ΕΦΣΥΝ ΥΠΟΔΟΜΕΣ ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2022 by Εφημερίδα των Συντακτών

ΕΙ Δ ΙΚ Η ΕΚ ΔΟΣΗ Τ ΗΣ «ΕΦΗΜΕΡΙ Δ Α Σ ΤΩΝ Σ Υ Ν ΤΑ Κ ΤΩΝ» 9 . 4 . 202 2

REAL ESTATE ΥΠΟΔΟΜΕΣ

KEIMENA - ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΓΙΩΡΓΟΣ ΑΛΕΞΑΚΗΣ

9-10 Απριλίου 2022

REAL

ESTATE YΠΟΔΟΜΕΣ

2 ΤΟ ΚΥΒΕΡΝΗΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΚΑΙ Η ΚΡΙΤΙΚΗ ΤΗΣ ΑΝΤΙΠΟΛΙΤΕΥΣΗΣ

Βάζουν μπρος οι μπουλντόζες για τις νέες υποδομές

REAL ESTATE & ΥΠΟΔΟΜΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΉΣ Νικόλας Βουλέλης ΔΙΕΥΘΥΝΤΉΣ ΣΥΝΤΑΞΉΣ Σωτήρης Μανιάτης ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΦΥΛΛΟΥ ΣΑΒΒΑΤΟΚΥΡΙΑΚΟΥ Τάσος Παππάς ΚΕΙΜΕΝΑ-ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ Γιώργος Αλεξάκης ART DIRECTOR Αντώνης Θωμάς ΣΕΛΙΔΟΠΟΙΉΣΉ Μαρία Ντούνη

ια σειρά έργων κλίμακας προωθεί το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών φιλοδοξώντας αφενός να δώσει «ύλη» στην κατασκευαστική βιομηχανία αλλά και να προωθήσει αναγκαίες υποδομές σε σειρά τομέων. Σύμφωνα με όσα ανέφερε σε δηλώσεις του με αφορμή την έναρξη εργασιών για την κατασκευή του Πάτρα - Πύργος ο υπουργός Υποδομών και Μεταφορών, Κώστας Καραμανλής, πριν από λίγες μέρες, το αρμόδιο υπουργείο «έχει συμβασιοποιήσει τα τελευταία τρία χρόνια έργα ύψους 3,5 δισ. ευρώ και έχει δημοπρατήσει έργα ύψους 6 δισ. ευρώ. Αυτά εντάσσονται σε ένα ευρύτερο σχέδιο για να αλλάξει η Ελλάδα. Υπάρχει ένα πακέτο έργων άνω των 13 δισ. ευρώ». Πάντως με αφορμή το έργο Πάτρα - Πύργος υπήρξε έντονη κριτική από την πλευρά της αξιωματικής αντιπολίτευση για καθυστερήσεις που κόστισαν σημαντικά. «Σταματήσατε για τρία χρόνια ενεργά εργοτάξια της Πατρών - Πύργου. Φορτώσατε τον Ελληνα φορολογούμενο με 500 εκατ. ευρώ επιπλέον με απευθείας ανάθεση» έκανε λόγο ο αρμόδιος τομεάρχης του ΣΥΡΙΖΑ τονίζοντας ότι η κυβέρνηση ζητά «και τα ρέστα στήνοντας φιέστα μέσα σε εργοτάξιο που δούλευε κανονικά».

Η λίστα Από την πλευρά του υπουργείου και της κυβέρνησης σημειώνεται με έμφαση ότι αντιμετώπισε τις μεγάλες παθογένειες των δημόσιων έργων στην Ελλάδα με τις αλλαγές στον νόμο 4412 για τις δημόσιες συμβάσεις. Αναλυτικά, δε, σύμφωνα με όσα αναφέρει το υπουργείο, μεταξύ των σημαντικότερων έργων που συμβασιοποιήθηκαν, γεγονός που σημαίνει ότι άρχισε η κατασκευή τους, είναι: ● Γραμμή 4 του Μετρό, «Αλσος Βεΐκου - Γουδή», ύψους 1,2 δισ. ευρώ ● Σύμβαση Παραχώρησης για τη «Μελέτη - Κατασκευή - Χρηματοδότηση - Λειτουργία - Συντήρηση και Εκμετάλλευση του Νέου Διεθνούς Αερολιμένα Ηρακλείου Κρήτης & Μελέτη - Κατασκευή και Χρηματοδότηση των Οδικών του Συνδέσεων», ύψους 500 εκατ. ευρώ ● Βόρειο τμήμα (Τρίκαλα - Εγνατία) του Ε65 (αυτοκινητόδρομος Κεντρικής Ελλάδας), ύψους

442 εκατ. ευρώ ● Εργασίες για την ολοκλήρωση της Οδικής Σύνδεσης του Ακτίου με τον Δυτικό Αξονα, ύψους 91 εκατ. ευρώ

Τα επόμενα βήματα Επιπλέον σύμφωνα με τον υφιστάμενο προγραμματισμό της πολιτικής ηγεσίας τρέχουν ήδη από τα τέλη του 2021 συμβασιοποιήσεις 5 δισ. ευρώ που αφορούν σιδηροδρομικά έργα ύψους 3,8 δισ. ευρώ και τέσσερα οδικά έργα ύψους 1,2 δισ. ευρώ. Αναλυτικά, πρόκειται για 4 εμβληματικά οδικά έργα συνολικού προϋπολογισμού περί το 1,2 δισ. ευρώ: ● Η οδική σύνδεση Νεάπολη - Αγ. Νικόλαος του ΒΟΑΚ ● Η σύνδεση της Λεωφόρου Κύμης με την ΠΑΘΕ ● Η παράκαμψη Χαλκίδας και Ψαχνών ● Η οδική σύνδεση Μπράλος - Αμφισσα Επίσης, στον σιδηρόδρομο αρχίζει η α’ φάση για έξι μεγάλα έργα: ● Ρίο - Νέος Λιμένας Πατρών με προϋπολογισμό 476.500.000 ευρώ ● Αλεξανδρούπολη - Ορμένιο με προϋπολογισμό 1.077.000.000 ευρώ ● Θεσσαλονίκη - Ν. Καρβάλη - Τοξότες (Ανατολική Σιδηροδροµική Εγνατία) με προϋπολογισμό 1.688.000.000 ευρώ ● 6ος Προβλήτας Λιμένα Θεσσαλονίκης & Κατασκευή Προαστιακού Δυτικής Θεσσαλονίκης με προϋπολογισμό 45.000.000 ευρώ ● Κατασκευή νέας Προαστιακής Γραμμής ώς τον Λιμένα Λαυρίου με προϋπολογισμό 390.500.000 ευρώ ● Κατασκευή νέας Προαστιακής Γραμμής ώς τον Λιμένα Ραφήνας με προϋπολογισμό 308.600.000 ευρώ «Ειδικότερα, για τον σιδηρόδρομο γίνεται εμφανές ότι σχεδιάστηκε το μεγαλύτερο πρόγραμμα έργων που έχει γίνει ποτέ στη χώρα και θα συνδέει όλα τα κύρια λιμάνια της Ελλάδας με το σιδηροδρομικό δίκτυο», τονίζουν από το υπ. Μεταφορών.

Στρατηγικό πλάνο Οπως αναφέρεται, «το υπουργείο Υποδομών προγραμματίζει έργα στην κατεύθυνση ενός

νέου παραγωγικού μοντέλου και όχι αποσπασματικά. Τα κύρια χαρακτηριστικά τους είναι ότι αποτελούν μέρος ενός ενιαίου σχεδίου, έχουν εξασφαλισμένη χρηματοδότηση και ο στόχος τους είναι να καταστήσουν την Ελλάδα κόμβο για τις υποδομές στην ευρύτερη περιοχή». Αξίζει να σημειωθεί ότι ο υπουργός Υποδομών και Μεταφορών, Κώστας Καραμανλής, μιλώντας σε πρόσφατη διαδικτυακή εκδήλωση του Ιδρύματος Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (IOBE) για την παρουσίαση σχετικής μελέτης, αφού υπογράμμισε ότι πλέον υπάρχει ένα συνεκτικό στρατηγικό πλάνο έργων, ανέφερε ότι στόχος είναι η Ελλάδα να «αξιοποιήσει τα συγκριτικά της πλεονεκτήματα για να πρωταγωνιστήσει σε τομείς όπως τα logistics και οι συνδυασμένες μεταφορές». Επίσης, ο κ. Καραμανλής υπογράμμισε ότι τα έργα υποδομών, πέραν των προβλημάτων που λύνουν, έχουν και μεγάλο πολλαπλασιαστή για την οικονομία, ενώ ταυτόχρονα δημιουργούνται και νέες δουλειές για αξιόλογους επιστήμονες που τα περασμένα χρόνια είχαν αναγκαστεί να φύγουν στο εξωτερικό. «Επαναπατρίζονται τα καλά μυαλά μας που είχαν φύγει στο εξωτερικό με την κρίση. Δηλαδή όχι μόνο ανακόπτεται το brain drain, αλλά δημιουργείται πλέον και μια νέα τάση στον τεχνικό κόσμο, το brain gain. Ο κλάδος των υποδομών πρωταγωνιστεί στο brain gain», τόνισε. Παραδέχτηκε, βέβαια, ότι υπάρχει ένα πλέγμα παθογενειών πολλών ετών στα δημόσια έργα, π.χ. με τη σημαντική αύξηση του ποσοστού των εκπτώσεων που συνοδεύονται από σειρά προβλημάτων, όπως χρονοβόρες διαδικασίες ολοκλήρωσης του έργου, αμφιλεγόμενης ποιότητας κατασκευές. Ωστόσο «με την αναθεώρηση του 4412 βάζουμε ένα τέλος σε αυτές τις παθογένειες».

ΣΔΙΤ Παράλληλα το υπουργείο δίνει ιδιαίτερη έμφαση στο μέτωπο των ΣΔΙΤ. Μάλιστα εντός του 2021, σύμφωνα με το υπουργείο, προωθήθηκαν οι διαδικασίες για δεσμευτικές προσφορές σε τρία εξαιρετικής σημασίας οδικά έργα.

Συνέχεια στη σελίδα 4

REDS A.E., µέλος του Ομίλου ΕΛΛΑΚΤΩΡ, δραστηριοποιείται στον τομέα της Διαχείρισης & Ανάπτυξης Ακινήτων τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό, µε επίκεντρο την ανάπτυξη Εμπορικών και Ψυχαγωγικών Κέντρων-Πάρκων, Οργανωμένων Οικιστικών Συγκροτημάτων, Εκθεσιακών Κέντρων, Κτιρίων Γραφείων και πράσινων αναπτύξεων Μεικτής Χρήσης. Εχοντας αναπτύξει, διαχειριστεί και πωλήσει περισσότερα από 250.000 m2, η REDS επενδύει σε σύγχρονα αναπτυξιακά έργα που ευθυγραμμίζονται µε τις τάσεις της αγοράς. Με το βλέμμα στραμμένο στο μέλλον, η εταιρεία εστιάζει στρατηγικά στη δημιουργία περισσότερων ανοιχτών και φιλικών προς το περιβάλλον χώρων, καθώς και στην ανάπτυξη υβριδικών λειτουργιών µε βάση τις ανάγκες του σημερινού τρόπου ζωής. Η πρόσφατη απόκτηση του ακινήτου στις Γούρνες Ηρακλείου Κρήτης αποτελεί µία ακόμα απόδειξη της παραπάνω φιλοσοφίας της εταιρείας, καθώς και της δέσμευσης του Ομίλου ΕΛΛΑΚΤΩΡ για επαναφορά του συνόλου των δραστηριοτήτων του σε τροχιά ανάπτυξης µε στρατηγικές, καινοτόμες και βιώσιμες επενδύσεις σε όλους τους κλάδους δραστηριότητάς του. Το ακίνητο στις Γούρνες Ηρακλείου Κρήτης είναι παραθαλάσσια έκταση 345.567 τ.µ., σε απόσταση 13 χλμ. από το αεροδρόμιο «Νίκος Καζαντζάκης» και 16 χλμ. από την πόλη του Ηρακλείου. Ομορα του ακινήτου έχουν αναπτυχθεί τις τελευταίες δύο δεκαετίες το Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών, το Ενυδρείο «Θαλασσόκοσμος», το Διεθνές Εκθεσιακό και Συνεδριακό Κέντρο Κρήτης. Στόχος της εταιρείας είναι η δημιουργία ενός σύγχρονου resort, casino, ενός νέου πόλου έλξης τουριστικής, εμπορικής, ψυχαγωγικής και επιχειρηματικής ανάπτυξης στην ευρύτερη περιοχή. Το έργο, που αποκτήθηκε μέσα από τη διαδικασία πλειστηριασμού του ΤΑΙΠΕΔ, αποτελεί µία μεγάλη επιτυχία για τον Ομιλο ΕΛΛΑΚΤΩΡ και τη REDS, μια και επαναφέρει δυναμικά την εταιρεία στον χώρο δραστηριότητας και, μάλιστα, µε έργα που φέρουν μεγάλες προοπτικές ανάπλασης και ανάπτυξης. Στην ίδια γραμμή, άλλωστε, βρίσκεται και το έργο του Cambas Park της εταιρείας στην ανατολική Αττική. Μια επένδυση 200 εκατ. ευρώ, που περιλαμβάνει την ανάπλαση του οινοποιείου Καμπά, οικιστική και επιχειρηματική ανάπλαση µε χώρους ψυχαγωγίας, αλλά και το 50% της συνολικής έκτασης που αντιστοιχεί σε 157 στρέμματα ως εισφορά σε γη στον Δήμο Παλλήνης για κοινόχρηστη δημόσια χρήση, πολλαπλασιάζοντας τη διαθέσιμη επιφάνεια πλατειών και παιδικών χαρών.

