรงดันแกสอะเซทิลีน แกส LPG และแกสออกซิเจนได 8. บอกขั้นตอนการเชื่อมทอทองแดงผานทอไนโตรเจนได 9. เชื่อมทอทองแดงผานแกสไนโตรเจนได 5. พื้นฐาน ผูสมัครเขารับการฝกตองมีคุณสมบัติ ดังตอไปนี้ ความสามารถของ 1. มีความรูพื้นฐานเกี่ยวกับชนิดของทอ สามารถตัด ขยาย บานแฟลร ดัด ทอได รวมถึง ผูรับการฝก การปรับตั้งไฟแกส เพื่อเชื่อมทอไดอยางถูกตอง หรือผานการฝกอบรมที่เกี่ย วของ เบื้องตน จากหนวยงานหรือสถาบันที่เชื่อถือได 2. ผูรับการฝกผานการฝกโมดูลที่ 5 มาแลว 6. ผลลัพธการเรียนรู : เมื่อสําเร็จการฝกในโมดูลนี้แลวผูรับการฝกสามารถปฏิบัติงานโดยมีความรูความสามารถและใช ระยะเวลาฝก ดังนี้ ระยะเวลาฝก (ชั่วโมง : นาที) ผลลัพธการเรียนรู ชื่อหัว ขอวิชา ทฤษฎี ปฏิบัติ รวม 1. บอกชนิ ดของทอที่ใ ชใ น หัวขอที่ 1 : ทอในเครื่องทําความเย็น 1:15 4:00 5:15 เครื่อ งทําความเย็นได สาขาชางเครื่องปรับอากาศในบานและการพาณิชยขนาดเล็ก ระดับ 1 งานทอและการเชื่อม

12 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งเครื่ อ งปรั บ อากาศในบ า นและการพาณิ ช ย ข นาดเล็ ก ระดั บ 1 โมดู ลการฝ ก ที่ 6 2. ตัดทอ ปรับแตงปลายทอ ขยายทอ บานทอ ดัดทอ และ นําไปใชได 3. บอกชนิ ด ของลวดเชื่ อ มแก ส และการเลือกใชงานได 4. บอกชนิดของหัวเชื่อมแกสได 5. เลื อ กใช ง านหั ว เชื่ อ มแก ส ได ถูกตอง 6. บอกขั้นตอนการเชื่อมแกส ปรับแตงแรงดัน แกสอะเซทิลีน แกส LPG และ แกสออกซิเจน 7. เชื่อมแกส ปรับแตงแรงดันแกส อะเซทิลีน แกส LPG และ แกสออกซิเจนได 8. บอกขั้นตอนการเชื่อมทอ ทองแดงผานทอไนโตรเจนได 9. เชื่อมทอทองแดง ผานแกสไนโตรเจนได

หัวขอที่ 2 : ชนิดของลวดเชื่อมแกส

0:30

หัวขอที่ 3 : ชนิดของหัวเชื่อมแกส

0:30

1:00

1:30

หัวขอที่ 4 : การเชื่อมแกส

0:30

3:00

3:30

หัวขอที่ 5 : การเชื่อมทอทองแดง

0:30

3:00

3:30

รวมทั้งสิ้น

3:15

11:00 14:15

13 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

รายละเอียดหัวขอวิชาที่ 1

0921730101 ทอในเครื่องทําความเย็น (ใบแนะนํา) 1. ผลลัพธการเรียนรู 1. บอกชนิดของทอที่ใชในเครื่องทําความเย็นได 2. ตัดทอ ปรับแตงปลายทอ ขยายทอ บานทอ และดัดทอได

2. หัวขอสําคัญ 1. 2. 3. 4. 5.

ชนิดของทอที่ใชในเครื่องทําความเย็น การตัดทอ การปรับแตงปลายทอ การขยายทอ และการบานทอ การดัดทอ

3. วิธีการฝกอบรม การฝกอบรมสามารถเลือกได 3 รูปแบบ คือ 1) การฝกอบรมดวยการสงมอบสื่อสิ่งพิมพ 2) การฝกอบรมที่ศูนยฝกอบรม 3) การฝกอบรมดวยสื่อในระบบออนไลน ดังรายละเอียดในขอแนะนําสําหรับครูฝก

4. อุปกรณชวยฝก อุปกรณชวยฝกสามารถเลือกใชงานได 2 รูปแบบ คือ 1. รูปแบบสื่อสิ่งพิมพ (Offline) ประกอบดวย - คูมือผูรับการฝก เพื่อใชศึกษาภาคทฤษฎีและปฏิบัติ - คูมือการประเมิน เพื่อใชในการทดสอบ - สื่อวีดิทัศน (DVD) เพื่อประกอบการศึกษาภาคทฤษฎีและปฏิบัติ 2. รูปแบบอิเล็กทรอนิกส (Online) ประกอบดวย - คูมือผูรับการฝกรูปแบบเอกสารอิเล็กทรอนิกส (.pdf) เพื่อใชศึกษาภาคทฤษฎีและปฏิบัติ - คูมือการประเมินรูปแบบเอกสารอิเล็กทรอนิกส (.pdf) เพื่อใชในการทดสอบ 14 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งเครื่ อ งปรั บ อากาศในบ า นและการพาณิ ช ย ข นาดเล็ ก ระดั บ 1 โมดู ลการฝ ก ที่ 6 - สื่อวีดิทัศน (Online) เพื่อประกอบการศึกษาภาคทฤษฎีและปฏิบัติ

5. การรับการฝกอบรม 1. ผูรับการฝกทําแบบทดสอบกอนฝก (Post-Test) แลวสงใหครูฝกหรือระบบประเมินผลตามวิธีที่เลือกฝกอบรม 1.1 ถาผลการประเมินผานเกณฑรอยละ 70 ตามที่กําหนดในเอกสารโครงรางหลักสูตร จะมีสิทธิ์ขอเขารับการฝก ภาคปฏิบัติ (ถามี) หรือเขารับการฝกในโมดูลถัดไป หรือเขารับการฝกในโมดูลที่ครูฝกกําหนดได 1.2 ถาผลการประเมินต่ํากวารอยละ 70 ใหผูรับการฝกเขาฝกอบรมภาคทฤษฎี 2. การฝกอบรมภาคทฤษฎี ใหผูรับการฝกศึกษาคูมือผูรับการฝก และฝกหัดทําใบทดสอบทายหัวขอวิชา 3. เมื่อผูรับการฝกศึกษาคูมือผูรับการฝกประจําโมดูลนั้ นเขาใจแลว ใหทําแบบทดสอบหลังฝก (Post-Test) แลวสงให ครูฝกหรือระบบประเมินผลเชนเดียวกับแบบทดสอบกอนฝก 4. การฝกอบรมภาคปฏิบัติ ผูรับการฝกอานและทําความเขาใจกับใบงาน ใบขั้นตอนการปฏิบัติงาน และเกณฑการวัด และประเมินผลงาน 5. ผูรับการฝกเขารับการฝกที่ศูนยฝกอบรมที่ลงทะเบียนหรือจองไว 6. ผูรับการฝกอานระเบียบปฏิบัติเกี่ยวกับความปลอดภัยในการฝกของหนวยฝก 7. ผูรับการฝกฟงคําชี้แจงลําดับการปฏิบัติงานตามใบขั้นตอนการปฏิบัติงาน 8. ผูรับการฝกปฏิบัติงานตามใบงาน แลวสงใหครูฝกตรวจประเมินผล 9. ผูรับการฝกที่คะแนนผลงานผานเกณฑรอยละ 70 สามารถขอทดสอบเพื่อจบโมดูลที่ฝกกับครูฝก

6. การวัดผล 1. ผูรับการฝกสงแบบทดสอบกอนฝก ใหครูฝกหรือระบบประเมินผลภาคทฤษฎีตามวิธีที่เลือกฝกอบรม 1.1 ถาผลการประเมินผานเกณฑรอยละ 70 ตามที่กําหนดในเอกสารโครงรางหลักสูตร จะมีสิทธิ์ขอเขารับการฝก ภาคปฏิบัติ (ถามี) หรือเขารับการฝกในโมดูลถัดไปได 1.2 ถาผลการประเมินต่ํากวารอยละ 70 ใหครูฝกมอบหมายใหผูรับการฝกศึกษาเนื้อหาจากสื่อดวยตนเองจนเขาใจ จึงทําแบบทดสอบหลังฝก (Post-Test) 2. ผูรับการฝกสงแบบทดสอบหลังฝก ใหครูฝกหรือระบบประเมินผลภาคทฤษฎี โดยใชหลักเกณฑเดียวกับการประเมิน แบบทดสอบกอนฝก 3. ผูรับการฝกสงผลงานในการฝกภาคปฏิบัติใหครูฝกตรวจประเมินผลงานของผูรับการฝก โดยตองผานเกณฑรอยละ 70 ตามที่กําหนดในเอกสารโครงรางหลักสูตร จึงจะมีสิทธิ์เขารับการฝกในโมดูลถัดไป หรือเขารับการฝกในโมดูลที่ ครูฝกกําหนดได

15 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

7. บรรณานุกรม จีรวรรณ บุตรโสภา. 2557. หนวยที่ 3 งานเชื่อมแกส. [ออนไลน]. เขาถึงไดจาก : http://2100-1005-1.blogspot.com/2014/01/3.html ภานุวัฒน หนูกิจ. 2556. งานเชื่อมและโลหะแผนเบื้องตน. [ออนไลน]. เขาถึงไดจาก : http://www.maceducation.com/ebook/3305806100/files/assets/common/downloads/publication.pdf สนอง อิ่มเอม. 2547. เครื่องทําความเย็นและเครื่องปรับอากาศรถยนต. กรุงเทพฯ : อมรินทรพ ริ้นติ้งแอนดพับลิชชิ่ง

16 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

ใบขอมูล หัวขอวิชาที่ 1 ทอในเครื่องทําความเย็น 1. ชนิดของทอที่ใชในเครื่องทําความเย็น 1.1 ทอทางเดินสารทําความเย็นที่ใชในระบบเครื่องทําความเย็น แบงออกเปน 2 ชนิด ดังนี้ 1) ทอชนิดออน สวนใหญที่นิยมใช ไดแก ทอทองแดงอยางออน ทออะลูมิเนียม ทอที่ทําจากสารอัลลอยดพิ เศษ โดยมีเสนผานศูนยกลางหลายขนาด เชน ทอทองแดงชนิดออน (Soft Copper) ทออะลูมิเนียม หรือทอ ที่ทําจากอัลลอยดชนิดพิเศษ ที่นิยมใชกันทั่วไป คือ ทอทองแดงชนิดออน มีขนาดเสนผานศูนยกลางภายนอก (Outside Diameter หรือ OD) ตั้งแต 1/4 นิ้ว ถึง 3/4 นิ้ว มีความหนาหลายขนาด เชน ชนิดหนา (K) ชนิด ปานกลาง (M) และชนิด บาง (L) เปน ตน มีค วามยาวมวนละ 50 ฟุต (15 เมตร) เวลาใชงาน ตอ งระมัดระวังในการคลี่ออกจากมวน มิฉะนั้นอาจทําใหทอพับหรือแบนได ทอชนิดออนมักนิยมใชกับ ระบบการทําความเย็นขนาดเล็กโดยทั่วไป 2) ทอชนิดแข็งที่ใชในระบบทําความเย็น ไดแก ทอทองแดงอยางแข็ง (Hard – draw Copper) ทอสเตนเลส โดยมีการจําหนายเปนทอน ๆ มีข นาดเสนผานศูนยกลางภายนอกตั้ง แต 3/8 นิ้ว ถึง 4 นิ้ว มีค วาม หนาหลายขนาดเช น เดีย วกั บท อชนิ ด อ อ น มีความยาวประมาณท อ นละ 20 ฟุต (6 เมตร) มักใชกับ ระบบการทําความเย็นขนาดใหญ การนําทอทองแดงชนิ ดออนไปใชงานจะตองมีวิธีการในการตัดทอ การ ขยายทอ การบานทอ การเชื่อม

ภาพที่ 1.1 ทอชนิดออน

ภาพที่ 1.2 ทอชนิดแข็ง 17 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งเครื่ อ งปรั บ อากาศในบ า นและการพาณิ ช ย ข นาดเล็ ก ระดั บ 1 โมดู ลการฝ ก ที่ 6 1.2 ขนาดของทอทองแดง และทอแคปทิ้วป ทอทองแดงชนิดทอออนแบบมวน และชนิดแข็งแบบเสนมีหลายขนาด ซึ่งนํามาใชกับงานเดินทอของสารทําความเย็น ในระบบที่มีขนาดแตกตางกัน โดยมีรายละเอียดตามตารางตอไปนี้ ตารางที่ 1.1 ขนาดของทอทองแดงแบบมว น แบบความหนาปกติ ขนาด (นิ้ว)

ความหนา (มม.)

1/4

0.40

1/4

0.50

1/4

0.71

5/16

0.40

5/16

0.50

5/16

0.60

5/16

0.70

3/8

0.46

3/8

0.50

3/8

0.60

3/8

0.71

1/2

0.48

1/2

0.60

1/2

0.71

5/8

0.54

5/8

0.71

3/4

0.61

3/4

0.71

3/4

0.81

18 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งเครื่ อ งปรั บ อากาศในบ า นและการพาณิ ช ย ข นาดเล็ ก ระดั บ 1 โมดู ลการฝ ก ที่ 6 ตารางที่ 1.2 ขนาดของทอทองแดงแบบมว น แบบความหนาพิเศษ ขนาด (นิ้ว) 3/16 3/16 1/4 5/16 5/16 3/8 1/2 5/8 5/8 3/4 3/4

ความหนา (มม.) 0.60 0.40 1.20 1.20 1.02 1.20 1.20 1.20 1.02 1.20 1.02

ตารางที่ 1.3 ขนาดของทอทองแดงแบบเสน Type M ความยาว 6 เมตร ขนาดเสนผานศูนยกลางภายนอก (นิ้ว) 3/8 ½ 5/8 ¾ 7/8 1-1/8 1-3/8 1-5/8 2-1/8 2-5/8 3-1/8

ขนาดเสนผานศูนยกลางภายใน (นิ้ว) 1/4 3/8 1/2 5/8 3/4 1 1-1/4 1-1/2 2 2-1/2 3

19 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

ความหนา (มม.) 0.55 0.64 0.71 0.76 0.81 0.89 1.07 1.27 1.52 1.78 2.03

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งเครื่ อ งปรั บ อากาศในบ า นและการพาณิ ช ย ข นาดเล็ ก ระดั บ 1 โมดู ลการฝ ก ที่ 6 ตารางที่ 1.4 ขนาดของทอทองแดงแบบเสน Type L ความยาว 6 เมตร ขนาดเสนผานศูนยกลางภายนอก

ขนาดเสนผานศูนยกลางภายใน

ความหนา

(นิ้ว)

(มม.)

3/8

1/4

0.76

1/2

3/8

0.89

5/8

1/2

1.02

3/4

5/8

1.07

7/8

3/4

1.14

1-1/8

1.27

1-3/8

1-1/4

1.40

1-5/8

1-1/2

1.52

2-1/8

1.78

2-5/8

2-1/2

2.03

3-1/8

2.29

3-5/8

3-1/2

2.54

4-1/8

2.79

5-1/8

3.18

6-1/8

3.56

8-1/8

5.08

ตารางที่ 1.5 ขนาดของทอทองแดงแบบเสน Type K ความยาว 6 เมตร ขนาดเสนผานศูนยกลางภายนอก

ขนาดเสนผานศูนยกลางภายใน

ความหนา

(นิ้ว)

(มม.)

3/8

1/4

0.89

1/2

3/8

1.24

5/8

1/2

1.24

3/4

5/8

1.24

20 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งเครื่ อ งปรั บ อากาศในบ า นและการพาณิ ช ย ข นาดเล็ ก ระดั บ 1 โมดู ลการฝ ก ที่ 6 ขนาดเสนผานศูนยกลางภายนอก (นิ้ว)

ขนาดเสนผานศูนยกลางภายใน (นิ้ว)

ความหนา (มม.)

7/8

3/4

1.65

1-1/8

1.65

1-3/8

1-1/4

1.65

1-5/8

1-1/2

1.83

2-1/8

2.11

2-5/8

2-1/2

2.41

3-1/8

2.77

4-1/8

3.40

5-1/8

4.06

6-1/8

4.88

นอกจากนี้ทออีกประเภทที่เปนอุปกรณสําคัญของระบบปรับอากาศ คือ ทอแคปปลลารี่ หรือแคปทิ้วป ซึ่งมี รายละเอียดของขนาดตามตารางตอไปนี้ ตารางที่ 1.6 แสดงขนาดของทอแคปปลลารี่ ขนาดและเบอรแคปทิ้วป ขนาด (นิ้ว)

เบอร

0.026

0.031

0.036

0.042

0.050

0.055

0.059

0.064

0.070

14 21 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งเครื่ อ งปรั บ อากาศในบ า นและการพาณิ ช ย ข นาดเล็ ก ระดั บ 1 โมดู ลการฝ ก ที่ 6 2. การตัดทอ การตัดทอสารทําความเย็น มี 2 วิธี ดังนี้ 2.1 การตัดทอโดยใชคัตเตอรหรือมีดตัด คัตเตอรหรือมีดสําหรับตัดทอ มีหลายประเภท ซึ่งผูใชงานควรเลือกใชคัตเตอรใหเหมาะสมกับประเภท และขนาดของทอ โดยมีรายละเอียด ดังนี้ 1) คัตเตอรตัดทอแบบสายคลองตัว สําหรับใชตัดทอในที่แ คบ โดยตัดทอไดตั้งแตข นาดเสนผ า นศู น ยก ลาง 2-12 นิ้ว

ภาพที่ 1.3 คัตเตอรตัดทอแบบคลองตัว 2) คัตเตอรตัดทอแบบสปริง ประกอบไปดวยสวนของสปริงที่มีหนาที่ชวยใหการขยับเขาออกรวดเร็วขึ้น ทําใหประหยัดเวลาในการหมุนคัตเตอรเพื่อตัดทอ คัตเตอรตัดทอแบบสปริงมีหลายรุน ซึ่งสามารถตัดทอ ที่มีขนาดเสนผานศูนยกลาง 1/4 - 6 นิ้ว

ภาพที่ 1.4 คัตเตอรตัดทอแบบสปริง 3) คัตเตอร ตั ด ท อทองแดง และทอคอนดู ด (Tubing and Conduit Cutter) สําหรับตัด ท อทองแดง ทอทองเหลือง ทออะลูมิเนีย ม และทอคอนดูดแบบบาง โดยคัตเตอรประเภทนี้ จะมีลูกบิดขนาดใหญ ซึ่งชวยประหยัดเวลาในการตัดทอ คัตเตอรประเภทนี้มีหลายขนาด สามารถตัดทอขนาดเสนผานศูนยกลาง 1/8 – 4 นิ้ว

22 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

ภาพที่ 1.5 คัตเตอรตัดทอทองแดง และทอคอนดูด 4) คัตเตอรตัดทอแบบลูกกลิ้งขนาดใหญ เปนคัตเตอรที่ออกแบบมาเพื่อใชกับทอขนาดใหญ และสามารถใช รวมกับมอเตอรขันทอ โดยอุปกรณนี้สามารถรองรับทอที่มีขนาดเสนผานศูนยกลางตั้งแต 1/8 – 2 นิ้ว

