το δυναμικό του για την επισκόπηση της χρονιάς. Παλαιότεροι και νεότεροι συνεργάτες του, σταθεροί και περιοδικοί, ξεδιπλώνουν μια απαιτητική βεντάλια από τίτλους, με ευσύνοπτο σχολιασμό, σχεδόν όλου του βιβλιογραφικού φάσματος, που απασχόλησαν τη χρονιά που εκπνέει μελετητές, κριτικούς και αναγνώστες. Αυτό το Σάββατο ο Αρης Στυλιανού (αναπληρωτής καθηγητής Φιλοσοφίας στο
ΑΠΘ) επιλέγει βιβλία και πρόσωπα από την ενότητα της Φιλοσοφίας, ο Αριστοτέλης Σαΐνης (φιλόλογος, βιβλιοπώλης και κριτικός λογοτεχνίας) από την ενότητα Ελληνική Πεζογραφία, η Ρίκα Μπενβενίστε (ιστορικός και καθηγήτρια Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας) από την ενότητα Ιστορία και η Βαρβάρα Ρούσσου (διδάσκουσα στο Τμήμα Θεωρίας και Ιστορίας Τέχνης στην ΑΣΚΤ) από την ενότητα Ελληνική Ποίηση. Συντονιστείτε λοιπόν στις προτάσεις μας ώστε να διαμορφώσετε μια σφαιρική και νηφάλια γνώμη της απερχόμενης βιβλιογραφίας,
Τάσος Αποστολίδης & Αλέκος Παπαδάτος, Αριστοτέλης, Ικαρος. Ο Αριστοτέλης είναι ένας από τους κορυφαίους πρωταγωνιστές στην ιστορία της φιλοσοφίας. Το καλαίσθητο αυτό κόμικς, που φέρει τις υπογραφές των Αποστολίδη (σενάριο) και Παπαδάτου (σκίτσα), παρουσιάζει τη ζωή και το έργο του διάσημου Σταγιρίτη. Ετσι η αριστοτελική σκέψη βρίσκει τη θέση της ανάμεσα στα «κλασικά εικονογραφημένα» και ο αναγνώστης τη μαθαίνει με τρόπο ευχάριστο και διασκεδαστικό. Βασίλης Μπετσάκος, Ο πολιτικός λόγος των Αρχαίων Ελλήνων, Πατάκης. Πρόκειται για ενδιαφέρουσα μελέτη που ερευνά τον πολιτικό λόγο των αρχαίων Ελλήνων. Ο Βασίλης Μπετσάκος, που διδάσκει στο ΑΠΘ, επικεντρώνεται στον αρχαιοελληνικό λόγο για την πόλη, τον πολίτη, το πολίτευμα και την πολιτική. Σχολιάζονται τα κείμενα των αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων, όπου εντοπίζονται άμεσα ή έμμεσα ποικίλες πτυχές του πολιτικού φαινομένου. Χρυσάνθη Αυλάμη, Βίκυ Ιακώβου, Σωτήρης Σιαμανδούρας, Γιώργος Φαράκλας (επιμέλεια), Ο Μακιαβέλι μετά τον Μακιαβέλι, Angelus Novus. Η συνεισφορά του Μακιαβέλι στην πολιτική θεωρία παραμένει αρκετά άγνωστη, όταν δεν είναι απολύτως πα-
ρεξηγημένη. Ο διάσημος Φλωρεντινός ήταν ένας διεισδυτικός στοχαστής, που με οξυδέρκεια έδωσε χρήσιμες συμβουλές όχι μόνο για τη διακυβέρνηση, αλλά και για την πολιτική ελευθερία. Ο τόμος συγκεντρώνει 19 κείμενα μελετητών (13 Ελλήνων και 6 ξένων), που φιλοδοξούν να προεκτείνουν τη σκέψη του Μακιαβέλι, παρουσιάζοντας την επικαιρότητά της. Ρενέ Ντεκάρτ, Επιστολές περί ηθικής και