Plener Malarski „Lubavia - Lubawa 1216-2016”
Plener malarski „Lubavia - Lubawa 1216-2016” odbył się w dniach 1 - 6 września 2014 r. w hali lubawskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji. Lubawski plener miał międzynarodowy charakter. Wzięli w nim udział artyści z Polski oraz z Ukrainy. Plener zorganizowany został w ramach przygotowań do obchodów 800-lecia ziemi lubawskiej, a jego owocem jest piętnaście obrazów, których tematyka nawiązuje do różnych okresów z dziejów naszego miasta. Z bogatych dziejów Lubawy trzeba było wybrać niestety tylko niektóre wydarzenia. Do końca toczyły się ożywione dyskusje, które wątki historyczne uczynić podczas pleneru najważniejszymi. Niniejszy folder przybliża ostateczny kanon piętnastu prac wraz z sylwetkami artystów i jest „wypadkową”, dającą nam możliwość przeżycia namiastki historii Lubawy. W celu wprowadzenia zamieszczamy tekst zredagowany przez historyka - Krzysztofa Wiecierzyckiego. komisarz artystyczny – Roman Graszkiewicz.
1216 rok - Chrystianizacja ziemi lubawskiej
W 1214 roku do Lubawy przybył cysterski zakonnik Chrystian, który zewangelizował miejscowego nobila pruskiego Surwabuno i wraz z nim udał się do Rzymu. 18 lutego 1216 roku papież Innocenty III wydał bullę, w której po raz pierwszy w dziejach wymieniona zostaje ziemia lubawska - Terra Lubavia. Chrystian został pierwszym biskupem Prus.
1257 - 1773 - Lubawa prywatnym miastem biskupów chełmińskich
W roku 1243 powstała diecezja chełmińska, zaś Lubawa na pięć wieków stała się miastem – rezydencją biskupów chełmińskich. Krzyżaccy biskupi, w tym Herman, ufortyfikowali miasto, wznosząc mury obronne z trzema bramami i licznymi basztami oraz zbudowali gotycki zamek (pocz. 1301 r.). Na obszernym rynku miejskim poczesne miejsce zajął ratusz siedziba władz miejskich. Do dzisiaj widoczny jest układ architektoniczny średniowiecznego starego miasta. Około 1333 roku powstała gotycka fara. Kościół góruje nad panoramą miasta, a jego wieżę wieńczą metalowe chorągiewki upamiętniające biskupów Stanisława Hozjusza i Piotra Kostkę. Dobudowana z fundacji Magdaleny Mortęskiej barokowa kaplica stała się przybytkiem patronki naszej ziemi – Matki Boskiej Lipskiej.
1263 rok - Bitwa pod Lubawą
Bitwa pod Lubawą została stoczona w trakcie II powstania pruskiego. Wojska pruskich Natangów, które pod wodzą Herkusa Monte najechały ziemię chełmińską, zaatakował w okolicach Lubawy silny oddział krzyżacki. W trakcie zaciętej i krwawej bitwy Krzyżacy zostali pokonani. O rozmiarach klęski świadczy śmierć 40 braci zakonnych i ich dowódcy Helmeryka von Würzburga, który piastował funkcję mistrza krajowego.
1410 rok - Biskup Arnold Stapil składa hołd królowi Jagielle
Biskup Stapil dokończył zapewne budowę zamku w jego jeszcze średniowiecznej formie. Przeszedł również do historii z innych powodów. Pod wodzą wójta Bartosza chorągiew biskupia brała udział w bitwie grunwaldzkiej, wspomagając siły krzyżackie. Po bitwie pod Grunwaldem dobrze obwarowany murami i fosami zamek biskupi w Lubawie obsadziła załoga królewska, a biskup już 20 lipca w obozie pod Malborkiem złożył hołd królowi.
