Ανοιχτή επιστολή του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων στον πρωθυπουργό και τα κοινοβουλευτικά κόμματα γι by Εφημερίδα των Συντακτών

Σ Υ Λ Λ Ο Γ Ο Σ

Ε Λ Λ Η Ν Ω Ν

Α Ρ Χ Α Ι Ο Λ Ο Γ Ω Ν

Ερμού 136, 10553 Αθήνα. Τηλ-Fax.: 2103252214, E-mail:archaeol@otenet.gr, www.sea.org.gr Αθήνα, 21/7/2021 Αρ. Πρωτ.: 175

ΑΝΟΙΧΤΗ ΕΠΙΣΤΟΛΗ στον Πρωθυπουργό και τα κοινοβουλευτικά κόμματα ΘΕΜΑ: Η βασική γραμμή του Μετρό Θεσσαλονίκης έρμαιο καταστροφικών επιλογών Αξιότιμε κ. Πρωθυπουργέ, Τα τελευταία δύο χρόνια εκτυλίσσεται στην Θεσσαλονίκη ένα πολιτιστικό έγκλημα, εις βάρος τόσο της πολιτιστικής κληρονομιάς όσο και της ίδιας της βασικής γραμμής του Μετρό Θεσσαλονίκης, έργου ζωτικής σημασίας για την πόλη. Τον Σεπτέμβριο 2019 αναγγείλατε από το βήμα της ΔΕΘ την αλλαγή σχεδιασμού για τον Σταθμό Βενιζέλου, με την καταστροφική επιλογή της απόσπασης των αρχαιοτήτων, αναφέροντας ότι με τον τρόπο αυτό η βασική γραμμή του Μετρό θα εγκαινιαστεί τον Απρίλιο 2023. Δεν είχε προηγηθεί καμία σχετική εισήγηση ούτε από τις αρμόδιες υπηρεσίες του ΥΠΠΟΑ ούτε από τις αρμόδιες υπηρεσίες της Αττικό Μετρό, ούτε κάποια τεχνική έκθεση. Δεν είμαστε σε θέση γνωρίζουμε ποιος ή ποιοι σας εισηγήθηκαν κάτι τέτοιο και για ποιο λόγο, γνωρίζουμε όμως ότι η εισήγηση αυτή έχει επιφέρει καθυστερήσεις σε όλο το έργο του Μετρό και σας έχει ήδη εκθέσει, καθώς με αυτή την αλλαγή σχεδιασμού το Μετρό Θεσσαλονίκης δεν θα παραδοθεί πριν από το 2025. Είναι πολύ χαρακτηριστικό ότι στη σύσκεψη όλων των συναρμόδιων Υπουργείων και φορέων που πραγματοποιήθηκε στη Θεσσαλονίκη την Πέμπτη 8/7/2021 δεν ανακοινώθηκε κανένα χρονοδιάγραμμα για το Μετρό. Αν η κυβέρνηση επιμείνει στην καταστροφική επιλογή για τις αρχαιότητες, η βασική γραμμή του Μετρό Θεσσαλονίκης θα καθυστερήσει κατά 3 ακόμη χρόνια και θα επιβαρυνθεί με τεράστια ποσά ο κρατικός προϋπολογισμός (αφού η κοινοτική χρηματοδότηση τελειώνει στις 31/12/2023). Κυρίως, η χώρα θα εκτεθεί διεθνώς για τον τρόπο που διαχειρίζεται την πολιτιστική της κληρονομιά. Η επίκληση της οριακής απόφασης του ΣτΕ για τη νομιμότητα της ΥΠΠΟΑ/ΓΔΑΠΚ/ΔΙΠΚΑ/ΤΣΠΑΕΕ/113578/77401/2386/139/ 4.3.2020 Απόφασης της Υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού δεν είναι αρκετή ως επιχείρημα για να συμβούν όλα τα παραπάνω, καθώς η απόφαση αυτή βασίστηκε σε παραπλανητικά δεδομένα, τα οποία παρείχε η Αττικό Μετρό στο ΣτΕ, και τα οποία ήδη σήμερα η ίδια η Αττικό Μετρό και η ηγεσία του ΥΠΠΟΑ παραδέχονται ότι δεν ισχύουν. Τόσο το Υπουργείο Υποδομών όσο και η Αττικό Μετρό παραδέχονται σήμερα ότι το χρονοδιάγραμμα που εξαγγείλατε για την ολοκλήρωση του έργου τον Απρίλιο 2023, δεν είναι εφικτό. Με τις σημερινές συνθήκες, όμως, δεν είναι εφικτή ούτε η ολοκλήρωση του συνόλου του έργου στο τέλος του 2023. Είναι σαφές ότι απειλείται το χρονοδιάγραμμα όλου του έργου, στον βαθμό που η ολοκλήρωση των 12 ήδη κατασκευασμένων σταθμών της βασικής γραμμής, που είναι ελεύθεροι από αρχαιότητες, συνεχίζει να συνδέεται με την ολοκλήρωση του Σταθμού Βενιζέλου, για τον οποίο

χρειάζονται τουλάχιστον 18-28 μήνες αρχαιολογικών εργασιών πριν εκκινήσει η κατασκευή του και τουλάχιστον 48 μήνες για να είναι λειτουργικός. Ο ισχυρισμός ότι με την αλλαγή του σχεδιασμού το Έργο θα επιταχυνθεί έχει καταρριφθεί εν τοις πράγμασι. Ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων στάθηκε εξαρχής, από το 2013, υπέρ της τεχνικής λύσης διατήρησης του ιδιαίτερα σημαντικού αρχαιολογικού χώρου των βυζαντινών χρόνων κατά χώραν, εντός του Σταθμού Βενιζέλου, ως συγκριτικό πλεονέκτημα για την πόλη της Θεσσαλονίκης. Τη θέση αυτή ενστερνίζονται οι σημαντικότεροι επιστήμονες και διεθνείς φορείς όπως το ICOMOS, ενώ οι σημαντικότεροι εδαφοτεχνικοί μηχανικοί της χώρας έχουν σχεδιάσει και έχουν κρίνει ως επαρκή την τεχνική λύση κατασκευής του σταθμού με υπόγεια εκσκαφή και τις αρχαιότητες κατά χώραν. Όταν επανήλθε η επιλογή της απόσπασης των αρχαιοτήτων, τον Οκτώβριο 2019, και πριν ακόμη εκδοθούν οι σχετικές διοικητικές πράξεις, ο Σύλλογός μας είχε εγκαίρως προειδοποιήσει για την αντίσταση που αυτή η απόφαση θα έβρισκε στη διεθνή επιστημονική κοινότητα, για τον κίνδυνο η Ελλάδα να εκτεθεί στο ζήτημα της διαχείρισης των μνημείων, καθώς και για την προσφυγή μας σε κάθε νόμιμο μέσο, μεταξύ αυτών και την αίτηση ακύρωσης στο Συμβούλιο της Επικρατείας. Είχαμε επίσης εγκαίρως εκθέσει τα πραγματικά δεδομένα και χρονοδιαγράμματα της απόσπασης-ανασκαφής-επανατοποθέτησης των αρχαιοτήτων του Σταθμού Βενιζέλου και τον κίνδυνο να εκτροχιαστεί το χρονοδιάγραμμα του συνόλου του Έργου από την άκαιρη και άστοχη αλλαγή του σχεδιασμού, όπως και έχει ήδη συμβεί. Σας ενημερώνουμε και κρούουμε τον κώδωνα του κινδύνου και τώρα για τα εξής: 1. Η αλλαγή σχεδιασμού το 2019 δεν αφορούσε τον Σταθμό Βενιζέλου, αλλά το σύνολο του έργου της βασικής γραμμής του Μετρό Θεσσαλονίκης. Με την καταστροφική επιλογή της απόσπασης του αρχαιολογικού χώρου του Σταθμού Βενιζέλου καθυστερεί η παράδοση του συνόλου της βασικής γραμμής του Μετρό (13 σταθμοί) ως (τουλάχιστον) το 2025. Η λύση της κατά χώραν διατήρησης των αρχαιοτήτων που εγκρίθηκε το 2017 από το ΥΠΠΟΑ αφορούσε την κατασκευή του Σταθμού με την μέθοδο της υπόγειας εκσκαφής. Η τεχνική αυτή, που είναι απόλυτα εφικτή, έχει επιπλέον το πλεονέκτημα ότι ο συρμός μπορεί να διέρχεται από τον Σταθμό ενόσω συνεχίζεται η κατασκευή. Με αυτή την τεχνική, οι 12 ήδη κατασκευασμένοι σταθμοί της βασικής γραμμής του Μετρό μπορούν να παραδοθούν σε χρήση στο τέλος του 2022, και ο Σταθμός Βενιζέλου να είναι ακόμη υπό κατασκευή (και να παραδοθεί ως το 2025). Αντιθέτως, η λύση της απόσπασης των αρχαιοτήτων τεχνικά ταυτίζεται με την κατασκευή του σταθμού με ανοιχτό όρυγμα. Αν ο Σταθμός κατασκευαστεί με ανοιχτό όρυγμα, τότε πρέπει να παραδοθεί μαζί με όλους τους υπόλοιπους. Άρα οι 12 σταθμοί που είναι σήμερα ήδη κατασκευασμένοι (και μάλιστα η Αττικό Μετρό εξήγγειλε την δοκιμαστική λειτουργία των συρμών εντός του μήνα) θα πρέπει να καθυστερήσουν μέχρι να ολοκληρωθεί η ανασκαφή και να κατασκευαστεί και ο Σταθμός Βενιζέλου. Εκτός από επικίνδυνη για τις αρχαιότητες, αυτή η λύση ουσιαστικά εξοβελίζει το χρονοδιάγραμμα της παράδοσης ολόκληρης της βασικής γραμμής στο 2025! (Επισυνάπτουμε συγκριτικό πίνακα των δύο λύσεων κατασκευής του Σταθμού στο τέλος)