REDS A.E.

Ανάπτυξη με «πράσινο» πρόσημο Στο χαρτοφυλάκιό της η REDS, σε συνεργασία µε την ΑΚΤΩΡ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΕΙΣ του ίδιου Ομίλου, καταγράφει και τη Μαρίνα Αλίμου, τη μεγαλύτερη μαρίνα στα Βαλκάνια και µία από τις μεγαλύτερες στην ανατολική Μεσόγειο, ενώ αποτελεί και την κύρια βάση για ναυλώσεις τουριστικών σκαφών. Η εταιρεία ανέλαβε στις αρχές του έτους τη μελέτη κατασκευής & ανάπτυξης της Μαρίνας Αλίμου για 40 έτη (µε δυνατότητα επέκτασης για 10 επιπλέον έτη), µε στόχο τον πλήρη επανασχεδιασμό των εγκαταστάσεων και υποδομών, ώστε µε την ολοκλήρωση του έργου να παρέχονται υψηλής ποιότητας υπηρεσίες. Μέσα στα επόμενα 4 χρόνια, η Μαρίνα Αλίμου σταδιακά θα διαμορφωθεί σε µία από τις πιο σύγχρονες μαρίνες στη Μεσό-

γειο και σε έναν νέο ψυχαγωγικό προορισμό τόσο για τους κατοίκους όσο και για τους επισκέπτες της πρωτεύουσας. Και δεν χωράει αμφιβολία για την επιτυχία των έργων αυτών, όταν κοιτάξει κανείς την πορεία της ναυαρχίδας της REDS, το SMART PARK, ακόμα και σε πανδημικές συνθήκες. Το Smart Park είναι το μεγαλύτερο υπαίθριο εμπορικό πάρκο στην Ελλάδα, το οποίο προσελκύει κάθε χρόνο πάνω από 6 εκατ. επισκέπτες συνολικά, ενώ τη δυναμική του επιβεβαιώνει και το γεγονός ότι πρόσφατα έκλεισε συμφωνίες µε 5 επιπλέον μεγάλα διεθνή brands τόσο από τον χώρο της εστίασης όσο του retail και της τεχνολογίας, φτάνοντας ουσιαστικά το 98% πληρότητα στους χώρους του εμπορικού κέντρου. Το Smart Park αποτελεί έναν

ασφαλή προορισμό στη φύση και στον καθαρό αέρα, που συνδυάζει αγορές, φαγητό και δεκάδες επιλογές ψυχαγωγίας για κάθε ηλικία, γεγονός που αποτέλεσε και κομβικό πλεονέκτημα κατά τη διάρκεια της πανδημίας, ξεπερνώντας κάποιες ημέρες τους 30.000 επισκέπτες σε μία αύξηση που αναλογεί σε 25%, σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο (Β΄ εξάμηνο του 2020). Στρατηγικοί στόχοι της εταιρείας για τα επόμενα χρόνια είναι η περαιτέρω ανέλιξή της στην αγορά και η ανάκτηση του πρωταγωνιστικού της ρόλου, στην ελληνική αγορά διαχείρισης & ανάπτυξης ακινήτων, επενδύοντας και συνεισφέροντας έτσι στους κύριους μοχλούς της ελληνικής οικονομίας και των αναπτυξιακών δυνατοτήτων της χώρας.

9-10 Απριλίου 2022

REAL

ESTATE YΠΟΔΟΜΕΣ

Συνέχεια από τη σελίδα 2 Τα έργα αυτά είναι: ■ Fly Over στη Θεσσαλονίκη (Νέα Ανατολική Περιφερειακή Οδός), προϋπολογισμού 373 εκατ. ευρώ ■ Χερσόνησος - Νεάπολη (ΒΟΑΚ), προϋπολογισμού 290 εκατ. ευρώ ■ Καλαμάτα - Ριζόμυλος, προϋπολογισμού 250 εκατ. ευρώ

Εφοδιαστική αλυσίδα Στο μεταξύ πριν από λίγες μέρες υπεγράφη η τροποποίηση της σύμβασης παραχώρησης για την ανάπτυξη Εμπορευματικού και Διαμετακομιστικού Κέντρου στο Θριάσιο, δηλαδή του πρώτου Logistics Park στην Ελλάδα, από τον υπουργό Υποδομών και Μεταφορών, Κώστα Καραμανλή, και τον υπουργό Οικονομικών, Χρήστο Σταϊκούρα. «Από την πρώτη μέρα που ο πρωθυπουργός μάς τίμησε, αναθέτοντάς μας αυτό το υπουργείο, οι συνεργάτες μου κι εγώ, μεταξύ άλλων, δεσμευτήκαμε για δύο πράγματα: πρώτον, να δουλέψουμε συστηματικά για να ξεμπλοκάρουμε έργα που έχει ανάγκη ο τόπος, αλλά για πολλά χρόνια παρέμεναν κολλημένα σε σύνθετα προβλήματα. Και δεύτερον, όλα τα έργα που κάνουμε –παλιά που ξεμπλοκάραμε και νέα που ξεκινάμε– να αποτελούν κομμάτια ενός ολοκληρωμένου σχεδιασμού, με συνολική φιλοσοφία και ξεκάθαρους στόχους για το παρόν και το μέλλον της πατρίδας μας», τόνισε ο κ. Καραμανλής. Επισήμανε ότι «το Θριάσιο αποτελεί τον πιο κρίσιμο σταθμό για να κάνουμε την Ελλάδα κόμβο υποδομών της ευρύτερης περιοχής μας. Γιατί, ωραία τα λόγια, αλλά πώς θα αναβαθμίσουμε τον στρατηγικό ρόλο της χώρας, αν δεν συνδέεται το μεγαλύτερο αεροδρόμιο με το μεγαλύτερο λιμάνι μας; Και αν δεν έχουμε ένα πραγματικά σύγχρονο εμπορευματικό κέντρο;». Και πρόσθεσε: «Με το Θριάσιο, λοιπόν, επιτέλους κάνουμε το αποφασιστικό βήμα για να γίνει η Ελλάδα διεθνές hub στον τομέα των logistics. Εξυπακούεται, βέβαια, ότι δεν σταματάμε εδώ, αλλά προχωράμε εντατικά και τον νέο διαγωνισμό Σύμβασης Παραχώρησης για την ολοκλήρωση της κατασκευής του Εμπορευματικού Σιδηροδρομικού Σταθμού και Σταθμού Διαλογής (το λεγόμενο ΘΡΙΑΣΙΟ ΙΙ)».

Κόμβος στρατηγικής σημασίας «H ολοκλήρωση των διαδικασιών για την τροποποίηση της σύμβασης παραχώρησης για το Θριάσιο Εμπορευματικό Κέντρο (Θριάσιο Ι) σηματοδοτεί την εκκίνηση ενός έργου κομβικής σημασίας για την ενίσχυση της θέσης της χώρας στην παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα, σε μια περίοδο αυξημένων προκλήσεων για τον κλάδο», ανέφερε από την πλευρά του ο κ. Σταϊκούρας τονίζοντας ότι «το συγκεκριμένο έργο αφορά τη μελέτη και την κατασκευή του πρώτου Logistics Park στην Ελλάδα και η συνολική επένδυση αναμένεται να ξεπεράσει τα 150 εκατ. ευρώ. Ενώ εκτιμάται ότι θα οδηγήσει στη δημιουργία 3.000 έως 5.000 νέων θέσεων εργασίας».

Το Θριάσιο Ι και διασυνδέσεις Οπως ανέφερε επίσης ο κ. Καραμανλής, «μιλάμε για ένα εμπορευματικό κέντρο 240.000 τ.μ., σε συνολική έκταση 2.000 στρεμμάτων. Με αποθήκες ξηρού και ψυχόμενου φορτίου, χώρους γραφείων, χώρους τελωνείου και στάθμευσης αυτοκινήτων και φορτηγών. Και, βέβαια, με σύγχρονες σιδηροδρομικές υποδομές, τις οποίες θα κατασκευάσει επίσης ο παραχωρησιούχος, ώστε να συνδεθεί το Κέντρο με την εθνική σιδηροδρομική υποδομή». Ο υπουργός Υποδομών και Μεταφορών τόνισε ότι η σημαντικότερη καινοτομία του Εμπορευμα-

Το Θριάσιο και τα έργα για τον σιδηρόδρομο

«Το Θριάσιο αποτελεί τον πιο κρίσιμο σταθμό για να κάνουμε την Ελλάδα κόμβο υποδομών της ευρύτερης περιοχής μας. Γιατί, ωραία τα λόγια, αλλά πώς θα αναβαθμίσουμε τον στρατηγικό ρόλο της χώρας, αν δεν συνδέεται το μεγαλύτερο αεροδρόμιο με το μεγαλύτερο λιμάνι μας; Και αν δεν έχουμε ένα πραγματικά σύγχρονο εμπορευματικό κέντρο; Με το Θριάσιο, λοιπόν, επιτέλους κάνουμε το αποφασιστικό βήμα για να γίνει η Ελλάδα διεθνές hub στον τομέα των logistics»

τικού Κέντρου του Θριασίου είναι η διασύνδεσή του με όλα τα δίκτυα μεταφοράς: το λιμάνι του Πειραιά, το λιμάνι της Ελευσίνας, τον διεθνή αερολιμένα Αθηνών και το οδικό και σιδηροδρομικό δίκτυο. «Αντιλαμβάνεστε την αναπτυξιακή ώθηση και τις νέες θέσεις εργασίας που δημιουργεί ένα τέτοιο έργο. Αλλά και το πόσο συμβάλλει στην αναβάθμιση της Δυτικής Αττικής –μαζί ασφαλώς με μια σειρά από νέα έργα, με κυριότερο την κατασκευή του νέου κλάδου του Προαστιακού Σιδηροδρόμου που θα ξεκινά από τα Ανω Λιόσια, θα εξυπηρετεί μια σειρά από αστικές περιοχές, όπως ο Ασπρόπυργος και η Ελευσίνα, και θα καταλήγει στα Μέγαρα. Ενα σημαντικό έργο για τη Δυτική Αττική με εξασφαλισμένη χρηματοδότηση 100 εκατομμυρίων ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης. Και βέβαια με τις επεκτάσεις του Μετρό προς τα Δυτικά, για τις οποίες προχωράμε με γρήγορους ρυθμούς τις διαδικασίες ωρίμανσης», επισήμανε.

Το έργο Σύμφωνα με την κυβέρνηση, «το έργο αφορά στην ανάπτυξη Εμπορευματικού και Διαμετακομιστικού Κέντρου στο Θριάσιο, δηλαδή τη μελέτη, κατασκευή, χρηματοδότηση, λειτουργία, εκμετάλλευση και συντήρηση του πρώτου Logistics Park στην Ελλάδα. Θα περιλαμβάνει αποθήκες και υποστηρικτικά κτίρια συνολικής επιφάνειας 235.000 τετραγωνικών μέτρων, εντός οικοπέδου επιφάνειας 588 στρεμμάτων, ιδιοκτησίας ΓΑΙΑΟΣΕ. »Ο προϋπολογισμός της επένδυσης ξεπερνά τα 200 εκατομμύρια ευρώ. Ο παραχωρησιούχος θα κατασκευάσει, ειδικότερα, τα κτίρια και τις εγκαταστάσεις του Εμπορευματικού και Διαμετακομιστικού Κέντρου. Θα αναλάβει επίσης τα εσωτερικά έργα υποδομής, όπως σιδηροδρομικά και οδικά δίκτυα, δίκτυα αποχέτευσης ομβρίων υδάτων και ακαθάρτων, δίκτυα ηλεκτροφωτισμού και επικοινωνιών και θα διαμορφώσει τον περιβάλλοντα χώρο. »Αξίζει να σημειωθεί ότι εντός του πάρκου, κατά μήκος της νότιας πλευράς, θα κατασκευαστεί σιδηροδρομική γραμμή που θα συνδέει το Κέντρο με το εθνικό σιδηροδρομικό δίκτυο, αλλά και εσωτερικό οδικό δίκτυο που θα συνδέεται με το εθνικό οδικό δίκτυο. Με τον τρόπο αυτό, διασφαλίζεται η δυνατότητα ανεφοδιασμού των αποθηκών με συνδυασμό μεταφορικών μέσων,

κάτι μοναδικό για τα ελληνικά δεδομένα. »Ο παραχωρησιούχος θα αναλάβει επίσης να δημιουργήσει σταθμό εξυπηρέτησης οχημάτων και αυτοκινητιστών, πρατήριο υγρών καυσίμων, χώρους ανάπτυξης συστημάτων τηλεματικής και πληροφορικής, χώρους στάθμευσης, εγκαταστάσεις τελωνείου και υγειονομικές υπηρεσίες».