ภาพที่ 1.6 คัตเตอรตัดทอแบบลูกกลิ้งขนาดใหญ 5) คัตเตอรตัด ทอแบบอัต โนมั ติ เหมาะสําหรับตัดทอ ทองแดง ทอทองเหลือง ทออะลูมิเนีย ม ทอพีวีซี ทอคอนดูดแบบบาง อุปกรณจะทําใหจับยึดทอไดแบบพอดี และสามารถตัดไดโดยหมุนอุปกรณไปรอบ ๆ เหมาะสํา หรับ การทํา งานในพื้ น ที่จํ า กัด คัต เตอรแ บบอัต โนมัติม ี 2 ขนาด คือ สํา หรับ ทอ ขนาด เสนผานศูนยกลาง 15 มิลลิเมตร และ 22 มิลลิเมตร

ภาพที่ 1.7 คัตเตอรตัดทอแบบอัตโนมัติ 6) มินิคัตเตอร เปนคัตเตอรขนาดเล็ก เหมาะสําหรับการตัดทอขนาดเล็ก เสนผานศูนยกลาง 3-22 มิลลิเมตร และ พื้นที่ทํางานที่จํากัด ซึ่งมินิคัตเตอรสามารถตัดทอทองแดง ทออะลูมิเนียม และทอทองเหลือง 23 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

ภาพที่ 1.8 มีด มินิคัตเตอร ในระบบการทํา ความเย็น ขนาดเล็ก มีด ตัด ทอ จัด เปน เครื่อ งมือ ที่ใ ชใ นการตั ด ทอ มากที่สุ ด รองลงไป คือ ตะไบสามเหลี่ยม สวนเลื่อยตัดเหล็กมักใชกับงานทอของระบบการทําความเย็นขนาดใหญเทานั้น การตัดทอดวยมีดตัดทอ เปนวิธีที่นิย มใชทั่วไปเนื่องจากกระทําไดงาย และไมมีเศษผงขณะทําการตัด มีดตัดทอ เปน เครื่องมือที่ใ ชสําหรับตัดทอทองแดงชนิ ดออ น ในการปฏิบัติงานบางครั้งมี ดตั ดทอ ธรรมดาไมสามารถใชง านได เนื่อ งจากพื้น ที่คับแคบจึงตองใชมีดตัดทอ ขนาดเล็ก (Mini Cutter) มีด ตัด ทอขนาดเล็ก จะใชกับทอขนาดเล็กโดยมี เสนผานศูนยกลางไมเกิน 1/2 นิ้ว ดังภาพที่ 1.8 ขางตน การคลี่ทอทองแดงออน ทอทองแดงออนที่มีจําหนายเปนมวนเมื่อจะใชงานตองคลี่ใ หถูกตอง มิฉ ะนั้นอาจทําใหทอพับหรือแบนได และ ความยาวที่คลี่ออกมาเพื่อตัดใชงานจะตองมีความพอดี ถามีความยาวมากเกินไปเมื่อตองการมวนกลับคืนจะกระทํา ไดลําบาก ปกติจะตองใชสปริงดัดทอดัดคืนเขามวน การคลี่ทอทองแดงออนจะกระทําโดยการขับมวนทองแดงใหตั้ งฉาก กับพื้นที่เรียบ เอามือกดดานปลายทอใหชิดกับพื้น แลวคอย ๆ จับมวนทอทองแดงกลิ้งมวนไปตรงขามกั บด า นปลายทอ ที่กดไวชิดพื้น การกลิ้งมวนทอทองแดงออกไปก็จะไดความยาวทอที่ตองการใชงาน เมื่อไดความยาวที่ตองการก็จะมีการตั ดทอ ในขั้นตอนตอไป โดยที่คลี่ออกจากมวนทออาจะดูโคงงอไมสวยงาม ซึ่งสามารถตกแตงไดดวยมือ และคอนยางรวมกัน สําหรับมวนทอทองแดงเมื่อมีการตัดทอบางสวนออกไปแลว จะตองรีบปดปลายทอดวยฝาจุกปดทันที ทั้งนี้เพื่อปองกันฝุ นผง แมลงหรือสิ่งแปลกปลอมตาง ๆ รวมทั้งความชื้นที่อาจเขาไปในทอได ขั้นตอนการตัดทอโดยใชมีดตัด 1) ทําตําแหนงที่จะตัดไวที่ทอทองแดง 2) วางทอระหวางลูกกลิ้งกับใบมีดของมีดตัดทอ โดยใหใบมีดตรงกับตําแหนงที่ทําเครื่องหมาย 3) หมุนหัวปรับตั้งหรือปุมเรงระยะใบมีด ใหฝงลงในเนื้อทองแดงเล็กนอย 4) หมุนตัวมีดตัดทอชา ๆ รอบทอ จะทําใหใบมีดหมุนฝงเนื้อทอโดยรอบ 5) หมุนหัวปรับระยะใบมีดลงในทออีก แลวหมุนมีดตัดทอชา ๆ รอบทอ ทําซ้ํา ๆ จนทอขาด 24 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งเครื่ อ งปรั บ อากาศในบ า นและการพาณิ ช ย ข นาดเล็ ก ระดั บ 1 โมดู ลการฝ ก ที่ 6 6) จัดการลบคมทอดวยตัวลบคมทอ (Reamer)

ภาพที่ 1.9 ลักษณะการตัดทอดวยคัตเตอร 2.2 การตัดทอโดยใชเลื่อย เหมาะสําหรับทอแข็ง โดยตองใชตัวจับทอยึดทอไวกอนที่จะใชเลื่อยตัดเพื่อความสะดวกและแมนยํา

ภาพที่ 1.10 การใชเลื่อยตัดทอ การตัดทอแคปปลลารี่ ทอแคปปลลารี่ หรือ แคปทิ้วป เปนทอที่มีข นาดเล็กมาก ดังนั้นในการตัดแคปทิ้วปจึงใชอุปกรณเฉพาะสําหรับ ตัดแคปทิ้วปเทานั้น โดยการตัดแคปทิ้วปมีขั้นตอน ดังนี้ 1) คลี่ทอแคปทิ้วปออกจากมวน ตกแตงใหเปนเสนตรง 2) ทําตําแหนงจุดที่จะตัด 3) ใชตะไบสามเหลี่ยมถูตรงจุดตัดใหเปนรองลึก ประมาณ 1/3 ของขนาดทอ 4) ใชมือดัดงอไปมาใหทอหัก ตรงจุดตัด 5) ตกแตงปลายทอดวยตะไบใหดูสวยงาม 6) ทําความสะอาดไมใหเศษผงทองแดง หรือสิ่งสกปรกอื่น ๆ เขาไปในทอ

25 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

ภาพที่ 1.11 ตะไบสามเหลี่ยม กับที่วัดขนาดทอแคปทิ้วป 3. การปรับ แตงปลายทอ (ลบคมทอ) การลบคมทอ (Reamer) เมื่อเสร็จจากการตัดทอทุกครั้ง จะตองลบคมทอใหเรียบรอยทุกครั้งดวยเครื่องมือที่เรียกวา ตัวลบคมทอ (Reamer) การลบคมทอทําไดโดยการใชตัวลบคมทอดานที่เปนกรวยแหลมสอดเขาไปในทอที่ชี้ลงต่ํา กดและ หมุนตัวลบคมทอใหตัดเศษทองแดงออกไป และขณะที่กําลังลบคมทอ จะตองระมัดระวังไมใหเศษผงทองแดงตกเขาไปในท อ เพราะอาจเปนสาเหตุที่ทําใหเกิดการอุดตันในระบบได - ชุดใบมีดงอ เปนอุปกรณลบคมทอโลหะสําหรับใสกับกานจับขนาด 3.2 มิลลิเมตร

ภาพที่ 1.12 ชุดใบมีดงอ - อุป กรณล บคมปลายทอ สามารถลบคมไดทั้งขอบดานใน และดา นนอก โดยสว นที่จับ ทํา จากพลาสติก ชวยใหจับไดแนนกระชับ

ภาพที่ 1.13 อุปกรณลบคมปลายทอ

ภาพที่ 1.14 การใชรีมเมอรปรับแตงปลายทอ 26 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งเครื่ อ งปรั บ อากาศในบ า นและการพาณิ ช ย ข นาดเล็ ก ระดั บ 1 โมดู ลการฝ ก ที่ 6 4. การขยายทอและการบานทอ 4.1 การขยายทอทองแดง เปนการขยายทอใหมีข นาดใหญขึ้ นเล็ก นอย เพื่อใหส ามารถสวมต อกับท ออีกท อนหนึ่ งที่มีข นาดเทากั นได โดยใชเครื่องมือขยายทอ (Swaging Tool) ซึ่งประกอบไปดวยตัวจับทอ และเหล็กตอก ขั้นตอนการขยายทอ มีดังนี้ 1) ควานตกแตงปลายทอใหเรียบรอย 2) ใสทอเขาไปในรูของตัวจับทอ ขนาดของรูกับทอตองเทากัน วัดความสูงของปลายทอใหเทากับความหนา ของเหล็กตอก 3) ขันตัวจับใหแนน 4) ใสเหล็กตอกเขาไปในทอ แลวใชคอนคอย ๆ ตอกเหล็กตอก จนปลายทอแนบกับดามเหล็กตอก 5) คลายตัวจับทอออก

ภาพที่ 1.15 การขยายทอ 4.2 การบานทอ การบานทอ หรือเรียกอีกอยางหนึ่งวา การบานแฟลร มีจุดประสงคเพื่อตอทอเขาดวยกัน โดยใช วิธีการขันเกลีย ว ของแฟลรนัตที่เกลียวใน เขากับเกลีย วนอกของยูเนียน ซึ่งแบงออกเปน การบานทอชั้นเดีย ว และการบานทอสองชั้น มีระยะการบานแฟลรตามขนาดเสนผานศูนยกลาง ดังนี้

27 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งเครื่ อ งปรั บ อากาศในบ า นและการพาณิ ช ย ข นาดเล็ ก ระดั บ 1 โมดู ลการฝ ก ที่ 6 ตารางที่ 1.7 แสดงระยะ A ตอขนาดทอตาง ๆ เสนผานศูนยกลาง

ระยะ A (มม.)

1/4 นิ้ว

0.8 – 1.5

5/16 นิ้ว

0.8 – 1.2

3/8 นิ้ว

1.0 – 1.8

1/2 นิ้ว

1.0 – 2.0

ขั้นตอนการบานทอชั้นเดียว มีดังนี้ 1) ควานตกแตงปลายทอใหเรียบรอย 2) ใสทอเขาไปในรูจับ ท อ ขนาดของรู กับ ท อ ต องเทา กั น และใหปลายท อสู งกว าตัว จั บ ประมาณ 1/3 ของความสูงปากหลุม ถาเหลือปลายทอไวมากเกิน เมื่อบานทอทอจะแตกออก ถาเหลือปลายทอนอยเกิ นไป เมื่อไปสวมตอจะทําใหเกิดการรั่วไหลของสารทําความเย็นได 3) ขันตัวจับใหแนน 4) สวมตัวบานทอเขาไปในตัวจับ แลวออกแรงขันใหตัวบานทอกดทอทองแดงบานออก 5) คลายตัวจับออก

ภาพที่ 1.16 การบานทอชั้นเดียว

28 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งเครื่ อ งปรั บ อากาศในบ า นและการพาณิ ช ย ข นาดเล็ ก ระดั บ 1 โมดู ลการฝ ก ที่ 6 ขั้นตอนการบานทอสองชั้น มีดังนี้ 1) ควานตกแตงปลายทอใหเรียบรอย 2) ใสทอเขาไปในรูจับทอ โดยใหความสูงของปลายทอเทากับความหนาของอะแดปเตอร 3) ขันตัวยึดใหแนน 4) สวมอะแดปเตอรเขาไปในทอ 5) ออกแรงขันใหตัวบานทอกดลงบนอะแดปเตอรจนแนน 6) คลายตัวบานทอและเอาอะแดปเตอรออก แลวออกแรงขันใหตัวบนทอกดลงบนปลายทออีกครั้ง 7) คลายตัวบานทอ และตัวจับทอออก 8) ถาหากทอที่บานแลวสวมกับยูเนียนไมพอดีใหทําใหม

ภาพที่ 1.17 การบานทอสองชั้น 5. การดัดทอ การดัดทอใหโคง เพื่อใหสามารถตอถึงกันได โดยการดัดทอจะใชเครื่องมือที่เรียกวา เบนเดอร (Bender) ซึ่งสามารถดัดท อได หลายชนิด เชน ทอเหล็ก ทอสเตนเลส ทอทองแดง ทออะลูมิเนียม เปนตน โดยไมควรใชกับทอที่มีผนังทอบางมาก และทอแข็ง เบนเดอร แบงออกได 3 ประเภท คือ 1) แบบกระเดื่อง (Lever Bender) เปนแบบที่นิย มใชทั่วไป สามารถใหระยะดัดไดที่ 180 องศา การใชงาน มีหลักสําคัญคือเลือกขนาดใหเหมาะกับขนาดทอที่จะดัด เลือกใชรัศมีของโคงวงกลมที่ดัดใหตรงกับขนาดของ เบนเดอร

29 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งเครื่ อ งปรั บ อากาศในบ า นและการพาณิ ช ย ข นาดเล็ ก ระดั บ 1 โมดู ลการฝ ก ที่ 6 ตารางที่ 1.8 ระยะรัศมีของโคงวงกลมของเบนเดอร ขนาดเบนเดอร

ระยะรัศมี (นิ้ว)

1/4

9/16

5/16

11/16

3/8

15/16

2) แบบสปริง (Spring Bender) เปนเครื่องมือสามารถดัดทอไดหลายรูปแบบ การใชงานมีหลักการ คือ ตองเลือก ขนาดสปริงใหเหมาะกับขนาดทอ หลัง การดัดแลวสปริงมักติดกับ ตัวทอ ใหทําการหมุน ตามเกลีย วสปริง เพื่อนําสปริงออก ไมควรดึงสปริงออกโดยตรง 3) แบบ Gear Type เปนเครื่องมือที่ไมพ บได โดยทั่วไป สวนใหญจะใชใ นงานอุ ตสาหกรรม เพื่อผลิต งาน ในปริมาณมาก ๆ ขั้นตอนการดัดทอ ดังนี้ 1) เลือกเบนเดอรใหพอดีกับขนาดของทอ 2) ยกดามหมุนขึ้น ใสทอทองแดงในชอง และตัวจับทอเพื่อปองกันไมใหทอลื่นไหล ดังภาพที่ 1.18

ภาพที่ 1.18 ระยะจับยึดทอกอนดัด 3) นําทอทองแดงสอดเขาไปในเบนเดอร ตรวจสอบตําแหนงองศาที่ 0 ใหตรงกับตําแหนงที่จะดัด ดังภาพที่ 1.19 – 1.20

ภาพที่ 1.19 ตรวจสอบตําแหนงองศาที่ 0 ใหตรงกับตําแหนงที่จะดัด

30 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

ภาพที่ 1.20 ทิศทางการดัด 4) คอย ๆ กดดามของเบนเดอรใหทองอโคงตามองศาที่ตองการ ดังภาพที่ 1.21

ภาพที่ 1.21 ตําแหนงการอานคาองศาในการดัด 5) ถาตองการดัดทอที่มีมุม มากกวา 90 องศา ใหหมุนดานจับทวนเข็ม นาฬิกาเขาหาตัว เพื่อใหสามารถกด ดามจับไดอีก 6) วัดความยาวจากปลายทอ และทําเครื่องหมายจุดที่ตองการดัดทอ 7) ถาดานปลายของทอที่ตองการดัดอยูดานซายของตัวจับทอ ใหขยับเครื่องหมายบนทอใหตรงกับ ขีด L บนดามจับ 8) ถาดานปลายของทอที่ตองการดั ดอยู ดา นขวาของตัว จับ ทอ ใหข ยับเครื่องหมายบนทอใหตรงกับ ขีด R บนดามจับ 9) การดัดทอดวยมุม 90 องศา จะกดดามกดลงจนกระทั่งขีด 0 บนดามจับตรงกับขีด 90 องศาบนวงลอ 10) การดัดทอดวยมุม 45 องศา จะกดดามกดลงจนกระทั่งขีด 0 บนดามจับตรงกับขีด 45 องศาบนวงลอ 11) ถอดทอออกจากเบนเดอร

31 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

ใบทดสอบ คําชี้แจง ใหผูรับการฝกทําเครื่องหมาย x ลงในกระดาษคําตอบขอที่ถูกที่สุดเพียงขอเดียว 1. ขอใดตอไปนี้ตรงกับลักษณะของทอแคปปลลารี่ หรือ แคปทิ้วป ก. ทออะลูมิเนียมขนาดใหญ ข. ทอสเตนเลสขนาดใหญ ค. ทอทองแดงขนาดเล็ก ง. ทอสังกะสีขนาดเล็ก 2. ทอแบบใดเหมาะสําหรับระบบการทําความเย็นสําหรับแอรข นาด 12000 BTU ก. ทอทองแดงขนาดเล็ก ข. ทออะลูมิเนียมขนาดใหญ ค. ทอสเตนเลสขนาดใหญ ง. ทอสังกะสีขนาดเล็ก 3. ทอขนาดเล็ก มีเสนผานศูนยกลางไมเกิน 1/2 นิ้ว ควรใชที่ตัดแบบใด ก. มีด มินิคัตเตอร ข. คัตเตอรตัดทอแบบสปริง ค. คัตเตอรตัดทอแบบอัตโนมัติ ง. คัตเตอรตัดทอแบบลูกกลิ้งขนาดใหญ 4. ขอใดเปนวิธีที่ถูกตองในการการลบคมทอ ก. ใชตัวลบคมทอดานที่เปนกรวยแหลมสอดเขาไปในทอกวาดหมุนไปมาแนวนอน ข. ใชตัวลบคมทอดานที่เปนกรวยแหลมสอดเขาไปในทอที่ชี้ขึ้นเอียง 45 องศา ค. ใชตัวลบคมทอดานที่เปนกรวยแหลมสอดเขาไปในทอที่ชี้ลงต่ํา ง. ใชตัวลบคมทอดานที่เปนกรวยแหลมสอดเขาไปในทอที่ชี้ขึ้น

32 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งเครื่ อ งปรั บ อากาศในบ า นและการพาณิ ช ย ข นาดเล็ ก ระดั บ 1 โมดู ลการฝ ก ที่ 6 5. ทอชนิดใดหากคลี่ออกไมระมัดระวังทออาจแบนหรือพับงอได ก. ทอทองแดง ข. ทอเหล็ก ค. ทอ PVC ง. ทอสเตนเลส

33 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

กระดาษคําตอบ ขอ 1 2 3 4 5

ก

ข

ค

34 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

ง

ใบงาน ใบงานที่ 1.1 ทอในเครื่องทําความเย็น 1. วัตถุประสงคเชิงพฤติกรรม - ตัดทอ ปรับแตงปลายทอ ขยายทอ บานทอ และดัดทอได

2. ระยะเวลาการฝกปฏิบตั ิงาน - ระยะเวลาการฝกปฏิบัติงานรวม 4 ชั่วโมง

3. คําชีแ้ จง ใหผูรับการฝกปฏิบัติงาน ดังนี้ 1. จงตัดทอขนาด 1/4 นิ้ว 5/16 นิ้ว และ 3/8 นิ้ว ใหมีความยาว 50 เซนติเมตร 2. จงขยายทอทองแดงแตละขนาด อยางละ 2 ชิ้น 3. จงบานแฟลรหนึ่งชั้นทอแตละขนาด อยางละ 2 ชิ้น 4. จงบานแฟลรสองชั้นทอแตละขนาด อยางละ 2 ชิ้น 5. จงดัดทอทํามุม 30 องศากับพื้นราบ (องศาภายใน 150 องศา) ทอแตละขนาด อยางละ 1 ชิ้น ตารางบันทึกผล ขนาดทอ

