Historia rozwoju kultu

Najświętszego Serca Jezusowego

Tradycja Kościoła katolickiego przekazuje nam, że u początku kultu Najświętszego Serca Jezusa Opatrzność postawiła dwie siostry benedyktynki z klasztoru z Helfty w Saksonii: św. Mechtyldę z Hackeborn (1241-1298) i jej wychowankę św. Gertrudę Wielką (1256-1302). Ważna była też działalność innych osób. Do najważniejszych z nich należą: św. Anzelm (10331109), św. Bonawentura (o k. 1218-1274), św. Albert Wielki (ok. 1193/1200-1280), św. Katarzyna ze Sieny (1347-1380), bł. Henryk Suso (ok. 1295-1366), św. Piotr Kanizjusz (1521-1597) i św. Franciszek Salezy (1567-1622). Ten ostatni z wymienionych świętych został ogłoszony doktorem Kościoła i nazwany „doktorem miłości”, gdyż wielokrotnie zalecał, aby porzucić język grozy na rzecz języka dobroci i łagodności. „Więcej much złapie się na kroplę miodu niż na całą beczkę octu” – mawiał. Ileż w tych słowach tchnie Bożej miłości! Do dziś bowiem zadziwia jego żarliwość duszpasterska, kreatywność i płodność pisarska, obrazowość i precyzja języka oraz ukazanie ludziom świeckim w jaki sposób mogą żyć Bożą miłością w codzienności, realizując swoje powołanie otrzymane od Boga. To dlatego stwierdziliśmy, że warto powrócić do jego nauczania, tym bardziej że obchodzimy teraz 400-lecie jego śmierci. Cieszymy się ogromnie, że nasza książka ukazuje się w roku jubileuszowym tego patrona pisarzy katolickich, który – zakładając w 1610 roku wspólnie ze św. Joanną de Chantal Zakon Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny (sióstr wizytek) – utorował drogę dla jednej z nich, św. Małgorzaty Marii Alacoque i dla kultu Najświętszego Serca Jezusa.

Dla rozwoju tegoż kultu przełomowe okazało się zaangażowanie jezuitów, a zwłaszcza św. Klaudiusza de la Colombière (1641-1682), św. Jan Eudesa (1601-1680) i Jana Croiseta SJ (1656-1758), który od 1691 roku czcił Serce Jezusa za pomocą dwunastu wezwań. Tekst litanii, jakim modlimy się dzisiaj, został napisany przez s. Annę Magdalenę Rémusat z Marsylii w pierwszej połowie XIX wieku. Modlitwa miała wtedy dwadzieścia siedem wezwań. Ostatecznie tekst litanii został zatwierdzony przez watykańską Kongregację Wiary w 1899 roku i wtedy zostało dodanych kolejnych sześć wezwań, tworząc ostateczną liczbę trzydziestu trzech na pamiątkę lat życia Chrystusa na ziemi.

Nie byłoby jednak nabożeństwa do Najświętszego Serca Pana Jezusa w tak rozbudowanej formie dwunastu obietnic dla czcicieli Najświętszego Serca, gdyby nie objawienia już wspomnianej św. Małgorzaty Marii Alacoque (1647-1690), wizytki z Francji. Jej to w klasztorze w Paray-le-Monial, w latach 1673-1689, blisko osiemdziesiąt razy ukazywał się sam Jezus, żądając uczczenia Jego Najświętszego Serca, tj. uwielbie- nia Boga za Jego niepojętą miłość i wynagrodzenia za grzechy i wszelkie zniewagi. Opatrzność sprawiła, że dwóch spośród wspomnianych wyżej kapłanów okazało się bardzo ważnymi wysłannikami Boga i wielką pomocą dla św. Małgorzaty w realizacji jej misji. Pierwszym z nich był św. Klaudiusz de la Colombière (1641-1682) – spowiednik i kierownik duchowy wizjonerki oraz św. Jan Eudes (1601-1680), który przez wiele lat niestrudzenie szerzył to nabożeństwo poprzez niezliczone misje i rekolekcje, publikacje, opracowane formularze liturgiczne i wiele innych cennych inicjaty w. I choć nie da się wszystkiego opisać, to nie można przy tym nie wspomnieć, że widząc niedostateczne przygotowanie części duchowieństwa, założył on zgromadzenie zajmujące się formacją kapłanów, a kiedy w uniwersyteckimi mieście Caen dzięki niemu powstało pierwsze seminarium, to tym śladem poszły inne diecezje. To wspomniani wcześniej: duchowy kierownik wizjonerki i gorliwy, kreatywny apostoł tej formy modlitwy okazali się mądrymi przewodnikami w labiryncie natchnień i pokus, przez który dane było przejść wybrance Boga, której się ukazał.

Decyzją papieża Piusa IX po wyjaśnieniu wielu wątpliwości od 23 sierpnia 1856 roku Najświętsze Serce

Jezusa jest czczone w całym Kościele powszechnym. Z kolei Ojciec Święty Leon XIII od 31 grudnia 1899 roku, ogłaszając encyklikę Annum Sacrum, zawierzył Najświętszemu Sercu Jezusowemu w opiekę cały Kościół i cały świat. Powoli też wzrastało znaczenie Paray-le-

-Monial, które z czasem stało się światowym centrum kultu Najświętszego Serca Jezusa. Kiedy na fali rewolu- cji francuskiej i postępującej laicyzacji czasów współczesnych kult ten nieco przygasł, to wówczas Duch Święty pobudził serce sługi Bożego Piotra Goursata, aby założoną przez niego Wspólnotę Emmanuel mocniej związać z tym miejscem. To właśnie dzięki działalności tej wspólnoty, jej umiłowaniu Bożego Serca, adoracji, ewangelizacji i współodczuwaniu do Paray-le-Monial znów zaczęły pielgrzymować tysiące pątników, zwłaszcza na czerwcowe Triduum z Najświętszym Sercem Jezusa oraz na coroczne letnie sesje, które przyciągają niezliczone rzesze młodzieży. Tym samym Paray-le-Monial znów przypomniało światu o swoim bezcennym skarbie. Do ożywienia kultu Najświętszego Serca Jezusa przyczyniła się również pielgrzymka św. Jana Pawła II w październiku 1986 roku oraz jego watykańskie katechezy środowe, które obficie cytujemy w naszej książce.

Na polskim gruncie prekursorem tej formy pobożności był o. Kasper Drużbicki SI (1590-1662), który zapoczątkował ten kult jeszcze przed (!) objawieniami św. Małgorzaty Marii Alacoque. Kluczową rolę dla upowszechnienia tego kultu w Polsce miało jednak przybycie w 1857 roku sióstr wizytek. To właśnie ich modlitwy i posługa, wspierane przez wiele zakonów, przyspieszyły rozpropagowanie nabożeństwa do Najświętszego Serca Pana Jezusa. Przyczyniły się do tego również Bractwa Serca Jezusowego zakładane już od 1705 roku, wspierane nie tylko przez wizytki i jezuitów, ale i pijarów, dominikanów, bernardynów oraz inne zgromadzenia. W rezultacie działań duszpasterskich i starań hierarchii 6 lutego 1765 roku pa- pież Klemens XIII podjął decyzję o ustanowieniu specjalnej uroczystości ku czci Najświętszego Serca Jezusa w terminie, o który Pan Jezus prosił św. Małgorzatę Marię Alacoque, czyli w piątek po oktawie Bożego Ciała. Wraz z upływem czasu kolejni papieże potwierdzali wagę kultu Najświętszego Serca Pana Jezusa. Świadczą o tym słowa jednego z najwybitniejszych teologów Serca Jezusowego w czasach współczesnych – papieża Benedykta XVI, który stwierdził: „W Sercu Jezusa jest istota chrześcijaństwa. Wyraża ono wszystko – to wszystko, co jest prawdziwie nowe i rewolucyjne w Nowym Przymierzu. To Serce przemawia do naszych serc. Zachęca nas do rezygnacji z jałowych wysiłków myślenia o samych sobie i do uczestnictwa w zadaniach wypływających z miłości, do powierzenia się Jemu i z Nim, by odkryć pełnię jedynej miłości, która jest wieczna i podtrzymuje świat”.