Το Δημόσιο και η νέα σύμβαση παραχώρησης Οπως αναφέρεται, «η σύμβαση παραχώρησης του λεγόμενου Θριασίου Ι κυρώθηκε από το ελληνικό Κοινοβούλιο την 1η Νοεμβρίου 2018. Είχε μπει όμως από τις αρχές του 2019 στο μικροσκόπιο της Γενικής Διεύθυνσης Ανταγωνισμού (DG Comp) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Ο έλεγχος της Επιτροπής αφορούσε την ύπαρξη ή μη παράνομων κρατικών ενισχύσεων. »Προκειμένου λοιπόν να “ξεκολλήσει” το έργο, έπρεπε να αναθεωρηθούν 12 σημεία της σύμβασης παραχώρησης. Η ιδιαίτερα δύσκολη διαπραγμάτευση κράτησε πάνω από τρία χρόνια. Το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών κατάφερε όμως να πείσει τον ανάδοχο (ΕΤΒΑ ΒΙΠΕ-Goldair) για την αλλαγή των 12 σημείων, όπως ζητούσε η Κομισιόν. »Με τις τροποποιήσεις στη σύμβαση παραχώρησης διπλασιάζεται το εφάπαξ αντάλλαγμα, που θα καταβάλει ο παραχωρησιούχος, και συγκεκριμένα αυξάνεται από τα 10 εκατ. ευρώ στα 20 εκατ. ευρώ. »Αυξάνεται επίσης η ετήσια πληρωμή από 2,51% σε 5% και το εγγυημένο ετήσιο αντάλλαγμα από 350.000 σε 700.000 ευρώ. Εισάγεται επιπλέον μηχανισμός κατανομής των κερδών μετά φόρων 50-50 μεταξύ Δημοσίου - Παραχωρησιούχου, όταν η απόδοση των ιδίων κεφαλαίων του υπερβαίνει ένα ποσοστό. Ενώ μειώνεται και ο χρόνος της παραχώρησης, από τα 60 στα 37 έτη (με, υπό προϋποθέσεις, αυτόματη παράταση στα 40 έτη). Δίνεται βεβαίως η δυνατότητα στον παραχωρησιούχο να διαπραγματευτεί την επέκταση της παραχώρησης για επιπλέον 23 έτη, σε τιμές αγοράς. »Σημειωτέον ότι εάν δεν επιτύγχανε το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών νέα συμφωνία, η χώρα μας θα έπρεπε να επιστρέψει στην Ε.Ε. πάνω από 100 εκατομμύρια ευρώ κοινοτικά κονδύλια, που έχουν δοθεί για την ανάπτυξη υποδομών στο ακίνητο του Θριασίου».

REAL

ESTATE YΠΟΔΟΜΕΣ

9-10 Απριλίου 2022

ε σταθερά και αποφασιστικά βήματα, αλλά και εντυπωσιακά αποτελέσματα, κινείται η MYTILINEOS αναφορικά με την ενεργειακή μετάβαση στην Ελλάδα και το εξωτερικό, έχοντας πλέον διαμορφώσει όλες τις προϋποθέσεις, για να καταστεί πρωταγωνίστρια σε διεθνές επίπεδο απέναντι σε όλες τις προκλήσεις που θέτει η κλιματική αλλαγή. Εχοντας αναλάβει ήδη από τις αρχές του 2021 ισχυρές δεσμεύσεις για τη μείωση των εκπομπών CO2, η εταιρεία επιτάχυνε την εκτέλεση του μεγαλύτερου επενδυτικού προγράμματος της ιστορίας της, το οποίο, για την περυσινή χρονιά υπερέβη σε συνολική αξία τα 379 εκατ. ευρώ. Παράλληλα, έφερε εξαιρετικά οικονομικά αποτελέσματα, με σημαντικές επενδύσεις να εισέρχονται σε στάδιο ολοκλήρωσης. Και τώρα δρομολογεί νέα επενδυτικά σχέδια που την ισχυροποιούν στο απαιτητικό περιβάλλον της ενεργειακής μετάβασης. Κεντρικοί μοχλοί ανάπτυξης στη διεργασία αυτή, για την MYTILINEOS, αναδεικνύονται ο Τομέας Εργων Βιώσιμης Ανάπτυξης και ο Τομέας Ανάπτυξης Ανανεώσιμων Πηγών & Αποθήκευσης Ενέργειας, που έχουν αναλάβει ηγετικό ρόλο στη μακροπρόθεσμη στρατηγική της εταιρείας, επιτυγχάνοντας αλλεπάλληλους στόχους για την πράσινη ανάπτυξη. Για τη MYTILINEOS το 2021 υπήρξε μια καθοριστική χρονιά, στη διάρκεια της οποίας κατέγραψε τη δυνατότητά της να ανταποκρίνεται με επιτυχία σε κάθε συνθήκη, αλλά και να επιτυγχάνει τους σχεδιασμούς της. Παρέμεινε σε τροχιά σταθερής ανάπτυξης παρά τις προκλήσεις που έθεσαν η πανδημία, η ενεργειακή κρίση αλλά και οι ευρύτερες πληθωριστικές πιέσεις το Β΄ εξάμηνο του έτους. Από το 2021, οι δύο Τομείς Δραστηριότητας της εταιρείας κατέγραψαν μια δυναμικότατη επαναφορά, ανεβάζοντας κατά 116% τον κύκλο εργασιών (στα 370 εκατ. ευρώ) στον Τομέα Βιώσιμης Ανάπτυξης, ενώ ο Τομέας Ανάπτυξης Ανανεώσιμων Πηγών & Αποθήκευσης Ενέργειας κατέγραψε κύκλο εργασιών 365 εκατ. ευρώ, διαμορφώνοντας έτσι μια νέα στρατηγική εστίαση σε έργα που προάγουν την Ενεργειακή Μετάβαση και τη Βιωσιμότητα. Βασικοί καταλύτες στην πορεία αυτή, υπήρξαν: ■ Η επανεκκίνηση του Σταθμού Ενέργειας 650ΜW στο Τομπρούκ της Λιβύης (372 εκατ. δολάρια). ■ Η συνέχιση του έργου της Μονάδας Συμπαραγωγής στη Λιουμπλιάνα της Σλοβενίας (118 εκατ. ευρώ). ■ Η συνέχιση του έργου (EPC) για την ενεργειακή αξιοποίηση απορριμμάτων στο Cheshire της Αγγλίας (182 εκατ. ευρώ). Αναφορικά με τα έργα Waste-to-Energy, θα πρέπει να σημειωθεί ότι η MYTILINEOS εντοπίζει μεγάλες αναπτυξιακές προοπτικές στο χώρο των περιβαλλοντικών λύσεων και εμπλέκεται ενεργά σε συζητήσεις για την ανάληψη παρόμοιων έργων, διαθέτοντας πλέον την αναγνώριση της αγοράς ως Turnkey Contractor έργων μεγάλης κλίμακας. Τα έργα αυτά αποτελούν άλλωστε το 22% του ανεκτέλεστου υπολοίπου, με ισχυρές προοπτικές διεύρυνσης. Μέσα στο 2021, ο Τομέας Εργων Βιώσιμης Ανάπτυξης της MYTILINEOS εισχώρησε δυναμικά και στον χώρο του Transmission & Distribution (T&D) με τη σύναψη συμφωνιών για την εκτέλεση έργων σε Ελλάδα, Γεωργία και Αλβανία, συνολικού τιμήματος 103 εκατ. ευρώ. Ετσι, «έκλεισε» το 2021 με το

MYTILINEOS: ΠΡΟΑΓΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΜΕΤΑΒΑΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΒΙΩΣΙΜΟΤΗΤΑ

Στρατηγική επιλογή οι διεθνείς επενδύσεις για την πράσινη μετάβαση ανεκτέλεστο υπόλοιπο των συμβασιοποιημένων έργων να φτάνει τα 754 εκατ. ευρώ, ενώ συμπεριλαμβανομένων των έργων που βρίσκονται σε προχωρημένο στάδιο συμβασιοποίησης, το αντίστοιχο σύνολο ανέρχεται σε 2,4 δισ. ευρώ. Σημαντικό ρόλο για τις επιδόσεις του Τομέα Ανάπτυξης Ανανεώσιμων Πηγών & Αποθήκευσης Ενέργειας, έπαιξαν τα έργα Build, Operate & Transfer (BOT), καθώς κατά την διάρκεια του 2021 υπογράφηκαν δύο νέες συμφωνίες για τη διάθεση έργων 89MW και 100MW σε Ρουμανία και Ισπανία αντίστοιχα. Αναφορικά με τα έργα ΒΟΤ, ο Τομέας ήρθε σε συμφωνίες εξαγοράς έργων σε χώρες της Λατινικής Αμερικής και της Ευρώπης. Χωρίς καθυστερήσεις, τέλος, προχώρησε η ανάπτυξη των έργων σε χώρες όπως η Χιλή, η Ιταλία, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Αυστραλία, η Ισπανία και η Ν. Κορέα.

3+1 επιτυχίες εκκινώντας το 2022 Το 2022, η MYTILINEOS συνεχίζει αντίστοιχα δυναμικά την ανάπτυξή της, με ιδιαίτερο focus στο διεθνές περιβάλλον, όπου μέσα σε λίγες μόνο εβδομάδες έχει καταγράψει μεγάλες επιτυχίες. Πριν μερικές ημέρες

μάλιστα, ανακοινώθηκε μία νέα σύμβαση με την οποία η εταιρεία, μέσω του Τομέα Εργων Βιώσιμης Ανάπτυξης, αναλαμβάνει την ανάπτυξη τριών μονάδων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, σε ανοιχτό κύκλο (OCGT) στο Ηνωμένο Βασίλειο. Οι συμβάσεις αυτές έχουν υπογραφεί με τρεις θυγατρικές της Drax Group plc, της μεγαλύτερης εταιρείας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές στο Ηνωμένο Βασίλειο, και αφορούν την κατασκευή 3 OCGTs με ισχύ περίπου 299 MW το καθένα. Οι συμβάσεις περιλαμβάνουν τη μελέτη, προμήθεια και κατασκευή (EPC) και των 3 σταθμών, που θα είναι πανομοιότυποι και θα εξοπλίζονται με αεριοστροβίλους Siemens Energy SGT5-4000F. Κάθε μονάδα ηλεκτροπαραγωγής θα λειτουργεί τοπικά (με εγκατάσταση για απομακρυσμένη λειτουργία) ως μονάδα αιχμής και θα λειτουργεί έως και 1.500 ώρες ετησίως για να υποστηρίζει το δίκτυο σε περιόδους υψηλής ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας και κατά τη διάρκεια τυχόν γεγονότων πίεσης. Και τα 3 OCGTs αναμένεται να τεθούν σε εμπορική λειτουργία εντός του 2024. Πρόκειται για το δεύτερο ενεργειακό έργο για τον Τομέα Εργων Βιώσιμης Ανάπτυξης

της MYTILINEOS στο Ηνωμένο Βασίλειο, που ακολουθεί τη μονάδας ενεργειακής αξιοποίησης απορριμμάτων στο Cheshire. Ομως και ο Τομέας Ανάπτυξης Ανανεώσιμων Πηγών & Αποθήκευσης Ενέργειας της MYTILINEOS ανέλαβε σημαντικά έργα, μέσα στο πρώτο τρίμηνο του έτους, επεκτείνοντας τη δραστηριότητα της εταιρείας ακόμα περισσότερο στο εξωτερικό, ανακοινώνοντας άλλα τρία σημαντικά έργα: ■ Τη συμφωνία για την πώληση ενός χαρτοφυλακίου φωτοβολταϊκών έργων ισχύος 100 MW στη Νότια Ισπανία, με την Aquila Capital. ■ Την ολοκλήρωση της κατασκευής φωτοβολταϊκού έργου ισχύος 1.55MW στην περιοχή Yangpyung-gun, το πρώτο έργο της εταιρείας στη Νότια Κορέα και στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Ασίας. ■ Την ανάθεση μιας νέας σύμβασης πώλησης ενέργειας από σύστημα αποθήκευσης, στο Μπρίντιζι της Ιταλίας. Με τα νέα deals που έκλεισαν μόλις τις τελευταίες εβδομάδες, η MYTILINEOS αναδεικνύεται σε διεθνή πρωταγωνιστή στην αειφόρο ανάπτυξη και τους δείκτες ESG, καταγράφοντας εξαιρετικές επιδόσεις και διανύοντας μια μακρά περίοδο ισχυρής ανάπτυξης.

9-10 Απριλίου 2022

REAL

ESTATE YΠΟΔΟΜΕΣ

∆ΗΜΟΣΙΑ ΚΑΙ Ι∆ΙΩΤΙΚΑ ΕΡΓΑ

Πρόκληση η εκτίναξη του κόστους των κατασκευών

ιθανή είναι η δρομολόγηση νέας παρέμβασης από το αρμόδιο υπουργείο Υποδομών για να αποτραπεί το μπλοκάρισμα έργων λόγω της εκτίναξης του ενεργειακού κόστους αλλά και των τιμών βασικών πρώτων υλών που χρησιμοποιούνται στις κατασκευές. Οπως τονίζεται από αρμόδιες πηγές, εφόσον παραστεί ανάγκη και πάλι θα υπάρξει παρέμβαση, όπως έγινε πριν από λίγους μήνες.

Συντελεστές για την αναθεώρηση Ηδη τον περασμένο Δεκέμβριο εκδόθηκε σχετική απόφαση με την οποία καθορίζονταν συντελεστές αναθεώρησης για έναν σημαντικό αριθμό εργασιών που προσέγγιζε τις 500 και στις οποίες περιλαμβάνονταν υλικά των οποίων η υπερβολική αύξηση στην τιμή τους ήταν διαπιστωμένη για τα τρία πρώτα τρίμηνα του 2021 – και συγκεκριμένα για τα υλικά χάλυβα, αλουμίνιο, χαλκό, άσφαλτο, ξυλεία, PVC και πολυαιθυλένιο. Αφορούσε όλο το εύρος των κατηγοριών των δημόσιων έργων (οδικά, κτιριακά, λιμενικά κ.λπ.). Επίσης, σύμφωνα με σχετική, τότε, ανακοίνωση του υπουργείου Υποδομών & Μεταφορών βρισκόταν σε προχωρημένο στάδιο η ίδρυση της Εταιρείας Προδιαγραφών και Τιμολόγησης Τεχνικών Εργων και Μελετών στην οποία προβλεπόταν και η συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα. Ουσιαστικά γινόταν λόγος τότε για μια οριζόντια διαδικασία παρακολούθησης των αυξομειώσεων των τιμών υλικών, καθώς και της τιμολόγησης των εργασιών των τεχνικών έργων, μέσα από την οποία θα διασφαλίζονταν και ο ανταγωνισμός και η αποτύπωση με ρεαλιστικό τρόπο στις τιμές των εργασιών των δημόσιων έργων των τρεχουσών τιμών της αγοράς.