πολιτικής, μετάφραση Βασιλική Γρηγοροπούλου, επιμέλεια Ευάγγελος Βανταράκης, Εκκρεμές. Ενα χρησιμότατο βιβλίο με 23 επιστολές του Ντεκάρτ γύρω από θέματα ηθικής και πολιτικής φιλοσοφίας, σε μετάφραση της αείμνηστης Βάνας Γρηγοροπούλου. Τα θέματα που αναλύονται εδώ φωτίζουν από μια άλλη σκοπιά τις βασικές ιδέες του Γάλλου θεμελιωτή της νεότερης φιλοσοφίας. Η άρτια έκδοση περιλαμβάνει σημειώσεις, σχόλια, πρόλογο και επίμετρο. Δημήτρης Αθανασάκης, Λάιμπνιτς Ι. Μονάδα και δύναμη, Ι. Σιδέρης. Σημαντική μελέτη του Δημήτρη Αθανασάκη, επ. καθηγητή φιλοσοφίας στο ΑΠΘ, για τον εν πολλοίς άγνωστο στο ελληνικό κοινό Λάιμπνιτς. Προτείνεται μια
τις έννοιες της μονάδας και της δύναμης. Ο τρόπος παρουσίασης είναι συστηματικός και εύληπτος για τον αναγνώστη. Αριστείδης Μπαλτάς, Ξεφλουδίζοντας πατάτες ή λειαίνοντας φακούς. Ο Σπινόζα και ο νεαρός Βιτγκενστάιν συνομιλούν για την εμμένεια και τη λογική της, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης. Ο Αριστείδης Μπαλτάς, ομότιμος καθηγητής του ΕΜΠ, είναι αναγνωρισμένος ως εξέχων μελετητής της φιλοσοφίας των επιστημών. Στο παρόν πόνημα επιχειρεί μια πρωτότυπη συγκριτική ανάγνωση του Σπινόζα και του νεαρού Βιτγκενστάιν, με επίκεντρο την κοινή τους αντίληψη περί εμμένειας. Βιβλίο αναφοράς, που μεταφράστηκε από τα αγγλικά. Δημήτρης Χριστόπουλος Ταξίδι στο κράτος. Κυριαρχία, δίκαιο, δικαιώματα, Πόλις. Πρόκειται για ένα εξαιρετικό βιβλίο, έναν πλήρη οδηγό μύησης στα θέματα του κράτους, του δικαίου, της κυριαρχίας και των δικαιωμάτων. Ξεχωρίζει η ιδιαίτερη γραφή του Δημήτρη Χριστόπουλου, καθηγητή στο Πάντειο. Με τη βαθιά του γνώση της νομικής και πολιτικής επιστήμης, ο συγγραφέας καταφέρνει να συνδυάσει αρμονικά την επιστημοσύνη με την αμεσότητα, μιλώντας για σύνθετα ζητήματα. Henri Saint-Simon, Επιστολές ενός κατοίκου της Γενεύης στους συγχρόνους του, Petites Maisons. Καλαίσθητη έκδοση δύο επιστολών του Σεν-Σιμόν, του όχι και τόσο γνωστού στη χώρα μας «ουτοπικού σοσιαλιστή» και πρωτεργάτη της κοινωνιολογίας, οι οποίες παρουσιάζουν θεωρητικό, πολιτικό και ιστορικό ενδιαφέρον, με εισαγωγή του μεταφραστή Δημήτρη Φούφουλα. Γκέοργκ Λούκατς, Η θεωρία του μυθιστορήματος, Νήσος. Μια νέα έκδοση της κλασικής μελέτης του Λούκατς για τη θεωρία του μυθιστορήματος. Η ωραία μετάφραση είναι του Γιώργου Ηλιόπουλου, που διδάσκει φιλοσοφία στο ΕΚΠΑ, ενώ η επιμέλεια ανήκει στον καθηγητή του ΑΠΘ, Κωνσταντίνο Καβουλάκο, ο οποίος υπογράφει και το εμβριθές επίμετρο. Αξίζει να διαβαστεί.