2. Ποιο είναι το πραγματικό χρονοδιάγραμμα για την παράδοση του Μετρό Θεσσαλονίκης αν εφαρμοστεί η λύση της απόσπασης του αρχαιολογικού χώρου; Το ΥΠΠΟΑ, το Υπουργείο Υποδομών και η Αττικό Μετρό, παρότι βιάζονται να ξεκινήσουν την καταστροφή του αρχαιολογικού χώρου, δεν έχουν δώσει κανένα σαφές χρονοδιάγραμμα εργασιών για τον Σταθμό Βενιζέλου και την παράδοση των 13 σταθμών, με βάση τον σχεδιασμό τους. Δεν έχουν δώσει γιατί δεν θέλουν να δημοσιοποιηθεί η παραδοχή ότι με την δική τους λύση όχι μόνο δεν επιταχύνεται το έργο, αλλά αντίθετα εκτροχιάζεται. Η Υπουργός Πολιτισμού παραδέχτηκε στη Βουλή ότι το χρονοδιάγραμμα του έργου έχει μετατεθεί για την άνοιξη του 2025. Το πραγματικό χρονοδιάγραμμα για τον Σταθμό Βενιζέλου έχει ως εξής: -6 μήνες απαιτεί η απόσπαση του αρχαιολογικού χώρου, σύμφωνα με την Μελέτη που εγκρίθηκε με την ΥΑ 326790/9-7-2021. Το διάστημα αυτό είναι πιθανό να επιμηκυνθεί για τους εξής λόγους: το έργο της απόσπασης είναι δυσχερές και έχει επισφάλειες καθώς –θα γίνει από έναν κλειστό χώρο, κάτι που δεν έχει ξανασυμβεί. Σε όλες τις άλλες περιπτώσεις αποσπάσεων αρχαιοτήτων από το έργο του Μετρό Θεσσαλονίκης, η απόσπαση γινόταν από ανοιχτά ορύγματα. Αυτή τη στιγμή, ο Σταθμός Βενιζέλου είναι «κλειστός», αφού υπάρχει ήδη η πλάκα οροφής και οι αρχαιότητες πρέπει να μεταφερθούν και να εξέλθουν από τα δύο φρεάτια στις δύο άκρες του Σταθμού. Δεν υπάρχει εμπειρία απόσπασης 1300 τ.μ. ενιαίου αρχαιολογικού χώρου, ούτε υπάρχει εμπειρία απόσπασης από χώρο κλειστό, όπως είναι ο Σταθμός Βενιζέλου σήμερα. Η εμπειρία για τον συνήθη χρόνο αποσπάσεων από ανοιχτά εργοτάξια για επιφάνειες 200m2 είναι 4 μήνες, άρα μπορούμε βάσιμα να υπολογίσουμε ότι η απόσπαση 1300 τμ θα χρειαστεί περί τους 12 μήνες. -8-12 μήνες απαιτούν η ανασκαφή και οι συνακόλουθες εργασίες των υποκείμενων στρωμάτων, με βάση το χρονοδιάγραμμα που συνομολογούσε η Αττικό Μετρό το 2019. Κάτω από το στρώμα των βυζαντινών αρχαιοτήτων υπάρχον τουλάχιστον 3 μ (2,5-3,5 μ) αρχαιολογικών αποθέσεων επί 1300 τμ. Αν οι βυζαντινές αρχαιότητες αποσπαστούν, θα αρχίσει η ανασκαφή των ρωμαϊκών και των ελληνιστικών αρχαιοτήτων που βρίσκονται στα υποκείμενα στρώματα. Εκτός της ανασκαφής, που είναι μια σχετικά χρονοβόρα διαδικασία, θα πρέπει να συνυπολογιστεί επίσης ο χρόνος που χρειάζεται για την πλήρη αποτύπωση/τεκμηρίωση των ευρημάτων, για τις εισηγήσεις προς το ΚΑΣ για την τύχη τους (αποδόμηση, απόσπαση κλπ), την έκδοση αποφάσεων του ΥΠΠΟΑ. Η απόσπαση ή αποδόμηση των κτιρίων κάθε υποκείμενης φάσης, επιπλέον, ενέχει την δυσκολία ότι ο σταθμός είναι κλειστός και θα πρέπει να αποσπαστούν από τα φρεάτια. Στους ίδιους χρόνους πρέπει να υπολογιστεί ο ανελαστικός χρόνος για την απορρύπανση του χώρου από τον υδράργυρο, που θα βρεθεί σε κατώτερα στρώματα της ανασκαφής (κατά την απορρύπανση από τον υδράργυρο απαγορεύεται να γίνεται οποιαδήποτε άλλη εργασία στο εργοτάξιο). Στον βαθμό που δεν θα βρεθεί κάποιο μνημειακό σύνολο ιδιαίτερα σημαντικό και σε ιδιαίτερα καλή κατάσταση, οπότε θα ανοίξει νέος κύκλος για την τύχη του, το ρεαλιστικό χρονοδιάγραμμα για όσα προαναφέραμε είναι τουλάχιστον 15 μήνες. -18 μήνες η κατασκευή του Σταθμού Βενιζέλου και 12 μήνες η δοκιμαστική λειτουργία των συρμών πριν από την παράδοσή τους στο επιβατικό κοινό. Με αυτή τη λύση η κατασκευή του Σταθμού Βενιζέλου θα ξεκινήσει, στην καλύτερη περίπτωση, αφού ολοκληρωθούν οι παραπάνω εργασίες, δηλαδή εντός του 2023, και δεν θα ολοκληρωθεί πριν το 2024. Με την 12μηνη δοκιμαστική λειτουργία των συρμών σε όλους τους σταθμούς, η παράδοση όλης της βασικής γραμμής του Μετρό μετακινείται το 2025! -6 μήνες (τουλάχιστον) για την επανατοποθέτηση των αρχαιοτήτων. Η Υπουργική Απόφαση ΥΠΠΟΑ/ΓΔΑΠΚ/ΔΙΠΚΑ/ΤΣΠΑΕΕ/113578/77401/2386/139/4.3.2020, της οποίας η νομιμότητα κρίθηκε στο ΣτΕ με την οριακή πλειοψηφία 13 έναντι 12, θέτει ως προϋπόθεση την επανατοποθέτηση των αρχαιοτήτων πριν από τη λειτουργία του Σταθμού Βενιζέλου. Αυτό σημαίνει ότι το χρονοδιάγραμμα της επανατοποθέτησης θα πρέπει να συνυπολογιστεί στο

χρονοδιάγραμμα όλης της βασικής γραμμής του Μετρό. Το ΥΠΠΟΑ και η Αττικό Μετρό δεν συνυπολογίζουν ποτέ την επανατοποθέτηση στα χρονοδιαγράμματα που «διαρρέουν» -κι αυτό δεν είναι τυχαίο. Με την καταστροφική λύση της απόσπασης των αρχαιοτήτων, δεν καταστρέφεται μόνο η αυθεντικότητα ενός μοναδικού αρχαιολογικού χώρου που έχει προσελκύσει το διεθνές ενδιαφέρον, αλλά καθυστερεί άνευ λόγου και με αβέβαιη έκβαση ένα έργο ζωτικής σημασίας για το επιβατικό κοινό της Θεσσαλονίκης. Ο καθένας αναρωτιέται για ποιο λόγο μια κυβέρνηση να προτιμά να καθυστερήσει όλη τη βασική γραμμή του Μετρό για 3 ολόκληρα χρόνια, αντί να παραδώσει τους 12 από τους 13 σταθμούς στο επιβατικό κοινό στο τέλος του 2022. 3. Ποιο είναι το πραγματικό χρονοδιάγραμμα για το Μετρό Θεσσαλονίκης αν εφαρμοστεί στο Σταθμό Βενιζέλου η λύση της κατά χώραν διατήρησης; Στο τέλος 2022 μπορεί να εγκαινιαστεί η βασική γραμμή του Μετρό με τους 12 σταθμούς και ο 13ος σταθμός να παραδοθεί ως το 2025. Λύνεται ένα πολύ βασικό πρόβλημα της Θεσσαλονίκης, το συγκοινωνιακό. Η Αττικό Μετρό έχει ανακοινώσει ότι η δοκιμαστική λειτουργία των 9 πρώτων σταθμών (Αμαξοστάσιο-Σιντριβάνι) θα ξεκινήσει εντός Ιουλίου 2021. Αν επιλεγεί η κατά χώραν διατήρηση με την μέθοδο κατασκευής με υπόγεια εκσκαφή στο Σταθμό Βενιζέλου, μπορεί να ξεκινήσει άμεσα η δοκιμαστική λειτουργία από το Αμαξοστάσιο ως τον Επιβατικό Σταθμό, χωρίς τον σταθμό Βενιζέλου, και σε 18 μήνες από σήμερα να έχουν ολοκληρωθεί και να έχουν παραδοθεί σε χρήση οι 12 σταθμοί, προς όφελος της πόλης. Ταυτόχρονα μπορεί να αρχίσει να κατασκευάζεται ο Σταθμός Βενιζέλου, χωρίς την καταστροφή του αρχαιολογικού χώρου, χωρίς τις αβεβαιότητες της ανασκαφής και τις επισφάλειες της απόσπασης. Για την ολοκλήρωση της κατασκευής του, όταν θα χρειαστεί να ενωθεί με την υπάρχουσα σήραγγα, θα υπάρξει μια διακοπή της διέλευσης των συρμών από την Αγ. Σοφία ως τον Επιβατικό Σταθμό. Πρόκειται για μια ολιγόμηνη διακοπή (8 μήνες), κατά την οποία μπορούν να δρομολογηθούν λεωφορεία που θα καλύπτουν αυτή τη διαδρομή, όπως πολλάκις έχει συμβεί και στο Μετρό της Αθήνας. Ο Σταθμός Βενιζέλου με τον τρόπο αυτό μπορεί να είναι κατασκευαστικά έτοιμος το 2024, το πότε θα παραδοθεί όμως στο κοινό μπορεί να εξαρτηθεί από το πότε θα είναι βολικό για την πόλη να σταματήσει η διέλευση από το Σιντριβάνι ως τον Επιβατικό Σταθμό. Για παράδειγμα, για την καλύτερη εξυπηρέτηση του επιβατικού κοινού, θα μπορούσε η ΑΜ να παραδώσει και την γραμμή της Καλαμαριάς και μετά να «κλείσει» την εκκρεμότητα του Σταθμού Βενιζέλου, ενώ οι Θεσσαλονικείς θα έχουν πλήρως λειτουργικό μετρό και δεν θα παρατηρείται πάλι κυκλοφοριακό χάος. 4. Ποιες θα είναι οι πραγματικές επιπτώσεις στον προϋπολογισμό του έργου του Μετρό Θεσσαλονίκης από την καταστροφική απόσπαση των αρχαιοτήτων; Στις 31.12.2023 τελειώνει η κοινοτική χρηματοδότηση του έργου. Οποιαδήποτε εργασία μετά από αυτή την ημερομηνία για την ολοκλήρωση του φυσικού αντικειμένου του Μετρό, με τα σημερινά δεδομένα, θα πρέπει να πληρωθεί από τους εθνικούς πόρους. Είναι σαφές και στον πλέον αδαή ότι με τη λύση της απόσπασης, που επιλέγει η Αττικό Μετρό, 13 σταθμοί (ολόκληρη η βασική γραμμή) θα χρειαστεί να αποπερατωθούν έως το 2025, και όλα αυτά τα ποσά που δεν μπορούν καν να υπολογιστούν, θα επιβαρύνουν, χωρίς κανένα λόγο, τον Έλληνα φορολογούμενο. Στην περίπτωση της επιλογής της λύσης κατά χώραν διατήρησης των αρχαιοτήτων, οι 12 σταθμοί της βασικής γραμμής θα αποπερατωθούν το 2022 και θα παραδοθούν σε χρήση, με το ανάλογο κοινωνικό όφελος, αλλά και το οικονομικό όφελος από τα εισιτήρια της λειτουργίας του Μετρό. Μόνον ο Σταθμός Βενιζέλου θα απομείνει να αποπερατωθεί με εθνικούς πόρους, με ποσά που δεν ξεπερνούν τα 40 εκ. ευρώ, μετά το 2023.