Εκτίναξη κόστους Σε επίπεδο πάντως κοστολογίων έργων η κατάσταση παραπέμπει σε ένα έντονα ανοδικό σπιράλ. Είναι χαρακτηριστικό ότι νέες μεγάλες ανατιμήσεις ύψους 9% καταγράφηκαν τον φετινό Φεβρουάριο στις τιμές των οικοδομικών υλικών, συνολικά, καθώς οι τιμές κινήθηκαν ανοδικά σε όλες τις επιμέρους κατηγορίες. Ειδικότερα, αυξήσεις τιμών σημειώθηκαν σε: ηλεκτρική ενέργεια (71,4%), πετρέλαιο κίνησης diesel (26,1%), σίδηρο οπλισμού (19,1%), αγωγούς χάλκινους (17%), τούβλα (14,2%), σωλήνες χαλκού (12,9%), πλαστικούς σωλήνες (9,6%), θερμαντικά σώματα (8,7%), ξυλεία οικοδομών (8,4%), σωλήνες πλαστικούς, συνθετικούς, ινοτσιμέντου (8,2%), κουφώματα αλουμινίου (7%), πόρτες εσωτερικές (6,6%), παρκέτα (6,6%), εντοιχισμένα ντουλάπια (6,1%), υαλοπίνακες ασφαλείας (6%), έτοιμο σκυρόδεμα (5,9%), Παράθυρα ξύλινα (5,8%), τσιμέντο (4,9%), πλαστικό, ακρυλικό, νερού (4,1%) και μαρμαρόπλακες (3,4%). Οπως ανακοίνωσε η ΕΛΣΤΑΤ, ο γενικός δείκτης τιμών υλικών κατασκευής νέων κτιρίων κατοικιών παρουσίασε αύξηση 9% τον Φεβρουάριο 2022 σε σύγκριση με τον αντίστοιχο δείκτη του Φεβρουαρίου 2021, έναντι αύξησης 0,7% που σημειώθηκε κατά τη σύγκριση των αντίστοιχων δεικτών το 2021 με το 2020. Παράλληλα, ο γενικός δείκτης παρουσίασε αύ-

ξηση 2% τον μήνα Φεβρουάριο 2022 σε σύγκριση με τον δείκτη του Ιανουαρίου 2022, έναντι αύξησης 0,4% που σημειώθηκε κατά τη σύγκριση των αντίστοιχων μηνών το 2021. Εύκολα αντιλαμβάνεται κάποιος ότι καθώς έχουν ξεκινήσει μεγάλα δημόσια έργα αλλά και ιδιωτικά, π.χ. Ελληνικό, με δεδομένους προϋπολογισμούς, σε περιπτώσεις που οι προμήθειες υλικών δεν είναι με «κλειδωμένες τιμές» υπάρχει ο κίνδυνος είτε «κανονιών» στην αγορά είτε «παγώματος» των όποιων πλάνων, καθώς δεν μπορεί να εκτιμηθεί με ακρίβεια το όλο κόστος. Βέβαια όσοι έχουν, ειδικά σε ιδιωτικά έργα, όπως στο Ελληνικό, διασφαλίσει υψηλές τιμές πώλησης, μπορεί να απορροφήσουν το αυξημένο κόστος. Σύμφωνα, πάντως, όσα είπε πριν από λίγες μέρες, απαντώντας σε σχετικό ερώτημα, ο υπουργός Υποδομών και Μεταφορών, Κώστας Καραμανλής, στο περιθώριο εκδήλωσης για την πρώτη φάση της γραμμής 4 του Μετρό της Αθήνας, η ανησυχία αφορά κυρίως τα μικρότερα έργα τα οποία ανατέθηκαν με μεγάλες εκπτώσεις. Ο κ. Καραμανλής τόνισε ότι «το τελευταίο πράγμα που θέλουμε είναι αυτά τα έργα να μπλοκάρουν. Ειδικά τώρα που συμβασιοποιούνται σε όλη τη χώρα, μόνο από το υπουργείο μας, έργα άνω των 3,5 δισ. ευρώ, ενώ ήδη έχουν συμβασιοποιηθεί άλλα, ύψους 6,5 δισ. ευρώ». Ωστόσο σε έργα που είναι σε εξέλιξη, κυρίως σε μικρές υποδομές, είναι προφανές ότι ο κίνδυνος ελλοχεύει.

Οι προϋπολογισμοί στο Ταμείο Ανάκαμψης

Οπως ανακοίνωσε η ΕΛΣΤΑΤ, ο γενικός δείκτης τιμών υλικών κατασκευής νέων κτιρίων κατοικιών παρουσίασε αύξηση 9% τον Φεβρουάριο 2022

Μια παράπλευρη απώλεια των αυξημένων κοστολογίων αφορά και έργα του Ταμείου Ανάκαμψης. Με βάση όσα ανέφερε σε δημοσιογραφική ενημερωτική συνάντηση πριν από λίγες εβδομάδες στέλεχος του οικονομικού επιτελείου, δεν υπάρχει μεγάλη ανησυχία. Οπως αναφέρεται, η συνέχιση μιας ανοδικής πορείας του κόστους μπορεί να επιφέρει μείωση εκπτώσεων που έχουν δοθεί και αναθεώρηση του φυσικού αντικειμένου, αλλά όχι μεγάλες ανατροπές. Βέβαια στο τέλος του χρόνου, οπότε εκτιμάται και η πρώτη αναθεώρηση του προγράμματος, θα φανεί εάν υπάρχουν σοβαρές επιπτώσεις. Βέβαια υπάρχει η παραδοχή ότι η μείωση των εκπτώσεων είναι πιθανό να οδηγήσει σε μικρότερο χώρο για έργα, αν το πρόβλημα επιμείνει. Σε αυτό το σενάριο, εξηγούν, στην αναθεώρηση «θα περιορίσουμε κάπως το φυσικό αντικείμενο των έργων» και η αναθεώρηση θα γίνει με βάση το πρόγραμμα της Ε.Ε. στο τέλος του 2022. Πάντως ειδικά για τον Ε65, που είναι ένα έργο ενταγμένο στο Ταμείο, δεν γεννάται θέμα. Βέβαια οι ίδιες πηγές συνιστούν υπομονή καθώς ακόμη δεν είναι ξεκάθαρο τι θα συμβεί και εάν οι αυξήσεις τιμών είναι μόνιμες ή προσωρινές. Ενδεικτικό είναι ότι ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών Θεόδωρος Σκυλακάκης μιλώντας στο πρόσφατο Forum του Οικονομικού Ταχυδρόμου ισχυρίστηκε ότι είναι πιθανό να πληγεί και το επενδυτικό κλίμα λόγω της αβεβαιότητας που υπάρχει.

συνεχής έρευνα και ανάπτυξη αποτελούν αναμφισβήτητα τομείς κρίσιμης σημασίας για την εξέλιξη, τον εκσυγχρονισμό και την ανάπτυξη μιας σύγχρονης, μεγάλης εταιρείας όπως η ΕΥΔΑΠ. Η ορθή διαχείριση των λειτουργιών στηρίζεται στην αξιόπιστη συλλογή και ανάλυση δεδομένων και αυτό επιτυγχάνεται κυρίως μέσα από την αξιοποίηση νέων ψηφιακών τεχνολογιών.

ΕΥΔΑΠ ΚΕΛ Ψυττάλειας

Αξιόπιστο Δίκτυο Yδρευσης Η Αττική χαρακτηρίζεται από έντονο εδαφικό ανάγλυφο. Η ΕΥΔΑΠ παρέχει νερό σε περιοχές με υψόμετρο εδάφους από 0 έως και 600 μέτρα από το επίπεδο της θάλασσας. Προκειμένου να ελέγχεται καλύτερα η πίεση των αγωγών, δημιουργήθηκαν ζώνες πίεσης, δηλαδή εδαφικές περιοχές ανά 30 έως 40 μέτρα υψομε-

Αξιοποίηση της τεχνολογίας στα δίκτυα ύδρευσης & αποχέτευσης τρικής διαφοράς, οι οποίες έχουν συγκεκριμένη πίεση. Το εύρος πιέσεων εντός των υδραυλικών ζωνών κυμαίνεται από 2 έως 12 atm με τη συντριπτική πλειονότητα να κυμαίνεται στις 4-6 atm. Το δίκτυο ύδρευσης παρακολουθείται σε 24ωρη βάση από σύστημα τηλελέγχου-τηλεχειρισμού (SCADA). Το 2020, για την καλύτερη διαχείριση του δικτύου, η ΕΥΔΑΠ διαθέτει ● 175 παροχόμετρα σε τροφοδοτικούς αγωγούς του δικτύου ● 1.450 σταθμούς τηλεμετρίας ● 110 σταθμούς SCADA Αντικατάσταση και εξυγίανση υφιστάμενων αγωγών δικτύων και υδροπαροχών ακινήτων Toν Μάιο του 2020 ολοκληρώθηκε η αντικατάσταση 1.066 παλαιών υδρομετρητών ειδικών παροχών διατομών 2 έως 6 ιντσών, με την τοποθέτηση αντίστοιχων ηλεκτρονικών υδρομετρητών σύγχρονης τεχνολογίας smart meters με ισάριθμα καταγραφικά dataloggers. Μέσω αυτών η ΕΥΔΑΠ θα δύναται να συλλέγει αναλυτικά στοιχεία για την κατάσταση κάθε ειδικής παροχής με τηλε-προγραμματιζόμενο ρυθμό συλλογής και αποστολής των δεδομένων σε κεντρική υποδομή και να χορηγεί πληροφορίες καταναλώσεων και παροχών αναλυτικά και διαγραμματικά στους ειδικούς πελάτες της διαδικτυακά. Η ΕΥΔΑΠ έχει εντάξει στο επενδυτικό της πρόγραμμα την τοποθέτηση 300.000 νέων οικιακών υδρομετρητών (smart meters) προς αντικατάσταση υφιστάμενων παλαι-

ότερης τεχνολογίας σε διάφορες περιοχές, τα οποία θα προστεθούν στα ήδη 80.000 τοποθετημένα από τα έτη 2017-2018 ηλεκτρονικά οικιακά υδρόμετρα στους Δήμους Χαλανδρίου & Π. Φαλήρου με σκοπό τη μετάβαση στο έξυπνο δίκτυο (smart water network) και στις σύγχρονες τεχνολογίες Ο ετήσιος ρυθμός αντικατάστασης του υφιστάμενου δικτύου ύδρευσης από την ΕΥΔΑΠ γινόταν με ρυθμό 0,5%. Ωστόσο, με τα νέα έργα που πραγματοποιούνται τριπλασιάζεται ο ρυθμός αντικατάστασης δικτύου στο 1,5% με στόχο το 2%.

Υπηρεσίες Αποχέτευσης της ΕΥΔΑΠ Η Βιώσιμη Ανάπτυξη της Αττικής είναι σταθερά συνδεδεμένη με την υπεύθυνη και αποτελεσματική διαχείριση των λυμάτων. Η ΕΥΔΑΠ σήμερα, ως η μεγαλύτερη εταιρεία στον ελλαδικό χώρο που δραστηριοποιείται στον κύκλο του νερού, μεριμνά για τη συλλογή και επεξεργασία των λυμάτων να επιστρέφει στο περιβάλλον επεξεργασμένο νερό απαλλαγμένο από το ρυπαντικό φορτίο, εφαρμόζοντας τις καλύτερες διεθνείς πρακτικές. Κύρια δραστηριότητά μας είναι η συνεχής και δυναμική παρουσία μας στον τομέα αυτό, μέσω της αδιαμφισβήτητης υψηλής τεχνογνωσίας μας και με κύριο στόχο την προστασία των φυσικών πόρων, τη χρήση σύγχρονων μεθόδων κυκλικής οικονομίας και τη συνεχή αναβάθμιση της

ΕΥΔΑΠ ΜΕΝ Ασπροπύργου

ποιοτικής ζωής των πολιτών, με ένα υπόγειο δίκτυο περί τα 8.500 χλμ. που εκτείνεται από τον Αγιο Στέφανο μέχρι τη Σαλαμίνα και από τη Βάρκιζα μέχρι τη Μάνδρα.

