Raport z realizacji projektów w latach 2008 – 2015
POPRAWA DOSTĘPU DO
W O DY PITNEJ
W K I R G I S TA N I E I TA D Ż Y K I S TA N I E
Dlaczego
woda?
OGRANICZONY DOSTĘP DO CZYSTEJ WODY PITNEJ JEST JEDNYM Z NAJWAŻNIEJSZYCH PROBLEMÓW NĘKAJĄCYCH WIELU MIESZKAŃCÓW KIRGISTANU I TADŻYKISTANU. PROBLEM TEN DOTYCZY SZCZEGÓLNIE MIESZKAŃCÓW OBSZARÓW WIEJSKICH. WIĘCEJ NIŻ JEDNA TRZECIA MIESZKAŃCÓW WSI W KIRGISTANIE I PRAWIE POŁOWA W TADŻYKISTANIE NIE MA DOSTĘPU DO CZYSTEJ WODY PITNEJ. DZIESIĄTKI TYSIĘCY LUDZI JEST ZMUSZONYCH DO KORZYSTANIA NA CO DZIEŃ Z ZANIECZYSZCZONEJ WODY POCHODZĄCEJ Z RZEK I KANAŁÓW IRYGACYJNYC H. Raport został wydany w ramach projektu Poprawa dostępu do wody pitnej poprzez wsparcie lokalnych komitetów wodnych na terenach wiejskich Kotliny Fergańskiej w Kirgistanie i Tadżykistanie współfinansowanego w ramach Programu polskiej współpracy rozwojowej Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP
Opracowanie raportu: Agnieszka Makowska Fotografie: A. Makowska, E. Świdrowska, J. Afek, R. Rukat, J. Ergeszowa Projekt graficzny: Agnieszka Stachyra Mapa: Jacek Gałązka
Projekty realizowane w latach 2008 – 2015 były współfinansowane w ramach Programu polskiej współpracy rozwojowej Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP
Praca rozpowszechniana na podstawie licencji Creative Commons Uznanie Autorstwa 3.0 2015 Stowarzyszenie Wschodnioeuropejskie Centrum Demokratyczne Publikacja wyraża wyłącznie poglądy autora i nie może być utożsamiana z oficjalnym stanowiskiem Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP
Także tam, gdzie funkcjonują systemy wodociągowe, ze względu na ich zły stan, dostęp do wody pitnej jest najczęściej ograniczony do kilku godzin w ciągu dnia, a jakość wody pozostawia wiele do życzenia. W wielu miejscowościach awarie systemów wodociągowych powodują wielotygodniowe przerwy w zaopatrzeniu mieszkańców w wodę. Duża część systemów wodociągowych na obszarach wiejskich w Kirgistanie i Tadżykistanie uległa poważnej degradacji w okresie przemian na początku lat dziewięćdziesiątych. Poważne ograniczenie funduszy państwowych przeznaczanych na utrzymanie sieci wywołane kryzysem ekonomicznym, pozostawienie ich bez gospodarza na wiele lat, doprowadziły do ruiny tysiące kilometrów małych wodociągów. Ta sytuacja jest jedną z podstawowych przyczyn pogorszania się warunków życia tysięcy rodzin, ogranicza możliwości rozwoju i prowadzi do stałego ubożenia mieszkańców wsi. W najwyższym stopniu problem ten dotyka kobiet i dzieci, które tradycyjnie odpowiadają za dostarczanie wody do swoich domów. Rytm dnia wyznacza zaopatrzenie rodziny w wodę. Ograniczony dostęp do czystej wody pitnej jest także przyczyną ogromnych wydatków obu krajów na walkę z chorobami spowodowanymi piciem zanieczyszczonej wody. Biegunka, dur brzuszny, czerwonka stanowią ponad połowę przypadków chorób pasożytniczych w Kirgistanie i Tadżykistanie. Według Światowej Organizacji Zdrowia, co szóste dziecko poniżej piątego roku życia w Tadżykistanie umiera z powodu chorób przenoszonych przez zanieczyszczoną wodę.
Komitet STOWARZYSZENIE WSCHODNIOEUROPEJSKIE CENTRUM DEMOKRATYCZNE WE WSPÓŁPRACY Z CENTRALNOAZJATYCKIM ALIANSEM WODNYM DZIAŁA NA RZECZ POPRAWY DOSTĘPU DO WODY PITNEJ W KIRGISTANIE I TADŻYKISTANIE OD 2008 ROKU.