ตัด

ขยาย

บานแฟลร 1 ชั้น บานแฟลร 2 ชั้น

(แบบตอก) 1/4 นิ้ว 5/16 นิ้ว 3/8 นิ้ว

35 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

ดัด

ใบขั้นตอนการปฏิบัติงาน ใบขั้นตอนการปฏิบตั ิงานที่ 1.1 ทอในเครื่องทําความเย็น 1. การเตรียมการ 1.1 การเตรียมอุปกรณปองกันสวนบุคคล สวมใสอุปกรณปองกันอันตรายสวนบุคคลกอนเริ่มปฏิบัติงาน ไดแก - ถุงมือผา - รองเทานิรภัย - ชุดปฏิบัติการชาง 1.2 รับฟงคําสั่งจากครูฝก พรอมรับใบงาน 1.3 การเตรียมสถานที่ 1. ตรวจสอบสภาพพื้น ที่ปฏิบัติงาน ไมใ หม ีอุปกรณอื่น ๆ ที่ไ มเกี่ย วของ หรือ วัสดุอันตราย เชน สายไฟฟา วางกีดขวางอยู 2. ดูแลไมใหบุคคลที่ไมเกี่ยวของเขามาในบริเวณปฏิบัติงาน 3. เตรียมชุดปฐมพยาบาลเพื่อใชในกรณีฉุกเฉิน 4. รับทราบจุดที่ตั้งของอุปกรณชวยเหลือในกรณีฉุกเฉินตาง ๆ รวมถึงวิธีการใชอุปกรณเหลานั้น 1.4 การเตรียมเครื่องมือและอุปกรณตอผูรับการฝก 1 คน 1. คอน

จํานวน 1 อัน

2. เครื่องมือขยายทอ

จํานวน 1 อัน

3. ชุดเครื่องมืองานทอ

จํานวน 1 ชุด

4. ดินสอ 2B/ปากกาหมึก

จํานวน 1 ดาม

5. ตลับเมตร

จํานวน 1 อัน

6. ตัวจับทอ

จํานวน 1 ตัว

7. คัตเตอรตัดทอ

จํานวน 1 อัน

8. รีมเมอร

จํานวน 1 อัน

หมายเหตุ ตรวจสอบเครื่องมือวามีสภาพพรอมใชงานหรือไม หากพบวาเครื่องมือชิ้นใดชํารุด ใหรายงานครูฝกใหทราบ

36 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งเครื่ อ งปรั บ อากาศในบ า นและการพาณิ ช ย ข นาดเล็ ก ระดั บ 1 โมดู ลการฝ ก ที่ 6 1.5 การเตรียมวัสดุตอผูรับการฝก 1 คน 1. ทอทองแดงขนาด 1/4 นิ้ว ความยาว 50 เซนติเมตร

จํานวน 1 เสน

2. ทอทองแดงขนาด 3/8 นิ้ว ความยาว 50 เซนติเมตร

จํานวน 1 เสน

3. ทอทองแดงขนาด 5/16 นิ้ว ความยาว 50 เซนติเมตร

จํานวน 1 เสน

37 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

2. ลําดับการปฏิบตั ิงาน 2.1 งานตัดทอ ขั้นตอนการปฏิบัติงาน 1. คลี่ทอทองแดงขนาด 1/4 นิ้ว ออกจากมวน

คําอธิบาย ขอควรระวัง ค ลี่ ท อ ง แ ด ง ข น า ด 1/ 4 นิ้ ว ท อ ทองแดงขนาดเล็ก และบาง บางสวนออกจากมวนอยางถูกวิธี ง า ยต อ การหั ก งอ เมื่ อ ใช เ สร็ จ แล ว ให เ ก็ บ ไว ใ นที่ ที่ เ หมาะสม เสมอ

2. กําหนดตําแหนงตัดทอที่ 50 เซนติเมตรจาก มวน

ใช ต ลั บ เมตรวั ด ความยาวใหได กํ า หนดตํ า แหน ง ตั ด ให ชั ด เจน 50 เซนติ เ มตรจากม ว น แล ว เพือ่ ลดความผิดพลาดในการตัด กําหนดตําแหนงไวเพื่อตัด

3. ตัดทอในจุดที่กําหนดตําแหนงไว แลวลบคมทอ

ใชคัตเตอรตัดทอทองแดงขนาด 1/4 นิ้ ว ให ไ ด ค วาม ย าว 50 เซนติเมตร จากนั้นทําการลบคม ทอ

4. คลี่ทองแดงขนาด 5/16 นิ้ว และ 3/8 นิ้ว จากนั้นตัดตามขั้นตอนที่ 1 - 3

คลี่ทองแดงขนาด 5/16 นิ้ว และ 3/8 นิ้ ว แล ว ตั ด ท อ ทองแดงทั้ ง สองขนาด ตามลําดับขั้นขอ 1–3

38 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

การปรั บใบมี ดขณะการตั ด ควร ปรับทีละนอยอยาแรงมาก เพราะ จะทําใหใบมีด และทอไดรับความ เสียหาย

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งเครื่ อ งปรั บ อากาศในบ า นและการพาณิ ช ย ข นาดเล็ ก ระดั บ 1 โมดู ลการฝ ก ที่ 6 ขั้นตอนการปฏิบัติงาน 5. สรุปผล

คําอธิบาย สรุปผลการทดลอง

39 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

ขอควรระวัง

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งเครื่ อ งปรั บ อากาศในบ า นและการพาณิ ช ย ข นาดเล็ ก ระดั บ 1 โมดู ลการฝ ก ที่ 6 2.2 งานขยายทอ (แบบตอก) ขั้นตอนการปฏิบัติงาน คําอธิบาย 1. นําทอทองแดงขนาด 1/4 นิ้ว ทีต่ ัดไวใสใน นําทอทองแดงขนาด 1/4 นิ้ว ตัวจับยึด จากงานตัด ใสในตัวจับยึด

2. นําตัวขยายทอตอกลงในทอที่จับยึดไว

นําตัวขยายทอตอกขยายทอตาม ขั้นตอน

40 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

ขอควรระวัง ท อ ทองแดงขนาดเล็ ก และ บาง งายตอการหักงอ เมื่อใชเสร็จแล ว ใหเก็บไวในที่ที่เหมาะสมเสมอ

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งเครื่ อ งปรั บ อากาศในบ า นและการพาณิ ช ย ข นาดเล็ ก ระดั บ 1 โมดู ลการฝ ก ที่ 6 ขั้นตอนการปฏิบัติงาน คําอธิบาย 3. คลายตัวจับยึดและนําทอที่ขยายมาพักไว คลายตั ว จั บ ยึ ด ถอดท อ ทองแดง ขนาด 1/4 นิ้ว ที่ขยายทอเรียบร อย แลวออกมา

4. นําทอทองแดงขนาด 5/16 นิ้ว และ 3/8 นิ้ว ที่ตัดไวใสในตัวจับทอ ทําการขยายตาม ขั้นตอนที่ 1 - 3

นําทอทองแดงขนาด 5/16 นิ้ว และ 3/8 นิ้ ว มาขยายท อตามลํา ดับขั้น ขอ 1 - 3

5. สังเกตและบันทึกผล

สั ง เกตผลปฏิ บั ติ ง านจากชิ้ น งาน บั น ทึ ก ผลลงในตารางการทดลอง และสรุปผลการทดลอง

41 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

ขอควรระวัง

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งเครื่ อ งปรั บ อากาศในบ า นและการพาณิ ช ย ข นาดเล็ ก ระดั บ 1 โมดู ลการฝ ก ที่ 6 2.3 งานบานแฟลร 1 ชั้น ขั้นตอนการปฏิบัติงาน 1. นําทอทองแดงขนาด 1/4 นิ้ว มาตัดออกแลวทํา การลบคมทอ

คําอธิบาย นํ า ท อ ทองแดงขนาด 1/4 นิ้ ว จากใบงานขยายทอ (แบบตอก) มาตัดดานที่ทําการขยายออก 3 นิ้ว แลวทําการลบคมทอ

2. นําทอใสตัวจับยึด

นําทอที่ลบคมแลวใสใ นตั ว จั บ ยึดทอ

3. สวมตัวบาน แลวทําการบานแฟลร

สวมตั ว บานท อ เข า ไปในท อ แ ล ว ทํ า ก า ร บ า น แ ฟ ล ร ท อ แบบชั้นเดียว

42 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

ขอควรระวัง ทอทองแดงขนาดเล็กและบาง งายตอการหักงอ เมื่อใชเสร็จ แลวใหเก็บไวใ นที่ที่เหมาะสม เสมอ

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งเครื่ อ งปรั บ อากาศในบ า นและการพาณิ ช ย ข นาดเล็ ก ระดั บ 1 โมดู ลการฝ ก ที่ 6 ขั้นตอนการปฏิบัติงาน คําอธิบาย 4. คลายตัวจับยึด แลวนําทอที่บานแฟลรแลวออกเพื่อ คลายตั ว จั บ ท อ ถอดเอาท อ พักไว ที่บานแฟลรแลวออก

5. นําทอทองแดงขนาด 5/16 และ 3/8 นิ้ว มาตั ด นําทอทองแดงขนาด 5/16 และ ออกแล ว ทํ า การลบคมท อ จากนั้ น บานแฟลร ต าม 3/8 นิ้ ว จากใบงานขยายท อ ขั้นตอนที่ 1 - 4 (แบบตอก) มาตัดออก 3 นิ้ว จากนั้นนํามาบานแฟลร ชั้นเดียวตามลําดับขอ 1 - 4

6. คลายตั ว จั บ ยึด ถอดท อ ที่ บ านแล วออก จากนั้ น คลายตั ว จั บ ท อ ถอดเอาท อ ที่ สังเกตแลวบันทึกผล บานแฟลร แ ล ว ออกสั ง เกตผล แลวบันทึกผลลงในตาราง

43 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

ขอควรระวัง

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งเครื่ อ งปรั บ อากาศในบ า นและการพาณิ ช ย ข นาดเล็ ก ระดั บ 1 โมดู ลการฝ ก ที่ 6 2.4 งานบานแฟลร 2 ชั้น ขั้นตอนการปฏิบัติงาน คําอธิบาย ขอควรระวัง 1. นําทอทองแดงขนาด 1/4 นิ้ว จากใบงาน นําทอทองแดงขนาด 1/4 นิ้ว ท อ ทองแดงขนาดเล็ ก และบาง บานแฟลร ชั้ น เดี ย วมาตั ด ด า นที่ บ านแฟลร จากใบงานบานแฟลรชั้นเดียว งายตอการหักงอ เมื่อใชเสร็จแลว ออก แลวลบคมทอ มาตัดดานที่ บานแฟลร ออก 3 นิ้ว ใหเก็บไวในที่ที่เหมาะสมเสมอ แลวทําการลบคมทอ

2. นําทอใสตัวจับยึด

นําทอที่ลบคมแลวใสในตัวจับยึดทอ

3. สวมชุดตัวจับทอลงในปลายทอ ใชคอนทุบ สวมชุดตัวจับทอ ขนาด 1/4 นิ้ว ลง ปลายทอเบา ๆ ใหงอเขาดานใน ในปลายท อ จากนั้ น ใช ค อ นทุ บ ปลายทอเบา ๆ ใหงอเขาดานใน

4. สวมตัวบานทอเขาไปในทอ แลวขันกรวย สวมตัวบานทอเขาไปในทอ แลวขัน ทอใหกดลงบนตัวจับทอ กรวยท อ ให ก ดลงบนตั ว จั บ ท อ ให สนิท

44 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งเครื่ อ งปรั บ อากาศในบ า นและการพาณิ ช ย ข นาดเล็ ก ระดั บ 1 โมดู ลการฝ ก ที่ 6 ขั้นตอนการปฏิบัติงาน 5. คลายตัวบานทอ เอาชุดตัวจับทอออก ขัน ตั ว บานท อ อี ก ครั้ ง แล ว คลายตั ว บานท อ จากนั้นถอดเอาทอที่บานแฟลรแ บบสองชั้ น ออก

คําอธิบาย คลายตั ว บานท อ เอาชุ ดตั ว จั บ ทอ ออก ขั น ตั ว บานท อ ให กรวยกดลง ปลายทอจนแนบสนิทอีกครั้ง แลว คลายตัวบานทอและตัวจับทอถอด เอาทอที่บานแฟลรแบบสองชั้นออก

6. นําทอทองแดงขนาด 5/16 และ 3/8 นิ้ว นํ า ท อ ท อ ง แ ด ง ข น า ด 5 / 1 6 มาบานแฟลรสองชั้นตามลําดับขั้นตอนที่ 1-5 และ 3/8 นิ้ว มาบานแฟลรสองชั้น ตามลําดับขอ 1 - 5

7. สังเกตผล แลวบันทึกผลลงในตาราง

สังเกตผล แลวบันทึกผลลงในตาราง

45 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

ขอควรระวัง

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งเครื่ อ งปรั บ อากาศในบ า นและการพาณิ ช ย ข นาดเล็ ก ระดั บ 1 โมดู ลการฝ ก ที่ 6 2.5 งานดัดทอ (เบนเดอร) ขั้นตอนการปฏิบัติงาน 1. นําทอทองแดงขนาด 1/4 นิ้ว มาตัดดานที่ บานแฟลรออกแลวทําการลบคมทอ

คําอธิบาย ขอควรระวัง นําทอทองแดงขนาด 1/2 นิ้ว ทอทองแดงขนาดเล็กและบาง จากใบงานบานแฟลรสองชั้น งายตอการหักงอ เมื่อใชเสร็จแลว มาตัดดานที่บานแฟลรออก 3 นิ้ว ใหเก็บไวในที่ที่เหมาะสมเสมอ แลวทําการลบคมทอ

2. เลือกขนาดเบนเดอรใหเหมาะกับขนาดทอ

เลือกเบนเดอรขนาด 1/2 นิ้ว ซึ่งมีระยะรัศมี 1 ½ นิ้ว

3. สังเกตจุดดัดที่ 0 องศาบนตัวเบนเดอรแลว กําหนดจุดดัดบนทอ จากนั้นสอดทอลงในเบน เดอร

สังเกตจุดดัดใหตรงกับองศาที่ 0 เสมอ (ตําแหนงนี้ตองหักลบดวย รัศมีของการดัดจากระยะดัดจริง) กําหนดตําแหนงที่จะดัดลงบนทอที่ กึ่งกลางทอ จากนั้นสอดทอลงใน เบนเดอร

46 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งเครื่ อ งปรั บ อากาศในบ า นและการพาณิ ช ย ข นาดเล็ ก ระดั บ 1 โมดู ลการฝ ก ที่ 6 ขั้นตอนการปฏิบัติงาน คําอธิบาย 4. กดดามจับดานที่มีคานหมุนเบนเดอร ใ ห ไ ด คอย ๆ กดดามของเบนเดอร ใหทอ ขนาดองศาดัด ตามตองการ จากนั้นถอดทอที่ งอโคงตามองศาที่ตองการ คือ 30 ดัดแลวออกจากเบนเดอรแลวตกแตงทอ องศากั บ พื้ น ราบ จากนั้ นถอดท อ ออกจากเบนเดอร แ ลว ตกแตงให เรียบรอย

5. สรุปผล

สรุปผลการทดลอง

47 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

ขอควรระวัง

3. ตรวจสอบชิน้ งาน ตรวจสอบและบันทึกขอบกพรองตอไปนี้ ลําดับที่ 1

รายการตรวจสอบ

เกณฑการพิจารณา

ทอในเครื่องทําความเย็น 1.1 งานตัดทอ

ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน

1.2 งานขยายทอ (แบบตอก)

ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน

1.3 งานบานแฟลร 1 ชั้น

ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน

1.4 งานบานแฟลร 2 ชั้น

ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน

1.5 งานดัดทอ (เบนเดอร)

ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน

กิจนิสัย 2.1 เตรียมเครื่องมือและอุปกรณอยางถูกตองและครบถวน

ความถูกตองตามวิธีการใชงาน

2.2 สวมใสอุปกรณปองกันอันตรายสวนบุคคลอยางถูกตอง และ

ความถูกตองตามวิธีการใชงาน

ครบถวน กอนเริ่มปฏิบัติงาน 2.3 ปฏิบัติตามลําดับขั้นตอนการทํางาน

ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน

2.4 ความปลอดภัยระหวางการปฏิบัติงาน

ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน

2.5 การเก็บเครื่องมือ วัสดุ อุปกรณ และทําความสะอาดพื้นที่

ความถูกตองตามวิธีการใชงาน

ปฏิบัติงาน

48 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

ใบใหคะแนนการตรวจสอบ ลําดับที่ 1

รายการประเมิน

เกณฑการใหคะแนน

การปฏิบัติงาน 1.1 งานตัดทอ

คะแนนเต็ม 25

- ตัดทอไดขนาดตามที่กํ าหนด ลบคมทอเรียบรอย

ใหคะแนน 5 คะแนน - ตัดทอขาด/เกิน 1-2 มิลลิเมตร ยังมีคมทออยูเล็กนอย ใหคะแนน 3 คะแนน - ตัดทอขาด/เกินตั้งแต 3 มิลลิเมตร ลบคมทอไมเรียบรอ ย ใหคะแนน 1 คะแนน 1.2 งานขยายทอ (แบบตอก)

- ผิวเรียบ คอทอ ไมมีรอยราว แตก ระยะขยายไดขนาด

ใหคะแนน 5 คะแนน - ผิวเรียบ คอทอ มีรอยเล็กนอย ระยะขยายไดขนาด ใหคะแนน 3 คะแนน - ผิวเรียบ คอทอ มีรอยราว แตก ระยะขยายลึก หรือตื้นเกินไป ใหคะแนน 1 คะแนน 1.3 งานบานแฟลร 1 ชั้น

- ผิวเรียบ ระยะความบานไดตามขนาด ใหคะแนน 5 คะแนน

- ผิวมีรอยเล็กนอย ระยะบานไดตามขนาด ใหคะแนน 3 คะแนน - ผิวมีรอย ระยะการบานมากเกิน ทอมีรอยแตก ใหคะแนน 1 คะแนน 1.4 งานบานแฟลร 2 ชั้น

- ผิวเรียบ ระยะความบานไดตามขนาด ใหคะแนน 5 คะแนน

- ผิวมีรอยเล็กนอย ระยะบานไดตามขนาด ใหคะแนน 3 คะแนน - ผิวมีรอย ระยะการบานมากเกิน ทอมีรอยแตก ใหคะแนน 1 คะแนน 1.5 งานดัดทอ (เบนเดอร)

- กํ า หนดร ะยะตํ า แหน ง ดั ด ถู ก ต อ ง ส ามาร ถดั ด ได 30 องศา

ใหคะแนน 5 คะแนน - กําหนดระยะตํ าแหนงดัด ขาด/เกิน 1-2 มิลลิเมตร สามารถดัดได ขาด/ เกิน 1-2 องศา ใหคะแนน 3 คะแนน - กําหนดระยะตํ าแหนงดัด ขาด/เกินตั้งแต 3 มิลลิเมตร สามารถดัดได ขาด/เกินตั้งแต 3 องศา ใหคะแนน 1 คะแนน 2

กิจนิสัย

2.1 เตรียมเครื่องมื อและอุ ปกรณ อย างถูกต องและ - ปฏิบัติไดครบถวน ถูกตอง ใหคะแนน 1 คะแนน