Στο σημείο αυτό θα θέλαμε να επισημάνουμε ότι η πολιτική αλλά και η ποινική ευθύνη για την κατασπατάληση εθνικών πόρων, στην περίπτωση της πρώτης επιλογής, βαρύνει όλους όσοι θα λάβουν αυτές τις αποφάσεις. 5. Είναι ασφαλής η απόσπαση-επανατοποθέτηση των αρχαιοτήτων;

Δεν υπάρχει καμία ανάλογη περίπτωση απόσπασης 1300 τμ ενιαίου αρχαιολογικού χώρου, με επάλληλες αρχαιολογικές και αρχιτεκτονικές φάσεις, παρά μόνο μεμονωμένων μνημείων. Επίσης οι αποσπάσεις ως τώρα έχουν γίνει από ανοιχτά φρεάτια, χωρίς να εμποδίζονται από πλάκα οροφής. Η αυθεντικότητα θα πληγεί ανεπανόρθωτα με τον τεμαχισμό για την απόσπαση από τα φρεάτια. Η επανατοποθέτηση με την ίδια διαδικασία (από τα φρεάτια) είναι επισφαλής, η στατικότητα των αρχαιοτήτων που θα επιστρέψουν είναι επισφαλής, ενώ η πρόβλεψη είναι οι αρχαιότητες να επανατοποθετηθούν σε μια πλάκα από τσιμέντο, με ό,τι σημαίνει για την αυθεντικότητά τους. Οι αρχαιολογικοί χώροι δεν είναι παζλ και μαστορέματα! Το ΥΠΠΟΑ και η Αττικό Μετρό ισχυρίζονται ότι θα επανατοποθετηθεί το 92% των αρχαιοτήτων. Το ποσοστό αυτό είναι παραπλανητικό γιατί υπολογίζει μόνο την επιφάνεια των αρχαιοτήτων και όχι τον όγκο τους (θεμέλια, αγωγοί, υποκείμενα στρώματα), που παραμένει στη θέση του με τη λύση της κατά χώραν διατήρησης, αλλά καταστρέφεται ολοσχερώς με τη λύση της απόσπασης. Επισφαλές είναι και τι από όλα θα επανατοποθετηθεί και σε ποια κατάσταση θα είναι, και αν στην πορεία θα επιλεγεί η λύση του να δημιουργηθεί μια «μουσειακή έκθεση» με αρχαιότητες διαφόρων περιόδων, όπως αφήνει να εννοηθεί τόσο η Υπουργός Πολιτισμού στις δηλώσεις της, όσοι και η ΥΑ 326790/9.07.2021. Τα μάτια της διεθνούς αρχαιολογικής κοινότητας είναι στραμμένα στη Θεσσαλονίκη. Η επιστημονική κοινότητα διεθνώς έχει ταχθεί εξολοκλήρου με τη διατήρηση των αρχαιοτήτων στη θέση τους. Η Διεθνής Συνέλευση του ΙCΟΜΟΣ έβγαλε ψήφισμα με συντριπτική πλειοψηφία (621 υπέρ, 4 κατά). Ο διεθνής τύπος ασχολείται με το θέμα (βλ. πρόσφατα ρεπορτάζ σε Frankurter Allgemeine και Spiegel). Το θέμα της διαχείρισης των αρχαιοτήτων του Σταθμού Βενιζέλου είναι ένα θέμα πολύ σοβαρό και διασαλεύει τη σταθερή θέση που είχε ανέκαθεν η χώρα σε θέματα προστασίας αρχαίων μνημείων. Η αναφορά των 200 πανεπιστημιακών του εξωτερικού στον βομβαρδισμό του Παρθενώνα από τον Μοροζίνι δεν είναι τυχαία και προφανώς δεν είναι καθόλου κολακευτική για την κυβέρνηση. Σε περίπτωση υλοποίησης της πρότασης για τη διάλυση του μνημειακού συνόλου στον Σταθμό Βενιζέλου κρούουμε τον κώδωνα του κινδύνου για τη βέβαιη υποβάθμιση της θέσης που κατέχει επάξια η Ελλάδα στον παγκόσμιο πολιτιστικό χάρτη ως θεματοφύλακας του ελληνικού πολιτισμού, και δη εκείνου της Βυζαντινής Εποχής. Από την πρωτοπορία στον τομέα αυτό απειλούμαστε να βρεθούμε στη θέση του παραδείγματος προς αποφυγή, ειδικά για τη μεταχείριση βυζαντινών μνημείων, πλάι στην Τουρκία του Ερντογάν. Η χώρα θα απωλέσει αυτόματα όσα έχει τόσα χρόνια επενδύσει σε ζητήματα κεφαλαιώδους σημασίας, όπως αυτό της Επανένωσης των Γλυπτών του Παρθενώνα. Τυχόν κατακρήμνιση της Ελλάδας από την κορυφαία θέση που κατέχει σε ηθικά ζητήματα γύρω από το Δίκαιο των Αρχαιοτήτων θα αποβεί εθνικά επιζήμια. Η διεθνοποίηση του θέματος έχει μια ιδιαίτερα θετική πλευρά: η μοναδική σημασία αυτού του αρχαιολογικού χώρου (λόγω της αρχαιολογικής σημασίας, της έκτασης και της άριστης διατήρησης του, που κακώς στον λόγο της πολιτικής ηγεσίας του ΥΠΠΟΑ συνεχώς συγκρίνεται με άλλα ευρήματα για να υποβαθμιστεί η σημασία του) έχει αποκτήσει διεθνή ακτινοβολία. Οι πολύ σημαντικές υπογραφές στην έκκληση που σας απηύθυναν οι 200 πλέον ειδικοί επιστήμονες από Πανεπιστήμια του εξωτερικού συμβαδίζουν και με το ενδιαφέρον

αυτών των Πανεπιστημίων να έρθουν στην Θεσσαλονίκη για να επισκεφτούν τον μοναδικό αρχαιολογικό χώρο. Οι πολίτες της Θεσσαλονίκης, σύμφωνα με πρόσφατη δημοσκόπηση (εφημερίδα ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ, 18/7/2021) τάσσονται σε ποσοστό 62% υπέρ της κατασκευής του Σταθμού Βενιζέλου με τις αρχαιότητες κατά χώραν και διεκδικούν την όσο το δυνατόν πιο σύντομη παράδοση της βασικής γραμμής του Μετρό. Η αλλαγή του σχεδιασμού, με την επαναφορά της τμηματικής παράδοσης του ΜΣΘ και την διατήρηση των αρχαιοτήτων κατά χώραν μπορεί να συμβεί, ακόμη και σήμερα, με πολιτική απόφαση της κυβέρνησης. Μια απόφαση η οποία θα εξασφαλίσει την παράδοση του Μετρό της Θεσσαλονίκης πριν από τον Απρίλιο του 2023 και την καλή φήμη της χώρας στον τομέα της διαχείρισης της πολιτιστικής κληρονομιάς. Σε κάθε περίπτωση, οι αντιδράσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό δεν θα σταματήσουν. Ο Σύλλογός μας ξεκινά απεργιακές κινητοποιήσεις, ενώ θα καταθέσουμε εκ νέου αίτηση ακύρωσης στο ΣτΕ για την Υπουργική Απόφαση της απόσπασης που βλάπτει τις αρχαιότητες. Το πρόβλημα στη «λύση» της Αττικό Μετρό και του ΥΠΠΟΑ είναι ότι οποιαδήποτε νέα καθυστέρηση δεν αφορά τον Σταθμό Βενιζέλου, αλλά επεκτείνεται αναγκαστικά σε όλη τη βασική γραμμή του ΜΣΘ. Εν κατακλείδι, η αλλαγή του σχεδιασμού, ακόμη και σήμερα, διαφυλάσσει τις αρχαιότητες, παραδίδει τη βασική γραμμή του Μετρό στους πολίτες της Θεσσαλονίκης το 2022, κατευνάζει τον διχασμό που αποτυπώθηκε ακόμη και στο ΣτΕ και δείχνει ότι η κυβέρνηση τείνει ευήκοον ους στους ειδικούς επιστήμονες. Η μη αλλαγή σχεδιασμού βλάπτει την εικόνα της χώρας, μεταθέτει το Μετρό στο 2025, με άγνωστες συνέπειες για τον χρόνο και για τον προϋπολογισμό του έργου, και οδηγεί το έργο του ΜΣΘ σε νέα αδιέξοδα και νέες επισφάλειες. Με εκτίμηση, Για το Διοικητικό Συμβούλιο του ΣΕΑ,

Η Πρόεδρος

Δέσποινα Κουτσούμπα

Η Γενική Γραμματέας

Εύα Γιατρουδάκη

Συνημμένα: 1. Συγκριτική παρουσίαση κατασκευαστικών λύσεων για τον Σταθμό Βενιζέλου 2. Τεχνική Γνωμάτευση για την Εφικτότητα της Μεθοδολογίας Κατασκευής του Σταθμού Βενιζέλου με «κατά χώραν» διατήρηση των αρχαιοτήτων του Καθηγητή Γεωτεχνικής Μ. Καββαδά. 3. Η από 13/5/2021 επιστολή 200 πανεπιστημιακών διεθνούς κύρους προς τον Πρωθυπουργό

ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΩΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΩΝ ΛΥΣΕΩΝ ΓΙΑ ΤΟΝ ΣΤΑΘΜΟ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ 1.ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ & ΑΝΑΔΕΙΞΗ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΣΤΑΘΜΟΥ «ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ» ΜΕ ΚΑΤΑ ΧΩΡΑΝ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΥ ΣΥΝΟΛΟΥ

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΣΤΑΘΜΟΥ «ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ» ΜΕ ΤΜΗΜΑΤΙΚΗ ΑΠΟΣΠΑΣΗ ΚΑΙ ΕΠΑΝΑΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗ

Α. ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ ΣΤΗ ΦΑΣΗ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ ΤΟΥ ΣΤΑΘΜΟΥ

Κατά τις διαδοχικές φάσεις κατασκευής του σταθμού από το επίπεδο +1.00m ως και -15.70 εκτελούνται εργασίες κάτω από το επίπεδο της προς διατήρηση μνημειακής φάσης που έχει μέσο υψόμετρο εδάφους +4.80m. Συνεπώς οι εκτελούμενες εργασίες πραγματοποιούνται σε αποστάσεις από 3.80-19.5m από τη μέση στάθμη του μνημειακού συνόλου. Η εργασία που πραγματοποιείται πλησιέστερα στην στάθμη των προς κατά χώρα διατήρηση αρχαιολογικών ευρημάτων αφορά τη διάτρηση 19 διαμήκων δοκών υποστήριξης και την εισαγωγή σιδηροσωλήνων Φ711,2 με σταδιακή προώθηση μέσω υδραυλικών γρύλων και ενός δοκού Φ1576 στη θέση των κατακόρυφων πασσάλων Φ1200. Η συγκεκριμένη μέθοδος διασφαλίζει την ακριβή χωροθέτηση της οριζόντιας δοκού μέσω προδιάτρησης και διαρκούς ελέγχου της πορείας με σύστημα λέιζερ. Το βήμα διάτρησης συνήθως είναι 3m στις 8 ώρες και οι πιέσεις ελέγχονται διαρκώς με υδραυλικούς γρύλους διασφαλίζοντας μηδενικούς κραδασμούς και διαρκή εποτεία. (Ίσως τα σχόλια περί κραδασμών αφορούν τη μέθοδο pipe ramming που είναι διαφορετική ως προς την εισαγωγή του σωλήνα και δεν εφαρμόζεται στη συγκεκριμένη περίπτωση). Επίσης πρέπει να σημειωθεί πως από τις εκτελεσθείσες γεωτρήσεις η ύπαρξη των κενών υφίσταται ως το ύψος του κεντρικού πλακοσκεπούς αγωγού που παρακολουθεί την πορεία της οδού Decumanus Maximus και όχι στα χαμηλότερα στρώματα. Επιπρόσθετα πρέπει να ληφθεί υπόψη και η ευεργετική ύπαρξη μπετονίτη που πλήρωσε όποια κενά, στην περίπτωση που όντως υπήρχαν, κατά τη φάση κατασκευής των Διαφραγματικών Τοίχων, εργασία που πραγματοποιήθηκε προφανώς μετά τις γεωτρήσεις. Όσον αφορά την στάθμη του Υπόγειου Υδροφόρου Ορίζοντα θα πρέπει να σημειωθεί πως είναι καταβιβασμένη και με κανέναν τρόπο δεν υπάρχει εισροή υδάτων ή κορεσμός εντός του περιγράμματος του σταθμού που ορίζεται από του διαφραγματικούς τοίχους, κάτι που διαπιστώνεται από τις συχνές μετρήσεις. Συνεπώς η εξέλιξη των καθιζήσεων που εκτιμήθηκε με τη χρήση μοντέλου πεπερασμένων στοιχείων για κάθε φάση της υπόγειας εκσκαφής στην μελέτη ΟΜ2 που εκπονήθηκε από την Ο.Τ.Μ. λαμβάνει υπόψη της τις επιδράσεις στο προς διατήρηση αρχαιολογικό σύνολο. Σημειωτέον στον ως τώρα διάλογο οι αναλύσεις για την επίδραση των κατασκευαστικών εργασιών στο αρχαιολογικό σύνολο γίνονται δίχως να λαμβάνεται υπόψη η αναστύλωση και αποκατάσταση τους παράλληλα με τις κατασκευαστικές εργασίες. Ενέργειες που θα θωρακίσουν πολλαπλά το

Ακολουθώντας την επιλογή της απόσπασης ανά τμήμα καθορισμένων μέγιστων διαστάσεων και μάζας υπάρχει η κατά κοινή αποδοχή φθορά και καταστροφή που προκύπτει από την συρματοκοπή και την κατασκευή των υποκείμενων δοκών που απαιτούνται για την οριζόντια μετακίνηση στη θέση του προσωρινού ανοίγματος διαστάσεων 7.30m x 3.70m και την ανέλκυση του με κατάλληλο σύστημα γερανογέφυρας. Λόγω των διαστάσεων του προσωρινού ανοίγματος, της ύπαρξης της περιμετρικής δοκού υποστήριξης του κάθε ευρήματος και της πυκνότητας των αρχιτεκτονικών ευρημάτων ειδικά στο νότιο τμήμα του μνημειακού συνόλου θα απαιτηθούν κατ’ ελάχιστον 80 cm ανά τμήμα που περιμετρικά θα υπάρχει ο αρμός λόγω της δοκού υποστήριξης του. Σημειώνεται πως για την κάθε απόσπαση απαιτείται πρόσβαση περιμετρικά του κάθε αρχιτεκτονικού ευρήματος σε βάθος 0.50m, το οποίο συνεπάγεται αποδόμηση των περιμετρικών αρχιτεκτονικών στοιχείων. Ακόμα πρέπει να ληφθεί υπόψη η φυσική κλίση του μνημειακού συνόλου που δεν επιτρέπει την επίπεδη συρματοκοπή μετακίνηση και ανέλκυσης μεγάλων τμημάτων. Ιδιαίτερη σημασία πρέπει να δοθεί στην καταστροφή των υποκείμενων ρωμαϊκών και ελληνιστικών αρχαιολογικών στρώσεων που λόγω της ανάγκης ευθύγραμμων δοκών υποστήριξης του κάθε αποσπασμένου τμήματος θα καταστραφούν κατά την διάτρηση με καρότα. Με δεδομένο μάλιστα πως σύμφωνα με την έκθεση της Αττικό Μετρό δεν μπορεί να αποκλειστεί η πιθανότητα ισχυρού σεισμού, κατά τις εργασίες απόσπασης και ανέλκυσης των επιμέρους τμημάτων (η διάρκεια των οποίων μπορεί να κυμανθεί από τους 6-12 μήνες) υπάρχει ισχυρή πιθανότητα ανεπανόρθωτης φθοράς και καταστροφής. Στη συγκεκριμένη περίπτωση μάλιστα δεν μπορεί να εκπονηθεί παραμετρική ανάλυση που να προστατεύει επαρκώς τις αρχαιότητες κατά την απόσπαση από ένα έντονο τυχαίο φαινόμενο. Μετά την απόσπαση προκύπτει η ανάγκη προστασίας και αποθήκευσης του αρχαιολογικού συνόλου που λόγω της έκθεσης τους σε εξωτερικό διαβρωτικό περιβάλλον και λόγω της έδρασης τους σε βάσεις σκυροδέματος, υλικού μη συμβατού με τα κονιάματα των τοιχοποιιών υπάρχει υψηλή πιθανότητα κρυστάλλωσης αλάτων. Σημειωτέον ότι χώρος που μπορεί να διαφυλάξει με ασφάλεια το σύνολο των αρχαιολογικών ευρημάτων δεν υπάρχει αυτή τη στιγμή.

μνημειακό σύνολο κατά την φάση λειτουργίας του σταθμού «Βενιζέλου».