Elementami naszych działań są zarówno remonty infrastruktury wodnej, jak i działania aktywizujące społeczności lokalne. Zależy nam na budowaniu na poziomie lokalnym dialogu i współpracy między partnerami społecznymi zaangażowanymi w rozwiązywanie problemów związanych z dostępem do wody pitnej - wspieramy rozwój instytucjonalny komitetów wodnych, aktywizację władz samorządowych oraz organizację kampanii społecznych poświęconych tematyce zrównoważonego użytkowania wody.
wodny
W wielu wsiach w Kirgistanie i Tadżykistanie zarządzaniem lokalnymi wodociągami zajmują się komitety wodne powoływane przez mieszkańców. Zadaniem komitetów jest utrzymywanie sieci, przeprowadzanie niezbędnych remontów, pobieranie opłat za dostarczanie wody. Bardzo często są one jedyną nadzieją dla mieszkańców na poradzenie sobie z problemem ograniczonego dostępu wody pitnej we wsi.
Stowarzyszeniowy charakter komitetu wodnego pozwala na reprezentowanie interesów wszystkich mieszkańców. Najwyższym organem jest Walne Zgromadzenie, którego członkami są przedstawiciele poszczególnych części wsi, wybierani przez wspólnoty sąsiedzkie. Podczas Walnych zebrań wspólnie podejmuje się decyzje o wysokości opłat za wodę, zatwierdza sprawozdania i plany roczne komitetu.
Obszary
d z i a ł a ń i r e z u ltat y
INFRASTRUKTURA Zwiększenie dostępu do wody pitnej mieszkańców wsi poprzez usprawnienie i przedłużenie eksploatacji lokalnych sieci wodociągowych.
W RAMACH NASZYCH PROJEKTÓW PRZEPROWADZILIŚMY PRACE REMONTOWE, DZIĘKI KTÓRYM ZOSTAŁY ZMODERNIZOWANE I USPRAWNIONE SYSTEMY WODOCIĄGOWE W 52 MIEJSCOWOŚCIACH.
P ONAD 1 1 4 400 OSÓB U ZYSKAŁO LEP S ZY D OS T Ę P D O WODY PITNEJ:
zwiększyła się liczba godzin dostępu do wody w ciągu dnia
poprawiła się jakość wody pitnej
zwiększyła się ilość wody w kranach ulicznych
zmniejszyła się awaryjność systemów wodociągowych
zostały rozszerzone sieci wodociągowe o miejsca, bez dostępu do wody pitnej Wszystkie prace remontowe prowadziliśmy w ścisłej współpracy z lokalnymi komitetami wodnymi i władzami samorządowymi. Zakres prac był zawsze wynikiem konsultacji z obydwoma partnerami i odpowiadał najważniejszym potrzebom mieszkańców. Komitety wodne oraz samorządy wnosiły także swój wkład w realizację prac remontowych - były wydzielane środki z budżetów lokalnych, organizowane zbiórki społeczne, mobilizowano mieszkańców do udziału w mniej skomplikowanych pracach.
Kalys Kurmanaliewa, komitet wodny „Najman Taza Suu” „Najważniejsze jest zdrowie. Pracuję zawodowo w przedszkolu, więc w szczególny sposób zwracam uwagę na zdrowie dzieci w naszej wsi. Jeszcze nie tak dawno we wsi była bardzo zła sytuacja, nie mieliśmy dostępu do czystej wody pitnej. Z powodu picia zanieczyszczonej wody wciąż zdarzały się przypadki zachorowań na żółtaczkę i dur brzuszny. Dzięki polskiemu projektowi, po ponad 20 latach mamy znowu dostęp do czystej wody. W ciągu dwóch lat udało nam się wymienić pompę w studni głębinowej, przeczyściliśmy stary rezerwuar, dzięki czemu zostały one przywrócone do użytkowania, ułożyliśmy prawie 3 kilometry nowego rurociągu. Nasz komitet zaczął podłączać wodę bezpośrednio do domów. Podłączyliśmy także wodę do naszych dwóch szkół i dwóch przedszkoli. Dzieci mogą umyć ręce przed posiłkiem, pić czystą wodę. Choroby już się nie zdarzają” (wieś Najman, rejon nookatski, Kirgistan)
Obszary
d z i a ł a ń i r e z u ltat y
SAMORZĄDNOŚĆ Wzmocnienie instytucjonalne komitetów wodnych oraz aktywizowanie samorządów lokalnych 1 1 1 do współdziałania na rzecz poprawy dostępu do wody pitnej. W RAMACH NASZYCH PROJEKTÓW WSPARLIŚMY W ROZWOJU INSTYTUCJONALNYM 37 KOMITETÓW WODNYCH I 24 GMINY.
PONAD 600 PRZEDSTAWICIELI LOKALNYCH KOMITETÓW WODNYCH I WŁADZ SAMORZĄDOWYCH WZIĘŁO UDZIAŁ W SZKOLENIACH, INDYWIDUALNYCH KONSULTACJACH I WIZYTACH STUDYJNYCH DOTYCZĄCYCH:
praw i obowiązków komitetu wodnego i samorządu w zapewnianiu mieszkańcom dostępu do wody pitnej
planowania wspólnych działań komitetu i samorządu na rzecz poprawy dostępu do wody pitnej organizacji pracy wewnętrznych struktur komitetu wodnego, prowadzenia księgowości
planowania budżetu, planowania rozwoju organizacyjnego
pracy informacyjnej wśród mieszkańców
Wiele komitetów wodnych, z którymi współpracowaliśmy uporządkowało swoją dokumentację - prowadzona jest ewidencja abonentów, podpisywane są umowy z mieszkańcami i dokumentowane comiesięczne opłaty za wodę. W wielu wsiach wzmocniła się współpraca z samorządem lokalnym – komitety otrzymują nieodpłatnie pomieszczenia na biuro, w lokalnym budżecie zaczęto wydzielać środki dla przeprowadzania prac remontowych. Przedstawiciele samorządów zaczęli włączać się w mobilizację mieszkańców uczestnicząc w pracy informacyjnej organizowanej przez miejscowe komitety.
Abdykarim Dżajajew, komitet wodny „Teszik Tasz” „W wielu wsiach w naszej gminie nie było wody od ponad 20 lat. Dzięki projektowi udało nam się doprowadzić wodę do części z nich. Projekt także pomógł naszemu komitetowi. Wcześniej tak naprawdę nie rozumieliśmy, co to takiego SOOPPW. Nie znaliśmy swoich obowiązków, nie wiedzieliśmy w jaki sposób zbierać opłaty za wodę, że musimy podpisywać z ludźmi umowy. Teraz mamy biuro, które przekazał nam wójt. Wspólnymi siłami wyremontowaliśmy je. W biurze wywieszony jest nasz roczny budżet, informacje o liczbie abonentów, strukturach naszego komitetu. Tu przechowujemy umowy z abonentami z sześciu naszych wsi. Mieszkańcy mają dokąd przyjść, jeśli chcą uzyskać informację” (gmina Kok Dżar, rejon nookatski, Kirgistan)
Obszary
d z i a ł a ń i r e z u ltat y
ODPOWIEDZIALNOŚĆ
11 1
Wzmocnienie poczucia współodpowiedzialności społeczności lokalnych za utrzymanie systemów wodociągowych. W RAMACH NASZYCH PROJEKTÓW WSPÓLNIE Z LOKALNYMI KOMITETAMI WODNYMI ZORGANIZOWALIŚMY SZEREG SPOTKAŃ Z MIESZKAŃCAMI INFORMUJĄC ICH O DZIAŁALNOŚCI MIEJSCOWEGO KOMITETU ORAZ MOŻLIWOŚCIACH WŁĄCZANIA SIĘ MIESZKAŃCÓW W ROZWIĄZYWANIE PROBLEMÓW DOSTĘPU DO WODY PITNEJ. Ponad 40 000 materiałów informacyjnych komitety wodne rozdały podczas spotkań. Mieszkańcy uzyskali informacje o obowiązkach abonenta, odpowiednim korzystaniu ze wspólnych ulicznych kranów, oszczędnym użytkowaniu wody dostarczanej przez wodociągi oraz planowanych pracach remontowych. Ponad 4500 uczniów wzięło udział w lekcjach i konkursach dotyczących tematyki wodnej, które były prowadzone we współpracy z miejscowymi szkołami w ramach Tygodni Wody. Wspólnie z komitetami wodnymi organizowaliśmy dla uczniów i nauczycieli wycieczki, podczas których była możliwość zobaczenia skąd bierze się woda w kranach i zrozumienia dlaczego trzeba ją oszczędzać.
Kandalat Mominowa, komitet wodny „Zilol Suu” Polski projekt pomógł zwiększyć autorytet i rolę naszego komitetu we wsi. W ramach projektu, co roku mogliśmy rozdawać mieszkańcom informatory dla abonentów. Zrozumieliśmy, jak ważne jest informowanie mieszkańców i staramy się regularnie z nimi spotykać. Od kilku lat organizujemy w naszej wsi święto wody, podczas którego nagradzamy tych, którzy regularnie płacą za wodę i dbają o krany uliczne na swojej ulicy. To pomaga nam być bliżej mieszkańców i mobilizować ich dla wspólnego radzenia sobie z naszymi problemami. Ludzie zaczęli rozumieć, dlaczego trzeba regularnie płacić za wodę. (Arawan, rejon arawański, Kirgistan).
Mapa
d z i ał a ń w l atac h 2008-2015
51 wsi i 1 miasteczko programu wodnego
Tadżykistan
Kirgistan
Rejon dżabarasulowski Uzbekiszłok
Rejon arawański Ak-Szar
Kirgistan
Rejon gancziński Urta Korgon
Rejon uzgeński Kara Dyjkan Czimbaj
11 1
11 1 11 1
Rejon karakuldziński Kara-Kuldża Rejon alajski Czakmak Kun Elek Rejon spitameński Kusztegirmon Metar Tagoiak Langar Saidkurgan Samgar Rogun
11 1 11 1
Tadżykistan
OBS ZARY DZI AŁ AŃ : INFRASTRUKTURA
Rejon arawański Arawan Saraj Birlik Mangit Telejken Dżany-Aryk Dżany-Arawan Aczczi Dżati Agajni Madanijat Pahtaczi Oktiabr
Rejon Rejon uzgeński alajski Gulcza Kurszab Kyzyl-Sengir Sogondu Alga Kabylan-Kol Kyzyl-Oktiabr Kungej Mijazdy Dzhany Turmusz Aju-Tapan Osoawiahim
Rejon nookatski Najman Naraj On Eki-Bel Kok-Dżar Borbasz Dżijde Alaszan Sarykandy Karanaj
Rejon nookeński Koczkor-Ata Rejon suzakski Yntymak
11 1 Rejon karakuldziński Ylai-Talaa Saj
SAMORZĄDNOŚĆ i infrasrruktura samorządność 11 1 11 1
Spotkania aktywizujące i materiały informacyjne dla samorządów lokalnych i ODPOWIEDZIALNOŚĆ komitetów wodnych reprezentujących interesy mieszkańców wsi.
Zwiększenie dostępu do wody pitnej mieszkańców wsi poprzez naprawę, budowę i konserwację lokalnych sieci wodociągowych.
11 1
R e a l i z ato r z y
działań
Stowarzyszenie Wschodnioeuropejskie Centrum Demokratyczne od 2001 roku wspiera organizacje pozarządowe i niezależne media w Białorusi, Ukrainie, Rosji i Mołdawii, Kirgistanie i Tadżykistanie we wprowadzaniu demokratycznych zmian. Wspólnie z partnerami z tych krajów realizujemy projekty zwiększające potencjał obydwu sektorów i ich zaangażowanie w działania na rzecz aktywizacji społeczności lokalnych. Zapraszamy do odwiedzenia strony SWCD www.eedc.org.pl.
MOŻNA ZAANGAŻOWAĆ SIĘ W NASZE DZIAŁANIA na rzecz poprawy dostępu do wody pitnej w Kirgistanie i Tadżykistanie wpłacając dowolną sumę na wydzielone konto bankowe:
mBank SA 09 1140 1010 0000 5805 8100 1023 Z DOPISKIEM „WODA”
Centralnoazjatycki Alians Wodny działa od 2002 roku na rzecz poprawy dostępu do czystej wody pitnej na terenach wiejskich w Kotlinie Fergańskiej, rozwoju komitetów wodnych, zwiększania wiedzy z zakresu higieny użytkowania wody, pracuje z młodzieżą i samorządem lokalnym. CAAW realizuje również projekty humanitarne dla ludności wiejskiej na terenie Kotliny Fergańskiej. Zapraszamy do odwiedzenia strony CAAW www.caaw.asia