ครบถ วน

- ปฏิบัติไมครบถวน ไมถูกตอง ใหคะแนน 0 คะแนน

2.2 สวมใสอุปกรณปองกันอันตรายสวนบุคคล

- ปฏิบัติไดครบถวน ถูกตอง ใหคะแนน 1 คะแนน

อยางถูกตองและครบถวน กอนเริ่มปฏิบัติง าน

- ปฏิบัติไมครบถวน ไมถูกตอง ใหคะแนน 0 คะแนน

2.3 ปฏิบัติต ามลํ าดับขั้นตอนการทํางาน

- ปฏิบัติไดครบถวน ถูกตอง ใหคะแนน 1 คะแนน

49 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

1 1

คะแนนที่ได

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งเครื่ อ งปรั บ อากาศในบ า นและการพาณิ ช ย ข นาดเล็ ก ระดั บ 1 โมดู ลการฝ ก ที่ 6 ลําดับที่

รายการประเมิน

เกณฑการใหคะแนน

คะแนนเต็ม

คะแนนที่ได

- ปฏิบัติไมครบถวน ไมถูกตอง ใหคะแนน 0 คะแนน 2.4 ความปลอดภัยระหว างการปฏิ บัติงาน

- ปฏิบัติไดครบถวน ถูกตอง ใหคะแนน 1 คะแนน

- ปฏิบัติไมครบถวน ไมถูกตอง ใหคะแนน 0 คะแนน 2.5 การเก็บเครื่องมือ วัสดุ อุปกรณ และทํ า

- ปฏิบัติไดครบถวน ถูกตอง ใหคะแนน 1 คะแนน

ความสะอาดพื้นที่ ปฏิบัติงาน

- ปฏิบัติไมครบถวน ไมถูกตอง ใหคะแนน 0 คะแนน คะแนนเต็ม

1 30

หมายเหตุ หากผูเขารับการฝกไดรับคะแนน 21 คะแนนขึ้นไป (คะแนนมากกวาหรือเทากับรอยละ 70) ใหผูเขารับการฝก ขอเขารับการทดสอบภาคปฏิบัติได

50 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

รายละเอียดหัวขอวิชาที่ 2

0921730102 ชนิดของลวดเชื่อมแกส (ใบแนะนํา) 1. ผลลัพธการเรียนรู - บอกชนิดของลวดเชื่อมแกส และการเลือกใชงานได 2. หัวขอสําคัญ

- ชนิดของลวดเชื่อมแกส

4. อุปกรณชวยฝก 1. สื่อการฝกอบรม ครูฝกสามารถเลือกใชงานสื่อได 2 รูปแบบ คือ 1.1 รูปแบบสื่อสิ่งพิมพ (Offline) ประกอบดวย - คูมือครูฝก เพื่อประกอบการจัดการฝกอบรม - คูมือการประเมิน เพื่อบันทึกผลการประเมินการทดสอบของผูรับการฝก - สื่อวีดิทัศน (DVD) เพื่อประกอบการจัดการฝกอบรม 1.2 รูปแบบอิเล็กทรอนิกส (Online) ประกอบดวย - คูมือครูฝกรูปแบบเอกสารอิเล็กทรอนิกส (.pdf) เพื่อประกอบการจัดการฝกอบรม - คูมือการประเมินรูปแบบเอกสารอิเล็กทรอนิกส (.pdf) เพื่อบันทึกผลการประเมินการทดสอบของผูรับการฝก - สื่อวีดิทัศน (Online) เพื่อประกอบการจัดการฝกอบรม

51 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

5. ขั้นตอนการฝกอบรม 1. ครูฝกมอบหมายใหผูรับการฝกทําแบบทดสอบกอนฝก (Post-Test) และประเมินผล 1.1 ถาผลการประเมินผานเกณฑรอยละ 70 ตามที่กําหนดในเอกสารโครงรางหลักสูตร จะมีสิทธิ์ขอเขารับการฝก ภาคปฏิบัติ (ถามี) หรือเขารับการฝกในโมดูลถัดไป หรือเขารับการฝกในโมดูลที่ครูฝกกําหนดได 1.2 ถาผลการประเมินต่ํากวารอยละ 70 ใหครูฝกมอบหมายผูรับการฝกใหฝกอบรมภาคทฤษฎี 2. การฝกอบรมภาคทฤษฎี ใหผูรับการฝกศึกษาคูมือผูรับการฝก และฝกหัดทําใบทดสอบทายหัวขอวิชา 3. เมื่อผูรับการฝกศึกษาคูมือผูรับการฝกประจําโมดูลนั้นเขาใจแลว ใหครูฝกมอบหมายผูรับการฝกใหทําแบบทดสอบ หลังฝก (Post-Test) และประเมินผลเชนเดียวกับแบบทดสอบกอนฝก

6. การวัดผล 1. ครูฝกประเมินผลภาคทฤษฎีจากแบบทดสอบกอนฝก 1.1 ถาผลการประเมินผานเกณฑรอยละ 70 ตามที่กําหนดในเอกสารโครงรางหลักสูตร จะมีสิทธิ์ขอเขารับการฝก ภาคปฏิบัติ (ถามี) หรือเขารับการฝกในโมดูลถัดไปได 1.2 ถาผลการประเมินต่ํากวารอยละ 70 ใหครูฝกมอบหมายใหผูรับการฝกศึกษาเนื้อหาจากสื่อดวยตนเองจนเขาใจ จึงทําแบบทดสอบหลังฝก (Post-Test) 2. ครูฝกประเมินแบบทดสอบหลังฝก โดยใชหลักเกณฑเดียวกับการประเมินแบบทดสอบกอนฝก

7. บรรณานุกรม ภานุวัฒน หนูกิจ. 2556. งานเชื่อมและโลหะแผนเบื้องตน. [ออนไลน]. เขาถึงไดจาก : http://www.maceducation.com/ebook/3305806100/files/assets/common/downloads/publication.pdf วิทยาลัยการอาชีพเกษตรวิสัย. 2558. งานเชื่อมแกส (Gas Welding). [ออนไลน]. เขาถึงไดจาก : http://www.kaset.ac.th/technic/index.php/2014-12-22-08-52-36/2015-01-28-09-42-43 สนอง อิ่มเอม. 2547. เครื่องทําความเย็นและเครื่องปรับอากาศรถยนต. กรุงเทพฯ : อมรินทรพ ริ้นติ้งแอนดพับลิชชิ่ง

52 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

ใบขอมูล หัวขอวิชาที่ 2 ชนิดของลวดเชื่อมแกส 1. ชนิดของลวดเชื่อม ในการเชื่อมแกสจําเปนตองมีลวดเชื่อมแกส เพื่อเปนตัวชวยในการประสานระหวางทอที่ทําการเชื่อม โดยลวดเชื่อมแกส จะหลอมละลายเมื่อ ไดรั บ ความร อ น และจะแทรกตัว ไปยึ ด เกาะกั บท อ เปรีย บเหมือ นดั่ง กาวที่ ชวยยึ ด ติ ด นอกจากนี้ ยังชวยไมใหเกิดรอยรั่วระหวางการเชื่อมตอของทอดวย ลวดเชื่อมแกส มีหลายชนิดซึ่งมีคุณสมบัติตางกัน ดังนี้ 1.1 ลวดเชื่อมเงิน ลวดเชื่อมเงิน เรีย กอีกอยางวา ลวดเชื่อมทองแดง มีจุดหลอมเหลวต่ํา และไมตองใชฟ ลักซในการชวยประสาน เหมาะสําหรับใชในงานเชื่อมระหวางทองแดงกับทองแดง เชน ในงานเครื่องทําความเย็นและเครื่องปรับอากาศ

ภาพที่ 2.1 ลวดเชื่อมเงิน 1.2 ลวดเชื่อมทองเหลือง มี จุ ด หลอมเหลวสูง และต อ งใช ฟ ลัก ซ ใ นการช วยประสาน เหมาะสํ า หรั บ ใชใ นงานเครื่ อ งทํา ความเย็นและ เครื่องปรับอากาศ และการซอมแซมชิ้นงาน เชน งานเชื่อมทองเหลือง ทองแดง ทองแดงผสม และเหล็กหลอ

ภาพที่ 2.2 ลวดเชื่อมทองเหลือง 53 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งเครื่ อ งปรั บ อากาศในบ า นและการพาณิ ช ย ข นาดเล็ ก ระดั บ 1 โมดู ลการฝ ก ที่ 6 1.3 ลวดผิวแดง ลวดผิวแดงเปนลวดที่ใชใ นงานเชื่อมเหล็กทั่วไป เหมาะกับงานทําทอมอเตอรไซค และเฟอรนิเจอรนอกจากนี้ยังมี ลวดเชื่อมแกสอีกหลายชนิดที่ใชไดกับงานที่ทําจากโลหะเฉพาะเจาะจงเทานั้น เชน ลวดเชื่อมเหล็ก ลวดเชื่อมเหล็กหลอ ลวดเชื่อมโลหะผสมลวดเชื่อมสเตนเลส และลวดเชื่อมอะลูมิเนียม เปนตน ตารางที่ 2.1 ตัวอยางลวดเชื่อม มาตรฐาน AWS

ชนิดของโลหะ

อุณหภูมิหลอมเหลว (องศาเซลเซียส)

ER5356

อะลูมิเนียม

2060

ER70S-6

อารกอน

-40 - 30

ER308

สเตนเลสสตีล

1400 - 1450

ERCuAl-A2

ทองแดง

1040

การเลือกใชลวดเชื่อมในงานทอของเครื่องปรับอากาศ จะใชลวดเชื่อมทองแดง หรือลวดเชื่อมเงิน ซึ่งสามารถแบงระดับได ดังนี้ ตารางที่ 2.2 ลวดเชื่อมเงินระดับตาง ๆ ชนิด

งานเชื่อมที่เหมาะสม

ไมมีสวนผสมของเงิน (0%)

งานเชื่อมทองแดงแบบประหยัด และงานที่ใชอุณหภูมิสูงได

มีสวนผสมของเงิน 2%

งานเชื่อมทองแดง และงานเชื่อมทองเหลือง แบบที่ใช อุณหภูมิสูงได

มีสวนผสมของเงิน 5%

งานเชื่อมทีต่ องการความยืดหยุนกวาแบบ 0% และ 2%

มีสวนผสมของเงิน 15%

งานที่หนาสัมผัสไมเรียบ งานเครื่องทําความเย็น และงาน เครื่องปรับอากาศเคลื่อนที่

มีสวนผสมของเงิน 35%

งานที่มีโลหะพื้นฐานตางสกุล เชน เหล็กกับทองแดง

มีสวนผสมของเงิน 45%

งานที่มีโลหะพื้นฐานตางสกุล เชน สเตนเลสสตีล กับ ทองแดง หรือ ทองเหลือง

มีสวนผสมของเงิน 56%

งานเชื่อมที่ตองการคุณภาพสูงสุด เชน ในอุตสาหกรรมผลิต อาหาร 54 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

ใบทดสอบ คําชี้แจง ใหผูรับการฝกทําเครื่องหมาย x ลงในกระดาษคําตอบขอที่ถูกที่สุดเพียงขอเดียว 1. ชนิดของลวดเชื่อมแกสมีกี่ประเภท อะไรบาง ก. 3 ประเภท คือ ลวดเชื่อมเงิน ลวดเชื่อมทองเหลือง และลวดเชื่อมผิวแดง ข. 3 ประเภท คือ ลวดเชื่อมเงิน ลวดเชื่อมทองเหลือง และลวดแบบตะกั่ว ค. 2 ประเภท คือ ลวดเชื่อมเหล็ก ลวดเชื่อมทองแดง ง. 2 ประเภท คือ ลวดเชื่อมเหล็ก ลวดเชื่อมบุก 2. ลวดเชื่อมเงินเหมาะสําหรับใชในงานใด ก. งานทําเฟอรนิเจอร ข. งานซอมรถมอเตอรไซต ค. งานตอเติมหลังคาบาน ง. งานเชื่อมระบบทําความเย็น 3. งานทําทอมอเตอรไซค และเฟอรนิเจอรควรเลือกใชลวดชนิดใด ก. ลวดผิวแดง ข. ลวดเชื่อมเงิน ค. ลวดเชื่อมทองเหลือง ง. ลวดเงินผสมตะกั่ว

55 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

กระดาษคําตอบ ขอ 1 2 3

ก

ข

ค

56 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

ง

รายละเอียดหัวขอวิชาที่ 3

0921730103 ชนิดของหัวเชื่อมแกส (ใบแนะนํา) 1. ผลลัพธการเรียนรู 1. บอกชนิดของหัวเชื่อมแกสได 2. เลือกใชงานหัวเชื่อมแกสไดถูกตอง

2. หัวขอสําคัญ

- ชนิดของหัวเชื่อมแกส

4. อุปกรณชวยฝก อุปกรณชวยฝกสามารถเลือกใชงานได 2 รูปแบบ คือ 1. รูปแบบสื่อสิ่งพิมพ (Offline) ประกอบดวย - คูมือผูรับการฝก เพื่อใชศึกษาภาคทฤษฎีและปฏิบัติ - คูมือการประเมิน เพื่อใชในการทดสอบ - สื่อวีดิทัศน (DVD) เพื่อประกอบการศึกษาภาคทฤษฎีและปฏิบัติ 2. รูปแบบอิเล็กทรอนิกส (Online) ประกอบดวย - คูมือผูรับการฝกรูปแบบเอกสารอิเล็กทรอนิกส (.pdf) เพื่อใชศึกษาภาคทฤษฎีและปฏิบัติ - คูมือการประเมินรูปแบบเอกสารอิเล็กทรอนิกส (.pdf) เพื่อใชในการทดสอบ - สื่อวีดิทัศน (Online) เพื่อประกอบการศึกษาภาคทฤษฎีและปฏิบัติ

57 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

58 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

7. บรรณานุกรม จีรวรรณ บุตรโสภา. 2557. หนวยที่ 3 งานเชื่อมแกส. [ออนไลน]. เขาถึงไดจาก : http://2100-1005-1.blogspot.com/2014/01/3.html วิทยาลัยเทคนิคพัทยา. 2560. หนวยที่ 5 งานบัดกรีแข็ง. [ออนไลน]. เขาถึงไดจาก : http://www.pattayatech.ac.th/files/150511088525213_15051111115447.pdf

59 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

ใบขอมูล หัวขอวิชาที่ 3 ชนิดของหัวเชื่อมแกส หัวเชื่อมแกส (Welding Torch) อุปกรณสําคัญที่เปนทางผานของแกสออกซิเจนและแกสอะเซทิลีน และชวยควบคุม ทิศทางของแกส ซึ่งหัวเชื่อมแกส ประกอบไปดวย ตัวหัวเชื่อม (Torch Body) มีลักษณะเปนทอกลวงที่ติดกับทอแกสออกซิ เจน และอะเซทิลีน รวมทั้งเปนบริเวณมือจับสําหรับทํางานเชื่อม สวนปลาย เรีย กวา หัวเชื่อม (Torch Tip) ซึ่งอยูปลายสุด ของหัวเชื่อมติดกับสวนหองผสมแกส หัวเชื่อมแกสถูกนํามาใชในการเชื่อมติดชิ้นงานโลหะเขาดวยกันอยางแข็งแรง และ แนบเนียน

ภาพที่ 3.1 สวนประกอบของหัวเชื่อมแกส 1. หัวเชื่อมแกส แบงตามลักษณะของแรงดันแกสอะเซทิลีนไดเปน 2 ชนิด ไดแก 1.1 ชนิดความดันสมดุล (Equal Pressure Type) ชนิ ด ความดั น สมดุ ล ใช กั บ ถั ง แก ส อะเซทิ ลี น แบบบรรจุ ถั ง สํ า เร็ จ ที่ มี ค วามดั น สู ง กว า ถั ง แก ส ที่ เ ตรี ย ม เอง ในบางครั้งจะเรียกวา Balanced Pressure เนื่องจากมักจะใชความดันของแกสออกซิเจนและอะเซทิลีนในอัตราสวนเทากัน

ภาพที่ 3.2 หัวเชื่อมแกส ชนิดความดันสมดุล

60 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งเครื่ อ งปรั บ อากาศในบ า นและการพาณิ ช ย ข นาดเล็ ก ระดั บ 1 โมดู ลการฝ ก ที่ 6 1.2 ชนิดหัวฉีด (Injection Type) ชนิดหัวฉีด หรือเรีย กวา Low Pressure Type เหมาะสําหรับใชกั บถั งแก สอะเซทิ ลี น จากถั งที่มี ค วามดั น ต่ํ า หัวฉีดประเภทนี้มีโครงสรางภายในที่แ ตกตางจากหัวฉีดแบบสมดุล เนื่องจากมีทอแกสออกซิเจนอยูตรงกลางดานใน และมีทอแกสอะเซทิลีนลอมรอบ ซึ่งโครงสรางแบบนี้ ทําใหเกิดสุญญากาศดูดแกสอะเซทิลีนเขาไปผสมกับแกสออกซิเจน

ภาพที่ 3.3 หัวเชื่อมแกส ชนิดหัวฉีด นอกจากนี้ ในการเชื่อมแกสตองใหความสําคัญกับการเลือกขนาดหัวทิพ เชื่อม (Welding Tip) ซึ่งเปนทอทองแดง ผสมที่มีขนาดของรูที่หลากหลาย โดยขนาดของรูที่หัวทิพเชื่อมจะสัมพันธกับขนาดของเปลวไฟ ดังนั้น การเลือกขนาด ของหัวทิพจะตองพิจารณาจากความหนาและชนิดของโลหะที่จะเชื่อมดวย เนื่องจากการเลือกหัวทิพที่ใหญเกินไป จะทําให แนวเชื่อมมีข นาดใหญและอาจเกิดการทะลุได สวนการเลือกหัวทิพ ที่เล็กเกินไป จะทําใหปริม าณความรอนไมเพียงพอ สําหรับการหลอมละลายโลหะ ทําใหเสียเวลาในการเชื่อมนานเกินความจําเปน โดยความเหมาะสมระหวางขนาดของหั วทิพ และความหนาของชิ้นงานเปนไปตามตารางนี้ ตารางที่ 3.1 ขนาดของหัวทิพและความหนาของชิ้นงาน ขนาดเบอรหวั ทิพ

ขนาดความหนาโลหะที่ตองการเชื่อม (มิลลิเมตร)

0.79

1.58

2.38

3.17

ปลายหัวตัดแกส สามารถนํามาใชเชื่อมตอกับชุดถังแกสได เพื่อทําการตัดชิ้นงานโลหะใหมีขอบที่คมเรียบ ปลายหัวตัด จะมีลักษณะเปนรูข นาดเล็กที่พนเปลวไฟ อยูรอบ ๆ รูข องแกสออกซิเจน ซึ่งเปลวไฟนี้จะชวยเตรีย มใหชิ้นงานรอ น โดยปลายหัวตัด แบงไดเปน

61 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งเครื่ อ งปรั บ อากาศในบ า นและการพาณิ ช ย ข นาดเล็ ก ระดั บ 1 โมดู ลการฝ ก ที่ 6 - ปลายหัวตัดแบบมาตรฐาน เสนผานศูนยกลางภายในของทอมีขนาดคงที่ ซึ่งปลอยแกสออกซิเจนที่ความดัน 30 – 60 psi - ปลายหัวตัดแบบความเร็วสูง ภายในทอจะมีข นาดเสนผานศูนยกลางจากแคบไปกวาง ทําใหสามารถ ปลอยแกสออกซิเจนออกมาที่ความดัน 60 – 100 psi ดวยความเร็วในการตัดที่สูงมาก หัวตัดประเภทนี้ จึงตองใชกับเครื่องตัดเทานั้น

