Να γίνω η γέφυρα να πατήσουν
και να φτάσουν...
ΔΟΥΛΕΥΩ ΣΤΟ ΔΗΜΟΣΙΟ ΣΧΟΛΕΙΟ από το 2001 ανελ-
λιπώς, χωρίς να έχω πάρει άδεια παρά ελάχιστες φορές όταν νοσηλεύτηκε κοντινό μου πρόσωπο...
Κάθε μέρα περνάω το κατώφλι του σχολείου και κουβαλάω μαζί μου όλη την αγάπη μου για τα παιδιά, όλη μου τη θέληση να τα βοηθήσω, να γίνω η γέφυρα να πατήσουν και να φτάσουν εκεί όπου μπορούν, να τα μάθω να αγαπούν τη
μάθηση, τα βιβλία, την ποίηση, τη ζωγραφική, τη μουσική,
τις ταινίες, το θέατρο... να τα βοηθήσω να αγαπήσουν τον
εαυτό τους και τους άλλους γύρω τους...
Τόσα χρόνια να τα αγκαλιάζω, να τα παρηγορώ, να τα προβληματίζω, να τα μαθαίνω να βάζουν όρια, να μπορούν να σέβονται τον εαυτό τους και τους άλλους... να λύνουν τις διαφορές τους και να γίνονται φίλοι...
Τόσα χρόνια να μιλάω για αλληλεγγύη, για αλληλοβοήθεια και να εφαρμόζω την αλληλοδιδακτική μέθοδο...
Να δίνω κάθε διδακτική ώρα μια θεατρική παράσταση,
να επιμένω να μάθει μέχρι κι ο τελευταίος μαθητής αυτά
που πρέπει...
Τόσα χρόνια να γελάω μαζί με τα παιδιά κι άλλες φορές
να κλαίω μαζί τους... να στρώνω τραπέζι και να τρώμε, να
παίζω μαζί τους στα διαλείμματα και να τα πηγαίνω περιπάτους κι εκδρομές...
Να στολίζω χριστουγεννιάτικα έλατα, να φτιάχνω μάσκες αποκριάτικες και καράβια που αρμενίζουν σε θάλασσες πλατιές... να βρίσκω ρούχα για τις παρελάσεις και να
φτιάχνω σκηνικά και βίντεο για τις γιορτές...
Τόσα χρόνια να τους διαβάζω βιβλία ακούραστη, να μιμούμαι φωνές, να στήνω παραστάσεις από το πουθενά, να καλώ συγγραφείς στο σχολείο και να λειτουργώ δανειστική βιβλιοθήκη...
Να ξύνω μολύβια, να βρίσκω χαμένες γόμες, να κρεμάω μπουφάν, να δένω κορδόνια, να ανοίγω σακουλάκια κρουασάν και μπανάνες...
Να μετράω θερμοκρασίες πυρετού, να δίνω χαρτομάντιλα, να νοιάζομαι αν κάποιο παιδί έχει φαγητό ή αν λείπει, να μαθαίνω αν αντιμετωπίζει πρόβλημα στο σπίτι, να συζητάω με τους γονείς, να προτείνω λύσεις, να εμψυχώνω τις μαμάδες, να ενημερώνω τους μπαμπάδες, να βοηθάω τα παιδιά από ευάλωτα περιβάλλοντα και να προστατεύω
τις ιδιαιτερότητες.
...κάθε μέρα τόσα χρόνια...
Ποτέ δεν με κούρασαν όλα αυτά, είναι αυτά που με κάνουν να νιώθω σεβασμό για τον ίδιο μου τον εαυτό και με γεμίζουν δύναμη.
Αυτά κάνει ο κάθε δάσκαλος κι η κάθε δασκάλα...
Από όλα αυτά τι ακριβώς θα αξιολογήσει ένας αξιολογητής που θα έρθει για μία ώρα μες στην τάξη μου;
Αφιερώνουμε την ταινία «Το καναρινί ποδήλατο» σε σκηνοθεσία Δημήτρη Σταύρακα σε όλους αυτούς που νομίζουν πως τα προβλήματα στην εκπαίδευση και τα σχολεία λύνονται με τον επιθεωρητικό αυταρχισμό και τα κουτάκια σε φόρμες αξιολόγησης.
Μαρία Τσόγκα, δασκάλα, 3ο Δημ. Σχολείο Αμφιλοχίας
Συνυπογράφουμε…
Η Συντακτική Επιτροπή
Βογανάτσης Δαμιανός, Δημοπούλου Φωτεινή, Μπαλτάς
Μπάμπης, Μπάρκα Κατερίνα, Παούρη Κατερίνα, Παπαδόπουλος Χάρης, Σπήτα Βίκυ.
Επικοινωνήστε μαζί μας και στείλτε μας τα κείμενά σας για
δημοσίευση στο εξής email: periodikofreinet@gmail.com
προσκήνιο της εκπαιδευτικής πραγματικότητας. Δεν εξασφαλίζει ούτε αποκλείει υψηλές επιδόσεις, για τις οποίες πρέπει να ελέγχονται και άλλοι παράγοντες (μορφωτικό επίπεδο γονέων, διδασκαλία διά ζώσης/εξ αποστάσεως κ.ά.). Το μικρό περιβάλλον του ευνοεί την ηρεμία, τη συναδελφικότητα, την προθυμία των εκπαιδευτικών για εργασία. Η συνεργασία με τους γονείς παραμένει σημαντική και χρειάζεται ευελιξία και σαφή όρια των ρόλων των μελών της σχολικής κοινότητας.
Αν στόχος μας είναι η βελτίωση της εκπαίδευσης, τότε είναι μονόδρομος
η στροφή προς μια ήπια εκπαιδευτική πολιτική, που θα διασώσει και θα ενισχύσει τον χαρακτήρα των σχολείων
της κοινότητας, όπως πρέπει να είναι όλα τα σχολεία.
* Δασκάλα, μονοθέσιο Δημ. Σχολείο
Βατόλακκου
Σύμφωνα με τους γονείς, αναπτύχθηκε η αγάπη
των παιδιών για
το σχολείο και η προθυμία
για μάθημα, η φαντασία, ο προφορικός και ο
γραπτός λόγος...
«Το παιδί μου αγαπάει
πολύ το σχολείο!
Πηγαίνει πάντα με όρεξη!
Δεν βαριέται ποτέ και
ανυπομονεί για την
επόμενη μέρα!
Πιστεύω ότι αυτό είναι
το πετυχημένο σχολείο!»
Του ΝΊΚΟΥ ΤΣΊΑΠΛΈ*
Πολλοί «καλοθελητές», ειδικά οι υψηλά ιστάμενοι και έχοντες την ευθύνη για την εκπαιδευτική πολιτική της χώρας μας, θα επιχειρηματολογούσαν εύκολα υπέρ της ολοκληρωτικής κατάργησης των μικρών/ολιγοθέσιων σχολείων και της μη χρησιμότητάw τους. Σίγουρα θα υπερτόνιζαν το δήθεν υψηλό κόστος λειτουργίας τους, τη δεινή οικονομική θέση της πατρίδας μας, την ανάγκη οικονομικού εξορθολογισμού, τη δήθεν έλλειψη κοινωνικοποίησης των μαθητών τους, τα περιορισμένα γνωστικά αντικείμενα που διδάσκονται, την απομόνωση. Επίσης, θα υπογράμμιζαν τη δεδομένη, επί δεκαετίες, ροή των κατοίκων των ακριτικών και αγροτικών περιοχών της Ελλάδας προς τα αστικά κέντρα, άρα και την αναμενόμενη μείωση του πληθυσμού τους, καθώς επίσης και τις τελευταίες διεθνείς εκπαιδευτικές τάσεις που δεν συνάδουν με το ελληνικό εκπαιδευτικό γίγνεσθαι. Η υποτιθέμενη απάντηση των «καλοθελητών» δεν είναι αποκύημα της φαντασίας του γράφοντος αλλά η ερμηνεία στην πολιτική που ακολουθείται συστηματικά τα τελευταία χρόνια. Η συνεχής υποβάθμιση των μικρών σχολείων, που κατοπινά μετατρέπεται σε κατάργησή τους, δεν αφήνει την παραμικρή αμφιβολία πως η στόχευση των εκπαιδευτικών «εγκεφάλων» είναι η πλήρης εξαφάνιση τους από τον εκπαιδευτικό χάρτη.
Η στόχευσή τους βέβαια αυτή δεν είναι τυχαία. Εδράζεται στη γενικότερη νεοφιλελεύθερη πολιτική
που υλοποιείται συστηματικά τα τελευταία χρόνια από όλες τις κυβερνήσεις. Χαρακτηριστικά αναφέρεται πως ενώ το 1979 τα ολιγοθέσια σχολεία αποτελούσαν τον βασικό
πυλώνα της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης (6.356 μικρά σχολεία σε
σύνολο 8.956 δημοτικών σχολείων – ποσοστό 70% περίπου), το 2020 τα μικρά σχολεία αποτελούσαν τον
«φτωχό συγγενή» (μόλις 747 μικρά
σχολεία σε σύνολο 4.429 δημοτικών σχολείων – ποσοστό περίπου 16%). Ετσι όλα αφήνονται στον βωμό του κέρδους. Ας κλείσουμε τα μικρά σχολεία. Σε τι μας χρησιμεύουν; Ας γλιτώσουμε το οικονομικό κόστος της λειτουργίας τους. Ας δημιουργήσουμε μεγάλα πολυδύναμα σχολικά κέντρα. Ας γλιτώσουμε και από εκεί ό,τι μπορούμε. Και ας αφήσουμε τα παιδιά της επαρχίας και των ακριτικών νησιών στα χέρια της «αμάθειας», δημιουργώντας πολίτες κατώτερης κατηγορίας. Ή, στην καλύτερη περίπτωση, ας αφήσουμε αυτά τα παιδιά στα χέρια της «θεσμοθετημένης» τηλεκπαίδευσης ή της ιδιωτικής εκπαίδευσης.
Τι τους χαλάει (ή καθυστερεί) μέχρι στιγμής τα σχέδια;
Από τη μια μεριά το γεωγρα-
φικό ανάγλυφο της χώρας μας.
Η πατρίδα μας είναι γεμάτη με διάσπαρτα νησιά και μικρά ορεινά χωριουδάκια, είναι πρακτικά
δύσκολο (κυρίως λόγω του πολιτικού κόστους που ουδείς θέλει να
αναλάβει εξ ολοκλήρου) να «αφανίσει» άμεσα τα μικρά σχολεία.
Δεν συμβαίνει όμως αυτό εξαιτίας των καλών τους προθέσεων. Δεν
συμβαίνει γιατί συμμερίζονται τις
ανάγκες των λιγοστών κατοίκων των εσχατιών της Ελλάδας. Απλά
εκτελούν το «θεάρεστο» και καλά
μελετημένο έργο τους σταδιακά
χρόνο με τον χρόνο. Ετσι, οι καθιερωμένες κάθε χρόνο υπουργικές αποφάσεις συγχωνεύσεων και καταργήσεων σχολείων προσθέτουν με συνέπεια όλο και περισσότερες μικρές σχολικές μονάδες στο χρονοντούλαπο της Ιστορίας.
Ακόμα και σε περιπτώσεις που θα έπρεπε το κράτος να δείξει μεγαλύτερη πρόνοια. Βασικά, όχι μόνο πρόνοια, αλλά αλληλεγγύη, ώστε να αποτελέσει μοχλό ανάπτυξης.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η υποβάθμιση και κατάργηση διψήφιου αριθμού μικρών σχολείων της πολύπαθης, τα τελευταία χρόνια, Εύβοιας.
Από την άλλη μεριά, αυτό που τους χαλάει τα σχέδια είναι η ίδια η φύση του μικρού σχολείου. Η «ζεστή αγκαλιά» που προσφέρει στους μαθητές του, η οικογενειακή φύση του, η άμεση κοινωνικοποίηση των μαθητών του, η επικοινωνία εκπαιδευτικού και μαθητών, η σύνδεση τοπικής κοινωνίας και μελών της σχολικής κοινότητας, η λειτουργία του ως «φάρου πολιτισμού» για την κοινότητα, οι καινοτόμες διδακτικές προσεγγίσεις, οι εναλλακτικές μέθοδοι διδασκαλίας, η παιδαγωγική υπεροχή του. Επίσης, ο πιο ευέλικτος και αποδοτικός τρόπος αντιμετώπισης σύγχρονων εκπαιδευτικών προβλημάτων, όπως ο σχολικός εκφοβισμός. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι διαχρονικά μερικοί από τους σπουδαιότερους «δασκάλους» της παιδαγωγικής επιστήμης (Φρενέ, Ντιούι, Ντρεκολί, Μοντεσόρι, Νιλ κ.ά.) οραματίστηκαν και υλοποίησαν τις σπουδαίες μεθόδους τους σε περιβάλλοντα μάθησης που έχουν πολλά κοινά σημεία με τα ολιγοθέσια σχολεία.
* Δάσκαλος, υποψήφιος διδάκτορας ΠΤΔΕ του ΑΠΘ
Φρενέ ονοθέσιο σχολείο
Της ΓΙΟΛΑΣ ΠΕΛΕΚΑΝΟΥ*
Κάθε χρόνο στα μικρά
ολιγοθέσια σχολεία
μας ερχόμαστε αντι-
μέτωποι/ες με ανήσυχους/ες έως έντρομους/ες εκπαιδευτικούς που η μοίρα της αναπλήρωσης τους/τις τοποθέ-
τησε σε ένα μικρό σχολείο. Οι νέοι/ νέες εκπαιδευτικοί συχνά έρχονται από τα Παιδαγωγικά Τμήματα, όπου δεν ενημερώνονται για τη λειτουργία των ολιγοθέσιων σχολείων, ενώ επιβαρυντικό ρόλο παίζει και η έλλειψη γνώσης διαχείρισης του γραφείου. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα οι νέες και νέοι εκπαιδευτικοί που ξε-
κινούν να εργάζονται σε ολιγοθέσιο σχολείο να έχουν να αντιμετωπίσουν
και τη δουλειά σε διπλές τάξεις και
την εργασία στο γραφείο.
Ως προϊσταμένη και δασκάλα τα
τελευταία 10 χρόνια σε ολιγοθέσιο
σχολείο, ένα σημαντικό γνώρισμα
μπορώ να αποδώσω στα μικρά αυ-
τά σχολεία, αυτό της ενότητας, της οικογένειας. Ενα ολιγοθέσιο σχολείο συνεργάζεται, γιατί το σύνθημά μας
είναι «Ολοι μαζί»: όλοι μαζί εκδρομή, όλοι μαζί διάβασμα στη βιβλιοθήκη, όλοι μαζί οργάνωση μιας γιορτής, όλοι μαζί συμμετοχή σε παρουσιάσεις, σε δράσεις της κάθε τάξης. Η πολιτική αυτή αποτελεί τη βάση λειτουργίας του σχολείου μας, την οποία ενστερνίζονται οι εκπαιδευτικοί που έρχονται στο σχολείο πρώτη φορά.
Στο ξεκίνημα κάθε χρονιάς καλούμαι να εξηγήσω τι σημαίνει ολιγοθέσιο. Η διδασκαλία διπλών
τάξεων σε ένα τριθέσιο σχολείο σημαίνει ότι συνδιδάσκονται οι τάξεις Α΄-Β΄. Κι εδώ έγκειται η μεγαλύτερη δυσκολία, γιατί όλα τα μαθήματα είναι διαφορετικά. Πρέπει, επομένως,