คู่มือผู้รับการฝึก ช่างบำรุงรักษารถยนต์ ระดับ 1 โมดูล 6

หนาปก

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

คูมือผูรับการฝก 0920163100501 สาขาชางบํารุงรักษารถยนต ระดับ 1

ชุดการฝกตามความสามารถ (CBT)

โมดูลการฝกที่ 6 09210203 สวนประกอบของรถยนต

กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

คํานํา

คูมือผูรับการฝก สาขาชางบํารุงรักษารถยนต ระดับ 1 โมดูล 6 สวนประกอบของรถยนต เปนสวนหนึ่งของหลักสูตร ฝ ก อบรมฝ มื อ แรงงานตามความสามารถ (Competency Based Training : CBT) ซึ่ ง พั ฒ นาขึ้ น เพื่ อ ใช เ ป น เอกสาร ประกอบการจัดการฝกอบรมกับชุดการฝกตามความสามารถ สาขาชางบํารุงรักษารถยนต ระดับ 1 โดยไดดําเนิน การภายใต โครงการพัฒ นาระบบฝก และชุด การฝก ตามความสามารถเพื ่อ การพัฒ นาฝม ือ แรงงาน ดว ยระบบการฝ ก ตาม ความสามารถ (Competency Based Workforce Skill Training System) พ.ศ. 2560 โดยมีวัตถุประสงคเ พื่อใหครูฝกได ใชเ ปน เครื่อ งมือ ในการบริห ารจัด การการฝก อบรมใหเ ปน ไปตามหลัก สูต ร กลา วคือ สามารถอธิบ ายและปฏิบัติง าน เกี่ย วกับ สว นประกอบของรถยนต และระบบตา ง ๆ ภายในรถยนตไ ด ตลอดจนติด ตามความกา วหนา ของผูรับการ ฝกอบรม ในดานความสามารถหรือสมรรถนะใหเปนไปตามมาตรฐานที่กําหนด ระบบการฝกอบรมตามความสามารถเปนระบบการฝกอบรมที่สงเสริมใหผูรับการฝกอบรมสามารถฝกฝนเรียนรูได ตามพื้นฐานความสามารถของตนในเวลาที่มีความสะดวก โดยเนนในเรื่องของการสงมอบการฝกอบรมที่หลากหลายไปใหแก ผูรับ การฝ กอบรม และต องการให ผู รั บ การฝ ก อบรมเกิด การเรี ย นรู ดว ยตนเอง การฝกปฏิบัติจ ะดํ าเนิน การในรู ป แบบ Learning by Doing และเนนผลลัพธการฝกอบรมในการที่ทําใหผูรับการฝกอบรมมีความสามารถในการปฏิบัติงานตามที่ ตลาดแรงงานตองการ โดยยึดความสามารถของผูรับการฝกเปนหลัก การฝกอบรมในระบบดังกลาว จึงเปนรูปแบบการ ฝกอบรมที่สามารถรองรับการพัฒนารายบุคคลไดเปนอยางดี นอกจากนี้ เนื้อหาวิชาในหลักสูตรการฝกตามความสามารถ (Competency Based Curriculum : CBC) ซึ่งไดจากการวิเคราะหงานอาชีพ (Job Analysis) ในแตละสาขาอาชีพ จะถูก กําหนดเปนรายการความสามารถหรือสมรรถนะ (Competency) ที่ผูรับการฝกอบรมจําเปนตองใชในการปฏิบัติงาน และ สอดคลองกับความตองการของสถานประกอบกิจการและภาคอุตสาหกรรม ซึ่งผูรับการฝกจะตองเรียนรูและฝกฝนจนกวาจะ สามารถปฏิบัติเองได ตามมาตรฐานที่กําหนดในแตละรายการความสามารถ ทั้งนี้ การสงมอบการฝก สามารถดําเนินการได ทั้งรูปแบบการเรียนรูผานสื่อสิ่งพิมพ (Paper Based) และผานสื่อคอมพิวเตอร (Computer Based) โดยผูรับการฝกสามารถ เรียนรูไดดวยตนเอง (Self-Learning) ที่บานหรือที่ทํางาน และเขารับการฝกภาคปฏิบัติตามความพรอม ตามความสะดวก ของตน หรือตามแผนการฝก หรือตามตารางการนัดหมาย การฝกหรือทดสอบประเมินผลความรูความสามารถกับหนวยฝก โดยมีครูฝกหรือผูสอนคอยใหคําปรึกษา แนะนําและจัดเตรียมการฝกภาคปฏิบัติ รวมถึงจัดเตรียมและดําเนินการทดสอบ ประเมินผลในลักษณะตาง ๆ อันจะทําใหสามารถเพิ่มจํานวนผูรับการฝกไดมากยิ่งขึ้น ชวยประหยัดเวลาในการเดินทาง และ ประหยั ด งบประมาณค า ใช จ า ยในการพั ฒ นาฝ มือแรงงานใหแกกําลังแรงงานในระยะยาว จึงถือเปน รูป แบบการฝกที่มี ความสําคัญตอการพัฒนาฝมือแรงงาน ทั้งในปจจุบันและอนาคต ซึ่งหากมีการนําระบบการฝกอบรมตามความสามารถมาใช ในการพัฒนาฝมือแรงงาน จะชวยทําใหประชาชน ผูใชแรงงานผูวางงาน นักเรียน นักศึกษา และผูประกอบอาชีพอิสระ สามารถเขาถึงการฝกอบรมเพื่อพัฒนาตนเองไดอยางสะดวก และไดรับประโยชนอยางทั่วถึงมากยิ่งขึ้น กรมพัฒนาฝมือแรงงาน

ก กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

เรื่อง

สารบั ญ

หนา

คํานํา

ก

สารบัญ

ข

ขอแนะนําสําหรับผูรับการฝก

1

โมดูลการฝกที่ 6 09210203 สวนประกอบของรถยนต หัวขอวิชาที่ 1 0921020301 สวนประกอบของเครื่องยนต หัวขอวิชาที่ 2 0921020302 หลักการทํางานของเครื่องยนต หัวขอวิชาที่ 3 0921020303 ระบบสงกําลัง หัวขอวิชาที่ 4 0921020304 ระบบรองรับน้ําหนัก หัวขอวิชาที่ 5 0921020305 ระบบบังคับเลี้ยว หัวขอวิชาที่ 6 0921020306 ระบบเบรก หัวขอวิชาที่ 7 0921020307 ระบบไฟฟาในรถยนต หัวขอวิชาที่ 8 0921020308 ระบบตัวถังรถยนต หัวขอวิชาที่ 9 0921020309 ระบบอํานวยความสะดวกและความปลอดภัย คณะผูจัดทําโครงการ

15 48 64 109 154 189 222 272 302 333

ข กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ขอแนะนําสําหรับผูร ับการฝก ขอแนะนําสําหรับผูรับการฝก คือ คําอธิบายเกี่ยวกับรายละเอียดของคูมือ และขั้นตอนการเขารับการฝก ซึ่งมีอยูดวยกัน 2 ขอ ดังนี้

1. รายละเอียดของคูมือ 1.1 โมดูลการฝก / หัวขอวิชา หมายถึง โมดูลการฝกที่ครูฝกตองจัดการฝกอบรม โดยภายในโมดูลจะประกอบไปดวย หัวขอวิชาที่ผูรับ การฝ กต องเรี ย นรู และฝ กฝน ซึ่งมีรหัสโมดูล และรหัส หัว ข อวิ ชาเปนตัว กําหนดความสามารถ ที่ตองเรียนรู 1.2 ระยะเวลาการฝก หมายถึง จํานวนชั่วโมงในการฝกอบรม เพื่อใหบรรลุตามวัตถุประสงคของแตละโมดูล 1.3 ระบบการฝกตามความสามารถ (CBT) หมายถึง ระบบการฝกที่เกิดจากการนําความรู ทักษะ ความสามารถ (Competency) ที่จําเปนสําหรับการทํางานมาเปนฐาน (Based) ของการจัดฝกอบรม หรือนํามากําหนดเปนเนื้อหา (Content) และเกณฑก ารประเมิน การฝก อบรม ทํา ใหผูรับ การฝก อบรมมีค วามสามารถ (Competency) ตามเกณฑมาตรฐานที่กําหนด และตามความสามารถในการเรียนรูของผูรับการฝกเปนหลัก 1.4 ชุดการฝก หมายถึง สื่อสิ่งพิมพ และสื่ออิเล็กทรอนิกส ใชสําหรับเปนอุปกรณชวยฝก โดยแตละโมดูลประกอบดวย คูมือครูฝก คูมือผูรับการฝก คูมือประเมิน สื่อวีดิทัศน 1.5 ระบบจัดการฝกดวยคอมพิวเตอร (Computer Managed Instruction : CMI) หมายถึง การนําระบบคอมพิวเตอร และเทคโนโลยีสารสนเทศ ซึ่งใชในการจัดการเรียนรูและฝกอบรม เชน ระบบรับสมัครออนไลน ระบบลงทะเบียน เขา รับ การฝก อบรมออนไลน ระบบการฝก อบรมภาคทฤษฎีผานอุป กรณอิเ ล็ก ทรอนิก สห รือ อุป กรณสื่อสาร แบบพกพา การทดสอบออนไลน การบันทึกผลการฝกอัตโนมัติ และการออกใบวุฒิบัตรอิเล็กทรอนิกส เปนตน โดยการเข า ใช ง านระบบ แบงสว นการใชง านตามความรับ ผิด ชอบของผูมีสว นไดสว นเสีย ดัง ภาพในหนา 2 ซึ่งรายละเอียดการใชงานของผูเขารับการฝกสามารถดูไดจากลิงค mlearning.dsd.go.th/download/files/trainee.pdf

1 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

.

2 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

2. วิธีการใชงานระบบการฝกตามความสามารถ (CBT) วิธีการใชงานระบบการฝกตามความสามารถ (CBT) ในคูมือผูรับการฝก จะเริ่มตนที่ ค. ผังการฝกอบรม เพื่อให สอดคลองกับการนําคูมือผูรับการฝกไปใช จึงละเวน ก. ผังการจัดเตรียมระบบ และ ข. ผังการเปดรับสมัครและคัดเลือก ผูรับการฝก ค. ผังการฝกอบรม

3 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

คําอธิบาย 1. การฝกอบรม 1.1 ผูรับการฝก ทําความเขาใจการฝกอบรมในระบบ CBT ซึ่งสามารถฝกอบรมได 3 รูปแบบ คือ 1.1.1 การฝกอบรมดวยการสงมอบสื่อสิ่งพิมพ (Offline) 1.1.2 การฝกอบรมที่ศูนยฝกอบรม (Offline) 1.1.3 การฝกอบรมดวยสื่อในระบบออนไลน (Online) โดยในแตละรูปแบบจะมีรายละเอียดแตกตางกัน ดังนี้ 1.1.1 การฝกอบรมดวยการสงมอบสื่อสิ่งพิมพ (Offline) คือ การฝก อบรมที่ผูรับ การฝกเรีย นรูภ าคทฤษฎี (ดา นความรู) ดว ยตนเอง โดยครูฝก เปน ผูสงมอบ คูมือผูรับการฝกที่พิมพจากสื่ออิเล็กทรอนิกส (.pdf) และวีดิทัศน (DVD) แกผูรับการฝก และฝกภาคปฏิบัติ (ดานทักษะ) ที่ศูนยฝกอบรม การฝกภาคทฤษฎี - ผูรับการฝกเรียนรูภาคทฤษฎีดวยตนเอง โดยใชคูมือผูรับการฝกที่พิมพจากสื่ออิเล็กทรอนิกส (.pdf) และวีดิทัศน (DVD) ที่ครูฝกสงมอบให การประเมินผลภาคทฤษฎี 1) ผูรับการฝกทําแบบทดสอบกอนฝก (Pre-Test) ลงในกระดาษคําตอบ แลวสงกระดาษคําตอบ ใหครูฝก เพื่อตรวจและประเมินผล 2) ครูฝกประเมินแบบทดสอบกอนฝก - ถาผลการประเมินผานเกณฑรอยละ 70 ตามที่กําหนดในเอกสารโครงรางหลั กสูตร จะมีสิท ธิ์ข อเขา รับ การฝก ภาคปฏิบัติ (ถา มี) หรือ เขา รับ การฝก ในโมดูล ถั ด ไป หรือเขารับการฝกในโมดูลที่ครูฝกกําหนดได - ถาผลการประเมินต่ํากวารอยละ 70 ใหครูฝกมอบหมายใหผูรับการฝกศึกษาเนื้อหา จากสื่อดวยตนเองจนเขาใจ จึงทําแบบทดสอบหลังฝก (Post-Test) 3) ผูรับการฝกทําแบบทดสอบหลังฝก (Post-Test) ลงในกระดาษคําตอบ แลวสงใหครูฝกตรวจ และประเมินผล โดยใชหลักเกณฑเดียวกับการประเมินแบบทดสอบกอนฝก 1.1.2 การฝกอบรมที่ศูนยฝกอบรม (Offline) คือ การฝกอบรมที่ผูรับการฝกเรียนรูภาคทฤษฎีจากครูฝก และฝกภาคปฏิบัติที่ศูนยฝกอบรม การฝกภาคทฤษฎี ­ ผูรับการฝกเรียนรูภาคทฤษฎีจากครูฝกโดยใชสื่อสิ่งพิมพจากสื่ออิเล็กทรอนิกส (.pdf) และวีดิทัศน (DVD) ที่ศูนยฝกอบรม 4 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

การประเมินผลภาคทฤษฎี 1) ผูรับการฝกทําแบบทดสอบกอนฝก (Pre-Test) ลงในกระดาษคําตอบ แลวสงกระดาษคําตอบ ใหครูฝกตรวจและประเมินผล 2) ครูฝกประเมินแบบทดสอบกอนฝก - ถาผลการประเมินผานเกณฑรอยละ 70 ตามที่กําหนดในเอกสารโครงรางหลั กสูตร ผูรับการฝกจะมีสิทธิ์ขอเขารับการฝกภาคปฏิบัติ (ถามี) หรือเขารับการฝกในโมดูลถัดไป หรือเขารับการฝกในโมดูลที่ครูฝกกําหนดได - ถาผลการประเมินต่ํากวารอยละ 70 ใหผูรับการฝกศึกษาเนื้อหาจากสื่อดวยตนเอง จนเขาใจ จึงทําแบบทดสอบหลังฝก (Post-Test) 3) ผูรับการฝกทําแบบทดสอบหลังฝก (Post-Test) ลงในกระดาษคําตอบ แลวสงใหครูฝกตรวจ และประเมินผล โดยใชหลักเกณฑเดียวกับการประเมินแบบทดสอบกอนฝก 1.1.3 การฝกอบรมดวยสื่อในระบบออนไลน (Online) คือ การฝกอบรมที่ผูรับการฝกเรียนรูภาคทฤษฎีดวยตนเองผานระบบจัดการฝกดวยคอมพิวเตอร หรือ CMI โดยใชคูมือผูรับการฝกที่เปนสื่อออนไลนในแอปพลิเคชัน DSD m-Learning และฝกภาคปฏิบัติที่ศูนยฝกอบรม วิธีดาวนโหลดแอปพลิเคชัน DSD m-Learning ­ ผูรับการฝกดาวนโหลดแอปพลิ เคชัน DSD m-Learning ซึ่งวิธีการดาวนโหลดแอปพลิ เ คชั น สามารถแบงออกเปน 2 ชองทางตามแตละระบบปฏิบัติการ คือ 1) ผูรับการฝกที่ใชเครื่องมือสื่อสารอิเล็กทรอนิกส ระบบปฏิบัติการ iOS คนหา แอปพลิเคชัน DSD m-Learning ใน App Store จากนั้นกดดาวนโหลด เพื่อติดตั้งบนเครื่องมือสื่อสาร และเขาใชงานโดยกรอก Username และ Password ตามที่เคยลงทะเบียนไว 2) ผูรับการฝกที่ใชเครื่องมือสื่อสารอิเล็กทรอนิกส ระบบปฏิบัติการ Android คนหาแอป พลิเคชัน DSD m-Learning ใน Google Play Store จากนั้นกดดาวนโหลด เพื่อติดตั้ง บนเครื่องมือสื่อสาร และเขาใชงานโดยกรอก Username และ Password ตามที่เคย ลงทะเบียนไว การฝกภาคทฤษฎี ­ ผูรับการฝกเรียนรูภาคทฤษฎีดวยตนเอง จากคูมือผูรับการฝก ซึ่งเปนสื่อออนไลนบนแอปพลิเคชัน DSD m-Learning การประเมินผลภาคทฤษฎี 1) ผูรับการฝกทําแบบทดสอบกอนฝก (Pre-Test) ลงในแอปพลิเคชัน โดยระบบจะตรวจและประเมินผล อัตโนมัติ

5 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

- ถาผลการประเมินผานเกณฑรอยละ 70 ตามที่กําหนดในเอกสารโครงรางหลั กสูตร ผูรับการฝกจะมีสิทธิ์ขอเขารับการฝกภาคปฏิบัติ (ถามี) หรือเขารับการฝกในโมดูลถัดไป หรือเขารับการฝกในโมดูลที่ครูฝกกําหนดได - ถาผลการประเมินต่ํากวารอยละ 70 ใหผูรับการฝกศึกษาเนื้อหาจากสื่อดวยตนเอง จนเขาใจแลวจึงทําแบบทดสอบหลังฝก (Post-Test) 2) ผูรับการฝกทําแบบทดสอบหลังฝก โดยใชหลักเกณฑเดียวกับการประเมินแบบทดสอบกอนฝก 1.2 ครูฝกชี้แจงรูปแบบการฝกอบรมทั้ง 3 รูปแบบแกผูรับการฝก เพื่อทําการตกลงรูปแบบการฝกอบรมรวมกับผูรับการ ฝก โดยใหผูรับการฝกเลือกวิธีที่สะดวก 1.3 ครูฝกวางแผนการฝกตลอดหลักสูตรรวมกันกับผูรับการฝก 2. อุปกรณชวยฝกและชองทางการเขาถึงอุปกรณชวยฝก ผูรับการฝกสามารถเลือกใชอุปกรณชวยฝกได 2 รูปแบบ คือ รูปแบบสื่อสิ่งพิมพ (Offline) และรูปแบบระบบจัดการฝก ดวยคอมพิวเตอร หรือ CMI (Online) โดยมีชองทางการเขาถึงอุปกรณชวยฝกแตละรูปแบบแตกตางกัน ดังนี้ 2.1 รูปแบบสื่อสิ่งพิมพ (Offline) ประกอบดวย - คูมือผูรับการฝก เพื่อใชศึกษาภาคทฤษฎีและปฏิบัติ - คูมือการประเมิน เพื่อใชในการทดสอบ - สื่อวีดิทัศน (DVD) เพื่อประกอบการศึกษาภาคทฤษฎีและปฏิบัติ 2.2 รูปแบบระบบจัดการฝกดวยคอมพิวเตอร หรือ CMI (Online) ดังนี้ - คูมือผูรับการฝกรูปแบบเอกสารอิเล็กทรอนิกส (.pdf) เพื่อใชศึกษาภาคทฤษฎีและปฏิบัติ - คูมือการประเมินรูปแบบเอกสารอิเล็กทรอนิกส (.pdf) เพื่อใชในการทดสอบ - สื่อวีดิทัศน (Online) เพื่อประกอบการศึกษาภาคทฤษฎีและปฏิบัติ 3. การวัดและประเมินผล 3.1 การประเมินผลภาคทฤษฎี (ดานความรู) ประเมินผลจากแบบทดสอบภาคทฤษฎีกอนฝก และแบบทดสอบภาคทฤษฎีหลังฝก โดยกําหนดเกณฑการใหคะแนน และการระบุความสามารถดานความรู ดังนี้ เกณฑการใหคะแนน ภาคทฤษฎี ตั้งแตรอยละ 70 ขึ้นไป ต่ํากวารอยละ 70

เกณฑการประเมิน ความสามารถ ผาน (C) ไมผาน (NYC) 6

กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ผูรับการฝกจะไดรับการประเมินผลการฝกจากครูฝก โดยจะตองสามารถปฏิบัติตามความสามารถในแตละโมดูลนั้น ๆ ไดตาม เกณฑที่กําหนด จึงจะถือวาผานการฝกโมดูลนั้น และเมื่อผานการฝกครบทุกโมดูล จึงจะถือวาฝกครบชุดการฝกนั้น ๆ แลว 4. เงื่อนไขการผานการฝก ผูรับการฝกที่จะผานโมดูลการฝก ตองไดรับคารอยละของคะแนนการทดสอบหลังฝก ภาคทฤษฏี คะแนนรวมไมต่ํากวารอยละ 70 ภาคปฏิบัติ คะแนนรวมไมต่ํากวารอยละ 70 โดยคะแนนรวมจะถูกนํามาคิดแบงเปนสัดสวน ภาคทฤษฏี คิดเปนรอยละ 20 ภาคปฏิบัติ คิดเปนรอยละ 80 เมื่อนําคะแนนมารวมกัน ผูรับการฝกจะตองไดไมต่ํากวารอยละ 70 จึงจะผานเกณฑ ทั้งนี้ ผูรับการฝกจะตองทําคะแนนผานเกณฑทั้งภาคทฤษฏีและภาคปฏิบัติ จึงจะผานโมดูลการฝก

7 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ง. ผังการขึ้นทะเบียนผูสําเร็จการฝก

8 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

คําอธิบาย 1. ผูรับการฝกขอหนังสือรับรองหรือวุฒิบัตร 2. เจาหนาที่ตรวจสอบโมดูลการฝกที่ผูรับการฝกแตละคนผานครบตามเงื่อนไขหลักสูตรหรือไม ผานระบบ 2.1 ถาครบ ใหสําเร็จการฝกในหลักสูตรอยางสมบูรณ ซึ่งสามารถออกวุฒิบัตรแกผูรับการฝกไดตามขั้นตอน ดังนี้ 2.1.1 เจาหนาที่ออกวุฒิบัตรตัวจริง 2.1.2 เจาหนาที่ออกวุฒิบัตรดิจิทัลผานระบบ 2.1.3 ผูรับการฝกดาวนโหลดวุฒิบัตรดิจิทัลผานระบบ 2.2 ถ า ไม ครบ จะไม จ บหลั กสู ตรแต ได รับ การรับ รองความสามารถบางโมดูลในรายการโมดูลที่สําเร็จ เทานั้น ซึ่งสามารถออกใบรับรองแกผูรับการฝกไดตามขั้นตอน ดังนี้ 2.2.1 เจาหนาที่ออกหนังสือรับรองตัวจริงเฉพาะโมดูลที่ผาน 2.2.2 เจาหนาที่ออกหนังสือรับรองดิจิทัลผานระบบ 2.2.3 ผูรับการฝกดาวนโหลดหนังสือรับรองดิจิทัลผานระบบ

9 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

รายละเอียดหลักสูตร หลักสูตรฝกอบรมฝมือแรงงานตามความสามารถ สาขาชางบํารุงรักษารถยนต ระดับ 1 กรมพัฒนาฝมือแรงงาน กระทรวงแรงงาน

รหัสหลักสูตร 0920163100501

1. ขอบเขตของหลักสูตร หลักสูตรนี้พัฒนาขึ้นใหครอบคลุมดานความรู ทักษะ และเจตคติแกผูรับการฝกในสาขาชางบํารุงรักษารถยนตเพื่อให มีความรู ความสามารถและทัศนคติตามมาตรฐานฝมือแรงงานแหงชาติ สาขาชางบํารุงรักษารถยนต ระดับ 1 ดังนี้ 1.1 มีความรูเกี่ยวกับความปลอดภัยในสถานที่ทํางาน 1.2 สามารถบวก ลบ คูณ หาร จํานวนเต็ม เศษสวน และทศนิยม 1.3 มีความรูเกี่ยวกับสมบัติของของเหลว หนวยการวัด ความรอน อุณหภูมิ หลักการนําความรอน การพาความรอน การแผรังสีความรอน เคมีเบื้องตน หลักการของของเหลว มวล น้ําหนัก ความถวงจําเพาะ ความหนาแนน ปริมาตร ความดัน และแรง 1.4 มีความรูเกี่ยวกับวัสดุและสมบัติของวัสดุที่ใชในการปฏิบัติงาน เชน น้ํามันเชื้อเพลิง สารหลอลื่น (น้ํามันหลอลื่นเครื่องยนต) สารระบายความรอน สารกันสนิม และทอที่ใชในงานรถยนต 1.5 มีความรูเกี่ยวกับเครื่องมือพื้นฐานทางดานชางยนต 1.6 มีความรูเกี่ยวกับหนาที่และโครงสรางของสวนประกอบรถยนต 1.7 มีความรูและสามารถปฏิบัติงานการบํารุงรักษารถยนต ระดับ 1 2. ระยะเวลาการฝก ผูรับการฝกจะไดรับการฝกในภาคทฤษฎีและภาคปฏิบัติ โดยสถาบันพัฒนาฝมือแรงงาน หรือสํานักงานพัฒนาฝมือ แรงงานที่เปนหนวยฝกตามความสามารถใชระยะเวลาในการฝก 85 ชั่วโมง เนื่องจากเปนการฝกที่ขึ้นอยูกับพื้นฐานความรู ทักษะ ความสามารถและความพรอมของผูรับการฝกแตละคน มีผลให ผูรับการฝกจบการฝกไมพรอมกัน สามารถจบกอนหรือเกินระยะเวลาที่กําหนดไวในหลักสูตรได หนวยฝกจึงตองบริหาร ระยะเวลาในการฝกใหเหมาะสมตามความจําเปน ทั้งนี้ใหอยูในดุลยพินิจของผูอํานวยการสถาบันพัฒนาฝมือแรงงาน หรือผูอํานวยการสํานักงานพัฒนาฝมือแรงงานที่เปนหนวยฝกตามความสามารถจะเห็นสมควร

10 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

3. หนวยความสามารถและโมดูลการฝก จํานวนหนวยความสามารถ 7 หนวย จํานวนโมดูลการฝก 7 โมดูล 4. วุฒิบัตร 4.1 ชื่อเต็ม : วุฒิบัตรพัฒนาฝมือแรงงาน สาขาชางบํารุงรักษารถยนต ระดับ 1 4.2 ชื่อยอ : วพร. ชางบํารุงรักษารถยนต ระดับ 1 4.3 ผูรับการฝกที่ผานการประเมินผลหรือผานการฝกครบทุกหนวยความสามารถ จะไดรับวุฒิบัตร วพร. ชางบํารุงรักษารถยนต ระดับ 1

11 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

รายละเอียดโมดูลการฝกที่ 6 1. ชื่อหลักสูตร 2. ชื่อโมดูลการฝก 3. ระยะเวลาการฝก 4. ขอบเขตของหนวย การฝก

5. พื้นฐาน ความสามารถของ ผูรับการฝก

รหัสหลักสูตร 0920163100501 สวนประกอบของรถยนต รหัสโมดูลการฝก 09210203 รวม 30 ชั่วโมง 30 นาที ทฤษฎี 5 ชั่วโมง 30 นาที ปฏิบัติ 25 ชั่วโมง หนวยการฝกนี้ พัฒนาขึ้นใหครอบคลุมดานความรู ทักษะ และเจตคติแกผูรับการฝก เพื่อใหมีความสามารถ ดังนี้ 1. อธิบายหนาที่และโครงสรางของสวนประกอบของเครื่องยนตได 2. ปฏิบัติงานเกี่ยวกับสวนประกอบของเครื่องยนตได 3. อธิบายหลักการทํางานของเครื่องยนตแกสโซลีน ดีเซล และระบบระบายความรอน ได 4. อธิบายหนาที่และโครงสรางของระบบสงกําลังได 5. ปฏิบัติงานเกี่ยวกับโครงสรางของระบบสงกําลังได 6. อธิบายหนาที่และโครงสรางของระบบรองรับน้ําหนักได 7. ปฏิบัติงานเกี่ยวกับโครงสรางของระบบรองรับน้ําหนักได 8. อธิบายหนาที่และโครงสรางของระบบบังคับเลี้ยวได 9. ปฏิบัติงานเกี่ยวกับโครงสรางของระบบบังคับเลี้ยวได 10. อธิบายหนาที่และโครงสรางของระบบเบรกได 11. ปฏิบัติงานเกี่ยวกับโครงสรางของระบบเบรกได 12. อธิบายหนาที่และโครงสรางของระบบไฟฟาในรถยนตได 13. ปฏิบัติงานเกี่ยวกับโครงสรางของระบบไฟฟาในรถยนตได 14. อธิบายหนาที่และโครงสรางของระบบตัวถังรถยนตได 15. ปฏิบัติงานเกี่ยวกับโครงสรางของระบบตัวถังรถยนตได 16. บอกชื่อ หนาที่ และหลักการทํางานของระบบอํานวยความสะดวก ระบบความปลอดภัยของตัวรถยนตได 17. ปฏิบัติงานเกี่ยวกับระบบอํานวยความสะดวก ระบบความปลอดภัยของตัวรถยนตได ผูสมัครเขารับการฝกตองมีคุณสมบัติ ดังตอไปนี้ 1. มีความรูเรื่องความรูพื้นฐานในการปฏิบัติงานชางยนต 2. มีความรูเรื่องกลศาสตรเบื้องตน 3. ผูรับการฝกผานโมดูลที่ 5 มาแลว สาขาชางบํารุงรักษารถยนต ระดับ 1

12 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

6. ผลลัพธการเรียนรู : เมื่อสําเร็จการฝกในโมดูลนี้แลวผูรับการฝกสามารถปฏิบัติงานโดยมีความรูความสามารถและใช ระยะเวลาฝก ดังนี้ ระยะเวลาฝก (ชั่วโมง : นาที) ผลลัพธการเรียนรู ชื่อหัวขอวิชา ทฤษฎี ปฏิบัติ รวม 1. อธิบายหนาที่และโครงสราง หัวขอที่ 1 : สวนประกอบของเครื่องยนต 0:45 3:00 3:45 ของสวนประกอบของ เครื่องยนตได 2. ปฏิบัติงานเกี่ยวกับ สวนประกอบของเครื่องยนตได 3. อธิบายหลักการทํางานของ หัวขอที่ 2 : หลักการทํางานของเครื่องยนต 0:45 0:45 เครื่องยนตแกสโซลีน ดีเซล และระบบระบายความรอนได 4. อธิบายหนาที่และโครงสราง หัวขอที่ 3 : ระบบสงกําลัง 0:45 5:00 5:45 ของระบบสงกําลังได 5. ปฏิบัติงานเกี่ยวกับโครงสราง ของระบบสงกําลังได 6. อธิบายหนาที่และโครงสราง หัวขอที่ 4 : ระบบรองรับน้ําหนัก 0:45 3:00 3:45 ของระบบรองรับน้ําหนักได 7. ปฏิบัติงานเกี่ยวกับโครงสราง ของระบบรองรับน้ําหนักได 8. อธิบายหนาที่และโครงสราง หัวขอที่ 5 : ระบบบังคับเลี้ยว 0:30 2:30 3:00 ของระบบบังคับเลี้ยวได 9. ปฏิบัติงานเกี่ยวกับโครงสราง ของระบบบังคับเลี้ยวได 10. อธิบายหนาที่และโครงสราง หัวขอที่ 6 : ระบบเบรก 0:30 3:00 3:30 ของระบบเบรกได 11. ปฏิบัติงานเกี่ยวกับโครงสราง ของระบบเบรกได

13 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

12. อธิบายหนาที่และโครงสราง ของระบบไฟฟาในรถยนตได 13. ปฏิบัติงานเกี่ยวกับโครงสราง ของระบบไฟฟาในรถยนตได 14. อธิบายหนาที่และโครงสราง ของระบบตัวถังรถยนตได 15. ปฏิบัติงานเกี่ยวกับโครงสราง ของระบบตัวถังรถยนตได 16. บอกชื่อ หนาที่ และ หลักการทํางานของ ระบบอํานวยความสะดวก ระบบความปลอดภัย ของตัวรถยนตได 17. ปฏิบัติงานเกี่ยวกับ ระบบอํานวยความสะดวก ระบบความปลอดภัย ของตัวรถยนตได

หัวขอที่ 7 : ระบบไฟฟาในรถยนต

0:30

3:00

3:30

หัวขอที่ 8 : ระบบตัวถังรถยนต

0:30

2:30

3:00

หัวขอที่ 9 : ระบบอํานวยความสะดวก และ ความปลอดภัย

0:30

3:00

3:30

รวมทั้งสิ้น

5:30

25:00 30:30

14 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

รายละเอียดหัวขอวิชาที่ 1 0921020301 สวนประกอบของเครื่องยนต (ใบแนะนํา) 1. ผลลัพธการเรียนรู 1. อธิบายหนาที่และโครงสรางของสวนประกอบของเครื่องยนตได 2. ปฏิบัติงานเกี่ยวกับสวนประกอบของเครื่องยนตได

2. หัวขอสําคัญ 1. เสื้อสูบ (Cylinder Block) 2. ปลอกสูบ (Cylinder Liner) 3. ฝาสูบ (Cylinder Head) 4. เพลาขอเหวี่ยง (Crank Shaft) 5. พูลเลยเพลาขอเหวี่ยง (Crankshaft Pulley) 6. แบริ่งเพลาขอเหวี่ยง (Crankshaft Bearings) 7. ลอชวยแรง (Fly Wheel) 8. ลูกสูบ (Piston) 9. แหวนลูกสูบ (Piston Ring) 10. กานสูบ (Connecting Rod) 11. เพลาลูกเบี้ยว (Camshaft) 12. วาลว (Valve) 13. ฝาครอบวาลว (Valve Cover) 14. ปะเก็นฝาสูบเครื่องยนต (Gasket) 15. อางน้ํามันหลอลื่น (Oil Pan) 16. ปมน้ํามันหลอลื่น (Oil Pump) 17. หัวดูดน้ํามันหลอลื่น (Oil Pickup) 18. กรองน้ํามันหลอลื่น (Oil Filter) 19. ชุดกลไกขับเพลาลูกเบี้ยวแบบสายพานและเฟอง (Timing Chain & Timing gear) 20. หัวฉีดน้ํามันเชื้อเพลิง (Fuel Injection Nozzle) และปม 21. หัวเทียน (Spark Plug) 22. หัวฉีดอิเล็กทรอนิกส (Electronic Fuel Injection = EFI) และปม 15 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

23. ทอรวมไอดี (Intake Manifold) 24. ทอรวมไอเสีย (Exhaust Manifold) 25. ปมน้ําหลอเย็น (Water pump) 26. วาลวน้ํา (Thermostat)

3. วิธีการฝกอบรม การฝกอบรมสามารถเลือกได 3 รูปแบบ คือ 1) การฝกอบรมดวยการสงมอบสื่อสิ่งพิมพ 2) การฝกอบรมที่ศูนยฝกอบรม 3) การฝกอบรมดวยสื่อในระบบออนไลน ดังรายละเอียดในขอแนะนําสําหรับผูรับการฝก

4. อุปกรณชวยฝก อุปกรณชวยฝกสามารถเลือกใชงานได 2 รูปแบบ คือ 1. รูปแบบสื่อสิ่งพิมพ (Offline) ประกอบดวย - คูมือผูรับการฝก เพื่อใชศึกษาภาคทฤษฎีและปฏิบัติ - คูมือการประเมิน เพื่อใชในการทดสอบ - สื่อวีดิทัศน (DVD) เพื่อประกอบการศึกษาภาคทฤษฎีและปฏิบัติ 2. รูปแบบอิเล็กทรอนิกส (Online) ประกอบดวย - คูมือผูรับการฝกรูปแบบเอกสารอิเล็กทรอนิกส (.pdf) เพื่อใชศึกษาภาคทฤษฎีและปฏิบัติ - คูมือการประเมินรูปแบบเอกสารอิเล็กทรอนิกส (.pdf) เพื่อใชในการทดสอบ - สื่อวีดิทัศน (Online) เพื่อประกอบการศึกษาภาคทฤษฎีและปฏิบัติ

5. การรับการฝกอบรม 1. ผูรับการฝกทําแบบทดสอบกอนฝก (Post-Test) แลวสงใหครูฝกหรือระบบประเมินผลตามวิธีที่เลือกฝกอบรม 1.1 ถาผลการประเมินผานเกณฑรอยละ 70 ตามที่กําหนดในเอกสารโครงรางหลักสูตร จะมีสิทธิ์ขอเขารับการฝก ภาคปฏิบัติ (ถามี) หรือเขารับการฝกในโมดูลถัดไปได 1.2 ถาผลการประเมินต่ํากวารอยละ 70 ใหผูรับการฝกเขาฝกอบรมภาคทฤษฎี 2. การฝกอบรมภาคทฤษฎี ใหผูรับการฝกศึกษาคูมือผูรับการฝก และฝกหัดทําใบทดสอบทายหัวขอวิชา 3. เมื่อผูรับการฝกศึกษาคูมือผูรับการฝกประจําโมดูลนั้นเขาใจแลว ใหทําแบบทดสอบหลังฝก (Post-Test) แลวสงให ครูฝกหรือระบบประเมินผลเชนเดียวกับแบบทดสอบกอนฝก 16 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

4. การฝกอบรมภาคปฏิบัติ ผูรับการฝกอานและทําความเขาใจกับใบงาน ใบขั้นตอนการปฏิบัติงาน และเกณฑการวัด และประเมินผลงาน 5. ผูรับการฝกเขารับการฝกที่ศูนยฝกอบรมที่ลงทะเบียนหรือจองไว 6. ผูรับการฝกอานระเบียบปฏิบัติเกี่ยวกับความปลอดภัยในการฝกของหนวยฝก 7. ผูรับการฝกฟงคําชี้แจงลําดับการปฏิบัติงานตามใบขั้นตอนการปฏิบัติงาน 8. ผูรับการฝกปฏิบัติงานตามใบงาน แลวสงใหครูฝกตรวจประเมินผล 9. ผูรับการฝกที่คะแนนผลงานผานเกณฑรอยละ 70 สามารถขอทดสอบเพื่อจบโมดูลที่ฝกกับครูฝก

6. การวัดผล 1. ผูรับการฝกสงแบบทดสอบกอนฝก ใหครูฝกหรือระบบประเมินผลภาคทฤษฎีตามวิธีที่เลือกฝกอบรม 1.1 ถาผลการประเมินผานเกณฑรอยละ 70 ตามที่กําหนดในเอกสารโครงรางหลักสูตร จะมีสิทธิ์ขอเขารับการฝก ภาคปฏิบัติ (ถามี) หรือเขารับการฝกในโมดูลถัดไปได 1.2 ถาผลการประเมินต่ํากวารอยละ 70 ใหครูฝกมอบหมายใหผูรับการฝกศึกษาเนื้อหาจากสื่อดวยตนเองจนเขาใจ จึงทําแบบทดสอบหลังฝก (Post-Test) 2. ผูรับการฝกสงแบบทดสอบหลังฝก ใหครูฝกหรือระบบประเมินผลภาคทฤษฎี โดยใชหลักเกณฑเดียวกับการประเมิน แบบทดสอบกอนฝก 3. ผูรับการฝกสงผลงานในการฝกภาคปฏิบัติใหครูฝกตรวจประเมินผลงานของผูรับการฝก โดยตองผานเกณฑรอยละ 70 ตามที่กําหนดในเอกสารโครงรางหลักสูตร จึงจะมีสิทธิ์เขารับการฝกในโมดูลถัดไปได

7. บรรณานุกรม ฟสิกสราชมงคล. ชิ้นสวนสําคัญของเครื่องยนต. [ออนไลน]. เขาถึงไดจาก : http://www.rmutphysics.com/ charud/howstuffwork/howstuff1/engine/enginethai8.htm สํานักงานคณะกรรมการ การอาชีวศึกษา. หนวยที่ 4 เรื่อง คุณลักษณะชิ้นสวนเครื่องยนต. [ออนไลน]. เขาถึงไดจาก : http://www.pattayatech.ac.th/ -watcharapohg06279. 2557. ชิ้นสวน. [ออนไลน]. เขาถึงไดจาก : https://watcharapohg06279.wordpress.co

17 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ใบขอมูล หัวขอวิชาที่ 1 สวนประกอบของเครื่องยนต เครื่องยนต หมายถึง เครื่องจักรกลที่สามารถเปลี่ยนพลังงานความรอนเปนพลังงานกล ซึ่งพลังงานความรอนที่ได มาจาก การสันดาปหรือการเผาไหมของเชื้อเพลิงที่อยูในกระบอกสูบ ทําใหเกิดพลังงานจากการระเบิดและเกิดพลังงานสงไปยังสวน ขับเคลื่อนตาง ๆ ภายในเครื่องยนต เครื่องยนตในปจจุบันไมวาจะเปนเครื่องยนตเบนซินหรือดีเซล จะมีสวนประกอบหลัก ๆ ที่ คลายกัน ซึ่งแตกตางจากในอดีตที่เครื่องยนตเบนซินและดีเซลมีความแตกตางกันคอนขางมาก ทั้งนี้ มาจากวิวัฒนาการทาง เทคโนโลยีในปจจุบันที่คอมพิวเตอรมีการพัฒนาไปอยางรวดเร็ว และเขามามีบทบาทในการควบคุมการทํางานของเครื่องยนตได อยางละเอียด และสามารถใชเชื้อเพลิงไดอยางเต็มประสิทธิภาพ 1. เสื้อสูบ (Cylinder Block) เสื้อสูบ เปนชิ้นสวนที่มีขนาดใหญที่สุดของเครื่องยนต เนื่องจากเสื้อสูบคือโครงสรางหลักของเครื่องยนต ใชสําหรับ ประกอบชิ้นสวนตาง ๆ ภายในเครื่องยนต เชน เพลาขอเหวี่ยง (Crank shaft) ลูกสูบ (Piston) กานสูบ (Connecting rod) เปนตน เสื้อสูบมักจะผลิตจากโลหะ โดยสวนมากทํามาจากเหล็กหลอเทา เพราะแข็งแรงและมีตนทุนต่ํา บางครั้งอาจทํามาจากโลหะผสม เนื่องจากการออกแบบที่ตองการน้ําหนักเบาและสามารถระบายความรอนไดดี แตเสื้อสูบที่ทํามาจากโลหะผสมมีตนทุนใน การผลิตสูงจึงพบเห็นไดนอย ลักษณะเสื้อสูบที่พบเห็นไดในปจจุบันจะเปนแบบแถวเรียงและแบบตัววี

ภาพที่ 1.1 เสื้อสูบ (Cylinder Block) 2. ปลอกสูบ (Cylinder Liner) ปลอกสู บ เป น ชิ้ น ส ว นที่ ถูกยึ ด อยู กั บ ที่ ประกอบอยูภ ายในเสื้ อสูบ ทําหนาที่ล ดการสึ กหรอของเสื้ อสูบ มีอยูทั้ ง ใน เครื่องยนตเบนซินและเครื่องยนตดีเซล โดยปลอกสูบสามารถแบงออกได 2 แบบ คือ

18 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

2.1 ปลอกสูบแบบเปยก (Wet type liners) มีลักษณะเปนทอโลหะกลมกลวง ผิวดานในเกลี้ยง และมันวาวเคลือบดวย โครเมียม ผานการชุบแข็ง เพื่อลดการสึกหรอ ผิวภายนอกจะถูกอัดลงในเสื้อสูบ ซึ่งจะผานการหลอเย็นโดยรอบ 2.2 ปลอกสูบแบบแหง (Dry type liners) มีลักษณะเปนทอโลหะทรงกระบอก กลมกลวงเหมือนกับปลอกสูบแบบ เปยก ผิวดานในและดานนอกจะมีผิวเรียบ ปลอกสูบแบบแหงจะถูกนํามาอัดอยูภายในกระบอกสูบ ดานนอกปลอก สูบจะไมโดนน้ําหลอเย็นโดยตรง

ภาพที่ 1.2 ปลอกสูบ (Cylinder Liner) 3. ฝาสูบ (Cylinder Head) ฝาสูบ เปนชิ้นสวนที่ปดอยูสวนบนของเสื้อสูบ และเปนที่ติดตั้งกลไกวาลวและเพลาลูกเบี้ยว รวมทั้งเปนสวนประกอบของ หองเผาไหม นอกจากนี้ ฝาสูบยังมีอุปกรณอื่น ๆ ประกอบอีก เชน ชุดกลไกวาลวไอดี วาลวไอเสีย เพลาลูกเบี้ยว หัวเทียน หัวฉีด เปนตน ฝาสูบจะถูกติดตั้งไวบริเวณสวนบนสุดของเสื้อสูบ และขันยึดนอตติดกับเสื้อสูบ โดยมีปะเก็นฝาสูบวางคั่นอยู ระหวางกลาง เพื่อปองกันแกสจากหองเผาไหมไหลวนเขามาภายในเครื่องยนต โดยทั่ว ไปฝาสูบ จะทํา จากเหล็ก หลอ หรือ โลหะผสมอะลูมิเนียม แตในปจจุบันจะนิยมใชอะลูมิเนียมมากขึ้นเนื่องจากมีน้ําหนักเบาและสามารถระบายความรอนไดดี

ภาพที่ 1.3 ฝาสูบ (Cylinder Head)

19 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

4. เพลาขอเหวี่ยง (Crank Shaft) เพลาขอเหวี่ยง ทําหนาที่รับแรงกระทําที่สงมาจากกานสูบ (Connecting rod) และรับแรงระเบิดที่เกิดการจุดระเบิด เหนือลูกสูบ อีกทั้ง ยังทําใหเกิดแรงในแนวดิ่งเพื่อมาเปนกําลังในแกนหมุน โดยเพลาขอเหวี่ยงนั้นจะมีแกนที่ยื่นออกไปยังนอก เสื้ อสู บทั้ งสองด าน ด านหนึ่ งจะยึ ดติ ด กั บล อช วยแรง (Fly wheel) ส วนอี กด านหนึ่ งจะยึ ดติ ดกั บ พู ลเลย เพลาข อเหวี่ ย ง (Crankshaft pulley)

ภาพที่ 1.4 เพลาขอเหวี่ยง (Crank Shaft) 5. พูลเลยเพลาขอเหวี่ยง (Crankshaft Pulley) พูลเลยเพลาขอเหวี่ยง ทําหนาที่เปนสวนขับเคลื่อนใหกับอุปกรณตาง ๆ เชน ปมน้ํา พัดลมหมอน้ํา ปมพวงมาลัยเพาเวอร เป น ต น พู ล เลย เ พลาข อ เหวี่ ย งจะยึ ด ติ ด อยู กั บ แกนเพลาข อ เหวี่ ย ง (Crank Shaft) ซึ่ ง ติ ด ตั้ ง อยู ต รงข า มกั บ ล อ ช ว ยแรง เมือ่ เพลาขอเหวี่ยงหมุน ตัวพูลเลยก็จะหมุนตามไปดวย โดยที่รองของพูลเลยจะคลองกับสายพาน เพื่อสงแรงหมุนใหกับอุปกรณ

ภาพที่ 1.5 พูลเลยเพลาขอเหวี่ยง (Crankshaft Pulley) 6. แบริ่งเพลาขอเหวี่ยง (Crankshaft Bearings) แบริ่ง คือ หนึ่งในชิ้นสวนประเภทอยูกับที่ ทําจากโลหะหลายชนิด เชน ทองแดง ดีบุก ตะกั่ว หรืออะลูมิเนียม มีหนาที่ รับน้ําหนัก และถายทอดแรงที่เกิดขึ้นจากเพลาลงไปสูอุปกรณตาง ๆ แบริ่งแบงออกไดเปน 2 ชุด คือแบริ่งหลัก ซึ่งยึดเพลาขอเหวี่ยง ในหองเพลาข อเหวี่ ยง และแบริ่ งก า นสู บ ซึ่ งประกอบอยูร ะหวางกานสูบและขอเหวี่ย ง ทั้งแบริ่งหลักและแบริ่งกานสูบ จะมีลักษณะแยกเปน 2 สวน ประกอบอยูในเบาที่รองรับ สําหรับแบริ่งหลัก ครึ่งสวนบนจะประกอบอยูในเบาของเสื้อสูบใน 20 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

หองเพลาขอเหวี่ยง และอีกครึ่งหนึ่งจะประกบอยูกับฝาประกับแบริ่ง สําหรับแบริ่งกานสูบ ครึ่งสวนบนจะประกอบอยูกับ ตัวกานสูบดานใหญ และอีกครึ่งหนึ่งจะประกอบอยูกับฝาประกับแบริ่ง

1-3. แหวนลูกสูบ

4. ลูกสูบ

5. สลักลูกสูบ

6. แหวนล็อกสลักลูกสูบ

7.. บุช

8. แบริ่ง

9. กานสูบ

10. ลอชวยแรง

11. ประกับซีลน้ํามันดานหลัง

12. แบริ่ง

13. นอตพูลเลย

14. พูลเลยเพลาขอเหวี่ยง

15. เฟอง

16. เพลาขอเหวี่ยง

17. แบริง่ กันรุน

18. แบริ่งหลัก

19. ฝาครอบแบริ่งหลัก

20. ซีลน้ํามันขางหลัง

ภาพที่ 1.6 สวนประกอบของเพลาขอเหวี่ยงเครื่องยนตดีเซล 4 สูบ 21 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

7. ลอชวยแรง (Fly Wheel) ลอชวยแรง ติดตั้งโดยยึดอยูกับชุดคลัตช ทําหนาที่หมุนไปพรอมกับเพลาขอเหวี่ยง และชวยสงแรงที่ไดจากจังหวะอัดลงสูลอ รถยนต ลอชวยแรงติดตั้งอยูสวนปลายของเพลาขอเหวี่ยง ซึ่งอยูดานนอกของเครื่องยนต เนื่องจากลอชวยแรงทําจากโลหะ จึงมีขนาดใหญและมีน้ําหนักมาก

ภาพที่ 1.7 ลอชวยแรง (Fly Wheel) 8. ลูกสูบ (Piston) ลูกสูบ มีบทบาทสําคัญอยางมากในการทํางานของเครื่องยนต ทําหนาที่อัดไอดีในจังหวะอัด ขับไลแกสไอเสียออกจาก กระบอกสูบในจังหวะคาย สงแรงจากการระเบิดผานกานสูบไปยังเพลาขอเหวี่ยงในจังหวะระเบิด ทําใหเกิดสุญญากาศในกระบอกสูบ และทําใหแรงดันบรรยากาศภายนอกผลักดันไอดีเขาสูกระบอกสูบในจังหวะดูด โดยลูกสูบของเครื่องยนตสวนมากจะทําจาก โลหะผสมที่ มี ค วามเหนี ย วสู ง มี น้ํ า หนั ก เบา ทนทานต อ ความร อ น รองรั บ แรงดั น จากการเผาไหม แ ละการเสีย ดสีข อง ผนังกระบอกสูบ การเคลื่อนที่ของลูกสูบในแตละครั้ง เกิดจากการทํางานประสานกันของกานสูบ เพลาขอเหวี่ยง กลไกการเปด-ปด ของวาลวอยางเปนจังหวะ ซึ่งจะสงผลใหเกิดการจุดระเบิด ที่ลูกสูบยังมีแหวนลูกสูบประกอบอยูดวยกัน 2 ชนิด คือ แหวนอัด และแหวนกวาดน้ํามัน

ภาพที่ 1.8 ลูกสูบ (Piston)

22 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

9. แหวนลูกสูบ (Piston Ring) แหวนลูกสูบ จะยึดติดอยูกับลูกสูบ ทําหนาที่ผนึกกําลังอัดไมใหเกิดการรั่วไหลในจังหวะอัด ปองกันแกสที่เกิดจากการเผาไหม รั่วผานแหวนลูกสูบเขาไปในหองเพลาขอเหวี่ยง และกวาดน้ํามันหลอลื่นตามผนังลูกสูบในจังหวะที่ลูกสูบเลื่อนกลับลงไปสู อางน้ํามันหลอลื่น เพื่อปองกันน้ํามันหลอลื่นผานลูกสูบเขาไปในหองเผาไหม เพราะน้ํามันหลอลื่นที่เขาไปในหองเผาไหมจะทิ้ง เศษเขมาคารบอนเกาะติดตามหัวเทียน ลิ้น หัวลูกสูบและแหวนลูกสูบ

ภาพที่ 1.9 แหวนลูกสูบ (Piston Ring) 10. กานสูบ (Connecting Rod) กา นสูบ ทํา หนาที่ถายทอดพลังงานจากลูกสูบ ที่ถูกกระแทกดว ยแรงระเบิด ทํา ใหเกิดการเคลื่อนที่ล งอยางรุน แรง โดยกานสูบจะเคลื่อนที่ในแนวดิ่ง ลักษณะของกานสูบมีดานหนึ่งยึดติดกับลูกสูบ และดานตรงขามยึดติดกับเพลาขอเหวี่ยง

ภาพที่ 1.10 กานสูบ (Connecting Rod) 11. เพลาลูกเบี้ยว (Camshaft) เพลาลูกเบี้ยว เปนชิ้นสวนที่เคลื่อนที่ของเครื่ องยนต 4 จังหวะ ทําหนาที่ควบคุมการเปด-ปดวาลวไอดีและวาลวไอเสี ย เพื่อใหเกิดการไหลของอากาศดีและไอเสีย เขา-ออกกระบอกสูบอยางสม่ําเสมอ โดยจะหมุนดวยความเร็วเพียงครึ่งหนึ่ งของ เพลาขอเหวี่ยง เพลาลูกเบี้ยวทําจากเหล็กกลาขึ้นรูปหรือเหล็กหลอชุบผิวแข็ง ติดตั้งอยูที่ตอนลางของลูกสูบ ซึ่งการติดตั้งแบบนี้ จะนิยมใชกับเครื่องยนตทั่วไป แตสําหรับรถยนตรุนใหม จะนิยมติดตั้งเพลาลูกเบี้ยวอยูบนฝาสูบ และจัดวางวาลวอยูบนฝาสูบดวย 23 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ภาพที่ 1.11 เพลาลูกเบี้ยว (Camshaft) 12. วาลว (Valve) วาลว มีลักษณะเปนโลหะ มีกานเปนรูปทรงกระบอกขนาดเล็ก สวนปลายของวาลวมีลักษณะเปนแปนวงกลม สวมใส อยูภายในปลอกนําวาลว โดยปลอกนําวาลวจะถูกเจาะอยูบริเวณฝาสูบ ดานปลายจะยึดติดอยูกับกระเดื่องวาลว และมีการควบคุม การเปด-ปดจากเพลาลูกเบี้ยว ทําหนาที่เปดรูไอดีและไอเสียระหวางการบรรจุไอดีและคายไอเสีย ปดรูไอดีและไอเสียใหสนิท เพื่อปองกันอากาศรั่วในจังหวะอัดและจังหวะระเบิด รวมทั้งถายเทความรอนที่ไดรับออกไปยังเบาะลิ้นและปลอกกานลิ้นเร็วที่สุด

ภาพที่ 1.12 วาลว (Valve) 13. ฝาครอบวาลว (Valve Cover) ฝาครอบวาลว ทําหนาที่ปองกันการรั่วของน้ํามันเครื่องที่ใชในการหลอลื่น และระบายความรอนของกระเดื่องวาลว รวมทั้งชิ้นสวนกลไกการเคลื่อนที่ของอุปกรณที่ติดตั้งบนฝาสูบดวย โดยฝาครอบวาลวจะครอบอยูบริเวณดานบนของฝาสูบ มีปะเก็นฝาครอบวาลวประกบแทรกอยูระหวางชิ้นสวน ฝาครอบวาลวสวนใหญทํามาจากอะลูมิเนียม

ภาพที่ 1.13 ฝาครอบวาลว (Valve Cover) 24 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

14. ปะเก็นฝาสูบเครื่องยนต (Gasket) ปะเก็นฝาสูบเครื่องยนต ทําหนาที่อุดไมใหของเหลวไหลออกมาได และเปนสวนที่ชวยใหหนาสัมผัสของฝาสูบกับเสื้อ สูบทั้งสองสวนแนบชิดกัน ปะเก็นนั้นมีอยูหลายประเภท และการใชงานของแตละประเภทก็แตกตางกันออกไป

ภาพที่ 1.14 ปะเก็นฝาสูบเครื่องยนต (Gasket) 15. อางน้ํามันหลอลื่น (Oil Pan) อา งน้ํา มัน หลอ ลื่น ทํา หนา ที่กัก เก็บ น้ํา มัน หลอ ลื่น และรัก ษาระดับ ของน้ํา มัน หลอ ลื่น ที่ดา นลา งของอา งน้ํา มัน ไว ในขณะที่รถยนตไมไดระดับ โดยจะติดตั้งอยูดานลางสุดของเสื้อสูบ มีปะเก็นขั้นกลางระหวางอางน้ํามันหลอลื่นกับเสื้อสูบ บริเวณกนอางจะมีฝกบัวปมน้ํามันหลอลื่นติดตั้งอยู เมื่อเครื่องยนตทํางานปมน้ํามันหลอลื่นจะดูดน้ํามันหลอลื่นไปใชงาน

ภาพที่ 1.15 อางน้ํามันหลอลื่น (Oil Pan) 16. ปมน้ํามันหลอลื่น (Oil Pump) ปมน้ํามันหลอลื่น ทําหนาที่ดูดน้ํามันเครื่องจากถัง แลวดันน้ํามันเครื่องใหไหลไปหลอลื่นสวนตาง ๆ ของเครื่องยนต ติดตั้งอยู บริเวณเสื้อสูบ และทํางานโดยรับแรงหมุนที่สงมาจากเฟองเพลาลูกเบี้ยว เมื่อเครื่องยนตทํางาน

ภาพที่ 1.16 ปมน้ํามันหลอลื่น (Oil Pump) 25 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

17. หัวดูดน้ํามันหลอลื่น (Oil Pickup) หัวดูดน้ํามันหลอลื่น มีลักษณะคลายกับฝกบัว ติดตั้งไวบริเวณกนอางน้ํามันหลอลื่น และมีทอตอไปยังปมน้ํามันหลอลื่น

ภาพที่ 1.17 หัวดูดน้ํามันหลอลื่น (Oil Pickup) 18. กรองน้ํามันหลอลื่น (Oil Filter) กรองน้ํามันหลอลื่น ทําหนาที่กรองสิ่งแปลกปลอมที่มากับน้ํามันหลอลื่น เชน ฝุน เขมา เศษโลหะ เปนตน โดยใชวิธีการ ใหน้ํา มั น หล อลื่น ซึมผานกระดาษกรองเขาไปสู แกนกลางของตัวกรอง จากนั้นจึงส งน้ํามันหล อลื่นไปยังสวนต าง ๆ ภายใน เครื่องยนต ภายในวงจรระบบหลอลื่นจะมีบายพาสวาลวหรือเซฟตี้วาลว ทําหนาที่ปลอยผานน้ํามันหลอลื่นไปยังสวนตาง ๆ ของ เครื่องยนตโดยไมจําเปนตองผานกรองน้ํามันหลอลื่นในกรณีที่เกิดการอุดตันของกระดาษกรอง เพื่อปองกันไมใหเกิดความ เสียหายแกเครื่องยนต

ภาพที่ 1.18 กรองน้ํามันหลอลื่น (Oil Filter) 19. ชุดกลไกขับเพลาลูกเบี้ยวแบบสายพานและเฟอง (Timing Chain & Timing gear) 19.1 ชุดกลไกเพลาราวลิ้นแบบสายพาน เปนเพลาราวลิ้นแบบเฟองไทมมิ่ง โดยมีกลไกลิ้นอยูบนฝาสูบ ดังภาพที่ 1.19 19.2 ชุดกลไกขับเพลาลูกเบี้ยวแบบเฟอง จะมีเพลาลูกเบี้ยวอยูในเสื้อสูบดานขาง และมีกลไกลิ้นอยูบนฝาสูบ โดยมี กานกระทุงเปนตัวเชื่อมตอสงกําลังใหกลไกวาลวทํางาน ดังภาพที่ 1.20

26 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ภาพที่ 1.19 ตัวอยางกลไกแบบเฟองไทมมิ่งแบบมีเฟองราวลิ้นอยูเหนือฝาสูบ

ภาพที่ 1.20 ตัวอยางกลไกแบบเฟองไทมมิ่งแบบมีเพลาลูกเบี้ยวอยูในเสื้อสูบ 19.3 กลไกแบบโซราวลิ้น เปนกลไกแบบโซไทมมิ่ง ใชในเครื่องยนตที่มีเพลาลูกเบี้ยวอยูเหนือฝาสูบ เพลาลูกเบี้ยวจะถูกขับ โดยโซไทมมิ่ง และถูกหลอลื่นดวยน้ํามันหลอลื่น สวนความตึงของโซนั้นจะถูกปรับดวยตัวตั้งโซและตัวดันโซ เพื่อลด การสั่นสะเทือนของโซ

27 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ภาพที่ 1.21 ตัวอยางกลไกแบบโซราวลิ้น 20. หัวฉีดน้ํามันเชื้อเพลิง (Fuel Injection Nozzle) หัวฉีดน้ํามันเชื้อเพลิง ทําหนาที่ฉีดน้ํามันเชื้อเพลิงเขาสูหองเผาไหม เพื่อใหมีการกระจายเปนฝอยอยางทั่วถึงทั้งหองเผาไหม และทําใหน้ํามันเชื้อเพลิงผสมกับอากาศ เกิดการจุดระเบิดไดดียิ่งขึ้น โดยทั่วไปหัวฉีดน้ํามันเชื้อเพลิงมีอยูดวยกัน 2 ประเภท คือ Pintle Type และ Hole Type

ภาพที่ 1.22 หัวฉีดน้ํามันเชื้อเพลิง (Fuel Injection Nozzle) 21. หัวเทียน (Spark Plug) หัวเทียน ทําหนาที่สรางประกายไฟซึ่งจะรับไฟแรงสูงมาจากคอยลจุดระเบิด เพื่อใชในการจุดระเบิดภายในหองเผาไหม โดยมีลักษณะภายนอกเปนโลหะและมีกระเบื้องเซรามิกเปนฉนวน แกนกลางของหัวเทียนจะไดรับไฟแรงสูงจากสายหัวเทียน เพื่อใชในการจุดระเบิดในแตละรอบการทํางานของเครื่องยนต ซึ่งจะถูกควบคุมดวยจานจาย ในการติดตั้งของหัวเทียน จะสวมเขาไปกับเกลียวของฝาสูบ และสวนปลายของหัว เทีย นจะยื่น เขาไปยังหองเผาไหม หัวเทียนที่ ใชงานกั บ รถยนต มีอยูดวยกัน 3 ชนิด คือ 28 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

21.1 หั ว เที ย นร อ น เป น หั ว เที ย นที่ ส ามารถระบายความร อ นที่ บ ริ เ วณปลายหั ว เที ย นลงยั ง แท น เครื่ อ งได น อ ย เมื่อเปรียบเทียบกับหัวเทียนเย็นและหัวเทียนมาตรฐานแลว ชองวางมีความลึกมากและมีระยะหางชองวางของ ฉนวนหุมแกนระบายความรอนที่ยาวที่สุด ความรอนจากปลายจะระบายมาที่เปลือกชาทําใหเกิดความรอนสูง โดยรหัสหัวเทียนที่นิยมใช จะเปนเลขที่มีคานอย เชน NGK BP 4ES เปนตน หัวเทียนชนิดนี้เหมาะสําหรับรถที่มี ชวงการใชงานสั้น ๆ และรอบเครื่องยนตไมสูงมาก ทําใหไมคอยมีเขมามาจับทําใหหัวเทียนสะอาด

ภาพที่ 1.23 หัวเทียนรอน 21.2 หัวเทียนเย็น เปนหัวเทียนที่สามารถระบายความรอนไดเร็วเพราะชองวางมีขนาดสั้น เมื่อเปรียบเทียบกับหัวเทียน รอนและหัวเทียนมาตรฐานแลว จะมีแกนระบายความรอนที่สั้นที่สุด สามารถระบายความรอนจากปลายหัวเทียน มายังเปลือกและระบายลงแทนไดเร็ว โดยรหัสหัวเทียนที่นิยมใช จะเปนเลขที่มีคามาก เชน NGK BP 9ES เปนตน หัวเทียนชนิดนี้เหมาะสําหรับรถที่ใชงานหนักและวิ่งระยะทางไกลบอย ๆ เพราะเมื่อวิ่งเปนเวลานานจะทําใหความรอน สะสมมีมากพอที่จะเผาไหมใหคราบเขมาไหม และไมทําใหเกิดอาการหัวเทียนบอด

ภาพที่ 1.24 หัวเทียนเย็น 21.3 หัว เทีย นมาตรฐาน เปน หัว เทีย นที่มีช อ งวา งลึ ก ไม ม ากหรื อ น อ ยเกิ น ไป เมื่อ เปรีย บเทีย บกั บ หัว เที ย นร อ น แกนระบายความรอนจะสั้นกวา หากเทียบกับหัวเทียนเย็นแกนระบายความรอนจะยาวกวา โดยรหัสหัวเทียนที่

29 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

นิยมใช จะเปนเลขที่มีคากลาง ๆ เชน NGK BP 5ES หรือ NGK BP 7ES เปนตน หัวเทียนชนิดนี้เหมาะสําหรับรถ ที่ใชงานทั่วไป

ภาพที่ 1.25 หัวเทียนมาตรฐาน ดังนั้น เวลาเลือกซื้อหัวเทียนควรเลือกใชชนิดที่เหมาะสมกับสภาพการใชงานของเครื่องยนต นอกจากหัวเทียน จะมีความแตกตางที่ขนาดอุณหภูมิการใชงานแลว ยังมีความแตกตางประการอื่น เชน ความยาวของเกลียว ความยาว ของแกนกลาง และฉนวนที่หุมแกนยื่นออกมาไมเทากัน ในการใชงานนั้น หัวเทียนที่มีแกนยาวจะมีคุณสมบัติในการสราง ประกายไฟที่มีคุณภาพดีกวาแกนสั้น และยังชวยใหมีการเผาไหมที่สมบูรณกวา แตตองคํานึงถึงลักษณะของเครื่องยนตดวย

T = ฉนวนหุมแกนระบายความรอน ภาพที่ 1.26 หัวเทียน (Spark Plug)

30 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

22. ระบบฉีดเชื้อเพลิงอิเล็กทรอนิกส (Electronic Fuel Injection = EFI) ระบบฉีดเชื้อเพลิงอิเล็กทรอนิกส เปนระบบจายน้ํามันเชื้อเพลิงใหกับเครื่องยนตโดยใชการควบคุมการทํางานดวยระบบ อิเล็กทรอนิกส น้ํามันเชื้อเพลิงจะถูกดูดจากถังน้ํามันโดยปมน้ํามันเชื้อเพลิงไฟฟา แลวสงผานกรองน้ํามันเชื้อเพลิงไปยังหัวฉีด ในแตละกระบอกสูบ เมื่อมีสัญญาณไฟฟาจาก ECU ปอนคําสั่งใหหัวฉีดมีการทํางาน หัวฉีดจะฉีดน้ํามันเขาผสมกับอากาศที่ ผานทางทอรวมไอดีเพื่อทําการจุดระเบิดของเครื่องยนตตามรอบการทํางาน

1. รีเลยการเปดวงจร

11. มอเตอรสตารท

2. รีเลยหลักอีเอฟไอ

12. จานจาย

3. ตัวตรวจจับความเร็วรถยนต

13. กลองคอมพิวเตอร

4. สวิตชสตารทเกียรวาง

14. ตัวตรวจจับสุญญากาศ

5. แบตเตอรี่

15. ตัวควบคุมความดันน้ํามันเชื้อเพลิง 31 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

6. ขั้วตรวจสอบ

16. ตัวตรวจจับตําแหนงลิ้นเรง

7. หลอดไฟตรวจสอบเครื่องยนต

17. ลิ้นอากาศ

8. ระบบปรับอากาศรถยนต

18. หัวฉีด

9. กรองน้ํามันเชื้อเพลิง

19. ตัวตรวจจับอุณหภูมิน้ํา

10. ปมน้ํามันเชื้อเพลิง

20. ตัวตรวจจับปริมาณออกซิเจน

ภาพที่ 1.27 การทํางานของระบบฉีดเชื้อเพลิงอิเล็กทรอนิกสแบบ D (D-Jetronic)

1. ปมน้ํามันเชื้อเพลิง

13 ตัวตรวจจับอุณหภูมิอากาศ

2. สวิตชจุดระเบิด

14. หัวฉีด

3. หลอดไฟตรวจสอบเครื่องยนต

15. ตัวควบคุมความดันน้ํามันเชื้อเพลิง

4. ระบบปรับอากาศรถยนต

16. ลิ้นอากาศ

5. ขั้วตรวจสอบ

17. ตัวตรวจจับตําแหนงลิ้นเรง

6. กรองน้ํามันเชื้อเพลิง

18. สวิตชควบคุมเวลาหัวฉีดสตารทเย็น

7. แบตเตอรี่

19.ตัวตรวจจับอุณหภูมิน้ํา 32 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

8. กลองคอมพิวเตอร

20. ตัวตรวจจับการน็อก

9. ตัวตรวจจับความเร็วรถยนต

21. ลิ้นสุญญากาศระบบหมุนเวียนไอเสีย

10. จานจาย

22. ลิ้นหมุนเวียนไอเสีย

11. คอยลจุดระเบิด

23. มาตรวัดการไหลของอากาศ

12. ลิ้นสุญญากาศควบคุมความดันน้ํามันเชื้อเพลิง 24. ตัวตรวจจับปริมาตรออกซิเจน ภาพที่ 1.28 การทํางานของระบบฉีดเชื้อเพลิงอิเล็กทรอนิกสแบบ L (L-Jetronic) 23. ทอรวมไอดี (Intake Manifold) ทอไอดีจะติดตั้งอยูบริเวณดานขางของฝาสูบของเครื่องยนต ทําหนาที่เปนทางผานใหอากาศไหลผานไปยังหองเผาไหม เพื่อผสมกับน้ํามันที่มาจากหัวฉีด โดยทอรวมไอดีนั้นจะมีจํานวนของทอไอดีเทากับจํานวนสูบของเครื่องยนตนั้น ๆ

ภาพที่ 1.29 ทอรวมไอดี (Intake Manifold) 24. ทอรวมไอเสีย (Exhaust Manifold) ทอไอเสีย มีหนาที่เปนทางเดินของแกสไอเสียที่เกิดจากการเผาไหมภายในกระบอกสูบ โดยจะถูกขับออกทางทอรวมไอเสีย และระบายสูบ รรยากาศผานทางระบบไอเสียของรถยนต

ภาพที่ 1.30 ทอรวมไอเสีย (Exhaust Manifold)

33 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

25. ปมน้ําหลอเย็น (Water Pump) ปมน้ําหลอเย็น มีหนาที่ในการทําใหน้ําหมุนเวียนจากเครื่องยนตไปยังหมอน้ํา และเกิดการไหลกลับไปเขาเครื่องยนต เพื่อทําการระบายความรอนอยางตอเนื่อง โดยปมน้ําจะอาศัยการทํางานของสายพานจากเครื่องยนต เพื่อหมุนปมในการหมุนเวียน น้ําหลอเย็น

ภาพที่ 1.31 ปมน้ําหลอเย็น (Water Pump) 26. วาลวน้ํา (Thermostat) วาลวน้ํา ทําหนาที่ควบคุมอุณหภูมิของน้ําหลอเย็นเครื่องยนตใหเหมาะสม โดยการเปด-ปดวาลวเพื่อใหน้ําหลอเย็น มาระบายความร อนที่ห มอน้ํา เพราะโดยปกติน้ําหล อเย็นจะมี อุณหภูมิที่เ หมาะสมต อการหล อเย็นใหเ ครื่องยนตทํางาน มี ป ระสิ ท ธิ ภ าพที่ 80 – 90 องศาเซลเซี ย ส ดั ง นั้ น เมื่ อ เริ่ ม ติ ด เครื่ อ งยนต อุ ณ หภู มิ น้ํา หล อ เย็ น จะมี อุ ณ หภู มิ ต่ํา พัด ลมระบายความรอนที่ห มอน้ําจะยังไมทํางาน เพื่อระบายความรอนน้ําหลอเย็น ในขณะที่ว าลว น้ําก็จ ะปด เพื่อไมให น้ําหลอเย็นมาระบายความรอนที่หมอน้ํา แตใหหมุนเวียนในเครื่องยนตจนมีอุณหภูมิสูงขึ้นตามที่กําหนด วาลวน้ําก็จะเปด ใหน้ําหลอเย็นมาระบายความรอนที่หมอน้ํา

ภาพที่ 1.32 วาลวน้ํา

34 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ใบทดสอบ คําชี้แจง ใหผูรับการฝกทําเครื่องหมาย x ลงในกระดาษคําตอบขอที่ถูกที่สุดเพียงขอเดียว 1. ชิ้นสวนใดของเครื่องยนตที่มีขนาดใหญที่สุด ใชสําหรับประกอบชิ้นสวนตาง ๆ ภายในเครื่องยนต ก. ฝาสูบ ข. หองขอเหวี่ยง ค. เสื้อสูบ ง. กระบอกสูบ 2. ปลอกสูบ ทําหนาที่อะไร ก. อัดไอดีในจังหวะอัด ข. ลดการสึกหรอของเสื้อสูบ ค. ถายทอดพลังงานจากลูกสูบ ง. ลดอุณหภูมิ 3. เครื่องมือชนิดใด มีลักษณะคลายกับฝกบัว ติดตั้งไวบริเวณกนอางน้ํามันหลอลื่น ก. ปมน้ํามันหลอลื่น ข. กรองน้ํามันหลอลื่น ค. หัวดูดน้ํามันหลอลื่น ง. วาลวน้ํามันหลอลื่น 4. ชิ้นสวนใด มีหนาที่ควบคุมอุณหภูมิของน้ําหลอเย็นเครื่องยนตใหเหมาะสม ก. ปมน้ําหลอเย็น ข. กรองน้ํามันหลอลื่น ค. หัวเทียนเย็น ง. วาลวน้ํา