ภาพที่ 3.4 หัวตัดแกส

62 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

ใบทดสอบ คําชี้แจง ใหผูรับการฝกทําเครื่องหมาย x ลงในกระดาษคําตอบขอที่ถูกที่สุดเพียงขอเดียว 1. หากโลหะมีความหนา 2.38 มิลลิเมตร ควรใชหัวทิพเบอรใด ก. 0 ข. 1 ค. 2 ง. 3 2. ปลายหัวตัดแบบความเร็วสูงปลอยแกสออกซิเจนออกมาที่ความดันเทาไหร ก. 1- 60 psi ข. 60 – 100 psi ค. 100-150 psi ง. 150- 200 psi 3. หัวเชื่อมแกสชนิดหัวฉีด เหมาะสําหรับใชกับถังแกสชนิดใด ก. ถังแกสอะเซทิลีน ข. ถังแกสออกซิเจน ค. ถังแกสฮีเลียม ง. ถังแกสไนโตรเจน

63 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

กระดาษคําตอบ ขอ 1 2 3

ก

ข

ค

64 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

ง

ใบงาน ใบงานที่ 3.1 ชนิดของหัวเชื่อมแกส 1. วัตถุประสงคเชิงพฤติกรรม - เลือกใชงานหัวเชื่อมแกสไดถูกตอง

2. ระยะเวลาการฝกปฏิบตั ิงาน - ระยะเวลาการฝกปฏิบัติงานรวม 1 ชั่วโมง

3. คําชีแ้ จง ใหผูรับการฝกวัดขนาดความหนาของทอทองแดงที่จะเชื่อมแลวเลือกขนาดหัวทิพเชื่อมใหเหมาะสม 3 ขนาด จาก 4 ขนาดที่กําหนดให ลําดับที่

ขนาดของทอ

ความหนาของทอ

1 2 3

65 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

ขนาดหัวทิพ

ใบขั้นตอนการปฏิบัติงาน ใบขั้นตอนการปฏิบตั ิงานที่ 3.1 ชนิดของหัวเชื่อมแกส 1. การเตรียมการ 1.1 การเตรียมอุปกรณปองกันสวนบุคคล สวมใสอุปกรณปองกันอันตรายสวนบุคคลกอนเริ่มปฏิบัติงาน ไดแก - ถุงมือผา - รองเทานิรภัย - ชุดปฏิบัติการชาง 1.2 รับฟงคําสั่งจากครูฝก พรอมรับใบงาน 1.3 การเตรียมสถานที่ 1. ตรวจสอบสภาพพื้นที่ปฏิบัติงาน ไมใ หมีอุปกรณอื่น ๆ ที่ไมเกี่ย วของ หรือวัสดุอันตราย เชน สายไฟฟา วางกีดขวางอยู 2. ดูแลไมใหบุคคลที่ไมเกี่ยวของเขามาในบริเวณปฏิบัติงาน 3. เตรียมชุดปฐมพยาบาลเพื่อใชในกรณีฉุกเฉิน 4. รับทราบจุดที่ตั้งของอุปกรณชวยเหลือในกรณีฉุกเฉินตาง ๆ รวมถึงวิธีการใชอุปกรณเหลานั้น 1.4 การเตรียมเครื่องมือและอุปกรณตอผูรับการฝก 1 คน 1. เวอรเนียรคาลิปเปอร

จํานวน 1 ตัว

2. หัวเชื่อมแกสขนาดตาง ๆ

จํานวน 1 ชุด

หมายเหตุ ตรวจสอบเครื่องมือวามีสภาพพรอมใชงานหรือไม หากพบวาเครื่องมือชิ้นใดชํารุด ใหรายงานครูฝกใหทราบ 1.5 การเตรียมวัสดุตอผูรับการฝก 1 คน 1. ทอทองแดงขนาด 1/2 ความยาว 10 เซนติเมตร

จํานวน 1 เสน

2. ทอทองแดงขนาด 1/4 ความยาว 10 เซนติเมตร

จํานวน 1 เสน

3. ทอทองแดงขนาด 3/8 ความยาว 10 เซนติเมตร

จํานวน 1 เสน

4. ทอทองแดงขนาด 5/8 ความยาว 10 เซนติเมตร

จํานวน 1 เสน

66 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

2. ลําดับการปฏิบตั ิงาน 2.1 ชนิดของหัวเชื่อมแกส ขั้นตอนการปฏิบัติงาน 1. เลือกทอ 3 ขนาดจากที่ครูฝกกําหนด

คําอธิบาย

ขอควรระวัง

เลือกทอที่จะทําการเชื่อม

ทอทองแดงขนาดเล็กและบาง

มาอยางนอย 3 ขนาด

งายตอการหักงอ เมื่อใชเสร็จแลว ใหเก็บไวในที่ที่เหมาะสมเสมอ

2. ใชเวอรเนียวัดขนาดทอ และความหนา

ใชเวอรเนียรคาลิปเปอร วัดขนาด

ของทอ

ของทอและวัดความหนาของทอ

3. บันทึกผลที่ไดจากการวัดขนาดทอ

บันทึกขอมูลของทอที่วัดแลว

ทองแดง

ลงในตารางที่กําหนดใหในใบงาน

67 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งเครื่ อ งปรั บ อากาศในบ า นและการพาณิ ช ย ข นาดเล็ ก ระดั บ 1 โมดู ลการฝ ก ที่ 6 ขั้นตอนการปฏิบัติงาน 4. เลือกขนาดหัวทิพที่เหมาะกับขนาดทอ

คําอธิบาย เลื อ กขนาดหั ว ทิ พ ที่ เ หมาะสมกั บ ทอที่เลือก

5. บันทึกขนาดหัวทิพที่เลือกลงในตาราง

บันทึกขนาดหัวทิพที่เลือก

บันทึกผล แลวสรุปผลสงครูฝก

ลงในตารางบันทึกผลที่กําหนด แลวสรุปผลสงครูฝก

68 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

ขอควรระวัง

3. ตรวจสอบชิน้ งาน ตรวจสอบและบันทึกขอบกพรองตอไปนี้ ลําดับที่ 1

รายการตรวจสอบ

เกณฑการพิจารณา

เลือกหัวเชื่อมที่เหมะสม 1.1 วัดขนาดทอไดถูกตองเหมาะสม

ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน

1.2 การใชเวอรเนียรคาลิปเปอร

ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน

1.3 การเลือกขนาดหัวทิพ

ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน

1.4 การบันทึกผลการเลือกขนาดหัวทิพ

ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน

กิจนิสัย 2.1 เตรียมเครื่องมือและอุปกรณอยางถูกตองและครบถวน

ความถูกตองตามวิธีการใชงาน

2.2 สวมใสอุปกรณปองกันอันตรายสวนบุคคลอยางถูกตอง และ

ความถูกตองตามวิธีการใชงาน

ครบถวน กอนเริ่มปฏิบัติงาน 2.3 ปฏิบัติตามลําดับขั้นตอนการทํางาน

ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน

2.4 ความปลอดภัยระหวางการปฏิบัติงาน

ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน

2.5 การเก็บเครื่องมือ วัสดุ อุปกรณ และทําความสะอาดพื้นที่

ความถูกตองตามวิธีการใชงาน

ปฏิบัติงาน

69 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

ใบใหคะแนนการตรวจสอบ ลําดับที่ 1

รายการประเมิน

เกณฑการใหคะแนน

การปฏิบัติงาน 1.1 วัด ขนาดทอได ถูกตองเหมาะสม

คะแนนเต็ม

คะแนนที่ได

20 - วัดขนาดทอถูกตอง ใหคะแนน 5 คะแนน

- วัดขนาดทอคลาดเคลื่อนเกิน/ขาด 1-2 หนวย ใหคะแนน 3 คะแนน - วัดขนาดทอคลาดเคลื่อนเกิ น/ขาดตั้ งแต 3 หนวย ใหคะแนน 1 คะแนน 1.2 การใชเวอรเนียรคาลิปเปอร

- ใชเครื่องมือไดถูกตอง และชํานาญ ใหคะแนน 5 คะแนน

- ใชเครื่องมือไดถูกตอง แตขาดความชํานาญ ใหคะแนน 3 คะแนน - ใชเครื่องมือได โดยขอใหครูหรือเพื่อนชวย ใหคะแนน 1 คะแนน 1.3 การเลือกขนาดหัวทิพ

- เลือกหัวเชื่อมแกสไดถูกตอง ใหคะแนน 5 คะแนน

- เลือกหัวเชื่อมแกสไดไมถูกตอง ใหคะแนน 1 คะแนน 1.4 การบันทึกผลการเลือกขนาดหัวทิพ

- บันทึกผลไดถูกตอง ครบถ วน ใหคะแนน 5 คะแนน

- บันทึกผลไดถูกตอง แต ไมครบถวน 1 รายการ ใหคะแนน 3 คะแนน - บั น ทึ ก ผลถู ก ต อ งบางส ว นหรื อ ไม ค รบถ ว นตั้ ง แต 2 รายการ ใหคะแนน 1 คะแนน 2

กิจนิสัย

ครบถ วน

- ปฏิบัติไมครบถวน ไมถูกตอง ใหคะแนน 0 คะแนน

2.2 สวมใสอุปกรณปองกันอันตรายสวนบุคคล

- ปฏิบัติไดครบถวน ถูกตอง ใหคะแนน 1 คะแนน

อยางถูกตองและครบถวน กอนเริ่มปฏิบัติง าน

- ปฏิบัติไมครบถวน ไมถูกตอง ใหคะแนน 0 คะแนน

2.3 ปฏิบัติต ามลํ าดับขั้นตอนการทํางาน

- ปฏิบัติไดครบถวน ถูกตอง ใหคะแนน 1 คะแนน

1 1

- ปฏิบัติไดครบถวน ถูกตอง ใหคะแนน 1 คะแนน

ความสะอาดพื้นที่ ปฏิบัติงาน

- ปฏิบัติไมครบถวน ไมถูกตอง ใหคะแนน 0 คะแนน คะแนนเต็ม

1 25

หมายเหตุ หากผูเขารับการฝกไดรับคะแนน 18 คะแนนขึ้นไป (คะแนนมากกวาหรือเทากับรอยละ 70) ใหผูเขารับการฝก ขอเขารับการทดสอบภาคปฏิบัติได

70 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

รายละเอียดหัวขอวิชาที่ 4 0921730104 การเชื่อมแกส (ใบแนะนํา) 1. ผลลัพธการเรียนรู 1. บอกขั้นตอนการเชื่อมแกส ปรับแตงแรงดันแกสอะเซทิลีน แกส LPG แกสออกซิเจนได 2. เชื่อมแกส ปรับแตงแรงดันแกสอะเซทิลีน แกส LPG และแกสออกซิเจนได

2. หัวขอสําคัญ - ขั้นตอนการเชื่อมแกส 3. วิธีการฝกอบรม การฝกอบรมสามารถเลือกได 3 รูปแบบ คือ 1) การฝกอบรมดวยการสงมอบสื่อสิ่งพิมพ 2) การฝกอบรมที่ศูนยฝกอบรม 3) การฝกอบรมดวยสื่อในระบบออนไลน ดังรายละเอียดในขอแนะนําสําหรับผูรับการฝก

4. อุปกรณชวยฝก อุปกรณชวยฝกสามารถเลือกใชงานได 2 รูปแบบ คือ 1. รูปแบบสื่อสิ่งพิมพ (Offline) ประกอบดวย - คูมือผูรับการฝก เพื่อใชศึกษาภาคทฤษฎีและปฏิบัติ - คูมือการประเมิน เพื่อใชในการทดสอบ - สื่อวีดิทัศน (DVD) เพื่อประกอบการศึกษาภาคทฤษฎีและปฏิบัติ 2. รูปแบบอิเล็กทรอนิกส (Online) ประกอบดวย - คูมือผูรับการฝกรูปแบบเอกสารอิเล็กทรอนิกส (.pdf) เพื่อใชศึกษาภาคทฤษฎีและปฏิบัติ - คูมือการประเมินรูปแบบเอกสารอิเล็กทรอนิกส (.pdf) เพื่อใชในการทดสอบ - สื่อวีดิทัศน (Online) เพื่อประกอบการศึกษาภาคทฤษฎีและปฏิบัติ

71 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

72 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งเครื่ อ งปรั บ อากาศในบ า นและการพาณิ ช ย ข นาดเล็ ก ระดั บ 1 โมดู ลการฝ ก ที่ 6 7. บรรณานุกรม วิทยาลัยเกษตรและเทคโนโลยีแพร. 2557. การเชื่อมแกส. [ออนไลน]. เขาถึงไดจาก : http://www.pcat.ac.th/_files_school/00000831/data/00000831_1_20141106-121955.pdf วิทยาลัยเทคนิคพัทยา. 2560. หนวยที่ 5 งานบัดกรีแข็ง. [ออนไลน]. เขาถึงไดจาก : http://www.pattayatech.ac.th/files/150511088525213_15051111115447.pdf

73 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

ใบขอมูล หัวขอวิชาที่ 4 ขั้นตอนการเชื่อมแกส 1. ขั้นตอนการเชื่อมแกส

ภาพที่ 4.1 ชุดเชื่อมแกส 1.1 เครื่องมือ ในการเชื่อมทอน้ํายาสารทําความเย็น จะประกอบไปดวยเครื่องมือและอุปกรณ ดังนี้ 1) ถังบรรจุแกสแอลพีจี (Liquefied Petroleum Gas : LPG Cylinder) 2) แกส แอลพีจี เปน สารประกอบประเภทไฮโดรคารบอน เมื่อรวมตัวกับออกซิเจนจะทําเกิดการสันดาป และใหคาความรอนสูง มีคุณสมบัติ คือ ติดไฟได หนักกวาอากาศ ไมมีสี ไมมีกลิ่น และอาจเกิดการระเบิด ไดถ า มีค วามดัน หรืออุณหภูม ิสูงถึง จุด วิกฤต แกส แอลพีจีจะบรรลุคาความดันประมาณ 100 - 130 psig ที่อุณหภูมิ 20°C 3) ถังบรรจุแกสอะเซทิลีน (Acetylene Cylinder) 4) แกสอะเซทิลีน เปนสารประกอบประเภทไฮโดรคารบ อน เมื่อรวมตัวกับออกซิเจนจะทําเกิดการสั นดาป และใหคาความรอนสูง มีคุณสมบัติ คือ ติดไฟได เบากวาอากาศ ไมมีสี มีกลิ่นฉุน และอาจเกิดการระเบิด ไดถ า มีค วามดัน หรือ อุณ หภูม ิสูง ถึงจุด วิก ฤต แกส แอลพีจีจะบรรลุคาความดันประมาณ 250 psig ที่ อุณหภูมิ 20°C 5) ถังบรรจุแกสออกซิเจน (Oxygen Cylinder) 6) ทอแกสออกซิเจน (Oxygen Cylinder) แกสออกซิเจนจัดเปนแกสชนิดทั่วไปที่มีตามธรรมชาติ มีคุณสมบัติ คือ ชว ยใหไ ฟติด แ ตไ มต ิ ด ไฟ ไมม ีส ี ไมม ีก ลิ ่น ทอ ออกซิเ จนจะบรรจุ ค  า ความ ดั น ประม าณ 2,000 psig ที่อุณหภูมิ 20°C 7) ชุดวาลวหัวปรับความดันพรอมเกจวัดสําหรับแกสออกซิเจน (Oxygen Regulator) เปนวาลวที่มีเกจเปน ตัวบอกคาความดันที่มีภายในถังออกซิเจนและคาความดันที่ปลอยออกไปใชงาน และมีวาลวปรับความ 74 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งเครื่ อ งปรั บ อากาศในบ า นและการพาณิ ช ย ข นาดเล็ ก ระดั บ 1 โมดู ลการฝ ก ที่ 6 ดันที่เปนตัวควบคุมคาความดันที่ปลอยออกไปใชงานใหมีอัตราการไหลอยางสม่ําเสมอ โดยทั่วไปเกจที่ เป น ตัวบอกคาความดันที่ม ีภ ายในถัง ออกซิเ จนจะมีคาประมาณ 3,000 – 4,000 psig และเกจที่เปนตัว บอกคาความดันที่ปลอยออกไปใชงานจะมีคาประมาณ 250 – 300 psig 8) ชุดวาลวปรับความดันพรอมเกจวัดสําหรับแกสแอลพีจี (LPG Regulator) เปนวาลวที่มีเกจเปนตัวบอกคา ความดันที่มีภายในถังอะเซทิลีน และคาความดันที่ปลอยออกไปใชงาน และมีวาลวหัวปรับแรงดันเปน ตัวควบคุม คาความดันที่ปลอยออกไปใชงานใหมีอัตราการไหลอยางสม่ําเสมอ โดยทั่วไปเกจที่เปนตัวบอกคา ความดันที่มีภายในถังแอลพีจี จะมีคาประมาณ 100 – 130 psig และเกจที่เปนตัวบอกค าความดั น ที่ปลอยออกไปใชงานจะคาประมาณ 15 – 30 psig 9) ชุดวาลวปรับความดันพรอมเกจวัดสําหรับแกสอะเซทิลีน (Acetylene Regulator) เปนวาลวที่มีเกจเปน ตัวบอกคาความดันที่มีภ ายในถังอะเซทิลีน และคา ความดัน ที่ปลอ ยออกไปใชง าน และมีว าลวปรับ แรงดันเปนตัวควบคุม คาความดันที่ปลอยออกไปใชงานใหมีอัตราการไหลอยางสม่ําเสมอ โดยทั่วไปเกจที่ เปนตัวบอกคาความดันที่มีภ ายในถัง อะเซทิลีน จะมีคาประมาณ 200 - 250 psig และเกจที่เป น ตัว บอกคาความดันที่ปลอยออกไปใชงานจะคาประมาณ 15 – 30 psig 10) สายยางแอลพีจี สายยางอะเซทิลีน และสายยางออกซิเ จน (Welding House) มีลัก ษณะเปน ทอ ยาง ซึ่งอาจใชแ บบสายเดี่ย วเดิ นคูกัน หรือแบบสายคู ซึ่งมีรหัสสีที่ชัดเจน คือ ถาเปนสีแ ดงจะใชกับ แกส แอลพีจี หรือแกสอะเซทิลีน สีเขีย วหรือสีดํา จะใชกับแกสออกซิเจน ขนาดสายจะมีความยาว ประมาณ 5 – 10 เมตร 11) ขอตอ (Fitting) ไวสําหรับสวมเขากับสายเชื่อม แลวยึดดวยแคลมปรัดทอยาง 12) ทอรช เชื่อมและหัวทิพ เชื่อม (Welding Torch and Welding tip) ทอรช เชื่อม หรือ กระบอกเชื่อม เปน สว นที่แ กส ออกซิเ จนและแกสแอลพีจีม าผสมกัน โดยสามารถควบคุม อัตราสวนไดตามตอ งการ จากนั้นแกสจะไหลไปสูหัวทิพเชื่อม 13) แวน ตาเชื่อ มแกส (Welding Goggle) สวมเพื่อ ปอ งกัน สะเก็ด ไฟจากการเชื่อ ม และถนอมสายตา โดยมีทั้งแบบเลนสคูและเลนสเดี่ยว 14) อุปกรณจุดเปลวไฟ (Spark Lighter) ขณะจุดไฟควรใหปลายทิพหางประมาณ 1 นิ้ว 15) อุปกรณทําความสะอาดหัวทิพเชื่อม (Tip Cleaner) เพื่อไมใหเปลวไฟเอียงหรือแตกออก 16) วาลวปองกันแกสและไฟยอนกลับ (Reverse Floe Check Valves) 17) ประแจ (Wrench) ใชประแจเปดถังโดยเฉพาะ 18) ลวดเชื่อมแกส (Filler Rod) 75 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งเครื่ อ งปรั บ อากาศในบ า นและการพาณิ ช ย ข นาดเล็ ก ระดั บ 1 โมดู ลการฝ ก ที่ 6 1.2 การเตรียมการเชื่อม มีขั้นตอนดังตอไปนี้ 1.2.1 การเปดวาลวถังแกส 1) เปดวาลวหัวทอของแกสแอลพีจี ประมาณ 1/4 รอบ จะสังเกตคาความดันภายในถังจากเกจวัดแรงดัน 2) เปดวาลวปรับความดัน (Regulator) โดยหมุนตามเข็มนาฬิกา ใหไดความดันประมาณ 7 – 10 psig (0.5 Kg/cm2) 3) เปดวาลวหัวทอของแกสอะเซทิลีน ประมาณ 1/4 รอบ จะสังเกตคาความดันภายในถังจากเกจวัดแรงดัน 4) เปดวาลวปรับความดัน (Regulator) โดยหมุนตามเข็มนาฬิกา ใหไดความดันประมาณ 7 – 10 psig (0.5 Kg/cm2) 5) เปดวาลวหัวทอของแกสออกซิเจน ประมาณ 1/8 รอบ จะสังเกตคาความดันภายในถังจากเกจวัดแรงดัน 6) เปดวาลวปรับความดัน (Regulator) โดยหมุนตามเข็มนาฬิกา ใหไดความดันประมาณ 15 – 30 psig (5 Kg/cm2) 1.2.2 การปรับเปลวไฟชุดหัวเชื่อม 1) เปดวาลวหัวเชื่อมของแกสแอลพีจี หรือแกสอะเซทิลีน ประมาณ 1/4 รอบ โดยหมุนทวนเข็มนาฬิกา ใชมือบังที่หัวเชื่อม เมื่อรูสึกมีแ กสพุงออกมา ใหใ ชอุปกรณจุดเปลวไฟ โดยใหหางจากหัวเชื่อมประมาณ 3 เซนติเมตร 2) เปดวาลวหัวเชื่อมของแกสออกซิเจน โดยจะตองคอย ๆ เปด เพื่อใหไดเปลวไฟตามตองการ เปลวไฟจะตองไมมีควันดําหรือไมมีเสียงดัง 3) เพิ่มแกสออกซิเจนจนไดเปลวกลาง (Neutral Flame) 4) ถาตองการเปลวไฟแบบเดิม แตตองการความรอนสูงขึ้น ก็สามารถทําไดโดยการเพิ่มแกสแอลพีจี และ แกส ออกซิเ จน ในอัต ราสว นเทา กัน (ในกรณีที่เ ชื่อ มแกส แอลพีจี) หรือ แกส อะเซทิลีน และแกส ออกซิเจน ในอัตราสวนเทากัน (ในกรณีที่เชื่อมแกสอะเซทิลีน) 5) ปรับเปลวไฟใหมีลักษณะตามตองการ โดยลักษณะของเปลวไฟที่ใชในการเชื่อม มีหลายลักษณะ ดังนี้ เปลวไฟในงานเชื่อมทั่วไป สามารถปรับได 3 แบบ ขึ้นอยูกับโลหะที่ใชเชื่อม ดังนี้ - เปลวลด (Carburizing Flame) ลัก ษณะของเปลวไฟจะเปน กรวย 3 ชั้น เปลวลดเกิดจาก ปรับ หมุน วาลว ของแกส ออกซิเ จนมาผสมกับ แกส แอลพีจีใ นอัต ราสว นผสมที ่น อ ยกวา แกสแอลพีจี ดังรูป