Μπουντάς Κωνσταντίνος (επιμέλεια), Αποκλίσεις και συνηχήσεις. Εισαγωγή στο έργο του Ζιλ Ντελέζ, Εκκρεμές. Με τις ανεκτίμητες μεταφράσεις του ο ομότιμος καθηγητής στον Καναδά, Κωνσταντίνος Μπουντάς, έχει ανανεώσει τη γνώση μας για τον Ντελέζ. Το συλλογικό αυτό έργο περιλαμβάνει 17 κείμενα μελετητών (8 Ελλήνων και 9 ξένων) του Γάλλου φιλοσόφου. Πολύτιμη έκδοση, για την οποία αξίζουν εύσημα στην εκδότρια κ. Ζήση. Corine Pelluchon, Για να κατανοήσουμε τον Λεβινάς, Πόλις. Το βιβλίο της Πελισόν είναι ο καλύτερος οδηγός για να γνωρίσουμε τη σκέψη του σπουδαίου φιλοσόφου του καιρού μας Εμανουέλ Λεβινάς (19061995). Ο Γιώργος Φαράκλας, καθηγητής στο Πάντειο, μας προσφέρει μια ανάγλυφη μετάφραση αυτού του πονήματος, που είναι γραμμένο σε απολύτως κατανοητή γλώσσα, χωρίς υπεραπλουστεύσεις. Henri Lefebvre, Η εισβολή του Μάη, Εκτός Γραμμής.
Γραμμένο εν θερμώ στο διάστημα Μαΐου-Ιουνίου 1968, το δοκίμιο αποτελεί μια ψύχραιμη μελέτη του συμβάντος του Μάη του ’68. Ο Ανρί Λεφέβρ (1901-1991), ένας από τους εξέχοντες εκπροσώπους του «δυτικού μαρξισμού», έγινε διάσημος αναλύοντας την καθημερινότητα, την παραγωγή του κοινωνικού χώρου και τη διεκδίκηση του δικαιώματος στην πόλη. Michel Foucault & Maxime Rodinson, Είναι ανώφελο να εξεγείρεσαι; Κείμενα για την Ιρανική Επανάσταση και το πολιτικό Ισλάμ, Ακυβέρνητες Πολιτείες. Ωραιότατη έκδοση κειμένων του Φουκό που παραμένουν επίκαιρα, σε μετάφραση και επίμετρο του Παναγιώτη Τριτσιμπίδα. Judith Butler, Η δύναμη της μη βίας, Αλεξάνδρεια. Πρόσφατο μελέτημα της Αμερικανίδας φιλοσόφου Τζούντιθ Μπάτλερ, που καταπιάνεται με πολύ σημαντικά ζητήματα ηθικής και πολιτικής της μη βίας. Και του χρόνου με υγεία!
της απώλειας», Πατάκης). Οι νουβέλες και τα διηγήματα του Μιχάλη Μακρόπουλου, αν και φορούν το ένδυμα της μελλοντικής ιστορίας, μιλούν για το ήδη συντελεσμένο. Στον πυρήνα τους, ο τρωτός, πάσχων άνθρωπος έρχεται αντιμέτωπος με την αμείλικτη κυριαρχία της εικόνας, τον πόλεμο, την ωμή βία και το αίνιγμα της ανθρώπινης ταυτότητας («Ιστορίες από ένα περασμένο μέλλον», Κίχλη). Οι 24 υποφωτισμένες μικροϊστορίες της Ευγενίας Μπογιάνου, είτε αφορούν πράγματι διαφορετικές ηρωίδες είτε πρόκειται για τα 24 κεφάλαια από τη ζωή μιας γυναίκας σε μια ηλικιακή διαδρομή από την εφηβεία ώς τα βαθιά γεράματα, είναι υπόδειγμα γυναικείας λογοτεχνίας με την έννοια όχι μόνο της λογοτεχνίας που γράφεται από γυναίκα αλλά και της λογοτεχνίας που αφορά, ανατέμνει, ψυχολογεί και εν τέλει υποκλίνεται στη γυναίκα («Αυτές», Πόλις). Ο Δημήτρης Κανελλόπουλος μυθοποιεί σε δώδεκα αλληλένδετα αφηγήματα εμπειρίες από τα