35 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

5. ขอใดกลาวถูกตอง เกี่ยวกับหัวเทียนเย็น ก. เหมาะสําหรับรถวิ่งระยะทางไกลบอย ๆ ข. มีระยะหางชองวางของฉนวนหุมแกนระบายความรอนยาวที่สุด ค. เหมาะสําหรับรถที่มีชวงการใชงานสั้น ๆ และรอบเครื่องยนตไมสูงมาก ง. ระบายความรอนจากปลายหัวเทียนไดชา 6. อุปกรณใดตอไปนี้ เปนทางผานใหอากาศไหลผานไปยังหองเผาไหมเพื่อผสมกับน้ํามันที่มาจากหัวฉีด ก. ทอรวมไอดี ข. วาลว ค. เพลาลูกเบี้ยว ง. ลุกสูบ 7. ขอใด ไมใช หนาที่ของวาลว ก. เปดรูไอดีและไอเสียระหวางการบรรจุไอดีและคายไอเสีย ข. ปดรูไอดีและไอเสียใหสนิทที่สุด ปองกันอากาศรั่วในจังหวะอัดและจังหวะระเบิด ค. ถายเทความรอนที่ไดรับออกไปยังปลอกกานลิ้นใหเร็วที่สุด ง. ทําใหน้ําหมุนเวียนจากเครื่องยนตไปยังหมอน้ํา 8. ชิ้นสวนใดของเครื่องยนตที่ปองกันแกสและน้ําหลอเย็นรั่ว ก. ลูกสูบ ข. เสื้อสูบ ค. ปะเก็นฝาสูบ ง. วาลว

36 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

9. ขอใด คือชิ้นสวนที่ไมเคลื่อนที่ เมื่อนํามาประกอบเขากับเสื้อสูบ ก. ลูกสูบ ข. ฝาสูบ ค. วาลว ง. กานสูบ 10. ขอใด คือชิ้นสวนที่เคลื่อนที่ เมื่อนํามาประกอบเขากับเสื้อสูบ ก. กระบอกสูบ ข. ปลอกสูบ ค. อางน้ํามันเครื่อง ง. ลูกสูบ

37 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

กระดาษคําตอบ ขอ

ก

ข

ค

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

38 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

ง

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ใบงาน ใบงานที่ 1.1 การสํารวจสวนประกอบของเครื่องยนต 1. วัตถุประสงคเชิงพฤติกรรม 1. ปฏิบัติงานเกี่ยวกับสวนประกอบของเครื่องยนตได 2. ปฏิบัติงานสํารวจสวนประกอบของเครื่องยนตได 3. ปฏิบัติงานโดยคํานึงถึงความปลอดภัย

2. ระยะเวลาการฝกปฏิบัติงาน - ระยะเวลาการฝกปฏิบัติงานรวม 3 ชั่วโมง 3. คําชี้แจง ใหผูรับการฝกบอกสวนประกอบของชิ้นสวนเครื่องยนตลงในตาราง ตัวอยางตารางบันทึกผลการปฏิบัติงาน ชื่อสวนประกอบ เครือ่ งยนต

ประเภทของสวนประกอบ เครือ่ งยนต อยูกับที่

ตําแหนงบนเครื่องยนต

เคลื่อนที่

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 39 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

หนาที่

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ชื่อสวนประกอบ เครือ่ งยนต

ประเภทของสวนประกอบ เครือ่ งยนต อยูกับที่

ตําแหนงบนเครื่องยนต

เคลื่อนที่

13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25

40 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

หนาที่

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ใบขั้นตอนการปฏิบัติงาน ใบขั้นตอนการปฏิบัติงานที่ 1.1 การสํารวจสวนประกอบของเครื่องยนต 1. การเตรียมการ 1.1 การเตรียมอุปกรณปองกันสวนบุคคล สวมใสอุปกรณปองกันอันตรายสวนบุคคลกอนเริ่มปฏิบัติงาน ไดแก - ถุงมือผา - รองเทานิรภัย - ชุดปฏิบัติการชาง 1.2 รับฟงคําสั่งจากครูฝก พรอมรับใบงาน 1.3 การเตรียมสถานที่ 1. ตรวจสอบสภาพพื้น ที่ปฏิบัติ งาน ไมใหมีอุปกรณ อื่น ๆ ที่ไมเกี่ยวข อง หรือวัสดุอันตราย เชน สายไฟฟ า วางกีดขวางอยู 2. ดูแลไมใหบุคคลที่ไมเกี่ยวของเขามาในบริเวณปฏิบัติงาน 3. เตรียมอุปกรณปฐมพยาบาลเบื้องตน ในกรณีเกิดอุบัติเหตุขณะปฏิบัติงาน 4. รับทราบจุดที่ตั้งของอุปกรณชวยเหลือในกรณีฉุกเฉินตาง ๆ รวมถึงวิธีการใชอุปกรณเหลานั้น 1.4 การเตรียมเครื่องมือและอุปกรณตอผูรับการฝก 1 คน

1. โตะปฏิบัติการ 2. เสื้อสูบ 3. ปลอกสูบ 4. ฝาสูบ 5. เพลาขอเหวี่ยง 6. ลอชวยแรง 7. แหวนลูกสูบ 8. ลูกสูบ 9. กานสูบ 10. เพลาลูกเบี้ยว

จํานวน 1 ตัว จํานวน 1 เครื่อง จํานวน 1 ตัว จํานวน 1 ตัว จํานวน 1 ตัว จํานวน 1 ลอ จํานวน 1 ชุด จํานวน 1 ลูก จํานวน 1 ตัว จํานวน 1 ชุด 41 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

11. วาลว 12. ฝาครอบวาลว 13. ปะเก็นฝาสูบ 14. อางน้ํามันหลอลื่น 15. ปมน้ํามันหลอลื่น 16. หัวดูดน้ํามันหลอลื่น 17. กรองน้ํามันหลอลื่น 18. ชุดกลไกขับเพลาลูกเบี้ยวแบบสายพาน 19. หัวฉีดน้ํามันเชื้อเพลิง 20. หัวเทียน 21. ทอรวมไอดี 22. ทอรวมไอเสีย 23. แบริ่ง

จํานวน 1 ชุด จํานวน 1 ชุด จํานวน 1 ชุด จํานวน 1 อาง จํานวน 1 ปม จํานวน 1 หัว จํานวน 1 ตัว จํานวน 1 ชุด จํานวน 1 ชุด จํานวน 1 ตัว จํานวน 1 ทอ จํานวน 1 ทอ จํานวน 1 ชุด

หมายเหตุ ตรวจสอบเครื่องมือวามีสภาพพรอมใชงานหรือไม หากพบวาเครื่องมือชิ้นใดชํารุด ใหรายงานครูฝกใหทราบ 1.5 การเตรียมวัสดุตอผูรับการฝก 1 คน 1. ผาเช็ดทําความสะอาด

จํานวน 1 ผืน

2. ปากกา

จํานวน 1 ดาม

42 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

2. ลําดับการปฏิบัติงาน การสํารวจสวนประกอบของเครือ่ งยนต ขั้นตอนการปฏิบัติงาน 1. เลือกหยิบชิ้นสวนเครื่ องยนต

คําอธิบาย ผูรับการฝกเลือกหยิ บชิ้นสว นเครื่ องยนต ที่ ครูฝกจัดเตรียมไว ครั้งละ 1 ชิ้น

2. สังเกตและบันทึกผล

สังเกตวาชิ้น สว นเครื่องยนตที่เลือกมาเปน ชิ้นสวนประเภทอยูกับที่ หรือ เคลื่อนที่ และ สังเกตตําแหนงของชิ้นสวน วาอยูที่สวนใด ของเครื่องยนต จากนั้น บัน ทึกขอมูล ลงใน ตารางบันทึกผล

3. ทําตามขั้นตอนที่ 1 – 2 อีกครั้ง

ผูรับ การฝกเลือกศึกษาชิ้น สว นเครื่อ งยนต อื่น ๆ และบันทึกขอมูลลงในตารางบันทึกผล จนกระทั่งครบทุกชิ้น 43 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

ขอควรระวัง

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ขั้นตอนการปฏิบัติงาน

คําอธิบาย

4. ทํ า ความสะอาดและจั ด เก็ บ เครื่ อ งมื อ และ ใช ผ า เช็ ด ทํ า ความสะอาดบริ เ วณสถานที่ อุปกรณ

ปฏิบัติงาน และจัดเก็บเครื่องมือและอุปกรณ ใหเรียบรอย

44 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

ขอควรระวัง

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

3. ตรวจสอบการทํางาน ตรวจสอบและบันทึกขอบกพรองตอไปนี้ ลําดับที่

รายการตรวจสอบ

เกณฑการพิจารณา

1

เตรียมเครื่องมือและอุปกรณอยางถูกตองและครบถวน ความถูกตองตามวิธีการใชงาน

2

สวมใสอุปกรณปองกันอันตรายสวนบุคคลอยางถูกตอง ความถูกตองตามวิธีการใชงาน และครบถวน กอนเริ่มปฏิบัติงาน

3

การปฏิบัติงานไดถูกตอง เปนไปตามลําดับขั้นตอน

ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน

4

สํารวจสวนประกอบเครื่องยนตประเภทอยูกับที่

ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน

5

สํารวจสวนประกอบเครื่องยนตประเภทเคลื่อนที่

ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน

6

ความสะอาดเรียบรอยในการปฏิบัติงาน

ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน

7

จัดเก็บเครื่องมือและอุปกรณหลังปฏิบัติงาน

ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน

8

เวลาที่ใชในการปฏิบัติงาน

ทันเวลาที่กําหนด

45 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ใบใหคะแนนการตรวจสอบ ลําดับที่

1

รายการตรวจสอบ

เตรียมเครื่องมือ อุปกรณ และวัสดุอยางถูกตองและ ครบถวน

ขอกําหนดในการใหคะแนน

เตรียมเครื่องมือ อุปกรณ และวัสดุอยางถูกตอง ครบถวนทุกชิ้น ใหคะแนน 3 คะแนน

คะแนน เต็ม 3

เตรียมเครื่องมือ อุปกรณ และวัสดุไมครบถวน หรือ ไมถูกตอง อยางใดอยางหนึ่ง ใหคะแนน 2 คะแนน เตรียมเครื่องมือ อุปกรณ และวัสดุไมครบถวนและไมถูกตอง ใหคะแนน 0 คะแนน 2

สวมใสอุปกรณปองกันอันตรายสวนบุคคลไดแก ถุงมือผา สวมใสอุปกรณปองกันอันตรายสวนบุคคลไดอยางถูกตอง รองเทานิรภัย ชุดปฏิบัติงานชาง ไดอยางถูกตองและ ครบถวน กอนเริ่มปฏิบัติงาน

3

ครบทั้ง 3 ชนิด ใหคะแนน 3 คะแนน สวมใสอุปกรณปองกันอันตรายสวนบุคคลไดอยางถูกตอง ครบ 2 ชนิด ใหคะแนน 1 คะแนน สวมใสอุปกรณปองกันอันตรายสวนบุคคลไดอยางถูกตอง นอยกวา 2 ชนิด ใหคะแนน 0 คะแนน

3

การปฏิบัติงานไดถูกตอง เปนไปตามลําดับขั้นตอน

ถูกตองและเปนไปตามลําดับขั้นตอน

3

ใหคะแนน 3 คะแนน ถูกตอง แตสลับขั้นตอนปฏิบัติงานในบางขั้นตอน ใหคะแนน 2 คะแนน ถูกตอง แตปฏิบัติงานไมครบทุกขั้นตอน ใหคะแนน 1 คะแนน ไมถูกตอง และปฏิบัติงานไมครบทุกขั้นตอน ใหคะแนน 0 คะแนน 4

สํารวจสวนประกอบเครื่องยนตประเภทอยูกับที่

สํารวจสวนประกอบเครื่องยนตประเภทอยูกับทีไ่ ดถูกตอง

5

และครบถวนทุกชิ้นสวน ใหคะแนน 5 คะแนน สํารวจสวนประกอบเครื่องยนตประเภทอยูกับที่ไมถูกตอง หรือ ไมครบถวน ไมเกิน 3 ชิ้นสวน ใหคะแนน 3 คะแนน สํารวจสวนประกอบเครื่องยนตประเภทอยูกับที่ไมถูกตอง หรือ ไมครบถวน ไมเกิน 5 ชิ้นสวน ใหคะแนน 1 คะแนน สํารวจสวนประกอบเครื่องยนตประเภทอยูกับทีไ่ มถกู ตอง หรือ ไมครบถวนเกิน 5 ชิ้นสวน ใหคะแนน 0 คะแนน 5

สํารวจสวนประกอบเครื่องยนตประเภทเคลื่อนที่

สํารวจสวนประกอบเครื่องยนตประเภทเคลื่อนที่ไดถูกตอง และครบถวนทุกชิ้นสวน ใหคะแนน 5 คะแนน

46 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

5

คะแนนที่ได

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ลําดับที่

รายการตรวจสอบ

ขอกําหนดในการใหคะแนน

คะแนน เต็ม

คะแนนที่ได

สํารวจสวนประกอบเครื่องยนตประเภทเคลื่อนที่ไมถูกตอง หรือ ไมครบถวน ไมเกิน 3 ชิ้นสวน ใหคะแนน 3 คะแนน สํารวจสวนประกอบเครื่องยนตประเภทเคลื่อนที่ไมถูกตอง หรือ ไมครบถวน ไมเกิน 5 ชิ้นสวน ใหคะแนน 1 คะแนน สํารวจสวนประกอบเครื่องยนตประเภทเคลื่อนที่ไมถูกตอง หรือ ไมครบถวนเกิน 5 ชิ้นสวน ใหคะแนน 0 คะแนน 5

ความสะอาดเรียบรอยในการปฏิบัติงาน

ทําความสะอาดเครื่องมือและอุปกรณ ไดสะอาดเรียบรอย

3

และครบทุกชิ้น ใหคะแนน 3 คะแนน ทําความสะอาดเครื่องมือและอุปกรณ ไมสะอาดเรียบรอย หรือไมครบทุกชิ้น อยางใดอยางหนึ่ง ใหคะแนน 2 คะแนน ทําความสะอาดเครื่องมือและอุปกรณ ไมสะอาดเรียบรอย และไมครบทุกชิ้น ใหคะแนน 1 คะแนน ไมทําความสะอาดเครื่องมือและอุปกรณ ใหคะแนน 0 คะแนน 6

จัดเก็บเครื่องมือ อุปกรณ และวัสดุหลังปฏิบัติงาน

จัดเก็บเครื่องมือ อุปกรณ และวัสดุอยางถูกตอง ครบถวน

3

ทุกชิ้น ใหคะแนน 3 คะแนน จัดเก็บเครื่องมือ อุปกรณ และวัสดุไมถูกตอง หรือ ไมครบถวน อยางใดอยางหนึ่ง ใหคะแนน 2 คะแนน จัดเก็บเครื่องมือ อุปกรณ และวัสดุไมถูกตอง และไมครบถวน หรือไมจัดเก็บเครื่องมือและอุปกรณ ใหคะแนน 0 คะแนน 7

เวลาที่ใชในการปฏิบัติงาน

ปฏิบัติงานไดอยางสมบูรณภายในเวลาทีก่ ําหนด ใหคะแนน 3 คะแนน

3

ปฏิบัติงานเกินเวลาทีก่ ําหนดไมเกิน 5 นาที ใหคะแนน 2 คะแนน ปฏิบัติงานเกินเวลาทีก่ ําหนดมากกวา 5 นาที ใหคะแนน 1 คะแนน คะแนนเต็ม

28

หมายเหตุ หากผูเขารับการฝกไดรับคะแนน 20 คะแนนขึ้นไป (คะแนนมากกวาหรือเทากับรอยละ 70) ใหผูเขารับการฝก ขอเขารับการทดสอบภาคปฏิบัติได 47 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

รายละเอียดหัวขอวิชาที่ 2 0921020302 หลักการทํางานของเครื่องยนต (ใบแนะนํา) 1. ผลลัพธการเรียนรู - อธิบายหลักการทํางานของเครื่องยนตแกสโซลีน ดีเซล และระบบระบายความรอนได

2. หัวขอสําคัญ 1. หลักการทํางานของเครื่องยนตแกสโซลีน 2. หลักการทํางานของเครื่องยนตดีเซล 3. หลักการทํางานของระบบระบายความรอน

3. วิธีการฝกอบรม การฝกอบรมสามารถเลือกได 3 รูปแบบ คือ 1) การฝกอบรมดวยการสงมอบสื่อสิ่งพิมพ 2) การฝกอบรมที่ศูนยฝกอบรม 3) การฝกอบรมดวยสื่อในระบบออนไลน ดังรายละเอียดในขอแนะนําสําหรับผูรับการฝก

4. อุปกรณชวยฝก อุปกรณชวยฝกสามารถเลือกใชงานได 2 รูปแบบ คือ 1. รูปแบบสื่อสิ่งพิมพ (Offline) ประกอบดวย - คูมือผูรับการฝก เพื่อใชศึกษาภาคทฤษฎีและปฏิบัติ - คูมือการประเมิน เพื่อใชในการทดสอบ - สื่อวีดิทัศน (DVD) เพื่อประกอบการศึกษาภาคทฤษฎีและปฏิบัติ 2. รูปแบบอิเล็กทรอนิกส (Online) ประกอบดวย - คูมือผูรับการฝกรูปแบบเอกสารอิเล็กทรอนิกส (.pdf) เพื่อใชศึกษาภาคทฤษฎีและปฏิบัติ - คูมือการประเมินรูปแบบเอกสารอิเล็กทรอนิกส (.pdf) เพื่อใชในการทดสอบ - สื่อวีดิทัศน (Online) เพื่อประกอบการศึกษาภาคทฤษฎีและปฏิบัติ

48 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

5. การรับการฝกอบรม 1. ผูรับการฝกทําแบบทดสอบกอนฝก (Post-Test) แลวสงใหครูฝกหรือระบบประเมินผลตามวิธีที่เลือกฝกอบรม 1.1 ถาผลการประเมินผานเกณฑรอยละ 70 ตามที่กําหนดในเอกสารโครงรางหลักสูตร จะมีสิทธิ์ขอเขารับการฝก ภาคปฏิบัติ (ถามี) หรือเขารับการฝกในโมดูลถัดไปได 1.2 ถาผลการประเมินต่ํากวารอยละ 70 ใหผูรับการฝกเขาฝกอบรมภาคทฤษฎี 2. การฝกอบรมภาคทฤษฎี ใหผูรับการฝกศึกษาคูมือผูรับการฝก และฝกหัดทําใบทดสอบทายหัวขอวิชา 3. เมื่อผูรับการฝกศึกษาคูมือผูรับการฝกประจําโมดูลนั้นเขาใจแลว ใหทําแบบทดสอบหลังฝก (Post-Test) แลวสงให ครูฝกหรือระบบประเมินผลเชนเดียวกับแบบทดสอบกอนฝก

6. การวัดผล 1. ผูรับการฝกสงแบบทดสอบกอนฝก ใหครูฝกหรือระบบประเมินผลภาคทฤษฎีตามวิธีที่เลือกฝกอบรม 1.1 ถาผลการประเมินผานเกณฑรอยละ 70 ตามที่กําหนดในเอกสารโครงรางหลักสูตร จะมีสิทธิ์ขอเขารับการฝก ภาคปฏิบัติ (ถามี) หรือเขารับการฝกในโมดูลถัดไปได 1.2 ถาผลการประเมินต่ํากวารอยละ 70 ใหครูฝกมอบหมายใหผูรับการฝกศึกษาเนื้อหาจากสื่อดวยตนเองจนเขาใจ จึงทําแบบทดสอบหลังฝก (Post-Test) 2. ผูรับการฝกสงแบบทดสอบหลังฝก ใหครูฝกหรือระบบประเมินผลภาคทฤษฎี โดยใชหลักเกณฑเดียวกับการประเมิน แบบทดสอบกอนฝก

7. บรรณานุกรม ฟสิกสราชมงคล. เครื่องยนต 4 จังหวะ. [ออนไลน]. เขาถึงไดจาก : http://www.rmutphysics.com/charud/ howstuffwork/howstuff1/engine/enginethai4.htm สํานักงานคณะกรรมการ การอาชีวศึกษา. หนวยที่ 4 เรื่อง หลักการทํางานของเครื่องยนต. [ออนไลน]. เขาถึงไดจาก : http://www.pattayatech.ac.th/files/150511088485246_15061316160529.pdf ฟสิกสราชมงคล. จังหวะของลูกสูบ. [ออนไลน]. เขาถึงไดจาก : http://www.rmutphysics.com/charud/ invention/invention2/diesel/diesel3.htm ระบบตัวถังและคัสซี. [ออนไลน]. เขาถึงไดจาก : http://www.sceniccityweb.com/auto-body.html

49 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ใบขอมูล หัวขอวิชาที่ 2 หลักการทํางานของเครื่องยนต หลักการทํางานของเครื่องยนต โดยทั่วไปแลวจะสามารถจําแนกออกได 3 ลักษณะ คือ จําแนกตามจังหวะการทํางาน ของเครื่องยนต จําแนกตามชนิดของเชื้อเพลิง และจําแนกตามลักษณะของลูกสูบที่ใช 1. การทํางานของเครือ่ งยนตแกสโซลีน 4 จังหวะ การทํางานของเครือ่ งยนต 4 จังหวะเปนเครื่องยนตที่ใชรอบการทํางาน 4 รอบตอการจุดระเบิด 1 ครั้ง โดยเครื่องยนต 4 จังหวะ จะถูกนํามาใชกับทั้งเครื่องยนตเบนซินและดีเซล

ภาพที่ 2.1 การทํางานของเครื่องยนตแกสโซลีน 4 จังหวะ 1.1 จังหวะในการทํางานของเครื่องยนต 1) ในจัง หวะที่ 1 เริ่ม ตน ดว ยจัง หวะดูด ลูก สูบ จะเคลื่อ นที่ล งจากศูน ยต ายบนไปยัง ศูนยตายลาง เมื่อ ลูกสูบเริ่มเคลื่อนที่ วาลวไอดีจะเริ่มเปด ซึ่งในขณะนั้น หัวฉีดจะจายน้ํามันเชื้อเพลิงมาผสมกับอากาศ (ไอดี) ในทอรวมไอดีและถูกดูดไหลเขามาในกระบอกสูบ

50 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ภาพที่ 2.2 จังหวะดูด 2) จังหวะที่ 2 จังหวะอัด ลูกสูบเคลื่อนที่จากศูนยตายลางขึ้นสูศูนยตายบน วาลวไอดีและวาลวไอเสียจะปด จากนั้นลูกสูบจะอัดสวนผสมไอดีที่อยูภายในกระบอกสูบ

ภาพที่ 2.3 จังหวะอัด 3) จังหวะที่ 3 จังหวะระเบิด หัวเทียนจะจุดประกายไฟ ทําใหเกิดการเผาไหมอยางรุนแรงภายในกระบอกสูบ และทําใหเกิดการขยายตัวของแกสภายในหองเผาไหม และผลักลูกสูบลงไปยังศูนยตายลาง 51 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ภาพที่ 2.4 จังหวะระเบิด 4) จังหวะที่ 4 จังหวะคาย ลูกสูบเคลื่อนที่จากศูนยตายลางขึ้นสูศูนยตายบน วาลวไอเสียจะถูกเปดออก ลูกสูบเคลื่อนที่ไลแกสไอเสียที่เกิดจากการเผาไหมออกจากกระบอกสูบ และเริ่มจังหวะดูดอีกครั้ง

ภาพที่ 2.5 จังหวะคาย

52 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ตารางที่ 1.1 แสดงการจุดระเบิด จํานวนสูบ

ลําดับการจุดระเบิด

4 สูบแถวเรียง

1, 3, 4, 2

5 สูบแถวเรียง

1, 2, 4, 5, 3

6 สูบแถวเรียง

1, 5, 3, 6, 2, 4

6 สูบวางรูปตัว V

1, 2, 3, 4, 5, 6

1.2 เชื้อเพลิงที่ใชกับเครื่องยนตแกสโซลีน เครื่องยนตแกสโซลีน (Gasoline Engine หรือ Petrol Engine) เปนเครื่องยนตสันดาปภายใน (Internal Combustion Engine หรือ ICE) ซึ่งมีการทํางานตามกลวัตร (Otto Cycle) เปนเครื่องยนตจุดระเบิดดวยประกายไฟ (Spark-Ignition Engine) โดยการสันดาปหรือการเผาไหม สามารถใชเชื้อเพลิงเหลวไดหลายชนิด เชน น้ํามันเบนซิน แกสโซฮอล เอทานอล เปน ตน นอกจากนี้ยังสามารถใชเ ชื้อเพลิงแกส กลุม LPG และ CNG (NGV) ไดอีกดว ย เครื่องยนตแกส โซลีน ทั่ว ไป จะมี อัต ราส ว นการอั ด (Compression Ratio หรื อ CR) ประมาณ 9 - 11.5 : 1 ลูกสูบ เลื่อนไปอยูในตําแหนงสูง สุ ด เชื้อเพลิงจะถูกฉีดผานหัวฉีด และเริ่มเกิดการจุดระเบิดของเครื่องยนต เกิดแรงดันลูกสูบลงทําใหเกิดกําลังของเครื่องยนต 2. การทํางานของเครื่องยนตดีเซล เครื่องยนตดีเซล (Diesel Engine) เปนเครื่องยนตสันดาปภายใน (Internal Combustion Engine หรือ ICE) ชนิดหนึ่ง ถูกพัฒนาโดยรูดอลฟ ดีเซล (Rudolf Diesel) ชาวเยอรมันในป ค.ศ. 1893 เครื่องยนตดีเซลมีอัตราสวนการอัด 16 – 22 : 1 ซึ่งมีอัตราสวนอัดมากกวาเครื่องยนตเบนซิน และทําใหอุณหภูมิอากาศที่อัดตัวเปน 700 – 900 องศาเซลเซียส เมื่อเชื้อเพลิงดีเซลถูก ฉีด ดว ยความดันสูงเขาไปในหองเผาไหมจะเกิดการจุด ระเบิด โดยไมตองใชประกายไฟเหมือนกับ เครื่องยนตแกสโซลีน จึงถูกจัดอยูในประเภทของเครื่องยนตจุดระเบิดดวยการอัดตัว (Compression Ignition Engine) หลักการทํางานของเครื่องยนตดีเซล 4 จังหวะ คือ 1 กลวัตร (Cycle) ของแตละสูบ เพลาขอเหวี่ยงจะหมุน 2 รอบ ตอการจุดระเบิด ให พลั งงาน 1 ครั้ง หมายถึง ลูกสูบจะเคลื่อนที่ ขึ้น–ลง 4 ครั้ง คือ เพลาขอเหวี่ยงหมุนรอบที่ 1 ลูกสูบ เคลื่ อ นที่ ล งในจั ง หวะดู ด (Intake Stroke) ต อ มาลู ก สู บ เคลื่ อ นที่ ในจัง หวะอั ด (Compression Stroke) เพลาข อ เหวี่ ย ง หมุนรอบที่ 2 ลูกสูบเคลื่อนที่ลงในจังหวะกําลังหรือจังหวะระเบิด (Power Stroke or Expansion Stroke) สุดทายลูกสูบ เคลื่อนที่ขึ้นในจังหวะคาย (Exhaust Stroke) ถาเครื่องยนตมีหลายสูบแตละสูบจะทํางานเวียนตามลําดับการจุดระเบิด

53 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

2.1 หลักการทํางานของเครื่องยนต 4 จังหวะ 1) จั งหวะดู ด (Intake Stroke) ลิ้น ไอดีจ ะเปดกอนที่ลูกสูบ จะเคลื่ อนที่ถึ งจุดศูน ย ตายบน (Top Dead Center) เมื่อลูกสูบเคลื่อนที่ลงจากศูนยตายบน อากาศจะถูกดูดเขามาภายในกระบอกสูบ เมื่อลูกสูบเคลื่อนที่ เลยจากศูนยตายลาง (Bottom Dead Center) อากาศจะยังคงไหลเขามาภายในกระบอกสูบดวยแรงเฉื่อย จนกวาลิ้นไอดีจะปด

ภาพที่ 2.6 จังหวะดูด 2) จังหวะอัด (Compression Stroke) เมื่อลิ้นไอดีปดจะเขาสูขั้นตอนของจังหวะอัด ลูกสูบจะเคลื่อนที่ขึ้นไป ที่ศูนยตายบน อากาศที่ถูกดูดเขามาภายในกระบอกสูบในจังหวะดูดจะถูกอัดใหมีปริมาตรนอยลง สงผล ใหอากาศมีความดันและอุณหภูมิสูงขึ้นพรอมสําหรับการสันดาป โดยชวงทายของจังหวะอัด กอนที่ ลูกสูบจะเคลื่อนที่ถึงศูนยตายบน หัวฉีดจะเริ่มฉีดน้ํามันเชื้อเพลิง

54 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ภาพที่ 2.7 จังหวะอัด 3) จังหวะกําลัง (Power Stroke) หรือจังหวะระเบิด (Expansion Stroke) จะเริ่มเมื่อหัวฉีดฉีดน้ํามันเชื้อเพลิง เขามาภายในกระบอกสูบ ทําใหเกิดการเผาไหมหรือการสันดาป (Combustion) ภายในหองเผาไหม โดย แกสที่เกิดจากการเผาไหมจะขยายตัวดันใหลูกสูบเคลื่อนที่ลงมาใหเพลาขอเหวี่ยงหมุนกลายเปนกําลัง

ภาพที่ 2.8 จังหวะกําลัง

55 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

4) จังหวะคาย (Exhaust Stroke) เกิดขึ้นเมื่อลิ้นไอเสียเริ่มเปด กอนที่ลูกสูบจะเคลื่อนที่ถึงศูนยตายลาง ซึ่งแกสไอเสียจะยังคงมีแรงดันจากการขยายตัวอยู จะระบายออกทางลิ้นไอเสีย เมื่อลูกสูบเคลื่อนที่จาก ศูนยตายลางจะผลักใหไลไอเสียไหลออกไปจากกระบอกสูบ

ภาพที่ 2.9 จังหวะคาย 3. การทํางานของระบบระบายความรอน พลังงานที่เกิดจากการจุดระเบิดและการเผาไหมภายในกระบอกสูบมีอุณหภูมิสูงมาก หากชิ้นสวนตาง ๆ ที่ทํางานตาม กลวัตรระบายความรอนไดไมดี อาจสงผลใหเครื่องยนตไดรับความเสียหาย และอาจเกิดอันตรายตอผูใชงาน เพราะหาก ระบายความรอ นออกไดนอ ยกวา ความรอ นที่ถูก สรา งขึ้น จากการจุด ระเบิด จะสง ผลใหเ ครื่อ งยนตมีความรอนสะสม มากขึ้น ชิ้นสวนตาง ๆ อาจเกิดความเสียหาย และอาจเกิดอาการเครื่องน็อกได การระบายความรอนนั้นสามารถแบงออกไดเปน 2 ระบบ คือ ระบบระบายความรอนดวยอากาศ และระบบระบายความรอน ดวยของเหลว 3.1 ระบบระบายความรอนดวยอากาศ (Air Cooling System) ระบบระบายความรอนดวยอากาศสวนใหญจะใชกับเครื่องยนตขนาดเล็ก มีหลักการการถายเทความรอนจาก กระบอกสูบและสวนตาง ๆ ของเครื่องยนต โดยการใชอากาศที่ผานเครื่องยนตเปนตัวรับความรอนที่ระบายจากเครื่องยนต ซึ่งการออกแบบเสื้อสูบในระบบระบายความรอนดวยอากาศ จะมีลักษณะเปนครีบเพื่อเพิ่มเนื้อที่การระบายความรอน ใหกับอากาศ หรืออาจมีการออกแบบสวนตาง ๆ ของรถยนตเพื่อบังคับทิศทางลมในการระบายความรอน 56 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ภาพที่ 2.10 ตัวอยางเสื้อสูบในระบบระบายความรอนดวยอากาศ 3.2 ระบบระบายความรอนดวยของเหลว (Liquid Cooling System) ระบบระบายความรอนดวยของเหลวสวนใหญจะอาศัยน้ําในการรับความรอนของเครื่องยนต และใชอากาศในการรับ ความรอนจากน้ํา เพื่อทําใหน้ําเย็นลงและใหน้ําที่ผานการดูดความรอนดวยอากาศเรียบรอยแลวเขาไปทําการระบาย ความรอนที่เกิดจากเครื่องยนตใหม ซึ่งระบบระบายความรอนดวยน้ํานั้นสามารถระบายความรอนไดดีกวาการระบาย ความรอนดวยอากาศ

ภาพที่ 2.11 ตัวอยางระบบระบายความรอนดวยของเหลว 3.3 ชิ้นสวนของระบบระบายความรอนดวยของเหลว 1) ปมน้ํา (Water Pump) มีหนาที่ทําใหเกิดการหมุนเวียนของน้ํา โดยจะหมุนเวียนจากหมอน้ําและไหล เขาไปสูเครื่องยนต การทํางานของปมจะอาศัยสายพานจากเครื่องยนต 57 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ภาพที่ 2.12 ตัวอยางปมน้ํา 2) หมอน้ําหรือรังผึ้ง (Radiator) มีหนาที่ระบายความรอนของน้ําที่เดินทางมาจากเครื่องยนต โดยที่หมอน้ํา จะมีทอทางเดินน้ํา แลวปดดวยครีบรังผึ้งเพื่อระบายความรอนมาที่ครีบ เมื่อลมพัดผานทอทางเดินน้ําจะเกิด การถายเทความรอนไปกับลม ทําใหน้ําเย็นตัวลง

ภาพที่ 2.13 ตัวอยางหมอน้ํา 3) ลิ ้น ควบคุม อุณ หภูม ิข องน้ํ า (Thermostat) มีห นา ที ่ป ด กั ้น ทางเดิน น้ํ า ไมใ หไ หลเขา สู ภ ายใน เครื่องยนตในขณะที่เครื่องยนตเย็น เพื่อทําใหเครื่องยนตรอนเร็วขึ้นจนถึงอุณหภูมิทํางานไดอยางรวดเร็ว หลังจากเครื่อ งยนตรอ นขึ้น ลิ้น ควบคุม อุณ หภูมิของน้ําจะทําหนาที่ควบคุมอุณหภูมิก ารทํางานของ เครื่อ งยนตใหเหมาะสมตลอดเวลา และเมื่ออุณหภูมิภายนอกสูง อุณหภูมิเครื่องยนตจะสูงขึ้นตามไปดวย ลิ้น ควบคุมอุณหภูมิของน้ําจะเปดกวาง เพื่อใหน้ําหลอเย็นสามารถไหลเขามาภายในเครื่องยนตไดอยางเต็มที่ แตหากอุณหภูมิภายนอกต่ํา ลิ้นควบคุมอุณหภูมิของน้ําจะเปดเพียงเล็กนอย เพื่อจํากัดการไหลเวียนของ น้ําหลอเย็น ทั้งนี้ ลิ้นควบคุมอุณหภูมิน้ําไดรับการออกแบบมาใหมีอุณหภูมิจําเพาะ โดยมีตัวเลขแสดงพิกัด (Rating) กํากับอยู เชน 82 c เปนตน ซึ่งหมายถึง ลิ้นควบคุมอุณหภูมิของน้ําจะเริ่มเปดเมื่ออุณหภูมิสูงถึง 82 c

58 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ภาพที่ 2.14 ตัวอยางลิ้นควบคุมอุณหภูมิของน้ํา (Thermostat) 4) พัดลม (Fan) ทําหนาที่หมุนและดูดลมผานหมอน้ําเพื่อดูดเอาความรอนของน้ําที่ถายเทในหมอน้ําออกไป ในปจจุบันพัดลมนั้นจะมีการทํางานดวยกัน 2 แบบ คือ พัดลมที่ขับดวยสายพาน และพัดลมที่ขับดวยไฟฟา ซึ่ง พัด ลมที่ขับ ดว ยไฟฟา นั้น มักจะนํามาใชกับ เครื่อ งยนตแกส โซลีน โดยพัด ลมไฟฟา นั้น จะทํางาน เมื่ออุณหภูมิของเครื่องยนตสูงกวาที่กําหนด และจะหยุดหมุนเมื่ออุณหภูมิของเครื่องยนตลดลงต่ํากวา อุณหภูมิดังกลาว

ภาพที่ 2.15 ตัวอยางพัดลมหมอน้ํา 5) ถั ง พั ก น้ํ า ขณะที่ เ ครื่ อ งยนต ร อ น น้ํ า ในหม อ น้ํ า จะขยายตั ว และไหลผ า นท อ น้ํ า ล น เข า มาในถั ง พั ก เมื่อเครื่องยนตเย็น น้ําในระบบจะหดตัว เกิดสุญญากาศในระบบ ทําใหมีการดูดน้ําจากถังพักกลับเขาสูหมอน้ํา นอกจากถังพักจะเปนตัวชวยในการกักเก็บน้ําหลอเย็นแลว ถังพักยังทําหนาที่ชวยในการระบายความร อน โดยถังพักจะเปนตัวที่แยกฟองอากาศออกจากน้ําหลอเย็น ทําใหการระบายความรอนในระบบเปน ไป อยางมีประสิทธิภาพ ซึ่งหากเราเติมน้ําในถังพักจนเต็ม เมื่อเครื่องยนตรอนจนน้ําในหมอน้ําขยายตั ว น้ําหลอเย็นจะไหลจากหมอน้ํามาที่ถังพัก ซึ่งก็มีน้ําเต็มไปหมด น้ําหลอเย็นจะไหลลนออกจากถังพักตรง ชองระบาย และเมื่อมีการเติมน้ําชดเชยในถังพักตลอดเวลา ก็จะทําใหสูญเสียน้ําหลอเย็นไปเรื่อย ๆ จน ประสิทธิภาพของน้ํา หล อ เย็ น หมดไป ชิ้ น ส ว นภายในที่เ ป น โลหะเกิ ด การผุ ก ร อ นเป น สนิ ม หากน้ํา ในระบบมี ฟองมาก การระบายความรอนก็จะต่ําลง

59 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ภาพที่ 2.16 ตัวอยางถังพักน้ํา

60 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ใบทดสอบ ตอนที่ 1 คําชี้แจง ใหผูรับการฝกทําเครื่องหมาย x ลงในกระดาษคําตอบขอที่ถูกที่สุดเพียงขอเดียว 1. ขอใด ไมใชเกณฑที่ใชจําแนกหลักการทํางานของเครื่องยนต ก. ชนิดของเชื้อเพลิง ข. ลักษณะของลูกสูบ ค. จังหวะการทํางานของเครื่องยนต ง. ประเภทของชิ้นสวนเครื่องยนต 2. สําหรับเครื่องยนตดีเซล 4 จังหวะ 1 กลวัตรของแตละสูบ เพลาขอเหวี่ยงจะหมุนไปกี่รอบ ก. 1 รอบ ข. 2 รอบ ค. 3 รอบ ง. 4 รอบ 3. จังหวะใดในการทํางานของเครื่องยนต 4 จังหวะ ที่ลูกสูบจะเคลื่อนที่ลงจากตําแหนงศูนยตายบนไปยังศูนยตายลาง และ วาลวไอดีถูกเปดออก ก. จังหวะดูด ข. จังหวะอัด ค. จังหวะระเบิด ง. จังหวะคาย 4. จังหวะที่วาลวไอดีและวาลวไอเสียจะปด ลูกสูบจะเริ่มเคลื่อนที่กลับสูศูนยตายบน และหัวฉีดจะจายน้ํามันเชื้อเพลิงมาผสม กับอากาศในกระบอกสูบ คือจังหวะใด ก. จังหวะดูด ข. จังหวะอัด ค. จังหวะกําลัง ง. จังหวะคาย 61 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

5. ชิ้นสวนใดของระบบระบายความรอนดวยของเหลว ทําหนาที่ปดกั้นทางเดินน้ํา ไมใหไหลเขาสูเครื่องยนตขณะที่ เครื่องยนตเย็น ก. หมอน้ํา ข. ลิ้นควบคุมอุณหภูมิของน้ํา ค. ปมน้ํา ง. ถังพักน้ํา ตอนที่ 2 คําชี้แจง ใหผูรับการฝกพิจารณาขอความตอไปนี้วา ถูก หรือ ผิด และทําเครื่องหมาย x ลงในกระดาษคําตอบ ถูก

ผิด

ขอความ 6. หมอน้ําหรือรังผึ้ง ทําใหเกิดการหมุนเวียนของน้ํา 7. จังหวะอัดในเครื่องยนตแกสโซลีน วาลวไอดีและวาลวไอเสียจะปด ลูกสูบเริ่ม เคลื่อนที่กลับสูศูนยตายบน ในขณะนั้น หัวฉีดจะจายน้ํามันเชื้อเพลิงมาผสมกั บ อากาศในกระบอกสูบ และอัดตัวจนควบแนน 8. การทํางานของเครื่องยนต 4 จังหวะเปนเครื่องยนตที่ใชรอบการทํางาน 4 รอบตอ การจุดระเบิด 1 ครั้ง โดยเครื่องยนต 4 จังหวะจะถูกนํามาใชเฉพาะกับทั้งเครื่องยนต เบนซิน 9. เครื่องยนตแกสโซลีนเปนเครื่องยนตสันดาปภายใน 10. ในระบบระบายความรอนดวยของเหลว พัดลมไฟฟาจะทํางานเมื่ออุณหภูมิ ของเครื่องยนตสูงกวาที่กําหนด และจะหยุดหมุนเมื่ออุณหภูมิของเครื่องยนตลดลง

62 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

กระดาษคําตอบ ตอนที่ 1 ปรนัย ขอ

ก

ข

ค

ง

1 2 3 4 5 ตอนที่ 2 ถูกผิด ขอ

ถูก

ผิด

6 7 8 9 10

63 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

รายละเอียดหัวขอวิชาที่ 3 0921020303 ระบบสงกําลัง (ใบแนะนํา) 1 ผลลัพธการเรียนรู 1. อธิบายหนาที่และโครงสรางของระบบสงกําลังได 2. ปฏิบัติงานเกี่ยวกับโครงสรางของระบบสงกําลังได

2. หัวขอสําคัญ 1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

หนาที่ของระบบสงกําลัง ประเภทของการขับเคลื่อนรถยนต คลัตช (Clutch) กระปุกเกียร (Transmission) เพลากลาง (Propeller Shaft) เฟองทาย (Differential) เพลาทายหรือเพลาขับลอ (Rear Axle Shaft)

3. วิธีการฝกอบรม การฝกอบรมสามารถเลือกได 3 รูปแบบ คือ 1) การฝกอบรมดวยการสงมอบสื่อสิ่งพิมพ 2) การฝกอบรมที่ศูนยฝกอบรม 3) การฝกอบรมดวยสื่อในระบบออนไลน ดังรายละเอียดในขอแนะนําสําหรับผูรับการฝก

4. อุปกรณชวยฝก อุปกรณชวยฝกสามารถเลือกใชงานได 2 รูปแบบ คือ 1. รูปแบบสื่อสิ่งพิมพ (Offline) ประกอบดวย - คูมือผูรับการฝก เพื่อใชศึกษาภาคทฤษฎีและปฏิบัติ - คูมือการประเมิน เพื่อใชในการทดสอบ - สื่อวีดิทัศน (DVD) เพื่อประกอบการศึกษาภาคทฤษฎีและปฏิบัติ 64 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

2. รูปแบบอิเล็กทรอนิกส (Online) ประกอบดวย - คูมือผูรับการฝกรูปแบบเอกสารอิเล็กทรอนิกส (.pdf) เพื่อใชศึกษาภาคทฤษฎีและปฏิบัติ - คูมือการประเมินรูปแบบเอกสารอิเล็กทรอนิกส (.pdf) เพื่อใชในการทดสอบ - สื่อวีดิทัศน (Online) เพื่อประกอบการศึกษาภาคทฤษฎีและปฏิบัติ

5. การรับการฝกอบรม 1. ผูรับการฝกทําแบบทดสอบกอนฝก (Post-Test) แลวสงใหครูฝกหรือระบบประเมินผลตามวิธีที่เลือกฝกอบรม 1.1 ถาผลการประเมินผานเกณฑรอยละ 70 ตามที่กําหนดในเอกสารโครงรางหลักสูตร จะมีสิทธิ์ขอเขารับการฝก ภาคปฏิบัติ (ถามี) หรือเขารับการฝกในโมดูลถัดไปได 1.2 ถาผลการประเมินต่ํากวารอยละ 70 ใหผูรับการฝกเขาฝกอบรมภาคทฤษฎี 2. การฝกอบรมภาคทฤษฎี ใหผูรับการฝกศึกษาคูมือผูรับการฝก และฝกหัดทําใบทดสอบทายหัวขอวิชา 3. เมื่อผูรับการฝกศึกษาคูมือผูรับการฝกประจําโมดูลนั้นเขาใจแลว ใหทําแบบทดสอบหลังฝก (Post-Test) แลวสงให ครูฝกหรือระบบประเมินผลเชนเดียวกับแบบทดสอบกอนฝก 4. การฝกอบรมภาคปฏิบัติ ผูรับการฝกอานและทําความเขาใจกับใบงาน ใบขั้นตอนการปฏิบัติงาน และเกณฑการวัด และประเมินผลงาน 5. ผูรับการฝกเขารับการฝกที่ศูนยฝกอบรมที่ลงทะเบียนหรือจองไว 6. ผูรับการฝกอานระเบียบปฏิบัติเกี่ยวกับความปลอดภัยในการฝกของหนวยฝก 7. ผูรับการฝกฟงคําชี้แจงลําดับการปฏิบัติงานตามใบขั้นตอนการปฏิบัติงาน 8. ผูรับการฝกปฏิบัติงานตามใบงาน แลวสงใหครูฝกตรวจประเมินผล 9. ผูรับการฝกที่คะแนนผลงานผานเกณฑรอยละ 70 สามารถขอทดสอบเพื่อจบโมดูลที่ฝกกับครูฝก

6. การวัดผล 1. ผูรับการฝกสงแบบทดสอบกอนฝก ใหครูฝกหรือระบบประเมินผลภาคทฤษฎีตามวิธีที่เลือกฝกอบรม 1.1 ถาผลการประเมินผานเกณฑรอยละ 70 ตามที่กําหนดในเอกสารโครงรางหลักสูตร จะมีสิทธิ์ขอเขารับการฝก ภาคปฏิบัติ (ถามี) หรือเขารับการฝกในโมดูลถัดไปได 1.2 ถาผลการประเมินต่ํากวารอยละ 70 ใหครูฝกมอบหมายใหผูรับการฝกศึกษาเนื้อหาจากสื่อดวยตนเองจนเขาใจ จึงทําแบบทดสอบหลังฝก (Post-Test) 2. ผูรับการฝกสงแบบทดสอบหลังฝก ใหครูฝกหรือระบบประเมินผลภาคทฤษฎี โดยใชหลักเกณฑเดียวกับการประเมิน แบบทดสอบกอนฝก 3. ผูรับการฝกสงผลงานในการฝกภาคปฏิบัติใหครูฝกตรวจประเมินผลงานของผูรับการฝก โดยตองผานเกณฑรอยละ 70 ตามที่กําหนดในเอกสารโครงรางหลักสูตร จึงจะมีสิทธิ์เขารับการฝกในโมดูลถัดไปได 65 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

7. บรรณานุกรม ระบบการสงกําลัง. [ออนไลน]. เขาถึงไดจาก : http://www.tatc.ac.th/files/09021213134814_ 11052712121553.pdf pa nattapol insuk. 2556. ความรูเรื่อง ระบบสงกําลังรถยนต. [ออนไลน]. เขาถึงไดจาก : http://panattapol.blogspot.com/ Virat Sritheeraroj. 2555. ชุดคลัทช. [ออนไลน]. เขาถึงไดจาก : http://wiki.stjohn.ac.th/groups/poly_ motorvehicles/wiki/3c3d2/index.html เรื่องขอตอและเพลากลาง. [ออนไลน]. เขาถึงไดจาก : http://www.tatc.ac.th/files/09021213134814_ 16012510103134.pdf เฟองทาย. [ออนไลน]. เขาถึงไดจาก : http://www.tatc.ac.th/files/09021213134814_ 16012510104537.pdf เพลาทาย. [ออนไลน]. เขาถึงไดจาก : http://www.tatc.ac.th/files/09021213134814_ 16012511110604.pdf

66 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ใบขอมูล หัวขอวิชาที่ 3 ระบบสงกําลัง (Powertrain System หรือ Transmission System) หนาที่ของระบบสงกําลัง (Powertrain System) คือ การถายทอดการหมุนของเครื่องยนตไปยังลอ เพื่อใหเกิดการเคลื่อนที่ ในระหวา งทางการสง กํา ลัง จากเครื่อ งยนตไปยัง ลอ จะผา นสว นประกอบหรือ อุป กรณห ลายสว นดว ยกัน คือ ชุดคลัตช (Clutch) ชุดเกียร (Transmission) เพลาขับ (Drive Shaft) ชุดเฟองทาย (Differential) เพลา (Axle) และลอ (Wheel) 1. การทํางานของระบบสงกําลัง การทํางานของระบบสงกําลัง เริ่มตนที่ตัวเครื่องยนตหมุน เพลาขอเหวี่ยงจะหมุนตาม โดยแกนที่ยื่นออกมาของเพลาขอเหวี่ยง จะติด กับ ลอชวยแรง (Fly Wheel) ดังนั้น ลอชวยแรงจึงหมุน ตามไปดวย ชุดคลัต ช (Clutch) ที่ติดตั้งอยูในระบบ จะมา ชวยรับแรงหมุนนี้ สงผานไปตามเพลาคลัตช (Clutch Shaft) เขาไปสูหองเกียร (Transmission) ภายในหองเกียรจะมีฟนเฟอง โลหะหลายขนาดแตกตางกันไปตามความเร็วที่ตองการใช

ภาพที่ 3.1 ชุดสงกําลัง 2. ประเภทของการขับเคลื่อนรถยนต สิ่งที่เปนตัวแปรที่สําคัญในการเลือกใชงานรถยนต คือ ระบบการขับเคลื่อน ซึ่งในการควบคุมรถยนตในแตละประเภท จะมีขอดีและขอเสียที่แตกตางกันออกไป ดังตอไปนี้ 2.1 ขับเคลื่อนลอหนา - FWD (Front-wheel-drive) รถยนตขับเคลื่อนลอหนา สวนใหญจะติดตั้งเครื่องยนตไวบริเวณดานหนาของตัวรถ ซึ่งทําใหการสงกําลังเปนไปโดยงาย ไมมีความซับซอน น้ําหนักสวนใหญจะตกลงบนเพลาของลอคูหนาซึ่งเปนลอขับเคลื่อน สงผลใหลอหนาสามารถสร าง แรงยึ ดเกาะหรื อที่ เรี ยกว า “แทร็ คชั่ น” (Traction) ได อย างเต็ มที่ และระบบขั บเคลื่ อนล อหน าส ว นใหญ จ ะต อเข ากั บ

67 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

เครื่องยนตโ ดยตรงและกระจายแรงบิด ผา นเพลาขับ ซา ย-ขวา ทํา ใหร ะบบขับ เคลื่อ นแบบนี้มีข นาดกะทัด รัด และ มีน้ําหนักเบา เปนผลดีตออัตราเรงและไมสิ้นเปลืองเชื้อเพลิง

ภาพที่ 3.2 รถยนตขับเคลื่อนลอหนา 2.2 ขับเคลื่อนลอหลัง – RWD (Rear-wheel-drive) รถยนตขับเคลื่อนดวยลอหลัง สวนใหญจะวางตําแหนงของเครื่องยนตตามแนวแกนของตัวรถ ดังนั้นจึงสามารถวาง เครื่องยนตที่มีขนาดความจุสูงได ซึ่งสามารถใหกําลังไดมากกวาประเภทขับเคลื่อนดวยลอหนา โดยรถยนตประเภท ขับเคลื่อนดวยลอหลังนั้น จะสามารถแบงยอยเปน 3 ประเภท ดังนี้ 1) รถยนตเครื่องยนตอยูหนาขับหลัง (FR = Front Engine Rear Wheel Drive) เปนรถยนตขับเคลื่อนลอหลัง และวางเครื่องยนตในตําแหนงดานหนาของรถ โดยจะมีเพลากลางตอออกจาก หองเกียร ไปสูชุดเฟองทายที่ติดตั้งไวดานหลังรถ แลวตอเพลาขับ ซาย-ขวา ออกจากชุดเฟองทาย ในปจจุบัน นิยมใชในรถกระบะ เชน Toyota Vigo, ISUZU D-MAX เปนตน

ภาพที่ 3.3 รถยนตเครื่องยนตอยูหนาขับหลัง

68 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

2) รถยนตเครื่องยนตอยูกลางรถขับหลัง (FMR = Front-mid-engine RWD) เปนรถยนตที่มีการจัดใหน้ําหนักสวนใหญอยูระหวางลอหนาและลอหลัง เพื่อใหจุดศูนยถวงอยูตรงกลางรถ ขอเสีย คือมีเนื้อที่ใชประโยชนนอยและเสียงรบกวนจากเครื่องยนตมีมาก เชน Ferrari 355, 360, 430, 458, 488, F40, Lamborghini Gallardo, Aventador เปนตน

ภาพที่ 3.4 รถยนตเครื่องยนตอยูกลางรถขับหลัง 3) รถยนตเครื่องยนตอยูหลังขับหลัง (RR = Rear Engine Rear Wheel Drive) เปนรถยนตขับเคลื่อนลอหลังและวางเครื่องยนตชวงหลังรถ ซึ่งไมจําเปนตองมีเพลากลาง รถประเภท เครื่องอยูดานหลังและขับเคลื่ อนอยูดานหลั งนั้ นนิยมใช กันนอยมาก ตัวอยางรถที่ มีการวางเครื่ องยนต อยู ดานหลัง เชน Porsche 911, Chevrolet Corvair เปนตน

ภาพที่ 3.5 รถยนตเครื่องอยูหลังขับหลัง 4) รถยนตขับเคลื่อน 4 ลอ (4 WD = Four Wheel Drive) รถยนตประเภทขับเคลื่อน 4 ลอ เปนรถยนตที่มีแรงฉุดในการขับเคลื่อนและมีประสิทธิภาพสูงขึ้น ไมลื่นไถล โดยเฉพาะการใชงานบนถนนที่ไมเรียบ ขรุขระ เปนหลุมเปนบอ ทางปนปาย หลมโคลนทางโคง และถนนลื่น 69 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

จะได ป ระโยชน จากการขั บเคลื่อน 4 ลอดีที่สุด ตัว อยางรถยนตที่มีการขับเคลื่อน 4 ลอ เชน Misubishi Lancer Evolution, Subaru Impreza, Subaru Legacy, Audi Quattro เปนตน 3. คลัตช (Clutch) คลัตช มีหนาที่เชื่อมตอระหวางเครื่องยนตกับชุดเฟองเกียร เพื่อชวยในการขับเคลื่อนรถยนต ซึ่งในชุดเฟองเกียรของรถยนต จะมีแผนที่เรียกวา แผนคลัตช อยูดวย เมื่อผูขับขี่รถยนตเหยียบแปนเหยียบคลัตชจะเรียกวา การตัดกําลัง และเมื่อปลอยคลัตช เรียกวา การตอกําลัง

1. ลอชวยแรง

6. กามปูกดคลัตช

2. ลูกปนปลายเพลาคลัตช

7. ปลอกลูกปนกดคลัตช

3. แผนคลัตช

8. ลูกปนเพลาคลัตช

4. ชุดกดแผนคลัตช

9. เพลาคลัตช

5. ลูกปนกดคลัตช ภาพที่ 3.6 สวนประกอบของคลัตซ

70 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ภาพที่ 3.7 ชุดคลัตซ 3.1 กลไกการทํางานของคลัตช กลไกการทํางานของคลัตชจะแบงออกเปน 2 ประเภทใหญ ๆ คือ แบบเคเบิล และแบบไฮดรอลิก ดังนี้ 1) แบบเคเบิล ประกอบดวยเคเบิลสวนในและสวนนอกซึ่งออนตัวได เคเบิลสวนนอกจะยึดอยูระหวางผนัง ตัวถังกับเสื้อคลัตช เคเบิลสวนในตอระหวางแปนคลัตชกับกามปูกดคลัตช การปรับเคเบิลสวนในทําได โดยหมุนแปนเกลียวที่สวนปลายของเคเบิล 2) แบบไฮดรอลิก ประกอบดวยแปนคลัตชและกานตอ ซึ่งสงแรงกระทําตอแมปมคลัตช ทอเหล็กกลาและ ทอออนตอจากแมปมคลัตชไปยังลูกปม กานตอของลูกปมสงแรงกระทําตอไปยังกามปูกดคลัตช 3.2 การตรวจสอบแปนเหยียบคลัตชแบบไฮดรอลิก 1) ตรวจความสูงของแปนเหยียบคลัตชใหถูกตอง โดยใชตลับเมตรวัดระยะจากพื้นถึงแปนเหยียบคลัตช 2) ตั้งความสูงของแปนเหยียบคลัตชโดยการคลายนอตและหมุนโบลตปรับตั้งใหไดความสูง 145 – 155 มิลลิเมตร แลวล็อกนอตใหแนน 3) ทดสอบกดแปนเหยียบคลัตชจนมีแรงตานของแผนคลัตช เพื่อตรวจสอบระยะฟรีของแผนคลัตช 4. กระปุกเกียร (Transmission) เกียรรถยนต เปนสวนประกอบหนึ่งของระบบสงกําลัง และเปนอุปกรณในการเปลี่ยนอัตราทด โดยมีสวนประกอบ คือ ชุดเฟองตาง ๆ ที่เชื่อมตอกัน เพื่อใหรถยนตสามารถสงกําลังขับเคลื่อนไดมากขึ้น และสามารถเคลื่อนที่ไปดานหนาหรือ ถอยหลั งได ในป จ จุ บั น มี เ กี ย ร ส องชนิ ด ได แก เกี ย รธ รรมดา และเกีย รอัตโนมัติ ซึ่งเกีย รแตล ะประเภทจะมีการทํางาน ที่แตกตางกันออกไป ดังนี้

71 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

4.1 เกียรธรรมดา เป็นอุปกรณที่เพิ่มและลดความเร็วของเครื่องยนตโดยเฟองเกียรและเปลี่ยนความเร็วนั้นเปนแรงบิด ที่เหมาะสมเพื่อสงไปยังลอ ซึ่งเกียรธรรมดานั้นมีกลไกที่ไมซับซอนและมีการสึกหรอนอย 4.2 เกีย รอัต โนมัต ิ เปน อุป กรณส ง ถา ยกํ า ลัง ใหกับ รถยนตที่มีก ารขับ เคลื ่อ นทั ้ง เดิน หนา และถอยหลัง รวมทั ้ง สามารถตัดกําลังงาน และเพิ่มหรือลดทอรกไดโดยไมตองเปลี่ยนคันบังคับตําแหนงเกียร มีอุปกรณที่สําคัญคือ ทอร กคอนเวอร เตอร ซึ่ งมี การติ ดตั้ งอยู ระหว างเครื่ องยนต กั บห องเครื่ องเกี ยร อั ตโนมั ติ ทอร กคอนเวอร เ ตอร เปนตัวสงถายกําลังของไหลในการถายทอดกําลังระหวางเครื่องยนตกับเกียร 4.2.1 ขอดีและขอเสียของเกียรอัตโนมัติ 1) ผูขับขี่สามารถเปลี่ยนเกียรไดโดยไมตองเหยียบคลัตช เพราะเกียรอัตโนมัติสามารถเปลี่ยนเกียร ไดเองตามรอบเครื่องยนต 2) ควบคุมรถงาย ในขณะขับขีร่ ถในสภาพการจราจรคับคั่ง 3) สิ้นเปลืองน้ํามันเชื้อเพลิงมากกวาเกียรธรรมดาเล็กนอย 4) ราคาเกียรอัตโนมัติแพงกวาเกียรธรรมดา

ภาพที่ 3.8 กระปุกเกียร 5. เพลากลาง (Propeller Shaft) เพลากลางรถยนต ทําหนาที่ถายทอดกําลังจากกระปุกเกียรไปยังเฟองทาย โดยเฉพาะรถยนตเครื่องยนตอยูหนาขับหลั ง (FR) โดยจะมีลักษณะเปนขอตอเลื่อนและขอตอออนตอกัน เพื่อใหถายทอดกําลังไดอยางราบรื่น แมวามุมของเพลากลาง จะเปลี่ยนแปลงไป อันเนื่องมาจากการเคลื่อนตัวในแนวตั้งของเฟองทาย

72 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

1. ขอตอเลื่อน

5. ตุกตาเพลากลาง

2. เพลากลาง

6. เพลากลาง

3. ขอตอออน

7. เฟองทาย

4. กระปุกเกียร ภาพที่ 3.9 สวนประกอบของเพลากลาง

ภาพที่ 3.10 เพลากลาง 5.1 ขอตอออน (Universal Joint) ขอตอออน เปนหนึ่งในสวนประกอบที่สําคัญของเพลากลาง ทําหนาที่เปลี่ยนแปลงความเร็วเชิงมุมของเพลากลาง ขณะที่เพลากลางถายทอดกําลังงานจากกระปุกเกียรไปยังเฟองทาย เนื่องจากเพลากลางจะตองปรับเปลี่ยนมุมไปตาม สภาพของพื้นผิวถนนขณะลอเคลื่อนที่ ขอตอออน แบงออกเปน 3 ชนิด ดังนี้ - ขอตอออนแบบกากบาท ทําหนาที่สงถายกําลัง โดยมีลูกปนเข็มบรรจุอยูในถวยลูกปน เพื่อลดแรงเสียดทาน ระหวางถวยลูกปนเข็มกับขอตอออนขณะที่เพลากลางหมุน ขอตอออนชนิดนี้นิยมใชกับรถกระบะ และจะ ติดตั้งในตําแหนงตาง ๆ ตามประเภทของเพลากลาง เชน ในเพลากลางแบบทอนเดียว จะติดตั้งในตําแหนง 73 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

หัวและทาย หรือ ในเพลากลางแบบ 2 ทอน 3 ขอตอ จะติดตั้งในตําแหนงหัว กลาง และทายของเพลา กลาง เปนตน

ภาพที่ 3.11 ข อ ต อ อ อ นแบบกากบาท - ขอตอออนแบบยางหรือผาใบ ทําหนาที่สงถายกําลัง โดยใหเพลากลางทํามุมเอียงไมเกิน 10 องศา นิยม ใชกับรถยนตขนาดเล็ก ประกอบดวย หนาแปลนชนิด 3 ขา 2 อัน หรือ 2 ขา 2 อัน ยึดติดกับผาใบผสม ยาง อยางไรก็ตาม ขอตอออนชนิดนี้ไมคอยคงทน แตทํางานเงียบ และไมตองใชน้ํามันหลอลื่น

ภาพที่ 3.12 ข อ ต อ อ อ นแบบยางหรือผาใบ - ขอตอออนแบบความเร็วคงที่ หรือขอตอออนแบบลูกปน ทําหนาที่สงถายแรงบิดซึ่งคงที่กวาขอตอออน ชนิดอื่น ขอตอออนชนิดนี้ไมนิยมใชกับเพลากลาง เนื่องจากราคาแพงและออกแบบยาก แตจะนิยมใชกับ รถยนตขับเคลื่อนลอหนาหรือลอหลัง ที่ใชระบบรองรับแบบอิสระเทานั้น

74 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ภาพที่ 3.13 ข อ ต อ อ อ นแบบความเร็วคงที่ 5.2 ขอตอเลื่อน (Sliding Joint) ทําหนาที่ปรับระยะความยาวหรือความสั้นของเพลากลาง ขณะที่ลอหลังรถยนต เคลื่อนที่ขึ้นลงตามสภาพพื้นถนน โดยจะปรับใหเพลากลางยืดหรือหดตามขอตอเลื่อน ขอตอเลื่อนประกอบดวย เพลาขอตอเลื่อนและปลอกขอตอเลื่อน ซึ่งทั้งสองชิ้นสวนจะหมุนไปพรอมกัน และปรับระยะความยาวของเพลากลาง ตามสภาพพื้นถนน

ภาพที่ 3.14 ขอตอเลื่อน 6. เฟองทาย (Differential) เฟองทาย หรือ Final Gear คือ อุปกรณสงตอแรงหมุนจากเพลาขับ (Axle) ไปยังดุมลอ (Hub) และในขณะเดียวกันเฟองทาย จะมีอัตราสวนการทดรอบ แตจะไมสามารถเปลี่ยนอัตราสวนการทดรอบเปนหลายระดับไดเหมือนเกียร เนื่องจากเปนการสงถายแรง ในขั้นตอนสุดทายกอนไปยังลอ เฟองทายโดยทั่วไปจะประกอบดวยลอและเฟองพีเนียน เพื่อตองการใหพื้นที่หองโดยสาร แบนราบมากที่สุด จึงตองติดตั้งใหเพลาขับอยูต่ําที่สุดเทาที่จะทําได โดยเฟองพีเนียนจะขบกับลอเฟองใตเสนแนวศูนยกลาง ของลอเฟอง ชุดเฟองแบบนี้เรียกวา เฟองไฮปอยด เฟองทายมีหนาที่ 2 อยาง คือ เปลี่ยนทิศทางการหมุนของเพลากลางไป 75 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

เปนมุม 90 องศา เพื่อขับเพลาทายและใหอัตราทดเฟองคงที่ ในสวนของรถยนตขับเคลื่อนดวยลอหนา เฟองทายจะอยูภายใน ชุดเพลารวม เฟองทายบางแบบในชุดเพลารวมอัตโนมัตินําระบบเฟองบริวารเขามาแทนที่เฟองแบบธรรมดา

ภาพที่ 3.15 เฟองทาย 7. เพลาทายหรือเพลาขับลอ เพลาทาย เปนสวนสงถายแรงบิดจากเฟองทายไปขับเคลื่อนลอรถใหเกิดการเคลื่อนที่ ดังนั้นจึงจําเปนที่จะตองใชวัสดุที่มี ความทนทานตอแรงบิดจากการสงถายกําลัง โดยเพลาทายมีการนํามาใชทั้งรถยนตขับเคลื่อนลอหนาและลอหลัง ทั้งนี้ขึ้นอยู กับการออกแบบใหมีความเหมาะสมกับการเคลื่อนที่ เพลาทายนั้นเปนสวนประกอบของรถที่สําคัญเนื่องจากเปนที่ติ ดตั้ ง สวนประกอบชวงลางของรถยนต เชน ช็อคอัพ แหนบ เปนตน

ภาพที่ 3.16 เพลาทายหรือเพลาขับลอ

76 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ใบทดสอบ ตอนที่ 1 คําชี้แจง ใหผูรับการฝกทําเครื่องหมาย x ลงในกระดาษคําตอบขอที่ถูกที่สุดเพียงขอเดียว 1. ชิ้นสวนตอไปนี้ ทําหนาที่อะไร

ก. เปลี่ยนอัตราทด ทําใหรถยนตเคลื่อนที่ไปขางหนาหรือถอยหลัง ข. ถายทอดกําลังจากกระปุกเกียรไปยังเฟองทาย ค. สงตอแรงหมุนจากเพลาขับไปยังดุมลอ ง. ถายทอดแรงบิดจากเครื่องยนตไปยังกระปุกเกียร 2. ชิ้นสวนตอไปนี้ ทําหนาที่อะไร

ก. เปลี่ยนทิศทางการหมุนของเพลากลาง ข. เพิ่มและลดความเร็วของเครื่องยนตโดยเฟองเกียร ค. สงถายแรงบิดจากเฟองทายไปขับเคลื่อนลอรถใหเกิดการเคลื่อนที่ ง. ตัดตอการทํางานของเครื่องยนตและกระปุกเกียร 3. อุปกรณชนิดใด คือ ตัวสงถายกําลังของไหลในการถายทอดกําลังระหวางเครื่องยนตกับเกียร ก. เฟองทาย ข. ทอรกคอนเวอรเตอร ค. คลัตช ง. เฟองไฮปอยด 77 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

4. ขอใด คือ ตัวอยางรถยนตที่มีเครื่องยนตอยูหลังขับหลัง ก. Subaru Impreza ข. Toyota Vigo ค. Ferrari 355 ง. Porsche 911 5. ขอตอออนชนิดใด สงถายแรงบิดไดคงที่กวาขอตอออนชนิดอื่น ก. ขอตอออนแบบกากบาท ข. ขอตอออนแบบผาใบ ค. ขอตอออนแบบความเร็วคงที่ ง. ขอตอออนแบบถวยลูกปนเข็ม ตอนที่ 2 คําชี้แจง ใหผูรับการฝกพิจารณาขอความตอไปนี้วา ถูก หรือ ผิด และทําเครื่องหมาย x ลงในกระดาษคําตอบ ถูก

ผิด

ขอความ 6. รถยนตขับเคลื่อนลอหลังและวางเครื่องยนตชวงหลังรถ จําเปนตองมีเพลากลาง 7. เมื่อผูขับขี่รถยนตเหยียบแปนเหยียบคลัตชจะเรียกวา การตัดกําลัง และเมื่อปลอย คลัตชเรียกวา การตอกําลัง 8. ในรถยนตที่ใชเกียรอัตโนมัติ ผูขับขี่สามารถเปลี่ยนเกียรไดโดยไมตองเหยียบคลัตช 9. ขอตอเลื่อน ทําหนาที่ปรับระยะความยาวหรือความสั้นของเพลาทาย ขณะที่ลอหลัง รถยนตเคลื่อนที่ขึ้นลงตามสภาพพื้นถนน 10. ขอตอออนแบบยางหรือผาใบ แมจะไมคอยคงทน แตทํางานเงียบ และไมตองใช น้ํามันหลอลื่น

78 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

กระดาษคําตอบ ตอนที่ 1 ปรนัย ขอ

ก

ข

ค

ง

1 2 3 4 5 ตอนที่ 2 ถูกผิด ขอ

ถูก

ผิด

6 7 8 9 10

79 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ใบงาน ใบงานที่ 3.1 การตรวจสอบและปรับตั้งแปนเหยียบคลัตชแบบไฮดรอลิก 1. วัตถุประสงคเชิงพฤติกรรม 1. ปฏิบัติงานเกี่ยวกับโครงสรางของระบบสงกําลังได 2. ปฏิบัตงิ านตรวจสอบแปนเหยียบคลัตชแบบไฮดรอลิกได 3. ปฏิบัติงานโดยคํานึงถึงความปลอดภัย

2. ระยะเวลาการฝกปฏิบัติงาน - ระยะเวลาการฝกปฏิบัติงานรวม 1 ชั่วโมง 3. คําชี้แจง ใหผูรับการฝกตรวจสอบและปรับตั้งแปนเหยียบคลัตชแบบไฮดรอลิก

80 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ใบขั้นตอนการปฏิบัติงาน ใบขั้นตอนการปฏิบัติงานที่ 3.1 การตรวจสอบและปรับตั้งแปนเหยียบคลัตชแบบไฮดรอลิก 1. การเตรียมการ 1.1 การเตรียมอุปกรณปองกันสวนบุคคล สวมใสอุปกรณปองกันอันตรายสวนบุคคลกอนเริ่มปฏิบัติงาน ไดแก - ถุงมือผา - รองเทานิรภัย - ชุดปฏิบัติการชาง 1.2 รับฟงคําสั่งจากครูฝก พรอมรับใบงาน 1.3 การเตรียมสถานที่ 1. ตรวจสอบสภาพพื้น ที่ปฏิบัติ งาน ไมใหมีอุปกรณ อื่น ๆ ที่ไมเกี่ยวข อง หรือวัสดุอันตราย เชน สายไฟฟ า วางกีดขวางอยู 2. ดูแลไมใหบุคคลที่ไมเกี่ยวของเขามาในบริเวณปฏิบัติงาน 3. เตรียมอุปกรณปฐมพยาบาลเบื้องตน ในกรณีเกิดอุบัติเหตุขณะปฏิบัติงาน 4. รับทราบจุดที่ตั้งของอุปกรณชวยเหลือในกรณีฉุกเฉินตาง ๆ รวมถึงวิธีการใชอุปกรณเหลานั้น 1.4 การเตรียมเครื่องมือและอุปกรณตอผูรับการฝก 1 คน 1. รถยนต

จํานวน 1 คัน

2. ผาคลุมรถสําหรับซอม

จํานวน 1 ชุด

3. เครื่องมือชางพื้นฐาน

จํานวน 1 ชุด

4. ตลับเมตร

จํานวน 1 อัน

หมายเหตุ ตรวจสอบเครื่องมือวามีสภาพพรอมใชงานหรือไม หากพบวาเครื่องมือชิ้นใดชํารุด ใหรายงานครูฝกใหทราบ 1.5 การเตรียมเครื่องมือและอุปกรณตอผูรับการฝก 1 คน - ผาเช็ดทําความสะอาด

จํานวน 1 ผืน

81 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

2. ลําดับการปฏิบัติงาน การตรวจสอบและปรับตั้งแปนเหยียบคลัตชแบบไฮดรอลิก ขั้นตอนการปฏิบัติงาน 1. จอดรถ

คําอธิบาย โดยพื้นที่ตองมั่นคงและแข็งแรง

2. ดับเครื่องยนต

ดับเครื่องยนตและเขาเกียร กรณีที่เปนรถยนตอัตโนมัติ ใหเขา เกียรในตําแหนง P ถาเปนเกียร ธรรมดา ใหเขาเกียรที่ตําแหนง เกียรวาง ดึงเบรกมือ เพื่อปองกันรถไหล

3. คลุมผาสําหรับซอม

ใชผาคลุมสําหรับซอมภายในตัวรถ บริเวณเบาะ พวงมาลัย หัวเกียร

4. ตรวจสอบความสูงของแปนเหยียบคลัตช

ใช ต ลั บ เมตรวั ด ระยะจากพื้ น ถึ ง แปนเหยียบคลัตช ซึ่งจะตองวัดได 145 – 155 มิลลิเมตร หรือตามที่ คูมือซอมประจํารถยนตกําหนด

82 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

ขอควรระวัง

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ขั้นตอนการปฏิบัติงาน 5. ปรับตั้งความสูงของแปนเหยียบคลัตช

คําอธิบาย คลายนอตและหมุ น โบลต ป รับ ตั้ง

ขอควรระวัง

ความสูงของแปน เหยีย บคลัตชให ไดระยะ

กดแปนเหยียบคลัตชจนมีแรงตาน ควรย้ําแปน

6. ทดสอบแปนเหยียบคลัตช

ของแผนคลัตช ซึ่งจะตองมีระยะฟรี เหยียบคลัตช ของแผนคลัตช

หลาย ๆ ครั้ง กอนตรวจสอบ ระยะฟรี

7. ทําความสะอาดและจัดเก็บเครื่องมือและอุปกรณ

ใช ผ า เช็ ด ทํ า ความสะอาดบริ เ วณ สถานที่ ป ฏิ บั ติ ง าน และจั ด เก็ บ เครื่องมือและอุปกรณใหเรียบรอย

83 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

3. ตรวจสอบการทํางาน ตรวจสอบและบันทึกขอบกพรองตอไปนี้ ลําดับ

รายการตรวจสอบ

เกณฑการพิจารณา

ที่ 1

เตรียมเครื่องมือ อุปกรณ และวัสดุอยางถูกตอง ความถูกตองตามวิธีการใชงาน และครบถวน

2

สวมใส อุ ป กรณ ป อ งกั น อั น ตรายส ว นบุ ค คล ความถูกตองตามวิธีการใชงาน อยางถูกตองและครบถวน กอนเริ่มปฏิบัติงาน

3

การปฏิ บั ติ ง านได ถู ก ต อ ง เป น ไปตามลํ า ดั บ ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน ขั้นตอน

4

การตรวจสอบความสูงของแปนเหยียบคลัตช

ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน

5

การปรับตั้งความสูงของแปนเหยียบคลัตช

ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน

6

ความสะอาดเรียบรอยในการปฏิบัติงาน

ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน

7

การจัดเก็บเครื่องมือ อุปกรณ และวัสดุหลัง

ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน

ปฏิบัติงาน 8

เวลาที่ใชในการปฏิบัติงาน

ทันเวลาที่กําหนด

84 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ใบใหคะแนนการตรวจสอบ ลําดับที่

1

รายการตรวจสอบ

เตรียมเครื่องมือ อุปกรณ และวัสดุอยางถูกตองและ ครบถวน

ขอกําหนดในการใหคะแนน

เตรียมเครื่องมือ อุปกรณ และวัสดุอยางถูกตอง ครบถวน ทุกชิ้น ใหคะแนน 3 คะแนน

คะแนน เต็ม 3

เตรี ย มเครื่ อ งมื อ อุ ป กรณ และวั ส ดุ ไ ม ค รบถ ว น หรื อ ไมถูกตอง อยางใดอยางหนึ่ง ใหคะแนน 2 คะแนน เตรียมเครื่องมือ อุปกรณ และวัสดุไมครบถวนและไมถูกตอง ใหคะแนน 0 คะแนน 2

สวมใสอุปกรณปองกันอันตรายสวนบุคคลไดแก ถุงมือผา สวมใสอุปกรณปองกันอันตรายสวนบุคคลไดอยางถูกตอง รองเทานิรภัย ชุดปฏิบัติงานชาง ไดอยางถูกตองและ ครบถวน กอนเริ่มปฏิบัติงาน

3

ครบทั้ง 3 ชนิด ใหคะแนน 3 คะแนน สวมใสอุปกรณปองกันอันตรายสวนบุคคลไดอยางถูกตอง ครบ 2 ชนิด ใหคะแนน 1 คะแนน สวมใสอุปกรณปองกันอันตรายสวนบุคคลไดอยางถูกตอง นอยกวา 2 ชนิด ใหคะแนน 0 คะแนน

3

การปฏิบัติงานไดถูกตอง เปนไปตามลําดับขั้นตอน

ถูกตองและเปนไปตามลําดับขั้นตอน

3

ใหคะแนน 3 คะแนน ถูกตอง แตสลับขั้นตอนปฏิบัติงานในบางขั้นตอน ใหคะแนน 2 คะแนน ถูกตอง แตปฏิบัติงานไมครบทุกขั้นตอน ใหคะแนน 1 คะแนน ไมถูกตอง และปฏิบัติงานไมครบทุกขั้นตอน ใหคะแนน 0 คะแนน 4

การตรวจสอบความสูงของแปนเหยียบคลัตช

ตรวจสอบความสู ง ของแป น เหยี ย บคลั ต ช ไ ด ถู ก ต อ ง

5

ไมคลาดเคลื่อน ใหคะแนน 5 คะแนน ตรวจสอบความสูงของแปนเหยียบคลัตชคลาดเคลื่อนไมเกิน 5 มิลลิเมตร ใหคะแนน 3 คะแนน ตรวจสอบความสู ง ของแป น เหยี ย บคลั ต ช ค ลาดเคลื่ อ น เกินกวา 5 มิลลิเมตร ใหคะแนน 0 คะแนน 5

การปรับตั้งความสูงของแปนเหยียบคลัตช

ปรับตั้งความสูงของแปนเหยียบคลัตชไดถูกตองตามขั้นตอน และคาความสูงไมคลาดเคลื่อน ใหคะแนน 5 คะแนน

85 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

5

คะแนนที่ได

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ลําดับที่

รายการตรวจสอบ

ขอกําหนดในการใหคะแนน

คะแนน เต็ม

คะแนนที่ได

ปรับตั้งความสูงของแปนเหยียบคลัตชไมถูกตองตามขั้นตอน หรือคาความสูงคลาดเคลื่อน อยางใดอยางหนึ่ง ใหคะแนน 3 คะแนน ปรับตั้งความสูงของแปนเหยียบคลัตชไมถูกตองตามขั้นตอน และคาความสูงคลาดเคลื่อน ใหคะแนน 0 คะแนน 6

ความสะอาดเรียบรอยในการปฏิบัติงาน

ทําความสะอาดเครื่องมือและอุปกรณ ไดสะอาดเรียบรอย

3

และครบทุกชิ้น ใหคะแนน 3 คะแนน ทําความสะอาดเครื่องมือและอุปกรณ ไมสะอาดเรียบรอย หรือไมครบทุกชิ้น อยางใดอยางหนึ่ง ใหคะแนน 2 คะแนน ทําความสะอาดเครื่องมือและอุปกรณ ไมสะอาดเรียบรอย และไมครบทุกชิ้น ใหคะแนน 1 คะแนน ไมทําความสะอาดเครื่องมือและอุปกรณ ใหคะแนน 0 คะแนน 7

จัดเก็บเครื่องมือ อุปกรณ และวัสดุหลังปฏิบัติงาน

จัดเก็บเครื่องมือ อุปกรณ และวัสดุอยางถูกตอง ครบถวน

3

ทุกชิ้น ใหคะแนน 3 คะแนน จั ด เก็ บ เครื่ อ งมื อ อุ ป กรณ และวั ส ดุ ไ ม ถู ก ต อ ง หรื อ ไมครบถวน อยางใดอยางหนึ่ง ใหคะแนน 2 คะแนน จั ด เก็ บ เครื่ อ งมื อ อุ ป กรณ และวั ส ดุ ไ ม ถู ก ต อ งและ ไมครบถวน หรือไมจัดเก็บเครื่องมือและอุปกรณ ใหคะแนน 0 คะแนน 8

เวลาที่ใชในการปฏิบัติงาน

ปฏิบัติงานไดอยางสมบูรณภายในเวลาทีก่ ําหนด ใหคะแนน 3 คะแนน

3

ปฏิบัติงานเกินเวลาทีก่ ําหนดไมเกิน 5 นาที ใหคะแนน 2 คะแนน ปฏิบัติงานเกินเวลาทีก่ ําหนดมากกวา 5 นาที ใหคะแนน 1 คะแนน คะแนนเต็ม

28

หมายเหตุ หากผูเขารับการฝกไดรับคะแนน 20 คะแนนขึ้นไป (คะแนนมากกวาหรือเทากับรอยละ 70) ใหผูเขารับการฝก ขอเขารับการทดสอบภาคปฏิบัติได 86 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ใบงาน ใบงานที่ 3.2 การเปลี่ยนถายน้ํามันเฟองทายรถยนตขับเคลื่อนลอหลัง 1. วัตถุประสงคเชิงพฤติกรรม 1. ปฏิบัติงานเกี่ยวกับโครงสรางของระบบสงกําลังได 2. ปฏิบัติงานเปลี่ยนถายน้ํามันเฟองทายรถยนตขับเคลื่อนลอหลังได 3. ปฏิบัติงานโดยคํานึงถึงความปลอดภัย

2. ระยะเวลาการฝกปฏิบัติงาน - ระยะเวลาการฝกปฏิบัติงานรวม 2 ชั่วโมง 3. คําชี้แจง ใหผูรับการฝกเปลี่ยนถายน้ํามันเฟองทายรถยนตขับเคลื่อนลอหลัง

87 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ใบขั้นตอนการปฏิบัติงาน ใบขั้นตอนการปฏิบัติงานที่ 3.2 การเปลี่ยนถายน้ํามันเฟองทายรถยนตขับเคลื่อนลอหลัง 1. การเตรียมการ 1.1 การเตรียมอุปกรณปองกันสวนบุคคล สวมใสอุปกรณปองกันอันตรายสวนบุคคลกอนเริ่มปฏิบัติงาน ไดแก - ถุงมือผา - รองเทานิรภัย - ชุดปฏิบัติการชาง 1.2 รับฟงคําสั่งจากครูฝก พรอมรับใบงาน 1.3 การเตรียมสถานที่ 1. ตรวจสอบสภาพพื้น ที่ปฏิบัติ งาน ไมใหมีอุปกรณ อื่น ๆ ที่ไมเกี่ยวข อง หรือวัสดุอันตราย เชน สายไฟฟ า วางกีดขวางอยู 2. ดูแลไมใหบุคคลที่ไมเกี่ยวของเขามาในบริเวณปฏิบัติงาน 3. เตรียมอุปกรณปฐมพยาบาลเบื้องตน ในกรณีเกิดอุบัติเหตุขณะปฏิบัติงาน 4. รับทราบจุดที่ตั้งของอุปกรณชวยเหลือในกรณีฉุกเฉินตาง ๆ รวมถึงวิธีการใชอุปกรณเหลานั้น 1.4 การเตรียมเครื่องมือและอุปกรณตอผูรับการฝก 1 คน 1. รถยนตขับเคลื่อนลอหลัง

จํานวน 1 คัน

2. ผาคลุมรถสําหรับซอม

จํานวน 1 ชุด

3. เครื่องมือชางพื้นฐาน

จํานวน 1 ชุด

4. ประแจวัดแรงบิด

จํานวน 1 อัน

5. แหวนรองนอตถายน้ํามันเฟองทาย

จํานวน 1 อัน

6. ถังรองเปลี่ยนถายน้ํามัน

จํานวน 1 ใบ

7. ลิฟตยกรถ

จํานวน 1 ตัว

หมายเหตุ ตรวจสอบเครื่องมือวามีสภาพพรอมใชงานหรือไม หากพบวาเครื่องมือชิ้นใดชํารุด ใหรายงานครูฝกใหทราบ

88 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

1.5 การเตรียมวัสดุตอผูรับการฝก 1 คน 1. น้ํามันเฟองทาย

จํานวน 1 แกลลอน

2. น้ํามันเบนซิน

จํานวน 1 ลิตร

3. ผาเช็ดทําความสะอาด

จํานวน 1 ผืน

2. ลําดับการปฏิบัติงาน การเปลี่ยนถายน้ํามันเฟองทายรถยนตขับเคลื่อนลอหลัง ขั้นตอนการปฏิบัติงาน

คําอธิบาย

1. จอดรถ

จอดรถใหตรงกับตําแหนงของลิฟตยกรถ

2. ดับเครื่องยนต

ดับเครื่องยนตและเขาเกียร กรณีที่เปนรถยนตอัตโนมัติ ใหเขาเกียรใน ตําแหนง P ถาเปนเกียรธรรมดา ใหเขา เกียรที่ตําแหนงเกียรวาง ดึงเบรกมือ เพื่อปองกันรถไหล

89 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

ขอควรระวัง

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ขั้นตอนการปฏิบัติงาน

3. ยกรถขึ้น

คําอธิบาย

ขอควรระวัง

ยกรถขึ้ น จากพื้ น ด ว ยลิ ฟ ต ย กรถ เพื่ อ ระวังอยาให มี คนหรื อ เปลี่ยนถายน้ํามันเฟองทาย

สิ่ ง กี ด ขวางใต ท อ งรถ หรื อ บริ เ วณใกล เ คี ย ง ขณะนํารถขึ้น และระวัง รถตกจากลิฟตยกรถ

4. วางถังรองน้ํามันเฟองทาย

วางถั ง รองน้ํ า มั น เฟ อ งท า ย ให ต รงกั บ ตําแหนงนอตถายน้ํามันเฟองทาย

5. ทําความสะอาดนอตเติมน้ํามันเฟองทาย (กอนถอดนอตเติมน้ํามันเฟองทาย)

ใชผาเช็ดทําความสะอาดนอตเติมน้ํามัน เฟองทาย

90 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ขั้นตอนการปฏิบัติงาน 6. ถอดนอตเติมน้ํามันเฟองทาย

คําอธิบาย

ขอควรระวัง

ใช ป ระแจถอดนอตเติ ม น้ํ า มั น เฟ อ งท า ย ออก

7. ทําความสะอาดนอตถายน้ํามันเฟองทาย (กอนถอดนอตถายน้ํามันเฟองทาย)

8. ถอดนอตถายน้ํามันเฟองทาย

ใชผาเช็ดทําความสะอาดนอตถ ายน้ํา มัน เฟองทาย

ถอดนอตถ า ยน้ํ า มั น เฟ อ งท า ยออก ด ว ย ระวังน้ํามันกระเด็นใส ประแจ และรอจนกระทั่งน้ํามันเฟองทาย ตาและรางกาย ไหลออกหมด

91 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ขั้นตอนการปฏิบัติงาน 9. ทําความสะอาดนอตเติมน้ํามันเฟองทาย (หลังถอดนอตเติมน้ํามันเฟองทาย) 10. ทําความสะอาดนอตถายน้ํามันเฟองทาย (หลังถอดนอตถายน้ํามันเฟองทาย)

คําอธิบาย

ขอควรระวัง

ทําความสะอาดนอตเติมน้ํามันเฟองท าย ลางเศษโลหะที่ติดอยู ดวยน้ํามันเบนซิน

บนนอตเติมและนอต

ทําความสะอาดนอตถายน้ํามันเฟองทาย ถายน้ํามันเฟองทาย ออกใหหมด ปองกัน ดวยน้ํามันเบนซิน เศษโลหะปะปนกับ น้ํามันที่เปลี่ยนใหม

11. เปลี่ยนแหวนรองใหม

ประกอบแหวนรองนอตถ ายน้ํ า มั น เฟ อ ง ห า มใช แ หวนรองผิ ด ทายตัวใหมเขาไปแทน

ขนาด เพราะอาจทําให น้ํามันรั่วซึม

12. ขันนอตถายน้ํามันเฟองทาย

ประกอบนอตถายน้ํามันเฟองทาย และขัน ตามคาแรงขัน ที่คูมือซอมประจํารถยนต กําหนดดวยประแจวัดแรงบิด

13. เติมน้ํามันเฟองทายใหม

เติ ม น้ํ า มั น เฟ อ งท า ยใหม ให ไ ด ร ะดั บ ขณะเติ ม น้ํ า มั น เฟ อ ง เดียวกันกับรูเติมลาง โดยเติมจนน้ํามันเริ่ม ท า ย ต อ ง มี ถั ง ร อ ง ไหลออกมาจากรูเติม หรือตามปริมาณที่ เปลี่ย นถายน้ํามัน รอง คูมือซอมประจํารถกําหนด

อยูดานลางเสมอ เพื่อ ปองกันน้ํามันหกลงบน พื้น

92 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ขั้นตอนการปฏิบัติงาน 14. ขันนอตเติมน้ํามันเฟองทาย

คําอธิบาย

ขอควรระวัง

ประกอบนอตเติมน้ํามันเฟองทาย และขัน ตามคาแรงขัน ที่คูมือซอมประจํารถยนต กําหนดดวยประแจวัดแรงบิด

15. นํารถลงพื้น

ลดระดั บ ลิ ฟ ต ย กรถจนกระทั่ ง รถอยู ใ น ระวังอยาให มี คนหรื อ

16. ทํ า ความสะอาดและจั ด เก็ บ เครื่ อ งมื อ และ ระดับปกติ

สิ่ ง กี ด ขวางใต ท อ งรถ

อุปกรณ

หรื อ บริ เ วณใกล เ คี ย ง ขณะนํารถลง ใชผาเช็ดทําความสะอาดบริเวณสถานที่ ปฏิ บั ติ ง าน และจั ด เก็ บ เครื่ อ งมื อ และ อุปกรณใหเรียบรอย

93 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

3. ตรวจสอบการทํางาน ตรวจสอบและบันทึกขอบกพรองตอไปนี้ ลําดับ

รายการตรวจสอบ

เกณฑการพิจารณา

ที่ 1

เตรียมเครื่องมือ อุปกรณ และวัสดุอยางถูกตอง ความถูกตองตามวิธีการใชงาน และครบถวน

2

สวมใส อุ ป กรณ ป อ งกั น อั น ตรายส ว นบุ ค คล ความถูกตองตามวิธีการใชงาน อยางถูกตองและครบถวน กอนเริ่มปฏิบัติงาน

3

การปฏิ บั ติ ง านได ถู ก ต อ ง เป น ไปตามลํ า ดั บ ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน ขั้นตอน

4

การประกอบนอตถา ยน้ํา มันเฟองทายโดยใช ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน ประแจวัดแรงบิด

5

การประกอบนอตเติมน้ํามันเฟองทายโดยใช

ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน

ประแจวัดแรงบิด 6

ความสะอาดเรียบรอยในการปฏิบัติงาน

ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน

7

การจัดเก็บเครื่องมือ อุปกรณ และวัสดุหลัง

ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน

ปฏิบัติงาน 8

เวลาที่ใชในการปฏิบัติงาน

ทันเวลาที่กําหนด

94 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ใบใหคะแนนการตรวจสอบ ลําดับที่

1

รายการตรวจสอบ

เตรียมเครื่องมือ อุปกรณ และวัสดุอยางถูกตองและ ครบถวน

ขอกําหนดในการใหคะแนน

เตรียมเครื่องมือ อุปกรณ และวัสดุอยางถูกตอง ครบถวน ทุกชิ้น ใหคะแนน 3 คะแนน

คะแนน เต็ม 3

เตรี ย มเครื่ อ งมื อ อุ ป กรณ และวั ส ดุ ไ ม ค รบถ ว น หรื อ ไมถูกตอง อยางใดอยางหนึ่ง ใหคะแนน 2 คะแนน เตรี ย มเครื่ อ งมื อ อุ ป กรณ และวั ส ดุ ไ ม ค รบถ ว นและ ไมถูกตอง 2

ใหคะแนน 0 คะแนน

สวมใสอุปกรณปองกันอันตรายสวนบุคคลไดแก ถุงมือผา สวมใสอุปกรณปองกันอันตรายสวนบุคคลไดอยางถูกตอง รองเทานิรภัย ชุดปฏิบัติงานชาง ไดอยางถูกตองและ ครบถวน กอนเริ่มปฏิบัติงาน

3

ครบทั้ง 3 ชนิด ใหคะแนน 3 คะแนน สวมใสอุปกรณปองกันอันตรายสวนบุคคลไดอยางถูกตอง ครบ 2 ชนิด ใหคะแนน 1 คะแนน สวมใสอุปกรณปองกันอันตรายสวนบุคคลไดอยางถูกตอง นอยกวา 2 ชนิด ใหคะแนน 0 คะแนน

3

การปฏิบัติงานไดถูกตอง เปนไปตามลําดับขั้นตอน

ถูกตองและเปนไปตามลําดับขั้นตอน

3

ใหคะแนน 3 คะแนน ถูกตอง แตสลับขั้นตอนปฏิบัติงานในบางขั้นตอน ใหคะแนน 2 คะแนน ถูกตอง แตปฏิบัติงานไมครบทุกขั้นตอน ใหคะแนน 1 คะแนน ไมถูกตอง และปฏิบัติงานไมครบทุกขั้นตอน ใหคะแนน 0 คะแนน 4

การประกอบนอตถายน้ํามันเฟองทายโดยใชประแจวัด

ประกอบนอตถายน้าํ มันเฟองทายโดยใชประแจวัดแรงบิดได

แรงบิด

ถูกตองตามขั้นตอน และคาแรงขันไมคลาดเคลื่อน ใหคะแนน 5 คะแนน ประกอบนอตถายน้ํามันเฟองทายโดยใชประแจวัดแรงบิด ไมถูกตองตามขั้นตอน หรือ ไดคาแรงขันคลาดเคลื่อน อยางใด อยางหนึ่ง ใหคะแนน 3 คะแนน ประกอบนอตถายน้ํามันเฟองทายโดยใชประแจวัดแรงบิด ไมถูกตองตามขั้นตอน และ ไดคาแรงขันคลาดเคลื่อน ใหคะแนน 0 คะแนน

95 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

5

คะแนนที่ได

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ลําดับที่

5

รายการตรวจสอบ

ขอกําหนดในการใหคะแนน

การประกอบนอตเติมน้ํามันเฟองทายโดยใชประแจวัด แรงบิด

ประกอบนอตเติมน้ํามันเฟองทายโดยใชประแจวัดแรงบิดได ถูกตองตามขั้นตอน และคาแรงขันไมคลาดเคลื่อน

คะแนน เต็ม 5

ใหคะแนน 5 คะแนน ประกอบนอตเติมน้ํามันเฟองทายโดยใชประแจวัดแรงบิด ไมถูกตองตามขั้นตอน หรือ ไดคาแรงขันคลาดเคลื่อน อยางใด อยางหนึ่ง ใหคะแนน 3 คะแนน ประกอบนอตเติมน้ํามันเฟองทายโดยใชประแจวัดแรงบิด ไมถูกตองตามขั้นตอน และ ไดคาแรงขันคลาดเคลื่อน ใหคะแนน 0 คะแนน 6

ความสะอาดเรียบรอยในการปฏิบัติงาน

ทําความสะอาดเครื่องมือและอุปกรณ ไดสะอาดเรียบรอย และครบทุกชิ้น ใหคะแนน 3 คะแนน

3

ทําความสะอาดเครื่องมือและอุปกรณ ไมสะอาดเรียบรอย หรือไมครบทุกชิ้น อยางใดอยางหนึ่ง ใหคะแนน 2 คะแนน ทําความสะอาดเครื่องมือและอุปกรณ ไมสะอาดเรียบรอย และไมครบทุกชิ้น ใหคะแนน 1 คะแนน ไมทําความสะอาดเครื่องมือและอุปกรณ ใหคะแนน 0 คะแนน 7

จัดเก็บเครื่องมือ อุปกรณ และวัสดุหลังปฏิบัติงาน

จัดเก็บเครื่องมือ อุปกรณ และวัสดุอยางถูกตอง ครบถวน ทุกชิ้น ใหคะแนน 3 คะแนน

3

จั ด เก็ บ เครื่ อ งมื อ อุ ป กรณ และวั ส ดุ ไ ม ถู ก ต อ ง หรื อ ไมครบถวน อยางใดอยางหนึ่ง ใหคะแนน 2 คะแนน จั ด เก็ บ เครื่ อ งมื อ อุ ป กรณ และวั ส ดุ ไ ม ถู ก ต อ งและ ไมครบถวน หรือไมจัดเก็บเครื่องมือและอุปกรณ ใหคะแนน 0 คะแนน 8

เวลาที่ใชในการปฏิบัติงาน

ปฏิบัติงานไดอยางสมบูรณภายในเวลาทีก่ ําหนด ใหคะแนน 3 คะแนน

3

ปฏิบัติงานเกินเวลาทีก่ ําหนดไมเกิน 5 นาที ใหคะแนน 2 คะแนน ปฏิบัติงานเกินเวลาทีก่ ําหนดมากกวา 5 นาที ใหคะแนน 1 คะแนน คะแนนเต็ม

28

96 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คะแนนที่ได

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

หมายเหตุ หากผูเขารับการฝกไดรับคะแนน 20 คะแนนขึ้นไป (คะแนนมากกวาหรือเทากับรอยละ 70) ใหผูเขารับการฝก ขอเขารับการทดสอบภาคปฏิบัติได

97 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ใบงาน ใบงานที่ 3.3 การเปลี่ยนถายน้ํามันเกียรแบบธรรมดา 1. วัตถุประสงคเชิงพฤติกรรม 1. ปฏิบัติงานเกี่ยวกับโครงสรางของระบบสงกําลังได 2. ปฏิบัติงานเปลี่ยนถายน้ํามันเกียรแบบธรรมดาได 3. ปฏิบัติงานโดยคํานึงถึงความปลอดภัย

2. ระยะเวลาการฝกปฏิบัติงาน - ระยะเวลาการฝกปฏิบัติงานรวม 2 ชั่วโมง 3. คําชี้แจง ใหผูรับการฝกทําการเปลี่ยนถายน้ํามันเกียรแบบธรรมดา

98 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ใบขั้นตอนการปฏิบัติงาน ใบขั้นตอนการปฏิบัติงานที่ 3.3 การเปลี่ยนถายน้ํามันเกียรแบบธรรมดา 1. การเตรียมการ 1.1 การเตรียมอุปกรณปองกันสวนบุคคล สวมใสอุปกรณปองกันอันตรายสวนบุคคลกอนเริ่มปฏิบัติงาน ไดแก - ถุงมือผา - รองเทานิรภัย - ชุดปฏิบัติการชาง 1.2 รับฟงคําสั่งจากครูฝก พรอมรับใบงาน 1.3 การเตรียมสถานที่ 1. ตรวจสอบสภาพพื้น ที่ปฏิบัติ งาน ไมใหมีอุปกรณ อื่น ๆ ที่ไมเกี่ยวข อง หรือวัสดุอันตราย เชน สายไฟฟ า วางกีดขวางอยู 2. ดูแลไมใหบุคคลที่ไมเกี่ยวของเขามาในบริเวณปฏิบัติงาน 3. เตรียมอุปกรณปฐมพยาบาลเบื้องตน ในกรณีเกิดอุบัติเหตุขณะปฏิบัติงาน 4. รับทราบจุดที่ตั้งของอุปกรณชวยเหลือในกรณีฉุกเฉินตาง ๆ รวมถึงวิธีการใชอุปกรณเหลานั้น 1.4 การเตรียมเครื่องมือและอุปกรณตอผูรับการฝก 1 คน 1. รถยนตเกียรธรรมดา

จํานวน 1 คัน

2. ผาคลุมรถสําหรับซอม

จํานวน 1 ชุด

3. เครื่องมือชางพื้นฐาน

จํานวน 1 ชุด

4. ประแจวัดแรงบิด

จํานวน 1 อัน

5. แหวนรองนอตถายน้ํามันเกียร

จํานวน 1 อัน

6. ถังรองเปลี่ยนถายน้ํามัน

จํานวน 1 ใบ

7. ลิฟตยกรถ

จํานวน 1 ตัว

หมายเหตุ ตรวจสอบเครื่องมือวามีสภาพพรอมใชงานหรือไม หากพบวาเครื่องมือชิ้นใดชํารุด ใหรายงานครูฝกใหทราบ

99 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

1.5 การเตรียมวัสดุตอผูรับการฝก 1 คน 1. น้ํามันเกียร

จํานวน 1 แกลลอน

2. น้ํามันเบนซิน

จํานวน 1 ลิตร

3. ผาเช็ดทําความสะอาด

จํานวน 1 ผืน

2. ลําดับการปฏิบัติงาน การเปลี่ยนถายน้ํามันเกียรแบบธรรมดา ขั้นตอนการปฏิบัติงาน

คําอธิบาย

1. จอดรถ

จอดรถใหตรงกับตําแหนงของลิฟตยกรถ

2. ดับเครื่องยนต

ดับเครื่องยนตและเขาเกียรที่ตําแหนง เกียรวาง ดึงเบรกมือ เพื่อปองกันรถไหล

100 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

ขอควรระวัง

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ขั้นตอนการปฏิบัติงาน

3. ยกรถขึ้น

คําอธิบาย

ขอควรระวัง

ยกรถขึ้นจากพื้นดวยลิฟตยกรถ เพื่อ

ระวังอยาให มี คนหรื อ

เปลี่ยนถายน้ํามันเกียร

สิ่ ง กี ด ขวางใต ท อ งรถ หรื อ บริ เ วณใกล เ คี ย ง ขณะนํ า รถขึ้ น และ ระวังรถตกจากลิฟตยก รถ

4. วางถังรองน้ํามันเกียร

วางถังรองน้ํามันเกียร ใหตรงกับตําแหนง นอตถายน้ํามันเกียร

5. ทําความสะอาดนอตเติมน้ํามันเกียร (กอนถอดนอตเติมน้ํามันเกียร)

ใชผาเช็ดทําความสะอาดนอตเติมน้ํามัน เกียร

101 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ขั้นตอนการปฏิบัติงาน

คําอธิบาย

6. ถอดนอตเติมน้ํามันเกียร

ใชประแจถอดนอตเติมน้ํามันเกียรออก

7. ทําความสะอาดนอตถายน้ํามันเกียร

ใชผาเช็ดทําความสะอาดนอตถ ายน้ํา มัน

(กอนถอดนอตถายน้ํามันเกียร)

8. ถอดนอตถายน้ํามันเกียร

ขอควรระวัง

เกียร

ถอดนอตถายน้ํามันเกียรออก ดวยประแจ ระวังน้ํามันกระเด็นใส และรอจนกระทั่งน้ํามันเกียรไหลออกหมด ตาและรางกาย

102 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ขั้นตอนการปฏิบัติงาน 9. ทําความสะอาดนอตเติมน้ํามันเกียร (หลังถอดนอตเติมน้ํามันเกียร) 10. ทําความสะอาดนอตถายน้ํามันเกียร (หลังถอดนอตถายน้ํามันเกียร)

คําอธิบาย

ขอควรระวัง

ทําความสะอาดนอตเติมน้ํามันเกีย ร ดว ย ลางเศษโลหะที่ ติ ด อยู น้ํามันเบนซิน

บนนอตเติ ม และนอต

ทําความสะอาดนอตถายน้ํามันเกียร ด ว ย ถายน้ํามันเกียรออกให หมด เพื่อปองกัน เศษ น้ํามันเบนซิน โลหะปะปนกับน้ํามันที่ เปลี่ยนใหม

11. เปลี่ยนแหวนรองใหม

ประกอบแหวนรองนอตถ ายน้ํ ามั น เกี ย ร ห า มใช แ หวนรองผิ ด ตัวใหมเขาไปแทน

ขนาด เพราะอาจทําให น้ํามันรั่วซึม

12. ขันนอตถายน้ํามันเกียร

ประกอบนอตถายน้ํามันเกียรและขันตาม ค า แรงขั น ที่ คู มื อ ซ อ มประจํ า รถยนต กําหนดดวยประแจวัดแรงบิด

13. เติมน้ํามันเกียรใหม

เติมน้ํามันเกียรใหม ใหไดระดับเดียวกันกับ ขณะเติ ม น้ํ า มั น เกี ย ร รูเติมลาง โดยเติมจนน้ํามันเริ่มไหลออกมา ต อ งมี ถั ง รองเปลี่ ย น จากรู เ ติ ม หรื อ ตามปริ ม าณที่ คู มื อ ซ อ ม ถ า ย น้ํ า มั น ร อ ง อ ยู ประจํารถกําหนด

ด า นล า งเสมอ เพื่ อ ปองกันน้ํามันหกลงบน พื้น

103 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ขั้นตอนการปฏิบัติงาน 14. ขันนอตเติมน้ํามันเกียร

คําอธิบาย

ขอควรระวัง

ประกอบนอตเติมน้ํามันเกียรและขั นตาม ค า แรงขั น ที่ คู มื อ ซ อ มประจํ า รถยนต กําหนดดวยประแจวัดแรงบิด

15. นํารถลงพื้น

ลดระดั บ ลิ ฟ ต ย กรถจนกระทั่ ง รถอยู ใ น ระวังอยาให มี คนหรื อ

16. ทํ า ความสะอาดและจั ด เก็ บ เครื่ อ งมื อ และ ระดับปกติ

สิ่ ง กี ด ขวางใต ท อ งรถ

อุปกรณ

หรื อ บริ เ วณใกล เ คี ย ง ขณะนํารถลง ใชผาเช็ดทําความสะอาดบริเวณสถานที่ ปฏิ บั ติ ง าน และจั ด เก็ บ เครื่ อ งมื อ และ อุปกรณใหเรียบรอย

104 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

3. ตรวจสอบการทํางาน ตรวจสอบและบันทึกขอบกพรองตอไปนี้ ลําดับ

รายการตรวจสอบ

เกณฑการพิจารณา

ที่ 1

เตรียมเครื่องมือ อุปกรณ และวัสดุอยางถูกตอง ความถูกตองตามวิธีการใชงาน และครบถวน

2

สวมใส อุ ป กรณ ป อ งกั น อั น ตรายส ว นบุ ค คล ความถูกตองตามวิธีการใชงาน อยางถูกตองและครบถวน กอนเริ่มปฏิบัติงาน

3

การปฏิ บั ติ ง านได ถู ก ต อ ง เป น ไปตามลํ า ดั บ ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน ขั้นตอน

4

การประกอบนอตถายน้ํามันเกียรโดยใชประแจ ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน วัดแรงบิด

5

การประกอบนอตเติมน้ํามันเกียรโดยใชประแจ ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน วัดแรงบิด

6

ความสะอาดเรียบรอยในการปฏิบัติงาน

ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน

7

การจัดเก็บเครื่องมือ อุปกรณ และวัสดุหลัง

ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน

ปฏิบัติงาน 8

เวลาที่ใชในการปฏิบัติงาน

ทันเวลาที่กําหนด

105 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ใบใหคะแนนการตรวจสอบ ลําดับที่

1

รายการตรวจสอบ

เตรียมเครื่องมือ อุปกรณ และวัสดุอยางถูกตองและ ครบถวน

ขอกําหนดในการใหคะแนน

เตรียมเครื่องมือ อุปกรณ และวัสดุอยางถูกตอง ครบถวน ทุกชิ้น ใหคะแนน 3 คะแนน

คะแนน เต็ม 3

เตรี ย มเครื่ อ งมื อ อุ ป กรณ และวั ส ดุ ไ ม ค รบถ ว น หรื อ ไมถูกตอง อยางใดอยางหนึ่ง ใหคะแนน 2 คะแนน เตรี ย มเครื่ อ งมื อ อุ ป กรณ และวั ส ดุ ไ ม ค รบถ ว นและ ไมถูกตอง ใหคะแนน 0 คะแนน 2

สวมใสอุปกรณปองกันอันตรายสวนบุคคลไดแก ถุงมือผา สวมใสอุปกรณปองกันอันตรายสวนบุคคลไดอยางถูกตอง รองเทานิรภัย ชุดปฏิบัติงานชาง ไดอยางถูกตองและ ครบทั้ง 3 ชนิด ใหคะแนน 3 คะแนน ครบถวน กอนเริ่มปฏิบัติงาน

3

สวมใสอุปกรณปองกันอันตรายสวนบุคคลไดอยางถูกตอง ครบ 2 ชนิด ใหคะแนน 1 คะแนน สวมใสอุปกรณปองกันอันตรายสวนบุคคลไดอยางถูกตอง นอยกวา 2 ชนิด ใหคะแนน 0 คะแนน

3

การปฏิบัติงานไดถูกตอง เปนไปตามลําดับขั้นตอน

ถูกตองและเปนไปตามลําดับขั้นตอน ใหคะแนน 3 คะแนน

3

ถูกตอง แตสลับขั้นตอนปฏิบัติงานในบางขั้นตอน ใหคะแนน 2 คะแนน ถูกตอง แตปฏิบัติงานไมครบทุกขั้นตอน ใหคะแนน 1 คะแนน ไมถูกตอง และปฏิบัติงานไมครบทุกขั้นตอน ใหคะแนน 0 คะแนน 4

การประกอบนอตถายน้ํามันเกียรโดยใชประแจวัดแรงบิด ประกอบนอตถ า ยน้ํ า มั นเกี ย ร โ ดยใช ป ระแจวั ดแรงบิ ด ได ถูกตองตามขั้นตอน และคาแรงขันไมคลาดเคลื่อน ใหคะแนน 5 คะแนน ประกอบนอตถ า ยน้ํ า มั น เกี ย ร โ ดยใช ป ระแจวั ด แรงบิ ด ไมถูกตองตามขั้นตอน หรือ ไดคาแรงขันคลาดเคลื่อน อยางใด อยางหนึ่ง ใหคะแนน 3 คะแนน ประกอบนอตถ า ยน้ํ า มั น เกี ย ร โ ดยใช ป ระแจวั ด แรงบิ ด ไมถูกตองตามขั้นตอน และ ไดคาแรงขันคลาดเคลื่อน ใหคะแนน 0 คะแนน

106 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

5

คะแนนที่ได

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ลําดับที่

5

รายการตรวจสอบ

ขอกําหนดในการใหคะแนน

การประกอบนอตเติมน้ํามันเกียรโดยใชประแจวัดแรงบิด ประกอบนอตเติม น้ํ า มั น เกี ย ร โ ดยใช ป ระแจวั ดแรงบิ ด ได ถูกตองตามขั้นตอน และคาแรงขันไมคลาดเคลื่อน

คะแนน เต็ม 5

ใหคะแนน 5 คะแนน ประกอบนอตเติ ม น้ํ า มั น เกี ย ร โ ดยใช ป ระแจวั ด แรงบิ ด ไม ถู ก ต อ งตามขั้ น ตอน หรื อ ได ค า แรงขั น คลาดเคลื่ อ น อยางใดอยางหนึ่ง ใหคะแนน 3 คะแนน ประกอบนอตเติ ม น้ํ า มั น เกี ย ร โ ดยใช ป ระแจวั ด แรงบิ ด ไมถูกตองตามขั้นตอน และ ไดคาแรงขันคลาดเคลื่อน ใหคะแนน 0 คะแนน 6

ความสะอาดเรียบรอยในการปฏิบัติงาน

ทําความสะอาดเครื่องมือและอุปกรณ ไดสะอาดเรียบรอย และครบทุกชิ้น ใหคะแนน 3 คะแนน

3

ทําความสะอาดเครื่องมือและอุปกรณ ไมสะอาดเรียบรอย หรือไมครบทุกชิ้น อยางใดอยางหนึ่ง ใหคะแนน 2 คะแนน ทําความสะอาดเครื่องมือและอุปกรณ ไมสะอาดเรียบรอย และไมครบทุกชิ้น ใหคะแนน 1 คะแนน ไมทําความสะอาดเครื่องมือและอุปกรณ ใหคะแนน 0 คะแนน 7

จัดเก็บเครื่องมือ อุปกรณ และวัสดุหลังปฏิบัติงาน

จัดเก็บเครื่องมือ อุปกรณ และวัสดุอยางถูกตอง ครบถวน ทุกชิ้น ใหคะแนน 3 คะแนน

3

จั ด เก็ บ เครื่ อ งมื อ อุ ป กรณ และวั ส ดุ ไ ม ถู ก ต อ ง หรื อ ไมครบถวน อยางใดอยางหนึ่ง ใหคะแนน 2 คะแนน จั ด เก็ บ เครื่ อ งมื อ อุ ป กรณ และวั ส ดุ ไ ม ถู ก ต อ งและ ไมครบถวน หรือไมจัดเก็บเครื่องมือและอุปกรณ ใหคะแนน 0 คะแนน 8

เวลาที่ใชในการปฏิบัติงาน

ปฏิบัติงานไดอยางสมบูรณภายในเวลาทีก่ ําหนด ใหคะแนน 3 คะแนน

3

ปฏิบัติงานเกินเวลาทีก่ ําหนดไมเกิน 5 นาที ใหคะแนน 2 คะแนน ปฏิบัติงานเกินเวลาทีก่ ําหนดมากกวา 5 นาที ใหคะแนน 1 คะแนน คะแนนเต็ม

28

107 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คะแนนที่ได

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

หมายเหตุ หากผูเขารับการฝกไดรับคะแนน 20 คะแนนขึ้นไป (คะแนนมากกวาหรือเทากับรอยละ 70) ใหผูเขารับการฝก ขอเขารับการทดสอบภาคปฏิบัติได

108 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

รายละเอียดหัวขอวิชาที่ 4 0921020304 ระบบรองรับน้ําหนัก (ใบแนะนํา) 1. ผลลัพธการเรียนรู 1. อธิบายหนาที่และโครงสรางของระบบรองรับน้ําหนักได 2. ปฏิบัติงานเกี่ยวกับโครงสรางของระบบรองรับน้ําหนักได

2. หัวขอสําคัญ 1.

2.

3.

4.

5.

หนาที่ของระบบรองรับน้ําหนัก การสั่นสะเทือนของตัวถังรถยนตและสปริง การรองรับน้ําหนักที่ลอหนา การรองรับน้ําหนักที่ลอหลัง การถอดและประกอบระบบรองรับน้ําหนัก

3. วิธีการฝกอบรม การฝกอบรมสามารถเลือกได 3 รูปแบบ คือ 1) การฝกอบรมดวยการสงมอบสื่อสิ่งพิมพ 2) การฝกอบรมที่ศูนยฝกอบรม 3) การฝกอบรมดวยสื่อในระบบออนไลน ดังรายละเอียดในขอแนะนําสําหรับผูรับการฝก

4. อุปกรณชวยฝก อุปกรณชวยฝกสามารถเลือกใชงานได 2 รูปแบบ คือ 1. รูปแบบสื่อสิ่งพิมพ (Offline) ประกอบดวย - คูมือผูรับการฝก เพื่อใชศึกษาภาคทฤษฎีและปฏิบัติ - คูมือการประเมิน เพื่อใชในการทดสอบ - สื่อวีดิทัศน (DVD) เพื่อประกอบการศึกษาภาคทฤษฎีและปฏิบัติ 2. รูปแบบอิเล็กทรอนิกส (Online) ประกอบดวย - คูมือผูรับการฝกรูปแบบเอกสารอิเล็กทรอนิกส (.pdf) เพื่อใชศึกษาภาคทฤษฎีและปฏิบัติ - คูมือการประเมินรูปแบบเอกสารอิเล็กทรอนิกส (.pdf) เพื่อใชในการทดสอบ 109 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

- สื่อวีดิทัศน (Online) เพื่อประกอบการศึกษาภาคทฤษฎีและปฏิบัติ

5. การรับการฝกอบรม 1. ผูรับการฝกทําแบบทดสอบกอนฝก (Post-Test) แลวสงใหครูฝกหรือระบบประเมินผลตามวิธีที่เลือกฝกอบรม 1.1 ถาผลการประเมินผานเกณฑรอยละ 70 ตามที่กําหนดในเอกสารโครงรางหลักสูตร จะมีสิทธิ์ขอเขารับการฝก ภาคปฏิบัติ (ถามี) หรือเขารับการฝกในโมดูลถัดไปได 1.2 ถาผลการประเมินต่ํากวารอยละ 70 ใหผูรับการฝกเขาฝกอบรมภาคทฤษฎี 2. การฝกอบรมภาคทฤษฎี ใหผูรับการฝกศึกษาคูมือผูรับการฝก และฝกหัดทําใบทดสอบทายหัวขอวิชา 3. เมื่อผูรับการฝกศึกษาคูมือผูรับการฝกประจําโมดูลนั้นเขาใจแลว ใหทําแบบทดสอบหลังฝก (Post-Test) แลวสงให ครูฝกหรือระบบประเมินผลเชนเดียวกับแบบทดสอบกอนฝก 4. การฝกอบรมภาคปฏิบัติ ผูรับการฝกอานและทําความเขาใจกับใบงาน ใบขั้นตอนการปฏิบัติงาน และเกณฑการวัด และประเมินผลงาน 5. ผูรับการฝกเขารับการฝกที่ศูนยฝกอบรมที่ลงทะเบียนหรือจองไว 6. ผูรับการฝกอานระเบียบปฏิบัติเกี่ยวกับความปลอดภัยในการฝกของหนวยฝก 7. ผูรับการฝกฟงคําชี้แจงลําดับการปฏิบัติงานตามใบขั้นตอนการปฏิบัติงาน 8. ผูรับการฝกปฏิบัติงานตามใบงาน แลวสงใหครูฝกตรวจประเมินผล 9. ผูรับการฝกที่คะแนนผลงานผานเกณฑรอยละ 70 สามารถขอทดสอบเพื่อจบโมดูลที่ฝกกับครูฝก

6. การวัดผล 1. ผูรับการฝกสงแบบทดสอบกอนฝก ใหครูฝกหรือระบบประเมินผลภาคทฤษฎีตามวิธีที่เลือกฝกอบรม 1.1 ถาผลการประเมินผานเกณฑรอยละ 70 ตามที่กําหนดในเอกสารโครงรางหลักสูตร จะมีสิทธิ์ขอเขารับการฝก ภาคปฏิบัติ (ถามี) หรือเขารับการฝกในโมดูลถัดไปได 1.2 ถาผลการประเมินต่ํากวารอยละ 70 ใหครูฝกมอบหมายใหผูรับการฝกศึกษาเนื้อหาจากสื่อดวยตนเองจนเขาใจ จึงทําแบบทดสอบหลังฝก (Post-Test) 2. ผูรับการฝกสงแบบทดสอบหลังฝก ใหครูฝกหรือระบบประเมินผลภาคทฤษฎี โดยใชหลักเกณฑเดียวกับการประเมิน แบบทดสอบกอนฝก 3. ผูรับการฝกสงผลงานในการฝกภาคปฏิบัติใหครูฝกตรวจประเมินผลงานของผูรับการฝก โดยตองผานเกณฑรอยละ 70 ตามที่กําหนดในเอกสารโครงรางหลักสูตร จึงจะมีสิทธิ์เขารับการฝกในโมดูลถัดไปได

110 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

7. บรรณานุกรม ธีระยุทธ สุวรรณประทีป. 2544. ชางรถยนตมืออาชีพ. กรุงเทพฯ : เอช.เอ็น. กรุป จํากัด ประสานพงษ หาเรือนชีพ. 2540. ทฤษฎีและปฏิบัติเครื่องลางรถยนต. กรุงเทพฯ.: เอช.เอ็น. กรุป จํากัด

111 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ใบขอมูล หัวขอวิชาที่ 4 ระบบรองรับน้ําหนัก (Suspension System) ระบบกันสะเทือน หรือระบบรองรับน้ําหนัก หมายถึง "ชวงลาง" ซึ่งแปลมาจากคําวา Suspensions ในภาษาอังกฤษ การรองรับน้ําหนัก หมายถึง การใชสปริงคั่นกลางระหวางโครงรถ (Frame) ตัวถัง (Body) เครื่องยนต ชุดสงกําลัง กับลอ ซึ่งเปนสวนที่รับภาระจากการสัมผัสโดยตรงกับพื้นถนน น้ําหนักของอุปกรณดังกลาว ตลอดจนน้ําหนักบรรทุกที่อยูดานบน ของสปริง เราเรียกวา น้ําหนักเหนือสปริง (Sprung Weight) สวนน้ําหนักใตสปริ ง ซึ่งไดแก ลอ ยาง ชุดเพลาทาย (ในรถที่ใช แบบคานแข็ง) และเบรกจะเปนน้ําหนักที่สปริงไมไดรองรับ ถูกเรียกวา น้ําหนักใตสปริง (Unsprung Weight) 1. หนาที่ของระบบรองรับน้ําหนัก ระบบรองรับน้ําหนัก ติดตั้งอยูระหวางโครงรถและลอ ออกแบบมาเพื่อใหรองรับการสั่นสะเทือนจากผิวถนน พรอมทั้ง ปรับปรุงการขับขี่ใหสะดวกสบาย ระบบรองรับน้ําหนักมีหนาที่หลักดังตอไปนี้ 1) ลดการสั่นสะเทือนอันเกิดจากการกลิ้งของลอรถยนต และลดการแกวงตัวขณะขับขี่อันเนื่องมาจากผิวถนน ทําให การบังคับเลี้ยวมั่นคง 2) ชวยใหรถยนตทรงตัวไดดี ในขณะออกตัว เรงเครื่อง และชะลอความเร็ว และหยุดรถ 3) รองรับตัวถังซึ่งตั้งอยูบนเพลาขับ และรักษาความสัมพันธเชิงมุมเราขาคณิตระหวางตัวถังและลอรถยนต

ภาพที่ 4.1 ระบบรองรับน้ําหนักแบบอิสระ 2. การสั่นสะเทือนของตัวถังรถยนตและสปริง การสั่นสะเทือนของรถยนต มักเกิดขึ้นขณะรถยนตเคลื่อนที่อยูบนถนน ซึ่งปจจัยในการสั่นสะเทือนของสปริงและตัวถังมี อยูดวยกัน 2 สาเหตุหลัก ไดแก การสั่นสะเทือนของน้ําหนักเหนือสปริง และการสั่นสะเทือนของน้ําหนักใตสปริง

112 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

2.1 การสั่นสะเทือนอันเกิดจากน้ําหนักเหนือสปริง (Sprung Weight) การสั่นอันเกิดจากน้ําหนักเหนือสปริงจะทําใหมีอาการผิดปกติตาง ๆ เชน การโคลงตัว (Rolling) การเตน (Bouncing) การสาย (Yawing) และการกระดอน (Upspring) เปนตน โดยอาการเหลานี้จะเกิดขึ้นขณะรถเคลื่อนที่บนถนน ดังจะ อธิบายตอไปนี้ 1) การโคลงตัว (Rolling) เปนอาการที่เกิดจากการยืดและยุบตัวของสปริงทั้งสองขางไมเทากัน คือ ขางหนึ่งยืด และอีกขางหนึ่งยุบ 2) การเตน (Bouncing) เปนอาการเคลื่อนตัวของตัวถังรถยนต การเตนของตัวถังรถเกิดจากการที่รถวิ่งดวย ความเร็วสูงบนถนนทีเ่ ปนคลื่น 3) การสาย (Yawing) เปนอาการเคลื่อนตัวของตัวถังรถยนตในลักษณะขึ้นลงไปทางดานซายและขวา มักจะ เกิดขึ้นพรอมกับการกระดอนของตัวถังรถ 4) การกระดอน (Upspring) เปนอาการสั่นสะเทือนที่เกิดขึ้นในลักษณะขึ้นลงดานหนาและดานหลังของตัวถัง รถยนต 2.2 การสั่นสะเทือนอันเกิดจากน้ําหนักใตสปริง (Unsprung Weight) การสั่นสะเทือนอันเกิดจากน้ําหนักใตสปริง เกิดขึ้นจากสวนประกอบที่อยูดานลางของสปริง เชน แหนบ ลอ เปนตน ซึ่งพบอาการดังตอไปนี้ 1) การมว นตัว ของแหนบ (Wind Up) เปน อาการสั ่น สะเทือ นที ่เ กิด จากแหนบของระบบรองรับ ที่ พยายามจะมวนตัวเองไปรอบ ๆ เพลา ในขณะขับเคลื่อน 2) การกระดอน (Traming) เปนอาการสั่นสะเทือนของลอรถทั้งดานซายและดานขวา อาการกระดอนของ ลอมักจะเกิดขึ้นไดงายกับรถยนตที่ใชระบบรองรับคานแข็ง 3) การกระโดด (Hopping) เป น อาการสั่นสะเทือนที่เกิดจากลอรถเดงขึ้ นลง ซึ่งมักจะเกิดขึ้น เมื่อรถวิ่ง บนถนนทีม่ พี ื้นผิวถนนเปนลูกคลื่นและขับขี่ผานดวยความเร็วสูง 2.3 คุณสมบัติของสปริง โครงรถทําหนาที่รองรับน้ําหนักของเครื่องยนต ตัว ถัง ชุด สงกําลัง และน้ําหนักบรรทุก สว นสปริงจะทําหนาที่ รับน้ําหนักตาง ๆ เหลานี้อีกตอหนึ่ง สปริงจะยุบหรือยืดตัวเมื่อลอวิ่งผานพื้นผิวถนนขรุขระ การที่ลอเคลื่อนที่ขึ้นลงได เกือบอิสระจากโครงรถ ทําใหสามารถรับหรือลดแรงดันของลอไดเปนอยางดี สปริงที่นํามาใชในระบบรองรับน้ําหนัก จะตองมีคุณสมบัติ ดังนี้

113 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

2.3.1 การยื ด หยุ น (Elasticity) วั ส ดุ ที่ ทํ า จากยางเมื่ อ มี แ รงมากระทํ า เกิ ด ความเค น ขึ้ น ทํ า ให รู ป ร า งยาง เปลี่ยนแปลงไป แตเมื่อเอาแรงที่มากระทํานั้นออกไป ความเคนก็จะหมดไป ทําใหยางคืนสภาพดังเดิม เรียกคุณสมบัตินี้วา “การยืดหยุน” 2.3.2 อัตราสปริง (Spring Rate) คือ คาตัวเลขน้ําหนักรองรับที่กดบนสปริง และทําใหสปริงยุบตัว 1 นิ้ว อัตรา สปริง มีหนวยเปนปอนด/นิ้ว หรือกิโลกรัม/เซนติเมตร อัตราสปริงที่ใชกับรถยนตจะมีคาเกือบคงที่ตลอด ชวงการทํางาน 2.3.3 การเตนของสปริง (Spring Throb) ขณะที่รถวิ่ง หากลอรถปะทะหรือชนกับสิ่งกีดขวาง สปริงของรถจะ ถูกอัดตัวอยางรวดเร็ว และพยายามที่จะกลับคืนสูสภาพปกติ เปนเหตุใหตัวถังรถถูกดันใหยกตัวลอยขึ้น ขณะที่ ส ปริ งถูก อัด ตัว จะดูด ซับ พลัง งานเอาไว และเมื ่อ คายพลัง งานที ่ส ะสมออกไป จึง ทํ า ใหเ กิด การกระเดงขึ้น และจากการเคลื่อนตัวของรถจึงทําใหสปริงยืดตัว เราจะเรียกวา การเตนของสปริง และ จะเกิดขึ้นซ้ํากั นหลาย ๆ ครั้ง แตอาการเตนครั้งต อ ๆ มาจะเกิดแรงนอยกว าครั้งแรก ๆ จนกระทั่ ง หยุดเตนในที่สุด สปริงจึงมีความสําคัญตอระบบรองรับของรถ 2.3.4 ชนิดของสปริง สปริงที่ใชสําหรับรองรับน้ําหนักรถยนต โดยทั่วไปจะเปนแบบแหนบ (Leaf Spring) สปริ ง ขด (Coil Spring) สปริ ง ลม (Air Spring) สปริ ง ยาง (Rubber Spring) สปริ ง ไฮโดรลาสติ ก (Hydrolastic Spring) หรื อ ไฮโดรนิ ว แมติ ก (Hydro-Pneumatic) ซึ่ ง แต ล ะแบบมี คุ ณ สมบั ติ แ ละ ความเหมาะสมกับการใชงานแตกตางกัน สปริงที่ใชกันอยูโดยทั่วไป ไดแก 1) แหนบ (Leaf Spring) แหนบจะรับน้ําหนักและแรงสั่นสะเทือนโดยแผนแหนบจะโคงหรืองอตัว (Bending) มี 2 แบบ คือ - แหนบหลายแผน (Multileaf Spring) เปนแหนบที่ทําดวยเหล็กกลา สําหรับสปริงแหนบ จะมีลักษณะเปนแผนวางซอนกันเปนชั้น ๆ โดยมีความยาวของแตละแผนไมเทากัน แผนบนสุดจะยาวที่สุด ตรงปลายมีสวนที่โคงงอ เรียกวา แหนบหู - แหนบแผ น เดี ย ว (Single-Leaf Spring) เรี ย กได อี ก อย า งหนึ่ ง ว า แหนบแผ น เรี ย ว โดยตรงกลางของแผนแหนบจะหนาและคอย ๆ เรียวไปยังปลายแหนบทั้งสองขาง แหนบชนิด นี้จ ะใชกับ ลอ หลัง รถยนต และการติดตั้งเขากับโครงรถจะมีลั ก ษณะ เหมือนแหนบแบบหลายแผน

114 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ภาพที่ 4.2 สปริงรถแบบแหนบ 2) สปริงขด (Coil Springs) สปริงขดจะรับน้ําหนักโดยการหดหรือยุบตัว (Compressing) ของสปริงขดนิยมใชกับรถยนต ทั่วไป โดยเฉพาะรถที่ใชระบบการรองรับแบบอิสระ สปริงขดทําจากแทงเหล็กกลาผสม การขดเปน สปริงจะตองนําแทงเหล็กกลานี้ไปเผาไฟจนกระทั่งมีอุณหภูมิสูงตามที่กําหนด แลวขดใหเปนรูปราง ตามขนาดที่ตองการ นําไปทําตามกรรมวิธีทางความรอนหรือการชุบ เพื่อใหสปริงมีความยืดหยุนสูง อัตรารับน้ําหนักของสปริงขด ขึ้นอยูกับเสนผานศูนยกลางและความยาวของแทงเหล็กกลาที่ใชทํา สปริง ถา แทง เหล็ก กลา ยาวและเสน ผ า นศูน ยก ลางเล็ก ความยืด หยุน จะยิ่ง มากขึ้น ความยาว ของสปริ ง ขดมี ค วามยืนหยุนไดมากกวา สปริงขดเปนชิ้นเดียว จึงไมมีความฝดเหมือนกับแหนบ ซึ่งเกิดขึ้นไดระหวางแผนแหนบซึ่งทําหนาที่รับแรงตาง ๆ และยืดใหเพลาไดศูนยตลอดเวลา การติดตั้งสปริงขดทําไดงาย แขนรองรับอยางเชนปกนกจะมีฐานนั่งของสปริงทําเปนรูปรางที่ พอเหมาะกับปลายทั้งสองของสปริงขด ซึ่งจะมีถวยสวมอยูเพื่ อความสะดวกในการติ ดตั้ง ระบบ การรองรับน้ํา หนัก แบบอิส ระ ถว ยทางดา นบนมัก จะประกอบอยูภ ายในโครงรถ และถว ยทาง ดานลางยึดติดแนนกับแขนรอง

115 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ภาพที่ 4.3 สปริงขด 3) แหนบบิดหรือทอรชันบาร (Torsion Bar) บางครั้งอาจเรีย กวาสปริงแบบเหล็กบิด ซึ่งจะรับ แรงสั่น สะเทือนจากการบิดตัว ของเพลา แหนบบิด หรือแหนบทอรชัน บารทําดวยเหล็กกลา สปริงรถยนตบ างแบบไดนําเอาทอรชันบาร มาใชแทนแหนบหรือสปริงขด การทํางานของทอรชันบารจะอาศัยการบิดตัวและการคืนตัว กลับ เมื่อลอรถเคลื่อนที่ขึ้นหรือลง จะทําใหทอรชันบารบิดตัวไปจากตําแหนงเดิม การติดตั้งทอรชันบารสวนมากจะใชกับลอหนา มีบางบริษัทที่ใชทอรชันบารทั้งลอหนาและลอหลัง เชน รถโฟลคสวาเกน โดยมีทอรชันบารขางละทอนติดตั้งตามยาวของโครงรถ และที่ปลายดานหนาจะ ยึดติดกับปกนกลางที่จุดหมุนดานใน สวนปลายดานหลังจะยึดกับจุดยึด หรือเชื่อมติดกับดานหลัง โครงรถรองรับอีกทีหนึ่ง การปรับความตึงของทอรชันบารจะใชสลักปรับแตงทางปลายดานหลัง ทอรชันบารมีทั้งลักษณะแบนและกลม โดยปลายทั้งสองดานจะเซาะรองไว และสามารถติด ตั้ง ตามยาวหรือตามขวางกับตัวรถได

ภาพที่ 4.4 แหนบบิดหรือทอรชันบาร 116 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

4) สปริงลม (Air Spring) เปนสปริงที่ใชการอัดตัวของลม (Compression of Air) ในถุงลม (Air Bag) ซึ่งจะติดตั้งแทนที่ แหนบหรือสปริงทั้ง 4 ลอ สปริงลมถูกนํามาใชเปนระบบรองรับในรถยนต เนื่องจากสปริงลมเปน สปริงที่ทํางานอยางตอเนื่อง เมื่อรถปะทะสิ่งกีดขวางหรือหลุมบอบนถนน อากาศจะถูกอัดตัวและลดการ สะเทือน ทําใหเกิดความนิ่ มนวล ระบบรองรับ คา คงที ่ข องสปริง จะเพิ ่ม ขึ ้น ตามน้ํา หนัก บรรทุก ไมวาน้ําหนักจะเปลี่ยนแปลงไปมากนอยเพียงใด เปนผลใหการขับขี่เปนไปดวยความนิ่มนวล และยัง รักษาระดับความสูงของรถใหคงที่ ดวยเหตุนี้ สปริงลมจึงจําเปนตองมีเครื่องอัดอากาศหรือปมลม เพื่อ ปอ นอากาศเขา ระบบ ซึ่ง มีความยุงยาก มักใชกับรถบรรทุกและรถโดยสาร ในปจจุบันไดมี การนํ า มาใช กั บ รถยนต นั่ ง บางแบบ โดยการเอาระบบรองรั บ ด ว ยอากาศและควบคุ ม ด ว ย อิเล็กทรอนิกสมาใช เพื่อเพิ่มความนิ่มนวลในการขับขี่

ภาพที่ 4.5 สปริงลม 5) ไฮโดรนิวแมติกสปริง (Hydro-Pneumatic Spring) สปริงแบบนี้เปนการทํางานรวมกันระหวางระบบไฮดรอลิกกับแกสไนโตรเจน แกสไนโตรเจนจะทํา หนาที่แทนสปริงหรือแหนบบนระบบรองรับ สวนที่เปนตุมสปริงจะมีลักษณะเปนโลหะรูปทรงกลม และขั นเกลี ยวติ ดกับ กระบอกสู บ ไฮดรอลิ ก ภายในลูก ตุ ม จะแบง ออกเปน 2 สว น คั่น ดว ย แผน ไดอะแฟรม ดา นบนบรรจุแกสไนโตรเจนซึ่งมีแรงดันสูง ดานลางเปนน้ํามันจากระบบไฮดรอลิก มีแรงดันที่ตางกันประมาณ 100 และ 200 บาร ตามลําดับ เมื่อรถมีการเคลื่อนที่ผานสิ่งกีดขวาง น้ํามัน จะดันแผนไดอะแฟรมใหยืดตัว การยืดและอัดตัวของแผนไดอะแฟรมนี้จะดูดซับแรงสั่นสะเทือน ทําใหมีการขับขี่ทนี่ ิ่มนวลมากขึ้น

117 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ภาพที่ 4.6 ไฮโดรนิวแมติกสปริง 3. การรองรับน้ําหนักที่ลอหนา การรองรับน้ําหนักที่ลอหนามีการออกแบบที่ซับซอนมากกวาระบบรองรับน้ําหนักที่ลอหลัง เนื่องจากการรองรับน้ําหนัก ที่ลอหนาถูกออกแบบมาเพื่อใชในการบังคับเลี้ยวและการรองรับการสั่นสะเทือนของรถยนต โดยแรงสั่นสะเทือนนั้น มาพรอม กับการบังคับเลี้ยวซึ่งมาจากพวงมาลัย ทําใหองศาของมุมลอเปลี่ยนแปลง ดังนั้น ระบบรองรับน้ําหนักของรถยนตสวนใหญจึง นิยมใชเปนแบบอิสระ ยกเวนรถบรรทุกและรถโดยสารที่ใชคานแข็ง การรองรับน้ําหนักอิสระที่ลอหนานิยมนํามาใชกับรถยนต นั่งสวนบุคคลและรถบรรทุกขนาดเล็ก มีอยูดวยกัน 5 แบบ ไดแก 3.1 แบบแม็กเฟอรสันสตรัต (Mac Pherson Strut Type) เปนระบบรองรับแบบอิสระที่ไดรับการปรับปรุงแบบมาจากปกนกคู โครงสรางของระบบมีชิ้นสวนนอย ลดน้ําหนัก ที่ไมถูกรองรับดวยสปริง และเพิ่มพื้นที่ภายในหองเครื่องยนต จึงมีผลกระทบตอมุมของศูนยลอหนา เนื่องจากเผื่อคา ความผิดพลาดที่ตั้ง จึงไมจําเปนที่จะตองปรับตั้งลอหนายกเวนมุมโท รถยนตที่ใชรองรับน้ําหนักหนาแบบนี้ มีสวนประกอบ ที่สําคัญ ดังนี้ 1) ปกนกตัวลาง (Lower Arm) 2) เหล็กกานยันหรือเหล็กหนวดกุง (Strut Rod) 3) เหล็กกันโคลง (Stabiliser) 4) คอยลสปริง (Coil Spring) 118 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ภาพที่ 4.7 แบบแม็กเฟอรสันสตรัต 3.2 แบบแม็กเฟอรสันสตรัตที่มีปกนกลางรูปตัวแอล (L-Type Lower Arm MacPherson Strut) ระบบรองรับแบบแม็กเฟอรสันสตรัตนี้ ปกนกลางมีลักษณะคลายกับรูปตัวแอล โดยจะยึดติดอยูกับตัวถังพรอม บุชยางสองจุด และยึดติดกับแกนบังคับเลี้ยวดวยลูกหมาก ทําใหสามารถตานทานไดทั้งตามทิศทางแนวยาวกับตัวถังและ แรงดานขาง 3.3 แบบปกนกคู (Double Wishbone Type) เปนระบบรองรับน้ําหนักแบบอิสระ การสั่นสะเทือนที่ลอหนึ่งไดรับจะไมสงผลไปยังอีกลอหนึ่งโดยตรง ระบบรองรับ แบบนี้ประกอบดวยปกนกตัวบนและปกนกตัวลาง มีลักษณะรูปรางคลายตัววี มีสปริงเปนตัวรองรับน้ําหนักและมีช็อคอัพ ประกอบอยูดวย มีสมรรถนะในการเกาะถนนดี และเปนระบบที่นิยมใชในปจจุบัน

ภาพที่ 4.8 แบบปกนกคู 3.4 แบบปกนกคูทํางานรวมกับทอรชันบาร (Double Wishbone with Torsion Bar) เปน ระบบรองรับ น้ํา หนัก แบบอิส ระที่นํา เอาทอรชัน บารม าใชแ ทนคอยลส ปริง ทํา หนาที่บิดตัว เหมือ นสปริง ตลอดระยะเวลาการทํางาน ทอรชันบารจะติดตั้งอยูกับปกนกตัวบน สวนปกนกตัวลางที่เปนรูปตัววีจะยึดติดกับคาน รองรับดวยบุชยาง และดานหลังจะติดตั้งอยูภายในแขนรับ ซึ่งจะติดตั้งอยูกับคานขวางดวยโบลต ปรับตั้งระดับความสูง ของทอรชันบาร โดยแตละอันตองมีเครื่องหมายกํากับเอาไว เพื่อปองกันการผิดพลาดในการประกอบ 119 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ภาพที่ 4.9 แบบปกนกคูทํางานรวมกับทอรชันบาร 3.5 แบบแหนบคูขนาน (Parallel Leaf Spring Type) เปน ระบบรองรับ น้ําหนักแบบคานแข็งที่นิย มใชกัน อยางแพรห ลาย โดยเฉพาะระบบรองรับ น้ําหนักหนาของ รถโดยสาร รถบรรทุก โครงสรางของระบบรองรับเปนแบบงาย ๆ แข็งแรง สะดวกตอการบํารุงรักษา สปริงทําหนาที่ เปนกานตอยึดตําแหนงของเพลา จึงไมจําเปนตองตอแยกจากโครงสรางของระบบ แกนลอบังคับเลี้ยวของระบบรองรับแบบคานแข็ง แบงออกไดเปน 3 แบบ คือ 1) แบบเอลเลียต (Elliott) 2) แบบรีเวิรสเอลเลียต (Reverse Elliott) 3) แบบลามวน (Lemoine) 4. การรองรับน้ําหนักที่ลอหลัง การรองรับ น้ําหลักที่ลอหลังที่ใชกับ รถยนตสว นใหญจ ะถูกออกแบบใหร องรับ น้ําหนักของผูโ ดยสาร สัมภาระ และ น้ําหนักบรรทุกไดอยางมีประสิทธิภาพ ซึ่งเปนสาเหตุสําคัญที่ทําใหเกิดปญหา เพราะหากใชสปริงรับน้ําหนักที่แข็งจะรับโหลด บรรทุกไดมาก แตความแข็งแรงที่มากเกินไปก็ทําใหรถขาดความนิ่มนวล ถารถนั้นใชสปริงที่ออนเกินไป ทําใหเกิดภาระการรั บ โหลดบรรทุกทําใหช็อคอัพตองทํางานหนัก โดยไมมีผลกระทบกับการบังคับเลี้ยวของลอหนา ซึ่งก็มีอยูหลายแบบดวยกัน ดังนี้ 4.1 แบบแหนบคูขนาน (Parallel Leaf Spring Type) เปนระบบรองรับน้ําหนักแบบคานแข็ง นิยมใชกับระบบรองรับน้ําหนักหลังของรถบรรทุก สปริงแบบแหนบคูขนานนี้ จะรองรับชุดเพลาหลังทั้งหมดรวมถึงชุดเฟองทายและเพลาขางดุมลอรวมไวในหนวยเดียวกัน ชุดเพลานี้จะตอกับเพลากลาง และยึดติดกับโครงรถ โดยจะสงผานอาการเคลื่อนที่ขึ้นลงน้ําหนักบรรทุก และแรงขับจะถูกสงผานแหนบสปริง

120 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ภาพที่ 4.10 แบบแหนบคูขนาน 4.2 แบบ 4 แขนตอ (4 Link Type) ระบบรองรับน้ําหนักแบบ 4 แขนตอ เปน ระบบรองรับน้ําหนักแบบคานแข็ง แขนตอประกอบดวยแขนควบคุม ตัวลางและตัวบน 2 ชุด แขนควบคุมตัวบนและลางทําหนาที่ตานแรงกระทําที่เกิดจากการขับเคลื่อนของรถ และการเบรก ปลายแขนควบคุมแตละขางจะยึดติดกับ ตัวถังรถและเสื้อเพลาทายดวยบุชยาง แขนควบคุมขวางทําหนาที่รับแรงและ ดูดซับอาการสั่นสะเทือนในแนวขวาง โดยมีจุดยึดที่บริเวณเพลาขับเคลื่อน

ภาพที่ 4.11 แบบ 4 แขนตอ 4.3 แบบสตรัตปกนกคู (Double Wishbone with Strut) ระบบรองรับน้ําหนักหลัง นํามาใชกับรถยนตที่ใชเครื่องยนตไวดานหนาและขับเคลื่อนลอหนา โดยปกนกคูลาง ทําหนาที่รองรับลอรถเอาไว ซึ่งจะติดตั้งในทิศทางใกลกับเสนตั้งฉากกับเสนผานศูนยกลาง ตามความยาวของตัวรถ กานยัน หรือเหล็กหนวดกุงจะถูกติดตั้งในทิศทางที่ขนานกับเสนผานศูนยกลางของตัวถังรถ

121 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ภาพที่ 4.12 แบบสตรัตปกนกคู 4.4 แบบแขนลากพรอมคานบิด (Trailing Arm Type with Twist Beam) เปนระบบรองรับน้ําหนักแบบคานแข็งอีกแบบหนึ่ง ประกอบดวยแขนลางสองชุดที่ดานปลายทั้งสองเชื่อมติด กับ คานเพลา โดยที่ป ลายของเหล็ก กัน โคลงที่ส วมอยูภ ายในเรือ นเพลาจะเชื่อ มติด อยูกับ คานเพลา เมื่อ รถมีแ รงมา กระทําตอยางรถ แรงก็จะถูกกําจัดไปโดยการกระจายแรงไปตามทิศทางของสวนตาง ๆ ถาแรงกระทําในทิศทางแนวตั้ง แรงก็จะถูกสงผานไปตามคอยลสปริง ช็อคอัพและยางกันกระแทก

ภาพที่ 4.13 แบบแขนลากพรอมคานบิด 4.5 แบบกึ่งแขนลาก (Semi-Trailing Arm Type) ระบบรองรับน้ําหนักแบบนี้ เปน ระบบรองรับ น้ําหนักอิสระที่ถูกออกแบบใหมีการเปลี่ยนแปลงของศูนยลอได อันเปนผลมาจากการเตนขึ้นลงของลอ ระบบแบบนี้รวมเอาขอดีของระบบรองรับน้ําหนักแบบแขนลากและแบบสปริงแอกเซิล เขาดวยกัน

122 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ภาพที่ 4.14 แบบกึ่งแขนลาก 5. การถอดและประกอบระบบรองรับน้ําหนัก 5.1 การถอดประกอบระบบรองรับน้ําหนักแบบปกนกคู

ภาพที่ 4.15 สวนประกอบระบบรองรับน้ําหนักแบบปกนกคู 123 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

การตรวจสอบลูกหมากปกนก การตรวจสอบความหนืดของลูกหมาก โดยใชประแจวัดแรงบิดตรวจสอบคาความหนืด ในขณะเริ่มหมุน และหมุนอยางตอเนื่อง คาแรงบิดมาตรฐานจะอยูที่ประมาณ 20-40 กิโลกรัม/เซนติเมตร

ภาพที่ 4.16 ขั้นตอนการตรวจสอบลูกหมากปกนก การถอดลู กหมากป กนก เมื่ อตรวจสอบสภาพการใช งานของลู กหมากป กนกเสร็ จแล ววั ดระยะค าความหลวม ถามากกวาคาเกินกําหนดไวใหเปลี่ยนใหม ดังนี้ 1) ถอดลูกหมากปกนกตัวบน และปกนกตัวลางออกจากแกนบังคับเลี้ยว 2) ใชประแจคลายโบลตเพื่อถอดปกนกตัวลาง 3) คลายโบลตยืดลูกหมากกับปกนกตัวบน การประกอบลูกหมากปกนก ภายหลังจากการถอดลูกหมากชุดเดิมออกแลว ถาจําเปนก็ตองเปลี่ยน ลูกหมากตัวใหม มีลําดับขั้นตอน ดังนี้ 1) ประกอบลูกหมากปกนกตัวบนใหยึดติดกับปกนกตัวบนกอน 2) ประกอบลูกหมากปกนกตัวลางใหยึดติดกับปกนกตัวลาง 3) ประกอบแกนบังคับเลี้ยวเขาดวยกัน และขันนอตยึดติดกับลูกหมาก โดยวัดใหไดคาตามที่กําหนด การถอดทอรชันบาร มีขั้นตอนการปฏิบัติ ดังนี้ 1) ใชแมแรงยกรถใหลอพนพื้นและใชขาตั้งรองรับโครงรถไวดวย 2) จัดทําเครื่องหมายไวทเี่ กลียวโบลต ปรับตั้งความสูงรถกับปลอกยึดเกลียว 3) เมื่อจับทอรชันบารแลวเพื่อความสะดวกใหทําเครื่องหมายไวที่ทอรชันบารกับแขนรับแรงบิด 4) ตรวจสอบสภาพการชํารุด ความหลวมของทอรชันบารและปลอกแขนยึด 5) ปรับแตงทอรชันบารใหคงสภาพกับการใชงาน

124 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

การประกอบทอร ชั น บาร ปฏิ บั ติ ต ามลํ า ดั บ ย อ นกลั บ ขั้ น ตอนการถอดด ว ยความระมั ด ระวั ง เพื่ อ ป อ งกั น ความผิดพลาด มีขั้นตอน ดังนี้ 1) การประกอบแขนรองรับแรงบิดของทอรชันบาร 2) จัด เครื่อ งหมายที่ทํา ไวใ หต รงกัน ระหวา งทอรชัน บาร และปลอกแขนรับ แรงบิด การประกอบใหดู เครื่องหมายที่ปลายของทอรชันบารทั้งดานซายและดานขวา 3) ประกอบแขนยึดปลายทอรชันบาร ประกอบโบลตปรับตั้งความสูงและขันเขาจนเครื่องหมายที่ทําไวตรงกัน 4) ตรวจระยะความสูงทั้งดานซายและดานขวาของตัวถังวามีระดับความสูงตามที่กําหนดไวหรือไม การถอดปกนกตัวลางและช็อคอัพ ภายหลังจากที่ไดทําการถอดทอรชันบารออกแลวการถอดปกนกตัวลาง และช็อคอัพ มีขั้นตอน ดังนี้ 1) ถอดลูกหมากคันสงออกดวยการถอดปนล็อก และนอตกอน 2) ถอดนอตยึดช็อคอัพ และถอดเหล็กกันโคลงออกจากปกนกตัวลาง 3) คลายนอตยึดเหล็กหนวดกุง และถอดเหล็กหนวดกุงออกจากปกนกตัวลาง 4) คลายโบลตยึดลูกหมาก และถอดลูกหมากปกนกตัวลางออกจากแกนบังคับเลี้ยว 5) คลายนอตเพลาปกนกตัวลาง และถอดปกนกตัวลางออกเพื่อทําการเปลี่ยน

125 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ภาพที่ 4.17 ขั้นตอนการถอดปกนกตัวลางและช็อคอัพ การประกอบปกนกตัวลางและช็อคอัพ ใหปฏิบัติยอนกลับ มีขั้นตอน ดังนี้ 1) ยึดแขนรับแรงบิดเขากับปกนกตัวลางไวชั่วคราว 2) สอดเพลาเพื่อปรับปกนกตัวลางเขาไปในตําแหนงเดิม 3) ประกอบลูกหมากเขากับปกนกตัวลาง ประกอบเหล็กหนวดกุง และเหล็กกันโคลงเขากับปกนก ตัวลาง 4) ยึดช็อคอัพเขากับปกนกตัวลาง และเบาติดตั้งช็อคอัพดานบน 5) ประกอบลูกหมากเขากับแกนบังคับเลี้ยว และขันนอตใหแนน 6) ประกอบทอรชันบารและปลดขาตั้งออก ขยมรถขึ้น-ลงเพื่อใหระบบรองรับเขาที่ แลวขันนอตอีกครั้ง การถอดปกนกตัวบน ถอดแยกออกไดเมื่อตองการที่จะเปลี่ยนบุชยางของปกนก มีขั้นตอนการปฏิบัติ ดังนี้ 1) ใชแมแรงรองรับปกนกตัวลาง และคลายโบลตยึดลูกหมากปกนก 2) ถอดปกนกออก คลายโบลตยึดแกนปกนก และปลดแผนชิมปรับตั้งมุมแคมเบอร ถอดปกนกตัวบนออก บันทึกจํานวนของแผนชิมในแตละตําแหนง เพื่อความสะดวกในการประกอบกลับคืน

ภาพที่ 4.18 แผนชิม (Shim) การเปลี่ยนบุชยางปกนกตัวบน ภายหลังจากถอดปกนกตัวบนแลว คลายโบลตยึดบุช และแหวนรอง โดยใชเครื่องมือดูดบุชตัวเกาออก ใชเครื่องมือ อัดบุชตัวใหมเขา และประกอบแหวนรองขันโบลตดวยมืออยาใหแนนมากนัก ขันอีกครั้งเมื่อประกอบปกนกเขาที่แลว การประกอบปกนกตัวบน ภายหลังจากการถอดเปลี่ยนชิ้นสวนตาง ๆ และขั้นตอนการประกอบมี ดังนี้ 126 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

1) ประกอบปก นกตัว บนพรอ มกับ ชิม ตั้ง มุม แคมเบอร มุม คาสเตอรโ ดยจะตอ งประกอบแผน ชิม ใหได จํานวนเทาเดิม 2) ประกอบลูกหมากปกนกเขากับปกนกตําแหนงเดิม ขันโบลตปกนกตัวบน 3) ประกอบลอรถและปลดขาตั้งออก แลวจึงทําการขยมตัวถังรถขึ้น-ลง เพื่อใหระบบรองรับเขาที่ ขันโบลต ยึดเพลาปกนกซ้ําอีกครั้ง

ภาพที่ 4.19 การประกอบปกนก การถอดเหล็กหนวดกุง มีขั้นตอนการปฏิบัติ ดังนี้ 1) ใหทําเครื่องหมายไวระหวางเหล็กหนวดกุง และนอตกอนที่จะคลายนอตล็อก 2) คลายนอตตัวหนา และโบลตยึดเหล็กหนวดกุงที่ติดกับปกนกตัวลางออก การประกอบเหล็กหนวดกุง ปฏิบัติตามลําดับขั้นตอนยอนกลับ คือ 1) ประกอบนอตตัวหนา โดยจัดเครื่องหมายที่ทําไวบนเหล็กหนวดกุงใหตรงกัน 2) ประกอบเหล็กหนวดกุงเขากับปกนกตัวลางขันนอตตัวหนาใหแนน และปลดขาตั้งออกขยมตัว รถขึ้น-ลง เพื่อใหเขาที่ การถอดและประกอบเหล็กกันโคลง มีขั้นตอน ดังนี้ 1) ถอดนอตและยางยึดเหล็กกันโคลงทั้งสองดานออกจากปกนกตัวลาง 2) ถอดบุชและแผนยึดเหล็กกันโคลงออกเพื่อตรวจสภาพการคดงอ แตกราว และชํารุดของเหล็กกันโคลงแลวทํา การเปลี่ยนใหมหากชํารุด 3) ประกอบเหล็กกันโคลงใหเขาที่ และติดตั้งบุชเหล็กกันโคลงทั้งสองดานเขากับโครงรถ ประกอบแผนยึด เหล็กกันโคลงใหชิดกับดานหนา

127 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

5.2 การถอดและการประกอบระบบรองรับน้ําหนักหนาแบบแม็กเฟอรสันสตรัต การถอดช็อคอัพหนาแบบแม็กเฟอรสันสตรัต มีขั้นตอน ดังนี้ 1) ใชแมแรงยกรถใหพนจากพื้น และใชขาตั้งรองรับตัวถังรถ 2) ถอดทอยางเบรกออกจากคาลิปเปอรเบรกดวยการคลายโบลตขอตอ และถอดปะเก็น 3) ถอดแผนยึดทอยางเบรก และดึงทอยางเบรกออกจากขายึด คลายนอตยึดช็อคอัพ 3 ตัวดานบนออก 4) ใชปากกาจับงานยึดช็อคอัพ และใชเครื่องมือบีบคอยลสปริง 5) ถอดเบาช็อคอัพ บารองสปริง ยางกันฝุน สปริงยางกันกระแทก และยางรองออก

ภาพที่ 4.20 การประกอบช็อคอัพ การประกอบช็อคอัพหนาแบบแม็กเฟอรสันสตรัต มีขั้นตอน ดังนี้ 1) ใชเครื่องมือบีบคอยลสปริง และประกอบเขากับช็อคอัพ พรอมกับยางกันกระแทก และยางรองรับสปริงตัวลาง 2) ประกอบยางรองสปริงตัวบน และยางกันฝุน โดยจัดใหเครื่องหมาย “OUT” ของบารองสปริง ไปทางดาน นอกของตัวถังรถ 128 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

3) ประกอบนอตยึดเบาช็อคอัพ และขันนอตที่ยึดเบาช็อคอัพทั้ง 3 ตัวติดกับตัวถังรถใหแนน 4) ประกอบทอยางเบรกดวยแผนล็อกยึดกับขายึด ตอทอยางเบรกเขากับคาลิปเปอรเบรกดวยโบลตขอตอ และเปลี่ยนปะเก็นตัวใหมขณะประกอบ การถอดประกอบระบบรองรับน้ําหนักหลังแบบแม็กเฟอรสันสตรัต จะมีขั้น ตอนในการปฏิ บัติ ไ ดเชน เดี ย วกัน กับ ระบบรองรับ น้ําหนัก หนาแบบแม็กเฟอรสัน สตรัต มีขอแตกตาง กันคือ กอนที่จะทําการถอดแยกชิ้นสวนประกอบออกนั้น ควรจะตองทําเครื่องหมายลงบนลูกเบี้ยว และตั้งมุมลอหลังกับ ตัวถังรถเสียกอน เพื่อความถูกตองในการประกอบกลับคืนใหไดศูนย 5.3 การถอดและประกอบระบบรองรับน้ําหนักหลังแบบแหนบคูขนาน

ภาพที่ 4.21 สวนประกอบระบบรองรับน้ําหนักแบบแหนบคูขนาน การถอดแหนบและช็อคอัพมีขั้นตอนดังนี้ 1) ใชแมแรงยกรถขึ้น และใชขาตั้งรองรับโครงรถ และลดแมแรงใหเสื้อเพลาต่ําลงจนกระทั่งแหนบอยูใน ตําแหนงอิสระ 2) คลายนอตถอดช็อคอัพออก คลายนอตยึดโบลตตัวยู และถอดเบารองแหนบ 3) คลายนอตยึดสลักหูแหนบ และนอตสลักโตงเตงออก

129 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ภาพที่ 4.22 การถอดแหนบและช็อคอัพ การเปลี่ยนแหนบ เมื่อถอดแหนบออก ตรวจสภาพบุชและการออนลาของแหนบ ถาชํารุดเสียหายใหเปลี่ยน มีขั้นตอนดังนี้ 1) ใชเครื่องอัดไฮดรอลิกเปลี่ยนบุชหูแหนบออก 2) ใชสกัดตอกงัดปลอกรัดแหนบออก ยึดแหนบดวยปากกาจับงาน และถอดโบลตยึดแหนบออก 3) ถาจะตองเปลี่ยนปลอกรัดแหนบก็ใหใชสวานเจาะหัวหมุดย้ําและตอกออก (เมื่อประกอบหมุดย้ํา ตัวใหม ใหอัดหัวหมุดดวยไฮดรอลิก) 4) จัดรูของแหนบแตละแผนใหตรงกัน และยึดดวยปากกาจับงานและบีบใหแนน รอยโบลตยึด แหนบที่ ตําแหนงกึ่งกลาง 5) จัดตําแหนงปลอกรัดแหนบ และใชคอนตอกพับรัดแหนบใหอยูในตําแหนงที่ถูกตอง

ภาพที่ 4.23 การเปลี่ยนแหนบ 130 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

การประกอบแหนบ หลังจากตรวจสอบสภาพการบริการกับการเปลี่ยนบุชและแหนบที่ชํารุด การประกอบแหนบมีขั้นตอนยอนกลับ ดังนี้ 1) สวมปลายดานหนาของแหนบเขากับหูยึดแหนบดานหนา และประกอบสลักยึดหูแหนบ โดยการขันนอตยึด หูแหนบ 2) สวมปลายดานหลังของแหนบพรอมนอตโตงเตงเขากับเบารองแหนบ และขันนอตยึด 3) ประกอบโบลตตัวยูใหเขากับเสื้อเพลายึดเขากับเบารองแหนบ และขันนอตยึดแหนบเขากับเสื้อเพลา 4) ประกอบช็อคอัพเขากับโครงรถ และเบารองรับแหนบดวยโบลต ปลดขาตั้งลง และทดลองขยมรถขึ้น-ลงใหระบบรองรับเขาที่ แลวกวดขันนอตทุกจุดซ้ําอีกครั้ง

131 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

132 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ใบทดสอบ ตอนที่ 1 คําชี้แจง ใหผูรับการฝกทําเครื่องหมาย x ลงในกระดาษคําตอบขอที่ถูกที่สุดเพียงขอเดียว 1. ขอใด ไมใชหนาที่ของระบบรองรับน้ําหนัก ก. ลดการสั่นสะเทือนเนื่องจากการกลิ้งของลอ ข. หนวงอัตราเร็วรถยนต ค. รองรับตัวถัง ง. ทําใหเกิดการทรงตัวที่ดีในทุกสภาวะ 2. สปริงที่ใชในระบบรองรับน้ําหนัก ไมควรมีคุณสมบัติอยางไร ก. มีความยืดหยุน ข. มีการเตนของสปริง ค. อัตราสปริงเปลี่ยนแปลงตลอดการทํางาน ง. รับน้ําหนักและแรงสั่นสะเทือนไดดี 3. สปริงแบบใดที่มีตุมสปริงเปนโลหะรูปทรงกลม ภายในบรรจุแกสไนโตรเจนแรงดันสูง ก. ไฮโดรนิวแมติกสปริง ข. สปริงลม ค. สปริงขด ง. สปริงแบบเหล็กบิด 4. อัตรารับน้ําหนักของสปริงขด ขึ้นอยูกับอะไร ก. รัศมีของแทงเหล็กที่ใชทําสปริง ข. ความกวางและรัศมีของแขนรองรับ ค. ขนาดของถวยที่สวมอยูที่ปลายของสปริงขด ง. เสนผานศูนยกลางและความยาวของแทงเหล็กที่ใชทําสปริง

133 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

5. ระบบรองรับน้ําหนักแบบใด พัฒนามาจากระบบรองรับน้ําหนักแบบปกนกคู ก. แหนบคูขนาน ข. แม็กเฟอรสันสตรัต ค. 4 แขนตอ ง. แขนลากพรอมคานบิด 6. การตรวจสอบลูกหมากปกนก คาแรงบิดมาตรฐานจะอยูที่ประมาณเทาใด ก. 20-40 กิโลกรัม/เซนติเมตร ข. 15-60 กิโลกรัม/เซนติเมตร ค. 100-150 กิโลกรัม/เซนติเมตร ง. 50-75 กิโลกรัม/เซนติเมตร ตอนที่ 2 คําชี้แจง ใหผูรับการฝกพิจารณาขอความตอไปนี้วา ถูก หรือ ผิด และทําเครื่องหมาย x ลงในกระดาษคําตอบ ถูก

ผิด

ขอความ 7. สปริ ง ลมถู ก นํ า มาใชเ ป น ระบบรองรั บ ในรถยนต เนื่ อ งจากสปริ ง ลมจะมี ระยะเวลาหยุดทํางาน เชน เมื่อรถปะทะสิ่งกีดขวางหรือหลุมบอบนถนน 8. ระบบรองรับน้ําหนักแบบปกนกคูทํางานรวมกับทอรชันบาร ทอรชันบารจะ ติดตั้งอยูกับปกนกตัวบน สวนปกนกตัวลางที่เปนรูปตัววีจะยึดติดกับคานรองรับ ดวยบุชยาง 9. โครงสร างของระบบรองรับ น้ําหนักแบบแม็กเฟอรสัน สตรัต มี ชิ้ น สว นนอย ลดน้ําหนักที่ไมถูกรองรับดวยสปริง และเพิ่มพื้นที่ภายในหองเครื่องยนต 10. ระบบรองรับน้ําหนักอิสระที่ถูกออกแบบใหมีการเปลี่ยนแปลงของศูนยลอได อันเปนผลมาจากการเต นขึ้นลงของล อ คือ ระบบรองรั บ น้ําหนักแบบแขนลาก พรอมคานบิด 11. การประกอบลูกหมากปกนก เริ่มจากประกอบลูกหมากปกนกตัวบนใหยึดติด กับปกนกตัวบนกอน แลวจึงประกอบลูกหมากปกนกตัวลาง 134 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

กระดาษคําตอบ ตอนที่ 1 ปรนัย ขอ

ก

ข

ค

ง

1 2 3 4 5 6 ตอนที่ 2 ถูกผิด ขอ

ถูก

ผิด

7 8 9 10 11

135 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ใบงาน ใบงานที่ 4.1 การตรวจสอบลูกหมากปกนกและความหนืดของลูกหมาก 1. วัตถุประสงคเชิงพฤติกรรม 1. ปฏิบัติงานเกี่ยวกับโครงสรางของระบบรองรับน้ําหนักได 2. ปฏิบัติงานตรวจสอบลูกหมากปกนกและความหนืดของลูกหมากได 3. ปฏิบัติงานโดยคํานึงถึงความปลอดภัย

2. ระยะเวลาการฝกปฏิบัติงาน - ระยะเวลาการฝกปฏิบัติงานรวม 1 ชั่วโมง 30 นาที 3. คําชี้แจง ใหผูรับการฝกทําการตรวจสอบลูกหมากปกนกและความหนืดของลูกหมากได

136 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ใบขั้นตอนการปฏิบัติงาน ใบขั้นตอนการปฏิบัติงานที่ 4.1 การตรวจสอบลูกหมากปกนกและความหนืดของลูกหมาก 1. การเตรียมการ 1.1 การเตรียมอุปกรณปองกันสวนบุคคล สวมใสอุปกรณปองกันอันตรายสวนบุคคลกอนเริ่มปฏิบัติงาน ไดแก - ถุงมือผา - รองเทานิรภัย - ชุดปฏิบัติการชาง 1.2 รับฟงคําสั่งจากครูฝก พรอมรับใบงาน 1.3 การเตรียมสถานที่ 1. ตรวจสอบสภาพพื้นที่ปฏิบัติงาน ไมใหมีอุปกรณอื่น ๆ ที่ไมเกี่ยวของ หรือวัสดุอันตราย เชน สายไฟฟา วางกีดขวางอยู 2. ดูแลไมใหบุคคลที่ไมเกี่ยวของเขามาในบริเวณปฏิบัติงาน 3. เตรียมอุปกรณปฐมพยาบาลเบื้องตน ในกรณีเกิดอุบัติเหตุขณะปฏิบัติงาน 4. รับทราบจุดที่ตั้งของอุปกรณชวยเหลือในกรณีฉุกเฉินตาง ๆ รวมถึงวิธีการใชอุปกรณเหลานั้น 1.4

การเตรียมเครื่องมือและอุปกรณตอผูรับการฝก 1 คน 1. รถยนต

จํานวน 1 คัน

2. เครื่องมือชางพื้นฐาน

จํานวน 1 ชุด

3. ผาคลุมรถสําหรับซอม

จํานวน 1 ชุด

4. ประแจวัดแรงบิด

จํานวน 1 อัน

5. เหล็กงัดลูกหมาก

จํานวน 1 อัน

6. แมแรงตะเฆ

จํานวน 1 ตัว

7. ขาตั้งรองรับรถ

จํานวน 4 ตัว

8. หมอนรองลอรถกันลื่นไถล

จํานวน 4 อัน

หมายเหตุ ตรวจสอบเครื่องมือวามีสภาพพรอมใชงานหรือไม หากพบวาเครื่องมือชิ้นใดชํารุด ใหรายงานครูฝกใหทราบ

137 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

1.5 การเตรียมวัสดุตอผูรับการฝก 1 คน - ผาเช็ดทําความสะอาด

จํานวน 1 ผืน

2. ลําดับการปฏิบัติงาน การตรวจสอบลูกหมากปกนกและความหนืดของลูกหมาก ขั้นตอนการปฏิบัติงาน

คําอธิบาย

1. จอดรถ

จอดรถใหตรง

2. ดับเครื่องยนต

ดับเครื่องยนตและเขาเกียร กรณีที่เปนรถยนตอัตโนมัติ ใหเขาเกียรใน ตําแหนง P ถาเปนเกียรธรรมดา ใหเขา เกียรที่ตําแหนงเกียรวาง ดึงเบรกมือ เพื่อปองกันรถไหล

138 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

ขอควรระวัง

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ขั้นตอนการปฏิบัติงาน 3. ขึ้นแมแรงยกรถ

คําอธิบาย

ขอควรระวัง

ยกรถขึ้นดวยแมแรง และรองรับดวยขาตั้ง ห า มมุ ด เข า ใต ท อ งรถ รองรับรถ

เพื่อปองกันอันตรายใน ก ร ณี ที่ แ ม แ ร ง ไ ม สามารถรองรับน้ําหนัก ของรถได

4. โยกปกนกตัวลางขึ้นลง

ซึ่งปกนกตัวลางจะตองไมหลวมคลอน

5. ตรวจสอบลูกหมากปกนกตัวลาง

ใชเหล็กงัดลูกหมาก งัดใตลูกหมากตัวลาง

6.ตรวจสอบลูกหมากปกนกตัวบน

ใชเหล็กงัดลูกหมากงัดลอใหขยับขึ้นลง

7. ตรวจสอบความหนืดของลูกหมาก

ใช ป ระแจวั ด แรงบิ ด ตรวจสอบค า ความ ยางหุ ม ลู ก หมากต อ ง หนื ด ในขณะเริ่ ม หมุ น และหมุ น อย า ง อยูในสภาพดี ไมฉีกขาด หากยางหุ ม ลู ก หมาก 139 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ขั้นตอนการปฏิบัติงาน

คําอธิบาย

ขอควรระวัง

ต อ เนื่ อ ง โดยค า แรงบิ ด เป น ไปตาม เสียหาย ใหเปลี่ยนกอน มาตรฐานคูมือซอมรถยนต

ตรวจสอบความหนืด

8. นํารถลงพื้น

ขึ้นแมแรง เพื่อนําขาตั้งออก และนํารถลง ระวังอยาให มี คนหรื อ

9. ทําความสะอาดและจัดเก็บเครื่องมือและอุปกรณ

สูพื้น

สิ่ ง กี ด ขวางใต ท อ งรถ หรื อ บริ เ วณใกล เ คี ย ง ขณะนํารถลง

ใชผาเช็ดทําความสะอาดบริเวณสถานที่ ปฏิ บั ติ ง าน และจั ด เก็ บ เครื่ อ งมื อ และ อุปกรณใหเรียบรอย

140 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

3. ตรวจสอบการทํางาน ตรวจสอบและบันทึกขอบกพรองตอไปนี้ ลําดับ

รายการตรวจสอบ

เกณฑการพิจารณา

ที่ 1

เตรียมเครื่องมือ อุปกรณ และวัสดุอยางถูกตอง ความถูกตองตามวิธีการใชงาน และครบถวน

2

สวมใส อุ ป กรณ ป อ งกั น อั น ตรายส ว นบุ ค คล ความถูกตองตามวิธีการใชงาน อยางถูกตองและครบถวน กอนเริ่มปฏิบัติงาน

3

การปฏิ บั ติ ง านได ถู ก ต อ ง เป น ไปตามลํ า ดั บ ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน ขั้นตอน

4

การตรวจสอบสภาพความหลวมของลูกหมาก ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน ปกนกตัวบนและลูกหมากปกนกตัวลาง

5

การตรวจสอบความหนืดของลูกหมาก โดยใช

ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน

ประแจวัดแรงบิด 6

ความสะอาดเรียบรอยในการปฏิบัติงาน

ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน

7

การจัดเก็บเครื่องมือ อุปกรณ และวัสดุหลัง

ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน

ปฏิบัติงาน 8

เวลาที่ใชในการปฏิบัติงาน

ทันเวลาที่กําหนด

141 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ใบใหคะแนนการตรวจสอบ ลําดับที่

1

รายการตรวจสอบ

เตรียมเครื่องมือ อุปกรณ และวัสดุอยางถูกตองและ ครบถวน

ขอกําหนดในการใหคะแนน

เตรียมเครื่องมือ อุปกรณ และวัสดุอยางถูกตอง ครบถวน ทุกชิ้น ใหคะแนน 3 คะแนน

คะแนน เต็ม 3

เตรี ย มเครื่ อ งมื อ อุ ป กรณ และวั ส ดุ ไ ม ค รบถ ว น หรื อ ไมถูกตอง อยางใดอยางหนึ่ง ใหคะแนน 2 คะแนน เตรี ย มเครื่ อ งมื อ อุ ป กรณ และวั ส ดุ ไ ม ค รบถ ว นและ ไมถูกตอง ใหคะแนน 0 คะแนน 2

สวมใสอุปกรณปองกันอันตรายสวนบุคคลไดแก ถุงมือผา สวมใสอุปกรณปองกันอันตรายสวนบุคคลไดอยางถูกตอง รองเทานิรภัย ชุดปฏิบัติงานชาง ไดอยางถูกตองและ ครบถวน กอนเริ่มปฏิบัติงาน

3

ครบทั้ง 3 ชนิด ใหคะแนน 3 คะแนน สวมใสอุปกรณปองกันอันตรายสวนบุคคลไดอยางถูกตอง ครบ 2 ชนิด ใหคะแนน 1 คะแนน สวมใสอุปกรณปองกันอันตรายสวนบุคคลไดอยางถูกตอง นอยกวา 2 ชนิด ใหคะแนน 0 คะแนน

3

การปฏิบัติงานไดถูกตอง เปนไปตามลําดับขั้นตอน

ถูกตองและเปนไปตามลําดับขั้นตอน

3

ใหคะแนน 3 คะแนน ถูกตอง แตสลับขั้นตอนปฏิบัติงานในบางขั้นตอน ใหคะแนน 2 คะแนน ถูกตอง แตปฏิบัติงานไมครบทุกขั้นตอน ใหคะแนน 1 คะแนน ไมถูกตอง และปฏิบัติงานไมครบทุกขั้นตอน ใหคะแนน 0 คะแนน 4

การตรวจสอบสภาพความหลวมของลูกหมากปกนกตัว

ตรวจสอบสภาพความหลวมของลูกหมากปกนกตัวบนและ

บนและลูกหมากปกนกตัวลาง

ลูกหมากปกนกตัวลาง ไดถูกตองตามขั้นตอน ใหคะแนน 5 คะแนน ตรวจสอบสภาพความหลวมของลูกหมากปกนกตัวบน หรือ ลูกหมากปกนกตัวลาง ไมถกู ตองตามขั้นตอน ใหคะแนน 3 คะแนน ตรวจสอบสภาพความหลวมของลูกหมากปกนกตัวบน และ ลูกหมากปกนกตัวลาง ไมถูกตองตามขั้นตอน ใหคะแนน 0 คะแนน

142 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

5

คะแนนที่ได

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ลําดับที่

รายการตรวจสอบ

ขอกําหนดในการใหคะแนน

5

การตรวจสอบความหนืดของลูกหมาก โดยใชประแจวัด แรงบิด

ตรวจสอบความหนืดของลูกหมาก โดยใชประแจวัดแรงบิด ไดถูกตองตามขั้นตอน และคาแรงขันไมคลาดเคลื่อน

คะแนน เต็ม 5

ใหคะแนน 5 คะแนน ตรวจสอบความหนืดของลูกหมาก โดยใชประแจวัดแรงบิด ไมถูกตองตามขั้นตอน หรือ ไดคาแรงขันคลาดเคลื่อน อยางใด อยางหนึ่ง ใหคะแนน 3 คะแนน ตรวจสอบความหนืดของลูกหมาก โดยใชประแจวัดแรงบิด ไมถูกตองตามขั้นตอน และ ไดแรงขันคาคลาดเคลื่อน ใหคะแนน 0 คะแนน 6

ความสะอาดเรียบรอยในการปฏิบัติงาน

ทําความสะอาดเครื่องมือและอุปกรณ ไดสะอาดเรียบรอย และครบทุกชิ้น ใหคะแนน 3 คะแนน

3

ทําความสะอาดเครื่องมือและอุปกรณ ไมสะอาดเรียบรอย หรือไมครบทุกชิ้น อยางใดอยางหนึ่ง ใหคะแนน 2 คะแนน ทําความสะอาดเครื่องมือและอุปกรณ ไมสะอาดเรียบรอย และไมครบทุกชิ้น ใหคะแนน 1 คะแนน ไมทําความสะอาดเครื่องมือและอุปกรณ ใหคะแนน 0 คะแนน 7

จัดเก็บเครื่องมือ อุปกรณ และวัสดุหลังปฏิบัติงาน

จัดเก็บเครื่องมือ อุปกรณ และวัสดุอยางถูกตอง ครบถวน ทุกชิ้น ใหคะแนน 3 คะแนน

3

จั ด เก็ บ เครื่ อ งมื อ อุ ป กรณ และวั ส ดุ ไ ม ถู ก ต อ ง หรื อ ไมครบถวน อยางใดอยางหนึ่ง ใหคะแนน 2 คะแนน จั ด เก็ บ เครื่ อ งมื อ อุ ป กรณ และวั ส ดุ ไ ม ถู ก ต อ งและ ไมครบถวน หรือไมจัดเก็บเครื่องมือและอุปกรณ ใหคะแนน 0 คะแนน 8

เวลาที่ใชในการปฏิบัติงาน

ปฏิบัติงานไดอยางสมบูรณภายในเวลาทีก่ ําหนด ใหคะแนน 3 คะแนน

3

ปฏิบัติงานเกินเวลาทีก่ ําหนดไมเกิน 5 นาที ใหคะแนน 2 คะแนน ปฏิบัติงานเกินเวลาทีก่ ําหนดมากกวา 5 นาที ใหคะแนน 1 คะแนน คะแนนเต็ม

28

143 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คะแนนที่ได

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

หมายเหตุ หากผูเขารับการฝกไดรับคะแนน 20 คะแนนขึ้นไป (คะแนนมากกวาหรือเทากับรอยละ 70) ใหผูเขารับการฝก ขอเขารับการทดสอบภาคปฏิบัติได

144 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ใบงาน ใบงานที่ 4.2 การตรวจสอบช็อคอัพค้ํารองรับรถ หรือระบบรองรับรถแบบ MacPherson Strut 1. วัตถุประสงคเชิงพฤติกรรม 1. ปฏิบัติงานเกี่ยวกับโครงสรางของระบบรองรับน้ําหนักได 2. ปฏิบัติงานบอกสวนประกอบและตรวจสอบช็อคอัพค้ํารองรับรถได 3. ปฏิบัติงานโดยคํานึงถึงความปลอดภัย

2. ระยะเวลาการฝกปฏิบัติงาน - ระยะเวลาการฝกปฏิบัติงานรวม 1 ชั่วโมง 30 นาที 3. คําชี้แจง ใหผูรับการฝกบอกสวนประกอบและตรวจสอบช็อคอัพค้ํารองรับรถได

145 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ใบขั้นตอนการปฏิบัติงาน ใบขั้นตอนการปฏิบัติงานที่ 4.2 การตรวจสอบช็อคอัพค้ํารองรับรถ หรือระบบรองรับรถแบบ MacPherson Strut 1. การเตรียมการ 1.1 การเตรียมอุปกรณปองกันสวนบุคคล สวมใสอุปกรณปองกันอันตรายสวนบุคคลกอนเริ่มปฏิบัติงาน ไดแก - ถุงมือผา - รองเทานิรภัย - ชุดปฏิบัติการชาง 1.2 รับฟงคําสั่งจากครูฝก พรอมรับใบงาน 1.3 การเตรียมสถานที่ 1. ตรวจสอบสภาพพื้น ที่ปฏิบัติ งาน ไมใหมีอุปกรณ อื่น ๆ ที่ไมเกี่ยวข อง หรือวัสดุอันตราย เชน สายไฟฟ า วางกีดขวางอยู 2. ดูแลไมใหบุคคลที่ไมเกี่ยวของเขามาในบริเวณปฏิบัติงาน 3. เตรียมอุปกรณปฐมพยาบาลเบื้องตน ในกรณีเกิดอุบัติเหตุขณะปฏิบัติงาน 4. รับทราบจุดที่ตั้งของอุปกรณชวยเหลือในกรณีฉุกเฉินตาง ๆ รวมถึงวิธีการใชอุปกรณเหลานั้น 1.4 การเตรียมเครื่องมือและอุปกรณตอผูรับการฝก 1 คน 1. รถยนต

จํานวน 1 คัน

2. ลิฟตยกรถ

จํานวน 1 ตัว

3. ผาคลุมรถสําหรับซอม

จํานวน 1 ชุด

4. ประแจกระบอก

จํานวน 1 ชุด

5. ประแจวัดแรงบิด

จํานวน 1 อัน

หมายเหตุ ตรวจสอบเครื่องมือวามีสภาพพรอมใชงานหรือไม หากพบวาเครื่องมือชิ้นใดชํารุด ใหรายงานครูฝกใหทราบ 1.5 การเตรียมวัสดุตอผูรับการฝก 1 คน -

ผาเช็ดทําความสะอาด

จํานวน 1 ผืน

146 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

2. ลําดับการปฏิบัติงาน การตรวจสอบช็อคอัพค้ํารองรับรถ หรือระบบรองรับรถแบบ MacPherson Strut ขั้นตอนการปฏิบัติงาน

คําอธิบาย

1. จอดรถ

จอดรถใหตรงกับตําแหนงของลิฟตยกรถ

2. ดับเครื่องยนต

ดับเครื่องยนตและเขาเกียร กรณีที่เปนรถยนตอัตโนมัติ ใหเขาเกียรใน ตําแหนง P ถาเปนเกียรธรรมดา ใหเขาเกียร ที่ตําแหนงเกียรวาง ดึงเบรกมือ เพื่อปองกันรถไหล

147 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

ขอควรระวัง

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ขั้นตอนการปฏิบัติงาน 3. คลายนอตลอดวยประแจขันนอตลอ

คําอธิบาย

ขอควรระวัง

ใชประแจคลายนอตลอหนาทั้งสองลอออก ทีละตัวตามลําดับ แคพอนอตหลวม

4. ยกรถขึ้น

ยกรถขึน้ ดวยลิฟตยกรถแบบ 2 เสา โดยให ระวั งรถตกจากลิฟต ยก รถอยูสูงขึ้นจากพื้นเล็กนอย

รถ โดยคานยกจะตอง อยูในระดับเดียวกันทั้ง ซายและขวา

5. ถอดนอตลอหนาขางซายดวยประแจขันนอตลอ

ใชป ระแจถอดนอตล อหนา ขา งซา ยออก

6. ถอดนอตลอหนาขางขวาดวยประแจขันนอตลอ

ทีละตัวตามลําดับ และนําลอออก ใช ป ระแจถอดนอตล อ หน าข า งขวาออก ระวั ง ล อ หล น ทั บ เท า ทีละตัวตามลําดับ และนําลอออก

หรื อ ส ว นอื่ น ๆ ของ รางกาย

7. ตรวจสอบยางรองสปริงตัวบน

ตรวจสอบยางรองสปริ ง ตั ว บนส ว นที่ ห า ก ย า ง ค ลุ ม คลุมลงมาที่ช็อคอัพสวนบน ซึ่งจะตองไมมี ระบบช็ อ คอั พ ฉี ก ขาด รอยฉีกขาด

หรื อ มี น้ํ า มั น รั่ ว ไหล ต อ งเปลี่ ย นยางคลุ ม หรือเปลี่ยนช็อคอัพ

148 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ขั้นตอนการปฏิบัติงาน 8. ตรวจสอบการรั่วซึมของน้ํามันช็อคอัพ

คําอธิบาย

ขอควรระวัง

ตรวจสอบการรั่ ว ซึ ม ของน้ํ า มั น ช็ อ คอั พ ที่กระบอกช็อคอัพ

9. นํารถลงพื้น

ลดระดั บ ลิ ฟ ต ย กรถจนกระทั่ ง รถอยู ใ น ระดับปกติ

10. คลุมผาสําหรับซอม

ใชผาคลุมสําหรับซอมคลุมที่สวนหนารถ และบังโคลนซาย-ขวา

11. กดแกมรถสวนบน

ผูป ฏิบัติงานยืน อยูบ ริเวณแกมรถดานใด ควรลองกดแก มรถซ้ํ า ด า นหนึ่ ง ใช มื อ ทั้ ง สองข า งกดแก ม รถ หลาย ๆ ครั้ ง เพื่ อ ให สวนบนดวยน้ําหนักพอประมาณ

สปริ ง เข า ที่ ก อ นการ กดเพื่อทดสอบช็อคอัพ

รี บ ปล อ ยมื อ ขึ้ น รถจะต อ งยกตั ว กลั บ สู ระดับปกติ หากรถยุบตัวขึ้นลงหลายครั้ง แสดงวาช็อคอัพทํางานผิดปกติ และตรวจสอบแกมรถอีกดานดวยวิธีการเดิม

149 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ขั้นตอนการปฏิบัติงาน

คําอธิบาย

12. ทํ า ความสะอาดและจั ด เก็ บ เครื่ อ งมื อ และ ใชผาเช็ดทําความสะอาดบริเวณสถานที่ อุปกรณ

ปฏิ บั ติ ง าน และจั ด เก็ บ เครื่ อ งมื อ และ อุปกรณใหเรียบรอย

150 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

ขอควรระวัง

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

3. ตรวจสอบการทํางาน ตรวจสอบและบันทึกขอบกพรองตอไปนี้ ลําดับ

รายการตรวจสอบ

เกณฑการพิจารณา

ที่ 1

เตรียมเครื่องมือ อุปกรณ และวัสดุอยางถูกตอง ความถูกตองตามวิธีการใชงาน และครบถวน

2

สวมใส อุ ป กรณ ป อ งกั น อั น ตรายส ว นบุ ค คล ความถูกตองตามวิธีการใชงาน อยางถูกตองและครบถวน กอนเริ่มปฏิบัติงาน

3

การปฏิ บั ติ ง านได ถู ก ต อ ง เป น ไปตามลํ า ดั บ ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน ขั้นตอน

4

การตรวจสอบช็อคอัพค้ํารองรับรถ

ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน

5

ความสะอาดเรียบรอยในการปฏิบัติงาน

ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน

6

การจัดเก็บเครื่องมือ อุปกรณ และวัสดุหลัง

ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน

ปฏิบัติงาน 7

เวลาที่ใชในการปฏิบัติงาน

ทันเวลาที่กําหนด

151 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ใบใหคะแนนการตรวจสอบ ลําดับที่

1

รายการตรวจสอบ

เตรียมเครื่องมือ อุปกรณ และวัสดุอยางถูกตองและ ครบถวน

ขอกําหนดในการใหคะแนน

เตรียมเครื่องมือ อุปกรณ และวัสดุอยางถูกตอง ครบถวน ทุกชิ้น ใหคะแนน 3 คะแนน

คะแนน เต็ม 3

เตรี ย มเครื่ อ งมื อ อุ ป กรณ และวั ส ดุ ไ ม ค รบถ ว น หรื อ ไมถูกตอง อยางใดอยางหนึ่ง ใหคะแนน 2 คะแนน เตรียมเครื่องมือ อุปกรณ และวัสดุไมครบถวนและ ไมถูกตอง ใหคะแนน 0 คะแนน 2

สวมใสอุปกรณปองกันอันตรายสวนบุคคลไดแก ถุงมือผา สวมใสอุปกรณปองกันอันตรายสวนบุคคลไดอยางถูกตอง รองเทานิรภัย ชุดปฏิบัติงานชาง ไดอยางถูกตองและ ครบถวน กอนเริ่มปฏิบัติงาน

3

ครบทั้ง 3 ชนิด ใหคะแนน 3 คะแนน สวมใสอุปกรณปองกันอันตรายสวนบุคคลไดอยางถูกตอง ครบ 2 ชนิด ใหคะแนน 1 คะแนน สวมใสอุปกรณปองกันอันตรายสวนบุคคลไดอยางถูกตอง นอยกวา 2 ชนิด ใหคะแนน 0 คะแนน

3

การปฏิบัติงานไดถูกตอง เปนไปตามลําดับขั้นตอน

ถูกตองและเปนไปตามลําดับขั้นตอน

3

ใหคะแนน 3 คะแนน ถูกตอง แตสลับขั้นตอนปฏิบัติงานในบางขั้นตอน ใหคะแนน 2 คะแนน ถูกตอง แตปฏิบัติงานไมครบทุกขั้นตอน ใหคะแนน 1 คะแนน ไมถูกตอง และปฏิบัติงานไมครบทุกขั้นตอน ใหคะแนน 0 คะแนน 4

การตรวจสอบช็อคอัพรองรับรถ

ตรวจสอบยางรองสปริงตัวบนของช็อคอัพ และการรั่วซึม ของน้ํามันช็อคอัพไดถูกตองทุกขั้นตอน ใหคะแนน 5 คะแนน ตรวจสอบยางรองสปริงตัวบนของช็อคอัพ หรือ การรั่วซึม ของน้ํามันช็อคอัพไมถูกตอง อยางใดอยางหนึ่ง ใหคะแนน 3 คะแนน ตรวจสอบยางรองสปริงตัวบนของช็อคอัพ และ การรั่วซึม ของน้ํามันช็อคอัพไมถูกตอง ใหคะแนน 0 คะแนน

152 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

5

คะแนนที่ได

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ลําดับที่

5

รายการตรวจสอบ

ขอกําหนดในการใหคะแนน

ความสะอาดเรียบรอยในการปฏิบัติงาน

ทําความสะอาดเครื่องมือและอุปกรณ ไดสะอาดเรียบรอย และครบทุกชิ้น ใหคะแนน 3 คะแนน

คะแนน เต็ม

คะแนนที่ได

3

ทําความสะอาดเครื่องมือและอุปกรณ ไมสะอาดเรียบรอย หรือไมครบทุกชิ้น อยางใดอยางหนึ่ง ใหคะแนน 2 คะแนน ทําความสะอาดเครื่องมือและอุปกรณ ไมสะอาดเรียบรอย และไมครบทุกชิ้น ใหคะแนน 1 คะแนน ไมทําความสะอาดเครื่องมือและอุปกรณ ใหคะแนน 0 คะแนน 6

จัดเก็บเครื่องมือ อุปกรณ และวัสดุหลังปฏิบัติงาน

จัดเก็บเครื่องมือ อุปกรณ และวัสดุอยางถูกตอง ครบถวน ทุกชิ้น ใหคะแนน 3 คะแนน

3

จั ด เก็ บ เครื่ อ งมื อ อุ ป กรณ และวั ส ดุ ไ ม ถู ก ต อ ง หรื อ ไมครบถวน อยางใดอยางหนึ่ง ใหคะแนน 2 คะแนน จั ด เก็ บ เครื่ อ งมื อ อุ ป กรณ และวั ส ดุ ไ ม ถู ก ต อ งและ ไมครบถวน หรือไมจัดเก็บเครื่องมือและอุปกรณ ใหคะแนน 0 คะแนน 7

เวลาที่ใชในการปฏิบัติงาน

ปฏิบัติงานไดอยางสมบูรณภายในเวลาทีก่ ําหนด ใหคะแนน 3 คะแนน

3

ปฏิบัติงานเกินเวลาทีก่ ําหนดไมเกิน 5 นาที ใหคะแนน 2 คะแนน ปฏิบัติงานเกินเวลาทีก่ ําหนดมากกวา 5 นาที ใหคะแนน 1 คะแนน คะแนนเต็ม

23

หมายเหตุ หากผูเขารับการฝกไดรับคะแนน 16 คะแนนขึ้นไป (คะแนนมากกวาหรือเทากับรอยละ 70) ใหผูเขารับการฝก ขอเขารับการทดสอบภาคปฏิบัติได

153 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

รายละเอียดหัวขอวิชาที่ 5 0921020305 ระบบบังคับเลี้ยว (ใบแนะนํา) 1. ผลลัพธการเรียนรู 1. อธิบายหนาที่และโครงสรางของระบบบังคับเลี้ยวได 2. ปฏิบัติงานเกี่ยวกับโครงสรางของระบบบังคับเลี้ยวได

2. หัวขอสําคัญ 1.

2.

3.

4.

5.

หนาที่ของระบบบังคับเลี้ยว ระบบบังคับเลีย้ ว สวนประกอบของกานตอบังคับเลี้ยว โครงสรางของกระปุกพวงมาลัย แบบของกระปุกพวงมาลัย

3. วิธีการฝกอบรม การฝกอบรมสามารถเลือกได 3 รูปแบบ คือ 1) การฝกอบรมดวยการสงมอบสื่อสิ่งพิมพ 2) การฝกอบรมที่ศูนยฝกอบรม 3) การฝกอบรมดวยสื่อในระบบออนไลน ดังรายละเอียดในขอแนะนําสําหรับผูรับการฝก

4. อุปกรณชวยฝก อุปกรณชวยฝกสามารถเลือกใชงานได 2 รูปแบบ คือ 1. รูปแบบสื่อสิ่งพิมพ (Offline) ประกอบดวย - คูมือผูรับการฝก เพื่อใชศึกษาภาคทฤษฎีและปฏิบัติ - คูมือการประเมิน เพื่อใชในการทดสอบ - สื่อวีดิทัศน (DVD) เพื่อประกอบการศึกษาภาคทฤษฎีและปฏิบัติ 2. รูปแบบอิเล็กทรอนิกส (Online) ประกอบดวย - คูมือผูรับการฝกรูปแบบเอกสารอิเล็กทรอนิกส (.pdf) เพื่อใชศึกษาภาคทฤษฎีและปฏิบัติ - คูมือการประเมินรูปแบบเอกสารอิเล็กทรอนิกส (.pdf) เพื่อใชในการทดสอบ 154 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

- สื่อวีดิทัศน (Online) เพื่อประกอบการศึกษาภาคทฤษฎีและปฏิบัติ

5. การรับการฝกอบรม 1. ผูรับการฝกทําแบบทดสอบกอนฝก (Post-Test) แลวสงใหครูฝกหรือระบบประเมินผลตามวิธีที่เลือกฝกอบรม 1.1 ถาผลการประเมินผานเกณฑรอยละ 70 ตามที่กําหนดในเอกสารโครงรางหลักสูตร จะมีสิทธิ์ขอเขารับการฝก ภาคปฏิบัติ (ถามี) หรือเขารับการฝกในโมดูลถัดไปได 1.2 ถาผลการประเมินต่ํากวารอยละ 70 ใหผูรับการฝกเขาฝกอบรมภาคทฤษฎี 2. การฝกอบรมภาคทฤษฎี ใหผูรับการฝกศึกษาคูมือผูรับการฝก และฝกหัดทําใบทดสอบทายหัวขอวิชา 3. เมื่อผูรับการฝกศึกษาคูมือผูรับการฝกประจําโมดูลนั้นเขาใจแลว ใหทําแบบทดสอบหลังฝก (Post-Test) แลวสงให ครูฝกหรือระบบประเมินผลเชนเดียวกับแบบทดสอบกอนฝก 4. การฝกอบรมภาคปฏิบัติ ผูรับการฝกอานและทําความเขาใจกับใบงาน ใบขั้นตอนการปฏิบัติงาน และเกณฑการวัด และประเมินผลงาน 5. ผูรับการฝกเขารับการฝกที่ศูนยฝกอบรมที่ลงทะเบียนหรือจองไว 6. ผูรับการฝกอานระเบียบปฏิบัติเกี่ยวกับความปลอดภัยในการฝกของหนวยฝก 7. ผูรับการฝกฟงคําชี้แจงลําดับการปฏิบัติงานตามใบขั้นตอนการปฏิบัติงาน 8. ผูรับการฝกปฏิบัติงานตามใบงาน แลวสงใหครูฝกตรวจประเมินผล 9. ผูรับการฝกที่คะแนนผลงานผานเกณฑรอยละ 70 สามารถขอทดสอบเพื่อจบโมดูลที่ฝกกับครูฝก

6. การวัดผล 1. ผูรับการฝกสงแบบทดสอบกอนฝก ใหครูฝกหรือระบบประเมินผลภาคทฤษฎีตามวิธีที่เลือกฝกอบรม 1.1 ถาผลการประเมินผานเกณฑรอยละ 70 ตามที่กําหนดในเอกสารโครงรางหลักสูตร จะมีสิทธิ์ขอเขารับการฝก ภาคปฏิบัติ (ถามี) หรือเขารับการฝกในโมดูลถัดไปได 1.2 ถาผลการประเมินต่ํากวารอยละ 70 ใหครูฝกมอบหมายใหผูรับการฝกศึกษาเนื้อหาจากสื่อดวยตนเองจนเขาใจ จึงทําแบบทดสอบหลังฝก (Post-Test) 2. ผูรับการฝกสงแบบทดสอบหลังฝก ใหครูฝกหรือระบบประเมินผลภาคทฤษฎี โดยใชหลักเกณฑเดียวกับการประเมิน แบบทดสอบกอนฝก 3. ผูร ับการฝกสงผลงานในการฝกภาคปฏิบัติใหครูฝกตรวจประเมินผลงานของผูรับการฝก โดยตองผานเกณฑรอยละ 70 ตามที่กําหนดในเอกสารโครงรางหลักสูตร จึงจะมีสิทธิ์เขารับการฝกในโมดูลถัดไปได

155 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

7. บรรณานุกรม คามีล. 2557. งานเครื่องลางรถยนต. [ออนไลน]. เขาถึงไดจาก : http://khamin1.blogspot.com/2014/07/4steering-system-4.htm อาจารยแผนกชางยนต สถาบันเทคโนโลยีราชมงคล วิทยาเขตนนทบุรี การใชและการบํารุงรักษารถยนต เจริญธรรม กทม 10200

156 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ใบขอมูล หัวขอวิชาที่ 5 ระบบบังคับเลี้ยว (Steering System) 1. หนาที่ของระบบบังคับเลี้ยว ระบบบังคับเลี้ยว (Steering System) เปนระบบกลไกที่ทําหนาที่ควบคุมทิศทางการบังคับของรถยนต ซึ่งสัมพันธกับ ระบบตาง ๆ เชน ระบบรองรับการสั่นสะเทือน ระบบการสงกําลัง และระบบเบรก เปนตน ระบบบังคับเลี้ยวที่ดีจะมีความคลองตัว ทั้งในที่แคบและที่คดเคี้ยว โดยจะตองควบคุมทิศทางการบังคับลอไดอยางแมนยําและเหมาะสม ตลอดจนมีการคืนกลับของ ลอ หลัง จากการเลี ้ย ว ซึ่ งทั้ งหมดต องทํ า ได อย า งคลองตัวและสม่ําเสมอ ทั้งความเร็ว ต่ําและความเร็วสูง เพื่อใหสูญเสีย การควบคุมและการสงกําลังของพวงมาลัยนอยที่สุด กระปุกพวงมาลัยที่นิยมใชมีดวยกัน 2 แบบ คือ กระปุกพวงมาลัยแบบใช เฟองขับและเฟองสะพาน และกระปุกพวงมาลัยแบบเฟองตัวหนอนกับลูกปนหมุนวน กระปุกพวงมาลัยแบบใชเฟองขับและเฟองสะพาน นิยมใชกับรถสปอรต รถแขง หรือรถยนตสัญชาติยุโรป มีความเร็วใน การทํางานมาก เฟองสะพานเปนสวนหนึ่งของระบบคันสงซึ่งตอกับลอหนา แกนพวงมาลัยติดอยูกับเฟองขับ และขบอยูกับ เฟองสะพานซึ่งตออยูกับกานตอตาง ๆ

ภาพที่ 5.1 กระปุกพวงมาลัยแบบใชเฟองขับและเฟองสะพาน กระปุกพวงมาลัยแบบเฟองตัวหนอนกับลูกปนหมุนวน เปนกระปุกพวงมาลัยแบบธรรมดาที่นิยมใชมากที่สุดในปจจุบัน ประกอบดวยนอต ซึ่งมีรองสวมอยูบนเฟองตัวหนอน โดยมีลูกปนรองรับ ดังนั้นเมื่อหมุนพวงมาลัย ลูกปนจะกลิ้งตัวภายในรอง และสงกําลังผานขาไกไปดึงคันสง ทําใหเกิดการหักเลี้ยวของลอหนา

157 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ภาพที่ 5.2 กระปุกพวงมาลัยแบบเฟองตัวหนอนกับลูกปนหมุนวน 2. ระบบบังคับเลี้ยว ระบบบังคับเลี้ยวแบงออกไดเปน 2 ระบบ คือ ระบบจุดหมุนเดียว และระบบอัคเคอรมันนหรือจุดหมุนสองจุด โดยมี รายละเอียดดังนี้ 2.1 ระบบจุดหมุนจุดเดียว (Single Pivot System) โดยปกติรถยนตจะมีลอเพียง 4 ลอ ซึ่งจุดหมุนของลอมีแผนเหล็กกลมขนาดใหญรองอยูจึงเรียกวา “ลอที่ 5” ในบริเวณกึ่งกลางเพลาลอหนาจะมีสลักใหญเปนจุดหมุนสําหรับการควบคุมเลี้ยว โดยมีแผนเหล็กกลมขนาดใหญรอง เพื่อลดความฝด ขอเสียของวิธีบังคับเลี้ยวแบบนี้คือ ลอและเพลาเคลื่อนที่ไปไดดวยกันทําใหมีน้ําหนักมาก

ภาพที่ 5.3 ระบบจุดหมุนจุดเดียว 2.2 ระบบอัคเคอรมันนหรือจุดหมุนสองจุด (Ackermann or Double Pivot System) การทํางานของระบบอัคเคอรมันน หรือจุดหมุนสองจุด โดยปกติจะนํามาใชกับระบบรองรับน้ําหนักแบบคานแข็ง ซึ่งบริเวณปลายทั้งสองของคานหนาจะมีจุดหมุนทั้งหมด 2 จุด โดยหมุนรอบสลักลอหนา ชุดแกนลอหนาดานในจะเจาะรู สําหรับสวมสลักลอหนาเขากับคานหนา และดานปลายของชุดแกนลอหนาจะเปนเพลาเพื่อใชใสลอรถ ลอรถจะหมุนรอบ ปลายแกนเพลา ซึ่งเปนสวนปลายของชุดแกนลอ 158 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ภาพที่ 5.4 ระบบจุดหมุนสองจุด 3. สวนประกอบของกานตอบังคับเลี้ยว (Steering Linkages) 1) ขาไก (Pitman Arm) ทําหนาที่สงถายแรงเคลื่อนจากกระปุกเกียรพวงมาลัยไปยังคันชัก ขาไกจะมีลักษณะ ของปลายดานใหญเปนเทเปอร และที่ปลายของเทเปอรจะถูกเจาะเปนรองใหมีขนาดเทากับเพลาของกระปุก เกียรพวงมาลัย ขาไกจะถูกยึดดวยนอตประกอบเขากับเพลา สวนปลายดานเล็กของขาไกจะยึดอยูกับคันชั ก และกานดึงลูกหมากเพลาของกระปุกเกียรพวงมาลัย 2) แขนบังคับเลี้ยว (Knuckle Arm) แขนบังคับเลี้ยวเปนแขนที่ยึดติดกับขอบังคับเลี้ยว จะทําหนาที่สงถาย การเคลื่อนที่ของคันสงไปยังลอหนา โดยผานทางแกนบังคับเลี้ยว 3) แกนบังคับเลี้ยว (Steering Knuckle) เปนตัวรองรับภาระงานที่มากระทํากับลอหนา และถายแรงหมุนไป ยั งเพลาล อ ซึ่ งจะถู กบั งคั บ ให ห มุ น เคลื่ อ นที่ ไปมาได ดว ยลู กหมาก หรือสลักยึดระหวางคานล อหน า กั บ แขนบังคับเลี้ยว 4) กานตอคันสงลอหนา (Drag Link) คือ แขนตอระหวางกระปุกพวงมาลัยกับแขนบังคับเลี้ยว รถที่ใชระบบ รองรับน้ําหนักแบบคานแข็งมักจะใชคันชักทําเปนทอตอนปลายมีสลักกลมและใสสปริงกันสะเทือน สลักกลม จะทําหนาที่เปนลูกหมากตอเขากับขาไกพวงมาลัย ซึ่งจะสงตอแรงจากการเคลื่อนที่จากขาไกไปยังคันสง 5) คันสง (Tie Rod) คันสงอาจจะอยูดานหลังหรือดานหนาของเพลา หนาคันสงทําดวยเหล็กกลวง โดยที่ปลาย ทั้งสองทําเปนเกลียว ซึ่งมักจะทําเปนเกลียวซายขางหนึ่งและเกลี ยวขวาขางหนึ่ง เกลียวนี้เปนที่ส วมใส ลูกหมากและมีเหล็กยึด (Clamp) กันคลาย หรืออาจทําเปนนอตล็อก มีแหวนพับล็อกเกลียวของปลายคันสง และเกลียวลูกหมากเปนเกลียวซายและเกลียวขวา จึงทําใหสามารถปรับมุมโทอินได 6) ลู ก หมาก (Tie-Rod End or Ball Socket Joint) ที่ ส ว นปลายของคั น ส ง จะมี ลู ก หมากเป น ตั ว ต อ กั บ แขนบังคับเลี้ยว และกานตออื่น เชน กานตอกลาง ซึ่งจะตองหมุนและเตนได จุดหมุนจึงทําเปนรูปทรงกลม 159 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

โดยมีสลักยึดกับชิ้นสวนอื่น ลูกหมากจะมี Ball Stud และเบาประกอบ (Ball Socket) สวนใหญเบาลูกหมาก จะประกอบดวยชิ้นสวนที่เปนเหล็ก จึงตองอัดจาระบีชนิดทนน้ําตามระยะเวลา และมีสปริงดันเบาเขากระชับ กับ Ball Stud ปจจุบันมีลูกหมากหลายแบบที่ใชสารไนลอนเปนเบา จึงไมจําเปนตองอัดจาระบี ลูกหมาก ชนิดนี้จึงไมมีหัวอัดจาระบี 7) แขนประคอง (Idler Arm) หรือแขนพา เปนตัวบังคับใหการเคลื่อนที่ของบังคับเลี้ยวเปนรูปสี่เหลี่ยม ดานขนาน ใชในระบบบังคับแบบสี่เหลี่ยมดานขนานซึ่งเปนแบบที่ใชกันมากที่สุด มีหลายแบบดังนี้ - แบบบุชเกลียว (Threadee Bushing) แบบบุชเกลียวนี้ ดานโคนมีสลักเกลียวสวมอยูกับตัวยึดเกลียว ของแขนกับตัวยึด มีลักษณะเปนเกลียวสี่เหลียม ซึ่งมีระยะฟรีมากกวาเกลียวปกติ จึงทําใหหมุนสาย ไปมาได ดานปลายทําเปนเหล็กกลมสวมเขากับกานตอกลาง ซึ่งทําเปนทอมีเบาและสปริงบีบให ติดกัน ปลายทอทําเปนเกลียวมีสกรูปรับใหกระชับกับเหล็กกลมไดตามตองการ - แบบชิ้นเดียว (One Piece) แบบนี้แขนประคอง และตัวยึดจะไดรับการออกแบบใหเปนชิ้นเดียวกัน ซึ่งถาบุชชํารุดตองเปลี่ยนใหม - แบบบุ ช ยาง (Rubber Bushing) แบบนี ้แ ขนประคองดา นโคนที ่ต ิด อยู ก ับ ตัว ยึด (Bracket) บุชยางสามารถเปลี่ยนได 8) ช็อคอัพกันสะเทือนพวงมาลัย (Steering Damper) ช็อคอัพจะถูกติดตั้งไวระหวางกานตอบังคับเลี้ยว และโครงรถ ช็ อ คอั พ พวงมาลั ย จะทํ า หน า ที่ ล ดอาการสั่น สะเทื อ นที่ เ กิ ด จากล อ สง ถ า ยมายัง พวงมาลั ย เนื่องจากสภาพพื้นผิวถนนขรุขระหรือไมราบเรียบ มีใชในรถยนตที่ยกระดับตัวถังสูงเพื่อใสลอขนาดใหญ

ภาพที่ 5.5 ช็อคอัพกันสะเทือนพวงมาลัย 3.1 หนาที่ของกานตอบังคับเลี้ยว กานตอบังคับเลี้ยวนั้น เปน ชิ้นสวนตาง ๆ ที่ทําหนาที่ถายทอดการเคลื่อนที่ในระบบบังคับเลี้ยว ประกอบดวย กานตอและแขนบังคับเลี้ยว โดยไดรับการสงถายกําลังจากกระปุกพวงมาลัย การเคลื่อนที่ไปยังลอหนาทั้งดานซายและ ดานขวา กานตอบังคับเลี้ยวมีอยูหลายแบบที่นิยมใชกัน แบงออกไดดังนี้ 160 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

1) กานตอบังคับเลี้ยวระบบรองรับลอหนาอิสระ ก า นต อบั งคั บ เลี้ ย วที่ ใช กับ ระบบรองรับ แบบนี้จ ะมี จุดต อหลายจุ ด เพื่อใหลอรถแตล ะดา นสามารถ เคลื่ อนที่ ขึ้น ลงได อย า งอิ ส ระ ระยะหางระหวางแขนที่บังคับ เลี้ย วจะเปลี่ย นไป คัน สงจึงถูกนํามาใชเปน จุดตอเชื่อมระหวางลอทั้งสองดาน ถาใชคันสงเพียงจุดเดียว มุมโทอินจะเปลี่ยนแปลงไปในขณะที่ลอเกิดการเตน ขึ้นลง ดังนั้นจึงตองใชคันสงถึงสองชุด และเชื่อมตอการสงถายแรงดวยคันสง สวนปลอกสปริงมุมโทอินจะถูก ติดตั้งอยูระหวางลูกหมากและคันสง กรณีรถยนตที่ใชกระปุกเกียรพวงมาลัยแบบเฟองสะพานนั้น เฟองสะพานจะ ทําหนาที่แทนคันชักสงถายแรงไปยังลูกหมากและลอ 2) กานตอบังคับเลี้ยวระบบรองรับแบบคานแข็ง กานตอแบบนี้จะประกอบดวย ขาไก คันชัก แขนบังคับเลี้ยว คันสง และลูกหมากคันสง กานตอบังคับ เลี้ยวชนิดนี้จะเคลื่อนที่ในลักษณะขึ้นลงในแนวดิ่งตามทิศทางการเคลื่อนที่ของตัวถังรถ จึงไมจําเปนจะตองมี ปลอกสําหรับปรับที่ตัว คันสงซึ่งตอไปยังแขนบังคับเลี้ยวทั้งดานซาย และดานขวาเนื่องจากใชคันสงตัวเดียว ลูกหมากที่ปลายคันสงจะทําหนาที่ยอมใหสปริงแหนบเคลื่อนตัวขึ้นลงได 3.2 การถอดกานตอบังคับเลี้ยว ภายหลังจากการตรวจสอบกานตอบังคับเลี้ยวแลว ถาเกิดการหลวมหรือสึกหรอ ใหปฏิบัติตามขั้นตอนดังนี้ 1) การถอดขาไก คันชัก และคันสง 2) คลายนอตยึดขาไก และดูดขาไกออกดวยเครื่องมือพิเศษ 3) กอนถอดขาไกออกจากกระปุกเกียรพวงมาลัย ควรทําเครื่องหมายเพื่อปองกันการประกอบกลับคืน ผิดพลาด 4) ถอดขาไกออกจากคันชักดวยเครื่องมือดูด อยาทําใหลูกยางกันฝุนลูกหมากชํารุด จากนั้นใชเครื่องมือ ดูดลูกหมากคันสงออกจากคันชัก 5) ถอดลูกหมากคันสงและคันสงออกจากแขนบังคับเลี้ยว แลวจึงใชเครื่องมือดูดลูกหมากคันชักออก จากแขนประคอง

161 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ภาพที่ 5.6 การถอดเปลี่ยนคันชักคันสง 3.3 การประกอบกานตอบังคับเลี้ยว ใหปฏิบัติยอนกลับตามลําดับขั้นตอนการถอด ดังนี้ 1) ประกอบคั น ส ง ทั้ ง ด า นซ า ยและด า นขวาเข า กั บ ปลายยึ ด โดยการหมุ น ลู ก หมากคั น ส ง ทั้ ง สองด า น เพื่อใหไดชวงระยะความยาวที่เทากัน 2) กอนการประกอบจะตองล็อกลูกหมากคันสง ปรับทิศทางแกนลูกหมากใหทํามุมกันตามที่กําหนด 3.4 การถอดแขนประคอง กระทําไดตามลําดับขั้นตอน ดังนี้ 1) ใชคอนและไขควงถอดฝาครอบตัวเรือนแขนประคองออก 2) คลายนอต และดึงเพลาแขนประคองออกจากตัวเรือน 3) ใชไขควงงัดซีลน้ํามันออกจากตัวเรือน 3.5 การประกอบแขนประคอง กอนการประกอบจะตองทําความสะอาดชิ้นสวนตาง ๆ กอน จากนั้นใหปฏิบัติยอนกลับ ตามลําดับ ดังนี้ 1) ประกอบซีลน้ํามันตัว ใหม และอัดจาระบีเข าตัว เรื อนแลวจึงประกอบเพลาแขนประคองเขาตัว เรื อน และกวดขันนอตดวยแรงบิดประมาณ 800 กิโลกรัม/เซนติเมตร 2) ใชประแจขันแรงบิดตรวจสอบการหมุนเคลื่อนตัวของแขนประคองหลาย ๆ ครั้ง ตามคาแรงบิดที่กําหนด 3.6 การตรวจการคลอนของคันสงและกานตอบังคับเลี้ยว การตรวจสอบการคลอนของคันสงและกานตอบังคับเลี้ยว ทําไดโดยการใชแมแรงยกดานหนาของรถใหลอหนา ทั้งสองพนจากพื้น จากนั้นใหผลัก และดึงลอทั้งซายและขวาเขาออกพรอม ๆ กัน ถามีระยะการคลอนมากเกินไป แสดงวามี การสึกหรอของอุปกรณบังคับเลี้ยว ซึ่งมีการตรวจสอบดังนี้ ในระบบบังคับเลี้ยวนั้นประกอบดวยจุดเชื่อมตอหลายจุด 162 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

การคลอนตัวอาจมีผลมาจากการคลายตัวของชิ้นสวนบังคับเลี้ยว การสึกหรอของขั้วตอตาง ๆ เปนตนเหตุใหรถยนตถูก ดึงไปดานใดดานหนึ่ง และเกิดการสั่นหรือการสึกหรอของยางที่ผิดปกติ 3.6.1 ขั้นตอนในการตรวจสอบ 1) ตรวจสอบแกนบังคับเลี้ยว หากแกนบังคับเลี้ยวไมมีอาการผิดปกติใหตรวจสอบระยะฟรี ของ พวงมาลัย โดยตรวจสอบแกนพวงมาลัย ขอตอ กานตอ เสื้อกระปุกพวงมาลัย และระยะคลอน เฟองกระปุกพวงมาลัย ตามลําดับ 2) ตรวจสอบชุดบุชพวงมาลัย หากไมพบอาการผิดปกติใหตรวจสอบจุดหมุนเลี้ยวของพวงมาลัย เปนลําดับสุดทาย 4. โครงสรางของกระปุกพวงมาลัย กระปุกพวงมาลัย ทําหนาที่บังคับทิศทางการเลี้ยว และทดรอบของเฟองเพื่อทดแรงการหมุนของพวงมาลัย โครงสราง ของกระปุกพวงมาลัยแบงออกเปน 2 แบบ ไดแก กระปุกพวงมาลัยแบบธรรมดา และกระปุกพวงมัยแบบเพาเวอร ดังนี้ 4.1 โครงสรางของกระปุกพวงมาลัยแบบธรรมดา สวนประกอบของกระปุกพวงมาลัยแบบธรรมดานั้น ประกอบไปดวยสวนประกอบดังนี้ 1) เรือนกระปุกพวงมาลัย (Gear Housing) ทําดวยเหล็กหลอยึดติดอยูกับโครงรถทําหนาที่บรรจุไกเฟองทดรอบ ซึ่งจะมีลักษณะที่แตกตางกัน เชน เฟองตัวหนอน ลูกเบี้ยวเฟองเซกเตอร กระเดื่อง เปนตน 2) แกนพวงมาลัย (Steering Column) หรือเพลาพวงมาลัย ทําจากเหล็กกลากลมยาว ปลายดานหนึ่ ง ยึ ดติ ดอยู กับ พวงมาลั ย (Steering Wheel) สว นปลายอีกดานหนึ่งเป น เฟ องตัว หนอน หรือลูกเบี้ ย ว ซึ่งเปนสวนที่อยูในกระปุกพวงมาลัย 3) เพลาขวาง (Cross Shaft) ปลายขางหนึ่งเปนสวนที่รับอาการเคลื่อนไหวจากเฟองตัวหนอนหรือลูกเบี้ยว เพลานี้มีบุชทําหนาที่เปนศูนยและจุดหมุน ขณะที่หมุนพวงมาลัยนั้นเพลาขวางจะบิดไปมา สวนปลายอีก ขางหนึ่งซึ่งอยูดานนอกของเพลาขวางยึดติดกับขาไก 4) ขาไก (Pitman Arm) ขาไกทําจากเหล็กเหนียวเปนสวนที่ยื่นออกมาจากตัวเรือนกระปุกพวงมาลัย โดย จะสวมยึดติดกับเพลาขวาง

163 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ภาพที่ 5.7 สวนประกอบของกระปุกพวงมาลัยแบบธรรมดา กระปุกพวงมาลัย (Steering Box) นั้นมีการออกแบบไวหลายชนิด เพื่อใหเหมาะสมกับชนิดของรถ โดยกระปุกพวงมาลัย จะมีการทํางานรวมกับกลไกกานตอตาง ๆ ซึ่งสามารถแบงหนาที่ของกระปุกพวงมาลัยไดดังนี้ 1) ลดรอบการหมุนของพวงมาลัย แกนพวงมาลัยจะสงถายการหมุนทําใหเฟองที่บรรจุอยูภายในกระปุก พวงมาลัย ทําหนาที่ลดรอบการหมุนของพวงมาลัย 2) เปลี่ยนแปลงอาการหมุน (Rotary Motion) ของพวงมาลัย ใหลอหนาทั้งดานซายและดานขวาเคลื่อนที่ หันไปหันมา ทิศทางการหมุนของพวงมาลัยจะตองสอดคลองกับทิศทางการเลี้ยวของลอ 3) ชวยผอนแรงในการบังคับเลี้ยว โดยการเพิ่มแรงบิดใหมากขึ้น อัตราสวนที่ลดลง เรียกวาอัตราทดของ การบังคับเลี้ยว คาจะอยูระหวาง 10-20 ตอ 1 อัตราทดของกระปุกพวงมาลัยยิ่งมีมากยิ่งทําใหการหมุน พวงมาลัยเบาขณะที่เลี้ยวเขาโคง 4) ลดการสะเทือนขณะที่รถวิ่งผานถนนที่ขรุขระ จะทําใหลอหนาบิดตัวไปมา ลอที่บิดตัวอยางรวดเร็วนี้จะ สงแรงผานไปยังพวงมาลัย ถาพวงมาลัยไมทดรอบไว อาการสั่นสะเทือนจะสงไปยังผูขับขี่ การทดรอบยิ่งมาก จะทํ าให กระปุ กพวงมาลั ยลดอาการสั่ นสะเทื อนมากขึ้ น แต การบั งคั บรถได ไม ค อยดี นั ก เพราะจะต อง หมุน พวงมาลัยมากขึ้นจึงจะทําใหรถเลี้ยวไดเทาเดิม ทําใหการเลี้ยวชาลง และอาจเกิดอันตรายในขณะที่ เลี้ยวดวยความเร็วสูง

164 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

4.2 โครงสรางของกระปุกพวงมาลัยแบบเพาเวอร พวงมาลัยเพาเวอร เปนระบบชวยทดกําลังการหมุนพวงมาลัยไปในทิศทางต าง ๆ โดยลดการใชกําลังลง เพื่อ ประโยชนขณะกําลังเลี้ยวในพื้นที่แคบ อีกทั้งยังสะดวกสบายในการขับขี่ ในปจจุบันแบงพวงมาลัยเพาเวอรออกเปน 2 แบบ ดังนี้ 1) ระบบพวงมาลัยเพาเวอรแบบไฮดรอลิก (Hydraulic Power Steering) ระบบนี้ใชปมไฮดรอลิกในการสราง กําลังดันสงไปยังกระปุกพวงมาลัย กลาวคือ เมื่อหมุนพวงมาลัย วงจรน้ํามันจะเปดลิ้นควบคุม สงผลให แรงดันน้ํามันด ันลูกสูบภายในกระบอกสูบของกระปุกพวงมาลัย เพื่อชวยผอนแรงผูขับขณะเลี้ยว

ภาพที่ 5.8 พวงมาลัยเพาเวอรไฮดรอลิก 2) ระบบพวงมาลั ย เพาเวอร แ บบไฟฟ า EPS (Electric Power Steering) ระบบนี้ใชมอเตอร ไ ฟฟ า เป น ตัวสรางกําลังชวยผอนแรง เมื่อผูขับขี่หมุนพวงมาลัยจะมีตัวรับสัญญาณ (Sensor) สงไปใหกลองควบคุม ระบบพวงมาลัยเพาเวอร เพื่อใหกลองควบคุมสั่งการใหมอเตอรไฟฟาทํางาน

165 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ภาพที่ 5.9 พวงมาลัยเพาเวอรแบบไฟฟา 4.3 การตรวจและเปลี่ยนชิ้นสวนของกระปุกพวงมาลัยแบบลูกปนหมุนเวียน เมื่อตรวจพบการชํารุดเสียหาย ควรจะ เปลี่ยนโดยมีขั้นตอน ดังนี้ 1) ตรวจการสึกหรอและชํารุดเสียหายของเฟองตัวหนอนและลูกปน 2) ตรวจการหมุ น คล องตั ว โดยการใหกระปุกพวงมาลัย เลื่อนลงดว ยน้ําหนักของกระปุกพวงมาลัย เอง ระหวางเฟองตัวหนอนกับลูกปน ขอควรระวัง คือ อยาใหตัวเรือนของเฟองสะพานกระแทกกับปลายแกน เฟองตัวหนอน 3) ตรวจการสึกหรอของลูกปนรองรับแกนเฟองตัวหนอนและซีลน้ํามัน ถาชํารุดใหเปลี่ยนออกดวยการใช เครื่องมือและไขควง 4) วัดระยะรุน (ระยะฟรี) เพลาดวยฟลเลอรเกจ ตามปกติจะมีระยะสูงสุด 0.05 มิลลิเมตร 4.4 การประกอบกระปุกพวงมาลัยแบบลูกปนหมุนเวียน ปฏิบัติไดตามลําดับขั้นตอนยอนกลับ ดังนี้ 1) ประกอบสกรูปรับตั้งลูกปนดวยเครื่องมือ จนกระทั่งสกรูปรับตั้งหมุนเขาที่ 2) วัดคาพรีโหลดของลูกปน โดยใชประแจแรงบิดขันและปรับตั้งสกรูจนไดวัดคาพรีโหลด (Prelode) ตามที่กําหนด 3) ประกอบเพลาขวางเขากระปุกพวงมาลัย โดยจัดใหตําแหนงของเฟองเรือนลูกปนอยูกึ่งกลางและสอด ฟนกลางของเฟองขวางขบกับเฟองตัวหนอน 4) ใชไขควงคลายสกรูปรับตั้งใหมีความยาวจนสุด และประกอบฝาครอบพรอมกับปะเก็นใหม 5) จัดใหเพลาของเฟองตัวหนอนอยูในตําแหนงกึ่งกลาง โดยใชไขควงปรับสกรูปรับตั้งพรีโหลด (Prelode) รวมกับการใชประแจวัดแรงบิด คาพรีโหลด (Prelode) ลูกปนตามที่กําหนด 166 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

6) ขันนอตล็อกสกรูปรับตั้ง และไดอัลเกจตรวจวัดระยะหางของฟนเฟองเพลาขวาง 7) เติมน้ํามันในกระปุกพวงมาลัย 4.5 การถอดประกอบกระปุกพวงมาลัยแบบเฟองสะพานและเฟองขับ กอนการถอดและประกอบจําเปนตองศึกษาโครงสรางใหเขาใจ เพื่อที่จะปฏิบัติงานไดอยางถูกตอง ดังนี้ 1) การถอดแยกประปุกพวงมาลัยแบบเฟองสะพานและเฟองขับ ยึดตัวเรือนกระปุกพวงมาลัยดวยปากกาจับชิ้นงาน เนื่องจากกระปุกพวงมาลัยทําจากอะลูมิเนียมอัลลอย อาจจะทําใหเกิดความเสียหายขึ้นได จึงตองทําความสะอาดชิ้นสวนกอนการแยกชิ้นสวน - คลายนอตล็อก และถอดลูกหมากคันสงออก กอนถอดลูกหมากคันสงออกจะตองทําเครื่องเอาไว - ปลดคลิปล็อก และถอดยางกันฝุนเฟองสะพานทั้งซายและขวาอยางระมัดระวัง อยาใหฉีกขาด - ใชคอนและไขควง หรือสกัดตอกปลดล็อกแหวนล็อกคันสง โดยไมทําใหเฟองสะพานเสียหาย และทําเครื่องหมายไวที่คันสงทั้งดานซายและดานขวา - ใชประแจถอดคันสงและแหวนล็อกออก คลายนอตล็อกโบลตปรับสปริงนํารองเฟองสะพาน - ถอดโบลตปรับสปริงนํารอง สปริงดัน และนํารองเฟองสะพาน - ถอดนอตล็อกสกรู ปรับลูกปนเฟองขับ และถอดสกรูปรับเฟองขับ - ดึงเฟองขับพรอมลูกปนตัวบนออก และดึงเฟองสะพานออกจากตัวเรือนกระปุกพวงมาลัย 2) การตรวจและเปลี่ยนชิ้นสวนตาง ๆ ของกระปุกพวงมาลัย การตรวจชิ้นสวนตาง ๆ เปนการหาสาเหตุการ ชํารุด การตรวจสอบจะตองทําความสะอาดเสียกอน เพื่อความถูกตองแมนยําสามารถปฏิบัติไดดังนี้ - ตรวจการคดและการสึกหรอของเฟองสะพานดวยไดอัลเกจ ถาชํารุดใหเปลี่ยนทันทีและเปลี่ยน ตลับลูกปนเฟองขับ - ใหความรอนกับตัวเรือนกระปุกพวงมาลัยที่อุณหภูมิไมนอยกวา 80 องศาเซลเซียส และใชคอน พลาสติกเคาะลูกปนตัวลางเลื่อนขึ้น - เปลี่ยนตลับลูกปนลางโดยใชคาอุณหภูมิที่ตัวเรือนกระปุกเกียรเชนเดียวกับการถอด - ใชไขควงงัดเฟองสะพาน และใชไขควงสอดเขาตามรูระบายแรงดันที่กระบอกพวงมาลัยปองกัน การอุดตัน - เปลี่ ย นบุ ช เฟ อ งสะพาน และเมื่ อ ประกอบให จั ด รู ทั้ ง สามที่ บุ ช ให ต รงกั บ รู ร ะบายแรงดั น ที่ กระบอก พวงมาลั ย เปลี่ ย นซี ล น้ํ า มั น เฟ อ งขั บ และเมื่ อ เปลี่ ย นซี ล ใหม จ ะต อ งต่ํา กว าขอบ ประมาณ 0.5 มิลลิเมตร 167 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

3) การประกอบกระปุ ก พวงมาลั ย แบบเฟ อ งสะพานและเฟ อ งขั บ ภายหลั ง จากถอดแยกชิ้ น ส ว นและ ตรวจสอบแลว ลําดับขั้นตอนการประกอบกระทํายอนกลับได ดังนี้ - ทาจาระบีหลอลื่นชิ้นสวนตาง ๆ ของกระปุกพวงมาลัย - ประกอบเฟ องสะพานเข ากับตัว เรื อนกระปุกพวงมาลัย ทางดานเฟ องขับ และปรับรอยบาก ใหตรงกับตําแหนงเฟองขับ - ประกอบเฟองขับเขากับตัวเรือนกระปุก โดยที่ตอนปลายของเฟองขับสวมเขากับลูกปนตัวลาง ไดอยางพอดี - ประกอบสกรู ป รั บ ตั้ งลูกปน เฟองขับ ปรับ คาพรีโ หลด (Prelode) เฟองขับ โดยการขัน สกรู ปรับตั้งลูกปนเฟองขับเขา จนกระทั่งความตึงของลูกปนวัดไดประมาณ 3.7 กิโลกรัม/เซนติเมตร - คลายสกรูปรับตั้งลู กปนเฟองขับ ใหความตึงของลูกปนวั ด ไดป ระมาณ 2.3 - 3.3 กิโลกรั ม/ เซนติเมตร - ขันนอตล็อกสกรูปรับตั้งลูกปนเฟองขับ และขันนอตโบลตปรับสปริงนํารอง - ขันนอตโบลตปรับสปริงนํารองเฟองสะพานเพื่อปรับวัดคาพรีโหลด (Prelode) รวม - คลายโบลตปรับสปริงนํารองเฟองสะพาน และวัดการหมุนของเฟองขับ คาพรีโหลด (Prelode) รวมอยูที่ประมาณ 10 ถึง 13 กิโลกรัม/เซนติเมตร - ขันนอตโบลตปรับสปริงนํารองเฟองสะพาน และจัดตําแหนงของแหวนล็อกใหตรงกับรองที่ ปลายเฟองสะพาน และขันลูกหมากเขาดวยแรงบิด 730 กิโลกรัม/เซนติเมตร - พับแหวนล็อกประกอบยางกันฝุนเฟองสะพาน ประกอบแคลมปล็อกและคลิปล็อก โดยดานที่ ตอกับคันสง ใหใชคลิปล็อกเพื่อปองกันการชํารุด - ขั น นอตล็ อกกั บ ลู กหมากเขากับ เฟองสะพานจนเครื่องหมายที่ทําไวตรงกัน นอตจะล็อกได ตอเมื่อปรับมุมโทอินแลวเทานั้น - ปรับความยาวของลูกหมากทั้งดานซายและดานขวาใหมีความยาวที่เทากันตามคาที่กําหนด 5. แบบของกระปุกพวงมาลัย แบงออกไดดังนี้ 1) แบบเฟองตัวหนอนและลูกกลิ้ง (Worm and Roller) กระปุกพวงมาลัยแบบนี้เฟองตัวหนอนและลูกกลิ้งเปน ตั ว ทดกํ า ลั ง เฟ อ งตั ว หนอนทํ า สั น ฟ น เช น เดี ย วกั บ เฟ อ งมี ร ะยะพิ ต ช แ ละทํ า เป น โค ง ตั ว ลู ก กลิ้ ง นี้ จ ะมี ฟนเดียวหรือหลายฟน ฟนของลูกกลิ้งจะมีลักษณะเหมือนฟนเฟ องขบฟนของเฟองตัวหนอน ตัวลูกกลิ้ง 168 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

หมุนรอบสลักซึ่งเปนสวนหนึ่งของเพลาขวาง ซึ่งขณะที่หมุนพวงมาลัยฟนของเฟองตัวหนอนจะบังคับให ลูกกลิ้งเคลื่อนที่ไปตามสันเฟอง โดยมีลูกปนรองรับอยู ลูกกลิ้งจึงเคลื่อนที่ตาม และหมุนรอบตัวเองดวย

ภาพที่ 5.10 แบบเฟองตัวหนอนและลูกกลิ้ง 2) แบบเฟองตัวหนอนและเซกเตอร (Worm and Sector) เซกเตอร หรือเรียกวา เฟองเสี้ยว คือ เฟองที่มีฟน เพียงบางสวน โดยเวลาหมุนพวงมาลัยจะใชฟน เฟองสวนเดียว การทํางานของกระปุ กพวงมาลัย แบบนี้ มีลักษณะเชนเดียวกันกับแบบเฟองตัวหนอนและลูกกลิ้ง กระปุกพวงมาลัยแบบนี้เปนตนแบบของเฟ อ ง ตัวหนอนและลูกกลิ้ง ฟนเฟองที่ทําเปนลูกกลิ้งชวยลดความฝดลง กระปุกพวงมาลัยแบบเฟองเสี้ยวนี้มีใชใน รถยนตนอย

ภาพที่ 5.11 แบบเฟองตัวหนอนและเซกเตอร 3) แบบเฟองสะพาน (Rack and Pinion) เปนกระปุกพวงมาลัยที่เหมาะสําหรับใชกับรถยนตขนาดเล็กและ รถแขง เปนชุดพวงมาลัยแบบงายทํางานโดยตรงถึงลอรถ มีความไวและคลองตัวในการทํางานมาก จึงมัก นิยมใชกับรถยนตขนาดเล็กทั่วไป กระปุกพวงมาลัยแบบเฟองสะพานมีขอเสีย คื อ มีอัต ราทดต่ํา ซึ่งจะ ทําใหพวงมาลัยหนัก ถาตองการอัตราทดสูงตองทําใหเฟอ งพิ เนีย น (Pinion) ตัว เล็กลง แตจ ะทํา ให

169 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ความแข็งแรงลดลง กลไกบังคับเลี้ยวของชุดพวงมาลัยแบบนี้มีชิ้นสวนนอยชิ้น และใชเฟองตอเฟองขบกัน ระยะฟรีจึงมีนอยมาก

ภาพที่ 5.12 แบบเฟองสะพาน 4) แบบลูกปนหมุ นเวี ยน (Recirculating Ball or Worm and Nut) กระปุกพวงมาลัย แบบนี้จ ะมี ลู ก ป น หมุนเวียนอยูขางใน โดยมีหลักการเชนเดียวกับการหมุนสกรูและนอต ถาตองการใหหมุนไดค ลอ งก็ใ ช ลู ก ป น กลมเป น สั น เกลี ย วแทน จะชว ยลดความฝด และทํา ใหห มุน ไดค ลอ งขึ้น แขนบังคับเลี้ยวที่ใช รวมกับกระปุกพวงมาลัยชนิดนี้ จะรับกําลังมาจากขาไก แกนพวงมาลัยจะทําเปนรองแบบเกลียวทําเปน รองกลมเรียกวา Wormhshaft ตัวบอลนอต (Ball Nut) ขางในกลึงเปนรองเกลียวลักษณะเปนรองกลม เชนเดียวกับที่ตัวแกนพวงมาลัยระหวางรองเกลียวของแกนพวงมาลัย บอลนอตใสลูกปนจนเต็ม และมีทอ ลูกปนกับดานลางของบอลนอตทําเปนฟนแบบเฟองสะพานเปนเฟองซี่ตรงขบอยูกับเฟองเสี้ยว ซึ่งเปน สวนหนึ่งของเพลาขวาง

ภาพที่ 5.13 แบบลูกปนหมุนเวียน

170 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ใบทดสอบ ตอนที่ 1 คําชี้แจง ใหผูรับการฝกทําเครื่องหมาย x ลงในกระดาษคําตอบขอที่ถูกที่สุดเพียงขอเดียว 1. ขอใด คือ หนาที่ของระบบบังคับเลี้ยว ก. ลดแรงกระแทกทีจ่ ะไปยังลอรถยนต ข. ทําใหพวงมาลัยหมุนคืนกลับเมื่อรถยนตวิ่งทางตรง ค. ควบคุมทิศทางการเคลื่อนที่ของรถยนต ง. ชวยใหรถยนตขับเคลื่อนอยางนุมนวลทุกสภาพถนน 2. เมื่อหมุนพวงมาลัย วงจรน้ํามันจะเปดลิ้นควบคุมเพื่อสงแรงดันน้ํามันไปยังสวนใด ก. ปมน้ํามัน ข. กระบอกสูบกําลัง ค. ทอแรงดันน้ํามัน ง. กระปุกพวงมาลัย 3. แขนบังคับเลี้ยวตาง ๆ ที่ใชรวมกับกระปุกพวงมาลัยชนิดลูกปนหมุนวน รับกําลังมาจากชิ้นสวนใด ก. เพลาตัวหนอน ข. ขาไก ค. เพลาขับ ง. เพลาตาม 4. ขอใด คือ หนาที่ของกระปุกพวงมาลัย ก. ชวยผอนแรงในการบังคับเลี้ยว ข. ควบคุมใหการหมุนของพวงมาลัยคงที่ ค. ลดแรงบิดใหนอยลง ง. เพิ่มรอบการหมุนของพวงมาลัย

171 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

5. สวนประกอบของกานตอบังคับเลี้ยวในขอใด ทําหนาที่สงถายการเคลื่อนที่ของคันสงไปยังลอหนา ผานทางแกนบังคับเลี้ยว ก. ขาไก ข. คันสง ค. แขนบังคับเลี้ยว ง. แขนประคอง 6. ขอใด คือ ขอดีของกระปุกพวงมาลัยแบบเฟองสะพาน ก. มีกลไกบังคับเลี้ยวจํานวนหลายชิ้น ข. ชองวางรวมของกลไกบังคับเลี้ยวมีมาก ค. ดูดซับแรงกระแทกจากลอที่สงมายังพวงมาลัยไดดี ง. เล็กกะทัดรัด บังคับรถไดดี เมื่อขับรถดวยความเร็วสูง ตอนที่ 2 คําชี้แจง ใหผูรับการฝกพิจารณาขอความตอไปนี้วา ถูก หรือ ผิด และทําเครื่องหมาย x ลงในกระดาษคําตอบ ถูก

ผิด

ขอความ 7. ช็อคอัพพวงมาลัยจะทําหนาที่ลดอาการสั่นสะเทือนที่เกิดจากลอสงถายมายัง พวงมาลัย เนื่องจากสภาพพื้นผิวถนนขรุขระหรือไมราบเรียบ 8. กระปุกพวงมาลัยแบบเฟองตัวหนอนกับลูกปนหมุนวน นิยมใชกับรถสปอรต รถแขง หรือรถยนตสัญชาติยุโรป 9. ปลายข า งหนึ่งของเพลาขวางเปน สว นที่รับ อาการเคลื่อนไหวจากเฟองตัว หนอนหรือลูกเบี้ยว โดยที่เพลานี้มีบุชทําหนาที่เปนศูนยและจุดหมุน 10. อัตราทดของการบังคับเลี้ยว คาจะอยูระหวาง 20-30 ตอ 1 อัตราทดของ กระปุกพวงมาลัยยิ่งมีมาก ยิ่งทําใหการหมุนพวงมาลัยหนักขณะที่เลี้ยวเขาโคง 11. กลไกบั ง คับ เลี้ย วของชุด พวงมาลัย แบบเฟอ งสะพาน มีชิ้น สว นนอยชิ้น และใชเฟองตอเฟองขบกัน ระยะฟรีจึงมีนอยมาก

172 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

กระดาษคําตอบ ตอนที่ 1 ปรนัย ขอ

ก

ข

ค

ง

1 2 3 4 5 6 ตอนที่ 2 ถูกผิด ขอ

ถูก

ผิด

7 8 9 10 11

173 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ใบงาน ใบงานที่ 5.1 การตรวจสอบลูกหมากบังคับเลี้ยวแบบเฟองสะพาน (Rack and Pinion) 1. วัตถุประสงคเชิงพฤติกรรม 1. ปฏิบัติงานเกี่ยวกับโครงสรางของระบบบังคับเลี้ยวได 2. ปฏิบัติงานตรวจสอบลูกหมากบังคับเลี้ยวแบบเฟองสะพาน (Rack and Pinion)ได 3. ปฏิบัติงานโดยคํานึงถึงความปลอดภัย

2. ระยะเวลาการฝกปฏิบัติงาน - ระยะเวลาการฝกปฏิบัติงานรวม 1 ชั่วโมง 3. คําชี้แจง ใหผูรับการฝกตรวจสอบลูกหมากบังคับเลี้ยวแบบเฟองสะพาน (Rack and Pinion)

174 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ใบขั้นตอนการปฏิบัติงาน ใบขั้นตอนการปฏิบัติงานที่ 5.1 การตรวจสอบลูกหมากบังคับเลี้ยวแบบเฟองสะพาน (Rack and Pinion) 1. การเตรียมการ 1.1 การเตรียมอุปกรณปองกันสวนบุคคล สวมใสอุปกรณปองกันอันตรายสวนบุคคลกอนเริ่มปฏิบัติงาน ไดแก - ถุงมือผา - รองเทานิรภัย - ชุดปฏิบัติการชาง 1.2 รับฟงคําสั่งจากครูฝก พรอมรับใบงาน 1.3 การเตรียมสถานที่ 1. ตรวจสอบสภาพพื้น ที่ปฏิบัติ งาน ไมใหมีอุปกรณ อื่น ๆ ที่ไมเกี่ยวข อง หรือวัสดุอันตราย เชน สายไฟฟ า วางกีดขวางอยู 2. ดูแลไมใหบุคคลที่ไมเกี่ยวของเขามาในบริเวณปฏิบัติงาน 3. เตรียมอุปกรณปฐมพยาบาลเบื้องตน ในกรณีเกิดอุบัติเหตุขณะปฏิบัติงาน 4. รับทราบจุดที่ตั้งของอุปกรณชวยเหลือในกรณีฉุกเฉินตาง ๆ รวมถึงวิธีการใชอุปกรณเหลานั้น 1.4 การเตรียมเครื่องมือและอุปกรณตอผูรับการฝก 1 คน 1. รถยนต

จํานวน 1 คัน

2. ลิฟตยกรถ

จํานวน 1 ตัว

หมายเหตุ ตรวจสอบเครื่องมือวามีสภาพพรอมใชงานหรือไม หากพบวาเครื่องมือชิ้นใดชํารุด ใหรายงานครูฝกใหทราบ 1.5 การเตรียมวัสดุตอผูรับการฝก 1 คน - ผาเช็ดทําความสะอาด

จํานวน 1 ผืน

175 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

2. ลําดับการปฏิบัติงาน การตรวจสอบลูกหมากบังคับเลี้ยวแบบเฟองสะพาน (Rack and Pinion) ขั้นตอนการปฏิบัติงาน 1. จอดรถ

คําอธิบาย จอดรถใหตรงกับตําแหนงของลิฟตยกรถ

2. ดับเครื่องยนต

ดับเครื่องยนตและเขาเกียร กรณีที่เปนรถยนตอัตโนมัติ ใหเขาเกียรใน ตําแหนง P ถาเปนเกียรธรรมดา ใหเขา เกียรที่ตําแหนงเกียรวาง ดึงเบรกมือ เพื่อปองกันรถไหล

176 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

ขอควรระวัง

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ขั้นตอนการปฏิบัติงาน 3. ยกรถขึ้น

คําอธิบาย ขอควรระวัง ยกรถขึ้ น จากพื้ น ด ว ยลิ ฟ ต ย กรถ เพื่ อ ให ระวังอยาให มี คนหรื อ สปริ ง และแขนป ก นกที่ ทํ า หน า ที่ ร องรั บ สิ่ ง กี ด ขวางใต ท อ งรถ น้ําหนักรถยนตเปนอิสระ

หรื อ บริ เ วณใกล เ คี ย ง ขณะนํ า รถขึ้ น และ ระวังรถตกจากลิฟตยก รถ

4. ตรวจสอบยางหุมลูกหมากและจาระบีที่ลูกหมาก ยางหุมลูกหมาก จะตองไมมีรองรอยฉีก ขาด

5. ตรวจสอบลูกหมากที่ลอหนาทั้ง 2 ลอ

ใชมือทั้ง 2 ขาง จับ ลอในแนวระดับและ โยกเขาออก จากนั้น จับลอในแนวดิ่ง และ โยกเข า ออกอี ก ครั้ ง เพื่ อ ดู ค วามหลวม คลอนของลูกหมาก หากลอไมขยับ แสดง วาลูกหมากปกติ

177 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ขั้นตอนการปฏิบัติงาน 6. นํารถลงพื้น

คําอธิบาย ลดระดับลิฟตยกรถจนกระทั่งรถอยูใน

ขอควรระวัง ระวังอยาให มี คนหรื อ

7. ทํ า ความสะอาดและจั ด เก็ บ เครื่ อ งมื อ และ ระดับปกติ

สิ่ ง กี ด ขวางใต ท อ งรถ

อุปกรณ

หรื อ บริ เ วณใกล เ คี ย ง ขณะนํารถลง ใชผาเช็ดทําความสะอาดบริเวณสถานที่ ปฏิ บั ติ ง าน และจั ด เก็ บ เครื่ อ งมื อ และ อุปกรณใหเรียบรอย

3. ตรวจสอบการทํางาน ตรวจสอบและบันทึกขอบกพรองตอไปนี้ ลําดับ

รายการตรวจสอบ

เกณฑการพิจารณา

ที่ 1

เตรียมเครื่องมือ อุปกรณ และวัสดุอยางถูกตอง ความถูกตองตามวิธีการใชงาน และครบถวน

2

สวมใส อุ ป กรณ ป อ งกั น อั น ตรายส ว นบุ ค คล ความถูกตองตามวิธีการใชงาน อยางถูกตองและครบถวน กอนเริ่มปฏิบัติงาน

3

การปฏิ บั ติ ง านได ถู ก ต อ ง เป น ไปตามลํ า ดั บ ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน ขั้นตอน

4

การตรวจสอบลูกหมาก

ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน

5

ความสะอาดเรียบรอยในการปฏิบัติงาน

ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน

6

การจัดเก็บเครื่องมือ อุปกรณ และวัสดุ

ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน

หลังปฏิบัติงาน 7

เวลาที่ใชในการปฏิบัติงาน

ทันเวลาที่กําหนด

178 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ใบใหคะแนนการตรวจสอบ ลําดับที่

1

รายการตรวจสอบ

เตรียมเครื่องมือ อุปกรณ และวัสดุอยางถูกตองและ ครบถวน

ขอกําหนดในการใหคะแนน

เตรียมเครื่องมือ อุปกรณ และวัสดุอยางถูกตอง ครบถวน ทุกชิ้น ใหคะแนน 3 คะแนน

คะแนน เต็ม 3

เตรี ย มเครื่ อ งมื อ อุ ป กรณ และวั ส ดุ ไ ม ค รบถ ว น หรื อ ไมถูกตอง อยางใดอยางหนึ่ง ใหคะแนน 2 คะแนน เตรี ย มเครื่ อ งมื อ อุ ป กรณ และวั ส ดุ ไ ม ค รบถ ว นและ ไมถูกตอง ใหคะแนน 0 คะแนน 2

สวมใสอุปกรณปองกันอันตรายสวนบุคคลไดแก ถุงมือผา สวมใสอุปกรณปองกันอันตรายสวนบุคคลไดอยางถูกตอง รองเทานิรภัย ชุดปฏิบัติงานชาง ไดอยางถูกตองและ ครบถวน กอนเริ่มปฏิบัติงาน

3

ครบทั้ง 3 ชนิด ใหคะแนน 3 คะแนน สวมใสอุปกรณปองกันอันตรายสวนบุคคลไดอยางถูกตอง ครบ 2 ชนิด ใหคะแนน 1 คะแนน สวมใสอุปกรณปองกันอันตรายสวนบุคคลไดอยางถูกตอง นอยกวา 2 ชนิด ใหคะแนน 0 คะแนน

3

การปฏิบัติงานไดถูกตอง เปนไปตามลําดับขั้นตอน

ถูกตองและเปนไปตามลําดับขั้นตอน

3

ใหคะแนน 3 คะแนน ถูกตอง แตสลับขั้นตอนปฏิบัติงานในบางขั้นตอน ใหคะแนน 2 คะแนน ถูกตอง แตปฏิบัติงานไมครบทุกขั้นตอน ใหคะแนน 1 คะแนน ไมถูกตอง และปฏิบัติงานไมครบทุกขั้นตอน ใหคะแนน 0 คะแนน 4

การตรวจสอบลูกหมากที่ลอหนา

ตรวจสอบความหลวมคลอนของลูกหมากไดถูกตอง ทั้งใน

5

แนวระดับและแนวดิ่ง ใหคะแนน 5 คะแนน ตรวจสอบความหลวมคลอนของลูกหมากในแนวระดับ หรือ แนวดิ่งไดถูกตอง อยางใดอยางหนึ่ง ใหคะแนน 3 คะแนน ตรวจสอบความหลวมคลอนของลูกหมากในแนวระดับ และ แนวดิ่งไมได ใหคะแนน 0 คะแนน 5

ความสะอาดเรียบรอยในการปฏิบัติงาน

ทําความสะอาดเครื่องมือและอุปกรณ ไดสะอาดเรียบรอย และครบทุกชิ้น ใหคะแนน 3 คะแนน ทําความสะอาดเครื่องมือและอุปกรณ ไมสะอาดเรียบรอย หรือไมครบทุกชิ้น อยางใดอยางหนึ่ง

179 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

3

คะแนนที่ได

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ลําดับที่

รายการตรวจสอบ

ขอกําหนดในการใหคะแนน

คะแนน เต็ม

คะแนนที่ได

ใหคะแนน 2 คะแนน ทําความสะอาดเครื่องมือและอุปกรณ ไมสะอาดเรียบรอย และไมครบทุกชิ้น ใหคะแนน 1 คะแนน ไมทําความสะอาดเครื่องมือและอุปกรณ ใหคะแนน 0 คะแนน 6

จัดเก็บเครื่องมือ อุปกรณ และวัสดุหลังปฏิบัติงาน

จัดเก็บเครื่องมือ อุปกรณ และวัสดุอยางถูกตอง ครบถวน

3

ทุกชิ้น ใหคะแนน 3 คะแนน จั ด เก็ บ เครื่ อ งมื อ อุ ป กรณ และวั ส ดุ ไ ม ถู ก ต อ ง หรื อ ไมครบถวน อยางใดอยางหนึ่ง ใหคะแนน 2 คะแนน จั ด เก็ บ เครื่ อ งมื อ อุ ป กรณ และวั ส ดุ ไ ม ถู ก ต อ งและ ไมครบถวน หรือไมจัดเก็บเครื่องมือและอุปกรณ ใหคะแนน 0 คะแนน 7

เวลาที่ใชในการปฏิบัติงาน

ปฏิบัติงานไดอยางสมบูรณภายในเวลาทีก่ ําหนด

3

ใหคะแนน 3 คะแนน ปฏิบัติงานเกินเวลาทีก่ ําหนดไมเกิน 5 นาที ใหคะแนน 2 คะแนน ปฏิบัติงานเกินเวลาทีก่ ําหนดมากกวา 5 นาที ใหคะแนน 1 คะแนน คะแนนเต็ม

23

หมายเหตุ หากผูเขารับการฝกไดรับคะแนน 16 คะแนนขึ้นไป (คะแนนมากกวาหรือเทากับรอยละ 70) ใหผูเขารับการฝก ขอเขารับการทดสอบภาคปฏิบัติได

180 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ใบงาน ใบงานที่ 5.2 การตรวจสอบการไลลมน้ํามันเพาเวอรของระบบบังคับเลี้ยว 1. วัตถุประสงคเชิงพฤติกรรม 1. ปฏิบัติงานเกี่ยวกับโครงสรางของระบบบังคับเลี้ยวได 2. ปฏิบัติงานตรวจสอบการไลลมวงจรน้ํามันเพาเวอรของระบบบังคับเลี้ยวได 3. ปฏิบัติงานโดยคํานึงถึงความปลอดภัย

2. ระยะเวลาการฝกปฏิบัติงาน - ระยะเวลาการฝกปฏิบัติงานรวม 1 ชั่วโมง 30 นาที 3. คําชี้แจง ใหผูรับการฝกปฏิบัติการตรวจสอบการไลลมวงจรน้ํามันเพาเวอรของระบบบังคับเลี้ยว

181 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ใบขั้นตอนการปฏิบัติงาน ใบขั้นตอนการปฏิบัติงานที่ 5.2 การตรวจสอบการไลลมน้ํามันเพาเวอรของระบบบังคับเลี้ยว 1. การเตรียมการ 1.1 การเตรียมอุปกรณปองกันสวนบุคคล สวมใสอุปกรณปองกันอันตรายสวนบุคคลกอนเริ่มปฏิบัติงาน ไดแก - ถุงมือผา - รองเทานิรภัย - ชุดปฏิบัติการชาง 1.2 รับฟงคําสั่งจากครูฝก พรอมรับใบงาน 1.3 การเตรียมสถานที่ 1. ตรวจสอบสภาพพื้น ที่ปฏิบัติ งาน ไมใหมีอุปกรณ อื่น ๆ ที่ไมเกี่ยวข อง หรือวัสดุอันตราย เชน สายไฟฟ า วางกีดขวางอยู 2. ดูแลไมใหบุคคลที่ไมเกี่ยวของเขามาในบริเวณปฏิบัติงาน 3. เตรียมอุปกรณปฐมพยาบาลเบื้องตน ในกรณีเกิดอุบัติเหตุขณะปฏิบัติงาน 4. รับทราบจุดที่ตั้งของอุปกรณชวยเหลือในกรณีฉุกเฉินตาง ๆ รวมถึงวิธีการใชอุปกรณเหลานั้น 1.4 การเตรียมเครื่องมือและอุปกรณตอผูรับการฝก 1 คน 1. รถยนต

จํานวน 1 คัน

2. ผาคลุมรถสําหรับซอม

จํานวน 1 ชุด

หมายเหตุ ตรวจสอบเครื่องมือวามีสภาพพรอมใชงานหรือไม หากพบวาเครื่องมือชิ้นใดชํารุด ใหรายงานครูฝกใหทราบ 1.5 การเตรียมวัสดุตอผูรับการฝก 1 คน 1. ผาเช็ดทําความสะอาด

จํานวน 1 ผืน

2. น้ํามันพวงมาลัยเพาเวอร

จํานวน 1 ขวด

182 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

2. ลําดับการปฏิบัติงาน การตรวจสอบการไลลมน้ํามันเพาเวอรของระบบบังคับเลี้ยว ขั้นตอนการปฏิบัติงาน

คําอธิบาย

1. จอดรถ

โดยพื้นที่จอดรถตองมั่นคงและแข็งแรง

2. ดับเครื่องยนต

ดั บ เครื่ อ งยนต แ ละเข า เกี ย ร ที่ ตํ า แหน ง เกียรวาง ดึงเบรกมือ เพื่อปองกันรถไหล

183 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

ขอควรระวัง

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ขั้นตอนการปฏิบัติงาน

คําอธิบาย

ขอควรระวัง

3. เปดฝากระโปรงหนารถ และคลุมผาสําหรับซอม เป ด ฝากระโปรงรถพร อ มล็ อ กไม ค้ํ า ยั น ล็ อ ก ไ ม ค้ํ า ยั น ฝ า และใชผาคลุมสําหรับ ซอมคลุมที่บ ริเวณ กระโปรงหน า รถทุ ก สวนหนารถและบังโคลนซาย-ขวา

ครั้ง เพื่อปองกัน ไม ให ฝ า ก ร ะ โ ป ร ง ป ด ระหวางปฏิบัติงาน

4. ตรวจสอบระดับน้ํามันเพาเวอร

ระดั บ น้ํ า มั น เพาเวอร ที่ เ หมาะสมจะอยู ระหวางขีด MIN และ MAX

5. เติมน้ํามันเพาเวอร

หากพบว า น้ํ า มั น เพาเวอร ต่ํ า กว า ระดั บ เติมจนกวาจะไดระดับที่เหมาะสม

184 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ขั้นตอนการปฏิบัติงาน

คําอธิบาย

6. ติดเครื่องยนต

ติดเครื่องยนต โดยใหเครื่องยนตเดินเบา

7. สังเกตฟองอากาศที่กระปุกน้ํามันเพาเวอร

(1,000 รอบ/นาที)

8. ตรวจสอบน้ํามันเพาเวอรขณะหมุนพวงมาลัย

ติดเครื่องยนต พรอมกับหมุนพวงมาลัยจน สุดไปทางซายและทางขวา 3 – 4 ครั้ง ครั้งละประมาณ 2 – 3 วินาที จากนั้น สังเกตกระปุกน้ํามันเพาเวอร ซึ่ง จะตองไมมีฟองอากาศ ขณะหมุนพวงมาลัย น้ํามันเพาเวอร จะตองไมมีสีขุน

185 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

ขอควรระวัง

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ขั้นตอนการปฏิบัติงาน

คําอธิบาย

ขอควรระวัง

9. ทํ า ความสะอาดและจั ด เก็ บ เครื่ อ งมื อ และ ใชผาเช็ดทําความสะอาดบริเวณสถานที่ อุปกรณ

ปฏิ บั ติ ง าน และจั ด เก็ บ เครื่ อ งมื อ และ อุปกรณใหเรียบรอย

3. ตรวจสอบการทํางาน ตรวจสอบและบันทึกขอบกพรองตอไปนี้ ลําดับ

รายการตรวจสอบ

เกณฑการพิจารณา

ที่ 1

เตรียมเครื่องมือ อุปกรณ และวัสดุอยางถูกตอง ความถูกตองตามวิธีการใชงาน และครบถวน

2

สวมใส อุ ป กรณ ป อ งกั น อั น ตรายส ว นบุ ค คล ความถูกตองตามวิธีการใชงาน อยางถูกตองและครบถวน กอนเริ่มปฏิบัติงาน

3

การปฏิ บั ติ ง านได ถู ก ต อ ง เป น ไปตามลํ า ดั บ ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน ขั้นตอน

4

การตรวจสอบสีและระดับของน้ํามันเพาเวอร

ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน

5

การสังเกตฟองอากาศที่กระปุกน้ํามันเพาเวอร ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน

6

ความสะอาดเรียบรอยในการปฏิบัติงาน

ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน

7

การจัดเก็บเครื่องมือ อุปกรณ และวัสดุหลัง

ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน

ปฏิบัติงาน 8

เวลาที่ใชในการปฏิบัติงาน

ทันเวลาที่กําหนด

186 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ใบใหคะแนนการตรวจสอบ ลําดับที่

1

รายการตรวจสอบ

เตรียมเครื่องมือ อุปกรณ และวัสดุอยางถูกตองและ ครบถวน

ขอกําหนดในการใหคะแนน

เตรียมเครื่องมือ อุปกรณ และวัสดุอยางถูกตอง ครบถวน ทุกชิ้น ใหคะแนน 3 คะแนน

คะแนน เต็ม 3

เตรี ย มเครื่ อ งมื อ อุ ป กรณ และวั ส ดุ ไ ม ค รบถ ว น หรื อ ไมถูกตอง อยางใดอยางหนึ่ง ใหคะแนน 2 คะแนน เตรี ย มเครื่ อ งมื อ อุ ป กรณ และวั ส ดุ ไ ม ค รบถ ว นและ ไมถูกตอง ใหคะแนน 0 คะแนน 2

สวมใสอุปกรณปองกันอันตรายสวนบุคคลไดแก ถุงมือผา สวมใสอุปกรณปองกันอันตรายสวนบุคคลไดอยางถูกตอง รองเทานิรภัย ชุดปฏิบัติงานชาง ไดอยางถูกตองและ ครบทั้ง 3 ชนิด ใหคะแนน 3 คะแนน ครบถวน กอนเริ่มปฏิบัติงาน

3

สวมใสอุปกรณปองกันอันตรายสวนบุคคลไดอยางถูกตอง ครบ 2 ชนิด ใหคะแนน 1 คะแนน สวมใสอุปกรณปองกันอันตรายสวนบุคคลไดอยางถูกตอง นอยกวา 2 ชนิด ใหคะแนน 0 คะแนน

3

การปฏิบัติงานไดถูกตอง เปนไปตามลําดับขั้นตอน

ถูกตองและเปนไปตามลําดับขั้นตอน ใหคะแนน 3 คะแนน

3

ถูกตอง แตสลับขั้นตอนปฏิบัติงานในบางขั้นตอน ใหคะแนน 2 คะแนน ถูกตอง แตปฏิบัติงานไมครบทุกขั้นตอน ใหคะแนน 1 คะแนน ไมถูกตอง และปฏิบัติงานไมครบทุกขั้นตอน ใหคะแนน 0 คะแนน 4

การตรวจสอบระดับของน้ํามันเพาเวอร

ตรวจสอบระดับของน้ํามันเพาเวอรและเติมน้ํามันเพาเวอร

5

ไดถูกตองตามขั้นตอน ให 5 คะแนน ตรวจสอบระดับของน้ํามันเพาเวอรและเติมน้ํามันเพาเวอร บกพรอง 1 ขั้นตอน ให 3 คะแนน ตรวจสอบระดับของน้ํามันเพาเวอรและเติมน้ํามันเพาเวอร บกพรองมากวา 1 ขั้นตอน ให 0 คะแนน 5

การหมุนพวงมาลัยและสังเกตฟองอากาศที่กระปุกน้ํามัน หมุ น พวงมาลั ย และสั ง เกตฟองอากาศในน้ํ า มั น เพาเวอร เพาเวอร

ไดถูกตองทุกขั้นตอน ใหคะแนน 5 คะแนน

187 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

5

คะแนนที่ได

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ลําดับที่

รายการตรวจสอบ

ขอกําหนดในการใหคะแนน

คะแนน เต็ม

คะแนนที่ได

หมุ น พวงมาลั ย หรื อ สั ง เกตฟองอากาศไม ถู ก ต อ งตาม ขั้นตอน อยางใดอยางหนึ่ง ใหคะแนน 3 คะแนน หมุ น พวงมาลั ย และ สั ง เกตฟองอากาศไม ถู ก ต อ งตาม ขั้นตอน ใหคะแนน 0 คะแนน 6

ความสะอาดเรียบรอยในการปฏิบัติงาน

ทําความสะอาดเครื่องมือและอุปกรณ ไดสะอาดเรียบรอย และครบทุกชิ้น ใหคะแนน 3 คะแนน

3

ทําความสะอาดเครื่องมือและอุปกรณ ไมสะอาดเรียบรอย หรือไมครบทุกชิ้น อยางใดอยางหนึ่ง ใหคะแนน 2 คะแนน ทําความสะอาดเครื่องมือและอุปกรณ ไมสะอาดเรียบรอย และไมครบทุกชิ้น ใหคะแนน 1 คะแนน ไมทําความสะอาดเครื่องมือและอุปกรณ ใหคะแนน 0 คะแนน 7

จัดเก็บเครื่องมือ อุปกรณ และวัสดุหลังปฏิบัติงาน

จัดเก็บเครื่องมือ อุปกรณ และวัสดุอยางถูกตอง ครบถวน ทุกชิ้น ใหคะแนน 3 คะแนน

3

จั ด เก็ บ เครื่ อ งมื อ อุ ป กรณ และวั ส ดุ ไ ม ถู ก ต อ ง หรื อ ไมครบถวน อยางใดอยางหนึ่ง ใหคะแนน 2 คะแนน จั ด เก็ บ เครื่ อ งมื อ อุ ป กรณ และวั ส ดุ ไ ม ถู ก ต อ งและ ไมครบถวน หรือไมจัดเก็บเครื่องมือและอุปกรณ ใหคะแนน 0 คะแนน 8

เวลาที่ใชในการปฏิบัติงาน

ปฏิบัติงานไดอยางสมบูรณภายในเวลาทีก่ ําหนด

3

ใหคะแนน 3 คะแนน ปฏิบัติงานเกินเวลาทีก่ ําหนดไมเกิน 5 นาที ใหคะแนน 2 คะแนน ปฏิบัติงานเกินเวลาทีก่ ําหนดมากกวา 5 นาที ใหคะแนน 1 คะแนน คะแนนเต็ม

28

หมายเหตุ หากผูเขารับการฝกไดรับคะแนน 20 คะแนนขึ้นไป (คะแนนมากกวาหรือเทากับรอยละ 70) ใหผูเขารับการฝก ขอเขารับการทดสอบภาคปฏิบัติได

188 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

รายละเอียดหัวขอวิชาที่ 6 0921020306 ระบบเบรก (ใบแนะนํา) 1. ผลลัพธการเรียนรู 1. อธิบายหนาที่และโครงสรางของระบบเบรกได 2. ปฏิบัติงานเกี่ยวกับโครงสรางของระบบเบรกได

2. หัวขอสําคัญ 1. หนาที่ของระบบเบรก 2. ชนิดของเบรก 3. ระบบชวยผอนแรงการเหยียบเบรก (Power break)

3. วิธีการฝกอบรม การฝกอบรมสามารถเลือกได 3 รูปแบบ คือ 1) การฝกอบรมดวยการสงมอบสื่อสิ่งพิมพ 2) การฝกอบรมที่ศูนยฝกอบรม 3) การฝกอบรมดวยสื่อในระบบออนไลน ดังรายละเอียดในขอแนะนําสําหรับผูรับการฝก

4. อุปกรณชวยฝก อุปกรณชวยฝกสามารถเลือกใชงานได 2 รูปแบบ คือ 1. รูปแบบสื่อสิ่งพิมพ (Offline) ประกอบดวย - คูมือผูรับการฝก เพื่อใชศึกษาภาคทฤษฎีและปฏิบัติ - คูมือการประเมิน เพื่อใชในการทดสอบ - สื่อวีดิทัศน (DVD) เพื่อประกอบการศึกษาภาคทฤษฎีและปฏิบัติ

189 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

2. รูปแบบอิเล็กทรอนิกส (Online) ประกอบดวย - คูมือผูรับการฝกรูปแบบเอกสารอิเล็กทรอนิกส (.pdf) เพื่อใชศึกษาภาคทฤษฎีและปฏิบัติ - คูมือการประเมินรูปแบบเอกสารอิเล็กทรอนิกส (.pdf) เพื่อใชในการทดสอบ - สื่อวีดิทัศน (Online) เพื่อประกอบการศึกษาภาคทฤษฎีและปฏิบัติ

5. การรับการฝกอบรม 1. ผูรับการฝกทําแบบทดสอบกอนฝก (Post-Test) แลวสงใหครูฝกหรือระบบประเมินผลตามวิธีที่เลือกฝกอบรม 1.1 ถาผลการประเมินผานเกณฑรอยละ 70 ตามที่กําหนดในเอกสารโครงรางหลักสูตร จะมีสิทธิ์ขอเขารับการฝก ภาคปฏิบัติ (ถามี) หรือเขารับการฝกในโมดูลถัดไปได 1.2 ถาผลการประเมินต่ํากวารอยละ 70 ใหผูรับการฝกเขาฝกอบรมภาคทฤษฎี 2. การฝกอบรมภาคทฤษฎี ใหผูรับการฝกศึกษาคูมือผูรับการฝก และฝกหัดทําใบทดสอบทายหัวขอวิชา 3. เมื่อผูรับการฝกศึกษาคูมือผูรับการฝกประจําโมดูลนั้นเขาใจแลว ใหทําแบบทดสอบหลังฝก (Post-Test) แลวสงให ครูฝกหรือระบบประเมินผลเชนเดียวกับแบบทดสอบกอนฝก 4. การฝกอบรมภาคปฏิบัติ ผูรับการฝกอานและทําความเขาใจกับใบงาน ใบขั้นตอนการปฏิบัติงาน และเกณฑการวัด และประเมินผลงาน 5. ผูรับการฝกเขารับการฝกที่ศูนยฝกอบรมที่ลงทะเบียนหรือจองไว 6. ผูรับการฝกอานระเบียบปฏิบัติเกี่ยวกับความปลอดภัยในการฝกของหนวยฝก 7. ผูรับการฝกฟงคําชี้แจงลําดับการปฏิบัติงานตามใบขั้นตอนการปฏิบัติงาน 8. ผูรับการฝกปฏิบัติงานตามใบงาน แลวสงใหครูฝกตรวจประเมินผล 9. ผูรับการฝกที่คะแนนผลงานผานเกณฑรอยละ 70 สามารถขอทดสอบเพื่อจบโมดูลที่ฝกกับครูฝก

6. การวัดผล 1. ผูรับการฝกสงแบบทดสอบกอนฝก ใหครูฝกหรือระบบประเมินผลภาคทฤษฎีตามวิธีที่เลือกฝกอบรม 1.1 ถาผลการประเมินผานเกณฑรอยละ 70 ตามที่กําหนดในเอกสารโครงรางหลักสูตร จะมีสิทธิ์ขอเขารับการฝก ภาคปฏิบัติ (ถามี) หรือเขารับการฝกในโมดูลถัดไปได 1.2 ถาผลการประเมินต่ํากวารอยละ 70 ใหครูฝกมอบหมายใหผูรับการฝกศึกษาเนื้อหาจากสื่อดวยตนเองจนเขาใจ จึงทําแบบทดสอบหลังฝก (Post-Test) 2. ผูรับการฝกสงแบบทดสอบหลังฝก ใหครูฝกหรือระบบประเมินผลภาคทฤษฎี โดยใชหลักเกณฑเดียวกับการประเมิน แบบทดสอบกอนฝก 3. ผูรับการฝกสงผลงานในการฝกภาคปฏิบัติใหครูฝกตรวจประเมินผลงานของผูรับการฝก โดยตองผานเกณฑรอยละ 70 ตามที่กําหนดในเอกสารโครงรางหลักสูตร จึงจะมีสิทธิ์เขารับการฝกในโมดูลถัดไปได 190 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

7. บรรณานุกรม รองศาสตราจารย อําพล ซื่อตรง ค.อ.บ. (เครื่องกล) ค.อ.ม , Meister(Kfz) การแกปญหางานชางยนต ศูนยสงเสริมวิชาการ กทม. 10600

191 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ใบขอมูล หัวขอวิชาที่ 6 ระบบเบรก (Brake System) 1. หน า ที่ ข องระบบเบรก เบรก (Brake) ทําหนาที่ชะลอความเร็วของรถ หรือทําใหรถหยุดตามความตองการของผูขับขี่ รถยนตสวนใหญในปจจุบัน ใชการถ ายทอดแรงเหยี ย บที่ แป น เบรกไปถึ ง ตั ว อุ ป กรณห ยุดล อ ดว ยระบบไฮดรอลิก (Hydraulic) กล าวคื อ ในขณะที่ เราเหยียบเบรกลงที่แปนเบรก แรงเหยียบนี้จะถูกสงไปที่แมปมน้ํามันเบรก (Master Cylinder) เพื่อทําหนาที่อัดแรงดั น น้ํามันเบรกออกไปตามทอน้ํามันเบรกผานวาลวแยกสวนน้ํามันเบรกไปจนถึงตัวเบรก ซึ่งติดตั้งอยูบริเวณดุมลอ และที่ตัวเบรก ก็จะมีลูกปมน้ํามันเบรก เมื่อไดรับแรงดันมา ลูกปมน้ํามันเบรกจะดันใหผาเบรกไปเสียดทานกับชุดจานเบรกที่อยูใกลกับ จานดิสกเบรกหรือดรัมเบรก เมื่อเกิดความฝดขึ้นลอก็เริ่มหมุนชาลง เมื่อเพิ่มน้ําหนักเหยียบเบรกเขาไปอีก แรงดันน้ํามันเบรก เพิ่มมากขึ้นก็ยิ่งมีความฝดที่ลอเพิ่มขึ้น รถก็จะชะลอความเร็วลง จนรถหยุดในที่สุด โดยปกติเครื่องยนตจะทําหนาที่เปลี่ยนพลังงานความรอนใหเปนพลังงานการเคลื่อนที่ เพื่อไปขับเคลื่อนรถยนต และ ในทางตรงกันขามระบบเบรกจะทําหนาที่เปลี่ยนพลังงานเคลื่อนที่กลับไปเปนพลังงานความรอน เพื่อหยุดรถยนต ระบบเบรกรถยนตจะมีวงจรน้ํามันเบรก 2 วงจรแยกน้ํามันเบรกออกจากกัน ซึ่งเมื่อน้ํามันเบรกรั่วซึมที่วงจรใดวงจรหนึ่ง ระบบเบรกของอีกวงจรก็ยังสามารถทํางานเพื่อหามลอได โดยระบบเบรกรถยนตประกอบดวยอุปกรณดังตอไปนี้ 1) แปนเหยียบเบรก 2) หมอลมเบรก (Brake booster หรือ Power booster) ภายในจะเปนสุญญากาศชวยเพิ่มแรงกดที่รับมาจาก แปนเหยียบเบรกมากขึ้น 3) แมปมเบรก (Master cylinder) ทําหนาที่เปลี่ยนแรงที่รับมาจากหมอลมเบรกใหเปนแรงดันน้ํามันไฮดรอ ลิกหรือ แรงดันน้ํามันเบรก เพื่อที่จะสงผานทอน้ํามันเบรกไปยังชุดหามลอตอไป ซึ่งชุดหามลอมีอยูดวยกัน 2 ชนิด ไดแก - ชุดหามลอแบบดิสกเบรก (Disc brake) เมื่อไดรับแรงดันน้ํามันเบรก คาลิปเปอร (Caliper) ซึ่งมี ผาเบรก (Disc brake pad) ติดอยูจะหนีบผาเบรกเขากับจานเบรก - ชุดหามลอแบบดรัมเบรก (Drum brake) เมื่อไดรับแรงดันน้ํามันเบรกฝกเบรก (Brake shoe) ซึ่งมี ผาเบรก (Drum brake pad) ติดอยูจะดันผาเบรกเขากับจานเบรก

192 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

2. ชนิดของเบรก 2.1 ดรัมเบรก (Drum Brake) ในชุดเบรกแบบดรัม ประกอบดวยตัวดรัม (Drum) เปนโลหะวงกลมยึดติดกับดุมลอหมุนไปพรอมลอและชุดฝกเบรก ซึ่งประกอบดวยผาเบรก กลไกปรับตั้งเบรก สปริงดึงกลับ และลูกสูบปมเบรก ซึ่งสายน้ํามันเบรก ก็จะมาเชื่อมตอกับ ตัวลูกสูบในการดันผาเบรกใหไปเสียดทานกับดรัมเพื่อใหเกิดความฝด

ภาพที่ 6.1 โครงสรางดรัมเบรก ดรัมเบรก เปนอุปกรณเบรกมาตรฐานสําหรับรถยนตรุนเกา ซึ่งตอมาเมื่อมีการใชดิสกเบรกกันมากขึ้นก็จะพบวา มีการใชระบบดิสกเบรกสําหรับลอคูหนา และดรัมเบรกสําหรับลอคูหลัง และในปจจุบันก็สามารถเห็น รถยนตที่ติด ตั้ง ดิส กเ บรกมาทั้ง 4 ลอ แตอ ยา งไรก็ต าม การใชร ะบบเบรกแบบดิส กห รือ ดรัมนั้น ขึ้น อยูกับ การออกแบบระบบของ บริษัทผูผลิตรถยนตแตละรุน เพื่อประสิทธิภาพการทํางานที่ดี การปลอยใหประสิทธิภาพของระบบเบรกหลังดอยลงไป เพราะขาดความเขาใจถึงความสําคัญของการทํางาน ประสานกันระหวางเบรกหนาและเบรกหลังนั้นเปนอันตรายอยางยิ่ง อยาเพียงแตเชื่อวา ผาเบรกหนาที่มีคุณภาพดี ๆ ยอมเพียงพอแลว เพราะหากเบรกหลังทํางานไมประสาน หรือชวยแบงเบาภาระของเบรกหนาอยางพอเพียงแลว ความรอน ที่สะสมอยูในผาเบรกหนาอยูเปนเวลานาน ๆ จะทําใหผาเบรกหมดเร็วและสิ้นเปลืองโดยใชเหตุ 193 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

การทํางานของระบบเบรกหนา-หลัง ควรจะประสานการทํางานอยางเหมาะสม ไมทําใหสูญเสียการควบคุมรถ ขณะเดียวกัน ประสิทธิภาพของเบรกหลัง ก็ยังตองแบงเบาภาระของเบรกหนาอยางไดจังหวะ เพื่อลดโอกาสความเสี่ยง ของการเกิดอาการเบรกดาน (Brake Fade) ที่มักเกิดขึ้นไดโดยงาย หากใชความเร็วสูงหรือขับขี่โดยตองใชเบรกบอย ๆ ในระบบเบรกดรัม ซึ่งใชกามเบรกแทนการใชผาดิสกเบรกในการเสียดสีใหเกิดความฝด ผาเบรกเนื้อพิเศษที่เหมาะกับ การใชงานกับรถบรรทุก เกรด DB 757 และผาเบรกที่เหมาะกับการใชงานในระบบดรัมเบรกที่ใชในลอหลังของรถยนตน่ัง และรถยนตกระบะ เกรด DB 777 ใหเนื้อผาเบรกมีความนุม พองตัวนอย ทํางานเขากับระบบดรัมเบรก ซึ่งมีแรงดันต่ํากวา ระบบดิสกเบรกไดเปนอยางดี โดยออกแบบใหเนื้อผาใหความฝดที่สม่ําเสมอ ทนความรอนไดสูง ไมกอใหเกิดอาการลอล็อก ไดโดยงาย เบรกแบบนี้ ฝกเบรกพรอมผาเบรกปลายดานหนึ่งสวมอยูกับสลัก ปลายอีกดานหนึ่งจะติดอยูกับเพลาลูกเบี้ยว เมื่อดึงสายเบรกลูกเบี้ยวจะบิดตัวทําใหฝกเบรกถางตัวออก ผาเบรกจึงแนบสนิทกับดรัมซึ่งจะหมุนไปพรอมกับดุ มล อ ความเร็วลอลดลงเนื่องจากความฝด และฝกเบรกจะกลับคืนสูตําแหนงเดิมเนื่องจากการดึงกลับของสปริง เนื่องจาก แตละดรัมจะมีฝกเบรกอยูสองตัว การทํางานของฝกเบรกแตละตัวจึงอาจจะมีบางตัวทํางานกอน บางตัวทํางานทีหลัง หรืออาจจะทํางานพรอมกันทั้งสองตัว ฝกเบรกตัวที่ทํางานกอนจะเรียกวา ฝกเบรกตาม ขอดี มีความสามารถในการหยุดรถไดเร็ว เพราะกามเบรกและดรัมเบรกถูกยึดติดกับดุมลอ เมื่อเหยียบเบรกคนขับ ใชแรงกดดันเบรกนอย รถบางรุนไมจําเปนตองใชหมอลมเบรกชวยในการเบรก ขอเสีย ความรอนที่เกิดจากการเสียดสีระหวางผาเบรกในดรัมเบรกนั้น ไมสามารถถายเทความรอนไดดี บางครั้ง ทําใหผาเบรกมีอุณหภูมิสูงมากมีผลทําใหประสิทธิภาพการเบรกลดลง 2.2 ดิสกเบรก (Disc Brake)

ภาพที่ 6.2 โครงสรางระบบดิสกเบรก

194 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ชุดดิสกเบรก ประกอบดวย แผนจานดิสก ติดตั้งลงบนแกนเพลาลอเมื่อรถเคลื่อนที่แผนจานดิสกจะหมุนไปพรอม ลอ จากนั้นจะมีอุปกรณที่เราเรียกวา คาลิปเปอร (Caliper) ที่เรียกกันทั่วไปวา “กามปูเบรก” สําหรับคาลิปเปอรจะติดตั้ง โดยครอบลงไปบนจานดิสก (ไมหมุนไปพรอมลอ) ภายในคาลิปเปอรมีการติดตั้งผาเบรกประกอบอยูทางดานซายและขวา ของจานดิสก และจะมีลูกปมน้ํามันเบรกติดตั้งอยูดวย ซึ่งทอน้ํามันเบรกก็จะติดตั้งเชื่อมตอกับลูกปมเบรกนี้ เมื่อใดที่มี การเหยียบเบรก ลูกปมเบรกก็จะดันใหผาเบรกเลื่อนเขาไปเสียดทานกับแผนจานดิสก เพื่อใหเกิดความฝด

ภาพที่ 6.3 โครงสรางดิสกเบรก 2.2.1 แบบของดิสกเบรกนั้นถูกแบงตามโครงสรางไดเปน 2 แบบคือ 1) แบบลูกสูบตรงกันขาม แบบนี้มีลูกสูบ 2 ลูกอยูตรงกันขาม แผนผาเบรกทั้งคูถูกกดดวยลูกสูบ ตามลําดับ 2) แบบลูกสูบลูกเดียว แบบนี้มีลูกสูบลูกเดียว เมื่อแผนผาเบรกดานลูกสูบถูกกดใหสัมผัสกับจานเบรก แผนผาเบรกอีกดานหนึ่งก็จะเคลื่อนตัวมาสัมผัสกับจานเบรกดวยแรงปฏิกิริยา ดังนั้นจานเบรก จึงถูกบีบโดยผาเบรกทั้งคู ดิสกเบรกแบบนี้เรียกอีกอยางหนึ่งวาแบบลอย

ภาพที่ 6.4 แบบลูกสูบลูกเดียว 195 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ขอดี ลดอาการเฟด (เบรกหาย) เนื่องจากอากาศสามารถถายเทความรอนไดดีกวาดรัมเบรก นอกจากนี้เมื่อเบรก เปยกน้ําผาเบรกจะสลัดน้ําออกจากระบบไดดี ในขณะที่ดรัมเบรกน้ําจะขังอยูภายในและใชเวลาในการถายเทคอนขางชา ขอเสีย ไมมีระบบ Servo action หรือ multiplying action เหมือนกับดรัมเบรก ผูขับตองออกแรงมากกวาจึง ตองใชระบบเพิ่มกําลัง เพื่อเปนการผอนแรงขณะเหยียบเบรก ทําใหระบบดิสกเบรกมีราคาคอนขางแพงกวาดรัมเบรก 2.2.2 ดิสกเบรก มีทั้ง 3 ชนิดดังนี้ 1) ดิสกเบรกแบบกามปูยึดติดอยูกับที่ (Fixed position disc brake) ดิสกเบรกจะมีผาเบรกอยู 2 แผนติดอยูภายในกามปู (คาลิปเปอร) วางประกบกับจานเบรก เพื่อที่จะ บีบจานเบรกตัวกามปูนั้น เปนเพียงที่ยึดของลูกปมเทานั้น จะไมเคลื่อนที่ขณะเบรกทํางาน ดิสกเบรก แบบนี้มีชองทางเดินน้ํามันเบรกอยูภายในตัวกามปู หรืออาจมีทอเชื่อมตอระหวางลูกปม ทั้งนี้ขึ้นอยู กับรถยนตแตละชนิด

ภาพที่ 6.5 ดิสกเบรกแบบกามปูยึดติดอยูกับที่ 2) ดิสกเบรกแบบกามปูแกวงได (Swinging caliper disc brake) พบมากในรถยนตทั่วไป หลักการทํางานแตกตางจากกามปูยึดอยูกับที่ เบรกแบบนี้จะมีลูกปม หนึ่งตัวคอยดันผาเบรกแผนหนึ่ง สวนผาเบรกอีกแผนจะติดอยูกับตัวกามปูเอง ซึ่งตัวกามปูนี้สามารถ เคลื่อนไปมาได เมื่อเหยียบเบรกน้ํามันเบรกจะดันลูกปมออกไป ผาเบรกแผนที่ติดอยูกับลูกปมจะ เขาไปประกบกับจานเบรก ในขณะเดียวกันน้ํามันเบรกก็จะดันตัวกามปูทั้งตัวใหเคลื่อนที่สวนทางกับ ลูกปม ผาเบรกตัวที่ติดกับกามปูก็จะเขาประกบกับจานเบรกอีกดานหนึ่งพรอมกับผาเบรกแผนแรก

196 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ภาพที่ 6.6 ดิสกเบรกแบบกามปูแกวงได 3) ดิสกเบรกแบบเคลื่อนที่ไปมาได (Sliding Caliper disc brake) หลักการแบบเดียวกับดิสกเบรกแบบแผน แตใชลูกปมสองตัว ตัวแรกเปนตัวดันผาเบรกโดยตรง สวนอีกตัวจะดันกามปู ซึ่งมีผาเบรกติดอยูใหไปในทิศทางตรงกันขามกับลูกปมตัวแรก แผนผาเบรก ทั้งสองจะเขาประกบกับจานเบรกทั้งสองดานพรอม ๆ กัน

ภาพที่ 6.7 ดิสกเบรกแบบเคลื่อนที่ไปมาได 2.3 เบรกแบบกลไก (Mechanical Brake) เบรกแบบกลไก ปจจุบันถูกนํามาใชงานในรูปแบบของเบรกมือ เพื่อทําหนาที่หามลอในขณะจอดรถยนตบริเวณ ที่ลาดชัน ลักษณะของโครงสรางคันเบรกมีอยูดวยกันหลายชนิด ไดแก ชนิดคันเบรกตรงกลาง ชนิดเทาเหยียบ และชนิดกานดึง 3. ระบบชวยผอนแรงการเหยียบเบรก อุ ป กรณ ช ว ยผ อนแรงในการเหยี ย บเบรก คื อ หมอลมเบรก (Brake Booster) ซึ่งทํางานดว ยสุญญากาศ (Vacuum) ภายในหมอลมเบรกจะมีแผนไดอะแฟรมอยู และที่ตัวหมอลมเบรกนี้เองจะมีทอตอออกไปเชื่อมตอกับทอไอดี เมื่อเครื่องยนต ทํางานก็จะดูดเอาอากาศที่ทอไอดีเขาไปเผาไหม ดวยเหตุนี้ จึงทําใหหมอลมเบรกถูกดูดอากาศไปใชงานดวย ความดันอากาศ ในหมอลมเบรกจึงต่ําลงเขาใกลระดับสุญญากาศ 197 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ภาพที่ 6.8 หมอลมเบรก เมื่อตองการชะลอความเร็วหรือหยุดรถ ใหเหยียบลงบนแปนเบรก แกนเหล็กที่ติดตั้งอยูบนแกนแปนเบรกจะเคลื่อนที่ ไปดันใหวาลวอากาศของหมอลมเบรกเปดออก ทําใหอากาศภายนอกไหลเขาสูหมอลมเบรกอยางเร็ว ไปดันแผนไดอะแฟรม ที่ยึดติดกับแกนกดแมปมเบรกใหเคลื่อนที่ไปดันลูกสูบในแมปมเบรกพรอม ๆ กับแรงเหยียบเบรกของผูขับรถดวย ดวยเหตุนี้จึง ทําใหผูขับรูสึกวา เยียบเบรกดวยความนุมนวล ซึ่งเมื่อผูขับคืนเทาออกจากแปนเบรกอีกครั้ง แปนเบรกก็จะกลับสูตําแหนงเดิม พรอมดวยวาลวอากาศของหมอลมเบรกก็ปดลง อากาศที่หมอลมเบรกก็ยังคงถูกดูดออกไปใชงานอยางสม่ําเสมอจนกวา เครื่องยนตจะดับ ในกรณีที่เครื่องยนตดับ ภายในหมอลมเบรกก็ยังคงมีสภาพเปนสุญญากาศอยู ดังนั้น หลังจากที่เครื่องยนตไมทํางาน เราจะยังเหยียบเบรกไดอยางนุมนวล อีกเพียงแค 2-3 ครั้ง เพราะอากาศดานนอกหมอลมเบรกก็จะเขาไปอยูในหมอลมเบรก ในขณะที่ ไม มี การดูด เอาอากาศภายในหม อลมเบรกไปใช งาน (เพราะเครื่อ งยนตไ มทํ างาน ไมมีการดูดไอดี ไปใช ง าน) เมื่ออากาศเขาไปบรรจุอยูในหมอลมเบรกจนเต็ม ก็จะไมมีแรงจากหมอลมเบรกมาชวยดันลูกสูบในแมปมเบรก ทําใหผูขับ จะตองออกแรงเหยียบเบรกมากขึ้นไปดวย

198 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ใบทดสอบ ตอนที่ 1 คําชี้แจง ใหผูรับการฝกทําเครื่องหมาย x ลงในกระดาษคําตอบขอที่ถูกที่สุดเพียงขอเดียว 1. ขอใดกลาวไมถูกตองเกี่ยวกับหนาที่ของระบบเบรก ก. สรางความฝด ข. เปลี่ยนพลังงานการเคลื่อนที่เปนพลังงานความรอน ค. ลดความเร็วและหยุดการเคลื่อนที่ ง. เปลี่ยนพลังงานความรอนเปนพลังงานกล 2. ขอใด ไมใช สวนประกอบของดิสกเบรกแบบกามปูยึดติดอยูกับที่ ก. ผาเบรก ข. สปริงดึงกลับ ค. ลูกสูบคาลิปเปอร ง. จานดิสกเบรก 3. อุปกรณใดตอไปนี้ ทําหนาที่เปลี่ยนแรงที่รับมาจากหมอลมเบรกใหเปนแรงดันน้ํามันไฮดรอลิก ก. ผาเบรก ข. แปนเหยียบเบรก ค. แมปมเบรก ง. จานดิสกเบรก 4. เหยียบเบรกแลวมีอาการหนักหรือแข็งกระดาง เพราะเหตุใด ก. หมอลมเบรกรั่ว มีลมเขาไปได ข. มีอากาศในระบบเบรก ค. น้ํามันเบรกหมด ง. ลูกยางแมปมเบรกชํารุด

199 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

5. อุปกรณใดตอไปนี้ ชวยผอนแรงในการเหยียบเบรก ก. คาลิปเปอร ข. แมปมเบรก ค. ผาเบรก ง. หมอลมเบรก ตอนที่ 2 คําชี้แจง ใหผูรับการฝกพิจารณาขอความตอไปนี้วา ถูก หรือ ผิด และทําเครื่องหมาย x ลงในกระดาษคําตอบ ถูก

ผิด

ขอความ 6. ดิสกเบรกแบบกามปูแกวงได พบมากในรถยนตทั่วไป โดยจะมีลูกปมหนึ่งตัว คอยดันผาเบรกแผนหนึ่ง สวนผาเบรกอีกแผนจะติดอยูกับตัวกามปู 7. ชุดหามลอแบบดรัมเบรก เมื่อไดรับแรงดันน้ํามันเบรก คาลิปเปอรซึ่งมีผาเบรก ติดอยู จะหนีบผาเบรกเขากับจานเบรก 8. ระบบดรัมเบรก จะใชกามเบรกแทนการใชผาดิสกเบรกในการเสียดสีใหเ กิด ความฝด 9. ขอดีของระบบดรัมเบรก คือสามารถถายเทความรอนที่เกิดจากการเสียดสี ระหวางผาเบรกในดรัมเบรกไดดี 10. หลังจากที่เครื่องยนตไมทํางาน เราจะยังเหยียบเบรกไดอยางนุมนวล อีก เพียงแค 2-3 ครั้ง เพราะอากาศดานนอกหมอลมเบรกก็จะเขาไปอยูในหม อลม เบรก

200 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

กระดาษคําตอบ ตอนที่ 1 ปรนัย ขอ

ก

ข

ค

ง

1 2 3 4 5 ตอนที่ 2 ถูกผิด ขอ

ถูก

ผิด

6 7 8 9 10

201 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ใบงาน ใบงานที่ 6.1 การเปลี่ยนผาดิสกเบรก 1. วัตถุประสงคเชิงพฤติกรรม 1. ปฏิบัติงานเกี่ยวกับโครงสรางของระบบเบรกได 2. ปฏิบัติงานเปลี่ยนผาดิสกเบรกได 3. ปฏิบัติงานโดยคํานึงถึงความปลอดภัย

2 ระยะเวลาการฝกปฏิบัติงาน - ระยะเวลาการฝกปฏิบัติงานรวม 2 ชั่วโมง 3 คําชี้แจง ใหผูรับการฝกเปลี่ยนผาดิสกเบรก

202 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ใบขั้นตอนการปฏิบัติงาน ใบขั้นตอนการปฏิบัติงานที่ 6.1 การเปลี่ยนผาดิสกเบรก 1. การเตรียมการ 1.1 การเตรียมอุปกรณปองกันสวนบุคคล สวมใสอุปกรณปองกันอันตรายสวนบุคคลกอนเริ่มปฏิบัติงาน ไดแก - ถุงมือผา - รองเทานิรภัย - หนากากชนิดแผนกรองอากาศ - ชุดปฏิบัติการชาง 1.2 รับฟงคําสั่งจากครูฝก พรอมรับใบงาน 1.3 การเตรียมสถานที่ 1. ตรวจสอบสภาพพื้น ที่ปฏิบัติ งาน ไมใหมีอุปกรณ อื่น ๆ ที่ไมเกี่ยวข อง หรือวัสดุอันตราย เชน สายไฟฟ า วางกีดขวางอยู 2. ดูแลไมใหบุคคลที่ไมเกี่ยวของเขามาในบริเวณปฏิบัติงาน 3. เตรียมอุปกรณปฐมพยาบาลเบื้องตน ในกรณีเกิดอุบัติเหตุขณะปฏิบัติงาน 4. รับทราบจุดที่ตั้งของอุปกรณชวยเหลือในกรณีฉุกเฉินตาง ๆ รวมถึงวิธีการใชอุปกรณเหลานั้น 1.4 การเตรียมเครื่องมือและอุปกรณตอผูรับการฝก 1 คน 1. รถยนต

จํานวน 1 คัน

2. ลิฟตยกรถ

จํานวน 1 ตัว

3. เครื่องมือชางพื้นฐาน

จํานวน 1 ชุด

4. ประแจถอดนอตลอ

จํานวน 1 ตัว

5. ประแจวัดแรงบิด

จํานวน 1 ตัว

6. ปมลม

จํานวน 1 ตัว

7. ปนเปาลม

จํานวน 1 ตัว

หมายเหตุ ตรวจสอบเครื่องมือวามีสภาพพรอมใชงานหรือไม หากพบวาเครื่องมือชิ้นใดชํารุด ใหรายงานครูฝกใหทราบ

203 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

1.5 การเตรียมวัสดุตอผูรับการฝก 1 คน 1. ผาเช็ดทําความสะอาด

จํานวน 1 ผืน

2. เชือกไนลอน

จํานวน 1 เสน

3. ผาดิสกเบรก

จํานวน 1 ชุด

4. จาระบี

จํานวน 1 กระปอง

2. ลําดับการปฏิบัติงาน การเปลี่ยนผาดิสกเบรก ขั้นตอนการปฏิบัติงาน

คําอธิบาย

1. จอดรถ

จอดรถใหตรงกับตําแหนงของลิฟตยกรถ

2. ดับเครื่องยนต

ดับเครื่องยนตและเขาเกียร กรณีที่เปนรถยนตอัตโนมัติ ใหเขาเกียรใน ตําแหนง N ถาเปนเกียรธรรมดา ใหเขา เกียรที่ตําแหนงเกียรวาง ดึงเบรกมือ เพื่อปองกันรถไหล

204 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

ขอควรระวัง

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ขั้นตอนการปฏิบัติงาน

3. คลายนอตลอดวยประแจขันนอตลอ

คําอธิบาย

ขอควรระวัง

ใช ป ระแจคลายนอตล อ ออกที ล ะตั ว ตามลําดับ แคพอนอตหลวม

4. ยกรถขึ้น

ยกรถขึ้นดวยลิฟตยกรถแบบ 2 เสา ใหลอ ระวังรถตกจากลิฟตยก ลอยขึ้นจากพื้น

รถ โดยคานยกจะตอง อยูในระดับเดียวกันทั้ง ซายและขวา

5. ถอดนอตลอดวยประแจขันนอตลอ

ใชประแจถอดนอตลอออกทีละตัว

6. ถอดลอออกจากดุมลอ

ตามลําดับ ถอดลอออกจากดุมลอ และวางลอรถยนต ระวั ง ล อ หล น ทั บ เท า ใหถูกตอง

หรื อ ส ว นอื่ น ๆ ของ รางกาย

205 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ขั้นตอนการปฏิบัติงาน

คําอธิบาย

7. ถอดโบลตและนอตยึดคาลิปเปอร

ถอดโบลตและนอตยึดคาลิปเปอรออก

8. ถอดผาดิสกเบรก

ถอดผาดิสกเบรกเกาออกจากคาลิปเปอร และใชเชือกผูกยึดคาลิปเปอรเบรกไว เพื่อ ปองกันทอเบรกชํารุด

206 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

ขอควรระวัง

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ขั้นตอนการปฏิบัติงาน

คําอธิบาย

9. ทําความสะอาดชุดคาลิปเปอรและจานดิสกเบรก หมุ น ดุ ม ล อ และใช ป น ลม เป า ทํ า ความ สะอาดชุดคาลิปเปอรและจานดิสกเบรก

10. ประกอบแผนกันเสียง

ประกอบแผนกันเสียงเขากับผาดิสกเบรก ใหมดวยการทาจาระบี

11. ประกอบผาดิสกเบรก

ประกอบผาดิสกเบรกเขากับคาลิปเปอร

207 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

ขอควรระวัง

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ขั้นตอนการปฏิบัติงาน 12.ประกอบชุดคาลิปเปอรเขากับจานดิสกเบรก

คําอธิบาย ใช มื อ ดั น ลู ก สู บ ของคาลิ ป เปอร ใ ห ยุบ ตัว จนสามารถประกอบชุดคาลิปเปอรเขากับ จานดิสกเบรกได ขันนอตยึดชุดคาลิปเปอรเขากับดุมลอให แนนตามคาแรงขันที่กําหนด

13. ทดสอบการทํางานของดิสกเบรก (1)

ติดเครื่องยนต และเหยียบเบรก ขณะเหยียบเบรก ใชมือหมุนดุมลอ ซึ่งดุม ลอจะตองไมหมุน

14. ทดสอบการทํางานของดิสกเบรก (2)

ปลอยเบรก และใชมือหมุน ดุมล อ ซึ่งดุม ลอจะตองหมุน

208 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

ขอควรระวัง

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ขั้นตอนการปฏิบัติงาน

คําอธิบาย

15. ประกอบลอเขากับดุมลอ

ประกอบล อ เข า กั บ ดุ ม ล อ ด ว ยคว าม

16. ใชมือขันนอตลอ

ระมัดระวัง

ขอควรระวัง

ขั น นอตล อ ที ล ะตั ว ตามลํ า ดั บ โดยใช มื อ หมุนนอตลอใหแนนแบบพอตึงมือ

17. ขันนอตลอซ้ําดวยประแจขันนอตลอ

ใชป ระแจขัน นอตลอ ขัน นอตซ้ําใหแ น น พอตึงมือ

18. นํารถลงพื้น

ลดระดั บ ลิ ฟ ต ย กรถจนกระทั่ ง รถอยู ใ น ระวังอยาให มี คนหรื อ

19. ขันนอตลอซ้ําดวยประแจวัดแรงบิด

ระดับปกติ

สิ่ ง กี ด ขวางใต ท อ งรถ หรื อ บริ เ วณใกล เ คี ย ง ขณะนํารถลง

ใชประแจวัดแรงบิดขันนอตลอซ้ําอีกครั้ง ตั ้ง คา แรงบิด ใหต รง ตามลําดับ โดยตั้งคาแรงบิดใหตรงตามที่ ตามที่คูมือซอมประจํา คูมือซอมประจํารถยนตกําหนด

รถยนตกําหนด เพราะ หากขัน นอตลอ แนน ไมเ พีย งพอ นอตอาจ หลุดขณะเคลื่อนที่จ น เกิดอุบัติเหตุ

209 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ขั้นตอนการปฏิบัติงาน

คําอธิบาย

ขอควรระวัง

20. ทํ า ความสะอาดและจั ด เก็ บ เครื่ อ งมื อ และ ใชผาเช็ดทําความสะอาดบริ เ วณสถานที่ อุปกรณ

ปฏิ บั ติ ง าน และจั ด เก็ บ เครื่ อ งมื อ และ อุปกรณใหเรียบรอย

3. ตรวจสอบการทํางาน ตรวจสอบและบันทึกขอบกพรองตอไปนี้ ลําดับที่ 1

รายการตรวจสอบ

เกณฑการพิจารณา

เตรียมเครื่องมือ อุปกรณ และวัสดุอยางถูกตองและ

ความถูกตองตามวิธีการใชงาน

ครบถวน 2

สวมใสอุปกรณปองกันอันตรายสวนบุคคลอยางถูกตอง ความถูกตองตามวิธีการใชงาน และครบถวน กอนเริ่มปฏิบัติงาน

3

การปฏิบัติงานไดถูกตอง เปนไปตามลําดับขั้นตอน

ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน

4

การถอดนอตลอ

ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน

5

การวางลอรถยนต

ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน

6

การถอดผาดิสกเบรก

ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน

7

การเปลี่ยนผาดิสกเบรกและประกอบชุดดิสกเบรก

ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน

8

การขันนอตลอหลังประกอบลอ

ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน

9

ความสะอาดเรียบรอยในการปฏิบัติงาน

ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน

10

จัดเก็บเครื่องมือ อุปกรณ และวัสดุหลังปฏิบัติงาน

ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน

11

เวลาที่ใชในการปฏิบัติงาน

ทันเวลาที่กําหนด

210 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ใบใหคะแนนการตรวจสอบ ลําดับที่

1

รายการตรวจสอบ

ขอกําหนดในการใหคะแนน

เตรียมเครื่องมือ อุปกรณ และวัสดุอยางถูกตองและ

เตรียมเครื่องมือ อุปกรณ และวัสดุอยางถูกตอง ครบถวน

ครบถวน

ทุกชิ้น ใหคะแนน 3 คะแนน

คะแนน เต็ม 3

เตรี ย มเครื่ อ งมื อ อุ ป กรณ และวั ส ดุ ไ ม ค รบถ ว น หรื อ ไมถูกตอง อยางใดอยางหนึ่ง ใหคะแนน 2 คะแนน เตรี ย มเครื่ อ งมื อ อุ ป กรณ และวั ส ดุ ไ ม ค รบถ ว นและ ไมถูกตอง ใหคะแนน 0 คะแนน 2

สวมใสอุปกรณปองกันอันตรายสวนบุคคลไดแก ถุงมือผา สวมใสอุปกรณปองกันอันตรายสวนบุคคลไดอยางถูกตอง

3

รองเทานิรภัย ชุดปฏิบัติงานชาง หนากากชนิดแผนกรอง ครบทั้ง 4 ชนิด ใหคะแนน 3 คะแนน อากาศ ไดอยางถูกตองและครบถวน กอนเริ่มปฏิบัติงาน สวมใสอุปกรณปองกันอันตรายสวนบุคคลไดอยางถูกตอง ครบ 3 ชนิด ใหคะแนน 2 คะแนน สวมใสอุปกรณปองกันอันตรายสวนบุคคลไดอยางถูกตอง ครบ 2 ชนิด ใหคะแนน 1 คะแนน สวมใสอุปกรณปองกันอันตรายสวนบุคคลไดอยางถูกตอง นอยกวา 2 ชนิด ใหคะแนน 0 คะแนน 3

การปฏิบัติงานไดถูกตอง เปนไปตามลําดับขั้นตอน

ถูกตองและเปนไปตามลําดับขั้นตอน

3

ใหคะแนน 3 คะแนน ถูกตอง แตสลับขั้นตอนปฏิบัติงานในบางขั้นตอน ใหคะแนน 2 คะแนน ถูกตอง แตปฏิบัติงานไมครบทุกขั้นตอน ใหคะแนน 1 คะแนน ไมถูกตอง และปฏิบัติงานไมครบทุกขั้นตอน ใหคะแนน 0 คะแนน 4

การถอดนอตลอ

ถอดนอตลอถูกตองตามขั้นตอน ใหคะแนน 3 คะแนน ถอดนอตลอไมถูกตองตามขั้นตอน 1 ขัน้ ตอน ใหคะแนน 2 คะแนน ถอดนอตลอไมเปนไปตามขั้นตอนมากกวา 1 ขั้นตอน หรือ ถอดนอตลอไมออก ใหคะแนน 0 คะแนน

211 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

3

คะแนนที่ได

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ลําดับที่

5

รายการตรวจสอบ

การวางลอรถยนต

ขอกําหนดในการใหคะแนน

วางลอรถยนตในตําแหนงที่ถูกตอง และวางฝงที่กระทะลอ

คะแนน เต็ม 3

เวาลงกับพื้น ใหคะแนน 3 คะแนน วางลอรถยนตในตําแหนงที่ไมถูกตอง หรือวางฝงที่กระทะ ลอนูนลงกับพื้น อยางใดอยางหนึ่ง ใหคะแนน 2 คะแนน วางลอรถยนตในตําแหนงที่ไมถูกตอง และวางฝงที่กระทะ ลอนูนลงกับพื้น ใหคะแนน 0 คะแนน 6

การถอดผาดิสกเบรก

ถอดผาดิสกเบรกถูกตองทุกขั้นตอน ใหคะแนน 5 คะแนน

5

ถอดผาดิสกเบรกไมถูกตองตามขั้นตอน 1 ขั้นตอน ใหคะแนน 4 คะแนน ถอดผาดิสกเบรกไมถูกตองตามขั้นตอน 2 ขั้นตอน ใหคะแนน 3 คะแนน ถอดผาดิสกเบรกไมถูกตองตามขั้นตอนมากกวา 2 ขั้นตอน ใหคะแนน 0 คะแนน 7

การเปลี่ยนผาดิสกเบรกและประกอบชุดดิสกเบรก

เปลี่ ย นผ า ดิ ส ก เ บรกและประกอบชุ ด ดิ ส ก เ บรกถู ก ต อ ง

5

ทุกขั้นตอน ใหคะแนน 5 คะแนน เปลี่ยนผาดิสกเบรกและประกอบชุดดิสกเบรกไมถูกตองตาม ขั้นตอน 1 ขั้นตอน ใหคะแนน 4 คะแนน เปลี่ยนผาดิสกเบรกและประกอบชุดดิสกเบรกไมถูกตองตาม ขั้นตอน 2 ขั้นตอน ใหคะแนน 3 คะแนน เปลี่ยนผาดิสกเบรกและประกอบชุดดิสกเบรกไมถูกตองตาม ขั้นตอนมากกวา 2 ขั้นตอน ใหคะแนน 0 คะแนน 8

การขันนอตลอหลังประกอบลอ

ขันนอตลอถูกตองตามขั้นตอน

3

ใหคะแนน 3 คะแนน ขันนอตลอไมถูกตองตามขั้นตอน 1 ขั้นตอน ใหคะแนน 2 คะแนน ขันนอตลอไมถูกตองตามขั้นตอนมากกวา 1 ขั้นตอน ใหคะแนน 0 คะแนน 9

ความสะอาดเรียบรอยในการปฏิบัติงาน

ทําความสะอาดเครื่องมือและอุปกรณ ไดสะอาดเรียบรอย และครบทุกชิ้น ใหคะแนน 3 คะแนน

212 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

3

คะแนนที่ได

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ลําดับที่

รายการตรวจสอบ

ขอกําหนดในการใหคะแนน

คะแนน เต็ม

คะแนนที่ได

ทําความสะอาดเครื่องมือและอุปกรณ ไมสะอาดเรียบรอย หรือไมครบทุกชิ้น อยางใดอยางหนึ่ง ใหคะแนน 2 คะแนน ทําความสะอาดเครื่องมือและอุปกรณ ไมสะอาดเรียบรอย และไมครบทุกชิ้น ใหคะแนน 1 คะแนน ไมทําความสะอาดเครื่องมือและอุปกรณ ใหคะแนน 0 คะแนน 10

จัดเก็บเครื่องมือ อุปกรณ และวัสดุหลังปฏิบัติงาน

จัดเก็บเครื่องมือ อุปกรณ และวัสดุอยางถูกตอง ครบถวน

3

ทุกชิ้น ใหคะแนน 3 คะแนน จั ด เก็ บ เครื่ อ งมื อ อุ ป กรณ และวั ส ดุ ไ ม ถู ก ต อ ง หรื อ ไมครบถวน อยางใดอยางหนึ่ง ใหคะแนน 2 คะแนน จั ด เก็ บ เครื่ อ งมื อ อุ ป กรณ และวั ส ดุ ไ ม ถู ก ต อ งและ ไมครบถวน หรือไมจัดเก็บเครื่องมือและอุปกรณ ใหคะแนน 0 คะแนน 11

เวลาที่ใชในการปฏิบัติงาน

ปฏิบัติงานไดอยางสมบูรณภายในเวลาทีก่ ําหนด ใหคะแนน 3 คะแนน

3

ปฏิบัติงานเกินเวลาทีก่ ําหนดไมเกิน 5 นาที ใหคะแนน 2 คะแนน ปฏิบัติงานเกินเวลาทีก่ ําหนดมากกวา 5 นาที ใหคะแนน 1 คะแนน คะแนนเต็ม

37

หมายเหตุ หากผูเขารับการฝกไดรับคะแนน 26 คะแนนขึ้นไป (คะแนนมากกวาหรือเทากับรอยละ 70) ใหผูเขารับการฝก ขอเขารับการทดสอบภาคปฏิบัติได

213 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ใบงาน ใบงานที่ 6.2 การตรวจสอบการทํางานของหมอลมเบรกรถยนต 1. วัตถุประสงคเชิงพฤติกรรม 1. ปฏิบัติงานเกี่ยวกับโครงสรางของระบบเบรกได 2. ปฏิบัติงานตรวจสอบการทํางานของหมอลมเบรกได 3. ปฏิบัติงานโดยคํานึงถึงความปลอดภัย

2. ระยะเวลาการฝกปฏิบัติงาน - ระยะเวลาการฝกปฏิบัติงานรวม 1 ชั่วโมง 3. คําชี้แจง ใหผูรับการฝกตรวจสอบการทํางานของหมอลมเบรกรถยนต

214 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ใบขั้นตอนการปฏิบัติงาน ใบขั้นตอนการปฏิบัติงานที่ 6.2 การตรวจสอบการทํางานของหมอลมเบรกรถยนต 1. การเตรียมการ 1.1 การเตรียมอุปกรณปองกันสวนบุคคล สวมใสอุปกรณปองกันอันตรายสวนบุคคลกอนเริ่มปฏิบัติงาน ไดแก - ถุงมือผา - รองเทานิรภัย - ชุดปฏิบัติการชาง 1.2 รับฟงคําสั่งจากครูฝก พรอมรับใบงาน 1.3 การเตรียมสถานที่ 1. ตรวจสอบสภาพพื้น ที่ปฏิบัติ งาน ไมใหมีอุปกรณ อื่น ๆ ที่ไมเกี่ยวข อง หรือวัสดุอันตราย เชน สายไฟฟ า วางกีดขวางอยู 2. ดูแลไมใหบุคคลที่ไมเกี่ยวของเขามาในบริเวณปฏิบัติงาน 3. เตรียมอุปกรณปฐมพยาบาลเบื้องตน ในกรณีเกิดอุบัติเหตุขณะปฏิบัติงาน 4. รับทราบจุดที่ตั้งของอุปกรณชวยเหลือในกรณีฉุกเฉินตาง ๆ รวมถึงวิธีการใชอุปกรณเหลานั้น 1.4 การเตรียมเครื่องมือและอุปกรณตอผูรับการฝกจํานวน 1 คน 1. รถยนต

จํานวน 1 คัน

2. ผาคลุมรถสําหรับซอม

จํานวน 1 ชุด

หมายเหตุ ตรวจสอบเครื่องมือวามีสภาพพรอมใชงานหรือไม หากพบวาเครื่องมือชิ้นใดชํารุด ใหรายงานครูฝกใหทราบ 1.5 การเตรียมวัสดุตอผูรับการฝก 1 คน - ผาเช็ดทําความสะอาด

จํานวน 1 ผืน

215 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

2. ลําดับการปฏิบัติงาน การตรวจสอบการทํางานของหมอลมเบรกรถยนต ขั้นตอนการปฏิบัติงาน 1. จอดรถ

คําอธิบาย โ ดยพื้ น ที่ จ อดรถต อ งมั่ น คงแล ะ แข็งแรง

2. ดับเครื่องยนต

ดับเครื่องยนตและเขาเกียร กรณี ที่ เ ป น รถยนต อั ต โนมั ติ ให เ ข า เกี ย ร ใ นตํ า แหน ง P ถ า เป น เกี ย ร ธรรมดา ใหเขาเกียร ที่ตํ าแหน งเกี ย ร วาง ดึงเบรกมือ เพื่อปองกันรถไหล

3. คลุมผาสําหรับซอม

คลุมผาสําหรับซอมบริเวณพวงมาลัย หัวเกียร และเบาะนั่ง

216 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

ขอควรระวัง

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ขั้นตอนการปฏิบัติงาน 4. เหยียบแปนเบรก

คําอธิบาย

ขอควรระวัง

ให ผู รั บ การฝ ก ทดลองเหยี ย บแป น ระดั บ น้ํ า มั น เบรก เบรกใหจมลง 2-3 ครั้ง เพื่อตรวจสอบ จะตองอยูระหวาง การทํางาน ซึ่งแปนเบรกจะใหแรงกด ขีด MAX กับ MIN มากกวาปกติ

5. สังเกตการทํางานของเบรก ครั้งที่ 1

ติ ด เครื่ อ งยนต ค า งไว สั ก ครู และดั บ เครื่องยนต จากนั้น ทดลองเหยียบแปนเบรกด ว ย กํา ลัง ปกติ 2 -3 ครั้ง ถาแปนเหยียบ เบรกสูงขึ้นตามลําดับแสดงวา หมอลม เบรกทํางานปกติ

6. สังเกตการทํางานของเบรก ครั้งที่ 2

ติดเครื่องยนตอีกครั้ง และเหยียบแปน เบรก จากนั้น ดับเครื่องยนต โดยยังคง เหยี ย บแป น เหยี ย บเบรกค า งไว ประมาณ 30 วินาที

217 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ขั้นตอนการปฏิบัติงาน

คําอธิบาย

7. สังเกตความสูงแปนเหยียบเบรก

ใหผูรับการฝกสังเกตความสูงของแปน เหยียบเบรก หากไมมีการเปลี่ยนแปลง แสดงวาหมอลมเบรกทํางานปกติ

8. ทําความสะอาดและจัดเก็บเครื่องมือและอุปกรณ

ใช ผ า เช็ ด ทํ า ความสะอาดบริ เ วณ ส ถ า น ที่ ป ฏิ บั ติ ง า น แ ล ะ จั ด เ ก็ บ เครื่องมือและอุปกรณใหเรียบรอย

218 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

ขอควรระวัง

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

3. ตรวจสอบการทํางาน ตรวจสอบและบันทึกขอบกพรองตอไปนี้ ลําดับที่ 1

รายการตรวจสอบ

เกณฑการพิจารณา

เตรียมเครื่องมือ อุปกรณ และวัสดุอยางถูกตองและ

ความถูกตองตามวิธีการใชงาน

ครบถวน 2

สวมใสอุปกรณปองกันอันตรายสวนบุคคลอยางถูกตอง ความถูกตองตามวิธีการใชงาน และครบถวน กอนเริ่มปฏิบัติงาน

3

การปฏิบัติงานไดถูกตอง เปนไปตามลําดับขั้นตอน

ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน

4

การตรวจสอบหมอลมเบรกขั้นที่หนึ่ง

ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน

5

การตรวจสอบหมอลมเบรกขั้นที่สอง

ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน

6

ความสะอาดเรียบรอยในการปฏิบัติงาน

ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน

7

จัดเก็บเครื่องมือ อุปกรณ และวัสดุหลังปฏิบัติงาน

ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน

8

เวลาที่ใชในการปฏิบัติงาน

ทันเวลาที่กําหนด

219 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ใบใหคะแนนการตรวจสอบ ลําดับที่

1

รายการตรวจสอบ

เตรียมเครื่องมือ อุปกรณ และวัสดุอยางถูกตองและ ครบถวน

ขอกําหนดในการใหคะแนน

เตรียมเครื่องมือ อุปกรณ และวัสดุอยางถูกตอง ครบถวน ทุกชิ้น ใหคะแนน 3 คะแนน

คะแนน เต็ม

3

เตรี ย มเครื่ อ งมื อ อุ ป กรณ และวั ส ดุ ไ ม ค รบถ ว น หรื อ ไมถูกตอง อยางใดอยางหนึ่ง ใหคะแนน 2 คะแนน เตรียมเครื่องมือ อุปกรณ และวัสดุไมครบถวนและ ไมถูกตอง 2

ใหคะแนน 0 คะแนน

สวมใสอุปกรณปองกันอันตรายสวนบุคคลไดแก ถุงมือผา สวมใสอุปกรณปองกันอันตรายสวนบุคคลไดอยางถูกตอง รองเทานิรภัย ชุดปฏิบัติงานชาง ไดอยางถูกตองและ ครบทั้ง 3 ชนิด ใหคะแนน 3 คะแนน ครบถวน กอนเริ่มปฏิบัติงาน

3

สวมใสอุปกรณปองกันอันตรายสวนบุคคลไดอยางถูกตอง ครบ 2 ชนิด ใหคะแนน 2 คะแนน สวมใสอุปกรณปองกันอันตรายสวนบุคคลไดอยางถูกตอง นอยกวา 2 ชนิด ใหคะแนน 0 คะแนน

3

การปฏิบัติงานไดถูกตอง เปนไปตามลําดับขั้นตอน

ถูกตองและเปนไปตามลําดับขั้นตอน ใหคะแนน 3 คะแนน

3

ถูกตอง แตสลับขั้นตอนปฏิบัติงานในบางขั้นตอน ใหคะแนน 2 คะแนน ถูกตอง แตปฏิบัติงานไมครบทุกขั้นตอน ใหคะแนน 1 คะแนน ไมถูกตอง และปฏิบัติงานไมครบทุกขั้นตอน ใหคะแนน 0 คะแนน 4

การตรวจสอบหมอลมเบรกครั้งที่ 1

ตรวจสอบหมอลมเบรกไดถกู ตองตามขัน้ ตอน และสามารถ สังเกตอาการผิดปกติได (ถามี) ใหคะแนน 5 คะแนน ตรวจสอบหม อลมเบรกไม ถูกต องตามขั้นตอน 1 ขั้ นตอน หรื อ ไม สามารถสั งเกตอาการผิ ดปกติ ได (ถ า มี ) อย า งใด อยางหนึ่ง ใหคะแนน 3 คะแนน ตรวจสอบหม อ ลมเบรกไม ถู ก ต อ งตามขั้ น ตอนมากกว า 1 ขั้นตอน และ ไมสามารถสังเกตอาการผิดปกติได (ถามี) ใหคะแนน 0 คะแนน

220 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

5

คะแนนที่ได

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ลําดับที่

5

รายการตรวจสอบ

ขอกําหนดในการใหคะแนน

การตรวจสอบหมอลมเบรกครั้งที่ 2

ตรวจสอบหมอลมเบรกไดถกู ตองตามขัน้ ตอน และสามารถ สังเกตอาการผิดปกติได (ถามี) ใหคะแนน 5 คะแนน

คะแนน เต็ม

คะแนนที่ได

5

ตรวจสอบหม อลมเบรกไม ถูกต องตามขั้นตอน 1 ขั้ นตอน หรื อ ไม สามารถสั งเกตอาการผิ ดปกติ ได (ถ า มี ) อย า งใด อยางหนึ่ง ใหคะแนน 3 คะแนน ตรวจสอบหมอลมเบรกไมถกู ตองตามขัน้ ตอนมากกวา 1 ขั้นตอน และ ไมสามารถสังเกตอาการผิดปกติได (ถามี) ใหคะแนน 0 คะแนน 6

ความสะอาดเรียบรอยในการปฏิบัติงาน

ทําความสะอาดเครื่องมือและอุปกรณ ไดสะอาดเรียบรอย

3

และครบทุกชิ้น ใหคะแนน 3 คะแนน ทําความสะอาดเครื่องมือและอุปกรณ ไมสะอาดเรียบรอย หรือไมครบทุกชิ้น อยางใดอยางหนึ่ง ใหคะแนน 2 คะแนน ทําความสะอาดเครื่องมือและอุปกรณ ไมสะอาดเรียบรอย และไมครบทุกชิ้น ใหคะแนน 1 คะแนน ไมทําความสะอาดเครื่องมือและอุปกรณ ใหคะแนน 0 คะแนน 7

จัดเก็บเครื่องมือ อุปกรณ และวัสดุหลังปฏิบัติงาน

จัดเก็บเครื่องมือ อุปกรณ และวัสดุอยางถูกตอง ครบถวน

3

ทุกชิ้น ใหคะแนน 3 คะแนน จั ด เก็ บ เครื่ อ งมื อ อุ ป กรณ และวั ส ดุ ไ ม ถู ก ต อ ง หรื อ ไมครบถวน อยางใดอยางหนึ่ง ใหคะแนน 2 คะแนน จั ด เก็ บ เครื่ อ งมื อ อุ ป กรณ และวั ส ดุ ไ ม ถู ก ต อ งและ ไมครบถวน หรือไมจัดเก็บเครื่องมือและอุปกรณ ใหคะแนน 0 คะแนน 8

เวลาที่ใชในการปฏิบัติงาน

ปฏิบัติงานไดอยางสมบูรณภายในเวลาทีก่ ําหนด ใหคะแนน 3 คะแนน

3

ปฏิบัติงานเกินเวลาทีก่ ําหนดไมเกิน 5 นาที ใหคะแนน 2 คะแนน ปฏิบัติงานเกินเวลาทีก่ ําหนดมากกวา 5 นาที ใหคะแนน 1 คะแนน คะแนนเต็ม

28

หมายเหตุ หากผูเขารับการฝกไดรับคะแนน 20 คะแนนขึ้นไป (คะแนนมากกวาหรือเทากับรอยละ 70) ใหผูเขารับการฝก ขอเขารับการทดสอบภาคปฏิบัติได 221 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

รายละเอียดหัวขอวิชาที่ 7 0921020307 ระบบไฟฟาในรถยนต (ใบแนะนํา) 1. ผลลัพธการเรียนรู 1. อธิบายหนาที่และโครงสรางของระบบไฟฟาในรถยนตได 2. ปฏิบัติงานเกี่ยวกับโครงสรางของระบบไฟฟาในรถยนตได

2. หัวขอสําคัญ 1.

2.

3.

4.

5.

ระบบชารจไฟ (Charging System) ระบบไฟสตารท (Staring System) ระบบจุดระเบิด (Ignition System) ระบบไฟฟาสองสวาง ระบบไฟสัญญาณ

3. วิธีการฝกอบรม การฝกอบรมสามารถเลือกได 3 รูปแบบ คือ 1) การฝกอบรมดวยการสงมอบสื่อสิ่งพิมพ 2) การฝกอบรมที่ศูนยฝกอบรม 3) การฝกอบรมดวยสื่อในระบบออนไลน ดังรายละเอียดในขอแนะนําสําหรับผูรับการฝก

4. อุปกรณชวยฝก อุปกรณชวยฝกสามารถเลือกใชงานได 2 รูปแบบ คือ 1. รูปแบบสื่อสิ่งพิมพ (Offline) ประกอบดวย - คูมือผูรับการฝก เพื่อใชศึกษาภาคทฤษฎีและปฏิบัติ - คูมือการประเมิน เพื่อใชในการทดสอบ - สื่อวีดิทัศน (DVD) เพื่อประกอบการศึกษาภาคทฤษฎีและปฏิบัติ

222 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

2. รูปแบบอิเล็กทรอนิกส (Online) ประกอบดวย - คูมือผูรับการฝกรูปแบบเอกสารอิเล็กทรอนิกส (.pdf) เพื่อใชศึกษาภาคทฤษฎีและปฏิบัติ - คูมือการประเมินรูปแบบเอกสารอิเล็กทรอนิกส (.pdf) เพื่อใชในการทดสอบ - สื่อวีดิทัศน (Online) เพื่อประกอบการศึกษาภาคทฤษฎีและปฏิบัติ

5. การรับการฝกอบรม 1. ผูรับการฝกทําแบบทดสอบกอนฝก (Post-Test) แลวสงใหครูฝกหรือระบบประเมินผลตามวิธีที่เลือกฝกอบรม 1.1 ถาผลการประเมินผานเกณฑรอยละ 70 ตามที่กําหนดในเอกสารโครงรางหลักสูตร จะมีสิทธิ์ขอเขารับการฝก ภาคปฏิบัติ (ถามี) หรือเขารับการฝกในโมดูลถัดไปได 1.2 ถาผลการประเมินต่ํากวารอยละ 70 ใหผูรับการฝกเขาฝกอบรมภาคทฤษฎี 2. การฝกอบรมภาคทฤษฎี ใหผูรับการฝกศึกษาคูมือผูรับการฝก และฝกหัดทําใบทดสอบทายหัวขอวิชา 3. เมื่อผูรับการฝกศึกษาคูมือผูรับการฝกประจําโมดูลนั้นเขาใจแลว ใหทําแบบทดสอบหลังฝก (Post-Test) แลวสงให ครูฝกหรือระบบประเมินผลเชนเดียวกับแบบทดสอบกอนฝก 4. การฝกอบรมภาคปฏิบัติ ผูรับการฝกอานและทําความเขาใจกับใบงาน ใบขั้นตอนการปฏิบัติงาน และเกณฑการวัด และประเมินผลงาน 5. ผูรับการฝกเขารับการฝกที่ศูนยฝกอบรมที่ลงทะเบียนหรือจองไว 6. ผูรับการฝกอานระเบียบปฏิบัติเกี่ยวกับความปลอดภัยในการฝกของหนวยฝก 7. ผูรับการฝกฟงคําชี้แจงลําดับการปฏิบัติงานตามใบขั้นตอนการปฏิบัติงาน 8. ผูรับการฝกปฏิบัติงานตามใบงาน แลวสงใหครูฝกตรวจประเมินผล 9. ผูรับการฝกที่คะแนนผลงานผานเกณฑรอยละ 70 สามารถขอทดสอบเพื่อจบโมดูลที่ฝกกับครูฝก

6. การวัดผล 1. ผูรับการฝกสงแบบทดสอบกอนฝก ใหครูฝกหรือระบบประเมินผลภาคทฤษฎีตามวิธีที่เลือกฝกอบรม 1.1 ถาผลการประเมินผานเกณฑรอยละ 70 ตามที่กําหนดในเอกสารโครงรางหลักสูตร จะมีสิทธิ์ขอเขารับการฝก ภาคปฏิบัติ (ถามี) หรือเขารับการฝกในโมดูลถัดไปได 1.2 ถาผลการประเมินต่ํากวารอยละ 70 ใหครูฝกมอบหมายใหผูรับการฝกศึกษาเนื้อหาจากสื่อดวยตนเองจนเขาใจ จึงทําแบบทดสอบหลังฝก (Post-Test) 2. ผูรับการฝกสงแบบทดสอบหลังฝก ใหครูฝกหรือระบบประเมินผลภาคทฤษฎี โดยใชหลักเกณฑเดียวกับการประเมิน แบบทดสอบกอนฝก 3. ผูรับการฝกสงผลงานในการฝกภาคปฏิบัติใหครูฝกตรวจประเมินผลงานของผูรับการฝก โดยตองผานเกณฑรอยละ 70 ตามที่กําหนดในเอกสารโครงรางหลักสูตร จึงจะมีสิทธิ์เขารับการฝกในโมดูลถัดไปได 223 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

7. บรรณานุกรม ธีระยุทธ สุวรรณประทีป. 2544. ชางรถยนตมืออาชีพ. กรุงเทพฯ : เอช.เอ็น. กรุป จํากัด ประสานพงษ หาเรือนชีพ. 2540. ทฤษฎีและปฏิบัติเครื่องลางรถยนต. กรุงเทพฯ.: เอช.เอ็น. กรุป จํากัด

224 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ใบขอมูล หัวขอวิชาที่ 7 ระบบไฟฟา (Electrical System) ระบบไฟฟาในรถยนตเปนอุปกรณพื้นฐานที่รถยนตทุกคันตองมี ซึ่งหนาที่ของแตละระบบไฟฟาในรถยนตจะแตกตางกัน ออกไป และแตละระบบจะใชอุปกรณพื้นฐานในระบบที่แตกตางกัน โดยอุปกรณพื้นฐานของระบบไฟฟาในรถยนตที่สําคัญ อยางยิ่งคือ แบตเตอรี่ ซึ่งเปนสวนจายพลังงานใหกับระบบไฟฟาทุกระบบ 1. ระบบชารจไฟ (Charging System) ระบบชารจไฟในรถยนตจะใชแบตเตอรี่เป นตนกํ าเนิด พลังงานไฟฟ าที่นําไปจายไฟให กับ อุปกรณไฟฟาและอุ ป กรณ อํานวยความสะดวกตาง ๆ ในรถยนต ซึ่งการนําพลังงานไฟฟาจากแบตเตอรี่ไปใชกับอุป กรณไฟฟาและอุปกรณ อํานวย ความสะดวกในรถยนต อาจทําใหแบตเตอรี่หมดพลังงานไปได ดังนั้น จึงจําเปนตองนําแบตเตอรี่รถยนตไปทําการประจุไฟใหม ทุกครั้ง ซึ่งทําใหเกิดความยุงยาก และการแกไขปญหาเบื้องตนก็จะตองนําเอาแบตเตอรี่ไปชารจไฟอยูบอย ๆ จึงมีการคิดค น เครื่องกําเนิดไฟฟาเพื่อผลิตกระแสไฟฟาสําหรับจายใหกับอุปกรณตาง ๆ ในรถยนตขณะที่เครื่องยนตทํางาน และในเวลา เดียวกันก็จะประจุไฟเขาไปไวในแบตเตอรี่ เพื่อใหมีพลังงานสํารองเพียงพอที่จะใชงานเมื่อไมไดสตารทเครื่องยนตดวย ในที่นี้ เราเรียกวา ระบบไฟชารจ (Charging system) การผลิตพลังงานไฟฟาของเครื่องกําเนิดไฟฟาตางกับการผลิตพลังงานไฟฟา ของแบตเตอรี่รถยนต โดยที่เครื่องกําเนิดไฟฟาในรถยนตสามารถผลิตกระแสไฟฟาไดไมสิ้นสุดตราบเทาที่เครื่องยนตยังทํางาน อยูอยางตอเนื่อง 1.1 การชารจไฟแบตเตอรี่รถยนต ระบบไฟชาร จ รถยนต ห รื อ ระบบประจุ ไ ฟในรถยนต ได นํ า เครื่ อ งกํ า เนิ ด ไฟฟ า กระแสสลั บ เข า มาใช เรี ย กว า อัลเตอเนเตอร (Alternator) ซึ่งปจจุบันมีอยูดวยกัน 2 ชนิด แบงตามลักษณะของตัวควบคุม ไดแก ระบบไฟชารจรถยนต ที่ใชรีเลยเร็กกูเรเตอร ควบคุ มภายนอกอัลเตอเนเตอร และระบบไฟชาร จรถยนตที่ใช ไอซี เร็กกูเรเตอร ควบคุมอยูภายใน อัลเตอเนเตอร

ภาพที่ 7.1 อัลเตอเนเตอรชนิดรีเลยเร็กกูเรเตอร

225 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ภาพที่ 7.2 อัลเตอเนเตอรชนิด ไอซี เร็กกูเรเตอร อัลเตอเนเตอร หรือเครื่องกําเนิดไฟฟากระแสสลับ เรียกทับศัพทวา อัลเตอเนเตอร เปนอุปกรณที่สําคัญของระบบชารจ โดยจุดมุงหมายของระบบชารจคือจายกระแสไฟฟาใหแกอุปกรณไฟฟาทั้งหมด และทําใหแบตเตอรี่อยูในสภาพที่มีประจุเต็ม ในปจจุบัน รถยนตจําเปน จะต องใช กระแสไฟฟามากกว าเมื่อก อน นอกจากนี้ ยังตองใชเวลาในการขั บรถยนต ดว ย ความเร็ ว รอบต่ํ ามากขึ้ น เนื่ องจากสภาพการติดขัดของการจราจร จากตัว ประกอบทั้งสองนี้ทําใหมีความตองการ เยนเนอเรเตอรท่ีสามารถทําใหเกิดอัตราการประจุสูงขึ้น ทั้งในขณะความเร็วต่ําและเครื่องยนตเดินเบา ซึ่งทําไดโดยใช เครื่องกําเนิดไฟฟากระแสสลับ ขอดีของอัลเตอเนเตอร มีขนาดกะทัดรัดกวา ดี.ซี เยนเนอเรเตอร น้ําหนักนอยกวา และไมตองการการบริการมากนัก อัลเตอเนเตอรจะสงกระแส 6-10 แอมแปร ในขณะที่เครื่องยนตเดินเบา แต ดี.ซี เยนเนอเรเตอรที่ความเร็วรอบเทากัน อาจไมสามารถสรางกระแสใหไหลไปไดมากพอที่จะทําใหหนาคอนแท็คของคัทเอาทรีเลยตอกันได

ภาพที่ 7.3 ตําแหนงของอัลเตอเนเตอร 1.2 การตรวจสอบอัลเตอเนเตอรบนรถยนตกอนถอดออกมาตรวจซอม เมื่อเกิดปญหาขึ้นกับระบบไฟชารจ ควรตรวจสอบอัลเตอเนเตอรบนรถยนตกอน ใหแนใจวาเกิดเหตุบกพรอง จากอัลเตอเนเตอร แลวจึงทําการถอดอัลเตอเนเตอรออกตรวจซอม สวนประกอบตาง ๆ ของอัลเตอเนเตอร แสดงดังภาพที่ 7.4 ถึง ภาพที่ 7.7 226 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ภาพที่ 7.4 สวนประกอบของอัลเตอเนเตอร (ฮิตาชิ)

ภาพที่ 7.5 สวนประกอบของอัลเตอเนเตอรที่มีปมสุญญากาศติดอยูดานหลัง

227 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ภาพที่ 7.6 สวนประกอบของอัลเตอเนเตอรที่มีไดโอดแบบธรรมดาและแบบรวมชุด

ภาพที่ 7.7 สวนประกอบของอัลเตอเนเตอร(มิตซูบิชิ) 1.3 การตรวจวัดคาความตานทานระหวางขั้ว F และ E การตรวจวัดคาความตานทานระหวางขั้ว F และ E เปนการตรวจวัดเพื่อหาวาขดลวดโรเตอรขาดหรือไม แปรงถาน หมดหรือไม และวงแหวนสลิป ริงสกปรกหรือไม โดยการใชโอหมมิเตอรวัดระหวางขั้ว F และ E ถาเข็มขึ้นแสดงว า ขดลวดโรเตอรไมขาด แปรงถานไมหมด และคาความตานทานประมาณ 4 โอหม แสดงวาวงแหวนสลิปริงไมสกปรก แต 228 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ถาคาความตานทานมากกวา 4 โอหม ก็แสดงวาวงแหวนสลิปริงสกปรก หากการวัดไมเปนไปตามนี้ ใหถอดอัลเตอเนเตอร ออกตรวจซอม ดังภาพที่ 7.8

ภาพที่ 7.8 แสดงการวัดคาความตานทานระหวางขั้ว F และ E 1.4 การตรวจวัดการลัดวงจรของไดโอดบวก ตรวจวัดดวยโอหมมิเตอรโดยใหสายบวกตอเขาที่ขั้ว N และสายลบตอเขาที่ขั้ว B ของอัลเตอเนเตอร ถาไดโอดบวก ปกติเข็มจะไมกระดิกขึ้น แตถาหากเข็มกระดิกขึ้นแสดงวาไดโอดบวกลัดวงจร และเมื่อสลับสายของโอหมมิเตอร เข็มจะ กระดิกขึ้นแสดงวาไดโอดบวกเปนปกติ หากการวัดไมเปนไปตามนี้ ใหถอดอัลเตอเนเตอรออกตรวจซอม ดังภาพที่ 7.9

ภาพที่ 7.9 การวัดการลัดวงจรของไดโอดบวก

229 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

1.5 การตรวจวัดการลัดวงจรของไดโอดลบ ตรวจวั ด ดวยโอห มมิเ ตอรโดยให สายลบตอเขาที่ขั้ว N และสายบวกตอเขาที่ขั้ว E ของอัล เตอเนเตอร เข็มจะ ไมกระดิกขึ้น แตถาเข็มกระดิกขึ้นแสดงวาไดโอดลบลัดวงจร และเมื่อสลับสายของโอหมมิเตอร เข็มจะกระดิกขึ้นแสดงวา ไดโอดลบเปนปกติ หากการวัดไมเปนไปตามนี้ ใหถอดอัลเตอเนเตอรออกตรวจซอม ดังภาพที่ 7.10

ภาพที่ 7.10 การวัดการลัดวงจรของไดโอดลบ 1.6 วงจรระบบไฟชารจรถยนต การออกแบบวงจรระบบไฟชารจในรถยนต มีการออกแบบวงจรที่แตกตางกันออกไปตามลักษณะของอุปกรณที่ใช ควบคุม โดยจะออกแบบตามลักษณะของเครื่องยนตแตละรุนการตอวงจรไฟชารจนั้น ผูปฏิบัติงานจะตองปฏิบัติตามคูมือ ของรถยนตแตละรุน แตโดยทั่วไปจะมีลักษณะการทํางานที่คลายคลึงกัน และมีการตอวงจรอยู 2 แบบ ตามชนิดของตัวควบคุม 1) วงจรชารจไฟชนิดรีเลยเร็กกูเรเตอรควบคุม มีหลักการทํางาน ดังนี้ เมื่ อ เป ด สวิ ต ซ จุ ด ระเบิ ด ไปที่ ตํ า แหน ง ON กระแสไฟฟ า จากแบตเตอรี่ น้ั น จะผ า นขั้ ว Ig ของสวิ ต ซ จุดระเบิดผานฟวสไฟชารจเขาขั้วของ Ig ของเร็กกูเรเตอร ผานคอนแทก V1 และ V0 ซึ่งตอกันผานไปยังขั้ว F ของเร็กกูเรเตอร เขาขั้ว F ของอัลเตอเนเตอรผานขดลวดโรเตอร ลงกราวขั้ว E ครบวงจร ทําใหเกิดอํานาจ แมเหล็ก ขณะเดี ย วกัน กระแสไฟฟาอีกสวนหนึ่งที่ผานขั้ว Ig ของสวิตชจุด ระเบิ ด จะผานเข าขั้ว L ของ เร็กกูเ รเตอร ผานคอนแทก L0 และ L1 ตอตามลําดับ ลงกราวดที่ขั้ว E ของเร็กกูเรเตอร ทําใหหลอดเตือน ไฟชารจติด

230 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ภาพที่ 7.11 วงจรชารจไฟชนิดรีเลยเร็กกูเรเตอรควบคุม เมื่อเครื่องยนตทํางานที่ความเร็วรอบต่ํา ชุดโรเตอรจะหมุนดวยความเร็วรอบต่ํา สนามแมเหล็กที่เกิดขึ้น ที่โรเตอรจะหมุนตัดกับขดลวดสเตเตอร ทําใหขดลวดสเตเตอรสามารถผลิตไฟฟาสงออกมาโดยผานชุดไดโอด เพื่อเรียงกระแสไฟฟาออกมาที่ขั้ว B ของอัลเตอเนเตอร และมีกระแสไฟฟาสวนหนึ่งออกมาที่ขั้ว N ของอัลเตอเนเตอร ซึ่งจะไดแรงเคลื่อนไฟฟาที่ขั้ว N เปนครึ่งหนึ่งของขั้ว B กระแสไฟฟาที่สงออกมาที่ขั้ว N ของ อัลเตอเนเตอร จะผานไปยังขั้ว N ของเร็กกูเรเตอร ผานเขาขดลวดชุดควบคุมหลอดไฟเตือนไฟชารจ ลงกราวดครบวงจร ทําใหแกนเหล็กออนของขดลวด ชุดควบคุมหลอดไฟเตือนไฟชารจ เกิดอํานาจแมเหล็กสูงพอที่จะเอาชนะ แรงสปริงดูดใหคอนแทก L0 แยกออกจาก L1 ลงมาตอกับคอนแทก L2 ทําใหกระแสไฟฟาที่ผานหลอดไฟ เตือนไฟชารจไมสามารถผานคอนแทก L1 ไปลงกราวดได เปนผลใหหลอดไฟเตือนไฟชารจดับ จั ง หวะลดปริ ม าณการผลิ ต ไฟฟ า เมื ่ อ เครื ่ อ งยนต ม ี ค วามเร็ ว รอบสู ง ขึ ้ น หรื อ ระบบไฟฟ า มี ความต อ งการใช ไ ฟน อยลง ในจั งหวะนี้ กระแสไฟฟ า ที่ ส ง ออกที่ ขั้ว B ของอั ล เตอเนเตอร ที่ จ ะไปเลี้ ย ง อุปกรณไฟฟาต าง ๆ ในรถยนตและชารจ ไฟใหแกแบตเตอรี่นอยลง กระแสไฟฟาที่ผลิตไดจ ะเขา ที ่ขั้ว B (หรือ ขั ้ว A) ของเร็ก กูเ รเตอรม ากขึ ้น ผา นคอนแทก L2 ไปคอนแทก L0 เขา ขดลวดของชุ ด ควบคุ ม แรงเคลื่ อนไฟฟ า ลงกราวดครบวงจร ทําใหแกนเหล็กของชุดควบคุมแรงเคลื่อนไฟฟามีอํา นาจแมเ หล็ก เมื่อแรงเคลื่อนไฟฟา ที่ อัล เตอเนเตอรผ ลิต ไดสูง ขึ้น ถึง พิกั ด ที่ตั้งไวป ระมาณ 14.5 โวลต คอนแทก V0 จะ ถูกดึงใหแยกออกจาก คอนแทก V1 แตยังไมตอกับคอนแทก V2 ซึ่งในชวงนี้จะทําใหกระแสไฟฟาที่ไปเลี้ยง ขดลวดโรเตอร ไม ส ามารถผ า นคอนแทก V1 ไดโ ดยตรง กระแสไฟฟา ที ่ไ ปเลี้ย งขดลวดโรเตอรตอ งผาน 231 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ตัวตานทาน (R) ทําใหมีกระแสไฟฟาไปเลี้ยงขดลวดโรเตอรนอยลง ซึ่งจะทําใหความเขมของสนามแมเหล็กที่ โรเตอรลดลงดวย เปนผลใหอัลเตอเนเตอรผลิตไฟฟาลดลง 2) วงจรไฟชารจชนิด ไอ ซี เร็กกูเรเตอรควบคุม ระบบไฟชารจชนิดนี้จะใชอัลเตอเนเตอรที่ใชตัวควบคุมไฟชารจเปนแบบอิเล็กทรอนิกส ซึ่งมีวงจรขนาดเล็ก รวมกันอยูภายใน โดยมีหลักการทํางานดังนี้ เมื่อเปดสวิตชจุดระเบิดในตําแหนง ON แรงดันไฟจากแบตเตอรี่จะไหลไปยังขั้ว Ig ของไอซีเร็กกูเรเตอร เพื่อเปนสัญญาณเริ่มการทํางาน เมื่อ MIC ตรวจจับพบสัญญาณ Ig จะสั่งให Tr1 ทํางาน ทําใหกระแสไฟ ที่ไหลจากแบตเตอรี่ผานขั้ว B ผานขดลวดโรเตอรสามารถลงกราวดที่ Tr1 ไดครบวงจร ในขณะที่เครื่องยนต ยังไมหมุน เพื่อที่จะลดการจายไฟของแบตเตอรี่ และเพื่อไมใหมีภาระมากเนื่องจากความฝดของอัลเตอเนเตอร ในขณะสตารทเครื่องยนต ดังนั้น MIC ควบคุมกระแสไฟที่จะไปขดลวดโรเตอรใหอยูในคาที่นอยประมาณ 0.2 A โดยการตัดและตอการทํางานของ Tr1 เปนจังหวะ และเมื่อเครื่องยนตยังไมหมุน แรงดันไฟที่ขั้ว P เปน 0 V MIC จะสั่งให Tr2 ไมทํางานแต Tr3 ทํางาน จึงทําใหหลอดเตือนไฟชารจติด

ภาพที่ 7.12 วงจรชารจไฟชนิด ไอ ซี เร็กกูเรเตอรควบคุม

232 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

เมื่อเครื่องยนตทํางาน อัลเตอเนเตอรเริ่มผลิตกระแสไฟฟาจะมีแรงดันไฟฟาจายออกมาที่ขั้ว P สูงขึ้น MIC ตรวจจับพบสัญญาณไฟจากขั้ว P จะควบคุมให Tr1 เปลี่ยนการทํางานจากจังหวะเปด - ปด เปนการตอวงจร อยางตอเนื่อง ทําใหกระแสไฟฟาจากขั้ว B ไหลเขาขดลวดโรเตอรและผาน Tr1 ลงกราวดไดมากขึ้น ทําใหโรเตอร เปนสนามแมเหล็กมากขึ้น และขณะเดียวกันเมื่อ MIC ตรวจจับวามีแรงดันไฟที่ขั้ว P ก็จะสั่งให Tr3 หยุดทํางาน และให Tr2 ทํางาน ดังนั้น แรงดันไฟจึงไมมีความแตกตางกันระหวางขั้วทั้งสองของหลอดไฟเตือน จึงเปน ผลทําใหหลอดไฟเตือนไฟชารจดับ การทํางานตําแหนงควบคุมการจายไฟตามคาที่กําหนด เมื่อ Tr1 ยังคงทํางานและแรงดันไฟที่ขั้ว S สูงถึง คาที่กําหนด (14.5 V) เมื่อ MIC ตรวจจับไดคาที่สูงถึงคาที่กําหนดก็จะสั่งให Tr1 หยุดการทํางาน และหาก ค า แรงดั น ที่ ขั้ ว S ลดต่ํ า ลงกว า ค า ที่ กํ า หนด Tr1 ก็ จ ะทํ า งานอี ก ครั้ ง โดยจะทํ า งานซ้ํ า ๆ ในลั ก ษณะนี้ อย างต อเนื่ อง แรงดั น ไฟที่ ขั้ว S จึ งถูกรักษาใหอยูในคาที่กําหนดตลอดเวลาถึงแม Tr1 จะหยุ ดทํางานก็ เปนเพียงชวงเวลาสั้น ๆ ดังนั้น ที่ขั้ว P ก็ยังคงมีแรงดันไฟอยูจึงทําให Tr3 ยังคงไมทํางานและ Tr2 ทํางานเชนเดิม ไฟเตือนไฟชารจจึงยังคงดับตลอดเวลาที่เครื่องทํางาน 2. ระบบไฟสตารท (Start System) ระบบสตารท ทําใหเกิดการเริ่มตนการหมุนของเพลาขอเหวี่ยง เพื่อใหเกิดวัฏจักรการทํางานของเครื่องยนตคือ ดูด อัด ระเบิด และคาย จากนั้นเครื่องยนตก็จะทําการหมุนตอเนื่อง ดวยการทํางานตามรอบการทํางานของเครื่องยนต ในระบบไฟสตารท จะมีอุปกรณเฉพาะวงจรคือ มอเตอรสตารท 2.1. มอเตอรสตารท มอเตอรสตารทมีหนาที่เปลี่ยนพลังงานกลเพื่อสงกําลังใหเครื่องยนตเริ่มตนในการหมุน โดยที่มอเตอรสตารทจะถูก ติดตั้งอยูกับตัวเครื่องยนต มอเตอรสตารทนั้นจะมีแกนชุดฟนเฟองขับกับเฟองของลอชวยแรง และลอชวยแรงจะพาให เพลาข อเหวี่ ยงหมุน ไปดวย จึ งเป น การเริ่มต นในการทํางานของเครื่องยนต โดยทั่ว ไปจะมีสวนประกอบอยูดวยกัน 2 สวน คือ มอเตอรและโซลินอย สวนประกอบตาง ๆ ของมอเตอรสตารตนั้นจะมีทั้งหมด ดังภาพที่ 7.6

233 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

1. สกรูยึดฟลดคอยล

15. เรือนมอเตอรสตารทชุดหนา

2. เรือนมอเตอรสตารท

16. กามปู

3. ขั้วแมเหล็ก

17. แหวนล็อก

4. ขดลวดฟลดคอยล

18. นอตล็อกเฟองขับ

5. แปรงถาน

19. ชุดโอเวอรรันนิ่งคลัตช

6. สปริงแปรงถาน

20. ซองแปรงถาน

7. ฝาครอบคอมมิวเทเทอร

21. ทุนอารเมเจอร

8. บุชอารเมเจอร

22. ยางกันสายไฟ

9. ปะเก็น

23. สลักเกลียวยึดเรือนมอเตอรสตารท

10. เบรกสปริง

24. ชุดกามปู

11. แผนล็อก

25. แผนกั้นสวิตชแมเหล็ก

12. ฝาครอบ

26. ยางรองฉนวน

13. แหวนรอง

27. สวิตชแมเหล็ก

14. บุช ภาพที่ 7.13 สวนประกอบของมอเตอรสตารท

234 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

2.2. หนาที่ของมอเตอรสตารทและอุปกรณในมอเตอรสตารท -

โครงมอเตอรสตารท ทําหนาที่ยึดจับอุปกรณตาง ๆ ของมอเตอรสตารท

-

ฟลดคอยล ทําหนาที่เปลี่ยนพลังงานไฟฟาเปนพลังงานแมเหล็ก

-

อารเมเจอร ทําหนาที่เปลี่ยนพลังงานไฟฟาใหเปนพลังงานแมเหล็กไฟฟา ซึ่งประกอบดวยแกนเหล็กที่มี เพลาสวมอยูระหวางแกน

-

สปริงแปรงถาน ทําหนาที่กดใหแปรงถานแนบติดกับคอมมิวเทเทอรตลอดเวลา

-

แปรงถาน ทําหนาที่นําไฟฟาจากจุดที่อยูกับที่ไปยังจุดเคลื่อนที่

-

พลันเจอร ทําหนาที่เคลื่อนที่ไปมาเมื่อเกิดอํานาจแมเหล็กจากโซลินอย เปนสวนที่ทําใหสะพานโซลินอย ตัดหรือตอขั้วหลัก

-

โซลินอย ทําหนาที่สรางแมเหล็กไฟฟา ซึ่งประกอบดวยขดลวดชุดดึง และขดลวดชุดยึด

-

คลัตชสตารท ทําหนาที่เปนคลัตชทางเดียวใหมอเตอรสตารท

-

เฟองขับ ทําหนาที่รับแรงจากเพลามอเตอรสตารทไปขับเฟองลอชวยแรงใหหมุน จํานวนฟนเฟ องขับ มอเตอรสตารทจะนอยกวาจํานวนฟนเฟองลอชวยแรง จึงทําใหมีกําลังที่สูงขึ้น

-

เฟองสะพาน ทําหนาที่เปลี่ยนทิศทางการหมุนของเฟองขับและทดรอบของเฟอง

3. ระบบจุดระเบิด (Ignition System) ในเครื่องยนตแกสโซลีนสวนผสมของเชื้อเพลิงกับอากาศ (ไอดี) ที่ถูกอัดตัวในกระบอกสูบของเครื่องยนตจะเกิดการลุกไหมได ตองอาศัยระบบจุดระเบิด ซึ่งทําใหเกิดประกายไฟแรงสูงกระโดดขามที่เขี้ยวหัวเทียนในกระบอกสูบตามจังหวะที่เหมาะสม ประกายไฟแรงสูงที่เกิดขึ้นจะมีแรงเคลื่อนไฟฟาสูงประมาณ 20,000 โวลต (18,000 - 25,000 โวลต) 3.1 ระบบจุดระเบิดจะทํางานไดสมบูรณ ตองมีองคประกอบดังนี้ 1) ความแรงของประกายไฟที่กระโดดขามที่เขี้ยวหัวเทียน เมื่อไอดีถูกอัดตัวในกระบอกสูบจะทําใหประกายไฟ ที่กระโดดขามที่เขี้ยวหัวเทียนกระโดดขามไดยาก ดังนั้น แรงเคลื่อนไฟฟาที่ผลิตจะตองสูงพอที่จะทําให เกิดประกายไฟกระโดดขามที่เขี้ยวหัวเทียนได 2) จังหวะจุดระเบิดที่เหมาะสมกับการที่จะใหไอดีเผาไหมไดอยางสมบูรณ หัวเทียนจะตองจุดประกายไฟใน ตําแหนงหรือจังหวะที่เหมาะสมกับความเร็วรอบและภาระของเครื่องยนต 3) อายุการใชงานของอุปกรณที่ยืนนานเครื่ องยนตแกสโซลีนจะทํางานได ตองอาศัยการจุดประกายไฟ จากหัวเทียนในระบบจุดระเบิด ดังนั้น อุปกรณตาง ๆ ในระบบจุดระเบิดจะตองมีความทนทานมีอายุการใชงาน ที่ยืนนานจึงจะทําใหเครื่องยนตพรอมที่จะทํางานไดอยางเต็มประสิทธิภาพตลอดเวลา 235 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

3.2 ระบบจุดระเบิดแบงออกเปน 2 ประเภท คือ ระบบจุดระเบิดแบบธรรมดา และระบบจุดระเบิดแบบอิเล็กทรอนิกส 3.2.1 ระบบจุ ด ระเบิ ด แบบธรรมดา หมายถึ ง ระบบจุ ด ระเบิ ด ที่ ใ ช จ านจ า ยแบบหน า ทองขาวและ ใชคอยลจุดระเบิดแบบธรรมดา ระบบจุดระเบิดแบบธรรมดาประกอบดวยสวนประกอบที่สําคัญคือ แบตเตอรี่ สวิตชกุญแจคอยลจุดระเบิด หนาทองขาว คอนเดนเซอร จานจาย และหัวเทียน ในวงจรของ ระบบจุดระเบิดสามารถแบงออกเปน 2 วงจรยอยคือ 1) วงจรไฟแรงต่ํา (Low-tension circuit) จะเริ่มตนตั้งแต แบตเตอรี่จายกระแสไฟฟาผานสวิตช กุญแจ ผานเขาคอยลจุดระเบิดดานขดลวดปฐมภูมิ (Primary winding) ออกไปเขาจานจาย ผานหนาทองขาวที่ตอกันลงกราวดครบวงจร 2) วงจรไฟแรงสูง (High-tension circuit) จะเริ่มตนจากขั้วบวกของคอยลจุดระเบิด ผานขดลวด ทุ ติย ภู มิ (Secondary winding) ผานไปฝาครอบจานจาย ผานหัว โรเตอรไปยังหัว เทีย นลง กราวดครบวงจร

ภาพที่ 7.14 วงจรจุดระเบิดแบบธรรมดา การทํางาน เมื่อเปดสวิตชกุญแจในตําแหนง ON กระแสไฟฟาจากแบตเตอรี่จะไหลผานขั้ว B ของสวิตชกุญแจ ผาน ขั้ ว Ig เข า ขั้ ว บวกของคอยล จุ ด ระเบิ ด ผ า นขดลวดปฐมภู มิ อ อกขั้ ว ลบของคอยล จุ ด ระเบิ ด เข า จานจ า ย ถาหนาทองขาวตอกัน กระแสไฟฟาจะผานหนาทองขาวที่ตอกันลงกราวดครบวงจร ทําใหขดลวดปฐมภูมิเกิด อํานาจแมเหล็ก เมื่ อ สตาร ท เครื่ อ งยนต ใ นขณะที่ เ ครื่ อ งยนต ห มุ น เพลาลู ก เบี้ ย วจานจ า ยจะหมุ น ไปด ว ยจนกระทั่ ง ลูกเบี้ยวจานจายหมุนเปดหนาทองขาว ทําใหกระแสไฟฟาที่ไหลในขดลวดปฐมภูมิของคอยลจุดระเบิดถูกตัดวงจร 236 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

เปนผลใหเสนแรงแมเหล็กที่เกิดรอบขดลวดปฐมภูมิยุบตัวอยางทันทีทันใด ตัดกับขดลวดปฐมภูมิและขดลวดทุติยภูมิ ในคอยลจุดระเบิดเหนี่ยวนําใหเกิดไฟแรงสูงประมาณ 20,000 โวลต ที่ขดลวดทุติยภูมิจายไปยังหัวเทียนตาม จั งหวะการจุ ด ระเบิ ด และยั งเหนี่ ย วนํ าให ขดลวดปฐมภู มิ เองเกิ ดแรงเคลื่ อนไฟฟ าประมาณ 500 โวลต ซึ่ ง กระแสไฟฟ า นี้ พยายามที่ จ ะกระโดดขามที่หนาทองขาว จึงตองมีคอนเดนเซอรตอขนานกับ หนาทองขาวไว เพื่อทําหนาที่เก็บประจุไฟฟาที่เกิดขึ้นไมใหกระโดดขามหนาทองขาว และเมื่อหนาทองขาวตอกันคอนเดนเซอรซึ่ง เก็บประจุไฟฟาอยูเต็มจะคายประจุไฟฟากลับเขาสูวงจร จนกระทั่งคอนเดนเซอรคายประจุหมด กระแสไฟฟาจาก แบตเตอรี่จึงเริ่มตนไหลเขาขดลวดปฐมภูมิเปนการเริ่มตนการทํางานของระบบจุดระเบิดอีกครั้งหนึ่ง 3.2.2 ระบบจุดระเบิดแบบอิเล็กทรอนิกส เปนระบบจุดระเบิดที่ใชอุปกรณอิเล็กทรอนิกส เชน รีซิสเตอร และ ทรานซิสเตอร มาควบคุมการตัดและตอกระแสไฟฟาที่ไหลในขดลวดปฐมภูมิแทนหนาทองขาว ซึ่งระบบ จุดระบบแบบอิเล็กทรอนิกสมีอายุการใชงานนาน ลดการบํารุงรักษา และจุดระเบิดเครื่องยนตอยางมี ประสิทธิภาพ โดยแบงระบบจุดระเบิดดวยอิเล็กทรอนิกสออกเปน 5 ระบบ ดังนี้ 1) ระบบจุดระเบิดแบบกึ่งทรานซิสเตอร เนื่องจากระบบจุดระเบิดแบบหนาทองขาวมีอายุการใชงานสั้น เพราะมีกระแสไฟไหลผานจํานวนมากและเปนเวลานาน หนาทองขาวจึงร อนและสงผลให หน า สั ม ผั ส ของทองขาวเกิ ด รอยไหม ซึ่ ง เกิ ด จากการเสื่ อ มสภาพของคอนเดนเซอร ทํ า ให ประสิทธิภาพการจุดระเบิดลดลง จึงคิดคนระบบจุดระเบิดแบบกึ่งทรานซิสเตอรขึ้น ซึ่งระบบนี้ คอยลจุดระเบิดจะเปนคอยลแบบมีความตานทานภายนอก และมีตัวชวยจุดระเบิดอยูดานขาง ของคอยล ภายในตัวชวยจุดระเบิดประกอบดวย ทรานซิสเตอร 2 ตัว และรีซิสเตอร 2 ตัว 2) ระบบจุด ระเบิด แบบทรานซิส เตอร ระบบจุด ระเบิด นี ้จ ะใชช ุด กํา เนิด สัญ ญาณจั ง หวะ การจุ ด ระเบิ ด เป น ตั ว ส ง สั ญ ญาณไปยั ง ตั ว ช ว ยจุ ด ระเบิ ด เพื่ อ ตั ด และต อ กระแสไฟที่ ไหลผา นขดลวดปฐมภูมิแ ทนชุด หนา ทองขาว เนื่อ งจากชุด กํา เนิด สัญ ญาณการจุด ระเบิด และตั ว ช ว ยจุ ด ระเบิ ด ประกอบด ว ยขดลวด แม เ หล็ ก ถาวร และอุ ป กรณ อิ เ ล็ ก ทรอนิ ก ส ซี่ ง ไม มี ชิ้ น ส ว นที่ เ ป น โลหะมาสั ม ผั ส กั น ทํา ให ไ ม เ กิ ด การสึ ก หรอ และทําใหมีอายุการใช งานที่ยาวนาน นอกจากนี้การทํางานของอุปกรณอิเ ล็ก ทรอนิก สยัง ฉับ ไวและทนทาน ทํา ให กระแสไฟฟา แรงเคลื่อ นสูง ที่ข ดลวดทุติย ภูมิไ ม ล ดลง แม ค วามเร็ ว ของเครื่ อ งยนต จ ะ สู ง ขึ้ น ก็ ต าม 3) ระบบจุดระเบิดแบบ IIA หมายถึง ระบบจุดระเบิดแบบอุปกรณรวม คือ การนําคอยลจุดระเบิ ด ตัวชวยจุดระเบิด และชุดกําเนิดสัญญาณการจุดระเบิดมารวมไวภายในจานจาย มีขอดี คือ ทําใหมีขนาดเล็กกะทัดรัด น้ําหนักเบา ไมเปลื อ งเนื้ อ ที่ ก ารติ ด ตั้ ง ระบบจุดระเบิดประเภทนี้ 237 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

จะไมมีสายไฟแรงสูงจากคอยลจุดระเบิดไปยังจานจาย และสายไฟจากตัวชวยจุดระเบิดที่ตอไป ยังขดลวดกําเนิดสัญญาณรวมอยูภายในเรือนจานจาย จึงชวยลดปญหาเกี่ยวกับขั้วตอสายไฟ แตกหักหรือสายไฟขาดวงจรได ทั้งยังชวยปองกันน้ําและความชื้นดวย โดยระบบจุดระเบิด ประเภทนี้ มีใช อยู ในระบบจุดระเบิดแบบทรานซิสเตอรและระบบจุดระเบิดอิเล็กทรอนิกส ควบคุมดวยคอมพิวเตอร 4) ระบบจุดระเบิดแบบควบคุมดวยคอมพิวเตอร ประกอบดวย เซ็นเซอรตรวจจับการทํางานตาง ๆ ของเครื่องยนต เชน ตัวจับมุมเพลาขอเหวี่ยงและความเร็วรอบเครื่องยนต ตัวตรวจจับอุณหภูมิน้ํา ตัวตรวจจับตําแหนงลิ้นเรง ตัวตรวจจับการน็อก ตัวตรวจจับแรงดันอากาศ สั ญ ญาณจากสวิ ต ช การจุ ด ระเบิ ด เป น ต น นอกจากนี้ ยั ง ประกอบด ว ยอุ ป กรณ ห ลั ก ของระบบจุ ด ระเบิ ด อีกดวย เชน คอยลจุดระเบิด ตัวชวยจุดระเบิด คอมพิวเตอร เปนตน ซึ่งระบบจุดระเบิดประเภทนี้ จ ะ ใชคอมพิว เตอร ควบคุมการทํางาน ทําใหสามารถปรับองศาการจุดระเบิดลวงหนาไดถูกตองและ แมนยําตามสภาพการทํางานจริงของเครื่ อ งยนต 5) ระบบจุดระเบิดแบบไมใชจานจาย เปนระบบจุดระเบิดที่ควบคุมดวยคอมพิวเตอร กระแสไฟแรง เคลื่ อนสู งที่ ส งไปยั งหั ว เทีย นมาจากคอลยจุ ดระเบิดโดยตรง เพราะไมมีจ านจาย ซึ่งคอยล จุดระเบิด 1 ลูก จะสงกระแสไฟเคลื่อนแรงสูงไปจุดระเบิดไดพรอมกัน 2 ลูก หรือเครื่องยนต บางรุนใชคอยลจุดระเบิด 1 ลูก ตอเครื่องยนต 1 สูบ

238 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

4. ระบบไฟฟาสองสวาง (Light System) ระบบไฟสองสวางนั้น เปนระบบที่ทําใหผูขับขี่สามารถมองเห็นทัศนวิสัยที่ชัดเจนในเวลากลางคืนหรือในสถานที่ที่มี แสงสวางไมเพียงพอ ระบบไฟสองสวางนั้นมีทั้งระบบแสงสวางภายในตัวรถและภายนอกตัวรถ ซึ่งในระบบไฟสองสวางยังมี สวนเกี่ยวของกับระบบไฟเตือนอีกดวย เชน ไฟถอยหลัง ไฟเบรก ไฟขอทาง เปนตน 4.1 ระบบไฟสองสวางภายนอกตัวรถ ระบบไฟสองสวางภายนอกตัวรถนั้น ทําหนาที่ในการสองสวางพื้นถนน บอกขนาดความกวาง และความยาวของตัวรถ อุปกรณของระบบไฟสองสวางภายนอกตัวรถนั้นประกอบดวย -

ไฟหน า รถยนต เป น ไฟที่ ให แสงสวางขณะขับ ขี่ในเวลากลางคืน หรือในเวลาที่ทัศนะวิสัย ในการขับ ขี่ ไมชัดเจน ไฟหนารถยนตนั้นมีสองลักษณะดวยกันคือ ไฟสูง และไฟต่ํา

-

ไฟหรี่ เปนไฟโคมเล็ก มีแสงสีขาว มีหนาที่ในการบอกความกวางของตัวรถยนตดานหนา และชวยให แสงสวางรวมกับไฟหนา

-

ไฟทาย เปนไฟสีแดง มีหนาที่ในการบอกตําแหนงและความกวางดานหลังรถยนต ประกอบดวย โคมไฟสีแดง 2 ดวง ไฟทายนั้นมักใชรวมกับไฟเบรก ซึ่งไฟทายจะใหความสวางที่นอยกวาไฟเบรก

-

ไฟสองปายทะเบียน เปนไฟสีขาว มีหนาที่ในการสองปายทะเบียน สวนใหญนิยมสองจากดานบนของ ปายทะเบียน

4.2 ระบบไฟสองสวางภายในตัวรถ ระบบไฟสองสวางภายในตัวรถนั้นมีหนาที่ชวยใหผูขับขี่ หรือผูโดยสารสามารถมองเห็นภายในรถยนต โดยทั่วไปจะ มีสองสวนใหญ ๆ ดวยกัน คือ ไฟสองสวางหองโดยสารและไฟสองสวางหนาปด - ไฟสองสวางหองโดยสาร เปนไฟที่ชวยใหผูขับขี่หรือผูโดยสารสามารถมองเห็นภายในรถยนต โดยทั่วไป จะติดอยูเพดานของหองโดยสาร - ไฟสองสวางหนาปดรถยนต เปนไฟที่ใชเพื่อใหผูขับขี่สามารถมองเห็นเกจวัดตาง ๆ บนหนาปดไดอยาง ชัดเจน โดยจะติดตั้งอยูภายในตัวหนาปดตามตําแหนงเกจวัดตาง ๆ 4.3 หลักการทํางานของไฟสองสวาง 4.3.1 หลักการทํางานของวงจรไฟหนา เมื่อเปดสวิตชไฟควบคุมตําแหนงเปดไฟหนา (HEAD) ทําใหขั้ว T, H และ EL ตอถึงกัน กระแสไฟจาก แบตเตอรี่ ไหลผ า นขดลวดของรี เ ลย ไฟหนามาลงกราวดครบวงจรที่ขั้ว EL ของสวิตชทําใหรีเลยทํางาน ตอ กระแสไฟจากแบตเตอรี่ที่มารออยูกอนแลว ปอนผานฟวส 15 A ปอนเขาหลอดไฟต่ํ าและไฟสู งของไฟหน า 239 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

กระแสไฟจากไสหลอดไฟต่ําไปรอลงกราวดที่ขั้ว HL สวนกระแสไฟจากไสหลอดไฟสูงไปรอลงกราวดที่ขั้ว HU ซึ่ง ลงกราวดที่ขั้ว ED ของสวิตชไฟสูง-ต่ํา เมื่อสวิตชไฟไปอยูในตําแหนงไฟต่ํา ทําใหขั้ว HL ตอกับขั้ว ED กระแสไฟจากไสหลอดไฟต่ําสามารถ ไฟลลงกราวดไ ดค รบวงจร สง ผลใหห ลอดไฟต่ํา ติด สวา ง สว นไฟสัญ ญาณเตือ นหลอดไฟสูง ซึ่ง ตอ อยู กับ ไส ห ลอดไฟต่ํ า จะไม ติดสว า ง เพราะกระแสไฟจากไส ห ลอดไฟต่ํา ไปลงกราวด ที่ส วิ ตช ไ ฟสูง-ต่ํา ทําให ไ ม มี กระแสไฟไหลผานหลอดเตือนไฟสูง

ภาพที่ 7.15 วงจรตําแหนงไฟต่ํา เมื่อเปดสวิตชไฟไปอยูในตําแหนงไฟสูง ทําใหขั้ว HU ตอกับขั้ว ED กระแสไฟจากไสหลอดไฟสูงสามารถ ไหลลงกราวดครบวงจรได ทําใหหลอดไฟสูงติดสวาง และในขณะเดียวกัน กระแสไฟจากไสหลอดไฟต่ําไหลผาน ไฟสัญญาณเตือนไฟสูง ไปลงกราวดครบวงจร ทําใหหลอดไฟติดสวางขึ้นเชนกัน

240 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ภาพที่ 7.16 วงจรตําแหนงไฟสูง เมื่อเปดสวิตชไฟสูง-ต่ํา ไปอยูในตําแหนงไฟขอทาง ทําใหขั้ว HF, HU และขั้ว ED ตอถึงกัน กระแสไฟ จากขดลวดของรีเลยไฟหนาไหลมาลงกราวดครบวงจรได ทําใหรีเลยไฟหนาทํางานตอกระแสไฟจากแบตเตอรี่ ที่มารออยูกอนแลว ปอนเขาไสไฟหนา และในขณะเดียวกันหนาสัมผัสของสวิตชตอกระแสไฟจากหลอดไฟสูง มาลงกราวดครบวงจรที่ขั้ว ED ทําใหหลอดไฟสูงติดสวางขึ้น และเมื่อปลอยมือออกจากการบังคับสวิตช สวิตชคืน ตัวกลับอัตโนมัติ มาอยูในตําแหนงไฟต่ํา ทําใหขั้ว HF ไมตอกับขั้ว ED เปนเหตุใหรีเลยไฟหนาหยุดทํางาน เพราะ กระแสไฟจากขดลวดไมสามารถลงกราวดไดครบวงจร หลอดไฟขอทางสามารถทํางานไดโดยไมตองเปดสวิตชไฟหนา เพราะกระแสไฟจากขดลวดรีเลย ถูก ควบคุมโดยสวิตชไฟสูง-ต่ํา ไดอีกทางหนึ่ง ผานทางขั้ว HF

241 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ภาพที่ 7.17 วงจรตําแหนงไฟขอทาง 4.3.2 หลักการทํางานของไฟสองสวางภายในหองเกง เมื่อสวิตชอยูในตําแหนงเปด DOOR หลอดไฟภายในเกงที่ถูกควบคุมโดยสวิตชไฟประตู กระแสไฟฟา จากแบตเตอรี่ไหลผานฟวส 15 A เขาผานหลอดไฟไปรอลงกราวดอยูที่สวิตชไฟประตู ในตําแหนงที่ประตูเปด ทําใหหนาสัมผัสของสวิตชไฟประตูแยกจากกัน กระแสไฟไมสามารถไหลลงกราวดไดครบวงจร ทําใหไฟไมติด แตเมื่อเปดประตูบานใดบานหนึ่ง ทําใหหนาสัมผัสของสวิตชไฟประตูตอถึงกันไฟจะติดสวาง เมื่ อ สวิ ต ช อ ยู ใ นตํ า แหน ง OFF สวิ ต ช จ ะไม มี ก ารต อ กั บ วงจรใด ๆ กระแสไฟไม ส ามารถไหลผ า น ไปลงกราวดไดครบวงจร ทําใหไฟไมติดสวาง เมื่อเปดสวิตชอยูในตําแหนง ON กระแสไฟจากหลอดไฟแสงสวางภายในหองเกงตอลงกราวดโดยตรง ทําใหหลอดไฟติดสวาง

242 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ภาพที่ 7.18 ตําแหนงวงจรไฟฟา 4.3.3 หลักการทํางานของวงจรไฟทาย ไฟหรี่ ไฟหนาปด และไฟสองปายทะเบียน เมื่อเปดสวิตชไฟควบคุมไปที่ตําแหนง TAIL ทําใหขั้ว T และ EL ของสวิตชตอถึงกัน กระแสไฟฟาจาก แบตเตอรี่ไหลผานขดลวดรีเลยไฟหรี่มาลงกราวดครบวงจรที่ EL ทําใหรีเลยทํางานตอกระแสไฟฟาจากแบตเตอรี่ ที่มารออยูกอนแลวปอนผานฟวสขนาด 10 A เขาหลอดไฟหรี่ ไฟทาย ไฟสองแผนปายทะเบียน และไฟหนาปดลง กราดวครบวงจร ทําใหไฟติดสวาง 5. ระบบไฟสั ญ ญาณ การขับ ขี่ย านพาหนะบนทองถนนนั้น ความปลอดภัย เปน ที่สําคัญที่สุด เพื่อใหเ กิดความปลอดภัย กับ ผูใชร ถใชถนน จึงจําเปนตองมีกติการวมกัน มีสื่อหรือสัญญาลักษณรวมกัน และตองมีความเขาใจที่ตรงกัน ฉะนั้น สัญลักษณตาง ๆ จึงเปน สิ่งที่สําคัญในการใชรถใชถนน โดยทั่วไปนั้นรถยนตจะมีไฟสัญญาลักษณเพื่อเตือนหรือบอกเหตุการณตาง ๆ ที่กําลังจะทําตอไป ดังนี้ ระบบไฟแตรรถยนต ระบบไฟเบรกรถยนต ระบบไฟถอยหลังรถยนต ระบบไฟเลี้ยว และไฟฉุกเฉิน

243 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

5.1 ระบบไฟแตรรถยนต ระบบไฟแตรรถยนตนั้น เปนอุปกรณที่เปลี่ยนจากพลังงานไฟฟาใหเปนพลังงานเสียง โดยอาศัยการสั่นสะเทือนของ แผนไดอะแฟรม มีหนาที่เปนสัญญาณใหผูใชรถใชถนนทราบ เพื่อปองกันอุบัติเหตุหรือบางครั้งอาจใชเปนการขอทาง ซึ่งในการใชแตรนั้นควรใชเฉพาะเหตุการณที่จําเปนเทานั้น เสียงของแตรที่ดังเกินไปนั้นจะทําใหผูอื่นเกิดความรําคาญ หรืออาจถูกมองวาไมมีมารยาทในการใชถนนได 5.1.1 วงจรแตร มี 2 แบบ คือ วงจรแตรแบบธรรมดา และวงจรแตรแบบใชรีเลย 1) วงจรแตรแบบธรรมดา กระแสไฟฟาจากแบตเตอรี่ไหลผานฟวส ผานตัวแตรไปยังสวิตชแตร เมื่อกดสวิตชแตรทําใหสะพานไฟตอกัน กระแสไฟสามารถไหลผานลงกราวดได ทําใหครบวงจร แตรเกิดเสียงดัง

ภาพที่ 7.19 วงจรแตรแบบธรรมดา 2) วงจรแตรแบบใชรีเลย กระแสไฟฟาจากแบตเตอรี่ไฟผานฟวสเขามายังขั้ว B ที่รีเลยแตรผาน ขดลวดสนามแมเหล็ก ผานขั้ว S รีเลยแตรมารอที่สวิตชแตร เมื่อกดสวิตชแตร ใหสะพานไฟตอกัน กระแสไฟสามารถไหลผานลงกราวดได ทําใหครบวงจรเกิดสนามแมเหล็กที่ขดลวดเปนผลใหดึง ขั้ว H ตอกับขั้ว B ทําใหกระแสไฟจากขั้ว B ไหลผานไปยั งขั้ว H ผานตัวแตรลงกราวดครบ วงจรแตรจึงเกิดเสียงดัง

244 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ภาพที่ 7.20 วงจรแตรแบบใชรีเลย 5.2 ระบบไฟเบรกรถยนต ระบบไฟเบรกรถยนต สามารถแบงไดเปนไฟเตือน 2 ประเภท 5.2.1 ไฟเตือนเบรกมือ มีหนาที่ เตือนวาเบรกมือคางอยู แสดงไฟเตือนที่หนาปดตอนเปดสวิตชกุญแจ ON และ เตือนน้ํามันเบรกในระบบเบรกต่ํา โดยไฟเตือนที่หนาปดจะสวางคาง หลักการทํางาน เมื่อเปดสวิตชกุญแจตําแหนง ON กระแสไฟจากแบตเตอรี่ผานสวิตชกุญแจผานขั้ว IG ผานฟวส ผานเขา ขั้วบวกหลอดไฟโชวที่หนาปด ออกขั้วลบเขาที่สวิตชเบรกมือ เมื่อดึงเบรกมือ ทําใหสวิตชตอวงจรกระแสไฟไหล ผานลงกราวดไดครบวงจร สงผลใหหลอดไฟโชวเบรกมือที่หนาปดติด เมื่อปลดเบรกมือลง ทําใหสวิตชตัดวงจรสะพานไฟแยกกัน จึงทําใหหลอดไฟโชวเบรกที่หนาปดดับ และ เมื่อน้ํามันเบรกต่ํา สวิตชระดับน้ํามันเบรกในกระปุกน้ํามันเบรกตอกันทําใหไฟจากขั้ว IG สวิตชกุญแจไหลผานฟวส ผานเขาขั้วบวกหลอดไฟเบรก ผานขั้วลบ ผานสวิตชระดับน้ํามันเบรกลงกราวดครบวงจร ไฟโชวไฟเบรกที่หนาปดติด หลังจากเติมน้ํามันเบรกเพิ่มใหไดตามที่มาตรฐานกําหนด สะพานไฟจะถูกแยกออกจากกัน ไฟโชวไฟเบรกจะดับ

245 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ภาพที่ 7.21 วงจรเบรกมือ 5.2.2 ไฟเตือนในการเบรกรถยนต มีหนาที่ สองสวาง เพื่อเตือนใหรถที่ตามมาขางหลังทราบวา กําลังชะลอหรือ หยุดรถ เพื่อปองกันการชนทาย หลักการทํางาน เมื่อเหยียบเบรก สวิตชไฟเบรกจะตอวงจรทําใหกระแสไฟฟาจะแบตเตอรี่ไหลผานฟวส ผานสวิตชไฟเบรก ผานหลอดไฟเบรกลงกราวดครบวงจร ไฟเบรกติดสวาง

ภาพที่ 7.22 วงจรไฟเบรกหลัง

246 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

5.3 ระบบไฟถอยหลั ง ระบบไฟถอยหลังนั้น เปนอุปกรณแสดงการสองสวางในเวลากลางคืนเพื่อแสดงการถอยหลัง และเปนสัญญาณ เตือนใหผูที่อยูดานหลังไดใชความระมัดระวัง ไฟถอยหลังจะมีหลอดสีขาวติดตั้งอยูดานทายรถยนต โดยไฟถอยหลังนั้นจะ แสดงเมื่อผูขับไดทําการเขาเกียรถอยหลัง 5.4 ระบบไฟเลี้ ย วและไฟฉุ ก เฉิ น ระบบไฟเลี้ยวและไฟฉุกเฉินนั้น มีหนาที่ในการแสดงสัญญาณใหผูขับขี่รถยนตที่ใชถนนรวมกันทราบวารถที่ขับอยู นั้นมีความตองการแบบใด เชน จะทําการเลี้ยวซาย หรือเลี้ยวขวา เปลี่ยนชองเดินรถ หรือจอดรถ เปนตน โดยการใช ไฟเลี้ ย วนั้ น จะมี การใช งานผ า นชุ ดสวิ ตช คอพวงมาลัย ในสว นของไฟฉุกเฉิน จะมีส วิ ตชแยกออกมาเปน สวิตช เ ดี ย ว ไมรวมอยูกับสวิตชไฟเลี้ยว

ภาพที่ 7.23 วงจรไฟเลี้ยว 247 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

5.4.1 หลักการทํางาน ในขณะเปดสวิตชกุญแจตําแหนง ON ทําใหกระแสไฟไหลผานฟวสขนาด 10 A เขาขั้ว B1 ที่สวิตชไฟ เลี้ยวไหลเขาขั้ว F ไหลเขาแฟลชเชอรที่ขั้ว B ออกขั้ว L ของแฟลชเชอรเขาที่ขั้ว TB สวิตชไฟเลี้ยว เมื่อเปดสวิตช ไฟเลี้ยวตําแหนงขวา ขั้ว TB ตอเขาขั้ว TR ทําใหกระแสไฟไหลจากขั้ว TR เขาหลอดไฟเลี้ยวขวาลงกราวดครบ วงจร หลอดไฟเลี้ ย วขวาติ ด กะพริ บ เมื่ อ เป ด สวิ ต ช ไ ปตํ า แหน ง เลี้ ย วซ า ย ขั้ ว TB ต อ เข า กั บ ขั้ ว TL ทํ า ให กระแสไฟฟาไหลจากขั้ว TL เขาหลอดไฟเลี้ยวซาย ลงกราวดครบวงจร หลอดไฟเลี้ยวซายติดกะพริบ

248 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ใบทดสอบ ตอนที่ 1 คําชี้แจง ใหผูรับการฝกทําเครื่องหมาย x ลงในกระดาษคําตอบขอที่ถูกที่สุดเพียงขอเดียว 1. ขอใด ไมใชหนาที่ของระบบไฟสองสวาง ก. เพื่ออํานวยความสะดวกในตอนกลางคืน ข. เพื่อปองกันอุบัติเหตุ ค. เพื่อความปลอดภัยในการขับขี่ ง. จายไฟใหกับอุปกรณไฟฟาในรถยนต 2. ขอใด ไมใช สวนประกอบของระบบไฟสองสวางภายนอกตัวรถ ก. ไฟเกง ข. ไฟเบรก ค. ไฟหรี่ ง. ไฟหนา 3. ขอใด คือ หนาที่ของไฟหรี่ ก. ใหสัญญาณการเบรก ข. ขอทาง ค. บอกสัญญาณการจอด ง. บอกความกวางตัวรถ 4. ไฟเกง มีหนาที่อยางไร ก. ใหความสวางในหองโดยสาร ข. บอกสัญญาณฉุกเฉิน ค. สองสวางหนาปดเกจวัด ง. สองสวางหมายเลขทะเบียน

249 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

5. ขอใด คือ หนาที่ของวงจรแตร ก. สรางความปลอดภัยในการขับขี่ ข. อํานวยความสะดวกในการขับขี่ ค. ผลิตสัญญาณเสียง ง. ปองกันการเกิดอุบัติเหตุในชวงกลางคืน 6. ขอใด ไมใช หนาที่ของไฟเบรกมือ ก. เตือนเบรกมือคาง ข. เตือนการหยุดรถกะทันหัน ค. เตือนน้ํามันในระบบเบรกลดลง ง. สรางสัญญาณเตือนเบรกมือทํางานที่หนาปด ตอนที่ 2 คําชี้แจง ใหผูรับการฝกพิจารณาขอความตอไปนี้วา ถูก หรือ ผิด และทําเครื่องหมาย x ลงในกระดาษคําตอบ ถูก

ผิด

ขอความ 7. การตรวจวั ด ค า ความต า นทานระหว า งขั้ ว F และ E เป น การตรวจสอบ ขดลวดโรเตอร แปรงถาน และวงแหวนสลิปริง 8. ดี.ซี เยนเนอเรเตอรจะสงกระแส 6-10 แอมแปร ในขณะที่เครื่องยนตเดินเบา แตอัลเตอเนเตอรที่ความเร็วรอบเทากัน อาจไมสามารถสรางกระแสใหไหลไป ไดมากพอที่จะทําใหหนาคอนแท็คของคัทเอาทรีเลยตอกันได 9. การตรวจวัดการลัดวงจรของไดโอดบวก เมื่อสลับสายของโอหมมิเตอรแลว เข็มไมกระดิกขึ้น แสดงวาไดโอดบวกเปนปกติ 10. ระบบสตารท ทําใหเกิดการเริ่มตน การหมุน ของเพลาขอเหวี่ย ง เพื่อให เกิดวัฏจักรการทํางานของเครื่องยนตคือ ดูด อัด ระเบิด และคาย 11. เฟองสะพาน ในมอเตอรสตารท ทําหนาที่รับแรงจากเพลามอเตอรสตารท ไปขับเฟองลอชวยแรงใหหมุน จํานวนฟนเฟองขับมอเตอรสตารทจะนอยกวา จํานวนฟนเฟองลอชวยแรง จึงทําใหมีกําลังที่สูงขึ้น 250 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

กระดาษคําตอบ ตอนที่ 1 ปรนัย ขอ

ก

ข

ค

ง

1 2 3 4 5 6 ตอนที่ 2 ถูกผิด ขอ

ถูก

ผิด

7 8 9 10 11

251 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ใบงาน ใบงานที่ 7.1 การตรวจสอบคอยลจุดระเบิด 1. วัตถุประสงคเชิงพฤติกรรม 1. ปฏิบัติงานเกี่ยวกับโครงสรางของระบบไฟฟาในรถยนตได 2. ปฏิบัติงานตรวจสอบคอยลจุดระเบิดได 3. ปฏิบัติงานโดยคํานึงถึงความปลอดภัย

2. ระยะเวลาการฝกปฏิบัติงาน - ระยะเวลาการฝกปฏิบัติงานรวม 1 ชั่วโมง 30 นาที 3. คําชี้แจง ใหผูรับการฝกตรวจสอบคอยลจุดระเบิด ตารางบันทึกผลการปฏิบัติงาน วัด

คาที่วัดได (Ω)

วัดคาความตานทานภายใน วัดคาความตานทานขดลวดปฐมภูมิ การวัดคาความตานขดลวดทุติยภูมิ

252 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ใบขั้นตอนการปฏิบัติงาน ใบขั้นตอนการปฏิบัติงานที่ 7.1 การตรวจสอบคอยลจุดระเบิด 1. การเตรียมการ 1.1 การเตรียมอุปกรณปองกันสวนบุคคล สวมใสอุปกรณปองกันอันตรายสวนบุคคลกอนเริ่มปฏิบัติงาน ไดแก - ถุงมือผา - รองเทานิรภัย - ชุดปฏิบัติการชาง 1.2 รับฟงคําสั่งจากครูฝก พรอมรับใบงาน 1.3 การเตรียมสถานที่ 1. ตรวจสอบสภาพพื้น ที่ปฏิบัติ งาน ไมใหมีอุปกรณ อื่น ๆ ที่ไมเกี่ยวข อง หรือวัสดุอันตราย เชน สายไฟฟ า วางกีดขวางอยู 2. ดูแลไมใหบุคคลที่ไมเกี่ยวของเขามาในบริเวณปฏิบัติงาน 3. เตรียมอุปกรณปฐมพยาบาลเบื้องตน ในกรณีเกิดอุบัติเหตุขณะปฏิบัติงาน 4. รับทราบจุดที่ตั้งของอุปกรณชวยเหลือในกรณีฉุกเฉินตาง ๆ รวมถึงวิธีการใชอุปกรณเหลานั้น 1.4 การเตรียมเครื่องมือและอุปกรณตอผูรับการฝก 1 คน 1. มัลติมิเตอร

จํานวน 1 ตัว

2. คอยลระบบจุดระเบิดแบบธรรมดา

จํานวน 1 ลูก

หมายเหตุ ตรวจสอบเครื่องมือวามีสภาพพรอมใชงานหรือไม หากพบวาเครื่องมือชิ้นใดชํารุด ใหรายงานครูฝกใหทราบ 1.5 การเตรียมวัสดุตอผูรับการฝก 1 คน 1. ผาเช็ดทําความสะอาด

จํานวน 1 ผืน

2. ปากกา

จํานวน 1 ดาม

253 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

2. ลําดับการปฏิบัติงาน 2.1 วัดความตานทานภายใน ขั้นตอนการปฏิบัติงาน 1.เตรียมเครื่องมือสําหรับวัดความตานทาน

คําอธิบาย ขอควรระวัง เตรียมมัลติมิเตอรและอุปกรณไฟฟาที่ ระวังไมใหเครื่องมือ จะนํามาวัด

และอุปกรณไฟฟาตก เพราะอาจทําใหบิ่น หรือเสียหายได

2. ตอสายมัลติมิเตอร

ตอสายสีแดงเขากับขั้วบวก และตอสาย สีดําเขากับขั้วลบของมัลติมิเตอร

254 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ขั้นตอนการปฏิบัติงาน 3. ตรวจสอบมัลติมิเตอร

คําอธิบาย ขอควรระวัง นําเข็มของมัลติมิเตอรมาแตะกัน แลว ควรตรวจสอบและ ตรวจสอบวาเข็มของมัลติมิเตอรชี้ที่เลข ปรับตั้งเข็มของ 0 หรือไม

มัลติมิเตอรใหชี้ที่เลข 0 ทุกครั้ง กอนวัด ชิ้นงานใหม เพื่อ ปองกันคา คลาดเคลื่อน

4. ปรับตั้งยานการวัด

ปรับตั้งยานการวัดไปที่ R x 1

5. วัดคาความตานทาน

นําเข็มสีแดงของมัลติมิเตอรแตะที่ ขั้วบวกของตัวความตานทาน นําเข็มสีดําของมัลติมิเตอรแตะที่ขั้วลบ ของตัวความตานทาน

255 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ขั้นตอนการปฏิบัติงาน 6. สังเกตและบันทึกผล

คําอธิบาย เข็มบนหนาปดจะตองขยับ ขึ้นตามคา

ขอควรระวัง

ความตานทานที่กําหนด หากเข็มไมขยับ แสดงวาขดลวดความ ตานทานขาด

2.2 วัดความตานทานขดลวดปฐมภูมิ ขั้นตอนการปฏิบัติงาน

คําอธิบาย

1. ปรับตั้งยานการวัด

ปรับตั้งยานการวัดไปที่ R x 1

2. วัดคาความตานทาน

นําเข็มสีแดงของมัลติมิเตอรแตะที่ ขั้วบวกของคอยลจุดระเบิด นําเข็มสีดําของมัลติมิเตอรแตะที่ขั้วลบ ของคอยลจุดระเบิด

256 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

ขอควรระวัง

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ขั้นตอนการปฏิบัติงาน 3. สังเกตและบันทึกผล

คําอธิบาย

ขอควรระวัง

เข็มบนหนาปดจะตองขยับ ขึ้น ตามค า ความตานทานที่กําหนด หากเข็มไมขยับ แสดงวาขดลวดความ ตานทานขาด

2.3 วัดความตานทานขดลวดทุติยภูมิ ขั้นตอนการปฏิบัติงาน

คําอธิบาย

1. ปรับตั้งยานการวัด

ปรับตั้งยานการวัดไปที่ R x 1

2. วัดคาความตานทาน

นําเข็มสีแดงของมัลติมิเตอรแตะที่ขั้วไฟ แรงสูงออกของคอยลจุดระเบิด นําเข็มสีดําของมัลติมิเตอรแตะที่ขั้วลบ ของคอยลจุดระเบิด

257 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

ขอควรระวัง

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ขั้นตอนการปฏิบัติงาน

คําอธิบาย

3. สังเกตและบันทึกผล

เข็มบนหนาป ดจะต อ งขยั บ ขึ้น ตามค า ความตานทานที่กําหนด หากเข็มไมขยับ แสดงวาขดลวดความ ตานทานขาด

4. ทําความสะอาดและจัดเก็บเครื่องมือและอุปกรณ

ใชผาเช็ดทําความสะอาดบริเวณสถานที่ ปฏิ บั ติ ง าน และจั ด เก็ บ เครื่ อ งมื อ และ อุปกรณใหเรียบรอย

258 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

ขอควรระวัง

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

3. ตรวจสอบการทํางาน ตรวจสอบและบันทึกขอบกพรองตอไปนี้ ลําดับที่ 1

รายการตรวจสอบ

เกณฑการพิจารณา

เตรียมเครื่องมือ อุปกรณ และวัสดุอยางถูกตองและ

ความถูกตองตามวิธีการใชงาน

ครบถวน 2

สวมใสอุปกรณปองกันอันตรายสวนบุคคลอยางถูกตอง ความถูกตองตามวิธีการใชงาน และครบถวน กอนเริ่มปฏิบัติงาน

3

การปฏิบัติงานไดถูกตอง เปนไปตามลําดับขั้นตอน

ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน

4

การใชมัลติมิเตอรวัดคาความตานทานภายใน

ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน

5

การใชมัลติมิเตอรวัดคาความตานทานขดลวด

ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน

ปฐมภูมิ 6

การใช มั ล ติ มิ เ ตอร วั ด ค า ความต า นทานขดลวด ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน ทุติยภูมิ

7

ความสะอาดเรียบรอยในการปฏิบัติงาน

ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน

8

จัดเก็บเครื่องมือ อุปกรณ และวัสดุหลังปฏิบัติงาน

ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน

9

เวลาที่ใชในการปฏิบัติงาน

ทันเวลาที่กําหนด

259 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ใบใหคะแนนการตรวจสอบ ลําดับที่

1

รายการตรวจสอบ

ขอกําหนดในการใหคะแนน

เตรียมเครื่องมือ อุปกรณ และวัสดุอยางถูกตองและ

เตรียมเครื่องมือ อุปกรณ และวัสดุอยางถูกตอง ครบถวน

ครบถวน

ทุกชิ้น ใหคะแนน 3 คะแนน

คะแนน เต็ม 3

เตรี ย มเครื่ อ งมื อ อุ ป กรณ และวั ส ดุ ไ ม ค รบถ ว น หรื อ ไมถูกตอง อยางใดอยางหนึ่ง ใหคะแนน 2 คะแนน เตรียมเครื่องมือ อุปกรณ และวัสดุไมครบถวนและ ไมถูกตอง ใหคะแนน 0 คะแนน 2

สวมใสอุปกรณปองกันอันตรายสวนบุคคลไดแก ถุงมือผา สวมใสอุปกรณปองกันอันตรายสวนบุคคลไดอยางถูกตอง รองเทานิรภัย ชุดปฏิบัติงานชาง ไดอยางถูกตองและ ครบถวน กอนเริ่มปฏิบัติงาน

3

ครบทั้ง 3 ชนิด ใหคะแนน 3 คะแนน สวมใสอุปกรณปองกันอันตรายสวนบุคคลไดอยางถูกตอง ครบ 2 ชนิด ใหคะแนน 2 คะแนน สวมใสอุปกรณปองกันอันตรายสวนบุคคลไดอยางถูกตอง นอยกวา 2 ชนิด ใหคะแนน 0 คะแนน

3

การปฏิบัติงานไดถูกตอง เปนไปตามลําดับขั้นตอน

ถูกตองและเปนไปตามลําดับขั้นตอน

3

ใหคะแนน 3 คะแนน ถูกตอง แตสลับขั้นตอนปฏิบัติงานในบางขั้นตอน ใหคะแนน 2 คะแนน ถูกตอง แตปฏิบัติงานไมครบทุกขั้นตอน ใหคะแนน 1 คะแนน ไมถูกตอง และปฏิบัติงานไมครบทุกขั้นตอน ใหคะแนน 0 คะแนน 4

การใชมัลติมิเตอรวัดคาความตานทานภายใน

ใชมัลติมิเตอรวัดคาความตานทานภายในไดถูกตองตาม ขั้นตอน และวัดคาไดถูกตอง ไมคลาดเคลื่อน ใหคะแนน 5 คะแนน ใช มั ลติ มิ เตอร วั ดค า ความต า นทานภายในไม ถู ก ต อ งตาม ขั้นตอน หรือ วัดคาคลาดเคลื่อน อยางใดอยางหนึ่ง ใหคะแนน 3 คะแนน ใชมัลติมิเตอรวัดคาความตานทานภายในไมถูกตองตาม ขั้นตอน และ วัดคาคลาดเคลื่อน ใหคะแนน 0 คะแนน

260 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

5

คะแนนที่ได

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ลําดับที่

5

รายการตรวจสอบ

การใชมัลติมิเตอรวัดคาความตานทานขดลวดปฐมภูมิ

ขอกําหนดในการใหคะแนน

ใชมัลติมิเตอรวัดคาความตานทานขดลวดปฐมภูมิ ไดถูกตอง

คะแนน เต็ม 5

ตามขั้นตอน และวัดคาไดถูกตอง ไมคลาดเคลื่อน ใหคะแนน 5 คะแนน ใชมัลติมิเตอรวัดคาความตานทานขดลวดปฐมภูมิ ไมถูกตอง ตามขั้นตอน หรือ วัดคาคลาดเคลื่อน อยางใดอยางหนึ่ง ใหคะแนน 3 คะแนน ใชมัลติมิเตอรวัดคาความตานทานขดลวดปฐมภูมิ ไมถูกตอง ตามขั้นตอน และ วัดคาคลาดเคลื่อน ใหคะแนน 0 คะแนน 6

การใชมัลติมิเตอรวัดคาความตานทานขดลวดทุติยภูมิ

ใชมัลติมิเตอรวัดคาความตานทานขดลวดทุติยภูมิ ไดถูกตอง

5

ตามขั้นตอน และวัดคาไดถูกตอง ไมคลาดเคลื่อน ใหคะแนน 5 คะแนน ใชมัลติมิเตอรวัดคาความตานทานขดลวดทุติยภูมิ ไมถูกตอง ตามขั้นตอน หรือ วัดคาคลาดเคลื่อน อยางใดอยางหนึ่ง ใหคะแนน 3 คะแนน ใชมัลติมิเตอรวัดคาความตานทานขดลวดทุติยภูมิ ไมถูกตอง ตามขั้นตอน และ วัดคาคลาดเคลื่อน ใหคะแนน 0 คะแนน 7

ความสะอาดเรียบรอยในการปฏิบัติงาน

ทําความสะอาดเครื่องมือและอุปกรณ ไดสะอาดเรียบรอย

3

และครบทุกชิ้น ใหคะแนน 3 คะแนน ทําความสะอาดเครื่องมือและอุปกรณ ไมสะอาดเรียบรอย หรือไมครบทุกชิ้น อยางใดอยางหนึ่ง ใหคะแนน 2 คะแนน ทําความสะอาดเครื่องมือและอุปกรณ ไมสะอาดเรียบรอย และไมครบทุกชิ้น ใหคะแนน 1 คะแนน ไมทําความสะอาดเครื่องมือและอุปกรณ ใหคะแนน 0 คะแนน 8

จัดเก็บเครื่องมือ อุปกรณ และวัสดุหลังปฏิบัติงาน

จัดเก็บเครื่องมือ อุปกรณ และวัสดุอยางถูกตอง ครบถวน ทุกชิ้น ใหคะแนน 3 คะแนน จั ด เก็ บ เครื่ อ งมื อ อุ ป กรณ และวั ส ดุ ไ ม ถู ก ต อ ง หรื อ ไมครบถวน อยางใดอยางหนึ่ง

ใหคะแนน 2 คะแนน

จั ด เก็ บ เครื่ อ งมื อ อุ ป กรณ และวั ส ดุ ไ ม ถู ก ต อ งและ ไมครบถวน หรือไมจัดเก็บเครื่องมือและอุปกรณ ใหคะแนน 0 คะแนน

261 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

3

คะแนนที่ได

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ลําดับที่

9

รายการตรวจสอบ

เวลาที่ใชในการปฏิบัติงาน

ขอกําหนดในการใหคะแนน

ปฏิบัติงานไดอยางสมบูรณภายในเวลาทีก่ ําหนด

คะแนน เต็ม

คะแนนที่ได

3

ใหคะแนน 3 คะแนน ปฏิบัติงานเกินเวลาทีก่ ําหนดไมเกิน 5 นาที ใหคะแนน 2 คะแนน ปฏิบัติงานเกินเวลาทีก่ ําหนดมากกวา 5 นาที ใหคะแนน 1 คะแนน คะแนนเต็ม

33

หมายเหตุ หากผูเขารับการฝกไดรับคะแนน 23 คะแนนขึ้นไป (คะแนนมากกวาหรือเทากับรอยละ 70) ใหผูเขารับการฝก ขอเขารับการทดสอบภาคปฏิบัติได

262 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ใบงาน ใบงานที่ 7.2 การเปลี่ยนหลอดไฟเลี้ยว 1. วัตถุประสงคเชิงพฤติกรรม 1. แกไขขอขัดของ ความเสียหายเบื้องตนของระบบไฟฟาในรถยนตได 2. ปฏิบัติงานเปลี่ยนหลอดไฟเลี้ยวได 3. ปฏิบัติงานโดยคํานึงถึงความปลอดภัย

2. ระยะเวลาการฝกปฏิบัติงาน - ระยะเวลาการฝกปฏิบัติงานรวม 1 ชั่วโมง 30 นาที 3. คําชี้แจง ใหผูรับการฝกเปลี่ยนหลอดไฟเลี้ยว

263 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ใบขั้นตอนการปฏิบัติงาน ใบขั้นตอนการปฏิบัติงานที่ 7.2 การเปลี่ยนหลอดไฟเลี้ยว 1. การเตรียมการ 1.1 การเตรียมอุปกรณปองกันสวนบุคคล สวมใสอุปกรณปองกันอันตรายสวนบุคคลกอนเริ่มปฏิบัติงาน ไดแก - ถุงมือผา - รองเทานิรภัย - ชุดปฏิบัติการชาง 1.2 รับฟงคําสั่งจากครูฝก พรอมรับใบงาน 1.3 การเตรียมสถานที่ 1. ตรวจสอบสภาพพื้น ที่ปฏิบัติ งาน ไมใหมีอุปกรณ อื่น ๆ ที่ไมเกี่ยวข อง หรือวัสดุอันตราย เชน สายไฟฟ า วางกีดขวางอยู 2. ดูแลไมใหบุคคลที่ไมเกี่ยวของเขามาในบริเวณปฏิบัติงาน 3. เตรียมอุปกรณปฐมพยาบาลเบื้องตน ในกรณีเกิดอุบัติเหตุขณะปฏิบัติงาน 4. รับทราบจุดที่ตั้งของอุปกรณชวยเหลือในกรณีฉุกเฉินตาง ๆ รวมถึงวิธีการใชอุปกรณเหลานั้น 1.4 การเตรียมเครื่องมือและอุปกรณตอผูรับการฝก 1 คน 1. รถยนต

จํานวน 1 คัน

2. เครื่องมือชางพื้นฐาน

จํานวน 1 ชุด

3. ผาคลุมรถสําหรับซอม

จํานวน 1 ชุด

หมายเหตุ ตรวจสอบเครื่องมือวามีสภาพพรอมใชงานหรือไม หากพบวาเครื่องมือชิ้นใดชํารุด ใหรายงานครูฝกใหทราบ 1.5 การเตรียมวัสดุตอผูรับการฝก 1 คน 1. ผาเช็ดทําความสะอาด

จํานวน 1 ผืน

2. หลอดไฟเลี้ยว

จํานวน 1 ชุด

264 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

2. ลําดับการปฏิบัติงาน การเปลี่ยนหลอดไฟเลี้ยว ขั้นตอนการปฏิบัติงาน

คําอธิบาย

1. จอดรถ

โดยพื้นที่ตองมั่นคงและแข็งแรง

2. ตรวจสอบไฟเลี้ยว

ตรวจสอบไฟเลี้ยวหนาและไฟเลี้ยวทาย วาติดเปนปกติหรื อไม กอนดําเนิน การ เปลี่ยนชุดหลอดไฟเลี้ยว

3. ดับเครื่องยนต

ดับเครื่องยนตและเขาเกียร กรณีที่เปนรถยนตอัตโนมัติ ใหเขาเกียร ในตําแหนง P ถาเปนเกียรธรรมดา ใหเขาเกียรที่ตําแหนงเกียรวาง ดึงเบรกมือ เพื่อปองกันรถไหล

265 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

ขอควรระวัง

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ขั้นตอนการปฏิบัติงาน

4. เปดฝากระโปรงหนารถ และคลุมผาสําหรับซอม

คําอธิบาย

ขอควรระวัง

เป ดฝากระโปรงรถพรอมล็อกไมค้ํายัน ล็ อ ก ไ ม ค้ํ า ยั น ฝ า และใชผาคลุมสําหรับซอมคลุมที่บริเวณ กระโปรงหนารถ สวนหนารถและบังโคลนซาย-ขวา

ทุ ก ครั้ ง เพื่ อ ป อ งกั น ไมใหฝ ากระโปรงปด ระหวางปฏิบัติงาน

5. ถอดชุดหลอดไฟเลี้ยวหนา

ถอดชุ ด หลอดไฟเลี้ ย วหน า ดึง ปลั ๊ก ที่ เสีย บอยู ก ับ หลอดไฟเลี ้ย ว และถอด หลอดไฟเลี้ยวดวงเดิมออกจากขั้ว โดย หมุนทวนเข็มนาฬิกา

266 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ขั้นตอนการปฏิบัติงาน 6. ใสหลอดไฟเลี้ยวหนาดวงใหม

คําอธิบาย

ขอควรระวัง

นํ า หลอดไฟเลี้ ย วดวงใหม ใ ส เ ข า ไปที่ ตําแหนงเดิม และหมุนตามเข็มนาฬิกา ใหแนน

7. ประกอบชุดหลอดไฟเลี้ยวหนา

เสีย บปลั ๊ก และใสช ุด หลอดไฟเลี ้ย ว หนารถกลับเขาที่ตําแหนงเดิม

8. ถอดชุดหลอดไฟเลี้ยวทาย

คลายสกรูฝาครอบไฟเลี้ยวทาย และนํา หลอดไฟเลี้ยวทายออก

9. ใสหลอดไฟเลี้ยวทายดวงใหม

ใส ห ลอดไฟเลี้ ย วท า ยดวงใหม เ ข า ที่ ห า มใช มื อ จั บ ที่ ตั ว ตําแหนงเดิม และขันนอตใหแนน

267 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

หลอดไฟโดยตรง

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ขั้นตอนการปฏิบัติงาน

คําอธิบาย

10. ประกอบชุดหลอดไฟเลี้ยวทาย

สกรู ฝ าครอบไฟเลี้ ย วท า ยกลั บ เข า ที่ ตําแหนงเดิม

11. ทดสอบการทํางาน

ติ ด เครื่ อ งยนต ทดลองเป ด ไฟเลี้ ย วทั้ ง ข า งซ า ยแล ะข า งขว า แล ว สั ง เกต สัญลักษณไฟเลี้ยวบนหนาปด

12. ทําความสะอาดและจัดเก็บเครื่องมือและอุปกรณ

ใชผาเช็ดทําความสะอาดบริเวณสถานที่ ปฏิ บั ติ ง าน และจั ด เก็ บ เครื่ อ งมื อ และ อุปกรณใหเรียบรอย

268 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

ขอควรระวัง

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

3. ตรวจสอบการทํางาน ตรวจสอบและบันทึกขอบกพรองตอไปนี้ ลําดับที่ 1

รายการตรวจสอบ

เกณฑการพิจารณา

เตรียมเครื่องมือ อุปกรณ และวัสดุอยางถูกตองและ

ความถูกตองตามวิธีการใชงาน

ครบถวน 2

สวมใสอุปกรณปองกันอันตรายสวนบุคคลอยางถูกตอง ความถูกตองตามวิธีการใชงาน และครบถวน กอนเริ่มปฏิบัติงาน

3

การปฏิบัติงานไดถูกตอง เปนไปตามลําดับขั้นตอน

ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน

4

การถอดไฟเลี้ยวออก

ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน

5

การประกอบไฟเลี้ยว

ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน

6

ความสะอาดเรียบรอยในการปฏิบัติงาน

ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน

7

จัดเก็บเครื่องมือ อุปกรณ และวัสดุหลังปฏิบัติงาน

ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน

8

เวลาที่ใชในการปฏิบัติงาน

ทันเวลาที่กําหนด

269 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ใบใหคะแนนการตรวจสอบ ลําดับที่

1

รายการตรวจสอบ

เตรียมเครื่องมือ อุปกรณ และวัสดุอยางถูกตองและ ครบถวน

ขอกําหนดในการใหคะแนน

เตรียมเครื่องมือ อุปกรณ และวัสดุอยางถูกตอง ครบถวน ทุกชิ้น ใหคะแนน 3 คะแนน

คะแนน เต็ม 3

เตรี ย มเครื่ อ งมื อ อุ ป กรณ และวั ส ดุ ไ ม ค รบถ ว น หรื อ ไมถูกตอง อยางใดอยางหนึ่ง ใหคะแนน 2 คะแนน เตรี ย มเครื่ อ งมื อ อุ ป กรณ และวั ส ดุ ไ ม ค รบถ ว นและ ไมถูกตอง 2

ใหคะแนน 0 คะแนน

สวมใสอุปกรณปองกันอันตรายสวนบุคคลไดแก ถุงมือผา สวมใสอุปกรณปองกันอันตรายสวนบุคคลไดอยางถูกตอง รองเทานิรภัย ชุดปฏิบัติงานชาง ไดอยางถูกตองและ ครบทั้ง 3 ชนิด ใหคะแนน 3 คะแนน ครบถวน กอนเริ่มปฏิบัติงาน

3

สวมใสอุปกรณปองกันอันตรายสวนบุคคลไดอยางถูกตอง ครบ 2 ชนิด ใหคะแนน 2 คะแนน สวมใสอุปกรณปองกันอันตรายสวนบุคคลไดอยางถูกตอง นอยกวา 2 ชนิด ใหคะแนน 0 คะแนน

3

การปฏิบัติงานไดถูกตอง เปนไปตามลําดับขั้นตอน

ถูกตองและเปนไปตามลําดับขั้นตอน ใหคะแนน 3 คะแนน

3

ถูกตอง แตสลับขั้นตอนปฏิบัติงานในบางขั้นตอน ใหคะแนน 2 คะแนน ถูกตอง แตปฏิบัติงานไมครบทุกขั้นตอน ใหคะแนน 1 คะแนน ไมถูกตอง และปฏิบัติงานไมครบทุกขั้นตอน ใหคะแนน 0 คะแนน 4

การถอดและประกอบไฟเลี้ยวหนา

ถอดและประกอบไฟเลี้ยวหนาไดถูกตองตามขั้นตอน

5

ใหคะแนน 5 คะแนน ถอด หรื อ ประกอบไฟเลี้ ย วหน า ไม ถู ก ต อ งตามขั้ น ตอน 1 ขั้นตอน อยางใดอยางหนึ่ง ใหคะแนน 3 คะแนน ถอด และ ประกอบไฟเลี้ยวหนาไมถูกตองตามขั้นตอน มากกวา 1 ขั้นตอน ใหคะแนน 0 คะแนน 5

การถอดและประกอบไฟเลี้ยวทาย

ประกอบไฟเลี้ยวทายตามขั้นตอน ไดถูกตองทุกขั้นตอน ใหคะแนน 5 คะแนน

270 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

5

คะแนนที่ได

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ลําดับที่

รายการตรวจสอบ

ขอกําหนดในการใหคะแนน

คะแนน เต็ม

คะแนนที่ได

ประกอบไฟเลี้ยวทายตามขั้นตอนบกพรอง 1 ขั้นตอน ใหคะแนน 3-4 คะแนน ประกอบไฟเลี้ยวทายตามขั้นตอนบกพรองมากกวา 1 ขั้นตอน ใหคะแนน 1-2 คะแนน 6

ความสะอาดเรียบรอยในการปฏิบัติงาน

ทําความสะอาดเครื่องมือและอุปกรณ ไดสะอาดเรียบรอย และครบทุกชิ้น ใหคะแนน 3 คะแนน

3

ทําความสะอาดเครื่องมือและอุปกรณ ไมสะอาดเรียบรอย หรือไมครบทุกชิ้น อยางใดอยางหนึ่ง ใหคะแนน 2 คะแนน ทําความสะอาดเครื่องมือและอุปกรณ ไมสะอาดเรียบรอย และไมครบทุกชิ้น ใหคะแนน 1 คะแนน ไมทําความสะอาดเครื่องมือและอุปกรณ ใหคะแนน 0 คะแนน 7

จัดเก็บเครื่องมือ อุปกรณ และวัสดุหลังปฏิบัติงาน

จัดเก็บเครื่องมือ อุปกรณ และวัสดุอยางถูกตอง ครบถวน

3

ทุกชิ้น ใหคะแนน 3 คะแนน จั ด เก็ บ เครื่ อ งมื อ อุ ป กรณ และวั ส ดุ ไ ม ถู ก ต อ ง หรื อ ไมครบถวน อยางใดอยางหนึ่ง ใหคะแนน 2 คะแนน จั ด เก็ บ เครื่ อ งมื อ อุ ป กรณ และวั ส ดุ ไ ม ถู ก ต อ งและ ไมครบถวน หรือไมจัดเก็บเครื่องมือและอุปกรณ ใหคะแนน 0 คะแนน 8

เวลาที่ใชในการปฏิบัติงาน

ปฏิบัติงานไดอยางสมบูรณภายในเวลาทีก่ ําหนด

3

ใหคะแนน 3 คะแนน ปฏิบัติงานเกินเวลาทีก่ ําหนดไมเกิน 5 นาที ใหคะแนน 2 คะแนน ปฏิบัติงานเกินเวลาทีก่ ําหนดมากกวา 5 นาที ใหคะแนน 1 คะแนน คะแนนเต็ม

28

หมายเหตุ หากผูเขารับการฝกไดรับคะแนน 20 คะแนนขึ้นไป (คะแนนมากกวาหรือเทากับรอยละ 70) ใหผูเขารับการฝก ขอเขารับการทดสอบภาคปฏิบัติได

271 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

รายละเอียดหัวขอวิชาที่ 8 0921020308 ระบบตัวถังรถยนต (ใบแนะนํา) 1. ผลลัพธการเรียนรู 1. อธิบายหนาที่และโครงสรางของระบบตัวถังรถยนตได 2. ปฏิบัติงานเกี่ยวกับโครงสรางของระบบตัวถังรถยนตได

2. หัวขอสําคัญ 1. หนาที่และโครงสรางของถังรถยนต 2. ประเภทของโครงสรางถังรถยนต 3. ชิ้นสวนตาง ๆ ของตัวถังรถยนต

3. วิธีการฝกอบรม การฝกอบรมสามารถเลือกได 3 รูปแบบ คือ 1) การฝกอบรมดวยการสงมอบสื่อสิ่งพิมพ 2) การฝกอบรมที่ศูนยฝกอบรม 3) การฝกอบรมดวยสื่อในระบบออนไลน ดังรายละเอียดในขอแนะนําสําหรับผูรับการฝก

4. อุปกรณชวยฝก อุปกรณชวยฝกสามารถเลือกใชงานได 2 รูปแบบ คือ 1. รูปแบบสื่อสิ่งพิมพ (Offline) ประกอบดวย - คูมือผูรับการฝก เพื่อใชศึกษาภาคทฤษฎีและปฏิบัติ - คูมือการประเมิน เพื่อใชในการทดสอบ - สื่อวีดิทัศน (DVD) เพื่อประกอบการศึกษาภาคทฤษฎีและปฏิบัติ 2. รูปแบบอิเล็กทรอนิกส (Online) ประกอบดวย - คูมือผูรับการฝกรูปแบบเอกสารอิเล็กทรอนิกส (.pdf) เพื่อใชศึกษาภาคทฤษฎีและปฏิบัติ - คูมือการประเมินรูปแบบเอกสารอิเล็กทรอนิกส (.pdf) เพื่อใชในการทดสอบ - สื่อวีดิทัศน (Online) เพื่อประกอบการศึกษาภาคทฤษฎีและปฏิบัติ 272 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

5. การรับการฝกอบรม 1. ผูรับการฝกทําแบบทดสอบกอนฝก (Post-Test) แลวสงใหครูฝกหรือระบบประเมินผลตามวิธีที่เลือกฝกอบรม 1.1 ถาผลการประเมินผานเกณฑรอยละ 70 ตามที่กําหนดในเอกสารโครงรางหลักสูตร จะมีสิทธิ์ขอเขารับการฝก ภาคปฏิบัติ (ถามี) หรือเขารับการฝกในโมดูลถัดไปได 1.2 ถาผลการประเมินต่ํากวารอยละ 70 ใหผูรับการฝกเขาฝกอบรมภาคทฤษฎี 2. การฝกอบรมภาคทฤษฎี ใหผูรับการฝกศึกษาคูมือผูรับการฝก และฝกหัดทําใบทดสอบทายหัวขอวิชา 3. เมื่อผูรับการฝกศึกษาคูมือผูรับการฝกประจําโมดูลนั้นเขาใจแลว ใหทําแบบทดสอบหลังฝก (Post-Test) แลวสงให ครูฝกหรือระบบประเมินผลเชนเดียวกับแบบทดสอบกอนฝก 4. การฝกอบรมภาคปฏิบัติ ผูรับการฝกอานและทําความเขาใจกับใบงาน ใบขั้นตอนการปฏิบัติงาน และเกณฑการวัด และประเมินผลงาน 5. ผูรับการฝกเขารับการฝกที่ศูนยฝกอบรมที่ลงทะเบียนหรือจองไว 6. ผูรับการฝกอานระเบียบปฏิบัติเกี่ยวกับความปลอดภัยในการฝกของหนวยฝก 7. ผูรับการฝกฟงคําชี้แจงลําดับการปฏิบัติงานตามใบขั้นตอนการปฏิบัติงาน 8. ผูรับการฝกปฏิบัติงานตามใบงาน แลวสงใหครูฝกตรวจประเมินผล 9. ผูรับการฝกที่คะแนนผลงานผานเกณฑรอยละ 70 สามารถขอทดสอบเพื่อจบโมดูลที่ฝกกับครูฝก

6. การวัดผล 1. ผูรับการฝกสงแบบทดสอบกอนฝก ใหครูฝกหรือระบบประเมินผลภาคทฤษฎีตามวิธีที่เลือกฝกอบรม 1.1 ถาผลการประเมินผานเกณฑรอยละ 70 ตามที่กําหนดในเอกสารโครงรางหลักสูตร จะมีสิทธิ์ขอเขารับการฝก ภาคปฏิบัติ (ถามี) หรือเขารับการฝกในโมดูลถัดไปได 1.2 ถาผลการประเมินต่ํากวารอยละ 70 ใหครูฝกมอบหมายใหผูรับการฝกศึกษาเนื้อหาจากสื่อดวยตนเองจนเขาใจ จึงทําแบบทดสอบหลังฝก (Post-Test) 2. ผูรับการฝกสงแบบทดสอบหลังฝก ใหครูฝกหรือระบบประเมินผลภาคทฤษฎี โดยใชหลักเกณฑเดียวกับการประเมิน แบบทดสอบกอนฝก 3. ผูรับการฝกสงผลงานในการฝกภาคปฏิบัติใหครูฝกตรวจประเมินผลงานของผูรับการฝก โดยตองผานเกณฑรอยละ 70 ตามที่กําหนดในเอกสารโครงรางหลักสูตร จึงจะมีสิทธิ์เขารับการฝกในโมดูลถัดไปได

273 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ใบขอมูล หัวขอวิชาที่ 8 ระบบตัวถังรถยนต ตัวถังและคัสซี (chassis) ถือไดวาเปนชิ้นสวนหลักของรถยนตที่มีขนาดใหญที่สุด โดยสวนประกอบนี้จะทําหนาที่ปกคลุม และยึดชิ้นสวนอุปกรณอื่น ๆ ของรถยนตใหรวมเปนรถยนตหนึ่งคัน ซึ่งตัวถังของรถยนตจะมีลักษณะที่แตกตางกันออกไปตาม ยี่หอและรุนของรถยนต โครงสรางตัวถังรถยนตในปจจุบัน ไมวาจะเปนรถยนตที่นั่งสวนบุคคลหรือรถยนตบรรทุก สามารถ แบงลักษณะโครงสรางของรถยนตไดเปน 2 ประเภท คือ โครงรถและตัวถัง (The Auto body and Frame) และโครงรถกับ ตัวถังเปนชิ้นเดียวกัน (Unitized body) 1. หนาที่และโครงสรางของถังรถยนต มีรายละเอียดตาง ๆ ดังนี้ 1.1 โครงรถและตัวถัง (The Auto body and Frame) 1) โครงรถ (Frame) หมายถึง โครงรถยนตที่เปนรากฐานในการสรางรถยนตนั่งหรือรถยนตบรรทุก มีไวเพื่อ รองรับตัวถังซึ่งมีเครื่องยนต กระปุกเกียร เพลาขับ สปริง เพลา ลอ ยาง ยึดติดกับโครงรถ และโครงรถจะตอง ไดศูนยตลอดเวลา ถาโครงรถไมไดศูนย อาจเกิ ดจากการชนจะทํ าใหชิ้นสวนอื่ น ๆ และประตูร ถไม ไ ด ศูน ย เปนผลใหตัวถังเกิดความเครียด (strain) และชํารุดเร็วขึ้น 2) ลักษณะทั่วไปของโครงรถ โดยปกติทําขึ้นจากเหล็กรางตัวยู (U channels) สองอันเชื่อมประกอบกันใหเกิด โครงสรางเปนรูปกลอง (box Construction) หรืออาจใชหมุดย้ําก็ได และจะมีเหล็กขวาง (Cross member) ซึ่งใชวัสดุอยางเดียวกันเชื่อมติด หรือยึดใหโครงรถแข็งแรงมากขึ้น และสวนขางของโครงรถจะมีแผนเหล็ก (Bracket) ยื่นออกมาเพื่อใชเปนตัวยึดติดกับชิ้นสวนตัวถัง โครงรถทั้งหมดดานหนาจะแคบกวาดานหลังเสมอ การสรางดานหนาแคบเพื่อใหเกิดการหันเลี้ยวไดงาย สวนดานหลังกวางเพื่อรองรับตัวถังรถไดดีขึ้น

ภาพที่ 8.1 โครงรถแบบตาง ๆ 274 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

1.2 โครงรถกับตัวถังเปนชิ้นเดียวกัน (Unitized body) ลักษณะโครงสรางยานยนตแบบนี้ไมสามารถแยกเปนสวนยอยได ซึ่งจะชวยเพิ่มความแข็งแรงใหตัวโครงสรางของ รถยนต เนื่องจากทุกองคประกอบเชื่อมติดกันทั้งหมด และยังสามารถกระจายแรงจากการชนไดดีกวาโครงสรางแบบโครงรถ และตัวถัง ในปจจุบัน โครงสรางประเภทนี้จึงมีแนวโนมที่จะนํามาใชในรถยนตมากขึ้น เพราะชวยปองกันผูขับขี่และ ผูโดยสารใหปลอดภัย

ภาพที่ 8.2 โครงรถกับตัวถังเปนชิ้นเดียวกัน 2. ประเภทของโครงสรางตัวถังรถยนต ในปจจุบัน มีการออกแบบรถยนตหลายประเภท ตามแตประโยชนใชสอยและความสวยงาม ซึง่ สามารถแยกประเภทของ รถยนตจากโครงสรางของตัวถังไดดังนี้ 1) รถซีดาน เปนรถยนตนั่งโดยสาร ซึ่งเนนความสะดวกสบายใหกับผูโดยสารและผูขับขี่

ภาพที่ 8.3 รถซีดาน

275 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

2) รถคูเป เปนรถยนตที่ออกแบบโดยเนนในรูปรางและสมรรถนะของเครื่องยนตเพื่อใชในความเร็วที่สูง

ภาพที่ 8.4 รถคูเป 3) รถลิ ฟต แบ็ ค โดยพื้ น ฐานของรถจะคลายกัน กับ รถประเภทคูเป โดยจะแตกตางกัน เฉพาะบริ เวณพื้ น ที่ หองโดยสารและพื้นที่วางสัมภาระ

ภาพที่ 8.5 รถลิฟตแบ็ค 4) รถฮารดท็อป เปนรถซีดานที่ไมมีโครงหนาตาง หรือเสากลาง

ภาพที่ 8.6 รถฮารดท็อป 5) รถเปดประทุน เปนรถชนิดเดียวกับรถซีดานหรือคูเป ซึ่งสามารถเปดหรือปดหลังคาขณะขับขี่ได

ภาพที่ 8.7 รถเปดประทุน 276 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

6) รถปคอัพ ซึ่งเครื่องยนตไดถูกติดตั้งไวบริเวณตอนหนาของคนขับ

ภาพที่ 8.8 รถปคอัพ 7) รถตู รถชนิดนี้จะรวมพื้นที่โดยสารและพื้นที่สัมภาระเขาไวดวยกัน ซึ่งรถชนิดนี้สามารถบรรทุกผูโดยสารหรือ สัมภาระไดครั้งละมาก ๆ

ภาพที่ 8.9 รถตู 8) รถเกงตรวจการ เปนรถเกงที่หลังคาถูกออกแบบใหยาวตรงไปยังหลังรถทําใหมีเนื้อที่กวางสําหรับเก็บของ เพิ่มขึ้น เหมาะสําหรับเดินทางไกล

ภาพที่ 8.10 รถเกงตรวจการ 277 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

9) รถจี๊ฟ เปนรถแบบในภาพที่ 8.11 พื้นตัวถังสูง มีเกียรพิเศษ และขับไดทั้ง 4 ลอ นิยมใชบุกปา เขา ลุยสถานที่ ทุรกันดาร

ภาพที่ 8.11 รถจี๊ฟ 3. ชิ้นสวนตาง ๆ ของตัวถังรถยนต ตัวถังของรถยนตมีหนาที่ยึดติดอุปกรณตาง ๆ เพื่ออํานวยความสะดวกใหกับผูขับขี่ และสรางความปลอดภัยใหกับผูขับขี่ และผูโดยสาร ซึ่งอุปกรณตาง ๆ ก็จะมีหนาที่แตกตางกันออกไป เชน ประตู กระจก เบาะนั่ง เปนตน 3.1 ประตูรถ ประตูรถเปนสวนประกอบของชิ้นสวนโลหะที่ออกแบบขึ้นโดยการเชื่อม มีความแข็งแรงคงทนทาน ซึ่งจะมี 2 ประตู หรือ 4 ประตูก็ได ขึ้นอยูกับบริษัทผูผลิต ถาเปนรถคูเป นิยมสราง 2 ประตู สวนรถนั่งแบบครอบครัวนิยมสรางแบบ 4 ประตู ภายในจะมีกลไกต าง ๆ เชน กลไกติดกับ ปุมกลอน กลไกตอจากกุญแจไปยังกลอนดานขาง และจะมีแผน กระจกที่ สามารถเลื่อนขึ้นลงไดโดยใชมือหมุนหรือมอเตอรไฟฟา ดานในประตูรถจะมีแผนหนังติดไวเพื่อความสวยงาม และมี อุปกรณประกอบ เชน มือหมุน (Window Handle) ที่ล็อกประตู (Door Lock) ที่เปดประตู (Door Handle) และมือจับ (Arm Rest) เปนตน ดานนอกของประตู รถยนตประกอบดวยมือเป ดประตู ซึ่งรถยนตบางรุนมีชองสําหรับไขกุ ญ แจ เพื่ อ ปลดล็ อ กและบางรุ น ใช รี โ หมดปลดล็ อ กได มื อ เป ด ประตู ทํ า จากโลหะชุ บ โครเมี่ ย ม ส ว นมื อ จั บ ทํ า จาก โพลียูเรเทน

ภาพที่ 8.12 ประตูรถดานในและมือเปดประตูรถดานนอก 278 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

3.2 เบาะนั่งรถยนต เบาะนั่งรถยนต เปนเฟอรนิเจอรที่สําคัญอยางหนึ่งที่จะขาดมิได เบาะนั่งไดถูกออกแบบไวใหเหมาะสมกับสภาพ ของรถยนตแตละคันโดยเฉพาะ เพื่อใหเกิดความนิ่มนวล นั่งสบายถูกสุขลักษณะ และยังไดดัดแปลงเปนเฟอรนิเ จอร ภายในรถเกิดความสวยงามอีกดวย เบาะนั่งรถยนตประกอบดวยโฟม หรือฟองน้ําชนิดออนตัว (Flexible Foam) ซึ่งทํา จากยูเรเทนหรือโปลียูเรเทน สปริง หนังแทหรือหนังเทียม เพื่อหอหุมเบาะนั่ง โดยจะทําแบบนั่งคนเดียวหรือทําเปนเบาะนั่งยาว

ภาพที่ 8.13 เบาะนั่งรถยนต 3.3 กระจกรถยนต กระจกรถยนตไดถูกออกแบบมาเปนพิเศษสําหรับติดรถยนตโดยเฉพาะ สามารถมองเห็นวัตถุภายนอกชัดเจน มีลักษณะเทาของจริงและมีความคงทน กระจกรถยนตทนตอแรงกระแทกของวัตถุ และทนตอแรงปะทะของลม แบงออกได 3 ประเภทหลัก ๆ ไดแก กระจกบังลมหนา กระจกมองหลัง และกระจกมองขาง 3.3.1 กระจกบังลมหนา กระจกบังลมหนาแบงออกเปน 2 ประเภท ดังนี้ 1) กระจก Tempered หรือ กระจกชั้นเดียว คือ กระจกที่มีความหนาตามมาตรฐานกระทรวง อุตสาหกรรม เปนกระจกชั้นเดียวที่ผานความรอนสูงประมาณ 600 องศาเซลเซียส และถูกทําให เย็นลงอยางกระทันหัน ทําใหมีคุณสมบัติที่แข็งมากกวากระจกทั่วไป 4 เทา และเมื่อกระจกแตกแลว จะกระจายเปนเกล็ดเล็ก ๆ คลายเม็ดขาวโพด 2) กระจก Laminate หรื อ กระจก 2 ชั้ น คื อ กระจกที่ มี ค วามหนาตามมาตรฐานกระทรวง อุตสาหกรรม 2 มิลลิเมตร 2 แผนประกบกัน โดยมีแผน PVB Film ความหนา 0.75 มิลลิเมตร คั่นอยูตรงกลางทําหนาที่ยึดกระจก 2 แผนใหอยูติดกัน เมื่อกระจกบังลมหนารถถูกสะเก็ดหิน หรือวัตถุอยางแรง จะทําใหกระจกแตกออกเปนเสน ซึ่งคุณสมบัตินี้จะทําใหกระจกไมแตกออก จากกัน ยังคงยึดติดเปนแผนอยู จึงชวยลดอันตรายระหวางการขับขี่ ไมทําใหวัตถุกระเด็นเขามา โดนผูโดยสาร 279 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ภาพที่ 8.14 กระจกบังลมหนา 3.3.2 กระจกมองหลัง กระจกมองหลังที่ติดตั้งในรถยนตโดยมากเปนแบบกระจกแบนและมีตําแหนงกรองแสง ในกรณีที่ขับรถ ตอนกลางคืน แสงไฟจากรถยนตคันหลังอาจทําใหรูสึกเคืองตา ผูขับขี่สามารถลดความเขมของแสงไฟได โดยใช ตําแหนงกรองแสงของกระจกมองหลัง และปรับกลับตําแหนงเดิมในภายหลัง กระจกมองหลังเปรียบเสมือนตาที่สาม ของผูขับขี่ เพราะชวยใหทราบเหตุการณตาง ๆ บริเวณดานหลังตลอดเวลาที่ขับขี่และความเร็วของรถที่ตามมา ทําใหผูขับขี่ใหตัดสินใจไดอยางถูกตองและปลอดภัย

ภาพที่ 8.15 กระจกมองหลัง 3.3.3 กระจกมองขาง กระจกมองขางที่ติดตั้งในรถยนตโดยมากเปนแบบกระจกนูน ซึ่งระยะภาพที่เห็นในกระจกจะมีขนาดเล็ก กวาความจริง รถยนตสวนมากมีกระจกมองขางทั้งสองดาน เพราะกระจกมองหลังไมสามารถมองเห็นไดทั่วถึง กระจกมองขางเปรียบเสมือนตาที่สามของผูขับขี่เชนเดียวกับกระจกมองหลัง เพราะชวยใหทราบเหตุการณตางๆ ตลอดเวลาที่ขับขี่ อยางไรก็ตาม ผูขับขี่ควรทําความคุนเคยกับการมองภาพในกระจกมองขาง และใชกระจกมองขาง ใหสัมพันธกับทิศทางการขับขี่ คือใชกระจกมองขางดานซายเมื่อตองการเคลื่อนรถไปทางซาย และใชกระจกมองขาง ดานขวาเมื่อตองการจะเคลื่อนรถไปทางขวา

280 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ภาพที่ 8.16 กระจกมองขาง 3.4 กันชน กันชน เปนอุปกรณเสริมเพื่อการปกปองรถใหไดรับความเสียหายนอยที่สุดเมื่อเกิดอุบัติเหตุ ไมวาจะเปนกันชนหนา หรือกันชนทาย ซึ่งโดยทั่วไปแลว กันชนของรถประเภทตาง ๆ จะมีลักษณะแตกตางกันไป เชน กันชนของรถเกง มักจะ เปนกันชนไฟเบอรที่กลมกลืนกับขนาดและรูปรางของรถ ในขณะที่รถกระบะหรือรถเอนกประสงคมักจะเพิ่มการปกปอง มากขึ้น ดวยการเพิ่มอุปกรณที่เปนเหล็กหรืออะลูมิเนียม

ภาพที่ 8.17 กันชนหนา 3.5 ไฟรถยนต ไฟรถยนตเปนอุปกรณสําคัญที่ใหทั้งแสงสวางและสงสัญญาณสําคัญตาง ๆ ไฟรถยนตประกอบไปดวยไฟ 5 ประเภทหลัก ๆ ดังนี้ 3.5.1 ไฟใหญหนารถยนต ไฟใหญหนาเปนไฟที่ใหแสงสวางหลักในการขับขี่ยามค่ําคืน ซึ่งเราสามารถปรับระดับไฟหนาไดตามระยะ ของการมองเห็น ไดแก การใชไฟสูง ในกรณีที่ตองขับขี่ในระยะทางไกลและใชความเร็วสูง การปรับไฟเปนไฟสูง จะชวยใหผูขับขี่เห็นระยะทางลวงหนา และปรับลดความเร็วไดตามความเหมาะสม และการใชไฟต่ํา ในกรณีที่ ตองขับรถในเมืองและมีรถคันอื่นแลนสวนตลอดเวลา เพื่อไมใหความสวางของไฟหนารบกวนการขับขี่ของรถคันอื่น

281 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

3.5.2 ไฟตัดหมอก ไฟตัดหมอกใชเมื่อผูขับขี่เริ่มมองไมเห็นพื้นผิวของถนนอันเนื่องมาจากสภาพอากาศ เชน เริ่มมีหมอกบน พื้นถนนหรือฝนตกหนัก ซึ่งไฟตัดหมอกจะชวยใหมองเห็นทางขางหนาระยะใกลไดดีขึ้น อยางไรก็ตาม ในรถบางรุน นอกจากจะมีไฟตัดหมอกหนาแลว ยังมีไฟตัดหมอกหลังเพื่อเปนสัญญาณใหรถที่ขับตามมาทราบวา สภาพพื้นผิวถนน บริเวณนั้นเปนอยางไรอีกดวย

ภาพที่ 8.18 ไฟหนารถยนต 3.5.3 ไฟถอยหลัง ไฟถอยหลังคือไฟทายรถที่จะสวางขึ้นเปนแสงสีขาวเมื่อผูขับขี่เขาเกียรถอยหลัง เพื่อสงสัญญาณใหรถคันหลัง หรือคนที่ยืนอยูดานหลังรถทราบ และหลีกทางให 3.5.4 ไฟเลี้ยว ไฟเลี้ยวหรือไฟฉุกเฉินที่อยูดานหนาของรถ มีไวเพื่อบงบอกวาผูขับขี่ตองการเปลี่ยนทิศทางไปทางใด หรือการเปดไฟกะพริบเพื่อใหสัญญาณฉุกเฉิน ในขณะที่ไฟเลี้ยวที่อยูดานหลังชวยบอกทิศทางใหรถคันที่ขับ ตามมารูวารถคันหนาตองการจะไปทางใด รวมทั้งใชเพื่อบอกสถานการณฉุกเฉินตาง ๆ ดวย อยางไรก็ตาม ไมควร เปดสัญญาณไฟเลี้ยวทายระหวางขับรถฝาฝนตก เพราะอาจทําใหรถคันที่ขับตามมาจะเขาใจวารถคันหนากําลัง อยูในสถานการณฉุกเฉิน แตควรใชไฟสูงเพื่อใหมองเห็นทางขางหนารวมกับไฟตัดหมอกหนาและหลัง เพื่อสงสัญญาณ ใหรถที่ขับตามมาระมัดระวังอันตรายจากสภาพพื้นผิวถนน 3.5.5 ไฟเบรก ไฟเบรกคือไฟทายรถที่จะสวางขึ้นเปนแสงสีแดงเมื่อผูขับขี่เหยียบเบรก เพื่อสงสัญญาณใหรถคั นหลัง ทราบวารถคันที่เหยียบเบรกกําลังลดความเร็ว เพื่อปองกันการเกิดอุบัติเหตุ 282 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ภาพที่ 8.19 ไฟหลังรถยนต 3.6 ลอรถยนต ล อรถยนต คื อส ว นเดี ย วของรถที่ สั มผั ส กับ พื้น ถนน ทําหนาที่รับ น้ําหนักจากตัว รถและถายทอดลงสูพื้ น ถนน ตลอดจนถายทอดแรงผิดและแรงเบรกไปสูพื้น เพื่อขับเคลื่อนหรือหยุดรถตามตองการ ลอรถยนตมีสวนประกอบหลัก 2 สวน คือ ยางรถยนต และกระทะลอรถยนต 3.6.1 ยางรถยนต ยางรถยนตมีหนาที่สําคัญ คือ ชวยใหรถยนตเคลื่อนที่ไดอยางมีประสิทธิภาพและปลอดภัย ชวยระงับ การสั่นสะเทือนขั้นแรก และชวยรองรับน้ําหนักของรถยนต ยางรถยนตประกอบไปดวยโครงสรางที่สําคัญ 4 สวน ไดแก ขอบยางหรือขอบลวด โครงยาง ดอกยาง และแกมยาง 1) ขอบยางหรื อ ขอบลวด (Beads) ประกอบด ว ยขดเส น ลวดที่ มี แรงดึ งสู ง เพื่อช ว ยให ย างรถ สามารถยึดแนนกับกระทะลอ (Rim) ได ซึ่งแรงดันของลมที่อัดอยูขางใน จะบังคับใหขอบลวด กระชับกับขอบวงลอ ทําใหยางรถยนตไมหลุดออกขณะที่รถวิ่งดวยความเร็วสูง 2) โครงยาง (Cord Body) ประกอบดวยเนื้อผ าหรื อวัสดุ อื่น ๆ ที่วางซอนไวเปนชั้น แลวยึดให ติดกันกับขอบลวดทั้งสองดาน โครงยางนี้จะเปนตัวรับน้ําหนักบรรทุกและน้ําหนักของรถ 3) ดอกยาง (Tread) เป น สว นหนาของยางที่สั ม ผัส กับ พื้ น ถนน ทําหนาที่ยึดเกาะถนนขณะที่ รถขับเคลื่อน และระบายความรอน โดยการออกแบบดอกยางจะขึ้นอยูกับลักษณะการใชงาน ของรถแตละประเภท 4) แกมยาง (Sidewall) เปนสวนนอกสุดที่อยูดานขางของยางรถยนต ระหวางดอกยางกับขอบยาง มีลักษณะเปนเนื้อยางบาง ๆ เคลือบชั้นผาใบ ทําหนาที่ระบายความรอน

283 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

3.6.2 กระทะลอรถยนต กระทะลอ เปนสวนที่ยึดยางรถยนตกับดุมลอ ประกอบดวย 2 สวน คือ ขอบกระทะลอ และจานกระทะลอ โดยขอบกระทะลอ เปนสวนที่ยึดยางรถยนตกับจานกระทะลอ และทําหนาที่รักษารูปทรงของยางใหเปนไปตาม รูปทรงของยางรถยนต จานกระทะลอ ทําหนาที่ในการยึดของกระทะลอ ใหติดกับดุมลอ

ภาพที่ 8.20 สวนประกอบของลอรถยนต 3.7 บันไดขางรถ เปนอุปกรณเสริมสําหรับรถขับเคลื่อนสี่ลอขนาดใหญบางประเภท เชนรถกระบะหรือรถปคอัพ มีหนาที่เพิ่มความสะดวก ในการขึ้นหรือลงจากรถ และปกปองรถจากการกระแทกดานขาง บันไดขางรถสามารถจําแนกตามวัส ดุที่ใช ได เ ป น 2 ประเภทหลัก ๆ คือ บันไดขางที่ทําจากอะลูมิเนียม และบันไดขางที่ทําจากเหล็ก 3.7.1 บันไดขางที่ทําจากอะลูมิเนียม โดยทั่วไปมี 2 แบบ คือแบบอะลูมิเนียมพับขึ้นรูป ซึ่งจะนําอะลูมิเนียมมา พับใหเกิดสันขอบเพื่อความคงทนแข็งแรง และแบบอะลูมิเนียมทอกลม บันไดขางที่ทําจากวัสดุชนิดนี้มี ขอเสียคือซอมแซมยาก หากไดรับการกระแทกอยางรุนแรงจากภายนอก เชน ถูกรถคันอื่นชน เปนตน 3.7.2 บันไดขางที่ทําจากเหล็ก แบงออกเปนแบบพับขึ้นรูปและแบบทอกลมเชนเดียวกับบันไดขางอะลูมิเนียม ซึ่งแมจะแข็งแรงและมีน้ําหนักมากกวา แตก็มีขั้นตอนการดูแลรักษาที่ซับซอนกวา เนื่องจากวัสดุที่เปน เหล็กเสี่ยงตอการเกิดสนิม นอกจากนี้ ควรมีวัสดุกันลื่นติดตั้งไวที่บันได เพื่อปองกันอุบัติเหตุเ มื่ อต อง เหยียบที่บันไดขณะฝนตก หรือขับรถไปในที่ที่มีฝุนโคลนมาก

284 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ภาพที่ 8.21 บันไดขางรถยนต

285 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ใบทดสอบ ตอนที่ 1 คําชี้แจง ใหผูรับการฝกจับคูโจทยและคําตอบใหถูกตอง โดยทําเครื่องหมาย x ลงในกระดาษคําตอบ ขอ 1

โจทย

2

3

4

5

6

7

286 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ขอ

คําตอบ

ก

ตัวถังแบบคูเป

ข

ตัวถังแบบลิฟตแบ็ค

ค

ตัวถังแบบซีดานD

ง

ตัวถังแบบคูเป

จ

ตัวถังแบบตู/ ตรวจการณ

ฉ

ตัวถังแบบเปดประทุน

ช

ตัวถังแบบปคอัพ

ซ

ตัวถังแบบฮารดท็อป

ตอนที่ 2 คําชี้แจง ใหผูรับการฝกพิจารณาขอความตอไปนี้วา ถูก หรือ ผิด และทําเครื่องหมาย x ลงในกระดาษคําตอบ ถูก

ผิด

ขอความ 8. รถยนตตัว ถังแบบซีดาน คือ รถยนตที่ออกแบบโดยเนนในรูป รางและ สมรรถนะของเครื่องยนตเพื่อใชในความเร็วที่สูง 9. ไมควรเปดสัญญาณไฟเลี้ยวทายระหวางขับรถฝาฝนตก เพราะอาจทําให รถคันที่ขับตามมาจะเขาใจวารถคันหนากําลังอยูในสถานการณฉุกเฉิน 10. กระจก Laminate คือ กระจกที่มีความหนาตามมาตรฐานกระทรวง อุตสาหกรรม เปนกระจกชั้นเดียวที่ผานความรอนสูงประมาณ 600 องศาเซลเซียส 11. ควรเปดไฟสูงเมื่อตองขับรถในเมืองและมีรถคันอื่นแลนสวนตลอดเวลา 12. สวนนอกสุดที่อยูดานขางของยางรถยนต ระหวางดอกยางกับขอบยาง เรียกวา แกมยาง

287 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

กระดาษคําตอบ ตอนที่ 1 จับคู ขอ

ก

ข

ค

ง

จ

ฉ

ช

1 2 3 4 5 6 7 ตอนที่ 2 ถูกผิด ขอ

ถูก

ผิด

8 9 10 11 12

288 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

ซ

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ใบงาน ใบงานที่ 8.1 การสํารวจสวนประกอบของรถยนต 1. วัตถุประสงคเชิงพฤติกรรม 1. ปฏิบัติงานเกี่ยวกับโครงสรางของระบบตัวถังรถยนตได 2. ปฏิบัติงานสํารวจสวนประกอบของรถยนต 3. ปฏิบัติงานโดยคํานึงถึงความปลอดภัย