76 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

ภาพที่ 4.2 ลักษณะเปลวลด เปนคุณลักษณะของเปลวลด 3x ซึ่งมีอัตราสวนผสมของแกสอะเซทิลีนมากกวาออกซิเจน 3 เทา และสามารถปรับอัตราสวนผสมนี้ไดตามความเหมาะสมของแตละงาน เชน เปลวลด 2x ซึ่งจะให คาความรอนเพิ่มจากเดิม -

เปลวกลาง (Neutral Flame) ลักษณะของเปลวไฟจะเปนกรวย 2 ชั้น ชั้นในกรวยมน เกิดจาก

การปรับหมุนวาลวของแกสออกซิเ จนออกมาผสมกับแกสอะเซทิลี นในอั ตราสว นผสมที่เ ทา กัน ทําใหเกิดการเผาไหมที่สมบูรณโลหะเหล็กที่ถูกเผาดวยเปลวนี้ จะหลอมเหลวไดอยางใสสะอาด จึงใชสําหรับการเชื่อมโลหะไดเกือบทุกชนิด การตัดโลหะและการแลนประสาน ซึ่งมีลักษณะเปลวไฟ ดังรูป

ภาพที่ 4.3 ลักษณะเปลวกลาง 77 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งเครื่ อ งปรั บ อากาศในบ า นและการพาณิ ช ย ข นาดเล็ ก ระดั บ 1 โมดู ลการฝ ก ที่ 6 -

เปลวเพิ่ม (Oxidizing Flame) ลักษณะของเปลวไฟจะเปนกรวย 2 ชั้น ชั้นในเปนกรวยแหลม

เปลวนอกสั้นกวาเปลวชนิดอื่น ๆ เกิดจากการปรับหมุนวาลวของแกสออกซิเจนออกมาผสมกับ แกส อะเซทิลีน ในอัต ราสว นผสมที่ม ากกวา แกส อะเซทิลีน ทํา ใหเ กิด การเผาไหมไ มส มบูร ณ มีออกซิเจนเหลื ออยูใ นเปลวเหมาะสมสํ าหรับการเชื่ อมบรอนซ การเชื่อมประสาน การอุนชิ้ น งาน เหล็ก หลอกอนเชื่อ ม แตไ มเ หมาะสํา หรับการเชื่อมเหล็ก เพราะจะทําใหแ นวเชื่อ มไมแ ข็งแรง ซึ่งมีลักษณะ ของเปลว ดังรูป

ภาพที่ 4.3 ลักษณะเปลวเพิ่ม ในสวนของเชื่อมทอในระบบเครื่องทําความเย็น ซึ่งทอสวนมากมักจะเปนทอทองแดง มักจะเลือกใช เปลวกลาง (Neutral Flame) ซึ่งสามารถใชเชื่อมไดทั้งการเชื่อมทองแดงกับทองแดง หรือทองแดงกับ เหล็กนอกจากนี้เปลวไฟเชื่อมทั้ง 3 แบบ นอกจากจะมีอัตราสวนผสมที่ไมเทากันแลว ยังใหคาความรอน และธาตุที่เหลือไมเหมือนกันดวย ตารางที่ 4.1 แสดงคุณสมบัติของเปลวไฟที่ใชในงานเชื่อม ชนิดเปลวไฟเชื่อมที่ใช เปลดลด

ความรอนที่ได

อัตราสวนผสม

ธาตุที่เหลือ

2,800°C

C2H2 > O2

คารบอน

3,200°C

C2H2 = O2

ไมเหลือธาตุ

3,400°C

C2H2 < O2

ออกซิเจน

(Carburizing Flame) เปลวกลาง (Neutral Flame) เปลวเพิ่ม (Oxidizing Flame) 78 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งเครื่ อ งปรั บ อากาศในบ า นและการพาณิ ช ย ข นาดเล็ ก ระดั บ 1 โมดู ลการฝ ก ที่ 6 1.3 ขั้นตอนการเชื่อม มีขั้นตอนดังตอไปนี้ 1) นําทอที่จะทําการเชื่อมมาทําการขยายหรือสวมขอตอ แลวทําการทดสอบสวมกันดูใหเรียบรอย 2) ทําความสะอาดผิวนอกทอดวยกระดาษทราย 3) ทาฟลักซ (Flux) บริเวณผิวดานนอกและผิวดานในของทอ (ถาเชื่อมดวยลวดเชื่อมเงิน และเปนการเชื่อม ระหวางทองแดงกับทองแดงไมตองทาฟลักซ) 4) ปรับเปลวไฟของหัวเชื่อมใหเหมาะสมตามวิธีและขั้นตอนการปฏบัติ 5) ใชหัวเชื่อมแกสเปาใหความรอนชิ้นงานจนแดง แลวนําลวดเชื่อมไปแตะชิ้นงานสังเกตการวิ่งของลวดเชื่อม ที่หลอมละลาย คอยดึงเปลวไฟเขา - ออกใหพอดี โดยพยายามใหเนื้อลวดเชื่อมจับโดยรอบ 6) ปดชุดเชื่อมแกสตามขั้นตอน ขอสังเกต ขณะที่ปฏิบัติงานเชื่อมทอจะมีขอควรปฏิบัติหรือขอควรสังเกต ดังนี้ - ขณะทําการเชื่อมทอขนาดใหญ ควรใชคอนเคาะเบาๆ เพื่อชวยในการจับตัวของลวดเชื่อมขณะที่กําลัง หลอมละลาย - ถาตองการไมใ หเกิดออกไซดภายในทอ ขณะที่ทําการเชื่อมทอจะตองมีการผานแกส ไนโตรเจนใหไหล ภายในทอดวยความดันประมาณ 1-2 psig เสมอ - ในการเปดเปลวไฟเพื่อใชงานถาเราเปดแกสอะเซทิลีนพรอมกับออกซิเจนเมื่อทําการจุดเปลวไฟจะทําให เกิดเสียงดังเสมอ (เนื่องจากการเกิดสันดาป) แตถาเราเปดเฉพาะแกสอะเซทิลีนเมื่อทําการจุดแกสก็มักจะ เกิดเขมา และควันดําตามมา 1.4 ขั้นตอนการปดเปลวไฟ มีขั้นตอนดังตอไปนี้ 1) ปดวาลวแกส LPG หรือแกสอะเซทิลีนที่ชุดหัวเชื่อม โดยหมุนตามเข็มนาฬิกา 2) รอจนเปลวไฟดับแลว ปดวาลวแกสออกซิเจนที่ชุดหัวเชื่อม โดยหมุนตามเข็มนาฬิกา 3) ปดวาลวที่หัวทอแกส LPG หรือแกสอะเซทิลีน โดยหมุนตามเข็มนาฬิกา 4) ปดวาลวที่หัวทอแกสออกซิเจน โดยหมุนตามเข็มนาฬิกา 5) เปดวาลวแกส LPG หรือแกสอะเซทิลีนที่ชุดหัวเชื่อม โดยหมุนทวนเข็มนาฬิกา เพื่อปลอยแกสที่อยู ภายในสายออก สังเกตเข็มของเกจวัดคาความดันใชงาน และคาความดันภายในถังชี้ที่ 0 ปดวาลวปรับ ความดัน (Regulator) โดยหมุนทวนเข็มนาฬิกา 79 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งเครื่ อ งปรั บ อากาศในบ า นและการพาณิ ช ย ข นาดเล็ ก ระดั บ 1 โมดู ลการฝ ก ที่ 6 6) ปดวาลวแกส LPG หรือแกสอะเซทิลีนที่ชุดหัวเชื่อม โดยหมุนตามเข็มนาฬิกา 7) เปดวาลวแกสออกซิเจนที่ชุดหัวเชื่อม โดยหมุนทวนเข็มนาฬิกา เพื่อปลอยแกสที่อยูภายในสายออก สังเกตเข็มของเกจวัดคาความดันใชงาน และคาความดันภายในถังชี้ที่ 0 ปดวาลวปรับความดัน (Regulator) โดยหมุนทวนเข็มนาฬิกา 8) ปดวาลวแกสออกซิเจนที่ชุดหัวเชื่อม โดยหมุนตามเข็มนาฬิกา

80 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

ใบทดสอบ คําชี้แจง ใหผูรับการฝกทําเครื่องหมาย x ลงในกระดาษคําตอบขอที่ถูกที่สุดเพียงขอเดียว 1. เปลวไฟที่ใชในงานเชื่อมมีกี่ชนิด ก. 3 ชนิด ข. 2 ชนิด ค. 5 ชนิด ง. 6 ชนิด 2. ขอใดกลาวถูกตองเกี่ยวกับการปรับตั้งไฟเปลวลด ก. แกสออกซิเจนผสมกับแกสอะเซทิลีนในอัตราสวนผสมที่เทากัน ข. แกสออกซิเจนผสมกับแกสไนโตรเจนในอัตราสวนผสมที่เทากัน ค. แกสออกซิเจนผสมกับแกสอะเซทิลีนในอัตราสวนผสมที่มากกวาแกสอะเซทิลีน ง. แกสออกซิเจนผสมกับแกสอะเซทิลีนในอัตราสวนผสมที่นอยกวาแกสอะเซทิลีน

จากภาพ คือการปรับตั้งเปลวไฟชนิดใด ก. เปลวลด ข. เปลวกลาง ค. เปลวเพิ่ม ง. เปลวทั่วไป

81 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

กระดาษคําตอบ ขอ 1 2 3

ก

ข

ค

82 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

ง

ใบงาน ใบงานที่ 4.1 การเชื่อมแกส 1. วัตถุประสงคเชิงพฤติกรรม - เชื่อมแกส ปรับแตงแรงดันแกสอะเซทิลีน แกส LPG และแกสออกซิเจนได

2. ระยะเวลาการฝกปฏิบตั ิงาน - ระยะเวลาการฝกปฏิบัติงานรวม 3 ชั่วโมง

3. คําชีแ้ จง ใหผูรับการฝกปฏิบัติงาน ดังนี้ 1. จงเชื่อมทอทองแดง 2 ทอเขาดวยกัน 2. จงเชื่อมแคปทิ้วปกับทอทองแดง 3. จงทดสอบรอยรั่ว

83 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

ใบขั้นตอนการปฏิบัติงาน ใบขั้นตอนการปฏิบตั ิงานที่ 4.1 การเชื่อมแกส 1. การเตรียมการ 1.1 การเตรียมอุปกรณปองกันสวนบุคคล สวมใสอุปกรณปองกันอันตรายสวนบุคคลกอนเริ่มปฏิบัติงาน ไดแก - ถุงมือผา - รองเทานิรภัย - ชุดปฏิบัติการชาง 1.2 รับฟงคําสั่งจากครูฝก พรอมรับใบงาน 1.3 การเตรียมสถานที่ 1. ตรวจสอบสภาพพื้นที่ปฏิบัติงาน ไมใ หมีอุปกรณอ่ืน ๆ ที่ไมเกี่ย วของ หรือวัสดุอันตราย เชน สายไฟฟา วางกีดขวางอยู 2. ดูแลไมใหบุคคลที่ไมเกี่ยวของเขามาในบริเวณปฏิบัติงาน 3. เตรียมชุดปฐมพยาบาลเพื่อใชในกรณีฉุกเฉิน 4. รับทราบจุดที่ตั้งของอุปกรณชวยเหลือในกรณีฉุกเฉินตาง ๆ รวมถึงวิธีการใชอุปกรณเหลานั้น 1.4 การเตรียมเครื่องมือและอุปกรณตอผูรับการฝก 1 คน 1. แปรงลวด

จํานวน 1 อัน

2. อุปกรณจุดเปลวไฟ

จํานวน 1 อัน

3. แวนนิรภัย

จํานวน 1 อัน

4. ถุงมือ

จํานวน 1 คู

5. ชุดเชื่อมแกส

จํานวน 1 ชุด

84 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งเครื่ อ งปรั บ อากาศในบ า นและการพาณิ ช ย ข นาดเล็ ก ระดั บ 1 โมดู ลการฝ ก ที่ 6 1.5 การเตรียมวัสดุตอผูรับการฝก 1 คน 1. ลวดเชื่อมแกส

จํานวน 1 เสน

2. ทอทองแดง ขนาด 5/8 นิ้ว ความยาว 20 เซนติเมตร

จํานวน 1 เสน

85 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

2. ลําดับการปฏิบตั ิงาน 2.1 การเชื่อมแกส ขั้นตอนการปฏิบัติงาน

คําอธิบาย

1. ตัดทอทองแดงยาว 4 เซนติเมตรจํานวน 4 ตัดทอทองแดงขนาด 5/8 นิ้ว ทอน

ความยาว 4 เซนติเมตร จํานวน 4 ทอนจากนั้นลบคมทอ

2. นําทอทองแดงเสนหนึ่งมาขยาย จากนั้น

นําทอทองแดงขนาด 5/8 นิ้ว 1 เสน

นําทอทองแดงอีกเสนลองสวม เพื่อตรวจดูวา มาขยายดวยเครื่องมือขยายทอ ทอทั้งสองเสนสามารถสวมกันไดพอดีหรือไม จากนั้นลองสวมทอทองแดงอีกเสน ลงไป ทดลองขยับเล็กนอยเพื่อดู ความเหมาะสม จากนั้นขยายทอ ทั้งหมด 4 ทอน

3. นําทอแคปทิ้วปมาสวมลงในทอทองแดง

นําทอแคปทิ้วป ความยาว 5

เสนที่ไมไดขยาย จากนั้นบีบปลายทอ

เซนติเมตรสวมลงในทอทองแดง

ทองแดง ใหทอแคปทิ้วปไมหลุด

ดานที่ไมไดขยาย โดยบีบปลายทอ ใหทอแคปทิ้วปไมหลุด

86 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

ขอควรระวัง

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งเครื่ อ งปรั บ อากาศในบ า นและการพาณิ ช ย ข นาดเล็ ก ระดั บ 1 โมดู ลการฝ ก ที่ 6 ขั้นตอนการปฏิบัติงาน

คําอธิบาย

ขอควรระวัง

4. ทําความสะอาดจุดเชื่อมทุกจุด

ทําความสะอาดจุดเชื่อมตอทุกจุด

5. เปดวาลวชุดเชื่อม

เป ด วาล ว แก ส อะซี ที ลี น แล ว เป ด การใชแกสควรมีครูฝกควบคุม วาล ว หั ว ท อ ของแก ส ออก ซิ เ จน อยางใกลชิด อันตรายจากถังแกส จากนั้นเปดวาลวหัวเชื่อมของแก ส ระเบิดอาจทําใหเสียชีวิตได อะเซทิ ลี น แ ล ว จุ ด แ ก ส โดย ให อุ ป กรณ จุ ด เปลวไฟ เป ด วาล ว หั ว เชื่อมของออกซิเจน เปลวไฟจะตอง ไ ม มี ค วั น ดํ า ห รื อ ไ ม มี เ สี ย ง ดั ง ปรั บ แต ง ให ไ ด เ ปลวกลาง หรื อ Neutral Flame

87 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งเครื่ อ งปรั บ อากาศในบ า นและการพาณิ ช ย ข นาดเล็ ก ระดั บ 1 โมดู ลการฝ ก ที่ 6 ขั้นตอนการปฏิบัติงาน 6. ปรับเปลวไฟใหไดตามการใชงาน

คําอธิบาย ปรับตั้งไฟเพื่อทําการเชื่อมทอทองแดง และทอแคปทิ้วป เขาเปนชิ้นงาน เดียวกัน

7. เชื่อมจุดตาง ๆ ดวยลวดเชื่อมเงิน

ทํ า การเชื่ อ มจุ ด เชื่ อ มต อ ด ว ยลวด เชื่อมเงิน

8. ปดอุปกรณเชื่อม ปดวาลวใหถูกตอง

ขณะเปลวไฟยั งติ ด อยู ใ ห ป ดวาลว แกสออกซิเจนตรงหัวเชื่อม จากนั้น ป ด วาล ว หั ว เชื่ อ มแก ส อะซี ที ลี น แลวจึงปดวาลวที่ถังแกสออกซิเจน และที่ถังแกสอะซีทีลีนตามลําดับ

