nuchter tijdschrift voor Groningen en omstreken
nulnummer december 2008 € 0,–
NNT-REGISSEUR OLA MAFAALANI WIL EEN HUWELIJK BEGINNEN MET HAAR TOESCHOUWERS AFSCHEID VAN DE SUIKERUNIE BIOLOGISCH BOEREN VOOR DE EXPORT EIGEN BAAS IN STAD OF PROVINCIE WAT INSPIREERT DE JONGE ONDERNEMER?
+
GRONINGS CONCEPT: HET TECHNASIUM / ZIJN WE GELUKKIG IN GRONINGEN / KORT VERHAAL VAN BIANCA BOER / FRANK DEN HOLLANDER IN HOOGEZAND / DE KAST VAN IMCA MARINA D1 /
in dit nummer
Cultuur
34
/ Ola Mafaalani / interview
Regisseur Ola Mafaalani is vanaf 1 januari de nieuwe artistiek leider van het Noord Nederlands Toneel. ‘Je moet no men’s land overbruggen om in Groningen te komen. Maar je kunt je hier lekker ontplooien en als je succes hebt, denken ze in het Westen: “Hé, dat moeten wij ook doen.”’
52
/ Stilleven Rode Weeshuisstraat / kort verhaal
Schrijver, dichter en docent Bianca Boer (1976) debuteerde in 2007 met de verhalenbundel ‘Troost en de geur van koffie’, die werd genomineerd voor de Selexyz debuutprijs. Voor DUST schreef ze een kort verhaal.
Goed doen
44
/ Biologisch boeren / reportage
De belangstelling voor biologische landbouw groeit, ook in het Noorden. ‘Het is geen hocus pocus hoor, we zijn gewone mensen.’
Mensen
17
/ Jonge ondernemers / beeldreportage
Eigen baas... Vier verse Groninger ondernemers over hun inspiratiebronnen. ‘Het mooiste van dit werk? Ik heb hier mijn eigen dorp. Een eigen maatschappij met alles erop en eraan.’
D/4
in dit nummer
Groninger achtergronden
28
/ Technasium / reportage
2005: twee Groningers bedenken een nieuw concept voor bètaonderwijs in Nederland. Inmiddels bieden 27 middelbare scholen deze formule aan. Het technasium: blijvend fenomeen of tijdelijke gril?
54
/ Gelukkig in Groningen / reportage
Geen stedeling in Europa is zo tevreden met zijn stad als de Stadjer. Dat blijkt althans uit EU-onderzoek. Gaat er dan echt niets boven Groningen?
60
/ Cultureel erfgoed Suikerunie / beeldserie
Met de sluiting van de suikerfabriek in Groningen komt er een einde aan 95 jaar zoete geschiedenis. Een beeldverslag van de verstilde ruimtes door Peter de Kan.
/ Rubrieken 11 15 26 41 42 50 59 68 70 71 73
Wijnberg versus Wijnberg / duocolumn Grunn gegoogled / beeldcolumn De kast van / Imca Marina Import / Anastasia Goldberg uit Rusland Export / Elisabeth Maas in Barcelona Op de werkvloer / bij garnalenpelfabriek Heiploeg De alternatieve route / liften met David Vlietstra Onze klup / Frank den Hollander zingt mee Cursus Gronings met Olaf Vos / les 1 In de opslag / de collectie van het Natuurmuseum Goed eten / koken en boodschappenlijstjes
/ En verder 03 06 09 70 74
Colofon Medewerkers Wat Dust? Uit het stof Volgend nummer D/5
medewerkers Benthe van Aalst Geboorteplaats: Marrum Woonplaats: Groningen Werk: projectcoördinator stichting Wallhouse #2 Bijdrage: schreef ‘Wat Dust?’ - item over architectuur p.13
Guido Aris Geboorteplaats: Hoorn Woonplaats: Groningen Werk: acquisiteur DUST Bijdrage: regelde de advertenties in dit nulnummer
Marleen Barelds Geboorteplaats: Kampen Woonplaats: Kampen Werk: illustrator/vormgever Website: www.marleenbarelds.nl Bijdrage: illustreerde ‘Ranking the cities’ p.54
Roelof Bos Geboorteplaats: Winschoten Woonplaats: Winsum Werk: beeldmaker middels fotografie Website: www.roelofbos.com Bijdrage: fotografeerde de schaapherder p.10 en ‘Op de werkvloer’ p.50
Wim te Brake Woonplaats: overal en nergens Werk: fotograaf Website: wimtebrake.nl Bijdrage: fotografeerde het omslag, de ondernemers p.17 en ‘Onze klup’ p.68
Lida Bos Geboorteplaats: Veendam Wortels: Winschoten Woonplaats: Groningen Werk: communicatiemedewerker/ freelance journalist Bijdrage: schreef rubriek ‘Import’ p.41
Merit Buitenhuis Geboorteplaats: Haren Woonplaats: Groningen Werk: grafisch ontwerper Bijdrage: initiatiefnemer, art direction, schreef ‘Wat Dust?’ - item over innovatie p.13
Bianca Boer Geboorteplaats: Groningen Woonplaats: Rotterdam Werk: schrijver Website: www.biancaboer.nl Bijdrage: schreef het korte verhaal p.52
Frank den Hollander Geboorteplaats: Middelburg Woonplaats: Groningen Werk: schrijver, cabaretier, webmaster en voorlichtingsfunctionaris bij de UB Groningen Website: www.frankdenhollander.nl Bijdrage: schreef ‘Onze klup’ p.68
Peter de Kan Geboorteplaats: Hoogezand-Sappemeer Woonplaats: Groningen Werk: grafisch ontwerp etc. Bijdrage: fotografeerde ‘Altijd was het najaar zoet’ p.60
Tim Fierant Geboorteplaats: Hoogeveen Woonplaats: Groningen Werk: student/freelance journalist Website: www.timfierant.nl Bijdrage: schreef ‘Ranking the Cities’ p.54 en ‘De kast van’ p.26
Marieke Kijk in de Vegte Geboorteplaats: Oss Woonplaats: Groningen Werk: fotograaf Website: www.mariekekijkt.nl Bijdrage: fotografeerde ‘De kast van’ p.26 en ‘In de opslag’ p.71 Irma Kleine Geboorteplaats: Hoogeveen Woonplaats: Paterswolde Werk: tekstschrijver/ communicatieadviseur Website: www.la-douce.nl Bijdrage: schreef over het technasium p.28
Pauline van der Kolk Geboorteplaats: Heino Woonplaats: Briltil Werk: communicatieadviseur/zelfstandig tekstschrijver Bijdrage: initiatiefnemer, eindredactie schreef ‘Wat Dust?’ - items over inrichting en de schaapherder p.13 , interview p.34 en ‘Ranking the Cities’ p.52
D /6
Stefan de Keijser Geboorteplaats: Veendam Woonplaats: Groningen Werk: beeldend kunstenaar Website: www.dekeijser.com Bijdrage: illustreerde ‘Wat Dust?’ - item over inrichting p.9 en ‘Biologisch boeren’ p.44
Robert de Keijser Geboorteplaats: Veendam Woonplaats: Nieuw Scheemda Werk: communicatieadviseur Bijdrage: schreef ‘Wat Dust?’ ‘Niet-hippe tip’ p.9 en ‘Op de werkvloer’ p.50
Mare van Koningveld Geboorteplaats: Heerenveen Woonplaats: Groningen Werk: student kunstgeschiedenis Bijdrage: schreef ‘In de opslag’ p.71
Daniël de Koning Geboorteplaats: Utrecht Woonplaats: Peize Werk: wijnimporteur Website: www.bacchuswijnimport.nl Bijdrage: verzorgde de wijntip p.73
medewerkers Harold Koopmans en Carmen Martino Geboorteplaats: Sneek/Oldenzaal Woonplaats: Groningen/Groningen Werk: VentoBoreale studio voor concept/fotografie Website: www.ventoboreale.com Bijdrage: fotografie technasium p.28
Nick Meertens Geboorteplaats: Emmen Woonplaats: Usquert Werk: ICT, Informatie Beheer Groep Bijdrage: fotografeerde ‘Wat Dust?’ - item ‘niet-hippe tip’ p.9
Luchiena Lanjouw Geboorteplaats: Groningen Woonplaats: Groningen Werk: zelfstandig ondernemer in de culturele sector Bijdrage: deed de tekstcorrecties Riannne Lantinga Geboorteplaats: Leeuwarden Woonplaats: Groningen Werk: freelance journalist, student Nederlandse Taal en Cultuur Bijdrage: schreef rubriek ‘Export’ p.42 Siets Nobel Geboorteplaats: Onderdendam Woonplaats: Groningen Werk: programmamaker Bijdrage: schreef ‘Wat Dust?’ - item over hergebruik p.10
FOTO: LEONIEKE TOERING
Ellen Oosterhof Geboorteplaats: Groningen Woonplaats: Groningen Werk: conceptontwikkeling, grafisch ontwerp, fotografie Website: www.ellenoosterhof.nl Bijdrage: initiatiefnemer, art direction schreef recept p.73 en ‘Kunstboom’ p.11 fotografie p.10/11/13
Leanne Nobel-Giezen Geboorteplaats: Groningen Woonplaats: Scharmer Werk: docent, journalist, vertaler Bijdrage: schreef ‘Typisch Gronings’ p.70
Agmar van Rijn Geboorteplaats: Stiens Woonplaats: Stedum Werk: freelancer conceptontwikkeling, advies, organisatie en pr Website: www.agmarvanrijn.nl Bijdrage: schreef ‘Altijd was het najaar zoet’ p.60
Susan Schuls Geboorteplaats: Groningen Woonplaats: Groningen Werk: fotograaf Website: www.susanschuls.nl Bijdrage: fotografeerde Ola Mafaalani p.34
Jeffrey Wijnberg Geboorteplaats: Madison, Wisconsin (USA) Woonplaats: Groningen Werk: psycholoog, schrijver en columnist voor De Telegraaf Website: www.psycholoogwijnberg.nl Bijdrage: column p.11
Marije Sietsma Geboorteplaats: Deventer Woonplaats: Groningen Werk: freelance journalist Website: www.leesavontuur.nl Bijdrage: schreef over jonge 0ndernemers p.17
Karin de Mik Geboorteplaats: Harlingen Woonplaats: Leeuwarden Werk: zelfstandig journalist/ correspondent NRC Handelsblad Website: http://freelancer. defreelancejournalist.nl/ bureaukarindemik/home Bijdrage: schreef ‘Biologisch boeren’ p.44 Stefan Nieuwenhuis Geboorteplaats: Eerbeek Woonplaats: Groningen Werk: (tekst)schrijver, redacteur, presentator Website: www.stefannieuwenhuis.nl Bijdrage: eindredactie
Jet Spits Geboorteplaats: Enschede Woonplaats: Groningen Werk: communicatie/geschiedenis Website: www.geschiedenisconsultants.nl Bijdrage: verzorgde ‘Oud nieuws’ p.70
Symen Veenstra Geboorteplaats: De Veenhoop Woonplaats: Amsterdam Werk: illustrator Website: www.enkeling.nl Bijdrage: ‘Grunn gegoogled’ p.15
David Vlietstra Geboorteplaats: Franeker Woonplaats: Groningen Werk: leerkracht basisonderwijs/ freelance tekstschrijver Website: http://disco.blogspot.com Bijdrage: ‘De alternatieve route’ p.59
Olaf Vos Geboorteplaats: Delfzijl Woonplaats: Annen Werkt bij: Immigratie- en Naturalisatie Dienst in Ter Apel Webstek: www.bondtegenharries.nl Bijdrage: cursus ‘Gronings’ p.70
Rob Wijnberg Geboorteplaats: Winschoten Woonplaats: Amsterdam Werk: schrijver/columnist voor nrc.next Website: www.robwijnberg.nl Bijdrage: column p.11
D/7
D/18
VERSE ONDERNEMERS IJSVERKOPER / COACH / WINKELEIGENAAR / CAMPINGHOUDER
ERIK LEMS
ONDERNEMING: MATTIE GELATIE, SAMEN MET GARMT WIERSMA, BIOLOGISCH IJS MAKEN EN VERKOPEN GESTART: APRIL 2007 / LEEFTIJD: 41 JAAR / WOONPLAATS: GRONINGEN / WEBSITE: WWW.MATTIEGELATI.NL
‘DAT KARRETJE VERTEGENWOORDIGT VOOR MIJ ECHT VRIJHEID’ Het grote voordeel van ijs verkopen is dat het seizoensgebonden is. Ik wil niet het hele jaar moeten
De ijsmachine gaat af en toe kapot, we hebben problemen gehad met het tweede ijskarretje en nu blijken we ineens een nieuwe ruimte te moeten zoeken om ons ijs te maken. Toch blijft dit de leukste job in Groningen.
werken en dan maar drie weken op vakantie kunnen. Aan de andere kant is het ook best pittig. Vorig jaar kochten we het ijs kant-en-klaar in. Nu maken we het zelf. Dat betekent dat we per week wel zo’n achttien uur ijs aan het draaien zijn. Met de verkoop, inkoop en administratie erbij zijn we per dag zo’n 14 tot 16 uur aan het werk. Lange dagen, maar dat is het zeker waard! We kunnen zelf onze tijd indelen; dat maakt een hele hoop goed.
Van een uitkering alleen kun je niet leven. Daarom
We gaan voor kwaliteit. Het ijs dat we inkochten was
kochten mijn vriend Garmt en ik af en toe een auto die we opknapten en weer doorverkochten. Tot we op internet dit karretje tegenkwamen. We hebben geen moment getwijfeld en hem meteen in Amsterdam opgehaald en meegebracht naar Groningen. Maar hem verkopen toen hij klaar was, dat wilden we niet. Zo kwamen we op het idee hem te gaan gebruiken waarvoor hij ooit bedoeld was: ijs verkopen.
ontzettend lekker, maar ik durf te beweren dat ons ijs minstens zo goed of zelfs beter is. We hebben 24 verschillende smaken. Dat is veel, maar we verkopen alleen ijs waar we een goed gevoel bij hebben. Het uitgangspunt bij elke nieuwe smaak is dat we zelf een ‘wow-effect’ hebben bij het proeven. Zo hebben we bijvoorbeeld echt Gronings Knols notenkoekijs. En in ons appeltaartijs zit zelfgebakken appeltaart. De ideeën hiervoor halen we overal vandaan. Vooral door onze oren goed open te houden en te luisteren naar mensen in onze omgeving. Zo is eigenlijk ons hele concept tot stand gekomen; door open te staan voor reacties en ervaringen van anderen.
‘Natuurlijk kom je elke keer weer dingen tegen waarvan je denkt “Nee, niet dat! Niet nu!”
We hebben allebei een echte handelsgeest. Zo hebben we elkaar ook ooit ontmoet. Garmt maakte kleding die hij op Goafeesten (soort psychedelische dance, red.) probeerde te verkopen. Ik stond ook op die feesten met een chai-shop. Ik kon daar enorm van genieten. Met zo’n warm kopje chai-thee kon ik mensen echt even hun rustmomentje geven. Net zoals we nu doen met ons ijskarretje. Vanuit de gemeente worden we begeleid om binnen drie jaar een goedlopend bedrijfje te maken van Mattie Gelatie. Groningen is de enige stad in Nederland met een traject waarbij je met behoud van uitkering een eigen bedrijfje kunt opstarten. Hartstikke goed vind ik dat. We krijgen echt de tijd om samen iets op te bouwen.
Het mooiste van mijn werk? Dat ik met lekker weer gewoon in mijn autootje kan stappen om een beetje door de buurt te rijden. Intussen vertegenwoordigt dat karretje voor mij echte vrijheid. Iedereen is blij als ik kom aanrijden. Soms heb ik echt zo’n sliert kinderen achter de kar aan lopen. Daar geniet ik van. Het is leuk om mensen iets te kunnen bieden. Om ze een mooi momentje te geven dankzij ons eigen product.’
D/19
VERSE ONDERNEMERS IJSVERKOPER / COACH / WINKELEIGENAAR / CAMPINGHOUDER
SACHIKO GRAFT
ONDERNEMING: BATSU, SAMEN MET MOEDER KAZUE NAKAE, JAPANSE (CADEAU)WINKEL GESTART: MAART 2007 / LEEFTIJD: 36 JAAR / WOONPLAATS: AMSTERDAM-GRONINGEN
‘ER HEERST HIER EEN SOORT RUST WAARVAN IK HEEL ERG KAN GENIETEN’ ‘Het leukste is als ik merk dat mensen zich lekker voelen in onze winkel. Mijn moeder is heel sociaal en nieuwsgierig, dus die zet meteen een kopje thee en begint het liefst met iedereen die langskomt een heel gesprek. Wat dat betreft vraag ik me wel eens af hoe het zal zijn als zij niet meer in de winkel staat. Zij zorgt toch wel voor een heel authentieke sfeer. Ze is geboren en getogen in Japan en draagt ontzettend veel van die cultuur met zich mee.
Zelf voel ik me vooral een ondernemer in wording. Ik ben vanuit Amsterdam naar Groningen gekomen voor de liefde. Mijn moeder had toen al een Japans winkeltje in het zuiden van het land dat ze in haar eentje runde. Toen ik wist dat ik de stap naar een andere stad ging zetten heb ik de stoute schoenen aangetrokken en gevraagd of mijn moeder meeging. Het was haar droom om haar winkel met een van haar kinderen voort te zetten. Op deze manier viel alles heel mooi samen.
Ik sta drie dagen per week in de winkel en daarnaast werk ik nog drie dagen per week in Amsterdam. Volle weken dus, maar ik vind het helemaal geen straf om in de winkel te staan. Het voelt helemaal niet als werk. Er heerst hier een soort rust waarvan ik heel erg kan genieten. Lekker dromen van alle plannen die we nog hebben voor de toekomst.
D/22
Zo’n winkel als dit begin je niet zonder dat je echt iets hebt met de spullen die je verkoopt. Al van jongs af aan oefent Japan een grote aantrekkingskracht op me uit. Ik wilde zó graag écht Japans zijn; ook van die kleine oogjes hebben. Ik baalde er ontzettend van dat ik ‘maar’ een halfbloed ben. Natuurlijk vertelde mijn moeder me heel veel over haar cultuur, maar dat is toch anders.
Uiteindelijk ben ik op mijn negentiende vertrokken om in Japan te gaan wonen. Dat was vooral heel spannend. Last van een cultuurshock had ik nauwelijks. Die kwam pas toen ik op mijn 23e weer terugkwam in Amsterdam. Al snel ging ik de gemoedelijke en veilige sfeer van Japan missen. Dat is iets waarnaar ik nu nog regelmatig verlang. Net als de beleefdheid. Soms voelde dat overdreven, maar het is altijd nog veel beter dan de botheid van sommige mensen in Nederland.
Keuzes maken valt best zwaar. Ik kan nu nog niet leven van Batsu en over een paar jaar zal mijn moeder niet meer in de winkel staan. Ik moet dus wel echt iets gaan opbouwen hier, maar dat is best moeilijk doordat ik nog drie dagen per week in Amsterdam zit. Toch helpt ook hierbij wel dat ik zo’n tijd in Japan heb gezeten. Ik besef goed dat stressen of me al te veel zorgen maken geen zin heeft. Vertrouwen en geduld hebben, dat helpt. Als er een kans voorbij schiet zal ik die heus herkennen.’
D/23
GRONINGS CONCEPT BÈTAONDERWIJS VEROVERT NEDERLAND
TECHNASIUM: BLIJVEND FENOMEEN OF TIJDELIJKE GRIL?
Theorie versus praktijk
D/28
Havo- en vwo-leerlingen die graag onderzoeken, ontwerpen en creëren vielen vroeger nog wel eens tussen wal en schip. Maar sinds 2005 kunnen zij hun talenten laten gelden op het technasium. Geen nieuw type school maar een bètarichting binnen het bestaande havo- en vwo-onderwijs, bedacht door twee Groningers. Inmiddels bieden 27 middelbare scholen in Nederland deze formule aan. En het aantal stijgt. Gaat het om een blijvend fenomeen of slechts een tijdelijke gril? TEKST IRMA KLEINE FOTOGRAFIE VENTOBOREALE / CARMEN MARTINO & HAROLD KOOPMANS
D/29
REGISSEUR OLA MAFAALANI
Nieuwe artistiek leider van het Noord Nederlands Toneel TEKST PAULINE VAN DER KOLK FOTOGRAFIE SUSAN SCHULS
D/34
‘IK HEB HET GEVOEL DAT SHAKESPEARE EEN BEKENDE VAN MIJ IS. SOMS MIS IK HEM ECHT.’
D/35
GELUKKIG IN GRONINGEN
D/54
Geen stedeling in Europa is zo tevreden met zijn stad als de Stadjer. Dat blijkt althans uit EU-onderzoek. Maar wat is eigenlijk tevreden? Heeft het ook met geluk te maken? En hoe komt het dat Groningers zo te spreken zijn over hun stad? Gaat er dan echt niets boven Groningen? TEKST TIM FIERANT EN PAULINE VAN DER KOLK BEELD MARLEEN BARELDS
TEVREDEN DOOR THEATER?
Over de culturele faciliteiten waren de respondenten uit de 75 steden ongeveer even tevreden. Heeft de aanwezigheid van popzalen, musea en theaters veel invloed op de kwaliteit van leven in een stad? De gemeente Groningen vindt van wel. ‘Kunst speelt een belangrijke rol in het leefklimaat en de leefbaarheid van onze stad. Kunst en architectuur zijn van grote invloed op de kwaliteit van onze openbare ruimte’, staat in de nieuwste cultuurnota. Niet voor niets investeert de gemeente flink in culturele instellingen, projecten en festivals, zoals Noorderzon. Mark Yeoman, artistiek leider van Noorderzon, durft de stelling wel aan dat Groningers gedurende zijn festival zich tevredener, zelfs gelukkiger voelen. ‘Een stad die een groot evenement deelt met zoveel mogelijk van haar inwoners, is een gelukkige stad’, vindt hij. ‘Veel kunst en cultuur houdt de samenleving opener. Mensen gaan er dan op uit, ontmoeten elkaar. Met avondenlang voor de televisie zitten lukt dat niet. Rond Noorderzon bel je oude vrienden weer eens op om samen naar het Noorderplantsoen te gaan. Tijdens het festival veranderen de regels van de stad zelfs een beetje, denk ik. Als je te laat op je werk komt omdat je de avond daarvoor iets te lang op Noorderzon bent blijven hangen, wordt dat begrepen. Het is geen feest voor alleen oude hippies, of voor luidruchtige bierdrinkers. Het is een feest van de hele stad. Volgens de Engelsman is de diversiteit en omvang van de culturele voorzieningen in Groningen groot. ‘Ik probeer het wel eens uit te leggen in mijn thuisland, en dan geloven ze het niet. Voor een middelgrote stad heeft Groningen het echt opmerkelijk goed voor elkaar.’ VERDEELDE MENINGEN
Onderwerpen waarover de meningen van de respondenten sterk uiteenliepen: werkgelegenheid, huizenprijs, integratie van buitenlanders, luchtvervuiling, openbaar vervoer, groene ruimtes en parken, veiligheid, ziekenhuizen en de besteding van het gemeentegeld.
Weinig luchtvervuiling, veel groen, goede gezondheidszorg en betaalbare huizen. Het is een greep uit de factoren die maken dat het in Groningen, volgens Europees onderzoek, goed toeven is. In vergelijking met de inwoners uit 75 andere Europese steden zijn Groningers het meest tevreden met hun stad. Doel van het onderzoek, dat in 2006 werd uitgevoerd in opdracht van de Europese Commissie, was te achterhalen hoe stedelingen de kwaliteit van leven in hun stad beoordelen. Op de rankinglijst laat Groningen sprookjesachtige steden als Rome, Parijs en Barcelona ver achter zich. En ook Amsterdam en Rotterdam, de twee andere Nederlandse steden die bij het onderzoek werden betrokken, komen niet in de buurt van Groningen. HONDENPOEP Wat is eigenlijk ‘tevreden’? ‘Niet meer begerend, voldaan’, zegt de Dikke van Dale. Betekent dat ook dat Groningers bovengemiddeld gelukkig zijn? Volgens Ruut Veenhoven, hoogleraar sociale condities voor menselijk geluk aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam, is die conclusie niet zonder meer te trekken. Het onderzoek richt zich, volgens de ‘geluksprofessor’, op domeinsatisfactie oftewel tevredenheid met de dingen om je heen. En dat betekent lang niet altijd dat je ook zelf gelukkig bent. Veenhoven: ‘Je hebt aan de ene kant het bottom-up effect: als je gelukkig of tevreden bent met de dingen om je heen, zul je jezelf ook wat gelukkiger voelen. Aan de andere kant is er het top-down effect: als je zelf gelukkig bent, maak je je minder druk om de kleine irritaties om je heen, zoals hondenpoep en te kleine parken.’ ‘Tevredenheid is vaak een voorwaarde voor geluk, maar garandeert het niet’, stelt Veenhoven. ‘Geluk is de waardering van het leven als geheel. Je woonplaats, en of je daarmee tevreden bent, heeft flinke invloed op die waardering. Toch moet geluk uiteindelijk wel uit jezelf komen. Domeinsatisfactie is geen écht geluk.’ Overigens zijn mensen volgens Veenhoven kritischer op geluk geworden. Vooral omdat ze meer te kiezen hebben. Vakanties, eten en ook potentiële levenspartners zijn er vooral in de stad in overvloed. Vroeger, toen we nog met zijn dertigen rond de kerk woonden, was de sociale cohesie groter en geluk simpeler. Had je genoeg te eten en was je gezond, dan was je vrijwel zeker ook gelukkig. GEKKEN EN ARMOEDZAAIERS Maakt het voor je geluksgevoel eigenlijk uit of je in de stad of op het platteland woont? Zouden Stadjers ook gelukkiger zijn dan de bewoners van het ommeland? Het zou maar zo kunnen. Volgens Veenhoven zijn in de Derde Wereld mensen in de steden meestal gelukkiger dan op het platteland, terwijl in de westerse wereld men zich naar verhouding juist in de stad eerder ongelukkig voelt. ‘Dat komt vooral omdat je in de stad meer gekken hebt, om het maar even overdreven te zeggen. Maar ook meer ongetrouwden en meer armoedzaaiers. Minder sociale cohesie dus eigenlijk.’ Gekken en armoedzaaiers kunnen dus, vanwege hun niet al te blijmoedige gemoedstoestand, het gemiddelde geluksniveau van stedelingen naar beneden halen. Maar ze hebben, in Groningen althans, geen negatieve invloed op de ‘domeinsatisfactie’. Ruim 95 procent van de ondervraagden voelt zich namelijk veilig in de stad. Slechts de inwoners van drie andere steden (in Denemarken, Finland en Spanje) voelen zich nóg veiliger. VER WEG, ARM EN ZIELIG Voor het tevredenheidsonderzoek van de Europese Commissie werden in 75 steden vijfhonderd inwoners benaderd. De respondenten, afkomstig uit alle delen van »
D/55
DE ONTGASSER IS BEKLEED MET HEEL VEEL ISOLATIEMATERIAAL, WAARDOOR ENERGIE TOT ZES KEER TOE KON WORDEN HERGEBRUIKT IN DE FABRIEKSPROCESSEN.
ONTGASSER IN DE ONTGASSER WERD SUIKER UIT DE SUIKERCEL GEHAALD.
TEKST AGMAR VAN RIJN FOTOGRAFIE PETER DE KAN
ALTIJD WAS HET NAJAAR ZOET
ZITTEN 64 ARMEN WAAR DOEKEN OMHEEN GEWIKKELD ZIJN. HET SAP MOEST ZICH VAN BINNEN NAAR BUITEN DOOR DE ZAKKEN HEEN DRUKKEN. DE KALK VIEL VAN DE ZAKKEN IN EEN RETOURBAK EN WERD NAAR DE HOESCHPERS GETRANSPORTEERD.
GAUDFRINFILTERS GAUDFRIN IS EEN MERKNAAM. IN DEZE FILTERMACHINES
volgend nummer nuchter tijdschrift voor Groningen en omstreken
*OVER DE GRENS:
De banden waren al sterk, maar sinds het afketsen van de Zuiderzeelijn die Groningen met de Randstad zou verbinden, is Noord-Nederland zich meer en meer gaan richten op Duitsland. Niet vreemd, want op economisch en cultureel gebied is er nog veel winst te behalen. Oldenburg ligt dichterbij Groningen dan Amsterdam en hanzestad Hamburg is meer dan twee keer zo groot als onze hoofdstad.
DUITSLAND GRONINGER Groningen is een broedplaats voor jonge filmmakers. Wars van alle trends werken zij aan hun oeuvre. FILMMAKERS Thijs Gloger en Arjen Nolles zijn allebei bezig het afronden van een nieuwe speelfilm. TREKKEN TEN STRIJDE Zijmetpraten over het filmklimaat in het noorden, het gevecht om de financiën en hun idealen. WONEN BUITEN Forensen integreren in het dorpsleven. DE STAD Voor- en nadelen van wonen op het platteland. Innovatieve inrichting ANDERS KIJKEN bij het Grand Theatre. NAAR AFVAL De Groningse band Audiotransparent speelt op bijzondere locaties. AUDIOTOUR mis ’m niet! ABONNEMENT OP DUST? KIJK OP WWW.DUST.NL