φοιτητικά του χρόνια στη Ρουμανία του υπαρκτού σοσιαλισμού («Στα χρόνια του κόκκινου κόμη», Καστανιώτης) και, εννέα χρόνια μετά το «Η Βικτώρια δεν υπάρχει», ο Γιάννης Τσίρμπας υπογράφει μια σφιχτοδεμένη θεματικά συλλογή σκοτεινών διηγημάτων εσωτερικής έντασης (καθρέφτες ενός υπαρξιακού κενού) που καλύπτουν μεγάλο εύρος των επιτονισμών της ερωτικής επιθυμίας («Οσο περιμένεις να συμβεί», Gutenberg). Ιλαροτραγικές ιστορίες, παραμυθητικής ή εξωλογικής πνοής, χαρακτηρίζονται τα διηγήματα της Χριστίνας Καράμπελα («Σκοτεινό ψυγείο», Ιωλκός), όπου η τράπουλα του χρόνου και του έρωτα ξαναμοιράζεται σε ζώντες και τεθνεώτες. Λεπτοδουλεμένη, χυμώδης γλώσσα, έμφαση στη λεπτομέρεια, συγκριτιστική αφομοίωση παραδόσεων, θρύλων και δοξα-
δραματίζονται σε
τόπους –από το Μεξικό μέχρι τη Σιβηρία– και τοποθετούνται σ’ ένα άχρονο παρόν με ονειροπαρμένους αφηγητές και αλαφροΐσκιωτους χαρακτήρες, με την τρέλα, τον θάνατο ή τη βία να παραμονεύουν σε κάθε γωνία της αφήγησης («Σάλτος», Ικαρος).
Απίθανες περιπέτειες, μεταληπτικά αφηγηματικά παιχνίδια, απροσδόκητες διακειμενικές συναντήσεις εκτροχιάζουν συνεχώς τις «αληθινές ιστορίες» του Βασίλη Δανέλλη, ο οποίος, πέρα από τα δεσμά κάθε νόρμας, αφήνεται εδώ ν’ απολαύσει την απόλυτη ελευθερία της μυθοπλασίας («Ο άνθρωπος που έχασε τον εαυτό του και άλλες αληθινές ιστορίες», Καστανιώτης).
Τα 61 παράδοξα «φωτογραφήματα μικρού μήκους» του Αχιλλέα ΙΙΙ που συνομιλούν σαρκαστικά με ασπρόμαυρες φωτογραφίες αποκαλύπτουν προοδευτικά υποφωτισμένες περιοχές της πιο πραγματικής πραγματικότητας («Δεσμοφύλακας», Νεφέλη), ενώ στα μικροδιηγήματα της Μαρίας Ιωάννου ο φορμαλιστικός πειραματισμός διατρέχει την αφηγηματική επιφάνεια και την αφηγηματική τους σύνταξη και εμποτίζει τη ρητορική τους («Οι ενδιάμεσοι», Νεφέλη). Φιλοσοφία, τέχνη, λογοτεχνία και θάνατος
αφορμή το ρομαντικό ταξίδι άσκοπης περιπλάνησης δύο Σουηδών φοιτητών στη σουηδική ύπαιθρο στα τέλη του 19ου αιώνα, συνεχίζει, στο έβδομο βιβλίο του πλέον, να παίζει με τις νόρμες και τις αναγνωστικές αναμονές, πολιορκώντας με συνέπεια και δονκιχωτική ελαφράδα τον ίδιο τον πυρήνα της λογοτεχνίας απ’ όπου αναβλύζουν μαγικά οι ιστορίες («Για να μην αποτύχουμε όπως οι Μπιόρλινγκ και Καστέλνιους», Ποταμός). Στο πειραματικό μυθιστόρημα του Θωμά Συμεωνίδη, όπου η λογοτεχνία συναντά τη φιλοσοφία και τις εικαστικές τέχνες, αναζητώντας απαντήσεις σε προβλήματα ζωής και τέχνης ανάμεσα στα μέλη της Κοινότητας του τίτλου κυκλοφορούν υποστασιοποιήσεις φιλοσοφικών εννοιών (ο Νταζάιν!) και απεικάσματα καλλιτεχνικών ιδεών («Στοχασμοί για την κοινότητα», Εστία).