9. ตรวจสอบความเรียบรอยและสงชิ้นงาน

ตรวจสอบความเรีย บรอ ย และ สงชิ้นงาน

88 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

ขอควรระวัง

3. ตรวจสอบชิน้ งาน ตรวจสอบและบันทึกขอบกพรองตอไปนี้ ลําดับที่ 1

รายการตรวจสอบ

เกณฑการพิจารณา

การเชื่อมทอ 1.1 การตัดทอ

ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน

1.2 การลบคมทอ

ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน

1.3 การเชื่อมทอ

ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน

1.4 ทดสอบรอยรั่ว

ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน

กิจนิสัย 2.1 เตรียมเครื่องมือและอุปกรณอยางถูกตองและครบถวน

ความถูกตองตามวิธีการใชงาน

2.2 สวมใสอุปกรณปองกันอันตรายสวนบุคคลอยางถูกตอง และ

ความถูกตองตามวิธีการใชงาน

ครบถวน กอนเริ่มปฏิบัติงาน 2.3 ปฏิบัติตามลําดับขั้นตอนการทํางาน

ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน

2.4 ความปลอดภัยระหวางการปฏิบัติงาน

ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน

2.5 การเก็บเครื่องมือ วัสดุ อุปกรณ และทําความสะอาดพื้นที่

ความถูกตองตามวิธีการใชงาน

ปฏิบัติงาน

89 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

ใบใหคะแนนการตรวจสอบ ลําดับที่ รายการประเมิน 1 การปฏิบัติงาน 1.1 การตัดทอ

1.2 การลบคมทอ

1.3 การเชื่อมทอ

1.4 ทดสอบรอยรั่ว

กิจนิสัย 2.1 เตรียมเครื่องมื อและอุ ปกรณ อย างถูกต องและ ครบถ วน 2.2 สวมใสอุปกรณปองกันอันตรายสวนบุคคล อยางถูกตองและครบถวน กอนเริ่มปฏิบัติง าน 2.3 ปฏิบัติต ามลํ าดับขั้นตอนการทํางาน 2.4 ความปลอดภัยระหว างการปฏิ บัติงาน 2.5 การเก็บเครื่องมือ วัสดุ อุปกรณ และทํ า ความสะอาดพื้นที่ ปฏิบัติงาน

เกณฑการใหคะแนน - ตัดทอไดขนาดตามที่กําหนด ใหคะแนน 5 คะแนน - ตัดทอขาด หรือเกิน ที่กําหนด 1-2 หนวย ใหคะแนน 3 คะแนน - ตัดทอขาด หรือเกินตั้งแต 3 หนวยขึ้นไป ใหคะแนน 1 คะแนน - ลบคมทอโดยทอไมมีคมเหลืออยู ไมมีเศษทอภายในทอ ใหคะแนน 5 คะแนน - ลบคมทอโดยทอ ไมมีค มเหลือ อยู แตมีเศษทออยู ภายในทอ เล็ ก น อ ย ใหคะแนน 3 คะแนน - ลบคมทอโดยท อไม มีค มเหลื ออยู มีเศษทออยูภายในท อจํ านวนมาก ใหคะแนน 1 คะแนน - เชื่อมทอไดแนบสนิท แข็งแรง ทอตรงสวยงาม ใหคะแนน 5 คะแนน - เชื่อมทอได ทอตรง แข็งแรง แตยังไมแนบสนิท ใหคะแนน 3 คะแนน - เชื่อมทอได ทอไมตรง ไมแนบสนิท ไมแข็งแรง ใหคะแนน 1 คะแนน - รอยเชื่อมไมรั่ว ละลายเปนเนื้อเดียวกัน ผิวหนารอยเชื่อมสม่ําเสมอให คะแนน 5 คะแนน - รอยเชื่อมไมรั่ว ผิวหนารอยเชื่อมไมสม่ําเสมอ หรือรอยพอกหนา เกินความจําเปน ใหคะแนน 3 คะแนน - รอยเชื่อมรั่ว ใหคะแนน 0 คะแนน - ปฏิบัติไดครบถวน ถูกตอง ใหคะแนน 1 คะแนน - ปฏิบัติไมครบถวน ไมถูกตอง ใหคะแนน 0 คะแนน - ปฏิบัติไดครบถวน ถูกตอง ใหคะแนน 1 คะแนน - ปฏิบัติไมครบถวน ไมถูกตอง ใหคะแนน 0 คะแนน - ปฏิบัติไดครบถวน ถูกตอง ใหคะแนน 1 คะแนน - ปฏิบัติไมครบถวน ไมถูกตอง ใหคะแนน 0 คะแนน - ปฏิบัติไดครบถวน ถูกตอง ใหคะแนน 1 คะแนน - ปฏิบัติไมครบถวน ไมถูกตอง ใหคะแนน 0 คะแนน - ปฏิบัติไดครบถวน ถูกตอง ใหคะแนน 1 คะแนน - ปฏิบัติไมครบถวน ไมถูกตอง ใหคะแนน 0 คะแนน คะแนนเต็ม

คะแนนเต็ม 20 5

คะแนนที่ได

5 1 1 1 1 1 25

90 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

รายละเอียดหัวขอวิชาที่ 5 0921730105 การเชื่อมทอทองแดง (ใบแนะนํา) 1. ผลลัพธการเรียนรู 1. บอกขั้นตอนการเชื่อมทอทองแดงผานทอไนโตรเจนได 2. เชื่อมทอทองแดงผานแกสไนโตรเจนได

2. หัวขอสําคัญ - ขั้นตอนการเชื่อมทอทองแดงผานแกสไนโตรเจน 3. วิธีการฝกอบรม การฝกอบรมสามารถเลือกได 3 รูปแบบ คือ 1) การฝกอบรมดวยการสงมอบสื่อสิ่งพิมพ 2) การฝกอบรมที่ศูนยฝกอบรม 3) การฝกอบรมดวยสื่อในระบบออนไลน ดังรายละเอียดในขอแนะนําสําหรับผูรับการฝก

4. อุปกรณชวยฝก อุปกรณชวยฝกสามารถเลือกใชงานได 2 รูปแบบ คือ 1. รูปแบบสื่อสิ่งพิมพ (Offline) ประกอบดวย - คูมือผูรับการฝก เพื่อใชศึกษาภาคทฤษฎีและปฏิบัติ - คูมือการประเมิน เพื่อใชในการทดสอบ - สื่อวีดิทัศน (DVD) เพื่อประกอบการศึกษาภาคทฤษฎีและปฏิบัติ 2. รูปแบบอิเล็กทรอนิกส (Online) ประกอบดวย - คูมือผูรับการฝกรูปแบบเอกสารอิเล็กทรอนิกส (.pdf) เพื่อใชศึกษาภาคทฤษฎีและปฏิบัติ - คูมือการประเมินรูปแบบเอกสารอิเล็กทรอนิกส (.pdf) เพื่อใชในการทดสอบ - สื่อวีดิทัศน (Online) เพื่อประกอบการศึกษาภาคทฤษฎีและปฏิบัติ

91 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

92 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

7. บรรณานุกรม จีรวรรณ บุตรโสภา. 2557. หนวยที่ 7 งานบัดกรีออน. [ออนไลน]. เขาถึงไดจาก : http://2100-1005-1.blogspot.com/2014/01/7_23.html วิทยาลัยเทคนิคพัทยา. 2560. หนวยที่ 5 งานบัดกรีแข็ง. [ออนไลน]. เขาถึงไดจาก : http://www.pattayatech.ac.th/files/150511088525213_15051111115447.pdf

93 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

ใบขอมูล หัวขอวิชาที่ 5 ขั้นตอนการเชื่อมทอทองแดงผานแกสไนโตรเจน การเชื่อมทอทองแดงดวยวิธีการบัดกรีแข็ง (Brazing) ซึ่งเปนการใหความรอนแกทอทองแดง และเติมลวดเชื่อมโดยไมใ ช น้ํายาประสาน โดยระหวางที่เชื่อมตองปล อยแกสไนโตรเจนเข าสูภายในท อ เพื่อปองกันการเกิด ออกไซดข องทองแดง ซึ่งจะทําใหเกิดคราบเขมาสีดําที่ผิวดานในของทอ โดยมีขั้นตอนดังนี้ 1. ปรับแตงปลายทอใหเรียบรอย 2. สวมทอทั้งสองที่ตองการเชื่อมตอกัน 3. ใชเทปปดปลายทออีกดาน แลวเจาะรูขนาดเล็ก เพื่อใหแกสไนโตรเจนไหลออกได 4. ปลอยแกสไนโตรเจนแรงดันประมาณ 1-2 psi เขาสูทอ 5. ตรวจเช็คความพรอมของอุปกรณเชื่อม และจุดไฟที่หัวเชื่อม 6. ปรับเปลวไฟใหเปนเปลวไฟนิวทรัล โดยปรับปริมาณของแกสออกซิเจนและแกสอะเซทิลีนในอัตราสวนที่เทากัน 7. ใหความรอนแกบริเวณปลายทอ โดยใหหางจากขอบประมาณ 1 นิ้ว และสายไปมาเล็กนอย หามคางอยูจุด ใดจุดหนึ่งนานเกินไป เพราะจะทําใหทอเสียหายได 8. เมื่อบริเวณที่จะเชื่อมมีอุณหภูมิสูงพอแลวใหเลื่อนเปลวไฟออก 9. ใสลวดเชื่อมพรอมฟลักซเขาไปที่รอยตอ 10. เมื่อลวดเชื่อม และฟลักซละลายดีแลว จึงดับเปลวไฟได 11. ปดแกสไนโตรเจน

ภาพที่ 5.1 ขั้นตอนการบัดกรีแข็งผานแกสไนโตรเจน

94 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

ภาพที่ 5.2 ทอที่ผานการบัดกรีแข็งผานแกสไนโตรเจน นอกจากนี้ แกสไนโตรเจนยังถูกนํามาใชใ นการตรวจสอบรอยรั่วของทอสารทําความเย็นได โดยตอสายจากถังไนโตรเจน เขาสูระบบทางสายตรงกลาง จากนั้นคอย ๆ อัดแกสใหมีแรงดันมากกวา 100 ปอนดตอตารางนิ้ว จากนั้นใชน้ําผสมฟองสบู ลูบตามทอ โดยเฉพาะจุดที่เปนรอยเชื่อม และขอตอ ถามีฟองอากาศผุดขึ้น แสดงวาจุดนั้นมีรอยรั่ว

95 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

ใบทดสอบ คําชี้แจง ใหผูรับการฝกทําเครื่องหมาย x ลงในกระดาษคําตอบขอที่ถูกที่สุดเพียงขอเดียว 1. อัตราการปลอยแกสไนโตรเจนที่เหมาะสมในการเชื่อมทอทองแดงคือ ก. 28 -30 psi ข. 45 -50 psi ค. 55 -60 psi ง. 65 -70 psi 2. การเชื่อมทอทองแดงผานแกสไนโตรเจน ตองปรับใหเปลวไฟอยูในลักษณะใด ก. เปลวลด ข. เปลวกลาง ค. เปลวเพิ่ม ง. เปลวเฉื่อย 3. การใหความรอนทอควรจอทอใหรอนหรือไม ก. ควร เพราะทอจะไดรอน ข. ควร เพราะทอจะไดไมเกิดออกไซดติดภายใน ค. ไมควร การใหความรอนควรสายไปมาเล็กนอย ง. ไมควร การใหความรอนควรใหโดยเวนวางจุดละ 5 นาที

96 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

กระดาษคําตอบ ขอ 1 2 3

ก

ข

ค

97 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

ง

ใบงาน ใบงานที่ 5.1 การเชื่อมทอทองแดงผานแกสไนโตรเจน 1. วัตถุประสงคเชิงพฤติกรรม - เชื่อมทอทองแดงผานแกสไนโตรเจนได

2. ระยะเวลาการฝกปฏิบตั ิงาน - ระยะเวลาการฝกปฏิบัติงานรวม 3 ชั่วโมง

3. คําชีแ้ จง ใหผูรับการฝกเชื่อมทอทองแดง 2 ขนาด ดวยวิธีการเชื่อมทอผานแกสไนโตรเจน

98 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

ใบขั้นตอนการปฏิบัติงาน ใบขั้นตอนการปฏิบตั ิงานที่ 5.1 การเชื่อมทอทองแดงผานแกสไนโตรเจน 1. การเตรียมการ 1.1 การเตรียมอุปกรณปองกันสวนบุคคล สวมใสอุปกรณปองกันอันตรายสวนบุคคลกอนเริ่มปฏิบัติงาน ไดแก - ถุงมือผา - รองเทานิรภัย - ชุดปฏิบัติการชาง 1.2 รับฟงคําสั่งจากครูฝก พรอมรับใบงาน 1.3 การเตรียมสถานที่ 1. ตรวจสอบสภาพพื้นที่ปฏิบัติงาน ไมใ หมีอุปกรณอื่น ๆ ที่ไมเกี่ย วของ หรือวัสดุอันตราย เชน สายไฟฟา วางกีดขวางอยู 2. ดูแลไมใหบุคคลที่ไมเกี่ยวของเขามาในบริเวณปฏิบัติงาน 3. เตรียมชุดปฐมพยาบาลเพื่อใชในกรณีฉุกเฉิน 4. รับทราบจุดที่ตั้งของอุปกรณชวยเหลือในกรณีฉุกเฉินตาง ๆ รวมถึงวิธีการใชอุปกรณเหลานั้น 1.4 การเตรียมเครื่องมือและอุปกรณผูรับการฝก 1 คน 1. ชุดเชื่อมแกส

จํานวน 1 ชุด

2. ถังไนโตรเจน พรอมเกจเรกูเลเตอร

จํานวน 1 ชุด

3. แปรงลวด

จํานวน 1 อัน

4. อุปกรณจุดเปลวไฟ

จํานวน 1 อัน

5. แวนนิรภัย

จํานวน 1 อัน

6. ถุงมือ

จํานวน 1 คู

99 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งเครื่ อ งปรั บ อากาศในบ า นและการพาณิ ช ย ข นาดเล็ ก ระดั บ 1 โมดู ลการฝ ก ที่ 6 1.5 การเตรียมวัสดุผูรับการฝก 1 คน 1. ลวดเชื่อมเงิน

จํานวน 1 เสน

2. ฟลักซ

จํานวน 1 อัน

3. ทอทองแดงขนาด 3/8 นิ้ว ความยาว 20 เซนติเมตร

จํานวน 1 เสน

4. ทอทองแดงขนาด 5/8 นิ้ว ความยาว 20 เซนติเมตร

จํานวน 1 เสน

100 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

2. ลําดับการปฏิบตั ิงาน 2.1 การเชื่อมทอทองแดงผานแกสไนโตรเจน ขั้นตอนการปฏิบัติงาน

คําอธิบาย

1. ตัดทอทองแดงยาว 5 เซนติเมตร

ตัดทอทองแดงขนาด 5/8 นิ้ว

จํานวน 4 เสน จากทอทั้ง 2 ขนาด

ความยาว 5 เซนติเมตร จํานวน 4 เสน และทอทองแดงขนาด 3/8 นิ้ว ความยาว 5 เซนติเมตร จํานวน 4 เสน จากนั้นลบคมทอทั้งหมด

2. นําทอทองแดงขนาด 5/8

นําทอทองแดงขนาด 5/8 นิ้ว

เส นหนึ่ งมาขยาย จากนั้ นนํา 1 เสน มาขยายดวยเครื่องมือขยายทอ ทอ ทองแดงขนาดเดียวกันอีกเสนลองสวม จากนั้ น ลองสวมท อ ทองแดงขนาด 5/8 อีกเสนลงไป ทดลองขยับเล็กนอย เพื่อดูความเหมาะสม จากนั้นขยาย ทอจํานวน 3 เสน

101 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

ขอควรระวัง

คําอธิบาย

3. นําทอทองแดงขนาด 3/8 มาขยายเสน

นําทอทองแดงขนาด 3/8 นิ้ว

หนึ่ง และนําอีกเสนหนึ่งมาสวม

1 เสนมาขยายดวยเครื่องมือขยายทอ จากนั้นลองสวมทอทองแดงขนาด 3/8 อี ก เส น ลงไป ทดลองขยั บ เล็ ก นอย เพื่ อ ดู ค วามเหมาะสมเช น เดี ย วกั น จากนั้นขยายทอจํานวน 3 เสน

4. ทําความสะอาดจุดเชื่อมทุกจุด

ทําความสะอาดจุดเชื่อมตอทุกจุด

102 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

ขอควรระวัง

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งเครื่ อ งปรั บ อากาศในบ า นและการพาณิ ช ย ข นาดเล็ ก ระดั บ 1 โมดู ลการฝ ก ที่ 6 ขั้นตอนการปฏิบัติงาน 5. ใชเทปปดทอ แลวเจาะรูขางหนึ่ง

คําอธิบาย

ขอควรระวัง

ใช เ ทปป ด ปลายท อ ทองแดงขนาด 5/8 ด า นหนึ่ ง แล ว เจาะรู ข นาดเล็ ก เพื่ อ ให แ ก ส ไนโตรเจนไหลออกได จากนั้ น ใช เ ทปปด ปลายทอ ทองแดง ขนาด 3/8 ดานหนึ่ง แลวเจาะรูข าด เล็กเพื่อใหแกสไนโตรเจนไหลออกได

6. ปลอยแกสไนโตรเจนผานทอ

ปลอยแกสไนโตรเจนแรงดันประมาณ การใชแกสควรมีครูฝกควบคุมอยาง

1-2 ปอนดตอตารางนิ้ว

1-2 psi เขาสูทอเพื่อเตรียมการเชื่อม ใกลชิด อันตรายจากถังแกสระเบิด อาจทําใหเสียชีวิตได

7. ตั้งไฟใหเปนไฟแบบนิวทรัล

ปรั บ เปลวไฟใหเ ปน เปลวไฟนิวทรัล ตรวจเช็คความพรอมของอุป กรณ โดยปรับปริม าณของแก สออกซิ เ จน เชื่อม และจุดไฟที่หัวเชื่อม และแก ส อะเซทิ ลี น ในอั ต ราส ว นที่ เทากัน

8. ใหความรอนบริเวณปลายทอ โดยสาย

ให ค วามร อ นแก บ ริ เ วณปล าย ท อ หามคางอยูจุดใดจุดหนึ่งนานเกินไป

ไฟมาเล็กนอย

โดยใหหางจากขอบประมาณ 1 นิ้ว เพราะจะทําใหทอเสียหายได และสายไปมาเล็กนอยเมื่อบริ เ วณที่ จะเชื่อมมีอุณหภูมิสูงพอแลวใหเลื่อน เปลวไฟออก

103 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คําอธิบาย

9. ใสลวดเชื่อมพรอมฟลักซเขาไปที่รอยตอ ใส ล วดเชื่ อ มพร อ มฟลั ก ซ เ ข า ไปที่ เชื่อมใหทั่วบริเวณ