1440 rok - Lubawa przystępuje do Związku Pruskiego
Pierwszą próbą organizowania się przeciw Zakonowi było Towarzystwo Jaszczurcze, które powstało jeszcze w 1397 roku. To jednak Związek Pruski, inkorporacja Prus do Polski w roku 1454 i wreszcie wojna trzynastoletnia doprowadziły do II pokoju toruńskiego. Od 1466 roku Lubawa znajdowała się w Królestwie Polskim.
1502 rok - Założenie klasztoru franciszkańskiego
Do zbudowanego nieopodal zamku biskupiego kościoła przybyli z Saksonii franciszkanie. Biskup Mikołaj Chrapicki nie tylko ufundował klasztor, ale także bogato uposażył zakonników. W ich zbiorach znalazła się jedyna w Polsce Biblia Gutenberga. W pierwszym z dwóch tomów Biblii znajduje się odręczny napis - pro loco Lubaviensi. Po wymarciu franciszkanów z Saksonii w 1580 roku biskup Piotr Kostka sprowadził bernardynów z polskiej prowincji. Już na początku XVII wieku wzniesiony został nowy kościół p.w. św. Michała Archanioła i św. Jana Chrzciciela z pięknym kasetonowym stropem. W starym prezbiterium znajduje się płyta nagrobna biskupa Mikołaja, który dożył swoich dni w założonym przez siebie klasztorze.
1509 rok - Fundacja Krzysztofa Kupnera
Najwybitniejszym lubawianinem średniowiecza był Krzysztof Kupner. Jako szesnastolatek w 1482 roku wyruszył do Lipska na uniwersytet, którego później został profesorem. W testamencie, oprócz stypendiów dla młodych mieszkańców Lubawy, ufundował szpital pod wezwaniem Św. Jerzego, stojący wówczas na miejscu dzisiejszego drewnianego kościoła św. Barbary (1770 r.). Obecnie szpital pod tym samym wezwaniem prowadzi Zgromadzenie Sióstr Miłosierdzia (1861 r.). Najwybitniejszym lubawianinem średniowiecza był Krzysztof Kupner. Jako szesnastolatek w 1482 roku wyruszył do Lipska na uniwersytet, którego później został profesorem. W testamencie, oprócz stypendiów dla młodych mieszkańców Lubawy, ufundował szpital pod wezwaniem Św. Jerzego, stojący wówczas na miejscu dzisiejszego drewnianego kościoła św. Barbary (1770 r.). Obecnie szpital pod tym samym wezwaniem prowadzi Zgromadzenie Sióstr Miłosierdzia (1861 r.).
1538 - 1539 - Mikołaj Kopernik w Lubawie
Czterokrotnie u biskupa Tiedemanna Giesego na zamku lubawskim przebywał Kopernik. Ostatni półroczny pobyt wraz z Joachimem Retykiem zaowocował decyzją o wydaniu drukiem „De revolutionibus…”. Biskup Giese, który sam parał się astronomią, miał w jednej z wież zamkowych profesjonalne obserwatorium ze spiżową sferą armilarną oraz gnomonem. Był także inicjatorem i obrońcą wydanego w Wittenberdze za sprawą Joachima Retyka dzieła Kopernika.
1627 - 1639 - Rozbudowa zamku przez biskupów Zadzika i Lipskiego
Biskupom Jakubowi Zadzikowi i Janowi Lipskiemu lubawski zamek zawdzięczał dokończenie prac związanych z rozbudową. Dokonany przez historyków opis „Sali królewskiej”, sprzętów i wyposażenia, m. in. obserwatorium astronomicznego, a także opis biblioteki oraz słynnej sześćdziesięciometrowej wieży z pokrytą freskami galerią widokową, to tylko niektóre przykłady dawnej świetności obiektu, który przez wieki dominował w panoramie miasta i uznawany był za jeden z najpiękniejszych w Prusach po zamku malborskim.
1724 rok - Wielki pożar miasta
W dziejach Lubawy odnotowano kilka wielkich pożarów. O jednym z nich z 1533 roku wspominał dwukrotnie w korespondencji słynny humanista Erazm z Rotterdamu. W pożarze z 1545 roku ocalał jedynie zamek biskupi i kilka domostw. Po pożarze z roku 1724 wielu mieszkańców opuściło Lubawę. Nie udało się już odbudować wielu obiektów, w tym ratusza i to wtedy skończył się okres największego rozkwitu Lubawy, miasta - rezydencji biskupów chełmińskich.
1728 rok - Jerzy Dąbrowicz twórcą ołtarza dla bernardynów
Zaledwie cztery lata po wielkim pożarze w ocalałym obok zamku klasztorze lubawski rzeźbiarz - Dąbrowicz swoim ołtarzem wieńczy dzieło zapoczątkowane jeszcze przez biskupa Chrapickiego. Mowa tu o ołtarzu w kościele św. Jana. Dzieło mistrza Jerzego, dzięki środkom z Fundacji polsko – niemieckiej, zostało poddane konserwacji i dzisiaj możemy docenić niezwykły talent tego artysty. Ze środków Fundacji renowacji poddany został także kasetonowy strop kościoła oraz stalle.
1868 - 1922 - Teofil Rzepnikowski w Lubawie
Teofil Rzepnikowski urodził się w 1843 roku koło Wąbrzeźna. Studiował we Wrocławiu i Królewcu. Brał udział w powstaniu styczniowym. Po uzyskaniu tytułu doktora medycyny w Berlinie osiedlił się w Lubawie. Już dwa lata później w 1870 roku założył Bank Ludowy. Przez dwie kadencje był posłem sejmu pruskiego, a po odzyskanej wolności, pierwszym lubawskim starostą. Dzisiaj cenimy Rzepnikowskiego za jego niestrudzoną działalność społeczną, ekonomiczną oraz kulturalną.
19 stycznia 1920 roku - Powrót Lubawy do wolnej Polski
W styczniu 1920 roku uprawomocniły się ustalenia konferencji pokojowej kończącej I wojnę światową. Po prawie 150 latach zaborów władzę w mieście przejęli Polacy. Pierwszym burmistrzem Lubawy został Stanisław Wolski. Do oswobodzonej Lubawy w lutym 1920 roku przybył gen. Józef Haller, zaś w czerwcu 1921 roku Naczelnik Państwa - Józef Piłsudski.
1969 - Koronacja figurki Matki Boskiej Lipskiej
2 lipca 1969 miały miejsce wielkie uroczystości religijne związane figurą Matki Boskiej Lipskiej. Zgodę na koronację uzyskał od papieża Pawła VI biskup chełmiński Kazimierz Kowalski. Wśród zaproszonych dostojników przybyło do Lubawy kilkunastu biskupów z prymasem Polski kardynałem Stefanem Wyszyńskim na czele. Koronacja cudownej figurki stała się symbolicznym zwieńczeniem wielowiekowego kultu maryjnego na ziemi lubawskiej.
Chrystianizacja ziemi lubawskiej, 1216 r., Krystyna Dering.
Krystyna Dering Mieszkanka Strzebielina. Od 10 lat emerytka. Zajmuje się malowaniem, szydełkowaniem i haftem regionalnym. Członek Koła Pasji Twórczych przy Bibliotece Publicznej Gminy Wejherowo w Bolszewie oraz Bałtyckiego Stowarzyszenia Marynistów Mare Nostrum im. Antoniego Suchanka.
Zakup Biblii Gutenberga, pocz.XVI w., Natasza Sobczak.
Natasza Sobczak Mieszkanka Gminy Wejherowo. Malarz, grafik, fotograf, obecnie dyrektor Gminnego Ośrodka Kultury. Od wielu lat zajmuje się malarstwem sztalugowym, uczestniczy w wielu wystawach i plenerach. Ukończyła Liceum Sztuk Plastycznych w Zduńskiej Woli oraz Kaszubską Pomorską Szkołę Wyższą w Wejherowie. Członek Bałtyckiego Stowarzyszenia Marynistów Mare Nostrum im. Antoniego Suchanka.
Początki budowy zamku w Lubawie, 1301r., Alina Żywicka.
Alina Żywicka Mieszkanka Wejherowa. Z wykształcenia ekonomistka, z zainteresowań malarka, z zawodu księgowa. Szczególnie lubi malarstwo olejne, poświęca mu większość swojego wolnego czasu. Ulubiona tematyka to: pejzaż, malarstwo rodzajowe, martwa natura. Malowanie to jej pasja i lek na codzienność. Członek Bałtyckiego Stowarzyszenia Marynistów Mare Nostrum im. Antoniego Suchanka, Stowarzyszenia Plastyków Zrzeszenia Kaszubsko - Pomorskiego w Wejherowie im. Stefana Lewińskiego oraz Stowarzyszenia Twórców Sztuki i Rękodzieła Artystycznego Kunszt w Redzie.
Arnold Stapil składa hołd Królowi Jagielle, 1410 r., Joanna Kowalska.
Joanna Kowalska Artysta - malarz pracujący w technice olejnej. Członek Związku Polskich Artystów Malarzy i Grafików w Warszawie oraz Bałtyckiego Stowarzyszenia Marynistów Mare Nostrum im. Antoniego Suchanka. W swoim dorobku artystycznym ma dwie wystawy zagraniczne – Anderson (USA) i Ovre Ardal (Norwegia) oraz liczne wystawy zbiorowe i poplenerowe w Polsce.
Lubawa przystępuje do Związku Pruskiego, 1440 r., Andrzej Grabowski.
Andrzej Grabowski Mieszkaniec Nowego Dwory Gdańskiego, miłośnik Żuław. Absolwent Wydziału Sztuk Pięknych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Na co dzień nauczyciel współpracujący z różnymi organizacjami promującymi region delty Wisły. Od wielu lat uczestniczy w projektach artystycznych „Stowarzyszenia Jazowa”.
Biskup Chrapicki zakłada klasztor franciszkanów, 1502 r., Zdzisław Karbowiak.
Zdzisław Karbowiak Mieszkaniec Rewy, z wykształcenia prawnik. Członek wielu stowarzyszeń twórców oraz wiceprezes Bałtyckiego Stowarzyszenia Marynistów Mare Nostrum im. Antoniego Suchanka.
Fundacja Szpitala św. Jerzego przez Krzysztofa Kupnera, Roman Graszkiewicz.
Roman Graszkiewicz Lubawianin, od kilku lat mieszkający w Złotowie - u podnóża Wzgórz Dylewskich. Malarstwem amatorsko trudni się od 40 lat. Od kilku lat uczestniczy w wielu plenerach – głównie na Kaszubach. Komisarz artystyczny pleneru, z którego prace możecie Państwo podziwiać w niniejszym folderze.
Mikołaj Kopernik w Lubawie, 1538-1539 r., Barbara Wojtanowska.
Barbara Wojtanowska Z zawodu nauczyciel plastyki. Uprawia malarstwo sztalugowe, akrylowe. Członek Bałtyckiego Stowarzyszenia Marynistów Mare Nostrum im. Antoniego Suchanka oraz Salonu Kobiet Twórczych w Elblągu. Wielokrotna uczestniczka plenerów malarskich. Jej prace znajdują się w zbiorach prywatnych w Polsce i zagranicą (Kanada, Niemcy).
Ratusz w Lubawie, poł. XIVw., Natalia Reszka.
Natalia Reszka Absolwentka Wydziału Sztuk Pięknych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Swoją aktywność skupia głównie na gruncie lokalnym, realizując autorski program aktywizacji młodzieży w przestrzeni sztuk wizualnych, a także opiekując się zaadaptowaną do potrzeb wystawienniczych piwnicą Miejskiego Centrum Kultury „Przestrzeń Gruzownia”, której była inicjatorem w roku 2012. W twórczości stopniowo eksploatuje elementy performatywne i interdyscyplinarne, aktualnie weryfikując strukturę najbliższego otoczenia w oparciu o estetykę codzienności.
Rozbudowa zamku – „Sala królewska”, 1627-1639 r., Aleksandra Mazurkiewicz – Tiesler.
Aleksandra Mazurkiewicz – Tiesler Mieszkanka Wejherowa. Absolwentka Wydziału Sztuk Pięknych Uniwersytetu Warmińsko - Mazurskiego w Olsztynie. Zajmuje się malarstwem, grafiką warsztatową, rzeźbą oraz technikami cyfrowymi. Członek Bałtyckiego Stowarzyszenia Marynistów Mare Nostrum im. Antoniego Suchanka oraz Koła Pasji Twórczych przy Bibliotece Publicznej Gminy Wejherowo w Bolszewie. W swoim dorobku artystycznym ma wiele wystaw poplenerowych oraz indywidualnych.
Wielki pożar miasta, 1724 r., Urszula Zimorska „Zuka”.
Urszula Zimorska „Zula” Mieszkanka Gdyni. Członek Bałtyckiego Stowarzyszenia Marynistów Mare Nostrum im. Antoniego Suchanka. Prowadzi warsztaty malarskie w swoim siedlisku wiejskim na Kaszubach, gdzie znajduje się jej autorska galeria. Uczestniczka wielu plenerów malarskich. Tworzy techniką malarską.
Jerzy Dąbrowicz rzeźbi ołtarz dla Bernardynów, 1728 r., Maria Wojtasiak.
Maria Wojtasiak Mieszkanka Elbląga, tworząca w technice olejnej. Członek Bałtyckiego Stowarzyszenia Marynistów Mare Nostrum im. Antoniego Suchanka oraz Koła Pasji Twórczych przy Bibliotece Publicznej Gminy Wejherowo w Bolszewie. W swoim dorobku artystycznym ma wiele wystaw poplenerowych oraz indywidualnych.
Teofil Rzepnikowski – założyciel banku w Lubawie, 1870 r., Alexander Bobryshev.
Alexander Bobryshev Artysta - malarz z Równego na Ukrainie. Absolwent Akademii Sztuk Pięknych w Charkowie (Ukraina). Od 1989 roku członek Związku Artystów Ukrainy. W swoim dorobku artystycznym ma wiele wystaw indywidualnych oraz liczne wystawy zbiorowe, poplenerowe w Polsce i zagranicą.
Wizyta gen.Hellera w Lubawie, 1920 r., Maciej Tamkun.
Maciej Tamkun Artysta-malarz. Emerytowany nauczyciel, historyk, teolog i pedagog. Ilustrator książek, fotograf i poeta. Członek Związku Polskich Artystów Malarzy i Grafików w Warszawie oraz prezes Bałtyckiego Stowarzyszenia Marynistów Mare Nostrum im. Antoniego Suchanka, odznaczony Krzyżem „Semper Fidelis”.
Kardynał Stefan Wyszyński w Lipach, 02.07.1969r., Edward Kościński.
Edward Kościński Urodził się 4 sierpnia 1933 roku w Czerlinie k. Lubawy. Pierwsze obrazy namalował już w latach pięćdziesiątych ubiegłego wieku, wiele z nich poświęcił krajobrazom rodzinnego miasta. Jest autorem nagrodzonego obrazu w konkursie z okazji 1000- lecia Gdańska. W sierpniu 2014 roku nakładem Miejskiego Ośrodka Kultury w Lubawie ukazała się publikacja pt. „Edward Kościński” podsumowująca twórczość artysty.
Projekt i przygotowanie do druku:
agencja reklamowo- eventowa
Zdjęcia: Oksana Rabij, arch. Romana Graszkiewicza Tekst: Roman Graszkiewicz, Krzysztof Wiecierzycki