Ο Κυριάκος Χαρίτος συντάσσει μια πρωτότυπη «Μικρή εγκυκλοπαίδεια θανάτου» (Στερέωμα) σε τριάντα εννέα θραυσματικές μικροϊστορίες, ευφρόσυνες και ανάλαφρες ακόμα κι όταν η συγκίνηση περισσεύει, ενώ η Μαρία Γιαγιάνου υπογράφει ένα υβριδικό πολυκείμενο μεταξύ μυθοπλασίας και δοκιμίου, και τη μορφή
αναρτήσεων για τον πραγματικό ή εικονικό θάνατο τον καιρό των κοινωνικών δικτύων («RIP, Ο θάνατος στο Φέισμπουκ», Στερέωμα).
Με δύναμη από τη Θεσσαλονίκη Αλλόκοτοι πρωταγωνιστές σε παράδοξα περιστατικά αποτυπώνουν χιουμοριστικά τη συμπρωτεύουσα των νεανικών χρόνων του Γιώργου Γκόζη («Ζαφείρη μη φοβάσαι, πάρε μια
βέσπα», Ποταμός), ενώ τόσο τα αγκιστρωμένα στην πολυπολιτισμική ιστορία της μητέρας Θεσσαλονίκης ζοφερά, μαγικά και παράδοξα διηγήματα της Μελίσσας Στοΐλη («Απ’ το μπαλκόνι να φύγεις», Κίχλη) όσο και τα απέριττα εκφραστικά και σπαρακτικά στιγμιότυπα της καθημερινότητας των τσακισμένων από τη ζωή και αβοήθητων στη συγκυρία ξένων και εν τέλει μόνων πρωταγωνιστών στις ιστορίες
Γιώργου Τούλα, οι περισσότερες από τις οποίες αφορούν και πάλι τη νοτισμένη υγρασία της συμπρωτεύουσας, μας θυμίζουν πόσο σωστά το διήγημα έχει συσχετιστεί με την αίσθηση της ανθρώπινης ήττας, της αποξένωσης και της βαθιάς ανθρώπινης μοναξιάς («Μακρινές γειτονιές», Πόλις).
του
Γιάννης Καρκανέβατος, στην
και γεμάτη κενά και αποσιωπήσεις αφήγηση που εναλλάσσεται με βιντεοσκοπημένες μαρτυρίες, ξεδιπλώνει το οικογενειακό δράμα δύο αδελφών με επίκεντρο τον Εμφύλιο, αναζητώντας μεταξύ μνήμης και λήθης να διαλύσει τις ομίχλες της Ιστορίας («Ο πατέρας δεν μιλούσε γι’ αυτά», Εστία). Ο Ηλίας Μπιστολάς μετατρέπει μια οικογενειακή σάγκα σε ψυχολογικό θρίλερ με κινηματογραφική τεχνική και εξαίρετο μοντάζ («Χώμα στα μάτια, στα αυτιά, στο στόμα», Τόπος).