รอยต อ เมื่ อลวดเชื่ อ มและฟลั ก ซ ละลายดีแลว จึงดับเปลวไฟได

10. ตรวจสอบความเรียบรอย และสง

ตรวจสอบความเรียบรอยของรอยเชื่อม

ชิ้นงาน

จากนั้นปดแกสไนโตรเจน และสงชิ้นงาน

104 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

ขอควรระวัง

3. ตรวจสอบชิน้ งาน ตรวจสอบและบันทึกขอบกพรองตอไปนี้ ลําดับที่ 1

รายการตรวจสอบ

เกณฑการพิจารณา

การเชื่อมทอทองแดงผานแกสไนโตรเจน 1.1 ขยายทอทองแดงไดอยางถูกตอง

ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน

1.2 ทําความสะอาดผิวทอทองแดงกอนเชื่อม

ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน

1.3 ปรับตั้งเปลวเชื่อม

ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน

1.4 รอยเชื่อม

ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน

1.5 ตรวจการปลอยแกสไนโตรเจน

ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน

กิจนิสัย 2.1 เตรียมเครื่องมือและอุปกรณอยางถูกตองและครบถวน

ความถูกตองตามวิธีการใชงาน

2.2 สวมใสอุปกรณปองกันอันตรายสวนบุคคลอยางถูกตอง และ

ความถูกตองตามวิธีการใชงาน

ครบถวน กอนเริ่มปฏิบัติงาน 2.3 ปฏิบัติตามลําดับขั้นตอนการทํางาน

ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน

2.4 ความปลอดภัยระหวางการปฏิบัติงาน

ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน

2.5 การเก็บเครื่องมือ วัสดุ อุปกรณ และทําความสะอาดพื้นที่

ความถูกตองตามวิธีการใชงาน

ปฏิบัติงาน

105 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

ใบใหคะแนนการตรวจสอบ ลําดับที่ รายการประเมิน 1 การปฏิบัติงาน 1.1 ขยายทอทองแดงไดอย างถูกตอง

เกณฑการใหคะแนน

- ขยายทอแลวคอทอสมบูรณ เรียบรอย ใหคะแนน 5 คะแนน - ขยายท อ แล วคอท อ มี ร อย เล็ ก น อ ยแต ไม เ สี ยหายต อ การใชง าน ให คะแนน 3 คะแนน - ขยายทอแลวคอทอมีรอยลึก หรือ ขาดรั่ว สงผลเสียตอการใชงาน ให คะแนน 1 คะแนน 1.2 ทํ าความสะอาดผิวของทอทองแดงกอนเชื่อม - ทําความสะอาดครบทุกจุดที่จะทําการเชื่อม ใหคะแนน 5 คะแนน - ไมทําความสะอาดจุดเชื่อม 1 จุด ใหคะแนน 3 คะแน - ไมทําความสะอาดจุดเชื่อม 2 จุด ใหคะแนน 1 คะแน 1.3 ปรับตั้งเปลวเชื่อม - ปรับเปลวไฟไดอัตราสวนแกสที่เหมาะสม ใหคะแนน 5 คะแนน - ปรั บเปลวไฟไม ได อั ต ราส วนแก ส ที่ เ หมาะสม แต พ อเชื่ อ มได ให คะแนน 3 คะแนน - ปรั บเปลวไฟไม ได อัต ราส วน ต อ งให ค รู หรื อเพื่ อนชวย ให ค ะแนน 1 คะแนน 1.4 รอยเชื่อม - เชื่อมทอไดแนบสนิท แข็งแรง ทอตรงสวยงาม ใหคะแนน 5 คะแนน - เชื่อมทอได ทอตรง แข็งแรง แตยังไมแนบสนิท ใหคะแนน 3 คะแนน - เชื่อมทอได ทอไมตรง ไมแนบสนิท ไมแข็งแรง ใหคะแนน 1 คะแนน 1.5 ตรวจการปลอยแกสไนโตรเจน - ผาทอแลวไมพบเขมา ใหคะแนน 5 คะแนน - ผาแลวพบเขมาภายในทอเล็กนอย ใหคะแนน 3 คะแนน - ผาแลวพบเขมาภายในทอจํานวนมาก ใหคะแนน 1 คะแนน กิจนิสัย 2.1 เตรียมเครื่องมื อและอุ ปกรณ อย างถูกต องและ - ปฏิบัติไดครบถวน ถูกตอง ใหคะแนน 1 คะแนน ครบถ วน - ปฏิบัติไมครบถวน ไมถูกตอง ใหคะแนน 0 คะแนน 2.2 สวมใสอุปกรณปองกันอันตรายสวนบุคคล - ปฏิบัติไดครบถวน ถูกตอง ใหคะแนน 1 คะแนน อยางถูกตองและครบถวน กอนเริ่มปฏิบัติง าน - ปฏิบัติไมครบถวน ไมถูกตอง ใหคะแนน 0 คะแนน 2.3 ปฏิบัติต ามลํ าดับขั้นตอนการทํางาน - ปฏิบัติไดครบถวน ถูกตอง ใหคะแนน 1 คะแนน - ปฏิบัติไมครบถวน ไมถูกตอง ใหคะแนน 0 คะแนน 2.4 ความปลอดภัยระหว างการปฏิ บัติงาน - ปฏิบัติไดครบถวน ถูกตอง ใหคะแนน 1 คะแนน - ปฏิบัติไมครบถวน ไมถูกตอง ใหคะแนน 0 คะแนน 2.5 การเก็บเครื่องมือ วัสดุ อุปกรณ และทํ า - ปฏิบัติไดครบถวน ถูกตอง ใหคะแนน 1 คะแนน ความสะอาดพื้นที่ ปฏิบัติงาน - ปฏิบัติไมครบถวน ไมถูกตอง ใหคะแนน 0 คะแนน คะแนนเต็ม

คะแนนเต็ม 25 5

คะแนนที่ได

5 1 1 1 1 1 30

106 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

ใบงาน ใบงานที่ 5.2 งานทอ 1. วัตถุประสงคเชิงพฤติกรรม - ตัด ตอ ขยาย บานแฟลร และดัดทอได - เชื่อมทอทองแดงผานแกสไนโตรเจนได

2. ระยะเวลาการฝกปฏิบตั ิงาน - ระยะเวลาการฝกปฏิบัติงานรวม 4 ชั่วโมง

3. คําชีแ้ จง ใหผูรับการฝกปฏิบัติงานทอตามแบบที่กําหนดให

หนวย : มิลลิเมตร

107 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

ใบขั้นตอนการปฏิบัติงาน ใบขั้นตอนการปฏิบตั ิงานที่ 5.2 งานทอ 1. การเตรียมการ 1.1 การเตรียมอุปกรณปองกันสวนบุคคล สวมใสอุปกรณปองกันอันตรายสวนบุคคลกอนเริ่มปฏิบัติงาน ไดแก - ถุงมือผา - รองเทานิรภัย - ชุดปฏิบัติการชาง 1.2 รับฟงคําสั่งจากครูฝก พรอมรับใบงาน 1.3 การเตรียมสถานที่ 1. ตรวจสอบสภาพพื้นที่ปฏิบัติงาน ไมใ หมีอุปกรณอื่น ๆ ที่ไมเกี่ย วของ หรือวัสดุอันตราย เชน สายไฟฟา วางกีดขวางอยู 2. ดูแลไมใหบุคคลที่ไมเกี่ยวของเขามาในบริเวณปฏิบัติงาน 3. เตรียมชุดปฐมพยาบาลเพื่อใชในกรณีฉุกเฉิน 4. รับทราบจุดที่ตั้งของอุปกรณชวยเหลือในกรณีฉุกเฉินตาง ๆ รวมถึงวิธีการใชอุปกรณเหลานั้น 1.4 การเตรียมเครื่องมือและอุปกรณตอผูรับการฝก 1 คน 1. คอน

จํานวน 1 ตัว

2. คัตเตอรตัดทอ

จํานวน 1 ตัว

3. ชุดขยายทอ

จํานวน 1 ชุด

4. ชุดบานแฟลร

จํานวน 1 ชุด

5. บรรทัดเหล็ก

จํานวน 1 อัน

6. ตะไบสามเหลี่ยม

จํานวน 1 ตัว

7. เบนเดอรดัดทอขนาด 1/2 นิ้ว

จํานวน 1 ตัว

8. รีมเมอร

จํานวน 1 ตัว

108 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งเครื่ อ งปรั บ อากาศในบ า นและการพาณิ ช ย ข นาดเล็ ก ระดั บ 1 โมดู ลการฝ ก ที่ 6 1.5 การเตรียมวัสดุตอผูรับการฝก 1 คน 1. ทอแคปทิ้วป ยาว 3 เซนติเมตร

จํานวน 1 เสน

2. ทอทองแดง ขนาด 1/2 นิ้ว ความยาว 40 เซนติเมตร

จํานวน 1 เสน

3. แฟลรนัต ขนาด 1/2 นิ้ว

จํานวน 1 อัน

4. ยูเนี่ยน ขนาด 1/2 นิ้ว

จํานวน 1 อัน

109 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

2. ลําดับการปฏิบตั ิงาน 2.1 งานทอ ขั้นตอนการปฏิบัติงาน 1. เตรียมทอความยาว 40 เซนติเมตร

คําอธิบาย เตรียมทอทองแดง ขนาด 1/2 นิ้ว ความยาว 40 เซนติเมตร

2. วัดความยาวทอที่ 6 เซนติเมตร แลวตัด สว น

ใชตลับเมตรวัด ความยาว และ

ปลายอีกดา นหนึ่งใหทํา การขยายทอ และลบคม

กํ า หนดจุ ด ที่ 6 เซนติ เ ม ต ร

ทอใหเรีย บร อย

จากนั้ น ใช คั ต เตอร ตั ด ท อ ตาม ความยาว โดยเผื่อความยาว เพิ่ ม ประมาณ 1 เซนติ เ มตร สํ า หรั บ สวม ท อ เข าอี ก ด า น โดยปลายด า นหนึ่ ง ให ทํ า การ ข ย า ย ท อ เ พื่ อ เ ต รี ย ม เ ชื่ อ ม จากนั้นลบคมทอใหเรียบรอย

110 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

ขอควรระวัง

คําอธิบาย

3. วัดความยาวทอ 8 เซนติเมตรแลวกําหนดจุดดัดทอ ใชตลับเมตรวัดความยาวลงมา อีก 8 เซนติเมตร แลวกําหนดจุด เพื่อเตรียมดัดทอ 90 องศา

4. ดัดทอ 90 องศาตามที่ไดกําหนดจุดไว

ใช เ บนเดอร ดั ด ท อ ให ไ ด 90 องศา

5. วัดความยาวทอ 8 เซนติเมตร แลวกําหนดจุดเพื่อ ใชตลับเมตรวัดความยาว เตรียมดัด

8 เซนติเมตร ตามแบบ กําหนดจุด เพื่อเตรียมดัด 45 องศา

111 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

ขอควรระวัง

คําอธิบาย

6. ดัดทอใหไดมุม 45 องศา

ใชเบนเดอรดัดทอ ทํามุม 45 องศา

7. จากจุดดัดที่ 45 องศา วัดความยาว 8 เซนติเมตร ใชตลับเมตรวัดความยาวจากจุด แลวตัดทอ และลบคมทอใหเรียบรอยจากนั้นพักไว

ที่ดัด 45 องศามาอีก 8 เซนติเมตร แลวกําหนดจุดเพื่ อตั ด จากนั้ น ตัดทอทองแดง แลวลบคมทอให เรียบรอย จากนั้นพักไว

8. นําทอที่ตัดออกในตอนแรก ใสแฟลรนัตตามแบบ

นําทอที่ตัดออกในตอนแรก มา ใส แ ฟลร นั ต ตามแบบที่ กํา หนด ในใบงาน

112 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

ขอควรระวัง

คําอธิบาย

9. จากนั้นบานแฟลร แลวนําทอทั้งสองสวนมาสวม จากนั้นใหทําการบานแฟลร ตาม เขาดวยกัน

แบบที่กําหนดในใบงาน แลวนํา ทอทั้งสองชิ้นมาสวมเขาดวยกัน

10. เชื่อมรอยตอที่ 1 ที่ไดขยายทอไว

เชื่ อ มรอย ต อ ที่ 1 ผ า นแ ก ส ไนโตรเจน

11. ตัดแคปทิ้วปสวมในทอ ใชคีม บีบแลวเชื่อมป ด ตัดแคปทิ้วปดวยตะไบสามเหลี่ยม แคปทิ้วป

ยาวประมาณ 3 เซนติ เ มตร จากนั้ น สวมแคปทิ้ ว ป ล งในทอ ประมาณ 8 มิลลิเมตร แลวใชคีม บีบทอ จากนั้นเชื่อมปดแคปทิ้ วป ใหสนิท

113 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

ขอควรระวัง

คําอธิบาย

12. ทดสอบรอยรั่ว

ทดสอบรอยรั่วผานไนโตรเจน

13. สงชิ้นงาน

สงชิ้นงาน

114 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

ขอควรระวัง

3. ตรวจสอบชิน้ งาน ตรวจสอบและบันทึกขอบกพรองตอไปนี้ ลําดับที่ 1

รายการตรวจสอบ

เกณฑการพิจารณา

ทอในเครื่องทําความเย็น 1.1 งานตัดทอ

ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน

1.2 งานขยายทอ (แบบตอก)

ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน

1.3 งานบานแฟลร 1 ชั้น

ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน

1.4 งานดัดทอ (เบนเดอร)

ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน

กิจนิสัย 2.1 เตรียมเครื่องมือและอุปกรณอยางถูกตองและครบถวน

ความถูกตองตามวิธีการใชงาน

2.2 สวมใสอุปกรณปองกันอันตรายสวนบุคคลอยางถูกตอง และ

ความถูกตองตามวิธีการใชงาน

ครบถวน กอนเริ่มปฏิบัติงาน 2.3 ปฏิบัติตามลําดับขั้นตอนการทํางาน

ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน

2.4 ความปลอดภัยระหวางการปฏิบัติงาน

ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน

2.5 การเก็บเครื่องมือ วัสดุ อุปกรณ และทําความสะอาดพื้นที่

ความถูกตองตามวิธีการใชงาน

ปฏิบัติงาน

115 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

ใบใหคะแนนการตรวจสอบ ลําดับที่ 1

รายการประเมิน

เกณฑการใหคะแนน

การปฏิบัติงาน 1.1 งานตัดทอ

คะแนนเต็ม 20

- ตัดทอไดขนาดตามที่กํ าหนด ลบคมทอเรี ยบรอย ให คะแนน 5 คะแนน

- ตัดทอขาด/เกิน 1-2 มิลลิเมตร ยังมีคมทออยูเล็กนอย ใหคะแนน 3 คะแนน - ตั ด ท อ ขาด/เ กิ น ตั้ ง แต 3 มิ ล ลิ เ มตร ล บคมท อ ไม เ รี ย บร อ ย ใหคะแนน 1 คะแนน 1.2 งานขยายทอ (แบบตอก)

- ผิวเรียบ คอทอ ไมมีรอยราว แตก ระยะขยายไดขนาด

- ผิวเรียบ ระยะความบานไดตามขนาด ใหคะแนน 5 คะแนน

- ผิวมีรอยเล็กนอย ระยะบานไดตามขนาด ใหคะแนน 3 คะแนน - ผิวมีรอย ระยะการบานมากเกิน ทอมีรอยแตก ใหคะแนน 1 คะแนน 1.4 งานดัดทอ (เบนเดอร)

- กําหนดระยะตํ าแหนงดัด ถูกตอง สามารถดัดได 30 องศา

ใหคะแนน 5 คะแนน - กําหนดระยะตํ าแหนงดัด ขาด/เกิน 1-2 มิลลิเมตร สามารถดัด ไดขาด/เกิน 1-2 องศา ใหคะแนน 3 คะแนน - กําหนดระยะตํ าแหนงดัด ขาด/เกินตั้งแต 3 มิลลิเมตร สามารถดัด ไดขาด/เกินตั้งแต 3 องศา ใหคะแนน 1 คะแนน 2

กิจนิสัย

ครบถ วน

- ปฏิบัติไมครบถวน ไมถูกตอง ใหคะแนน 0 คะแนน

2.2 สวมใสอุปกรณปองกันอันตรายสวนบุคคล

- ปฏิบัติไดครบถวน ถูกตอง ใหคะแนน 1 คะแนน

อยางถูกตองและครบถวน กอนเริ่มปฏิบัติง าน

- ปฏิบัติไมครบถวน ไมถูกตอง ใหคะแนน 0 คะแนน

2.3 ปฏิบัติต ามลํ าดับขั้นตอนการทํางาน

- ปฏิบัติไดครบถวน ถูกตอง ใหคะแนน 1 คะแนน

1 1

- ปฏิบัติไดครบถวน ถูกตอง ใหคะแนน 1 คะแนน

ความสะอาดพื้นที่ ปฏิบัติงาน

- ปฏิบัติไมครบถวน ไมถูกตอง ใหคะแนน 0 คะแนน คะแนนเต็ม

1 25

116 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คะแนนที่ได

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งเครื่ อ งปรั บ อากาศในบ า นและการพาณิ ช ย ข นาดเล็ ก ระดั บ 1 โมดู ลการฝ ก ที่ 6 หมายเหตุ หากผูเขารับการฝกไดรับคะแนน 18 คะแนนขึ้นไป (คะแนนมากกวาหรือเทากับรอยละ 70) ใหผูเขารับการฝก ขอเขารับการทดสอบภาคปฏิบัติได

117 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คณะผูจ ดั ทําโครงการ คณะผูบริหาร 1. นายสุทธิ

สุโกศล

อธิบดีกรมพัฒนาฝมือแรงงาน

2. นางถวิล

เพิ่มเพียรสิน

รองอธิบดีกรมพัฒนาฝมือแรงงาน

3. นายธวัช 4. นายสุรพล

เบญจาทิกุล พลอยสุข

รองอธิบดีกรมพัฒนาฝมือแรงงาน รองอธิบดีกรมพัฒนาฝมือแรงงาน

5. วาที่รอยตรี สมศักดิ์ พรหมดํา

ผูอํานวยการสํานักพัฒนาผูฝกและเทคโนโลยีการฝก

6. นางเพ็ญประภา

ศิริรัตน

ผูอํานวยการกลุมงานพัฒนาระบบการฝก

7. นายวัชรพงษ

มุขเชิด

ผูอํานวยการสํานักงานรับรองความรูความสามารถ

คําเงิน

ภาควิชาวิศวกรรมโทรคมนาคม คณะวิศวกรรมศาสตร

คณะที่ปรึกษาโครงการ 1. ผศ. ดร. มนตรี

สถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกลาเจาคุณทหารลาดกระบัง 2. รศ. ดร. วิสุทธิ์

สุนทรกนกพงศ

ภาควิชาวิศวกรรมไฟฟาสื่อสาร คณะครุศาสตรอุตสาหกรรม สถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกลาเจาคุณทหารลาดกระบัง

3. ผศ. สันติ

ตันตระกูล

ภาควิชาครุศาสตรวิศวกรรม คณะครุศาสตรอุตสาหกรรม สถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกลาเจาคุณทหารลาดกระบัง

4. นายสุระชัย

พิมพสาลี

5. นายวินัย

ใจกลา

6. นายวราวิช

กําภู ณ อยุธยา

สํานักบริหารงานวิจัยและนวัตกรรมพระจอมเกลาลาดกระบัง สถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกลาเจาคุณทหารลาดกระบัง

7. นายมนตรี

ประชารัตน

แผนกวิชาชางไฟฟา วิทยาลัยเทคนิคมีนบุรี

8. นายธเนศ

วงควัฒนานุรักษ

แผนกวิชาชางไฟฟา วิทยาลัยเทคนิคมีนบุรี

9. นายณัฐวุฒิ

เสรีธรรม

แผนกวิชาชางไฟฟา วิทยาลัยเทคนิคมีนบุรี

10. นายหาญยงค

หอสุขสิริ

แผนกวิชาโลหะการ วิทยาลัยเทคนิคกาญจนาภิเษก มหานคร

118 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งเครื่ อ งปรั บ อากาศในบ า นและการพาณิ ช ย ข นาดเล็ ก ระดั บ 1 โมดู ลการฝ ก ที่ 6 นายสวัสดิ์

บุญเถื่อน

แผนกวิชาชางยนต วิทยาลัยเทคนิคกาญจนาภิเษก มหานคร

ปกหลัง

119 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน