20 mei 2014 , pag. 14
EERSTE STRAAT LINKS
De slimme bewoners van Hakkemaakerslaand Straten in Oost-Groningen. Ze zijn genoemd naar personen, gebeurtenissen of plekken die behalve hun naam al lang in de vergetelheid zijn geraakt. Elke week gaan we op zoek naar de betekenis van een straatnaam. Deze keer: Vrijdomstreekje in Stadskanaal. Jan Schlimbach en grensgeval deze keer. Het Vrijdomstreekje, dwars op de Drouwenermond, ligt ten westen van het Stadskanaal, nog net voor de provinciegrens met Drenthe. Het is verleidelijk om een paar spaties aan de straatnaam toe te voegen en te spreken van het Vrij Dom Streekje, maar dat zou het tegenwoordig fraaie buurtje en zijn al even fraaie bewoners ernstig tekortdoen. Want de eerste bewoners van deze buurt waren misschien niet al te rijk, ze waren slim genoeg om zich op een voordelige plek te vestigen. De vroegere voorzitter van de straatnamencommissie in Stadskanaal, W.H. van der Ploeg verklaart de naam van het Vrijdomstreekje in zijn in 1980 verschenen boekje Wegwijs, straatnamen en hun betekenis. Ooit waren de gronden rond het gegraven Stadskanaal in bezit van de stad Groningen. De bewoners langs het kanaal moesten daarom stadsrechten betalen. Nog niet zo heel lang geleden – ruim twintig jaar – werd met veel vlagvertoon afscheid van die stadsrechten genomen. Voor de huizen die in Stadska-
E
Vrijdomstreekje naal een stukje achteruit richting de Drentse grens opgetrokken werden, hoefden die rechten niet afgedragen te worden. Ze hadden ‘vrijdom’ van de stadsrechten. Met deze vrijdom in gedachten, mag het geen verbazing heten dat het niet de meest welgestelden waren die hier hun hutten en krotten realiseerden. In de volksmond kreeg de streek de bijnaam Hakkemaakerslaand. Hakkemak is Gronings voor uitschot. Deze term werd in de loop der tijd verdrongen door een andere aanduiding voor het Vrijdomstreekje. Toen de eerste stoomfietsen op de weg verschenen, werden deze voertuigen hakkeploffers genoemd. Het Vrijdomstreekje ging toen door het leven als Hakkeplofferslaand. Het Vrijdomstreekje is niet het enige streekje in deze buurt. Aan de andere kant van de Drentse grens ligt het Zeelandstreekje. Deze straat kreeg zijn naam omdat vier gezinnen uit Walcheren in mei 1844 de werkloosheid in Zeeland ontvluchtten en in deze streek aan de slag gingen als veenarbeider.