Μεταμορφώσεις της απώλειας, του πένθους και του φόβου ανακυκλώνονται, μέσα από ένα αναπάντεχο αφηγηματικό ψηφιδωτό, σ’ ένα κουαρτέτο προσώπων στη νουβέλα «Τι δεν έχει πεθάνει» (Loggia) της Αρτέμιδος Ψιλοπούλου,
ενώ ο Βασίλης Τσιμπούκης, στη νουβέλα του «Συγκάτοικος-32 κομμάτια» (Loggia), μέσα από έναν περιπαθή ακροατή του Νίκου Σκαλκώτα ανασυστήνει την παρτιτούρα της ζωής και του έργου τού σπουδαίου μοντερνιστή συνθέτη. Με τη σύγχρονη «νεοηθογραφία» συνομιλούν τόσο οι σοφά δομημένες σκληρές ιστορίες του Κώστα Μπαρμπάτση, οι οποίες, γραμμένες στο ηπειρωτικό ιδίωμα, αποτυπώνουν τον άγριο και ανορθολογικό κόσμο της ακαρνανικής ενδοχώρας από την Κατοχή ώς τη δεκαετία του 1970 («Λυκοχαβιά», Κέδρος), όσο και τα ρεαλιστικά στην αφετηρία τους και γραμμένα στην ντοπιολαλιά της Πιερίας διηγήματα του Κωνσταντίνου Δομηνίκ που αποκτούν αδιόρατα και ξαφνικά μεταφυσικές διαστάσεις («Ωπα-ώπα, μπλάτιμοι», Ενύπνιο). Ο Σπύρος Κιοσσές καταγράφει την επώδυνη ενηλικίωση σε μια επαρχιακή πόλη των πρώτων μεταπολιτευτικών χρόνων, ακολουθώ-
ντας την ευαίσθητη οπτική ενός μαθητή («Τα πρωτοβρόχια», Μεταίχμιο), ο Νίκος Κουρμουλής παρακολουθεί την υπαρξιακή αγωνία των οκτώ πρωταγωνιστών του στον ακινητοποιημένο κόσμο μιας μελλοντολογικής δυστοπίας που έχει πολλά κοινά με το κρίσιμο παρόν μας («Απνοια», Κείμενα), ενώ η ρεαλιστική ατμόσφαιρα χωρίς γραφικότητες, η περιστολή του λυρισμού και οι ισχυρές δόσεις χιούμορ και σαρκασμού στα πολύτροπα διηγήματα του πρώτου βήματος της Μαρίας Καλιόρη αποτελούν εχέγγυα για μια πετυχημένη πεζοπορία («Οι καλοί πεζοπόροι», Ιωλκός).
Ο καθηγητής του Παντείου Πανεπιστημίου Ξενοφών Κοντιάδης συνδυάζει το νουάρ με το μυθιστόρημα ντοκουμέντο σε μια μυθιστορηματική αναπαράσταση της ζοφερής μετεμφυλιακής Ελλάδας με επίκεντρο την υπόθεση Μπελογιάννη («Η τρέλα να αλλάξουν τον κόσμο», Τόπος).
ο σύγχρονο ελληνικό ποιητικό πεδίο εμφανίζεται πολυδύναμο με έως και αντίρροπες μεταξύ τους τάσεις. Αφ’ ενός η φορτισμένη κοινωνική ποίηση, δυναμική σε ζητήματα φύλου/σεξουαλικότητας/ ταυτοτήτων αλλά και με κριτική στάση απέναντι στο ιστορικό παρελθόν˙ εδώ αυξανόμενη παρουσιάζεται η διάθεση να επανακτήσει η ποίηση τη χαμένη δραστικότητά της στην άμεση επαφή με το κοινό. Αφ’ ετέρου η ποίηση του ατομικού πεδίου ως καταβύθιση στον εγωτικό κόσμο ή επιδιώκοντας σχετικό συντονισμό με το συλλογικό. Τροπικά, πυκνώνουν η αφηγηματικότητα, η χρήση ευρέος διακειμένου και ο διάλογος με τις εικαστικές τέχνες. Η Ζέφη Δαράκη (Αόρατη Μαρία, Υψιλον) έχοντας ήδη φτάσει από ετών στο απόγειο της ποιητικής ωριμότητας συνεχίζει την περιπλάνηση στον εσώτερο προσωπικό πυρήνα απ’ όπου αναδύεται ο ιδιαίτερος ονειρικός χωρόχρονός της. Συχνά μέσω του καθρέφτη (ακόμη μια σταθερά της ποιήτριας) διυλίζεται η εμπειρία του πραγματικού επανασχηματίζοντας ένα φανταστικό σύμπαν, όπου το εγώ διαθλάται παράγοντας είδωλα άλλων και προσωπεία, εδώ την «αόρατη Μαρία», alter ego και, μαζί με το απόν «εσύ», συνομιλήτρια ιδίως για το καίριο θέμα της ποίησης και του ρόλου της. Συνεχίζοντας θεματικά και μορφολογικά τη σύνδεση με προηγούμενες συλλο-
γές, με ισχυρό και απόλυτα λειτουργικό διακείμενο, ο κατασταλαγμένος υφολογικά Διονύσης Καψάλης καταθέτει αφηγηματικά ποιήματα (Ο Καταρράκτης, Αγρα) που ισορροπούν την αφηγηματικότητα με τον στοχαστικό λυρισμό: το παρελθόν/
ανάμνηση, συχνά με αφορμή πρόσωπα ή στίχους και συνομιλώντας με αυτά, το μέλλον/αναπόφευκτο τέλος κι ενδιάμεσα ο αναστοχασμός και ιδίως η ετοιμασία για την «έξοδο» ως άσκηση, με όπλο/ όχημα την ποίηση: αυτήν που καταθέτει
ο ίδιος και των άλλων.
Αναζητώντας σταθερά την πυκνότητα στον λόγο ο Πάνος Κυπαρίσσης με ολιγόστιχα ποιήματα (Πέφτοντας σκόνη, Ενύπνιο), συχνά με την επιγραμματικότητα τύπου χαϊκού και με φροντισμένη ρυθμικότητα, επεξεργάζεται πάγιες θεματικές του (τα μεγάλα υπαρξιακά ζητήματα) αντλώντας από το καθημερινό βίωμα. Ισορροπώντας, χωρίς εξάρσεις, την αφηγηματικότητα, τον λυρισμό, συχνά ελεγειακό, την ακριβολογία και την τάση αφαίρεσης καταθέτει σχεδόν εκατό επεξεργασμένα χαμηλόφωνα αλλά πυκνά σε νόημα ποιήματα που κατορθώνουν την άμεση συγκίνηση.
Συγκεντρωτική έκδοση-ευκαιρία επιστροφής σε έναν παλαιότερο χαμηλόφωνο ποιητή (Χρήστο Λάσκαρη, Ποιήματα, επιμ. Στ. Τσιάμου, Τύρφη). Με λιτότητα και έμφαση στη λεπτομέρεια, με καβαφικές και καρυωτακικές επιρροές στον τόνο, με την ποίηση και τον ρόλο του ποιητή στο επίκεντρο εξακτινώνεται στις σταθερές/αιώνιες θεματικές (θάνατος, έρωτας). Διατηρώντας στενό δεσμό με τη φορτισμένη συναισθηματικά εξομολογητική ποίηση, ο Δημήτρης Αγγελής (Πάντα βρέχει στο κεφάλι του σκύλου, Πόλις) καλλιεργεί την αμεσότητα χωρίς να γίνεται κλισέ, κατορθώνοντας συνδυασμό ερωτικού λόγου προς ένα απόν εσύ με εικαστική εικονοποιία που δίνει στη συλλογή ιδιαίτερη ένταση. Αναδεικνύεται έτσι η ισχύς της λογοτεχνίας, της τέχνης γενικά, και ως παραμυθία στη συνθήκη
εγκλεισμού όπου κινούνται τα ποιήματα. Ποιητική σύνθεση-περφόρμανς (Αποκατάσταση, Νεφέλη) του Βασίλη Αμανατίδη, όπου ο ρεαλισμός υποκρύπτει ισχυρό συγκινησιακό βάρος και το οικογενειακό/προσωπικό διαφεύγει από το ατομικό. Αγάπη, φροντίδα, ασθένεια, φθορά συμπλέκονται στη μορφή της άρρωστης ηλικιωμένης μητέρας στην καινοφανή συνθήκη Κόβιντ εγκλεισμού. Η επικοινωνία με τον γιο κατατίθεται σε αναδιηγημένους από αυτόν διαλόγους με μελετημένη γλωσσική αποσπασματικότητα παραπέμποντας στην ασθένεια της μητέρας ή/ και στα όρια της γλώσσας. Μετα-ιστορική δυστοπία του Σταμάτη Πολενάκη (birds in the night, Ενύπνιο) με πεζά ποιήματα σε ενορατικό/προφητικό ύφος, με ισορροπημένο λυρικό τόνο. Η αγάπη ως μόνη δυνατότητα επιβίωσης ενσαρκώνεται σε γυναικεία μορφή που αναζητά, μαζί με την ποιητική φωνή, έναν απολεσθέντα ανθρώπινο κόσμο σε τοπίο Αποκάλυψης. Ο εφιάλτης για το ανθρώπινο μέλλον υπονοείται ως απότοκο της βίας της Ιστορίας, βασική θεματική του Πολενάκη. Αφηγηματική ποίηση σε ελευθερόστιχες φόρμες και πεζά ποιήματα του Θοδωρή Ρακόπουλου (Στις εθνικές οδούς, Νεφέλη) εστιασμένη στη μεταπολιτευτική ελληνική κουλτούρα, το κυπριακό τραύμα και τη σύγχρονη παγκοσμιοποιημένη «made in China» ζωή. Η αποσταθεροποίηση των συνόρων και η γέννηση «άλλης ηπείρου», τα ταξίδια των σύγχρονων νομάδων, στη μεταποικιοκρατική συνθήκη, το βίωμα μείξης των πολιτισμικών στοιχείων αναδεικνύονται ειρωνικά και κριτικά με ποιήματα-μικροϊστορίες. Από το ειδικό/τοπικό/προσωπικό των προηγούμενων συλλογών,
τώρα η παγκόσμια περιπέτεια του Β’ Παγκοσμίου επαναπροσεγγίζεται στη συνθήκη της μεταπολεμικότητας και γίνεται θέμα τριμερούς ενιαίας σύνθεσης στη νέα συλλογή του Δημήτρης Πέτρου (Εικοστός κόσμος, Πόλις). Συνδυάζοντας επικό-λυρικό στοιχείο και ισορροπημένο διακείμενο συνάπτονται ο συλλογικός αντίκτυπος του πολέμου με τον ατομικό που τον εκφέρει, με ιδιοπρόσωπο τόνο, ένα ποιητικό υποκείμενο εναγώνιο για το παρόν και το μέλλον του κόσμου. Διπλό βιβλίο: στο ένα πεζά μικροδιηγήματα και στο άλλο σονέτα στα Θαύματα στου Πολύφημου. Σβήστε τους φάρους για τον Ιβάν Ισμαήλοβιτς (Κίχλη) της Παυλίνας Μάρβιν. Σ’ αυτά τόπος είναι η πολυκατοικία στην οδό Πολύφημου όπου το πραγματικό διαπλέκεται με το παράδοξο. Τα πρόσωπα/πρωταγωνιστές ανήκουν στις περιθωριοποιημένες μορφές των συγκατοίκων που στα ποιήματα έρχονται στο προσκήνιο ως μέρος θαυμάτων. Η έμφυλη γραφή/γυναικείο βίωμα μέσω της σωματικής εμπειρίας ξεδιπλώνεται στη συλλογή της Ερινας Χαραλάμπους (ΤΑΥ, Θράκα). Η αδυναμία κυριολεκτικής σύλληψης/εγκυμοσύνης μετατρέπεται σε σύλληψη λόγου/ποίηση και ισχυροποίηση της γυναικείας φωνής, ενώ καίριες πατριαρχικές αξίες μεταστρέφονται σε επαναστατικό λόγο. Πρωτοεμφανιζόμενη ποιήτρια με ζυγισμένα μορφικά σύντομα ποιήματα και με επεξεργασμένη γλώσσα η Νάντη Χατζηγεωργίου (Ηδη προς εξαφάνιση, Θίνες). Τρόποι ζωής, τόποι, άνθρωποι/ανθρώπινες σχέσεις/μη ανθρώπινα όντα «ήδη προς εξαφάνιση» αποτελούν υλικό για ερωτήματα: Είναι δυνατές η επαναμάγευση του κόσμου, η καθαρότητα/αθωότητα του βλέμματος;
M. ΦΑΪΣ