2. ระยะเวลาการฝกปฏิบตั ิงาน - ระยะเวลาการฝกปฏิบัติงานรวม 1 ชั่วโมง 15 นาที 3. คําชี้แจง ใหผูรับการฝกสํารวจสวนประกอบของรถยนต และบันทึกลงในตาราง ตัวอยางตารางบันทึกผลการปฏิบัติงาน ลําดับ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

ชื่อสวนประกอบของรถยนต

289 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

หนาที่

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ใบขั้นตอนการปฏิบัติงาน ใบขั้นตอนการปฏิบัติงานที่ 8.1 การสํารวจสวนประกอบของรถยนต 1. การเตรียมการ 1.1 การเตรียมอุปกรณปองกันสวนบุคคล สวมใสอุปกรณปองกันอันตรายสวนบุคคลกอนเริ่มปฏิบัติงาน ไดแก - ถุงมือผา - รองเทานิรภัย - ชุดปฏิบัติการชาง 1.2 รับฟงคําสั่งจากครูฝก พรอมรับใบงาน 1.3 การเตรียมสถานที่ 1. ตรวจสอบสภาพพื้น ที่ปฏิบัติ งาน ไมใหมีอุปกรณ อื่น ๆ ที่ไมเกี่ยวข อง หรือวัสดุอันตราย เชน สายไฟฟ า วางกีดขวางอยู 2. ดูแลไมใหบุคคลที่ไมเกี่ยวของเขามาในบริเวณปฏิบัติงาน 3. เตรียมอุปกรณปฐมพยาบาลเบื้องตน ในกรณีเกิดอุบัติเหตุขณะปฏิบัติงาน 4. รับทราบจุดที่ตั้งของอุปกรณชวยเหลือในกรณีฉุกเฉินตาง ๆ รวมถึงวิธีการใชอุปกรณเหลานั้น 1.4 การเตรียมเครื่องมือและอุปกรณตอผูรับการฝก 1 คน - รถยนต

จํานวน 1 คัน

หมายเหตุ ตรวจสอบเครื่องมือวามีสภาพพรอมใชงานหรือไม หากพบวาเครื่องมือชิ้นใดชํารุด ใหรายงานครูฝกใหทราบ 1.5 การเตรียมวัสดุตอผูรับการฝก 1 คน 1. ผาเช็ดทําความสะอาด

จํานวน 1 ผืน

2. ปากกา

จํานวน 1 ดาม

290 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

2. ลําดับการปฏิบัติงาน การสํารวจสวนประกอบของรถยนต ขั้นตอนการปฏิบัติงาน

คําอธิบาย

1. จอดรถ

โดยพื้นที่ตองมั่นคงและแข็งแรง

2. ดับเครื่องยนต

ดับเครื่องยนตและเขาเกียร กรณีที่เปนรถยนตอัตโนมัติ ใหเขาเกียร ในตําแหนง P ถาเปนเกียรธรรมดา ใหเขา เกียรที่ตําแหนงเกียรวาง ดึงเบรกมือ เพื่อปองกันรถไหล

3. สํารวจสวนประกอบของรถยนต

สํา รวจสว นประกอบของรถยนต และ บันทึกผลลงในตาราง

291 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

ขอควรระวัง

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ขั้นตอนการปฏิบัติงาน

คําอธิบาย

4. ทําความสะอาดและจัดเก็บเครื่องมือและอุปกรณ

ขอควรระวัง

ใชผาเช็ดทําความสะอาดบริเวณสถานที่ ปฏิ บั ติ ง าน และจั ด เก็ บ เครื่ อ งมื อ และ อุปกรณใหเรียบรอย

3. ตรวจสอบการทํางาน ตรวจสอบและบันทึกขอบกพรองตอไปนี้ ลําดับที่ 1

รายการตรวจสอบ

เกณฑการพิจารณา

เตรียมเครื่องมือ อุปกรณ และวัสดุอยางถูกตองและ

ความถูกตองตามวิธีการใชงาน

ครบถวน 2

สวมใสอุปกรณปองกันอันตรายสวนบุคคลอยางถูกตอง ความถูกตองตามวิธีการใชงาน และครบถวน กอนเริ่มปฏิบัติงาน

3

การปฏิบัติงานไดถูกตอง เปนไปตามลําดับขั้นตอน

ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน

4

การตรวจสอบสวนประกอบของรถยนต

ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน

5

ความสะอาดเรียบรอยในการปฏิบัติงาน

ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน

6

จัดเก็บเครื่องมือ อุปกรณ และวัสดุหลังปฏิบัติงาน

ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน

7

เวลาที่ใชในการปฏิบัติงาน

ทันเวลาที่กําหนด

292 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ใบใหคะแนนการตรวจสอบ ลําดับที่

1

รายการตรวจสอบ

เตรียมเครื่องมือ อุปกรณ และวัสดุอยางถูกตองและ ครบถวน

ขอกําหนดในการใหคะแนน

เตรียมเครื่องมือ อุปกรณ และวัสดุอยางถูกตอง ครบถวน ทุกชิ้น ใหคะแนน 3 คะแนน

คะแนน เต็ม 3

เตรี ย มเครื่ อ งมื อ อุ ป กรณ และวั ส ดุ ไ ม ค รบถ ว น หรื อ ไมถูกตอง อยางใดอยางหนึ่ง ใหคะแนน 2 คะแนน เตรี ย มเครื่ อ งมื อ อุ ป กรณ และวั ส ดุ ไ ม ค รบถ ว นและ ไมถูกตอง ใหคะแนน 0 คะแนน 2

สวมใสอุปกรณปองกันอันตรายสวนบุคคลไดแก ถุงมือผา สวมใสอุปกรณปองกันอันตรายสวนบุคคลไดอยางถูกตอง รองเทานิรภัย ชุดปฏิบัติงานชาง ไดอยางถูกตองและ ครบทั้ง 3 ชนิด ใหคะแนน 3 คะแนน ครบถวน กอนเริ่มปฏิบัติงาน

3

สวมใสอุปกรณปองกันอันตรายสวนบุคคลไดอยางถูกตอง ครบ 2 ชนิด ใหคะแนน 2 คะแนน สวมใสอุปกรณปองกันอันตรายสวนบุคคลไดอยางถูกตอง นอยกวา 2 ชนิด ใหคะแนน 0 คะแนน

3

การปฏิบัติงานไดถูกตอง เปนไปตามลําดับขั้นตอน

ถูกตองและเปนไปตามลําดับขั้นตอน ใหคะแนน 3 คะแนน

3

ถูกตอง แตสลับขั้นตอนปฏิบัติงานในบางขั้นตอน ใหคะแนน 2 คะแนน ถูกตอง แตปฏิบัติงานไมครบทุกขั้นตอน ใหคะแนน 1 คะแนน ไมถูกตอง และปฏิบัติงานไมครบทุกขั้นตอน ใหคะแนน 0 คะแนน 4

การตรวจสอบสวนประกอบของรถยนต

ตรวจสอบสวนประกอบของรถยนตไดถกู ตอง และครบถวน ใหคะแนน 5 คะแนน ตรวจสอบสวนประกอบของรถยนตไมถูกตอง หรือ ไมครบถวน 1 สวนประกอบ ใหคะแนน 4 คะแนน ตรวจสอบสวนประกอบของรถยนตไมถูกตอง หรือ ไมครบถวน 2 สวนประกอบ ใหคะแนน 3 คะแนน ตรวจสอบสวนประกอบของรถยนตไมถูกตอง หรือ ไมครบถวน 3 สวนประกอบ ใหคะแนน 2 คะแนน

293 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

5

คะแนนที่ได

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ลําดับที่

รายการตรวจสอบ

ขอกําหนดในการใหคะแนน

คะแนน เต็ม

คะแนนที่ได

ตรวจสอบสวนประกอบของรถยนตไมถูกตอง และ ไมครบถวน มากกวา 3 สวนประกอบ ใหคะแนน 0 คะแนน 5

ความสะอาดเรียบรอยในการปฏิบัติงาน

ทําความสะอาดเครื่องมือและอุปกรณ ไดสะอาดเรียบรอย

3

และครบทุกชิ้น ใหคะแนน 3 คะแนน ทําความสะอาดเครื่องมือและอุปกรณ ไมสะอาดเรียบรอย หรือไมครบทุกชิ้น อยางใดอยางหนึ่ง ใหคะแนน 2 คะแนน ทําความสะอาดเครื่องมือและอุปกรณ ไมสะอาดเรียบรอย และไมครบทุกชิ้น ใหคะแนน 1 คะแนน ไมทําความสะอาดเครื่องมือและอุปกรณ ใหคะแนน 0 คะแนน 6

จัดเก็บเครื่องมือ อุปกรณ และวัสดุหลังปฏิบัติงาน

จัดเก็บเครื่องมือ อุปกรณ และวัสดุอยางถูกตอง ครบถวน

3

ทุกชิ้น ใหคะแนน 3 คะแนน จั ด เก็ บ เครื่ อ งมื อ อุ ป กรณ และวั ส ดุ ไ ม ถู ก ต อ ง หรื อ ไมครบถวน อยางใดอยางหนึ่ง ใหคะแนน 2 คะแนน จั ด เก็ บ เครื่ อ งมื อ อุ ป กรณ และวั ส ดุ ไ ม ถู ก ต อ งและ ไม ค รบถ ว น หรื อ ไม จั ด เก็ บ เครื่ อ งมื อ และอุ ป กรณ ใหคะแนน 0 คะแนน 7

เวลาที่ใชในการปฏิบัติงาน

ปฏิบัติงานไดอยางสมบูรณภายในเวลาทีก่ ําหนด ใหคะแนน 3 คะแนน

3

ปฏิบัติงานเกินเวลาทีก่ ําหนดไมเกิน 5 นาที ใหคะแนน 2 คะแนน ปฏิบัติงานเกินเวลาทีก่ ําหนดมากกวา 5 นาที ใหคะแนน 1 คะแนน คะแนนเต็ม

23

หมายเหตุ หากผูเขารับการฝกไดรับคะแนน 16 คะแนนขึ้นไป (คะแนนมากกวาหรือเทากับรอยละ 70) ใหผูเขารับการฝก ขอเขารับการทดสอบภาคปฏิบัติได

294 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ใบงาน ใบงานที่ 8.2 การสํารวจโครงสรางของรถยนต 1. วัตถุประสงคเชิงพฤติกรรม 1. ปฏิบัติงานเกี่ยวกับโครงสรางของระบบตัวถังรถยนตได 2. ปฏิบัติงานสํารวจโครงสรางของรถยนต 3. ปฏิบัติงานโดยคํานึงถึงความปลอดภัย

2. ระยะเวลาการฝกปฏิบัติงาน - ระยะเวลาการฝกปฏิบัติงานรวม 1 ชั่วโมง 15 นาที 3. คําชี้แจง ใหผูรับการฝกสํารวจสวนประกอบของโครงสรางรถยนต และบันทึกลงในตาราง

295 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ตัวอยางตารางบันทึกผลการปฏิบัติงาน ลําดับ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

สวนประกอบของโครงสรางรถยนตตัวถังแบบซีดาน

296 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ใบขั้นตอนการปฏิบัติงาน ใบขั้นตอนการปฏิบัติงานที่ 8.2 การสํารวจโครงสรางของรถยนต 1. การเตรียมการ 1.1 การเตรียมอุปกรณปองกันสวนบุคคล สวมใสอุปกรณปองกันอันตรายสวนบุคคลกอนเริ่มปฏิบัติงาน ไดแก - ถุงมือผา - รองเทานิรภัย - ชุดปฏิบัติการชาง 1.2 รับฟงคําสั่งจากครูฝก พรอมรับใบงาน 1.3 การเตรียมสถานที่ 1. ตรวจสอบสภาพพื้น ที่ปฏิบัติ งาน ไมใหมีอุปกรณ อื่น ๆ ที่ไมเกี่ยวข อง หรือวัสดุอันตราย เชน สายไฟฟ า วางกีดขวางอยู 2. ดูแลไมใหบุคคลที่ไมเกี่ยวของเขามาในบริเวณปฏิบัติงาน 3. เตรียมอุปกรณปฐมพยาบาลเบื้องตน ในกรณีเกิดอุบัติเหตุขณะปฏิบัติงาน 4. รับทราบจุดที่ตั้งของอุปกรณชวยเหลือในกรณีฉุกเฉินตาง ๆ รวมถึงวิธีการใชอุปกรณเหลานั้น 1.4 การเตรียมเครื่องมือและอุปกรณตอผูรับการฝก 1 คน - โครงสรางรถยนตตัวถังแบบซีดาน

จํานวน 1 คัน

หมายเหตุ ตรวจสอบเครื่องมือวามีสภาพพรอมใชงานหรือไม หากพบวาเครื่องมือชิ้นใดชํารุด ใหรายงานครูฝกใหทราบ 1.5 การเตรียมวัสดุตอผูรับการฝก 1 คน 1. ผาเช็ดทําความสะอาด

จํานวน 1 ผืน

2. ปากกา

จํานวน 1 ดาม

297 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

2. ลําดับการปฏิบัติงาน การสํารวจโครงสรางของรถยนต ขั้นตอนการปฏิบัติงาน 1. สํารวจโครงสรางของรถยนต

คําอธิบาย ผู ร ับ การฝก สํ า รวจโครงสร า งของ รถยนต แบบซีด านจากนั ้น บัน ทึก ผลลงในตาราง

2. ทําความสะอาดและจัดเก็บเครื่องมือและอุปกรณ

ใช ผ า เช็ ด ทํ า ความสะอาดบริ เ วณ ส ถ า น ที่ ป ฏิ บั ติ ง า น แ ล ะ จั ด เ ก็ บ เครื่องมือและอุปกรณใหเรียบรอย

298 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

ขอควรระวัง

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

3. ตรวจสอบการทํางาน ตรวจสอบและบันทึกขอบกพรองตอไปนี้ ลําดับที่ 1

รายการตรวจสอบ

เกณฑการพิจารณา

เตรียมเครื่องมือ อุปกรณ และวัสดุอยางถูกตองและ

ความถูกตองตามวิธีการใชงาน

ครบถวน 2

สวมใสอุปกรณปองกันอันตรายสวนบุคคลอยางถูกตอง ความถูกตองตามวิธีการใชงาน และครบถวน กอนเริ่มปฏิบัติงาน

3

การปฏิบัติงานไดถูกตอง เปนไปตามลําดับขั้นตอน

ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน

4

การตรวจสอบสวนประกอบของโครงสรางรถยนต ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน ตัวถังแบบซีดาน

5

ความสะอาดเรียบรอยในการปฏิบัติงาน

ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน

6

จัดเก็บเครื่องมือ อุปกรณ และวัสดุหลังปฏิบัติงาน

ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน

7

เวลาที่ใชในการปฏิบัติงาน

ทันเวลาที่กําหนด

299 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ใบใหคะแนนการตรวจสอบ ลําดับที่

1

รายการตรวจสอบ

เตรียมเครื่องมือ อุปกรณ และวัสดุอยางถูกตองและ ครบถวน

ขอกําหนดในการใหคะแนน

เตรียมเครื่องมือ อุปกรณ และวัสดุอยางถูกตอง ครบถวน ทุกชิ้น ใหคะแนน 3 คะแนน

คะแนน เต็ม 3

เตรี ย มเครื่ อ งมื อ อุ ป กรณ และวั ส ดุ ไ ม ค รบถ ว น หรื อ ไมถูกตอง อยางใดอยางหนึ่ง ใหคะแนน 2 คะแนน เตรียมเครื่องมือ อุปกรณ และวัสดุไมครบถวนและ ไมถูกตอง 2

ใหคะแนน 0 คะแนน

สวมใสอุปกรณปองกันอันตรายสวนบุคคลไดแก ถุงมือผา สวมใสอุปกรณปองกันอันตรายสวนบุคคลไดอยางถูกตอง รองเทานิรภัย ชุดปฏิบัติงานชาง ไดอยางถูกตองและ ครบทั้ง 3 ชนิด ใหคะแนน 3 คะแนน ครบถวน กอนเริ่มปฏิบัติงาน

3

สวมใสอุปกรณปองกันอันตรายสวนบุคคลไดอยางถูกตอง ครบ 2 ชนิด ใหคะแนน 2 คะแนน สวมใสอุปกรณปองกันอันตรายสวนบุคคลไดอยางถูกตอง นอยกวา 2 ชนิด ใหคะแนน 0 คะแนน

3

การปฏิบัติงานไดถูกตอง เปนไปตามลําดับขั้นตอน

ถูกตองและเปนไปตามลําดับขั้นตอน ใหคะแนน 3 คะแนน

3

ถูกตอง แตสลับขั้นตอนปฏิบัติงานในบางขั้นตอน ใหคะแนน 2 คะแนน ถูกตอง แตปฏิบัติงานไมครบทุกขั้นตอน ใหคะแนน 1 คะแนน ไมถูกตอง และปฏิบัติงานไมครบทุกขั้นตอน ใหคะแนน 0 คะแนน 4

การตรวจสอบสวนประกอบของโครงสรางรถยนต ตัวถัง ตรวจสอบสวนประกอบของของโครงสรางรถยนตไดถูกตอง แบบซีดาน

และครบถวน ใหคะแนน 5 คะแนน ตรวจสอบสวนประกอบของของโครงสรางรถยนตไมถูกตอง หรือ ไมครบถวน 1 สวนประกอบ ใหคะแนน 4 คะแนน ตรวจสอบสวนประกอบของของโครงสรางรถยนตไมถูกตอง หรือ ไมครบถวน 2 สวนประกอบ ใหคะแนน 3 คะแนน ตรวจสอบสวนประกอบของของโครงสรางรถยนตไมถูกตอง หรือ ไมครบถวน 3 สวนประกอบ ใหคะแนน 2 คะแนน

300 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

5

คะแนนที่ได

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ลําดับที่

รายการตรวจสอบ

ขอกําหนดในการใหคะแนน

คะแนน เต็ม

คะแนนที่ได

ตรวจสอบสวนประกอบของของโครงสรางรถยนตไมถูกตอง และ ไมครบถวน มากกวา 3 สวนประกอบ ใหคะแนน 0 คะแนน 5

ความสะอาดเรียบรอยในการปฏิบัติงาน

ทําความสะอาดเครื่องมือและอุปกรณ ไดสะอาดเรียบรอย

3

และครบทุกชิ้น ใหคะแนน 3 คะแนน ทําความสะอาดเครื่องมือและอุปกรณ ไมสะอาดเรียบรอย หรือไมครบทุกชิ้น อยางใดอยางหนึ่ง ใหคะแนน 2 คะแนน ทําความสะอาดเครื่องมือและอุปกรณ ไมสะอาดเรียบรอย และไมครบทุกชิ้น ใหคะแนน 1 คะแนน ไมทําความสะอาดเครื่องมือและอุปกรณ ใหคะแนน 0 คะแนน 6

จัดเก็บเครื่องมือ อุปกรณ และวัสดุหลังปฏิบัติงาน

จัดเก็บเครื่องมือ อุปกรณ และวัสดุอยางถูกตอง ครบถวน ทุกชิ้น ใหคะแนน 3 คะแนน

3

จั ด เก็ บ เครื่ อ งมื อ อุ ป กรณ และวั ส ดุ ไ ม ถู ก ต อ ง หรื อ ไมครบถวน อยางใดอยางหนึ่ง ใหคะแนน 2 คะแนน จัดเก็บเครื่องมือ อุปกรณ และวัสดุไมถกู ตองและ ไมครบถวน หรือไมจัดเก็บเครื่องมือและอุปกรณ ใหคะแนน 0 คะแนน 7

เวลาที่ใชในการปฏิบัติงาน

ปฏิบัติงานไดอยางสมบูรณภายในเวลาทีก่ ําหนด

3

ใหคะแนน 3 คะแนน ปฏิบัติงานเกินเวลาทีก่ ําหนดไมเกิน 5 นาที ใหคะแนน 2 คะแนน ปฏิบัติงานเกินเวลาทีก่ ําหนดมากกวา 5 นาที ใหคะแนน 1 คะแนน คะแนนเต็ม

23

หมายเหตุ หากผูเขารับการฝกไดรับคะแนน 16 คะแนนขึ้นไป (คะแนนมากกวาหรือเทากับรอยละ 70) ใหผูเขารับการฝก ขอเขารับการทดสอบภาคปฏิบัติได

301 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

รายละเอียดหัวขอวิชาที่ 9 0921020309 ระบบอํานวยความสะดวกและความปลอดภัย (ใบแนะนํา) 1. ผลลัพธการเรียนรู 1. บอกชื่อ หนาที่ และหลักการทํางานของระบบอํานวยความสะดวก ระบบความปลอดภัยของตัวรถยนตได 2. ปฏิบัตงิ านเกี่ยวกับระบบอํานวยความสะดวก ระบบความปลอดภัยของตัวรถยนตได

2. หัวขอสําคัญ 1.

2.

3.

4.

5.

ถุงลมนิรภัย ระบบปองกันลอหมุนฟรีและควบคุมการลื่นไหล ระบบปรับอากาศ ระบบเตือนการชน ระบบจุดบอดหรือจุดอับสายตา (Blind Spot)

3. วิธีการฝกอบรม การฝกอบรมสามารถเลือกได 3 รูปแบบ คือ 1) การฝกอบรมดวยการสงมอบสื่อสิ่งพิมพ 2) การฝกอบรมที่ศูนยฝกอบรม 3) การฝกอบรมดวยสื่อในระบบออนไลน ดังรายละเอียดในขอแนะนําสําหรับผูรับการฝก

4. อุปกรณชวยฝก อุปกรณชวยฝกสามารถเลือกใชงานได 2 รูปแบบ คือ 1. รูปแบบสื่อสิ่งพิมพ (Offline) ประกอบดวย - คูมือผูรับการฝก เพื่อใชศึกษาภาคทฤษฎีและปฏิบัติ - คูมือการประเมิน เพื่อใชในการทดสอบ - สื่อวีดิทัศน (DVD) เพื่อประกอบการศึกษาภาคทฤษฎีและปฏิบัติ 2. รูปแบบอิเล็กทรอนิกส (Online) ประกอบดวย - คูมือผูรับการฝกรูปแบบเอกสารอิเล็กทรอนิกส (.pdf) เพื่อใชศึกษาภาคทฤษฎีและปฏิบัติ - คูมือการประเมินรูปแบบเอกสารอิเล็กทรอนิกส (.pdf) เพื่อใชในการทดสอบ 302 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

- สื่อวีดิทัศน (Online) เพื่อประกอบการศึกษาภาคทฤษฎีและปฏิบัติ

5. การรับการฝกอบรม 1. ผูรับการฝกทําแบบทดสอบกอนฝก (Post-Test) แลวสงใหครูฝกหรือระบบประเมินผลตามวิธีที่เลือกฝกอบรม 1.1 ถาผลการประเมินผานเกณฑรอยละ 70 ตามที่กําหนดในเอกสารโครงรางหลักสูตร จะมีสิทธิ์ขอเขารับการฝก ภาคปฏิบัติ (ถามี) หรือเขารับการฝกในโมดูลถัดไปได 1.2 ถาผลการประเมินต่ํากวารอยละ 70 ใหผูรับการฝกเขาฝกอบรมภาคทฤษฎี 2. การฝกอบรมภาคทฤษฎี ใหผูรับการฝกศึกษาคูมือผูรับการฝก และฝกหัดทําใบทดสอบทายหัวขอวิชา 3. เมื่อผูรับการฝกศึกษาคูมือผูรับการฝกประจําโมดูลนั้นเขาใจแลว ใหทําแบบทดสอบหลังฝก (Post-Test) แลวสงให ครูฝกหรือระบบประเมินผลเชนเดียวกับแบบทดสอบกอนฝก 4. การฝกอบรมภาคปฏิบัติ ผูรับการฝกอานและทําความเขาใจกับใบงาน ใบขั้นตอนการปฏิบัติงาน และเกณฑการวัด และประเมินผลงาน 5. ผูรับการฝกเขารับการฝกที่ศูนยฝกอบรมที่ลงทะเบียนหรือจองไว 6. ผูรับการฝกอานระเบียบปฏิบัติเกี่ยวกับความปลอดภัยในการฝกของหนวยฝก 7. ผูรับการฝกฟงคําชี้แจงลําดับการปฏิบัติงานตามใบขั้นตอนการปฏิบัติงาน 8. ผูรับการฝกปฏิบัติงานตามใบงาน แลวสงใหครูฝกตรวจประเมินผล 9. ผูรับการฝกที่คะแนนผลงานผานเกณฑรอยละ 70 สามารถขอทดสอบเพื่อจบโมดูลที่ฝกกับครูฝก

6. การวัดผล 1. ผูรับการฝกสงแบบทดสอบกอนฝก ใหครูฝกหรือระบบประเมินผลภาคทฤษฎีตามวิธีที่เลือกฝกอบรม 1.1 ถาผลการประเมินผานเกณฑรอยละ 70 ตามที่กําหนดในเอกสารโครงรางหลักสูตร จะมีสิทธิ์ขอเขารับการฝก ภาคปฏิบัติ (ถามี) หรือเขารับการฝกในโมดูลถัดไปได 1.2 ถาผลการประเมินต่ํากวารอยละ 70 ใหครูฝกมอบหมายใหผูรับการฝกศึกษาเนื้อหาจากสื่อดวยตนเองจนเขาใจ จึงทําแบบทดสอบหลังฝก (Post-Test) 2. ผูรับการฝกสงแบบทดสอบหลังฝก ใหครูฝกหรือระบบประเมินผลภาคทฤษฎี โดยใชหลักเกณฑเดียวกับการประเมิน แบบทดสอบกอนฝก 3. ผูรับการฝกสงผลงานในการฝกภาคปฏิบัติใหครูฝกตรวจประเมินผลงานของผูรับการฝก โดยตองผานเกณฑรอยละ 70 ตามที่กําหนดในเอกสารโครงรางหลักสูตร จึงจะมีสิทธิ์เขารับการฝกในโมดูลถัดไปได

303 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

7. บรรณานุกรม ธีระยุทธ สุวรรณประทีป. 2544. ชางรถยนตมืออาชีพ. กรุงเทพฯ : เอช.เอ็น. กรุป จํากัด ประสานพงษ หาเรือนชีพ. 2540. ทฤษฎีและปฏิบัติเครื่องลางรถยนต. กรุงเทพฯ.: เอช.เอ็น. กรุป จํากัด

304 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ใบขอมูล หัวขอวิชาที่ 9 ระบบอํานวยความสะดวกและความปลอดภัย ความปลอดภัยและสิ่งอํานวยความสะดวกที่ติดตั้งมาในรถยนตเปนพื้นฐานของรถยนต ซึ่งในแตละอุปกรณนั้นจะมีหนาที่ และระบบการใชงานที่แตกตางกันออกไป ในปจจุบันเทคโนโลยีกาวหนาไปไกล ระบบรักษาความปลอดภัยใหม ๆ ไดมีการพัฒนา ใหมีความสามารถที่ดียิ่งขึ้น และอํานวยความสะดวกไดดียิ่งขึ้น 1. ถุงลมนิรภัย (Air bag) ถุงลมนิรภัย คือ ถุงบรรจุแกสที่จะพองตัวขึ้นอยางรวดเร็วจากตรงกลางของพวงมาลัย ในกรณีที่เกิดอุบัติเหตุพุงชนจาก ดานหนา เพื่อปกปองผูขับขี่จากแรงปะทะในกรณีชนประสานงา ถุงลมนิรภัยถูกออกแบบมาเพื่อลดอาการบาดเจ็บ ดวยการปองกัน ไมใหศีรษะและหนาอกของผูขับขี่ชนกับพวงมาลัย แดชบอรด หรือดานบนของกระจกหนารถ ถุงลมจะพองตัวเฉพาะในกรณี ที่ชนดานหนาอยางแรง เมื่อผูขับขี่ที่คาดเข็มขัดนิรภัยตองการปกปองรางกายสวนบนเป นพิเศษ ถุงลมนิรภัยทํางานโดย เซ็นเซอรที่ติดตั้งอยูในตัวถังของรถ ซึ่งจะตอบสนองตอแรงปะทะที่แนนอนบางชนิด และกระตุนการทํางานของถุงลมนิรภัย เครื่องอัดลมจะสงแกสไนโตรเจนรอนจํานวนมากมาที่ตัวถุงลมนิรภัย ทําใหถุงลมนิรภัยพองตัวภายในเวลาแคเสี้ยววินาที มานจาก ถุงลมนิรภัยจะทําใหศีรษะและรางกายสวนบนของผูขับขี่หยุดเคลื่อนไหว และอีกไมกี่วินาทีตอมา แกสจะระเหยไปอยางรวดเร็ว ผานรูขนาดเล็กมากในถุงลมนิรภัย เพื่อทําใหถุงลมนิรภัยยุบตัวลง หากตองการใหถุงลมนิรภัยทํางานไดอยางมีประสิทธิภาพ ผูขับขี่ตองคาดเข็มขัดนิรภัยเสมอ เพราะถุงลมนิรภัยถูกออกแบบขึ้นมาใหทํางานรวมกับเข็มขัดนิรภัย ไมใชนํามาใชแทน เข็มขัดนิรภัย ตั้งแตอดีตจนปจจุบันถุงลมนิรภัยจะใชสารสรางแกสที่เปนสวนผสมของโซเดียมเอไซด (Sodium Azide) ซึ่งเปนสารเคมี ที่เปนพิษจึงไดมีการวิจัย และพัฒนาเทคนิคทางดานวัตถุระเบิด โดยมุงเนนไปยังสารสรางแกสชนิดใหมที่มีอันตรายนอยกวา

ภาพที่ 9.1 ระบบถุงลมนิรภัย

305 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

2. ระบบเบรกปองกันลอล็อก ระบบเบรก ABS (Anti-Lock Brake System) หรือระบบปองกันการเบรกจนลอตายมาจากการแกไขปญหาเบรกรถแลว ลื่นไถล ระบบ ABS ประกอบดวยฟนเฟองวงแหวนที่ ติดตั้ งอยูกับเพลาหมุน และจะมีเซ็นเซอรติดตั้ งอยูใกล กับ ฟน เฟ อ ง เมื่อลอรถเริ่มหมุน ฟนเฟองจะหมุนตาม เซ็นเซอรก็จะตรวจจับอัตราการหมุนของฟนเฟอง แลวรายงานอัตราความเร็ว ดังกลาวไปใหระบบ ABS โดยทั่วไปทุกลอจะมีเซ็นเซอรเพื่อตรวจสอบความเร็วติดอยู ซึ่ง ABS จะสั่งการผานเซ็นเซอรตัวนี้ เพื่อใหชุดปมเบรกทํางาน โดยจะมีการจับและปลอยระหวางจานเบรกกับผาเบรกที่ 16-50 ครั้ง/วินาที เพราะการที่จับกันเร็วอยางนี้ จะทําใหผูขับสามารถควบคุมทิศทางของรถไดในขณะที่เหยียบเบรกกระทันหันเพื่อหลบสิ่งกีดขวาง หรืออุบัติเหตุ หรือเบรก ในระยะที่สั้นกวาปกติ

ภาพที่ 9.2 ระบบเบรก ABS ABS จะทํางานก็ตอเมื่อผูขับเหยียบเบรกเร็วและแรงกวาปกติ หรือประมาณ 80% ซึ่งระบบจะเริ่มทํางานเองโดยอัตโนมัติ เราจะรูสึกวาระบบเริ่มทํางานเมื่อเกิดเสียงดังครืดในหองผูโดยสาร เนื่องจากการควบคุมแรงดันน้ํามันของระบบ ABS ซึ่งอาจ ทําใหผูขับขี่ตกใจได แตหามถอนน้ําหนักจากเบรก ใหผูขับขี่เหยียบเบรกคางไวแลวหักหลบจากสิ่งกีดขวาง จากนั้นจึงถอนแรง เหยียบจากเบรก อีกขอที่หามทําคือการย้ําเบรก เพราะจะไปทําใหแรงดันน้ํามันจะลดลง และสงผลใหระบบ ABS ไมทํางาน

306 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ภาพที่ 9.3 การเปรียบเทียบการทํางานของ ABS กับเบรกธรรมดา 3. ระบบปรับอากาศ (Air condition system) โดยทั่วไประบบปรับอากาศของรถยนตเปนกระบวนการถายเทความรอนออกจากบริเวณที่ตองการทําความเย็น ซึ่งจะ ชวยระบายความรอนจากอากาศ ทําใหอุณหภูมิในบริเวณดังกลาวลดลง วงจรการทําความเย็นนั้นเปนวงจรเครื่องทําความเย็น ระบบคอมเพรสเซอรอัดไอ ประกอบดวยอุปกรณหลักที่สําคัญ ดังนี้ 3.1 คอมเพรสเซอร (Compressor) ทําหนาที่ดูดและอัดสารทําความเย็นในสถานะที่เปนแกส โดยดูดแกสที่มีอุณหภูมิและความดันต่ําจากคอยล เ ย็ น และอัดใหมีความดันและอุณหภูมิสูงจนถึงจุดที่แกสพรอมจะควบแนนเปนของเหลว เมื่อมีการถายเทความรอนออกจาก สารทําความเย็น

ภาพที่ 9.4 คอมเพรสเซอร (Compressor) 307 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

3.2 คอยลรอน (Condenser) ทําใหสารทําความเย็นในสถานะที่เปนแกสกลั่นตัวเปนของเหลว ดวยการระบายความรอนออกจากสารทําความเย็นนั้น กลาวคือสารทําความเย็นในสถานะที่เปนแกสที่มีอุณหภูมิและความดันสูงซึ่งถูกอัดสงมาจากคอมเพรสเซอร เมื่อถูก ระบายความรอนจะเปลี่ยนสถานะเปนของเหลว แตยังคงมีความดันและอุณหภูมิสูงอยู 3.3 ทอพักสารความเย็น (Receiver Dryer) สารทําความเย็นเหลวที่มีความดันสูงและอุณหภูมิสูงซึ่งกลั่น ตัวมาจากคอยลร อน จะถูกสงเขามาพักในท อ พั ก สารทําความเย็นนี้ กอนที่จะถูกสงไปยังวาลวลดความดัน 3.4 วาลวลดความดัน (Expansion Valve) ทําหนาที่ควบคุมการไหลของสารทําความเย็นที่ผานเขาไปยังคอยลเย็น และลดความดันของสารทําความเย็นใหมี ความดันที่ต่ําลง จนสามารถระเหยเปนไอไดในที่อุณหภูมิต่ํา ๆ ในคอยลเย็น 3.5 คอยลเย็น (Evaporator) ทําหนาที่ดูดรับปริมาณความรอนจากบริเวณเนื้อที่ที่ตองการทําความเย็น ขณะที่สารทําความเย็นภายในระบบ ตรงบริเวณนี้ระเหยเปนแกส โดยจะดูดรับปริมาณความรอนผานผิวทอทางเดินสารทําความเย็นเขาไปยังสารทําความเย็ น ภายในระบบ ทําใหอุณหภูมิโดยรอบคอยล เ ย็ น ลดลง 4. ระบบเตือนการชน (Forward Collision Mitigation System – Low Speed Range) ระบบเตือนการชนนั้นเปนระบบปองกันความเสียหายที่จะเกิดขึ้น ไมวาจะเปนการชนกันของรถยนตดวยกันเอง หรื อ การเฉี่ยวชนคน หรือสิ่งปลูกสรางบริเวณดานหนาของรถยนต ซึ่งระบบเตือนการชนนั้นออกแบบมาอํานวยความสะดวกตอผูใชงาน รถยนต โดยการลดความเสี่ยงที่จะเกิดความสูญเสีย ในปจจุบันระบบปองกันการชนดานหนา FCM-LS (Forward Collision Mitigation System – Low Speed Range) ได ถูกนํามาติด ตั้ง ในรถยนตข นาดเล็ก โดยระบบดังกลาวนั้น ถูก พั ฒ นาขึ้ น เพื่อหลีกเลี่ยงการชนเมื่อผูขับขี่ใชความเร็วต่ํา มีหนาที่เตือนและชวยชะลอความเร็ว หากผูขับขี่ขับรถโดยประมาทจนเสี่ยง ตอการชนรถยนตคันหนาที่อยูในชองทางเดียวกัน การทํางานที่เปนไปตามเงื่อนของแตละระบบ สวนใหญระบบลักษณะนี้จะ ทํางานที่ความเร็วไมเกิน 30 ก.ม./ช.ม. และยังสามารถปองกันการชนอยางไดผลดวยการสั่งระบบเบรกทํางาน และที่ความเร็วต่ํา ระบบเบรกสามารถหยุดไดสนิท

308 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ภาพที่ 9.5 การทํางานของระบบ FCM-LS 5. ระบบจุดบอดหรือจุดอับสายตา (Blind Spot) ระบบ Blind Spot เปนระบบเตือนภัยผูขับขี่วามียานพาหนะอยูในจุดบอดของผูขับขี่หรือไม ซึ่งระบบดังกลาวจะอาศัย การทํางานรวมกันระหวางกลองมองหลังและเรดาร เพื่อตรวจจับยานพาหนะที่อยูในจุดบอดนั้น ๆ และแจงเตือนโดยแสดง เครื่องหมายไปยังกระจกมองขาง และมีระบบแจงเตือนแบบเสียงดวย เพื่อแจงผูขับขี่ในกรณีที่ตองการจะเขาโคงหรือเปลี่ยนเลน อยางกะทันหันไปในทิศทางที่มียานพาหนะคันดังกลาวอยู

ภาพที่ 9.6 ระบบจุดบอด (Blind Spot) 6. ระบบควบคุมความเร็วรถอัตโนมัติ (Cruise Control) ระบบควบคุมความเร็วรถอัตโนมัติ เปนระบบอํานวยความสะดวกที่ชวยใหผูขับขี่สามารถขับรถไดดวยความเร็วคงที่ โดยไมตองเหยียบแปนคันเรง เหมาะสําหรับการเดินทางไกลบนถนนที่สภาพการจราจรไมติดขัด ซึ่งผูขับขี่ตองเหยียบคันเรง เปนระยะเวลานาน เมื่อตองการใชงาน กดปุม Cruise บนพวงมาลัย เพื่อเปดใชงานระบบควบคุมความเร็วรถอัตโนมัติ และกดปุม SET เมื่อตองการปรับตั้งความเร็ว ณ ขณะนั้น ใหเปนความเร็วคงที่ ซึ่งทันทีที่ปลอยมือออกจากปุม SET ระบบควบคุมความเร็วรถ อัตโนมัติจะเริ่มทํางาน และไฟแสดง CRUISE CONTROL จะสวางขึ้น อยางไรก็ตาม ระบบควบคุมความเร็วรถอัตโนมัติจะ หยุดทํางาน หากผูขับขี่เหยียบแปนคันเรง เหยียบแปนเบรก หรือกดปุม CANCEL เมื่อระบบหยุดการทํางานแลว ความเร็วรถ จะถูกปรับใหเปนความเร็วจริง ณ ขณะนั้น กลาวคือ ความเร็วจะลดต่ําลงเล็กนอยเมื่อเหยีย บแปนเบรก และเพิ่มสูงขึ้ น 309 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

เล็กนอยเมื่อเหยียบคันเรง หากผูขับขี่ตองการปรับตั้งความเร็วใหมีคาตามที่ตั้งไวครั้งแรก สามารถทําไดโดยการกดปุม RES ซึ่งยอมาจากคําวา RESET นอกจากปุม SET และ RES จะมีหนาที่ปรับตั้งและคืนคาความเร็วดังที่กลาวมาแลว ยังใชสําหรับการเพิ่มและลดความเร็ว ขณะเปดใชงานระบบควบคุมความเร็วรถอัตโนมัติอีกดวย โดยกดปุม RES เพื่อเพิ่มความเร็ว และกดปุม RES เพื่อลดความเร็ว ทั้งนี้ ระบบควบคุมความเร็วอัตโนมัติ จะสามารถใชงานไดที่ความเร็วขั้นต่ํา 40 – 50 กิโลเมตร/ชั่วโมง และเขาเกียรใน ตําแหนง D หรือ S เทานั้น ไมสามารถใชงานไดหากความเร็วนอยกวา 40 กิโลเมตร/ชั่วโมง หรือเขาเกียรในตําแหนงอื่น และ ไมสามารถใชงานไดขณะขับรถขึ้นและลงทางลาดชัน

310 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ใบทดสอบ คําชี้แจง ใหผูรับการฝกจับคูโจทยและคําตอบใหถูกตอง โดยทําเครื่องหมาย x ลงในกระดาษคําตอบ ขอ

โจทย

1

ถุงบรรจุแกสที่จะพองตัวขึ้นอยางรวดเร็วจากตรงกลางของพวงมาลัย ในกรณีที่เกิดอุบัติเหตุพุงชนดานหนา เพื่อปกปองผูขับขี่จากแรงปะทะในกรณีชนประสานงา

2

ผูขับขี่สามารถควบคุมทิศทางของรถไดในขณะที่เหยียบเบรกกะทันหันเพื่อหลบสิ่งกีดขวาง อุบัติเหตุ หรือ เบรกในระยะที่สั้นกวาปกติ

3

กระบวนการถา ยเทความร อ นจากบริเ วณที่ตอ งการทํา ใหเ ย็น โดยระบายความร อนบริเวณนั้ น ๆ ออกไป และทําใหอุณหภูมิลดลง

4

ทําใหสารทําความเย็นในสถานะแกสกลั่นตัวเปนของเหลวดวยการระบายความรอนออกจากสารทําความเย็น

5

ดูดและอัดสารทําความเย็นในสถานะแกส โดยดูดแกสที่มีอุณหภูมิและความดันต่ําและอัดใหสูง จนถึงจุด ที่แกสจะควบแนนเปนของเหลวเมื่อระบายความรอนออก

6

ควบคุมการไหลของสารทําความเย็นที่ผานเขาไปยังคอยลเย็น และลดความดันใหต่ําลง จนสามารถระเหย เปนไอไดในที่อุณหภูมิต่ํา

7

สารความเย็นเหลวที่มีความดันและอุณหภูมิสูง ซึ่งกลั่นตัวมาจากคอยลรอนพักที่บริเวณนี้

8

ดูดรับปริมาณความรอนผานผิวทอทางเดินสารความเย็นเขาไปยังสารความทํ าเย็นภายในระบบ ทําให อุณหภูมิโดยรอบลดลง

9

ระบบปอ งกัน ความเสีย ที ่อ าจเกิด ขึ ้น กับ รถยนต โดยมีห นา ที ่เ ตือ นและชว ยในการชะลอความเร็ว เพื่อหลีกเลี่ยงการชนเมื่อผูขับขี่นั้นขับขี่ดวยความเร็วต่ํา

10

ระบบเตือนภัยผูขับขี่วามียานพาหนะอยูในจุดที่มองไมเห็น อาศัยการทํางานรวมกันของกลองมองหลัง และเรดาร เพื่อแจงผูขับขี่ในกรณีที่ตองการเขาโคงหรือเปลี่ยนเลนกะทันหัน

311 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ขอ

คําตอบ

ก

ระบบปรับอากาศ

ข

คอยลเย็น

ค

วาลวลดความดัน

ง

ระบบเตือนการชน

จ

ถุงลมนิรภัย

ฉ

ระบบจุดบอดหรือจุดอับสายตา

ช

คอยลรอน

ซ

ทอพักสารความเย็น

ฌ

คอมเพรสเซอร

ญ

ระบบเบรก ABS

ฎ

ระบบความปลอดภัย

312 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

กระดาษคําตอบ ขอ

ก

ข

ค

ง

จ

ฉ

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

313 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

ช

ซ

ฌ

ญ

ฎ

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ใบงาน ใบงานที่ 9.1 การทดลองระบบควบคุมความเร็วรถอัตโนมัติ (Cruise Control) 1. วัตถุประสงคเชิงพฤติกรรม 1. ปฏิบัติงานเกี่ยวกับระบบอํานวยความสะดวก ระบบความปลอดภัยของตัวรถยนตได 2. ปฏิบัติงานเกี่ยวกับระบบควบคุมความเร็วรถอัตโนมัติ (Cruise Control) ได 3. ปฏิบัติงานโดยคํานึงถึงความปลอดภัย

2. ระยะเวลาการฝกปฏิบัติงาน - ระยะเวลาการฝกปฏิบัติงานรวม 1 ชั่วโมง 30 นาที

3. คําชี้แจง ใหผูรับการฝกทดลองใชระบบควบคุมความเร็วรถอัตโนมัติ (Cruise Control)

314 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ใบขั้นตอนการปฏิบัติงาน ใบขั้นตอนการปฏิบัติงานที่ 9.1 การทดลองระบบควบคุมความเร็วรถอัตโนมัติ (Cruise Control) 1. การเตรียมการ 1.1 การเตรียมอุปกรณปองกันสวนบุคคล สวมใสอุปกรณปองกันอันตรายสวนบุคคลกอนเริ่มปฏิบัติงาน ไดแก - ถุงมือผา - รองเทานิรภัย - ชุดปฏิบัติการชาง 1.2 รับฟงคําสั่งจากครูฝก พรอมรับใบงาน 1.3 การเตรียมสถานที่ 1. ตรวจสอบสภาพพื้น ที่ปฏิบัติ งาน ไมใหมีอุปกรณ อื่น ๆ ที่ไมเกี่ยวข อง หรือวัสดุอันตราย เชน สายไฟฟ า วางกีดขวางอยู 2. ดูแลไมใหบุคคลที่ไมเกี่ยวของเขามาในบริเวณปฏิบัติงาน 3. เตรียมอุปกรณปฐมพยาบาลเบื้องตน ในกรณีเกิดอุบัติเหตุขณะปฏิบัติงาน 4. รับทราบจุดที่ตั้งของอุปกรณชวยเหลือในกรณีฉุกเฉินตาง ๆ รวมถึงวิธีการใชอุปกรณเหลานั้น 1.4 การเตรียมเครื่องมือและอุปกรณตอผูรับการฝก 1 คน - รถยนตที่มีระบบควบคุมความเร็วอัตโนมัติ (Cruise Control) จํานวน 1 คัน หมายเหตุ ตรวจสอบเครื่องมือวามีสภาพพรอมใชงานหรือไม หากพบวาเครื่องมือชิ้นใดชํารุด ใหรายงานครูฝกใหทราบ 1.5 การเตรียมวัสดุตอผูรับการฝก 1 คน - ผาเช็ดทําความสะอาด

จํานวน 1 ผืน

315 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

2. ลําดับการปฏิบัติงาน การทดลองระบบควบคุมความเร็วรถอัตโนมัติ (Cruise Control) ขั้นตอนการปฏิบัติงาน

คําอธิบาย

1. ติดเครื่องยนต

ขอควรระวัง

ติ ด เครื่ อ งยนต โ ดยกดปุ ม สตาร ท คาดเข็มขัดนิรภัย รถยนต

เพื่อความ ปลอดภัย

2. เรงเครื่องยนตไปที่ 60 กิโลเมตร/ชั่วโมง

เหยีย บคัน เรงจนความเร็ว อยูที่ 60 กิโลเมตร/ชั่วโมง

3. เปดใชงานระบบควบคุมความเร็วรถอัตโนมัติ

ก ด ปุ ม CRUISE เ พื ่อ เป ด ใช ง าน ระบบควบคุ มความเร็ วรถอัตโนมัติ และสั ง เกตบนหน า ป ด จะต อ งมี สั ญ ลั ก ษณ CRUISE MAIN ปรากฏ ขึ้น

316 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ขั้นตอนการปฏิบัติงาน

คําอธิบาย กดปุ ม SET เพื ่อ ตั ้ง ให ค วามเร็ ว

4. ปรับตั้งความเร็ว

คงที่ ณ ขณะนั้น

5. ลดความเร็ว

กดปุม DECEL เพื่อลดความเร็ ว ให เหลือแค 50 กิโลเมตร/ชั่วโมง

6. เพิ่มความเร็ว

กดปุม ACCEL เพื่อ เพิ่ม ความเร็ ว เปน 60 กิโลเมตร/ชั่วโมง

317 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

ขอควรระวัง

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ขั้นตอนการปฏิบัติงาน

คําอธิบาย

7. หยุดการทํางานของระบบควบคุมความเร็วอัตโนมัติ

ก ด ปุ ม CANCEL แ ล ะ ส ัง เ ก ต ความเร็ว ณ ขณะนั้น

8. คืนคาความเร็ว

กดปุ ม RES เพื ่อ คืน คา ความเร็ ว และสัง เกตความเร็ว ที่ ห น า ปด ซึ่ง จะตองมีคาเทากับ ความเร็ว ที่ตั้ ง ไว ครั้งแรก

9. หยุดการทํางานของระบบควบคุมความเร็วอัตโนมัติ

คอ ย ๆ เหยีย บที ่แ ปน เบรก และ สังเกตความเร็ว ณ ขณะนั้น

318 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

ขอควรระวัง

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ขั้นตอนการปฏิบัติงาน

คําอธิบาย

10. คืนคาความเร็ว

กดปุ ม RES เพื ่อ คืน คา ความเร็ ว และสัง เกตความเร็ว ที่ ห น า ปด ซึ่ง จะตองมีคาเทากับ ความเร็ว ที่ตั้ ง ไว ครั้งแรก

11. หยุดการทํางานของระบบควบคุมความเร็วอัตโนมัติ

คอ ย ๆ เหยีย บคัน เรง และสัง เกต ความเร็ว ณ ขณะนั้น

12. คืนคาความเร็ว

กดปุ ม RES เพื ่อ คืน คา ความเร็ ว และสัง เกตความเร็ว ที่ ห น า ปด ซึ่ง จะตองมีคาเทากับ ความเร็ว ที่ตั้ ง ไว ครั้งแรก

319 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

ขอควรระวัง

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ขั้นตอนการปฏิบัติงาน

คําอธิบาย

13. ปดใชงานระบบควบคุมความเร็วรถอัตโนมัติ

ก ด ปุ ม CRUISE เ พื ่อ ป ด ใช ง าน ระบบควบคุมความเร็วรถอัตโนมัติ และสั ง เกตบนหน า ป ด สั ญ ลั ก ษณ CRUISE MAIN จะดับลง

14. จอดรถ

จอดรถ ดับเครื่องยนต และเขาเกียร ที่ ตํ าแหน ง P และดึ งเบรกมื อ เพื่ อ ปองกันรถไหล

15. ทําความสะอาดและจัดเก็บเครื่องมือและอุปกรณ

ใช ผ า เช็ ด ทํ า ความสะอาดบริ เ วณ สถานที่ ป ฏิ บั ติ ง าน และจั ด เก็ บ เครื่องมือและอุปกรณใหเรียบรอย

320 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

ขอควรระวัง

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

3. ตรวจสอบการทํางาน ตรวจสอบและบันทึกขอบกพรองตอไปนี้ ลําดับที่ 1

รายการตรวจสอบ

เกณฑการพิจารณา

เตรียมเครื่องมือ อุปกรณ และวัสดุอยางถูกตองและ

ความถูกตองตามวิธีการใชงาน

ครบถวน 2

สวมใสอุปกรณปองกันอันตรายสวนบุคคลอยางถูกตอง ความถูกตองตามวิธีการใชงาน และครบถวน กอนเริ่มปฏิบัติงาน

3

การปฏิบัติงานไดถูกตอง เปนไปตามลําดับขั้นตอน

ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน

4

การปรั บ ตั้ ง ความเร็ ว เมื่ อ ใช ง านระบบควบคุ ม ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน ความเร็วอัตโนมัติ

5

การเพิ่มและลดความเร็ว เมื่อใชงานระบบควบคุม ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน ความเร็วอัตโนมัติ

6

ความสะอาดเรียบรอยในการปฏิบัติงาน

ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน

7

จัดเก็บเครื่องมือ อุปกรณ และวัสดุหลังปฏิบัติงาน

ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน

8

เวลาที่ใชในการปฏิบัติงาน

ทันเวลาที่กําหนด

321 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ใบใหคะแนนการตรวจสอบ ลําดับที่

1

รายการตรวจสอบ

เตรียมเครื่องมือ อุปกรณ และวัสดุอยางถูกตองและ ครบถวน

ขอกําหนดในการใหคะแนน

เตรียมเครื่องมือและอุปกรณอยางถูกตอง ครบถวนทุกชิ้น ใหคะแนน 3 คะแนน

คะแนน เต็ม 3

เตรียมเครื่องมือและอุปกรณไมครบถวน หรือ ไมถูกตอง อยางใดอยางหนึ่ง ใหคะแนน 2 คะแนน เตรียมเครื่องมือและอุปกรณไมครบถวนและไมถูกตอง ใหคะแนน 0 คะแนน 2

สวมใสอุปกรณปองกันอันตรายสวนบุคคลไดแก ถุงมือผา สวมใสอุปกรณปองกันอันตรายสวนบุคคลไดอยางถูกตอง รองเทานิรภัย ชุดปฏิบัติงานชาง ไดอยางถูกตองและ ครบทั้ง 3 ชนิด ใหคะแนน 3 คะแนน ครบถวน กอนเริ่มปฏิบัติงาน

3

สวมใสอุปกรณปองกันอันตรายสวนบุคคลไดอยางถูกตอง ครบ 2 ชนิด ใหคะแนน 2 คะแนน สวมใสอุปกรณปองกันอันตรายสวนบุคคลไดอยางถูกตอง นอยกวา 2 ชนิด ใหคะแนน 0 คะแนน

3

การปฏิบัติงานไดถูกตอง เปนไปตามลําดับขั้นตอน

ถูกตองและเปนไปตามลําดับขั้นตอน ใหคะแนน 3 คะแนน

3

ถูกตอง แตสลับขั้นตอนปฏิบัติงานในบางขั้นตอน ใหคะแนน 2 คะแนน ถูกตอง แตปฏิบัติงานไมครบทุกขั้นตอน ใหคะแนน 1 คะแนน ไมถูกตอง และปฏิบัติงานไมครบทุกขั้นตอน ใหคะแนน 0 คะแนน 4

การเปดใชงานระบบควบคุมความเร็ว และปรับตั้ง

กดปุ ม เป ด ใช ง านระบบ และปรั บ ตั้ ง ค า ความเร็ ว คงที่

ความเร็วคงที่ได

ไดถูกตอง ใหคะแนน 5 คะแนน กดปุ ม เป ด ใช ง านระบบ หรื อ ปรั บ ตั้ ง ค า ความเร็ ว คงที่

5

ไมถูกตอง อยางใดอยางหนึ่ง ใหคะแนน 3 คะแนน กดปุ ม เป ด ใช ง านระบบ และปรั บ ตั้ ง ค า ความเร็ ว คงที่ ไมถูกตอง ใหคะแนน 0 คะแนน 5

การเพิ่ ม และลดความเร็ ว เมื่ อ ใช ง านระบบควบคุ ม ปรับเพิ่มและลดความเร็วตามทีก่ ําหนดไดถูกตอง ความเร็วอัตโนมัติ

ใหคะแนน 5 คะแนน

322 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

5

คะแนนที่ได

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ลําดับที่

รายการตรวจสอบ

ขอกําหนดในการใหคะแนน

คะแนน เต็ม

คะแนนที่ได

ปรั บ เพิ่ ม หรื อ ลดความเร็ ว ไม ไ ด ตามที่ กํ า หนด อย า งใด อยางหนึ่ง ใหคะแนน 3 คะแนน ป รั บ เ พิ่ ม แ ล ะ ล ด ค ว า ม เ ร็ ว ไ ม ไ ด ต า ม ที่ กํ า ห น ด ใหคะแนน 0 คะแนน 6

ความสะอาดเรียบรอยในการปฏิบัติงาน

ทําความสะอาดเครื่องมือและอุปกรณ ไดสะอาดเรียบรอย และครบทุกชิ้น ใหคะแนน 3 คะแนน

3

ทําความสะอาดเครื่องมือและอุปกรณ ไมสะอาดเรียบรอย หรือไมครบทุกชิ้น อยางใดอยางหนึ่ง ใหคะแนน 2 คะแนน ทําความสะอาดเครื่องมือและอุปกรณ ไมสะอาดเรียบรอย และไมครบทุกชิ้น ใหคะแนน 1 คะแนน ไมทําความสะอาดเครื่องมือและอุปกรณ ใหคะแนน 0 คะแนน 7

จัดเก็บเครื่องมือ อุปกรณ และวัสดุหลังปฏิบัติงาน

จัดเก็บจัดเก็บเครื่องมือ อุปกรณ และวัสดุอยางถูกตอง

3

ครบถวนทุกชิ้น ใหคะแนน 3 คะแนน จัดเก็บจัดเก็บเครื่องมือ อุปกรณ และวัสดุไมถูกตอง หรือ ไมครบถวน อยางใดอยางหนึ่ง ใหคะแนน 2 คะแนน จั ดเก็ บ จั ดเก็บ เครื่อ งมือ อุ ป กรณ และวั สดุ ไม ถู กต องและ ไมครบถวน หรือไมจัดเก็บเครื่องมือและอุปกรณ ใหคะแนน 0 คะแนน 8

เวลาที่ใชในการปฏิบัติงาน

ปฏิบัติงานไดอยางสมบูรณภายในเวลาทีก่ ําหนด

3

ใหคะแนน 3 คะแนน ปฏิบัติงานเกินเวลาทีก่ ําหนดไมเกิน 5 นาที ใหคะแนน 2 คะแนน ปฏิบัติงานเกินเวลาทีก่ ําหนดมากกวา 5 นาที ใหคะแนน 1 คะแนน คะแนนเต็ม

28

หมายเหตุ หากผูเขารับการฝกไดรับคะแนน 20 คะแนนขึ้นไป (คะแนนมากกวาหรือเทากับรอยละ 70) ใหผูเขารับการฝก ขอเขารับการทดสอบภาคปฏิบัติได

323 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ใบงาน ใบงานที่ 9.2 การทดลองระบบเบรกปองกันลอล็อก (ABS) 1. วัตถุประสงคเชิงพฤติกรรม 1. ปฏิบัติงานเกี่ยวกับระบบอํานวยความสะดวก ระบบความปลอดภัยของตัวรถยนตได 2. ปฏิบัติงานเกี่ยวกับระบบเบรกปองกันลอล็อก (ABS) ได 3. ปฏิบัติงานโดยคํานึงถึงความปลอดภัย

2. ระยะเวลาการฝกปฏิบัติงาน - ระยะเวลาการฝกปฏิบัติงานรวม 1 ชั่วโมง 30 นาที

3. คําชี้แจง ใหผูรับการฝกทดลองใชระบบระบบเบรกปองกันลอล็อก (ABS)

324 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ใบขั้นตอนการปฏิบัติงาน ใบขั้นตอนการปฏิบัติงานที่ 9.2 การทดลองระบบเบรกปองกันลอล็อก (ABS) 1. การเตรียมการ 1.1 การเตรียมอุปกรณปองกันสวนบุคคล สวมใสอุปกรณปองกันอันตรายสวนบุคคลกอนเริ่มปฏิบัติงาน ไดแก - ถุงมือผา - รองเทานิรภัย - ชุดปฏิบัติการชาง 1.2 รับฟงคําสั่งจากครูฝก พรอมรับใบงาน 1.3 การเตรียมสถานที่ 1. ตรวจสอบสภาพพื้น ที่ปฏิบัติ งาน ไมใหมีอุปกรณ อื่น ๆ ที่ไมเกี่ยวข อง หรือวัสดุอันตราย เชน สายไฟฟ า วางกีดขวางอยู 2. ดูแลไมใหบุคคลที่ไมเกี่ยวของเขามาในบริเวณปฏิบัติงาน 3. เตรียมอุปกรณปฐมพยาบาลเบื้องตน ในกรณีเกิดอุบัติเหตุขณะปฏิบัติงาน 4. รับทราบจุดที่ตั้งของอุปกรณชวยเหลือในกรณีฉุกเฉินตาง ๆ รวมถึงวิธีการใชอุปกรณเหลานั้น 1.4 การเตรียมเครื่องมือและอุปกรณตอผูรับการฝก 1 คน 1. รถยนตที่มีระบบเบรกปองกันลอล็อก (ABS)

จํานวน 1 คัน

2. รถยนตที่ไมมีระบบเบรกปองกันลอล็อก (ABS)

จํานวน 1 คัน

3. กรวยจราจร

จํานวน 2 อัน

หมายเหตุ ตรวจสอบเครื่องมือวามีสภาพพรอมใชงานหรือไม หากพบวาเครื่องมือชิ้นใดชํารุด ใหรายงานครูฝกใหทราบ 1.5 การเตรียมวัสดุตอผูรับการฝก 1 คน - ผาเช็ดทําความสะอาด

จํานวน 1 ผืน

325 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

2. ลําดับการปฏิบัติงาน การทดลองระบบเบรกปองกันลอล็อก (ABS) 2.1 เปรียบเทียบระยะเบรกของรถที่มีระบบ ABSและไมมีระบบ ABS ขั้นตอนการปฏิบัติงาน

คําอธิบาย

1. ติดเครื่องยนต

ติดเครื่องยนต

ขอควรระวัง คาดเข็มขัดนิรภัย เพื่อความปลอดภัย

2. ขับรถทีไ่ มมีระบบ ABS จนถึงระยะทางที่กําหนด

เข า เกี ย ร D และขั บ รถด ว ย ความเร็ว 60 กิโ ลเมตร/ชั่ว โมง จนถึงจุดที่กําหนด

3.เหยียบเบรก

เหยีย บเบรกอยา งกะทั น หั น จนกระทั ่ง รถหยุด สนิท และ ว า ง ก ร ว ย จ ร า จ ร เ พื่ อ ทํ า เครื่องหมายตรงจุดที่รถหยุด

326 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ขั้นตอนการปฏิบัติงาน

คําอธิบาย

4. ขับรถทีม่ ีระบบ ABS จนถึงระยะทางที่กาํ หนด

ขอควรระวัง

เข า เกี ย ร D และขั บ รถด ว ย ความเร็ ว 60 กิ โ ลเมตร/ชั่ ว โมง จนถึงจุดที่กําหนด

5. เหยียบเบรก

เหยี ย บเบรกอย า งกะทั นหั น จนกระทั่ งรถหยุ ดสนิ ท และวาง กรวยจราจร เพื่อทําเครื่องหมาย ตรงจุดที่รถหยุด สังเกตระยะทาง ที่รถทั้ง 2 คันใชเบรก

2.2 เปรียบเทียบการบังคับเลี้ยวของรถที่มีระบบ ABSและไมมีระบบ ABS ขั้นตอนการปฏิบัติงาน 1. ขับรถที่ไมมีระบบ ABS จนถึงระยะทางที่กําหนด

คําอธิบาย ขอควรระวัง เ ข า เ กี ย ร D แ ล ะ ขั บ ร ถ ด ว ย ความเร็ ว 60 กิ โ ลเมตร/ชั่ ว โมง จนถึงจุดที่กําหนด

327 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ขั้นตอนการปฏิบัติงาน

คําอธิบาย ขอควรระวัง กอ นที่จ ะถึ ง สิ่ ง กี ด ขวางเหยี ย บ

2.เหยียบเบรก

เบรกอยา งกะทัน กัน แลว หัก พวงมาลัยเพื่อหลบสิ่งกีดขวาง

3. สังเกตการทํางานของระบบ

รถจะยัง คงเคลื ่อ นที ่ไ ด แตล อ รถยนตจ ะไม ส ามารถหั ก เลี้ ย ว หลบสิ่งกีดขวางได

4. ขับรถที่มีระบบ ABS จนถึงระยะทางที่กําหนด

เ ข า เ กี ย ร D แ ล ะ ขั บ ร ถ ด ว ย ความเร็ ว 60 กิ โ ลเมตร/ชั่ ว โมง จนถึงจุดที่กําหนด

328 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ขั้นตอนการปฏิบัติงาน

คําอธิบาย ขอควรระวัง กอ นที่จ ะถึ ง สิ่ ง กี ด ขวางเหยี ย บ

5. เหยียบเบรก

เบรกอยางกะทัน หัน จนกระทั่ง รถหยุดสนิท

6. สังเกตการทํางาน

โดยรถจะตองหักเลี้ยวหลบสิ่งกีด ขวางได

7. จอดรถ

จอดรถ ดั บ เครื่ อ งยนต แ ละเข า เกีย รที่ตําแหนง P และดึ ง เบรก มือ เพื่อปองกันรถไหล

8. ทําความสะอาดและจัดเก็บเครื่องมือและอุปกรณ

ใชผาเช็ดทําความสะอาดบริเวณ สถานที่ ป ฏิ บั ติ ง าน และจั ด เก็ บ เ ค รื่ อ ง มื อ แ ล ะ อุ ป ก ร ณ ใ ห เรียบรอย

329 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

3. ตรวจสอบการทํางาน ตรวจสอบและบันทึกขอบกพรองตอไปนี้ ลําดับที่ 1

รายการตรวจสอบ

เกณฑการพิจารณา

เตรียมเครื่องมือ อุปกรณ และวัสดุอยางถูกตองและ

ความถูกตองตามวิธีการใชงาน

ครบถวน 2

สวมใสอุปกรณปองกันอันตรายสวนบุคคลอยางถูกตอง ความถูกตองตามวิธีการใชงาน และครบถวน กอนเริ่มปฏิบัติงาน

3

การปฏิบัติงานไดถูกตอง เปนไปตามลําดับขั้นตอน

ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน

4

การขั บ รถและการเหยี ย บเบรกเพื่ อให ร ะบบ ABS ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน ทํางาน

5

การวิเคราะหการทํางานของระบบ

ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน

6

ความสะอาดเรียบรอยในการปฏิบัติงาน

ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน

7

จัดเก็บเครื่องมือ อุปกรณ และวัสดุหลังปฏิบัติงาน

ความถูกตองตามวิธีการปฏิบัติงาน

8

เวลาที่ใชในการปฏิบัติงาน

ทันเวลาที่กําหนด

330 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ใบใหคะแนนการตรวจสอบ ลําดับที่

1

รายการตรวจสอบ

เตรียมเครื่องมือ อุปกรณ และวัสดุอยางถูกตองและ ครบถวน

ขอกําหนดในการใหคะแนน

เตรียมเครื่องมือ อุปกรณ และวัสดุอยางถูกตอง ครบถวน ทุกชิ้น ใหคะแนน 3 คะแนน

คะแนน เต็ม 3

เตรี ย มเครื่ อ งมื อ อุ ป กรณ และวั ส ดุ ไ ม ค รบถ ว น หรื อ ไมถูกตอง อยางใดอยางหนึ่ง ใหคะแนน 2 คะแนน เตรียมเครื่องมือ อุปกรณ และวัสดุไมครบถวนและ ไมถูกตอง 2

ใหคะแนน 0 คะแนน

สวมใสอุปกรณปองกันอันตรายสวนบุคคลไดแก ถุงมือผา สวมใสอุปกรณปองกันอันตรายสวนบุคคลไดอยางถูกตอง รองเทานิรภัย ชุดปฏิบัติงานชาง ไดอยางถูกตองและ ครบทั้ง 3 ชนิด ใหคะแนน 3 คะแนน ครบถวน กอนเริ่มปฏิบัติงาน

3

สวมใสอุปกรณปองกันอันตรายสวนบุคคลไดอยางถูกตอง ครบ 2 ชนิด ใหคะแนน 2 คะแนน สวมใสอุปกรณปองกันอันตรายสวนบุคคลไดอยางถูกตอง นอยกวา 2 ชนิด ใหคะแนน 0 คะแนน

3

การปฏิบัติงานไดถูกตอง เปนไปตามลําดับขั้นตอน

ถูกตองและเปนไปตามลําดับขั้นตอน ใหคะแนน 3 คะแนน

3

ถูกตอง แตสลับขั้นตอนปฏิบัติงานในบางขั้นตอน ใหคะแนน 2 คะแนน ถูกตอง แตปฏิบัติงานไมครบทุกขั้นตอน ใหคะแนน 1 คะแนน ไมถูกตอง และปฏิบัติงานไมครบทุกขั้นตอน ใหคะแนน 0 คะแนน 4

การขับรถและการเหยียบเบรกเพื่อใหระบบ ABS ทํางาน ขับรถตามความเร็วที่กําหนด และเหยียบเบรกเพื่อใหระบบ ABS ทํางาน ไดอยางถูกตอง ใหคะแนน 5 คะแนน ขับรถไมเปนไปตามความเร็วที่กําหนด หรือ เหยียบเบรก เพื่อใหระบบ ABS ทํางานไมถูกตอง อยางใดอยางหนึ่ง ใหคะแนน 3 คะแนน ขับรถไมเปนไปตามความเร็วที่กําหนด และ เหยียบเบรก เพื่อใหระบบ ABS ทํางานไมถูกตอง ใหคะแนน 0 คะแนน

331 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

5

คะแนนที่ได

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

ลําดับที่

5

รายการตรวจสอบ

ขอกําหนดในการใหคะแนน

ความสะอาดเรียบรอยในการปฏิบัติงาน

ทําความสะอาดเครื่องมือและอุปกรณ ไดสะอาดเรียบรอย และครบทุกชิ้น ใหคะแนน 3 คะแนน

คะแนน เต็ม

คะแนนที่ได

3

ทําความสะอาดเครื่องมือและอุปกรณ ไมสะอาดเรียบรอย หรือไมครบทุกชิ้น อยางใดอยางหนึ่ง ใหคะแนน 2 คะแนน ไมทําความสะอาดเครื่องมือและอุปกรณ ใหคะแนน 0 คะแนน 6

จัดเก็บเครื่องมือ อุปกรณ และวัสดุหลังปฏิบัติงาน

จัดเก็บเครื่องมือ อุปกรณ และวัสดุอยางถูกตอง ครบถวน

3

ทุกชิ้น ใหคะแนน 3 คะแนน จั ด เก็ บ เครื่ อ งมื อ อุ ป กรณ และวั ส ดุ ไ ม ถู ก ต อ ง หรื อ ไมครบถวน อยางใดอยางหนึ่ง ใหคะแนน 2 คะแนน จั ด เก็ บ เครื่ อ งมื อ อุ ป กรณ และวั ส ดุ ไ ม ถู ก ต อ งและ ไมครบถวน หรือไมจัดเก็บเครื่องมือและอุปกรณ ใหคะแนน 0 คะแนน 7

เวลาที่ใชในการปฏิบัติงาน

ปฏิบัติงานไดอยางสมบูรณภายในเวลาทีก่ ําหนด

3

ใหคะแนน 3 คะแนน ปฏิบัติงานเกินเวลาทีก่ ําหนดไมเกิน 5 นาที ใหคะแนน 2 คะแนน ปฏิบัติงานเกินเวลาทีก่ ําหนดมากกวา 5 นาที ใหคะแนน 1 คะแนน คะแนนเต็ม

23

หมายเหตุ หากผูเขารับการฝกไดรับคะแนน 16 คะแนนขึ้นไป (คะแนนมากกวาหรือเทากับรอยละ 70) ใหผูเขารับการฝก ขอเขารับการทดสอบภาคปฏิบัติได

332 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

คณะผูจัดทําโครงการ คณะผูบริหาร 1. นายสุทธิ

สุโกศล

อธิบดีกรมพัฒนาฝมือแรงงาน

2. นางถวิล

เพิ่มเพียรสิน

รองอธิบดีกรมพัฒนาฝมือแรงงาน

3. นายธวัช

เบญจาทิกุล

รองอธิบดีกรมพัฒนาฝมือแรงงาน

4. นายสุรพล

พลอยสุข

รองอธิบดีกรมพัฒนาฝมือแรงงาน

5. วาที่รอยตรี สมศักดิ์ พรหมดํา

ผูอํานวยการสํานักพัฒนาผูฝกและเทคโนโลยีการฝก

6. นางเพ็ญประภา

ศิริรัตน

ผูอํานวยการกลุมงานพัฒนาระบบการฝก

7. นายวัชรพงษ

มุขเชิด

ผูอํานวยการสํานักงานรับรองความรูความสามารถ

คําเงิน

ภาควิชาวิศวกรรมโทรคมนาคม คณะวิศวกรรมศาสตร

คณะที่ปรึกษาโครงการ 1. ผศ. ดร. มนตรี

สถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกลาเจาคุณทหารลาดกระบัง 2. รศ. ดร. วิสุทธิ์

สุนทรกนกพงศ

ภาควิชาวิศวกรรมไฟฟาสื่อสาร คณะครุศาสตรอุตสาหกรรม สถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกลาเจาคุณทหารลาดกระบัง

3. ผศ. สันติ

ตันตระกูล

ภาควิชาครุศาสตรวิศวกรรม คณะครุศาสตรอุตสาหกรรม สถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกลาเจาคุณทหารลาดกระบัง

4. นายสุระชัย

พิมพสาลี

ภาควิชาครุศาสตรวิศวกรรม คณะครุศาสตรอุตสาหกรรม สถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกลาเจาคุณทหารลาดกระบัง

5. นายวินัย

ใจกลา

ภาควิชาครุศาสตรวิศวกรรม คณะครุศาสตรอุตสาหกรรม สถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกลาเจาคุณทหารลาดกระบัง

6. นายวราวิช

กําภู ณ อยุธยา

สํานักบริหารงานวิจัยและนวัตกรรมพระจอมเกลาลาดกระบัง สถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกลาเจาคุณทหารลาดกระบัง

7. นายมนตรี

ประชารัตน

แผนกวิชาชางไฟฟา วิทยาลัยเทคนิคมีนบุรี

8. นายธเนศ

วงควัฒนานุรักษ

แผนกวิชาชางไฟฟา วิทยาลัยเทคนิคมีนบุรี

9. นายณัฐวุฒิ

เสรีธรรม

แผนกวิชาชางไฟฟา วิทยาลัยเทคนิคมีนบุรี

10. นายหาญยงค

หอสุขสิริ

แผนกวิชาโลหะการ วิทยาลัยเทคนิคกาญจนาภิเษก มหานคร

11. นายสวัสดิ์

บุญเถื่อน

แผนกวิชาชางยนต วิทยาลัยเทคนิคกาญจนาภิเษก มหานคร 333 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ผู รั บ การฝ ก สาขาช า งบํา รุ ง รั ก ษารถยนต ระดั บ 1

โมดู ล การฝ ก ที่ 6

334 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน