Gevolgen

• verstoorde vethuishouding, slechte verhouding tussen goed en slecht cholesterol en een teveel aan vetachtige stoffen (triglyceriden) in het bloed • hoge bloeddruk. Door te gaan bewegen en een gewichtsverlies van 5-10% worden de risico’s al sterk verminderd.

1.5 Gevolgen

Zoals alle chronische aandoeningen, kan diabetes mellitus zowel psychische als fysieke gevolgen hebben.

Psychische gevolgen De psychische gevolgen zijn afhankelijk van de ernst en de aard van de aandoening. In nog grotere mate zullen de psychische gevolgen afhankelijk zijn van iemands copingstijl.

Sociale steun zoeken

Mevrouw Kers heeft van de dokter te horen gekregen dat ze diabetes mellitus type 2 heeft. Ze heeft via een vriendin contact gezocht met een dame van haar leeftijd die ook diabetes mellitus type 2 heeft. Morgen gaat ze samen met haar vriendin op bezoek bij deze mevrouw. Ze heeft een hele lijst met vragen opgesteld. Fijn dat haar vriendin met haar mee wil! Dan kunnen ze er naderhand nog samen over praten.

Geruststellende gedachten

Mevrouw Kers heeft van de dokter te horen gekregen dat ze diabetes mellitus type 2 heeft. Ze heeft gehoord dat bijna 1 miljoen Nederlanders deze aandoening hebben. Als zo veel mensen ermee rondlopen, zal het wel wat meevallen. Haar overbuurvrouw heeft ook diabetes. Je ziet helemaal niet dat die ziek is, sterker nog: ze ziet er gezond uit. Dan zal het allemaal wel meevallen, denk je niet?

Fysieke gevolgen Door diabetes is het lichaam niet meer in staat om de bloedsuikerspiegel binnen bepaalde grenzen te houden. Als de bloedsuikerspiegel te laag wordt, spreekt men van een hypoglykemie of een hypo. Als de bloedsuikerspiegel te hoog wordt, spreekt men van een hyperglykemie of een hyper.

Hypo’s en hypers Bij een hypoglykemie daalt de bloedsuikerspiegel tot onder de 4 mmol/l. Een hypoglykemie is een gevaarlijke toestand waarbij snel gehandeld moet worden. Inzicht in de werking van schommelingen in de bloedsuikerspiegel kan het risico op het ontstaan van een hypo verminderen.

Een hypo kan ontstaan door: • te veel bloedsuikerverlagende medicatie zoals insuline of tabletten • niet genoeg of te laat eten • zware inspanning zonder extra te eten.

Omdat de hersenen alleen glucose als brandstof kunnen gebruiken, hebben de hersenen als eerste last van een tekort aan glucose. Bij een hypo is er sprake van een acuut probleem. Als er bij de eerste tekenen van een hypo niet direct gehandeld wordt, kan dit leiden tot bewusteloosheid, diabetisch coma en uiteindelijk tot de dood.

Symptomen van een hypoglykemie

• plotselinge, heftige honger • hoofdpijn • transpiratie • bleekheid • verwarring, wisselend humeur, vreemd gedrag • trillerig • duizeligheid • moeheid.

Het doormaken van een hypo kan gevoelens van angst veroorzaken. Sommige mensen proberen als gevolg van deze angst het hypo te voorkomen door te zorgen voor hoge bloedsuikers. Aangezien hoge bloedsuikers erg schadelijk kunnen zijn, is dit niet verstandig. Als angst het leven gaat beheersen, is het verstandig om hulp te zoeken.

Bij een hyperglykemie stijgt de bloedsuikerspiegel tot boven de 10 mmol/l.

Een hyper kan ontstaan door: • te weinig bloedsuikerverlagende medicatie zoals insuline of tabletten • te weinig bewegen • infectieziekten, zoals griep.

De ontwikkeling van een hyper gaat geleidelijker dan die van een hypo. Als de symptomen van een hyper optreden, heeft men nog een aantal uren de gelegenheid om maatregelen te nemen en de hyper terug te dringen. Wordt er geen actie ondernomen, dan kan een hyperglykemie leiden tot bewusteloosheid en coma.

Symptomen van een hyperglykemie

• veel plassen • continu dorstig zijn • vermoeidheid • misselijkheid, braken • algeheel gevoel van malaise • adem die ruikt naar aceton.

Door de hoge bloedsuikers ontstaat er een verschil in suikerconcentratie tussen de bloedbaan en de weefsels. Het lichaam wil het concentratieverschil zo klein mogelijk houden. Als er te weinig insuline is, kan de glucose zich niet verplaatsen door de celwanden. Water kan zich wel zonder problemen door de celwanden verplaatsen. Om het concentratieverschil toch zo klein mogelijk te houden, zal water uit de cellen zich naar de bloedbaan verplaatsen. Het vochttekort in de weefsels veroorzaakt dorst. Al het vocht in de bloedbaan veroorzaakt het vele plassen.

▶ VERDIEPINGSSTOF - DIFFUSIE VERDIEPINGSSTOF - OSMOSE

Complicaties van diabetes Lichamelijke gevolgen die veroorzaakt worden door een aandoening worden ook wel complicaties genoemd. Complicaties die kunnen ontstaan bij diabetes, ontstaan vooral doordat er lange tijd sprake is van een te hoge bloedsuikerspiegel. Organen, weefsels, bloedvaten en zenuwen kunnen niet goed tegen deze hoge suikerwaardes. Daarnaast raakt door de hoge bloedsuiker het afweersysteem van slag. Het lichaam wordt vatbaarder voor ontstekingen en schimmelinfecties.

Veelvoorkomende complicaties van diabetes zijn onder andere: hart- en vaatziekten, oogproblemen, zenuwaandoeningen, voetproblemen, nierproblemen, gewrichtsklachten en depressie.

Hart- en vaatziekten Bijna 75% van de mensen met diabetes sterft aan hart- en vaatziekten, zoals een hart- of herseninfarct. Wat de precieze oorzaak is dat mensen met diabetes zo veel kans hebben op hart- en vaatziekten is nog niet volledig duidelijk. Er wordt op dit moment veel wetenschappelijk onderzoek gedaan om het precieze mechanisme achter het ontstaan van hart- en vaatziekten bij diabetes te verduidelijken.

Men zoekt de oorzaak in het volgende. Door diabetes vindt er een verandering plaats in de wanden van de bloedvaten. De hoge bloedsuiker veroorzaakt een beschadiging van de vaatwanden. Door beschadigingen treedt er makkelijker een vernauwing van de bloedvaten op, doordat vettige stoffen blijven hangen aan de oneffenheden van de vaatwand. Dit proces wordt ook wel slagaderverkalking of arteriosclerose genoemd. Arteriosclerose vergroot de kans op hart- en vaatziekten. Bij mensen met diabetes type 2 komt erg vaak het metaboolsyndroom voor, hierdoor wordt de kans op hart- en vaatziekten ook aanzienlijk groter. Er is aangetoond dat hoge bloedsuikers de oorzaak kunnen zijn van hartritmestoornissen, doordat deze zich binden aan eiwitten die een rol spelen bij de regulering van het hartritme.

Diabetische retinopathie Retina is de medische term voor netvlies. Diabetische retinopathie is de term die gebruikt wordt voor de beschadigingen aan het netvlies als gevolg van diabetes.

▶ VERDIEPINGSSTOF - ANATOMIE EN FUNCTIE VAN HET OOG

Diabetische retinopathie ontstaat doordat er beschadigingen optreden in de bloedvaten van het netvlies door langdurig te hoge bloedsuikerwaardes. De afwijkingen aan de bloedvaten kunnen al aanwezig zijn voordat iemand merkt dat hij slechter ziet. Hoe langer de diabetes bestaat, hoe groter de kans op deze aandoening is. Slechte bloedsuikerregulatie en een hoge bloeddruk versnellen het proces van het ontstaan van retinopathie. Als diabetische retinopathie niet op tijd behandeld wordt, kan slechtziendheid of blindheid het gevolg zijn.

Bij diabetische retinopathie is het netvlies beschadigd.

Diabetische neuropathie Zenuwen krijgen hun voeding en zuurstof vanuit kleine bloedvaatjes. Als deze kleine bloedvaatjes door langdurig hoge bloedsuikers aangetast worden, kan er zenuwschade optreden. Deze schade wordt neuropathie genoemd. Bij diabetische neuropathie gaat het meestal om zenuwschade aan de motorische en sensibele zenuwen van de benen.

Omdat het proces heel geleidelijk verloopt, wordt in het begin de schade niet opgemerkt. Als de schade toeneemt, zullen er klachten ontstaan en deze zullen geleidelijk verergeren. Bij schade aan de sensibele zenuwen verandert het gevoel, neemt het gevoel af of verdwijnt het gevoel op sommige plaatsen. Bij schade aan motorische zenuwen kan spierzwakte of vermoeidheid optreden bij activiteiten.

Naast schade aan sensibele en motorische zenuwen, kunnen ook zenuwen van het autonome zenuwstelsel aangedaan zijn. Schade aan autonome zenuwen heeft invloed op de werking van het orgaan dat door deze zenuwen aangestuurd wordt. Het kan bijvoorbeeld problemen bij de maag, darmen of geslachtsorganen veroorzaken.

Diabetische voet Veel mensen met diabetes krijgen last van hun voeten. De klachten ontstaan als gevolg van diabetische neuropathie. Door de neuropathie werken de sensibele zenuwen niet goed in delen van de voet. Op deze plaatsen kunnen makkelijk wondjes ontstaan. Door de beschadigde bloedvaten zullen wondjes minder makkelijk genezen. Daarnaast hebben mensen met diabetes een grotere kans op infecties. Een ontstoken wond is extra lastig te behandelen. Als diabetische voeten niet veelvuldig en grondig gecontroleerd worden, kan een onschuldig wondje leiden tot een grote wond, zweren en in de ergste gevallen zal er een teen, een deel van de voet of de hele voet geamputeerd moeten worden.

De volgende voorzorgsmaatregelen voorkomen veel problemen: • Houd de bloedsuiker zo goed mogelijk. • Zorg voor goede schoenen die niet knellen of drukplekken veroorzaken. • Loop niet op blote voeten. • Knip teennagels niet te kort af en knip ze recht af om ingroeien te voorkomen. • Controleer de voeten regelmatig, controleer de onderkant met een spiegel. • Ga met wondjes naar de huisarts.

Diabetische voet.

Diabetische nefropathie Nieren filteren afvalstoffen uit het bloed en verwijderen de afvalstoffen via de urine. Daarnaast regelen de nieren de hoeveelheid vocht en zouten in het lichaam. Diabetische nefropathie is schade aan de nieren die ontstaan is als gevolg van diabetes. Net als bij de diabetische retinopathie, de diabetische neuropathie en de diabetische voetklachten, wordt ook deze aandoening veroorzaakt doordat de kleine bloedvaten aangetast zijn. Dit heeft tot gevolg dat de nierfilters hun werk niet meer goed kunnen doen. Het eerste teken van diabetische nefropathie is de aanwezigheid van bepaalde eiwitten in de urine. Op dat moment

zijn er nog geen klachten, omdat de nieren veel reservecapaciteit hebben. Er ontstaan pas klachten als een groot deel van de nierfunctie uitgevallen is. Om dit te voorkomen wordt diabetespatiënten geadviseerd om een keer per jaar de urine te laten onderzoeken op de aanwezigheid van eiwitten.

Diabetische nefropathie veroorzaakt vermindering van de nierfunctie. Afhankelijk van de omvang van de schade kan het nodig zijn om over te gaan tot een dialysebehandeling.

Bij diabetische nefropathie werken nierfilters niet meer goed.

Stijve gewrichten Stijve gewrichten als gevolg van diabetes wordt ook wel diabetische cheiroarthropathie of limited joint mobility genoemd.

Bindweefsel rondom de gewrichten bestaat voor een groot deel uit collageen. Door hoge bloedsuikers wordt het collageen stug, dit wordt ook wel ‘versuikering’ van het bindweefsel genoemd. Hierdoor neemt de beweeglijkheid van de gewrichten af. Het kan in alle gewrichten van het lichaam plaatsvinden.