πλέον

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΣΤΑΘΜΟΥ «ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ» ΜΕ ΚΑΤΑ ΧΩΡΑΝ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΥ ΣΥΝΟΛΟΥ

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΣΤΑΘΜΟΥ «ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ» ΜΕ ΤΜΗΜΑΤΙΚΗ ΑΠΟΣΠΑΣΗ ΚΑΙ ΕΠΑΝΑΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗ

Β. ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ ΣΤΗ ΦΑΣΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΟΥ ΜΕΤΡΟ

Κατά τη φάση λειτουργίας του Μετρό και με την πάροδο των ετών επέρχεται μια αναμενόμενη γήρανση των υλικών. Με τη γήρανσή τους γίνονται αισθητές σε μεγαλύτερο βαθμό οι δονήσεις από τη διέλευση των συρμών. Με την μέθοδο της κατά χώραν διατήρησης των αρχαιοτήτων τοποθετούνται και πληρώνονται τα κενά των οριζόντιων σωλήνων με σάκους Bulfflex οι οποίοι θα έχουν μέγεθος ως 8cm και από τη φύση τους, λόγω της πλήρωσης τους με μπετονίτη μειώνουν τη μετάδοση των δονήσεων. Επίσης πρέπει να σημειωθεί ότι με τη μέθοδο της κατά χώραν διατήρησης οι εργασίες κατασκευής του Σταθμού Βενιζέλου δεν εμπλέκονται με τις εργασίες προστασίας και ανάδειξης του αρχαιολογικού συνόλου. Συνεπώς κατά την διάρκεια των κατασκευαστικών εργασιών υπάρχει η δυνατότητα παρεμβάσεων, αναστύλωσης και ενίσχυσης του αρχαιολογικού συνόλου. Μάλιστα η διατήρηση των ευρημάτων στο χώρο τους με επιτόπου ενίσχυση διασφαλίζει την βέλτιστη στατική τους λειτουργία αφού το επιμέρους στατικό σύστημα κάθε ευρήματος είναι δοκιμασμένο σε φορτία καθημερινότητας. Άλλωστε στο έργο του Μετρό Θεσσαλονίκης έχει επιτραπεί η διέλευση χάραξης του Μετρό κάτω από την Αψίδα του Γαλερίου, χωρίς να υπάρχει ιδαίτερη πρόβλεψη για την κατασκευή αντικραδασμικής στρώσης. Προφανώς υπάρχει a la carte επίκληση του κ. Ηλία Μαρολιάκου.

Κατά τη φάση λειτουργίας του Μετρό και με την πάροδο των ετών επέρχεται μια αναμενόμενη γήρανση των υλικών. Με τη γήρανση τους γίνονται αισθητές σε μεγαλύτερο βαθμό οι δονήσεις από τη διέλευση των συρμών. Με την απομάκρυνση των αρχαιοτήτων είναι πιθανό πριν την επανατοποθέτηση τους να επιλεγεί η παρεμβολή «υγιούς» εδαφικής στρώσης με ίσως αντικραδασμικό χαρακτήρα. Οι αντικραδασμικές στρώσεις αποτελούνται συνήθως από σύγχρονα συνθετικά υλικά τα οποία παρουσιάζουν μικρή ως ελάχιστη συνάφεια με τα παραδοσιακά υλικά δόμησης της βυζαντινής περιόδου. Εδώ θα πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι η όποια επανατοποθέτηση των αρχαιολογικών ευρημάτων θα πρέπει να πραγματοποιηθεί επί της πλάκας σκυροδέματος του επιπέδου -1. Η πλάκα αυτή θα στηρίζεται σε εσωτερικό περιμετρικών τοιχείων εσωτερικά των διαφραγματικών τοίχων και θα βρίσκονται σε άμεση συνέχεια με την εδαφόπλακα απ’ όπου και θα παράγονται οι δονήσεις κυκλοφορίας των συρμών.

Γ. ΑΝΑΔΕΙΞΗ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ ΕΝΤΟΣ ΤΟΥ ΣΤΑΘΜΟΥ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ

Οι αρχαιότητες αναδεικνύονται στην φυσική τους θέση σε συνολική επιφάνεια 1377 τ.μ. εκ των οποίων τα 1262 διατηρούνται κατά χώραν, ενώ τα υπόλοιπα μένει να επανατοποθετηθούν με την ολοκλήρωση των εργασιών του δυτικού φρεατίου. Το ποσοστό αυτό διατήρησης του αρχαιολογικού συνόλου αντιστοιχεί σε 84%, ενώ το ποσοστό επανατοποθετημένων αντιστοιχεί σε 8%, διαμορφώνοντας ένα ποσοστό 92%. Ο χώρος θέασης των αρχαιοτήτων για του χρήστες του μετρό αποτελείται από έναν διάδρομο 5.00m που συνδέει τη βόρεια και νότια πρόσβαση του σταθμού, ενώ εξασφαλίζεται και χωριστός χώρος θέασης για οργανωμένες επισκέψεις ανατολικότερα του βασικού διαδρόμου στη βόρεια σύνδεση του κυρίως σταθμού με τη νότια πρόσβαση. Από το συγκεκριμένο χώρο θέασης δίνεται και η δυνατότητα μελλοντικής διαμόρφωσης πρόσβασης επίσκεψης στο αρχαιολογικό σύνολο. Με τη συγκεκριμένη επίλυση όλοι οι επιβάτες που θέλουν να εισέλθουν από το βορρά στο σταθμό ή να εξέλθουν στο βόρειο τμήμα της Εγνατίας οδού θα διέρχονται από το χώρο θέασης και μελλοντικά από το χώρο πρόσβασης προς το αρχαιολογικό σύνολο.

Μετά την απόσπαση τους και την περαίωση των κατασκευαστικών εργασιών οι αρχαιότητες τοποθετούνται στο επίπεδο του μεσοπατώματος κατά το δυνατόν στην φυσική τους θέσης οριζοντιογραφικά και υψομετρικά. Η δυσκολία ακριβούς αναπαράστασης οφείλεται τόσο στην μοναδική διαθέσιμη μέθοδο απόσπασης, την κατασκευή περιμετρικών δοκών και μετακίνηση, όσο και στην φυσική κλίση του μνημειακού συνόλου που καθιστά αδύνατη την ακριβή επανατοποθέτηση και την ορθή συναρμογή των επιμέρους τμημάτων. Πρέπει να σημειωθεί ότι λόγω των δοκών υποστήριξης του κάθε τμήματος μειώνεται κατά τουλάχιστον 17% η επιφάνεια αναπαράστασης λόγω των αρμών. Συνεπώς με τη συγκεκριμένη λύση το ποσοστό διατήρησης είναι μηδενικό ενώ το ποσοστό αναπαράστασης εκτιμάται στο 75%.

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΣΤΑΘΜΟΥ «ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ» ΜΕ ΚΑΤΑ ΧΩΡΑΝ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΥ ΣΥΝΟΛΟΥ

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΣΤΑΘΜΟΥ «ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ» ΜΕ ΤΜΗΜΑΤΙΚΗ ΑΠΟΣΠΑΣΗ ΚΑΙ ΕΠΑΝΑΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗ

Δ. ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΑΣΚΑΦΗ ΚΑΙ ΑΝΑΔΕΙΞΗ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ ΣΤΟΝ ΚΥΡΙΩΣ ΣΤΑΘΜΟ, ΣΤΗ ΒΟΡΕΙΑ ΚΑΙ ΝΟΤΙΑ ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΤΟΥ ΣΤΑΘΜΟΥ «ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ»

Στο πλαίσιο της κατασκευής των προσβάσεων του σταθμού θα πραγματοποιηθούν οι παρακάτω ανασκαφές: Στην περιοχή της βόρειας πρόσβασης θα πραγματοποιηθεί αρχαιολογική ανασκαφή σε επιφάνεια 75 τ.μ. σε κλιμακωτό βάθος που στο μέγιστο σημείο του θα φτάνει τα 7m για τις ανάγκες κατασκευής του κλιμακοστασίου πρόσβασης. Στην πρόταση περιλαμβάνεται διακριτός χώρος μελλοντικής ανασκαφής σε επαφή με τον υφιστάμενο αρχαιολογικό χώρο, επιφάνειας 265 τ.μ. τα οποία και θα διατηρηθούν κατά χώραν. Η υλοποίηση δεν θα πραγματοποιηθεί στο πλαίσιο των εργασιών του Μετρό Θεσσαλονίκης. Στην περιοχή της Νότιας Πρόσβασης του σταθμού θα πραγματοποιηθεί ανασκαφή σε επιφάνεια 985 τ.μ. σε βάθος 10m. Με την ολοκλήρωση της κατασκευής των έργων Πολιτικού Μηχανικού του σταθμού διατίθεται επιφάνεια 137 τ.μ. στη συνέχεια του άξονα του Cardo και σε απόλυτο υψόμετρο +4.00m. Η επιλογή αυτή του υψομέτρου πραγματοποιήθηκε για να είναι εφικτή η διαμόρφωση της επιφάνειας με τέτοιο τρόπο ώστε να ακολουθεί την κλίση του φυσικού εδάφους της κατά χώραν διατηρούμενης περιοχής της οποίας αποτελεί και φυσική συνέχεια. Στο τμήμα του κυρίως Σταθμού έχουν ολοκληρωθεί οι αρχαιολογικές ανασκαφές στο σύνολο τους και δεν απαιτούνται επιπλέον ενέργειες.

Στο πλαίσιο της κατασκευής του σταθμού εκτός της υπολειπόμενης ανασκαφής του κεντρικού κελύφους επιφάνειας 1262 τ.μ. και βάθους 3.5m θα πραγματοποιηθούν οι κάτωθι ανασκαφές: Στην περιοχή της βόρειας πρόσβασης θα πραγματοποιηθεί αρχαιολογική ανασκαφή σε σε επιφάνεια 372 τ.μ. σε βάθος 11m. Με την ολοκλήρωση της κατασκευής του σταθμού και ανάλογα με τις ανάγκες χωροθέτησης Η/Μ συστημάτων πιθανόν για διατεθεί χώρος εμβαδού 130 τ.μ. στο επίπεδο -1 για επανατοποθέτηση αρχαιολογικών ευρημάτων. Στην νότια πρόσβαση του σταθμού θα πραγματοποιηθεί αρχαιολογική ανασκαφή σε επιφάνεια 437 τ.μ.σε βάθος 10m. Με την ολοκλήρωση της κατασκευής του σταθμού και όχι νωρίτερα θα διατεθεί χώρος εμβαδού 150 τ.μ. στο επίπεδο -1 της νότιας πρόσβασης για την επανατοποθέτηση των αρχαιολογικών ευρημάτων. Αντίστοιχα θα διατεθεί στο επίπεδο -2 χώρος περίπου 80 τ.μ. για ανάδειξη μεμονωμένων ευρημάτων. Στο τμήμα του κυρίως Σταθμού απαιτούνται εκτεταμένες αρχαιολογικές ανασκαφές σε βάθος τουλάχιστον 3m και σε επιφάνεια 1263 τ.μ. Από τα ευρήματα που έχουν προκύψει από τις ανασκαφές του ανατολικού και δυτικού φρεατίου της Βενιζέλου προκύπτει πως οι ανασκαφικές εργασίες αποτελούνται από τουλάχιστον 3 ιστορικές φάσεις. Ως εκ τούτου θα απαιτηθούν 2-3 διακοπές εργασιών για εγκρίσεις από το Κ.Α.Σ. που ναρκοθετούν σημαντικά το χρονοδιάγραμμα του έργου. Επιπλέον η αποκομιδή των ανασκαφικών υλικών μπορεί να γίνει μόνο από τα τρία περιορισμένα ανοίγματα με αποτέλεσμα η αποκομιδή των υλικών να είναι αργή με μεγάλες μεταφορές. Κανείς δεν μπορεί να εκτιμήσει με ασφάλεια το χρόνο των ανασκαφών υπό τις παρούσες συνθήκες και σίγουρα θα είναι αυξημένος συγκριτικά με το μέσο ανασκαφικό χρόνο των 20-30cm ανά μήνα.

Ε. ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ

Σύμφωνα με τις ως τώρα ολοκληρωμένες αρχαιολογικές ανασκαφές στην περιοχή του ανατολικού και δυτικού φρεατίου έχει τεκμηριωθεί πως το αρχαιολογικό στρώμα εκτείνεται ως μέσες στάθμες στα υψόμετρα Δυτικό φρέαρ: +1.48m στο νότιο άκρο ως + 2.20m στο βόρειο άκρο. Ανατολικό φρέαρ: + 1.70m στο νότιο άκρο ως +2.20m στο βόρειο άκρο. Από τα υψόμετρα που προέκυψαν από την ανασκαφή επιλέχθηκε η στάθμη διάτρησης της συστοιχίας των οριζόντιων χαλύβδινων σωληνωτών δοκών. Σύμφωνα με την μελέτη ΟΜ2 η άνω στάθμη των διατρήσεων, η οποία ελέγχεται με προδιάτρηση και έξυπνο σύστημα λέιζερ είναι στο +0.96m. για τις 19 οπές Φ873 ενώ η μια οπή Φ1576 βρίσκεται σε υψόμετρο 1.70m. Να σημειωθεί πως η οπή μεγέθους Φ1576 διατρέχει το άξονα των 11 κεντρικών πασσάλων Φ1200 που στήριζαν τη μεταλλική γέφυρα. Ακόμα και αν σημειακά κατά την πορεία τους βρεθούν σε επαφή με το όριο φυσικού εδάφους και ζώνης κλασσικών προβλέπεται η είσοδος ανθρώπων και η αφαίρεση των αρχαιολογικών ευρημάτων. Πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη ότι σύμφωνα με τις διεθνείς συνθήκες προστασίας των αρχαιολογικών ευρημάτων σε περιπτώσεις που δεν καθίσταται δυνατή η ανάδειξη αρχαιολογικών ευρημάτων η διατήρηση υπό τη στάθμη του εδάφους όπου παρέχεται προστασία είναι προτιμητέα.

Η μνημειακή φάση της πόλης που έχει αποκαλυφθεί και εκτείνεται σε επιφάνεια 1262 τ.μ. παρουσιάζει υψομετρική διαφορά 1.20m από το ελάχιστο ως το μέγιστο υψόμετρο της. Λόγω της φύσης των απαιτούμενων ενεργειών για την απόσπαση αρχαιολογικών ευρημάτων είναι βέβαιο πως για την απόσπαση θα πρέπει να θυσιαστεί μια ζώνη 0.30-0.60m κάτω από τις αρχαιότητες που θα αποσπαστούν. Ενδεικτικά αναφέρεται πως για την απόσπαση κάθε τοιχοποιίας θα πρέπει να πραγματοποιηθεί: 1. Συρματοκοπή στα σημεία σύνδεσης του με άλλα ευρήματα. 2. Περιμετρική ανασκαφή και αποδόμηση τοίχων που δεν επιτρέπουν την πρόσβαση. 3. Διάτρηση με καρότα πυκνά σε πάχος τουλάχιστον 30cm κάτω από κάτω εύρημα. 4. Πλήρωση των οπών με σκυρόδεμα αλλοιώνοντας τη σύνθεση των υποκείμενων υλικών. 5. Μετακίνηση του καθενός από το 80 και πλέον κομμάτια. Για την απόσπαση μάλιστα οι δοκοί στήριξης κάθε αποσπασθέντος ευρήματος θα πρέπει να είναι οριζόντιες κάτι που λόγω της φυσικής κλίσης του εδάφους αυξάνει το ύψος διάτρησης με καρότα από 0.30m στα 0.50m. Αποτέλεσμα της παραπάνω διαδικασία είναι η καταστροφή τουλάχιστον μιας ιστορικής φάσης σε όλη την επιφάνεια των 1262 τ.μ. σε αντίθεση με την καθόλου βέβαιη επαφή της Φ1576 με τη ζώνη των κλασσικών αρχαιοτήτων σε άξονα που ήδη βρίσκονται 11 πάσσαλοι Φ1200 πληρωμένοι με σκυρόδεμα.

2. ΤΕΧΝΙΚΗ ΕΦΙΚΤΟΤΗΤΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΣΤΑΘΜΟΥ «ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ» ΜΕ ΚΑΤΑ ΧΩΡΑΝ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΥ ΣΥΝΟΛΟΥ

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΣΤΑΘΜΟΥ «ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ» ΜΕ ΤΜΗΜΑΤΙΚΗ ΑΠΟΣΠΑΣΗ ΚΑΙ ΕΠΑΝΑΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗ

Α. ΓΕΝΙΚΑ

Σύμφωνα με την ως τώρα κατασκευαστική ακολουθία στον σταθμό «Βενιζέλου» κατασκευάστηκε η πλάκα οροφής μετά την τροποποίηση της, σύμφωνα με τη λύση της In Situ διατήρησης και θα ακολουθούσε η διάνοιξη του υπόγειου τμήματος, η ολοκλήρωση των Δ.Τ. της νότιας πρόσβασης που καθορίζουν ένα περίγραμμα 1000 τ.μ. και η κατασκευή της βαθμιδωτής κλίμακας της βόρειας πρόσβασης 214 τ.μ. Η κατασκευή του σταθμού διαρθρώνεται σε 3 φάσεις για να καταστεί ταχύτερη η λειτουργία του Μετρό στην πόλη. Συγκεκριμένα κατά την 1η φάση είναι εφικτή η πρόοδος των κατασκευαστικών εργασιών του σταθμού με παράλληλη διέλευση των συρμών του μετρό για την εξυπηρέτηση του κοινού. Κατόπιν ακολουθεί ολιγόμηνη διακοπή εργασιών για την ολοκλήρωση της αποβάθρας του σταθμού και στη συνέχεια λειτουργία της βασικής γραμμής στο σύνολο της. Η συγκεκριμένη λύση αποτελεί το βέλτιστο προϊόν διαβούλευσης και τεχνικών συζητήσεων γιατί διασφαλίζει τη νωρίτερη λειτουργία του έργου μηδενίζοντας τις συνέπειες από την ετεροχρονισμένη παράδοση του σταθμού «Βενιζέλου» και την απορρόφηση σημαντικού τμήματος του κυκλοφοριακού φόρτου. Το εφικτό της παράδοσης της βασικής γραμμής με παράλληλη κατασκευή του σταθμού «Βενιζέλου» δεν αποκλείεται από τον ανάδοχο. Η επιμέλεια με την οποία η προτεινόμενη λύση αντιμετωπίζει το ζήτημα της κατασκευής του σταθμού με την παράλληλη διέλευση των συρμών διαφαίνεται από την εξέλιξη των τευχών των μελετών. Η κατ’ αρχήν εφικτότητα και δυνατότητα εκπόνησης μελετών επιπέδου 2, μελετών εφαρμογής και κατ΄επέκταση κατασκευής σταθμού ελέγχεται σε κάθε περίπτωση με τις Οριστικές Μελέτες Επιπέδου 1. Η δυνατότητα εκπόνησης μελετών και η ιδιότητα της εφικτής λύσης προσδίδεται με την έγκριση της Οριστικής Μελέτης επιπέδου 1, η παραδοχή αυτή γίνεται φανερή και στη σελίδα 158 του τεύχους της ΑΜ στην παράγραφο για την λύση της απόσπασης. Χαρακτηριστικό της επιμέλειας της λύσης με κατά χώραν διατήρηση των αρχαιοτήτων είναι οι διαδοχικές φάσεις στην εκπόνηση της Οριστικής Μελέτης Επιπέδου 2. Με την έγκριση της ΟΜ1 δίνεται στον ανάδοχο εντολή για υψομετρική τροποποίηση του επιπέδου των pipe jacks ώστε να βρίσκονται εντός του φυσικού εδάφους. Ο προσδιορισμός του επιπέδου του φυσικού εδάφους ολοκληρώνεται με την λήξη των ανασκαφών του ανατολικού και δυτικού φρεατίου τον Ιανουάριο του 2019. Κατόπιν ακολουθεί άμεσα η υποβολή του εγγράφου 1S03CW397R905A στις 22/01/2019 που καθορίζει τις φάσεις κατασκευής για την παράλληλη διέλευση των συρμών πριν την ολοκλήρωση του σταθμού. Τελικώς ακολουθεί τον Ιούλιο του 2019 η υποβολή της ΟΜ2 για την υπόγεια εκσκαφή του κυρίως σταθμού για την οποία ζητήθηκε επαναυποβολή. Πρέπει να

Θα επιχειρηθεί η κατασκευή του σταθμού «Βενιζέλου» με την μέθοδο Top – Down με ανοιχτό όρυγμα. Με τη διαφορά ότι λόγω της μη επάρκειας των υφιστάμενων διαφραγματικών τοίχων να υποστηρίξουν το επίπεδο επανατοποθέτησης των αρχαιοτήτων θα κατασκευαστούν εσωτερικά τοιχώματα που θα μειώσουν μερικώς τη διαθέσιμη επιφάνεια κίνησης σε κάθε επίπεδο του σταθμού και βρίσκονται σε θέση που δεν επηρεάζονται από το περιτύπωμα των συρμών. Η επιλογή αυτής της λύσης ακυρώνει οποιαδήποτε πιθανότητα λειτουργίας διέλευσης των συρμών πριν την ολοκλήρωση του σταθμού και δεν λαμβάνει υπόψη το προχωρημένο ποσοστό ολοκλήρωσης στους υπόλοιπους 12 σταθμούς. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι ακόμα και με την λύση της απόσπασης και επανατοποθέτησης η εκσκαφή του σταθμού μέχρι το τελικό βάθος και η κατασκευή τοιχωμάτων εσωτερικά για την στήριξη της πλάκας -1 δεν έχει εφαρμοστεί σε κανένα από τους υπόλοιπους σταθμούς της βασικής γραμμής και αυτό επειδή οι πλάκες των επιπέδων -1 και -2 δεν είναι εύκολο να κατασκευαστούν στις προδιαγεγραμμένες θέσεις τους.

καταστεί κατανοητό ότι από τη στιγμή που γίνονται αποδεκτές οι μελέτες ΟΜ1 οι μόνες δυνατές επιλογές για τις μελέτες που ακολουθούν είναι έγκριση ή αναθεώρηση και επαναϋποβολή, όπως προκύπτει και από τα εξώφυλλα των τευχών. Πρέπει να τονιστεί ότι δεν αμφισβητούνται κάποιες εκ των παρατηρήσεων που γίνονται είτε για λόγους εξοικονόμησης χρημάτων (υπερδιαστασιολόγηση) είτε λόγω της απόστασης του τμήματος μελετών από το έργο (κατασκευή πασσάλων μήκος >15m με διαθέσιμο ύψος 5.50m έχει ξαναπραγματοποιηθεί στα φρεάτια του σταθμού Βενιζέλου με επιτυχία).

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΣΤΑΘΜΟΥ «ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ» ΜΕ ΚΑΤΑ ΧΩΡΑΝ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΥ ΣΥΝΟΛΟΥ

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΣΤΑΘΜΟΥ «ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ» ΜΕ ΤΜΗΜΑΤΙΚΗ ΑΠΟΣΠΑΣΗ ΚΑΙ ΕΠΑΝΑΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗ

Β. ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗ

Η μέθοδος κατασκευής του Σταθμού Βενιζέλου με την κατά χώραν διατήρηση των αρχαιοτήτων εισάγει αρκετές καινοτομίες από την διεθνή εμπειρία στην διαδικασία ανόρυξης σηράγγων ΝΑΤΜ που χρησιμοποιείται κατά κόρον στα υπόγεια έργα. Βασικότερη εκ των καινοτομιών είναι η προώθηση των οριζόντιων χαλύβδινων σωληνώσεων (pipe jacking) παραλλαγή την οποία με πιο απαρχαιωμένες τεχνολογίες έχει εφαρμοστεί στο Σταθμό Μοναστηράκι του μετρό της Αθήνας. Το κύριο τεχνικό επίτευγμα της in situ λύσης δεν είναι βέβαια η κατά χώραν διατήρηση του αρχαιολογικού συνόλου αλλά η ταυτόχρονη διέλευση των συρμών κατά την κατασκευή του Σταθμού Βενιζέλου. Η προσομοίωση των φορτίων σε κάθε φάση κατασκευής προκύπτει υπολογιστικά από τη μέθοδο ανάλυσης του σταθμού. Συγκεκριμένα γίνεται η χρήση προσομοιώματος πεπερασμένων στοιχείων της πλέον σύγχρονης μεθόδου που διασφαλίζει τη μέγιστη ακρίβεια στους υπολογισμούς. Το προσομοίωμα για το έδαφος πραγματοποιείται με το Plaxis – Finite Element Code for Soil and Rock Analysis, ενώ η διαστασιολόγηση των επιμέρους μεγεθών με το λογισμό Sofistik. Ακόμα και από το έγγραφο των παρατηρήσεων της Αττικό Μετρό προς την μελέτη επιπέδου Ο.Μ. 2 προκύπτει ότι τα περισσότερα μεγέθη έχουν αυξημένους συντελεστές ασφαλείας και πουθενά δεν τονίζεται ότι η προτεινόμενη λύση μπορεί να επιφέρει με οποιοδήποτε τρόπο μερική αστοχία.

Η μέθοδος της κατασκευής του Σταθμού Βενιζέλου με απόσπαση και επανατοποθέτηση του αρχαιολογικού συνόλου υπό τις ήδη διαμορφωμένες κατασκευαστικές συνθήκες (ολοκλήρωση κατασκευής της πλάκας οροφής που αντιστοιχεί στην in situ λύση, καταστροφή όλων των coupler για την πλάκα -1 του αρχικού σταθμού, ανάγκη επανατοποθέτηση του αρχαιολογικού συνόλου) δημιουργεί την ανάγκη ολικού επανυπολογισμού του Σταθμού. Ενδεικτικά θα πρέπει να σχεδιαστεί ένα εσωτερικό πλαίσιο ισοδύναμης δυσκαμψίας με αυτό της λύσης in situ και μεγέθη ανάλογα. Ο νέος σταθμός εμφανίζει αρκετά ζητήματα κατασκευαστικών λεπτομερειών (σύνδεση νέων εσωτερικών τοιχίων με τους διαφραγματικούς τοίχους, ένταση της εκτόνωσης ροής αέρα από τους συρμούς λόγω μείωσης της διαθέσιμης περιμέτρου εντός του σταθμού). Να σημειωθεί ότι τα ζητήματα αυτά δεν έχουν επιλυθεί υπολογιστικά και δεν έχουν εγκριθεί οι ανάλογες μελέτες από την Αττικό Μετρό. Επιπλέον δεν έχει υποβληθεί καμία υπολογιστική τεκμηρίωση της επίδρασης της μεθόδου απόσπασης στα αρχαιολογικά ευρήματα.

Γ. ΕΠΙΠΤΩΣΕΣ ΣΤΙΣ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΕΣ Δ. ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΣΗΡΑΓΓΕΣ

Στην μεθοδολογία Ο.Μ.2 όπου αναλύονται οι φάσεις κατασκευής με την κατά χώραν διατήρηση του αρχαιολογικού συνόλου λόγω του τρόπου προσομοίωση με την μέθοδο των πεπερασμένων στοιχείων παρέχεται αναλυτικά η επίδραση των όποιων κατασκευαστικών εργασιών στα υπερκείμενα αρχαιολογικά στρώματα και φυσικά στην μνημειακή προς διατήρηση φάση των αρχαιοτήτων. Η μέθοδος που έχει ακολουθηθεί είναι η πλέον ενδεδειγμένη για την εκτίμηση της φόρτισης ευαίσθητων κατασκευών. Ο διεξοδικός τρόπος ανάλυσης δίνει την δυνατότητα στις αρμόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού να προβούν σε έγκριση των κατά τόπους επεμβάσεων εάν αυτό κριθεί αναγκαίο σε κάποιες εκ των περιπτώσεων. Ειδικά όσον αφορά την έκθεση του κ. Καρύδη πρέπει να σημειωθεί πως κατακόρυφη επιτάχυνση της τάξης του 1g έχει παρουσιαστεί σε σεισμούς σπανίως και κυρίαρχο μέγεθος σχεδιασμού επεμβάσεων σε αυτές τις περιπτώσεις είναι η ταχύτητα και όχι η επιτάχυνση.

Η μελέτη Ο.Μ.2 για την κατασκευή του Σταθμού Βενιζέλου με την κατά χώραν διατήρηση των αρχαιοτήτων προσομοιώνει το σύνολο της λύσης με τη μέθοδο των πεπερασμένων στοιχείων. Με την παρούσα μέθοδο η παραμόρφωση του εδάφους προκύπτει δυναμικά και σε κάθε σημείο του και σε βάθος χρόνου. Από τη μορφή του προσομοιώματος είναι φανερό πως οι υπολογισμοί αυτοί είναι διαθέσιμοι στον μελετητή και αν ζητηθούν υπάρχουν.

Με την μέθοδο της απόσπασης και επανατοποθέτησης όπως έχει αναφερθεί και στη γενική επεξήγηση θα υπάρξουν σημαντικές φθορές στο μνημειακό σύνολο. Η απόσπαση θα γίνει τμηματικά σε κομμάτια από 1230 τ.μ.. Στα σημεία κοπής η φθοράς θα είναι ανεπανόρθωτη αφού το υλικό εκεί θα καταστραφεί. Επίσης δεν έχει παρουσιαστεί κανένας υπολογισμός για την επίδραση της απόσπασης στα αρχαιολογικά ευρήματα. Οι υποκείμενες δοκοί που πρέπει να παρεμβληθούν για την απόσπαση των αρχαιοτήτων θα καταστρέψουν με βεβαιότητα μια στρώση 40cm κατά την διάτρηση και την σκυροδέτηση. Αντίστοιχα η παρεμβολή σκυροδέματος εφ’ όρου ζωής κάτω από αρχαιολογικά ευρήματα λειτουργεί αρνητικά τόσο σε περίπτωση σεισμού, αφού τα υλικά έχουν διαφορετική δυσκαμψία, αλλά θα δημιουργήσει με βεβαιότητα και πρόβλημα κρυστάλλωσης αλάτων που σταδιακά θα δημιουργήσει ανεπανόρθωτες φθορές στις αρχαιότητες. Με τη λύση της απόσπασης και επανατοποθέτησης θα υπάρξει μείωση του διαθέσιμου περιγράμματος του Σταθμού που δημιουργεί ασυνέχειες στην εκτόνωση του αέρα από την επιβράδυνση και επιτάχυνση των συρμών η οποία δεν έχει τεκμηριωθεί σε κανένα βαθμό αφού δεν έχουν εγκριθεί οι αντίστοιχες μελέτες.

Ε. ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ ΑΠΟΚΟΜΙΔΗΣ Α. ΠΑΘΗΤΙΚΗ ΠΥΡΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ

Είναι εμφανές πως ο μελετητής έχει λάβει υπόψη του τα διαθέσιμα τεχνολογικά εργαλεία για την κατασκευή της κάθε επιμέρους φάσης. Εδώ πρέπει να σημειωθεί ότι η μεθοδολογία της κατά χώραν διατήρησης είχε εγκριθεί σε επίπεδο Ο.Μ. 1 και εργασίες της είχαν ξεκινήσει. Τα φρεάτια αερισμού είχαν οριοθετηθεί σύμφωνα με τις ανάγκες αυτής της λύσης με κενό στον κατακόρυφο οπλισμό των μικροπασσάλων που να εξυπηρετεί την οριζόντια διάτρησης και προώθηση των χαλυβδωτών σωλήνων. Ειδικά για την περίπτωση του Pipe Jacking τα δύο φρεάτια με πλάτος (διάσταση ανατολής-δύσης) 5m και 6.5m αντίστοιχα μπορούν να εξυπηρετήσουν τις ανάγκες της εγκατάστασης, όπως είναι φανερό από έναν απλό βιβλιογραφικό έλεγχο. 3.ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΣΤΑΘΜΟΥ «ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ» ΜΕ ΚΑΤΑ ΧΩΡΑΝ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΥ ΣΥΝΟΛΟΥ Ο Σταθμός διαθέτει μια κύρια σταθερή έξοδο που λειτουργεί και ως έξοδος κινδύνου όπως έχει εγκριθεί από την ΟΜ1. Να αποσαφηνιστεί ότι δεν μιλάμε για μία έξοδο κινδύνου αλλά για δύο. Υπάρχει η έξοδος κινδύνου του ανατολικού άκρου, του δυτικού άκρου και η σταθερή για τα υπόλοιπα επίπεδα πέραν της αποβάθρας. Αθροιστικά λοιπόν μιλάμε για 3 οδεύσεις που εξυπηρετούν συνδυαστικά όλα τα επίπεδα του Σταθμού. Η αποδοχή από πλευράς της Αττικό Μετρό της παθητικής πυροπροστασίας και της διασφάλισης ασφάλειας τεκμηριώνεται από την έγκριση των οδεύσεων σε επίπεδο ΟΜ1, όπως τεκμηριώνεται στην CON-06/004-AM-08594 επιστολή. Να σημειωθεί λοιπόν ότι από τη στιγμή που δεν υπάρχει μια έξοδος έκτακτης ανάγκης δεν υπάρχει ζήτημα από την πλευρά της ΕΚΑΜ και της Αντιτρομοκρατικής Υπηρεσίας.

Η αποκομιδή του εκσκαφικού υλικού από τα τρία προσωρινά ανοίγματα μπορεί να πραγματοποιηθεί ικανοποιητικά κατά την εκσκαφή του φυσικού εδάφους, αλλά υπάρχει σημαντική δυσκολία στην αποκομιδή του ανασκαφικού υλικού, όπου η μεταφορά του υλικού γίνεται σπανίως με μηχανικά μέσα.

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΣΤΑΘΜΟΥ «ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ» ΜΕ ΤΜΗΜΑΤΙΚΗ ΑΠΟΣΠΑΣΗ ΚΑΙ ΕΠΑΝΑΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗ Ο σταθμός με την λύση της απόσπασης και επανατοποθέτησης δεν διαθέτει παρά μόνο προμελέτες. Είναι χαρακτηριστικό ότι τα προβλήματα ανακύπτουν σταδιακά. Φυσικά κανένα διαδικαστικό πρόβλημα δεν είναι αδύνατο επίλυσης σε κάθε λύση, αλλά είναι σαφές ότι η λύση της απόσπασης παρουσιάζει μικρή ωριμότητα στην παρούσα φάση.

Β.ΥΔΡΑΡΓΥΡΟΣ

Στην περιοχή της ανασκαφής του κυρίως κελύφους του Σταθμού εντοπίστηκε στοιχειακός υδράργυρος που απορρυπάνθηκε πλήρως από εξειδικευμένα συνεργεία και κατόπιν απομονώθηκε κατά τις εργασίες προστασίας και κατάχωσης των αρχαιοτήτων σύμφωνα με εγκεκριμένο σχέδιο υγείας και ασφάλειας από την Επιθεώρηση Εργασίας. Στην περίπτωση της απόσπασης και επανατοποθέτησης ανακύπτει σημαντικό πρόβλημα κατά τις εργασίες απόσπασης η οποία απαιτεί περιμετρική εκσκαφή γύρω από το κάθε εύρημα. Υπάρχει αυξημένη επικινδυνότητα από δηλητηρίαση βαρέων μετάλλων τόσο για το ανασκαφικό προσωπικό όσο και για το προσωπικό απόσπασης που πρέπει να πραγματοποιήσει διατρήσεις ακριβώς κάτω από την περιοχή που έχει απορρυπανθεί. Επιπλέον η διαδικασία της απορρύπανσης ακυρώνει ουσιαστικά οποιαδήποτε άλλη εκτέλεση εργασίας το διάστημα υλοποίησής της αυξάνοντας δραματικά την αβεβαιότητα της επίτευξης των χρονικών στόχων. Στα παραπάνω πρέπει να προστεθεί και το υψηλό κόστος απορρύπανσης και η καταστροφή που θα προκαλέσει στα υποκείμενα αρχαιολογικά ευρήματα λόγω της αποσπασματικότητας των ανασκαφικών εργασιών ή εργασιών απόσπασης. Η εύρεση του υδραργύρου στην συγκεκριμένη λύση που δεν είναι καθόλου απίθανη στα στρώματα +2.50 ως +4.50 αποτελεί ένα άγνωστο παράγοντα που μπορεί να ανατρέψει την πορεία των σχεδιασμών, να αλλοιώσει ουσιαστικά όλα τα επιστημονικά συμπεράσματα της ανασκαφής και να προκαλέσει εκτεταμένες καταστροφές στα αρχαιολογικά ευρήματα των υποκείμενων ιστορικών φάσεων λόγω της διαδικασίας απορρύπανσης.

Γ.ΑΝΑΓΚΗ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

Η λειτουργία της βασικής γραμμής του μετρό της Θεσσαλονίκης σε τρεις φάσεις επιτρέπει την μη παραμετροποίηση του συστήματος αφαιρώντας το κόστος επαναδιαμόρφωσης των Η/Μ συστημάτων όπως συχνά ισχυρίζεται η νέα διοίκηση της ΑΜ. Τα σενάρια λειτουργίας του συρμού λαμβάνουν υπόψη τους και έκτακτες συνθήκες όπου θα απαιτηθεί η παύση λειτουργίας των συρμών για επιδιοθρώσεις λόγω φθορών, πυρκαγιάς ή έκτακτων συνθηκών. Ως εκ τούτου η ολιγόμηνη διακοπή της λειτουργίας του συρμού από το Σιντριβάνι ως τον Νέο Σιδηροδρομικό Σταθμό (Ν.Σ.Σ.) κατά την καθαίρεση των «δαχτυλιδιών» και την κατασκευή των προεκτάσεων της αποβάθρας του σταθμού «Βενιζέλου» μπορεί κάλλιστα να ενταχθεί σε μια από αυτές. Η τμηματική απόδοση σταθμών άλλωστε είναι κάτι σύνηθες διεθνώς με εφαρμογή εντός και εκτός Ελλάδας και παρέχει ισχυρή προστιθέμενη αξία λόγω της μείωσης του κυκλοφοριακού φορτίου σε νωρίτερο χρόνο και της σημαντικής αύξησης των εσόδων του δημοσίου από τη λειτουργία των σταθμών. Επιπρόσθετα διευκολύνεται σημαντικά και η κίνηση των Ι.Χ. λόγω της αφαίρεσης 11 από τις 12 εργοταξιακές καταλήψεις και της ολοκλήρωσης των έργων αποκατάστασης στην επιφάνεια της οδού. Η εφαρμογή της παραπάνω λύσης είναι σαφώς εφικτή και επιτρέπει την λειτουργία της βασικής γραμμής πλην του σταθμού Βενιζέλου το 2020, σύμφωνα με το προηγούμενο χρονοδιάγραμμα παράδοσης και σε κάθε περίπτωση νωρίτερα από το 2023.

Η λειτουργία της βασικής γραμμής σε μια φάση προφανώς δεν απαιτεί και αυτή παραμετροποίηση του συστήματος αλλά αφαιρεί σημαντικά έσοδα από το δημόσιο και παρατείνει χωρίς κανέναν ουσιαστικό λόγο τον έντονο κυκλοφοριακό φόρτο. Παράταση υπάρχει και στην αποκατάσταση των οδών στην κανονική του λειτουργία και στην απόδοση των περιοχών των εισόδων των σταθμών στην τοπική κοινωνία αφήνοντας τα ως έρμαια βανδαλισμών με χαρακτηριστικό παράδειγμα το σταθμό Σιντριβανίου που προκλήθηκαν εκτεταμένες φθορές και καταστροφές.