Eλεγχος και συντήρηση δικτύου αποχέτευσης Η συντήρηση του δικτύου και η αποκατάσταση των βλαβών γίνεται με συνεχείς και άμεσες επεμβάσεις, από άριστα εκπαιδευμένο προσωπικό και την χρήση κατάλληλου εξοπλισμού που εκσυγχρονίζεται συνεχώς. Το 80% του δικτύου απεικονίζεται ψηφιακά, το οποίο συντελεί στην ταχεία αντιμετώπιση των προβλημάτων που παρουσιάζονται. Η πρόληψη και αποτελεσματική αντιμετώπιση των προβλημάτων επιτυγχάνεται με:

■ χρήση Κινητών Μονάδων Τηλεοπτικού Ελέγχου υψηλής τεχνολογίας (οχήματα Τηλεοπτικής Επιθεώρησης) για έλεγχο και εντοπισμό βλαβών ■ χρήση βυτιοφόρων οχημάτων υψηλής πίεσης σε περίπτωση απόφραξης ή καθαρισμού αγωγών ■ χρήση No Dig Technology μέσω Οχημάτων Τηλεοπτικής Επιθεώρησης εξοπλισμένων με ρομποτικά μηχανήματα για επισκευή χωρίς εκσκαφή ■ αποκατάσταση/ανακατασκευή τμημάτων αγωγών ■ συντήρηση του ηλεκτρομηχανολογικού εξοπλισμού των αντλιοστασίων. ■ και την εκτεταμένη χρήση σύγχρονων πληροφοριακών συστημάτων:

• Πληροφοριακό Σύστημα Διαχείρισης Στόλου Οχημάτων Συνεργείων Αμεσης Επέμβασης Βλαβών (e-TRACK). • Εισαγωγή και επεξεργασία δεδομένων που προκύπτουν από τις επεμβάσεις των συνεργείων στην εφαρμογή Portal Αποχέτευσης. • Πιλοτική Εφαρμογή on line Ενημέρωσης της Εφαρμογής Βλαβών του Portal Αποχέτευσης από στοιχεία πεδίου. • Αμφίδρομη Διασύνδεση Συστημάτων e-TRACK και Portal Αποχέτευσης για άμεση προώθηση σημάτων στα οχήματα όλων των Τομέων. • Εισαγωγή, επεξεργασία και ανάλυση χωρικών δεδομένων δικτύου σε GIS περιβάλλον. • Σύνταξη και μελέτη στατιστικών αναλύσεων με βάση τα προαναφερθέντα στοιχεία και τα δεδομένα του Κέντρου Παραπόνων 1022 στην εφαρμογή Portal Αποχέτευσης. • Παρακολούθηση της λειτουργίας αντλιοστασίων με συστήματα Τηλεχειρισμού-Τηλεμετρίας (SCADA). Πρόκειται για σύστημα το οποίο παρακολουθεί, ελέγχει και εξασφαλίζει την αυτοματοποιημένη λειτουργία των αντλιοστασίων μέσω στάθμης λυμάτων. Η επεξεργασία των λυμάτων των περιοχών αρμοδιότητας ΕΥΔΑΠ που σήμερα διαθέτουν δίκτυο αποχέτευσης γίνεται στα τρία Κέντρα Επεξεργασίας Λυμάτων (ΚΕΛ) στη Μεταμόρφωση Αττικής (ΚΕΛΜ), στη νήσο Ψυττάλεια (ΚΕΛΨ) και στο Θριάσιο Πεδίο (ΚΕΛΘ).

9-10 Απριλίου 2022

ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ

Φρένο σε μεγάλες επενδύσεις από την έλλειψη χωροταξικού

ροχοπέδη στην περαιτέρω δυναμική ανάπτυξη ενός κομβικού κλάδου με έντονη εξωστρέφεια, αυτού των ιχθυοκαλλιεργειών, αποτελεί η έλλειψη επικαιροποιημένου χωροταξικού σχεδιασμού. Το νέο σχέδιο εκκρεμεί από τον Νοέμβριο του 2017 κρατώντας σε «ομηρία» επενδύσεις που θα μπορούσαν να αποτελέσουν εφαλτήριο για σημαντικές υπεραξίες στην ελληνική οικονομία και βέβαια για νέες θέσεις εργασίας. Το όλο πλάνο, όπως αναφέρουν παράγοντες της αγοράς στην ειδική έκδοση της «Εφημερίδας των Συντακτών», παραμένει «στα συρτάρια και στα γρανάζια της διοίκησης» για περίπου 10 χρόνια, ενώ πήρε παράταση ακόμη ενός έτους για να ολοκληρωθεί η χάραξη των περιοχών. Υπενθυμίζεται ότι με βάση τους κανονισμούς της Ε.Ε. απαιτείται καθορισμός ζωνών στον θαλάσσιο χώρο όπου θα λαμβάνουν χώρα δραστηριότητες με καλλιέργειες ιχθυηρών. Σε αυτή την κατεύθυνση, όπως τονίζεται, θα πρέπει να θεσμοθετηθούν Περιοχές Ολοκληρωμένης Ανάπτυξης Υδατοκαλλιέργειας (ΠΟΑΥ). Ενδεικτικό της κατάστασης, μάλιστα, είναι το γεγονός ότι από τις συνολικά 25 ΠΟΑΥ που έχουν υποβάλει αίτημα, μόλις οι τέσσερις, αυτές της Πιερίας, της Κεφαλονιάς, της Οξιάς και της Χαλκιδικής, έχουν εγκριθεί μέσα από την έκδοση προεδρικού διατάγματος. Τα θέματα αυτά μεταξύ άλλων αναμένεται να τεθούν επί τάπητος στο 2ο Κλαδικό Συνέδριο Υδατοκαλλιέργειας (aquaculture-congress2022.gr) που διοργανώνεται από την AMBIO Α.Ε. (ambio.gr) με την υποστήριξη της Ελληνικής Οργάνωσης Παραγωγών Υδατοκαλλιέργειας (fishfromgreece.com) και όπου θα εκπροσωπηθεί το σύνολο του κλάδου, ενώ θα παρευρεθούν ανώτεροι αξιωματούχοι της Ε.Ε. και υψηλόβαθμα στελέχη της ελληνικής κυβέρνησης.

Ανάκαμψη Κι όλα αυτά την ώρα που ο κλάδος είναι έτοιμος για ανάκαμψη μόλις εξαλειφθούν τα νέα εμπόδια που θέτει ο πόλεμος, αλλά και τα απόνερα της πανδημίας. Οπως αναφέρουν στελέχη της αγοράς, «πάντως, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, ο κλάδος επιβίωσε. Δεν βγήκε ακριβώς αλώβητος από όλη αυτή την περιπέτεια, αλλά η πορεία του προς την ανάκαμψη είναι δεδομένη και οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στα ανακλαστικά των ανθρώπων του και στην επιστροφή της εξωστρέφειας». Με βάση, δε, την ΕΛΣΤΑΤ στις αρχές του χρόνου, η συνολική παραγωγή και η αξία των εκτρεφόμενων-καλλιεργούμενων ειδών υδατοκαλλιέργειας της χώρας παρουσίασε αύξηση κατά 3,4% και 10% αντίστοιχα το 2020 σε σχέση με το 2019. Αναλυτικά, το 2020 η συνολική παραγωγή ανήλθε σε 133.168,2 τόνους συνολικής αξίας 558,80 εκατ. ευρώ, έναντι 128.783,7 τόνων συνολικής αξίας 508,14 εκατ. ευρώ το 2019. Η παραγωγή τσιπούρας αυξήθηκε κατά 12,1% το 2020 σε σύγκριση με το 2019, ενώ η αξία κατά 14,5%. Η παραγωγή λαβρακιού υποχώρησε οριακά, κατά 0,2%, όμως η αξία αυξήθηκε κατά 4,4%. Σύμφωνα, επίσης, με την ΕΛΣΤΑΤ, το 2020 το γενικό σύνολο εργαζομένων ανήλθε σε 4.236 έναντι 4.173 εργαζομένων το 2019. Για δε το 2021 υπολογίζεται ότι η ελληνική παραγωγή στα δύο βασικά είδη, τσιπούρα και λαβράκι, διαμορφώθηκε σε περίπου 120.000 τόνους.

REAL

ESTATE YΠΟΔΟΜΕΣ

Ομιλος ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ συγκαταλέγεται μεταξύ των μεγαλύτερων και πλέον εξωστρεφών ελληνικών επιχειρηματικών ομίλων, με 3.500 εργαζομένους και σημαντική παρουσία στο εξωτερικό. Στηρίζοντας με συνέπεια την εθνική οικονομία και με όραμα την επίτευξη βιώσιμης ευημερίας για όλους, ο Ομιλος ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ προωθεί προς υλοποίηση νέες επενδύσεις 6,5 δισ. ευρώ, που θα δημιουργήσουν περισσότερες από 20.000 νέες και καλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας, μέσα στην επόμενη πενταετία, στους τομείς της παραγωγής και αποθήκευσης καθαρής ενέργειας, της κυκλικής οικονομίας, των υποδομών και των παραχωρήσεων, συμβάλλοντας στην καταπολέμηση της κλιματικής κρίσης και στη βελτίωση της ποιότητας ζωής. Στο χαρτοφυλάκιο καίριων υποδομών του Ομίλου που βρίσκονται σε εξέλιξη, συγκαταλέγονται μεταξύ άλλων έργα – ορόσημο, όπως το νότιο και βόρειο τμήμα του αυτοκινητοδρόμου Ε-65, το έργο μελέτης, κατασκευής και διαχείρισης του νέου διεθνούς αερολιμένα Ηρακλείου στο Καστέλι της Κρήτης και το Ολοκληρωμένο Τουριστικό Συγκρότημα με Καζίνο (IRC) στο Ελληνικό. Μέσα στο 2022 μεγάλο βάρος αναμένεται να δοθεί στο εκτεταμένο και απαιτητικό κατασκευαστικό αντικείμενο της Εγνατίας οδού, με την ολοκλήρωση της διαδικασίας παραχώρησης του αυτοκινητοδρόμου στο σχήμα ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ – Egis, καθώς το 100% των κατασκευαστικών εργασιών θα υλοποιηθούν από την ΤΕΡΝΑ. Η ανάληψη της παραχώρησης της Εγνατίας Οδού αποτελεί εξέλιξη κομβικής σημασίας για τον Ομιλο ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, ειδικά στον τομέα των παραχωρήσεων. Συγκεκριμένα, με την προσθήκη αυτής της παραχώρησης, το συνολικό χαρτοφυλάκιο αυτοκινητοδρόμων του Ομίλου ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ θα ξεπερνά πλέον τα 1.500 χλμ., καθώς ο Ομιλος κατέχει επίσης το 100% της Νέας Οδού, το 100% της Κεντρικής Οδού και το 17% της Ολυμπίας Οδού. Πρόκειται για το μεγαλύτερο χαρτοφυλάκιο αυτοκινητοδρόμων στη χώρα κι ένα από τα μεγαλύτερα στην Ευρώπη. Συνολικά, στον τομέα των παραχωρήσεων η ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ έχει αναπτύξει ένα επενδυτικό πλάνο ύψους 4 δισ. ευρώ, έχοντας εξασφαλίσει το απαιτούμενο κεφάλαιο και έχοντας ολοκληρώσει ή οδηγήσει σε τελικό στάδιο τις διαπραγματεύσεις για τις σχετικές χρηματοδοτικές γραμμές. Παράλληλα, ισχυροποιεί περαιτέρω τη θέση του στην ελληνική και διεθνή κατασκευαστική αγορά, εκτελώντας σημαντικά οικοδομικά έργα, όπως η ανακατασκευή του Πύργου του Πειραιά και το νέο πενταώροφο κτηριακό συγκρότημα γραφείων, με ισόγεια καταστήματα και υπόγειους χώρους στάθμευσης της Prodea Ιnvestments, ενώ πρωταγωνιστεί και στον τομέα

Αυτοκινητόδρομος Κεντρικής Ελλάδας – Ε65

ΟΜΙΛΟΣ ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ

Δημιουργία αξιόπιστων υποδομών που αναβαθμίζουν την ποιότητα ζωής των τουριστικών αναπτύξεων, υλοποιώντας στην Κύπρο την Μαρίνα Αγίας Νάπας, με λιμενικά έργα, δυο πύργους, συγκρότημα πολυτελών κατοικιών και εμπορική ζώνη και, σε κοινοπραξία, το έργο City of Dreams Mediterranean στη ΛεAyia Napa Marina, Κύπρος.

μεσό, το μεγαλύτερο πολυθεματικό καζίνο-θέρετρο της ευρύτερης περιοχής και της Ευρώπης. Επιπλέον, ο Ομιλος έχει αναλάβει και εκτελεί σημαντικά έργα ενεργειακών υποδομών, όπως του ΑΔΜΗΕ για την ηλεκτρική

διασύνδεση με την Κρήτη, σειρά έργων για λογαριασμό του ΔΕΣΦΑ και της ΔΕΗ Ανανεώσιμες καθώς και τη μονάδα ηλεκτροπαραγωγής «Πτολεμαΐδα 5» της ΔΕΗ. Μέσα στο 2021 προχώρησε σε συμφωνία με τον Ομιλο ΜΟΤΟΡ ΟΪΛ για

την από κοινού ανάπτυξη μίας μονάδας ηλεκτρικής ενέργειας από φυσικό αέριο ισχύος 877 MW στην Κομοτηνή. Στην καθαρή ενέργεια, το υφιστάμενο επενδυτικό πλάνο της ΤΕΡΝΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ προσεγγίζει τα 2 δισ. ευρώ. Στόχος παραμένει η συνολική εγκατεστημένη ισχύς (αιολικά πάρκα, φωτοβολταϊκά πάρκα και συστήματα αποθήκευσης) να προσεγγίσει τα 3.000 MW μέσα στη επόμενη πενταετία. Στο πλαίσιο αυτό, βρίσκονται σε φάση αδειοδοτικής ωρίμανσης (έχοντας εξασφαλίσει άδεια παραγωγής) νέα αιολικά έργα συνολικής ισχύος περίπου 2.200 MW, αναπτύσσονται και σχεδιάζονται φωτοβολταϊκά πάρκα (χερσαία και πλωτά) συνολικής ισχύος 1.700 MW, ενώ προωθούνται συστήματα υβριδικών έργων και έργων αποθήκευσης (κυρίως αντλησοταμίευσης) συνολικής ισχύος περίπου 3.750 MW, καθώς και περίπου 200 MW έργων άλλων τεχνολογιών (υδροηλεκτρικά, βιοαέριο, βιομάζα κ.α.).

9-10 Απριλίου 2022

REAL

ESTATE YΠΟΔΟΜΕΣ

ΑΚΊΝΗΤΑ - ΠΛΗΘΩΡΊΣΜΌΣ

«Καταφύγιο» αντί για καταθέσεις;

αγορά ακινήτων και η κατασκευαστική δραστηριότητα φαίνεται πως επηρεάστηκαν σε μικρότερο βαθμό συγκριτικά με τους περισσότερους κλάδους της ελληνικής οικονομίας από την πανδημική κρίση, ενώ οι επιδόσεις τους το 2021 ήταν ιδιαίτερα καλές. Αυτό αναφέρει στην εβδομαδιαία ανάλυσή του για την οικονομία στις 31/3 το τμήμα μελετών της Alpha Bank. Οπως σημειώνουν οι αναλυτές της τράπεζας, «η ανάκαμψη των κατασκευών, το 2021, ήταν ισχυρή, με την Ακαθάριστη Προστιθέμενη Αξία (ΑΠΑ) του τομέα να έχει σημειώσει άνοδο της τάξης του 10,3% σε σύγκριση με το 2020. Σημειώνεται ότι, το 2020, παρά την πανδημική κρίση, η ΑΠΑ των κατασκευών υποχώρησε μόλις κατά 1,2% και, μάλιστα, έπειτα από τις ισχυρές αυξήσεις της διετίας 2018-2019, κατά 7,6% και 8,4%, αντίστοιχα. Ιδιαίτερα σημαντική ήταν και η άνοδος της ιδιωτικής οικοδομικής δραστηριότητας σε όρους όγκου (κυβικά μέτρα) –σύμφωνα με τις νέες άδειες οικοδομής–, η οποία σημείωσε εντυπωσιακή αύξηση σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος, κατά 45,9%». Παράλληλα, σύμφωνα με τα στοιχεία που δημοσίευσε η Τράπεζα της Ελλάδος, την προηγούμενη εβδομάδα οι τιμές των οικιστικών ακινήτων αυξήθηκαν κατά 9,1% σε ετήσια βάση, το τέταρτο τρίμηνο του 2021, ενώ, συνολικά το 2021, η αύξηση διαμορφώθηκε σε 7,1%. Επιπρόσθετα, οι άμεσες ξένες επενδύσεις σε κατοικίες αυξήθηκαν κατά 35%, το εννεάμηνο Ιανουαρίου-Σεπτεμβρίου 2021, σε ετήσια βάση, έναντι πτώσης κατά 43% το ίδιο διάστημα πέρυσι.

Συνέπειες της συγκυρίας Με βάση τη μελέτη της Alpha Bank, «η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, στα τέλη του προηγούμενου μήνα, έχει εντείνει τις πληθωριστικές πιέσεις, πρωτίστως σε προϊόντα ενέργειας και διατροφής και, ως εκ τούτου, αναμένεται να οδηγήσει σε επιβράδυνση της ανάκαμψης των οικονομιών, σε παγκόσμιο επίπεδο, στη μετα-πανδημική εποχή. Σε ό,τι αφορά τον τομέα των κατασκευών και την αγορά ακινήτων στην Ελλάδα, οι συνέπειες των πολεμικών συγκρούσεων στην Ουκρανία αναμένονται μέσω: Της ενδεχόμενης αναβολής υλοποίησης επενδυτικών σχεδίων και άμεσων ξένων επενδύσεων, εξαιτίας της αβεβαιότητας που επικρατεί, εξέλιξη που συμπιέζει μεσοπρόθεσμα την προσφορά κατοικιών. Της ανόδου των τιμών των υλικών κατασκευής και του ενεργειακού κόστους και της ενδεχόμενης μετακύλισης μέρους αυτής στις τιμές των κατοικιών. Σε περίπτωση παρατεταμένης πληθωριστικής πίεσης, μέσω της στροφής των επενδυτών από τις κινητές αξίες στα ακίνητα, προκειμένου να προστατευτούν από τον φόβο ενός ισχυρού πληθωρισμού. »Οι τρεις ανωτέρω παράγοντες μπορεί να επιβραδύνουν, αλλά δύσκολα θα ανακόψουν την ανοδική πορεία της κατασκευαστικής δραστηριότητας, ενώ δρουν μάλλον αυξητικά επί των τιμών των ακινήτων». Οι αναλυτές της τράπεζας παραθέτουν επίσης τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία για την ανοδική πορεία της αγοράς ακινήτων και των κατασκευών στην Ελλάδα, καθώς και για τις προσδοκίες των επιχειρηματιών του τομέα των κατασκευών, επιχειρώντας να καταγράψουν τους παράγοντες που συνδέονται με τις γεωπολιτικές εξελίξεις και δύνανται να επιβραδύνουν την ανάπτυξη του εν λόγω τομέα.

1 2 3

Ακαθάριστη προστιθέμενη αξία στις κατασκευές 2018

2019

2020

2021

+7,6% +8,4% +10,3% -1,2%

REAL

ESTATE YΠΟΔΟΜΕΣ

9-10 Απριλίου 2022

Πιο αναλυτικά, με βάση όσα σημειώνουν τα στελέχη της Alpha Bank, οι τιμές των οικιστικών ακινήτων έχουν αυξηθεί την τελευταία τριετία κατά 20% σωρευτικά, με την αύξηση να είναι εντονότερη για τα νέα διαμερίσματα, έως 5 ετών (21,5%), έναντι των παλαιών (19,2%). Επιπλέον, οι τιμές αυξήθηκαν με υψηλότερο ρυθμό στα μεγάλα αστικά κέντρα. Συγκεκριμένα, το 2021 οι τιμές των οικιστικών ακινήτων κατέγραψαν άνοδο, σε σύγκριση με το 2020, κατά 9,1% στην Αθήνα και κατά 6,9% στη Θεσσαλονίκη, ενώ στις άλλες μεγάλες πόλεις και τις λοιπές περιοχές οι αυξήσεις διαμορφώθηκαν σε 5,4% και 4,6%, αντίστοιχα.

Αύξηση 20% στις τιμές ακινήτων Παράλληλα, η ιδιωτική οικοδομική δραστηριότητα, με βάση τον όγκο, κινήθηκε έντονα ανοδικά, από το 2017 και μετά, σημειώνοντας το 2021 την καλύτερη επίδοση από το 2010. Ο κύκλος εργασιών του τομέα των κατασκευών ανήλθε πέρυσι σε 7,4 δισ. ευρώ, έναντι 6,8 δισ. το 2020 και 7,2 δισ. το 2019. Η πτώση του κύκλου εργασιών των κατασκευών, κατά το πρώτο έτος της πανδημίας (-5,2% σε ετήσια βάση), ήταν περιορισμένη συγκριτικά με άλλους τομείς που υπέστησαν σημαντικές απώλειες, όπως οι δραστηριότητες υπηρεσιών παροχής καταλύματος και εστίασης (-61%), η μεταφορά και αποθήκευση (-25,3%), η μεταποίηση (-11,1%) και το χονδρικό και λιανικό εμπόριο (-7,2%). Παράλληλα, ο κύκλος εργασιών των επιμέρους κλάδων των κατασκευών, δηλαδή της κατασκευής κτιρίων (που κατά βάση περιλαμβάνουν τις ιδιωτικές κατασκευές) και των έργων

πολιτικού μηχανικού (τα οποία αφορούν πρωτίστως τις δημόσιες κατασκευές), κινήθηκε ανοδικά το 2021. Συγκεκριμένα ο κύκλος εργασιών της κατασκευής κτιρίων αυξήθηκε κατά 14,9%, κατά το προηγούμενο έτος, έναντι ετήσιας αύξησης ύψους 4,4% το 2020, υπερβαίνοντας το αντίστοιχο μέγεθος του 2019 κατά περίπου 20%. Τα έργα πολιτικού μηχανικού, αντίστοιχα, σε όρους κύκλου εργασιών, αυξήθηκαν κατά 3,3%, το 2021, ενώ η ετήσια πτώση που είχαν σημειώσει, το 2020, άγγιξε το 10,7%.

Επιχειρηματικές προσδοκίες και άνοδος των τιμών υλικών κατασκευής Με βάση τη μελέτη της Alpha Bank, «οι επιχειρηματικές προσδοκίες στις ιδιωτικές κατασκευές (κατασκευή κτιρίων) κινήθηκαν έντονα πτωτικά, κατά τους πρώτους μήνες της πανδημίας, ενώ εν συνεχεία βελτιώθηκαν και πέρασαν σε θετικό έδαφος, τους τελευταίους τέσσερις μήνες του 2021. Τον Μάρτιο του 2022, ο εν λόγω δείκτης διαμορφώθηκε σε 6 μονάδες, βελτιωμένος σημαντικά σε σύγκριση με τον Ιανουάριο (-10 μονάδες), αλλά και με τον Φεβρουάριο (4 μονάδες). Οι επιχειρηματικές προσδοκίες στις δημόσιες κατασκευές (έργα πολιτικού μηχανικού) επίσης κινήθηκαν ανοδικά, κατά τη διάρκεια του 2021, αλλά επέστρεψαν σε αρνητικό έδαφος από τον Νοέμβριο του 2021 και μετά, φτάνοντας, τον Μάρτιο του 2022, τις -10 μονάδες, ελαφρώς βελτιωμένες, ωστόσο, σε σύγκριση με τον Φεβρουάριο (-14 μονάδες). »Σε ό,τι αφορά τις προσδοκίες των επιχειρηματιών του τομέα των κατασκευών, τόσο των ιδιωτικών όσο και των δημόσιων, για την εξέλιξη των τιμών των κατασκευαστικών έργων το επόμενο τρίμηνο βαίνουν αύξουσες. Συγκεκριμένα, ο δείκτης των ιδιωτικών κατασκευών ανήλθε σε 16 μονάδες, τον Μάρτιο του 2022, από 25 μονάδες τον Φεβρουάριο –παρά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία– και από -1 μονάδα τον Μάρτιο του 2021. Αντίστοιχα, ο δείκτης των δημόσιων

Οι πληθωριστικές πιέσεις που συνδέονται με τις πρόσφατες γεωπολιτικές εξελίξεις έχουν ήδη αυξήσει το κόστος των επιχειρήσεων του τομέα των κατασκευών και αναμένεται να συμπιέσουν τα κέρδη τους, ενώ ενδέχεται μέρος του αυξημένου κόστους να μετακυλιστεί στις τιμές των νέων κατοικιών

κατασκευών διαμορφώθηκε τον τρέχοντα μήνα σε 29 μονάδες, έναντι 52 μονάδες τον Φεβρουάριο και 13 μονάδες τον ίδιο μήνα πέρυσι. Επιπρόσθετα, το ποσοστό των επιχειρηματιών που εκτιμά ότι οι ελλείψεις υλικού ή/και εξοπλισμού θα περιορίσουν την ιδιωτική οικοδομική δραστηριότητα έχει αυξηθεί σημαντικά, από τον Μάιο του 2021 και μετά. Τον Μάρτιο του 2022, ο σχετικός δείκτης διαμορφώθηκε στις 13 μονάδες, ενώ από το 2019 μέχρι και τον Απρίλιο πέρυσι η μέση τιμή του δείκτη ήταν σχεδόν ίση με τη μονάδα».

Πόσο επηρεάζει ο πόλεμος; Με βάση όσα αναφέρουν οι αναλυτές της Alpha Bank, «o βαθμός στον οποίο ο πόλεμος στην Ουκρανία θα επηρεάσει την ελληνική αγορά ακινήτων θα εξαρτηθεί σε σημαντικό βαθμό από τη διάρκειά του. Οι πληθωριστικές πιέσεις που συνδέονται με τις πρόσφατες γεωπολιτικές εξελίξεις έχουν ήδη αυξήσει το κόστος των επιχειρήσεων του τομέα των κατασκευών και αναμένεται να συμπιέσουν τα κέρδη τους, ενώ ενδέχεται μέρος του αυξημένου κόστους να μετακυλιστεί στις τιμές των νέων κατοικιών. Ο πληθωρισμός τιμών καταναλωτή επιπρόσθετα δύναται να οδηγήσει σε διάβρωση του πλούτου των νοικοκυριών με αποτέλεσμα τη στροφή τους σε επενδύσεις σε ακίνητα, για την προστασία των αποταμιεύσεων που σωρεύθηκαν κατά τη διάρκεια της πανδημικής κρίσης (19,1 δισ. ευρώ, από τον Μάρτιο του 2020 έως και τον Δεκέμβριο του 2021). Αυτό μπορεί να διατηρήσει τη δυναμική της αγοράς ακινήτων, καθώς ο πληθωρισμός μπορεί να λειτουργήσει ως «εργαλείο αποθεματοποίησης πλούτου». Από την άλλη πλευρά, ωστόσο, η άνοδος του επιπέδου τιμών, παράλληλα με την κατάργηση των μέτρων στήριξης για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της πανδημίας, που αποτέλεσε έναν από τους παράγοντες συσσώρευσης των καταθέσεων, μπορεί να οδηγήσουν σε μείωση των αποταμιεύσεων, για την κάλυψη του αυξημένου κόστους διαβίωσης και των καταναλωτικών αναγκών», καταλήγουν οι αναλυτές της τράπεζας.

ην άμεση ανάγκη «χάραξης» στεγαστικής πολιτικής στη χώρα μας την έχουμε τονίσει πολλάκις από τα τέλη του 2019, και ιδιαίτερα μετά την επισήμανση τόσο του ΔΝΤ όσο και της Eurostat που κατάτασσε την Ελλάδα πρωταθλήτρια στο κόστος στέγασης στην Ευρώπη. Η έρευνα της Eurostat για το έτος 2019 ανέφερε ότι το 62,1% των ενοικιαστών στη χώρα μας δαπανούσαν άνω του 50% του εισοδήματός τους για το κόστος στέγασης. Το αντίστοιχο ποσοστό ενοικιαστών στη Ρουμανία ήταν 29,4%, στην Ισπανία 26,2%, στη Βουλγαρία 24,2%, στην Πορτογαλία 14,5%, στη Γερμανία 10%, στη Γαλλία 8,6% και στην Κύπρο μόλις 4,4%. Σήμερα σε Γράφει ο πολλές περιπτώσεις οι ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΉΣ ενοικιαστές δαπανούν ΜΠΆΚΆΣ, πρόεδρος ακόμη και έναν ολόκληΠανελλαδικού ρο μισθό. Δικτύου E-Real Σύμφωνα με το νέο Estates νομοσχέδιο του υπουργείου Εργασίας, που αναμένεται να κατατεθεί στη Βουλή, προβλέπεται η επανεκκίνηση της «παγωμένης» για μία δεκαετία στεγαστικής πολιτικής που θα δίνει έμφαση σε ευάλωτα οικονομικά νοικοκυριά και νέα ζευγάρια για την απόκτηση στέγης με ευνοϊκές προϋποθέσεις. Η στεγαστική πολιτική θα περιλαμβάνει την αξιοποίηση της ακίνητης περιουσίας της ΔΥΠΑ μέσω εκμίσθωσης ακινήτων, την ανοικοδόμηση με δαπάνες του μισθωτή, τη δυνατότητα αγοράς ακινήτων από τη ΔΥΠΑ, αλλά και τη σύμπραξη Δημοσίου με ιδιωτικούς φορείς για την ανέγερση νέων κατοικιών. Τα «αντανακλαστικά» της πολιτείας καθυστέρησαν σε σχέση με άλλες χώρες, όπως η Γερμάνια, η Πορτογαλία και η Κύπρο, που εφαρμόζουν από το 2018-2019 μέτρα και πολιτικές με στόχο να αναχαιτίσουν τη ραγδαία αύξηση του κόστους στέγασης. Ομως οι άνωθεν πολιτικές απαιτούν χρόνο για την υλοποίησή τους, ενώ δεν αναμένουμε να αποτελέσουν άμεσα ανάχωμα στη ραγδαία αύξηση του κόστους στέγασης. Χρόνος σύμφωνα με τα σημερινά δεδομένα δεν υπάρχει, ακόμη και η δυνατότητα ανοικοδόμησης με δαπάνες του μισθωτή σε ακίνητα περιουσίας της ΔΥΠΑ, όταν δικαιούχοι είναι νέα ζευγάρια και ευάλωτα οικονομικά νοικοκυριά, δεν θεωρούμε ότι θα ευοδωθεί στην πράξη μετά την αύξηση των οικοδομικών υλικών και εν γένει του κόστους κατασκευής κατά 30%-35%. Παράλληλα, η σύμπραξη Δημοσίου με ιδιωτικούς φορείς για την ανέγερση νέων κατοικιών αξιοποιώντας τον ειδικό λογαριασμό του ΟΑΕΔ (ΕΛΕΚΠ) στην Τράπεζα της Ελλάδος, όπου έχουν συσσωρευτεί περισσότερα από 3 δισ. ευρώ από την είσπραξη εισφορών που κατευθύνονταν για τους Οργανισμούς Εργατικής Εστίας και Εργατικής Κατοικίας, θα πρέπει να κατανοήσουμε ότι αν επιλεγεί η δεδομένη χρονική στιγμή για την έναρξη των εργασιών, το 1/3 των χρημάτων θα «εξαλειφθεί» λόγω της αύξησης του κόστους κατασκευής, ενώ η οποιαδήποτε παροχή κατοικίας σίγουρα θα επέλθει μετά από 24-36 μήνες. Τη δεδομένη στιγμή, ένα μέρος των χρημάτων θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν σε άμεσες δράσεις, μικρής διάρκειας, που θα αφορούσαν την αναχαίτηση του κόστους στέγασης. Θα πρέπει τα κατανοήσουμε ότι οι αυξήσεις των ενοικίων μεσοσταθμικά αγγίζουν το 20%-30% την τελευταία τριετία, ενώ υπάρχουν περιοχές που οι αυξήσεις αγγίζουν το 40%, οι καταναλωτές σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ από το

9-10 Απριλίου 2022

REAL

ESTATE YΠΟΔΟΜΕΣ

ΤΟ ΣΧΈΔΙΟ ΓΙΑ ΣΤΈΓΑΣΤΙΚΉ ΠΟΛΙΤΙΚΉ ΜΈΣΩ ΤΟΥ ΟΑΈΔ ΚΑΙ ΤΟ ΈΥΡΩΠΑΪΚΟ

Μέτρα-ανάσα για το κόστος

ΚΎΠΡΟΣ • Πρόγραμμα Δημιουργίας Οικιστικών Μονάδων από ΚΟΑΓ (Κυπριακός Οργανισμός Αναπτύξεως Γης). • Εισαγωγή Πολεοδομικών Κινήτρων και Εργαλείων για παραγωγή προσιτής κατοικίας και δημιουργία αγοράς προσιτού ενοικίου. • Συνεργασία με τοπικές αρχές.

θηκε από τα 3 στα 5 χρόνια. • Μέτρα στήριξης ενοικίου ύψους 250€/μήνα για 2 έτη, για νέους κάτω των 30 ετών, εάν κερδίζουν λιγότερα από 1.977€/ μήνα. • Νομοσχέδιο ύψους 2 δισ. € που συμπεριλαμβάνει και φορολογικές εκπτώσεις για τους ιδιοκτήτες που μειώνουν τα ενοίκιά τους.

ΙΣΠΆΝΙΆ Το 2019 επέβαλε την παραμονή του ενοικιαστή μέχρι τη λήξη του συμβολαίου ακόμα και στην περίπτωση που το ακίνητο έχει πουληθεί. • Η ελάχιστη διάρκεια του μισθωτηρίου συμβολαίου αυξή-

ΓΕΡΜΆΝΙΆ • Τον Απρίλιο του 2021 το ανώτατο δικαστήριο της Γερμανίας έκρινε ότι το ανώτατο όριο που επέβαλε η τοπική κυβέρνηση στις τιμές των ενοικίων το 2020 ήταν αντισυνταγματικό και άκυρο.

REAL

ESTATE YΠΟΔΟΜΕΣ

9-10 Απριλίου 2022

ΜΟΝΤΈΛΟ

της στέγης Η έρευνα της Eurostat για το έτος 2019 ανέφερε ότι

62,1

το % των ενοικιαστών στη χώρα μας δαπανούσαν άνω του % του εισοδήματός τους για το κόστος στέγασης

Το αντίστοιχο ποσοστό ενοικιαστών ήταν

29,4% ΡΟΥΜΑΝΊΑ 26,2% ΊΣΠΑΝΊΑ 24,2% ΒΟΥΛΓΑΡΊΑ 14,5% ΠΟΡΤΟΓΑΛΊΑ 10% ΓΕΡΜΑΝΊΑ 8,6% ΓΑΛΛΊΑ 4,4% ΚΥΠΡΟΣ Σήμερα σε πολλές περιπτώσεις οι ενοικιαστές δαπανούν ακόμη και έναν ολόκληρο μισθό

• H τοπική κυβέρνηση του Βερολίνου αποφάσισε να αγοράσει περίπου 14.750 διαμερίσματα έναντι 2,46 δισ.€ για να λύσει το θέμα των υψηλών τιμών των ακινήτων. ΠΟΡΤΟΓΑΛΊΑ • To 2018 ενέκρινε νόμο για τη στέγαση, σύμφωνα με τον οποίο τα άτομα άνω των 65 ετών ή τα άτομα με 60% αναπηρία δεν μπορούν να εκδιωχθούν από την κατοικία τους, εάν διαμένουν σε αυτήν περισσότερα από 15 έτη. • Απαγόρευσε τις συμβάσεις διάρκειας μικρότερης των 12 μηνών με δικαίωμα αυτόματης ανανέωσης για 3χρόνια εάν το επιθυμεί ο ενοικιαστής. • Προώθησε φορολογικά μέτρα για μακροχρόνιες μι-

Τα «αντανακλαστικά» της πολιτείας καθυστέρησαν σε σχέση με άλλες χώρες, όπως η Γερμάνια, η Πορτογαλία και η Κύπρος, που εφαρμόζουν από το 2018-2019 μέτρα και πολιτικές με στόχο να αναχαιτίσουν τη ραγδαία αύξηση του κόστους στέγασης

σθώσεις με προοδευτική φορολογική απαλλαγή για τα εισοδήματα που λαμβάνονται από τον ιδιοκτήτη. ΒΊΈΝΝΗ • Σήμερα, από το 1,8 εκατ. κατοίκους που έχει η πόλη, το 62% ζει σε κατοικίες κοινωνικών εισοδημάτων, σύμφωνα με το δημοτικό συμβούλιο. • Εχει προγραμματίσει να χτίσει επιπλέον 4.000 δημοτικά διαμερίσματα. Περίπου 500.000 άνθρωποι ζουν σε αυτά με καθαρή τιμή 5,58 € ανά τ.μ. • Επιπλέον, υπάρχουν 200.000 επιδοτούμενες συνεταιριστικές κατοικίες ή κατοικίες με επιδοτούμενο ενοίκιο και ανήκουν στην ομοσπονδία περιορισμένων εισοδη-

2007 έως το πρώτο τρίμηνο του 2015 έχασαν το 27,5% του διαθέσιμου κατά κεφαλήν εισοδήματος, ο μέσος μηνιαίος μισθός στον ιδιωτικό τομέα έχει υποχωρήσει κατά 24,4% τη δεκαετία 2009-2019 σύμφωνα με το Κέντρο Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών (ΚΕΠΕ), ο πληθωρισμός καλπάζει καθώς τον Φεβρουάριο ανέβηκε στο 7,2% και σύμφωνα με τις εκτιμήσεις παραγόντων της αγοράς τους επόμενους μήνες μπορεί να δούμε αύξηση του πληθωρισμού που θα ξεπερνά το 9% ενώ οι ανατιμήσεις σε αγαθά μπορεί να ξεπεράσουν το 35%, τη στιγμή που η ενεργειακή κρίση επιβαρύνει δραματικά το κόστος στέγασης. Θα πρέπει να κατανοήσουμε ότι οι έκτακτες καταστάσεις απαιτούν και έκτακτα μέτρα έστω για ορισμένο χρονικό διάστημα. Μέτρα όπως: ■Να οικειοποιηθούμε τη στεγαστική πολιτική της κυπριακής κυβέρνησης σε συνάρτηση με την έκρηξη στην οικοδομική δραστηριότητα. Πολιτική που δεν επιβαρύνει τον κρατικό προϋπολογισμό. ■Φορολογικά κίνητρα για μακροχρόνιες μισθώσεις άνω των 5 ετών με προοδευτική φορολογική απαλλαγή για τα εισοδήματα που λαμβάνονται από τον ιδιοκτήτη. ■Φορολογικά κίνητρα για τους ιδιοκτήτες των ακινήτων που θα ανανεώσουν εντός του 20222023 τη μισθωτική σύμβαση στον ίδιο εκμισθωτή χωρίς αύξηση του ενοικίου τη στιγμή που ο πληθωρισμός καλπάζει. ■Φορολογικές εκπτώσεις στους ιδιοκτήτες που μειώνουν τα ενοίκιά τους, ένα μέτρο που μελετά ήδη η Ισπανία. ■Αξιοποίηση των αδήλωτων ακινήτων-αγνώστου ιδιοκτήτη που θα προκύψουν, όπως προβλέπεται στο άρθρο 9 του Ν. 2664/1998 για το Εθνικό Κτηματολόγιο και θα περιέλθουν στο ελληνικό Δημόσιο, καθώς και των ακινήτων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης που δεν χρησιμοποιούνται. Παράλληλα, θα πρέπει να εισακουστούν οι προτάσεις που έχουν υποβληθεί σε ανώτατο κυβερνητικό επίπεδο όπως:  Χορήγηση άτοκων δανείων για την αγορά πρώτης κατοικίας.  Χορήγηση άτοκων δανείων για την επισκευή πρώτης κατοικίας.  Επιδότηση ενοικίου σε ευρύτερες ομάδες πολιτών και όχι μόνο σε όσους λαμβάνουν το Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα.  Κατασκευή νέων κατοικιών μετά τον εξορθολογισμό του κόστους κατασκευής και διάθεσή τους με συγκεκριμένα κριτήρια και χαμηλό αντίτιμο σε εργαζόμενους και άνεργους.  Επισκευή και διάθεση των υπαρχουσών 110 κατοικιών μέσω της επιδότησης δανείων ή της χορήγησης άτοκων δανείων. Τα μέτρα που υιοθετούν ή/και εφαρμόζουν χώρες της Ε.Ε για τη ραγδαία αύξηση του κόστους στέγασης

ματικών κατοικιών και κοστίζουν κατά μέσο όρο 512,40 € τον μήνα. • Στη Βιέννη για μια επιδοτούμενη κατοικία το όριο του ετήσιου εισοδήματος είναι στις 42.000 € κατ’ άτομο ΟΛΛΑΝΔΊΑ • Η ολλανδική κυβέρνηση για να αποφύγει την επιβολή μέτρων ελέγχου των ενοικίων, έχει θέσει στόχο να κατασκευαστούν 1 εκατ. διαμερίσματα μέχρι το 2030. Η κατοικία είναι δικαίωμα και κοινωνικό αγαθό του πολίτη. Η παροχή της στέγης αποτελεί υποχρέωση της πολιτείας και υπάγεται στον τομέα της κρατικής κοινωνικής πολιτικής.

9-10 Απριλίου 2022

REAL

ESTATE YΠΟΔΟΜΕΣ

ΠΩΣ ΚΙΝΟΥΝΤΑΙ ΟΙ ΑΓΟΡΑΣΤΕΣ ΣΤΗΝ ΑΤΤΙΚΗ

Οι τάσεις στην αγορά ακινήτων

πορεί η παγκόσμια ε πιχειρηματική κοινότητα κατά τη διάρκεια της πανδημίας να ένιωσε σαν κάποιος να τράβηξε το χαλί κάτω από τα πόδια της, ωστόσο είναι εύλογο να πούμε ότι κάθε κρίση, όπως και η υγειονομική, γεννά ευκαιρίες. Ο κλάδος των ακινήτων σε παγκόσμιο επίπεδο ήταν από τους κλάδους που εν μιά νυκτί «τραντάχτηκαν», το 2020, και ακριβώς μέσα σε μία μέρα έπειτα από τη λήξη του πρώτου λοκ ν τάουν άνθησαν και σ υ ν έ χ ισαν τον ρυθμό τους. Οξύμω ρ ο κ αι Του όμως αληθιΚΩΝΣΤΑΝΤΊΝΟΥ νό. Βλέπετε, ΚΟΛΟΒΟΥ, σε όλες τις Operating Principal χώρες του της Keller Williams πλανήτη η Athens Center πανδημία έφερε σ το προσκήνιο εξαιτίας του «μένουμε σπίτι» την ανάγκη για νέες κατοικίες με μεγαλύτερους χώρους και άνεση. Παράλληλα, ο περιορισμός των ταξιδιών σε συνδυασμό με τα διαδοχικά λοκντάουν οδήγησε τον υποψήφιο αγοραστή μιας κατοικίας να εξοικονομήσει σημαντικά κεφάλαια, με αποτέλεσμα όλο και περισσότερα χρήματα να διοχετευτούν στην αγορά των ακινήτων, ακόμη και από τους λεγόμενους «αναποφάσιστους» πελάτες, οι οποίοι σκέφτονταν να προχωρήσουν σε μια αγορά αλλά μέχρι τότε δεν το είχαν κάνει. Ειδικά, μία εταιρεία με πολυεθνικές καταβολές αλλά με γνώση της τοπικής αγοράς και αφοσιωμένη παρατηρήτρια των γεγονότων, όπως η KellerWilliamsAthensCenter, παρακολουθεί στενά τις παγκόσμιες

τάσεις και παρατηρεί συνεχώς τα νέα δεδομένα που έρχονται στο προσκήνιο. Είναι γεγονός ότι οι τιμές στην Ελλάδα, ακόμη και στην Αθήνα, παραμένουν χαμηλές σε σχέση με την παγκόσμια αγορά, πόσο μάλλον όταν μιλάμε για μία ευρωπαϊκή πρωτεύουσα, η οποία θεωρείται ένας must προορισμός για όσους ταξιδεύουν στην Ευρώπη. Οι τελευταίες εξελίξεις, δε, του πολέμου στην Ουκρανία αλλά και των κυρώσεων στη Ρωσία έχουν δημιουργήσει ένα νέο πελατειακό κοινό για τον ελληνικό κλάδο, το οποίο αναζητά ακίνητα για βραχυχρόνιες μισθώσεις αλλά και αγορές, με τους Ουκρανούς αγοραστές –ιδιώτες και εταιρείες– να αναζητούν ένα καλύτερο μέλλον στη χώρα μας.

Η χαρτογράφηση Στην Αττική και συγκεκριμένα περιοχές όπως το κέντρο της Αθήνας (εμπορικό τρίγωνο), το Παγκράτι, το Κολωνάκι ακόμη και το Μεταξουργείο παρέχουν ασφάλεια για μια βραχυχρόνια μίσθωση με μια πολύ καλή απόδοση για τους ιδιοκτήτες και ειδικά για τους λεγόμενους «μικρούς» επενδυτές. Από την άλλη πλευρά, τα νότια προάστια –με ένα μεγάλο ποσοστό ανοικοδόμησης νέων σύγχρονων καταλυμάτων με τις ανέσεις της εποχής– έχουν μεγάλη ζήτηση από αγοραστές, οι οποίοι αναζητούν μια δεύτερη κατοικία ή και μετεγκατάσταση στην Αθηναϊκή Ριβιέρα. Η ζήτηση είναι αυξανόμενη από εργαζόμενους αλλοδαπούς (digital nomads) για μόνιμη κατοικία στην Ελλάδα, στην οποία το κόστος και η ποιότητα ζωής είναι ιδιαίτερα ελκυστικά ενώ αυτοί απολαμβάνουν ταυτόχρονα μισθούς εξωτερικού. Χαρακτηριστικό είναι ότι οι πωλήσεις της KWAthensCenter, αυτή τη στιγμή, πραγματοποιούνται κατά 60% από Ελληνες, ενώ το 40% αποτελείται από ξένους αγοραστές. Εντονο ενδιαφέρον παρατηρείται για πολυτελή ακί-

Οι αγοραστές συνεχίζουν να ενδιαφέρονται για την τοποθεσία του ακινήτου τους. Τα ακίνητα που απείχαν έως και 10-15 λεπτά με τα πόδια από σταθμούς του μετρό παρουσίασαν αύξηση στην εμπορική τους αξία, από 20-25%, σε σχέση με παρόμοια ακίνητα

νητα ανεξαρτήτως golden visa, κάτι το οποίο δεν είχαμε τα προηγούμενα χρόνια καθώς η ζήτηση υπήρχε μόνο υπό την προϋπόθεση απόκτησής της. Οι ζητήσεις αυτές προέρχονται από την Αμερική, τον Καναδά, τον Λίβανο, αλλά και από Ισραήλ, Αίγυπτο, Τουρκία, Ινδία, Ιράν και Κίνα. Οι ονομαζόμενοι flippers είναι μια ιδιαίτερη ομάδα επενδυτών και η δυναμική τους συνεχίζεται με γρήγορους ρυθμούς. Αγοραστής Flipper ονομάζεται αυτός που αγοράζει ένα παλαιό μη ανακαινισμένο ακίνητο, επενδύει χρήματα στην ανακαίνισή του και το μεταπουλά με μια υπεραξία η οποία τον βοηθάει να το κάνει εκ νέου. Οι flippers ενδιαφέρονται για ακίνητα εντός του κέντρου της Αθήνας, γύρω από την Ομόνοια, το Μεταξουργείο, την Κυψέλη αλλά και την πλατεία Αττικής. Φυσικά δεν λείπουν και αυτοί που επενδύουν σε περιοχές γύρω από τα πανεπιστήμια και τα νοσοκομεία στο κέντρο της Αθήνας με σκοπό και μια καλή απόδοση από βραχυχρόνιες μισθώσεις. Οι αγοραστές, πάντως, συνεχίζουν να ενδιαφέρονται για την τοποθεσία του μελλοντικού ακινήτου τους. Το 2021 τα ακίνητα που απείχαν έως και 10-15 λεπτά με τα πόδια από σταθμούς του μετρό παρουσίασαν αύξηση στην εμπορική τους αξία, από 20-25%, σε σχέση με παρόμοια ακίνητα. Ολη αυτή η αναταραχή λοιπόν και οι αυξημένες τιμές σε κάποιες περιοχές σε συνδυασμό με τη μεγάλη ζήτηση λόγω των παραπάνω συνθηκών έφερε την αύξηση και στη ζήτηση για αγορά αλλά και στην αντιπαροχή οικοπέδων σε αρκετές περιοχές. Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζουν όλα τα νότια προάστια, ειδικά οι πιο πυκνοκατοικημένες περιοχές αλλά και περιοχές όπως το Παγκράτι, οι Αμπελόκηποι, το Παλαιό Φάληρο, το Νέο Ηράκλειο, στα βόρεια προάστια το Μαρούσι, η Κηφισιά, τα Μελίσσια, Βριλήσσια κ.ά. Τα βόρεια προάστια, ειδικότερα, είναι οι περιοχές οι οποίες από το 2021 έχουν παρουσιάσει αύξηση των τιμών τους και βρίσκονται πλέον στις καλύ-

τερες εμπορικές τιμές της τελευταίας δεκαετίας. Αναμένουμε πως στο μέλλον θα υπάρξει αυξημένο ενδιαφέρον και γι’ αυτές τις περιοχές – το καλό κλίμα, οι προσβάσεις σε κάθε είδους διευκόλυνση, τα υψηλού επιπέδου ιδιωτικά και διεθνή εκπαιδευτήρια και η χαμηλή δόμηση προσελκύουν αγοραστές από την Ελλάδα αλλά και το εξωτερικό. Οσον αφορά τα ενοίκια, η ζήτηση είναι μεγάλη σε όλη την Αθήνα μιας και οι κάτοικοι συνεχίζουν να αναζητούν όλο και καλύτερες οικίες είτε με περισσότερες ανέσεις για να στεγαστούν είτε λόγω αλλαγών στην καθημερινότητά τους. Αυτό βέβαια πρέπει να προσεχθεί ιδιαιτέρως αφού το να ενοικιάζονται ακίνητα σε πολύ υψηλές τιμές είναι καλό βραχυπρόθεσμα για τους ιδιοκτήτες, αλλά περιέχει ρίσκο μακροπρόθεσμα διότι οδηγεί σε ελλιπή αξιολόγηση του μισθωτή, με αποτέλεσμα η περιουσία τους είτε να κακομεταχειρίζεται είτε να χάνουν χρήματα από κακοπληρωτές. Η αύξηση των τιμών της ενέργειας παρατηρούμε ότι έφερε αυξανόμενη ζήτηση για κατοικίες με πολύ υψηλό συντελεστή ενεργειακής απόδοσης. Φυσικά τέτοιου είδους ακίνητα στην Αττική βρίσκονται σε χαμηλή επάρκεια στην αγορά και αυτό οδηγεί τις τιμές προς τα πάνω. Για το έτος 2021 παρατηρήθηκε αύξηση στις αξίες των πωληθεισών κατοικιών από 7% έως 12%, αναλόγως την περιοχή, με τα νότια προάστια να κατέχουν και φέτος τα πρωτεία στις τιμές των ακινήτων. Το έργο στο Ελληνικό διανύει πολύ καλή πορεία έως τώρα και είναι λογικό να υπάρχει ενδιαφέρον για τις όμορες περιοχές. Σε κάθε περίπτωση, για την αποφυγή δυσάρεστων εκπλήξεων και τη σωστή αξιολόγηση της κάθε αγοραστικής ανάγκης απαραίτητη είναι η επικοινωνία με τους επαγγελματίες του μεσιτικού κλάδου, οι οποίοι δίνουν τις απαραίτητες λύσεις και προτάσεις με σκοπό την ορθή επιλογή αγοράς ακινήτου.

REAL

ESTATE YΠΟΔΟΜΕΣ

9-10 Απριλίου 2022

ΚΟΡΥΦΑΙΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΣΤΑ ΑΚΙΝΗΤΑ ΓΙΑ ΤΟ 2022 ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ∆Α ΚΑΙ ΣΕ ΕΞΙ ∆ΙΕΘΝΕΙΣ ΑΓΟΡΕΣ

Οι καταλυτικοί παράγοντες για τη δυναμική της αγοράς ακινήτων

υναμικά κινείται η ελληνική αγορά ακινήτων με βάση όσα αναφέρει η Berkshire Hathaway HomeServices, που δημοσίευσε πριν από λίγες μέρες την ετήσια έκθεση «2022 EMEA Real Estate Report», στην οποία αντικατοπτρίζονται οι απόψεις των επαγγελματιών του κλάδου των οικιστικών ακινήτων στην Ελλάδα και σε έξι διεθνείς αγορές – Ηνωμένο Βασίλειο, Γερμανία, Ιταλία, Ισπανία, Πορτογαλία και Ντουμπάι. Βάσει της έρευνας, διαφορετικές χώρες παρουσίασαν αντιτιθέμενες τάσεις, με αποτέλεσμα να μη δίνεται η δυνατότητα ενός καθολικού απολογισμού των επιπτώσεων της πανδημίας, καθώς κάθε αγορά έχει το δικό της προφίλ. Οσον αφορά την ελληνική αγορά, αποτυπώθηκε μια δυναμική με αυξητικές τάσεις καθ’ όλη τη διάρκεια της πανδημίας, με υψηλά ποσοστά ζήτησης και ανταγωνιστικότητας με το 80% των επαγγελματιών να συζητάνε για μια άκρως ανταγωνιστική αγορά και με το 67% να δηλώνει ότι κατευθύνεται κυρίως από τη ζήτηση των ακινήτων. Επιπλέον, τρεις στους πέντε (63%) προβλέπουν πως η αγορά θα σημειώσει περαιτέρω άνθηση το επόμενο έτος και τα 4/5 (89%) να εκτιμούν πως θα γίνει περισσότερο ανταγωνιστική. Επιπλέον, με βάση την Εκθεση, τρεις στους πέντε (63%) προβλέπουν πως η αγορά θα σημειώσει περαιτέρω άνθηση το επόμενο έτος και τα 4/5 (89%) να εκτιμούν πως θα γίνει περισσότερο ανταγωνιστική.

Τα σημεία με υψηλή ζήτηση Η ζήτηση παρατηρήθηκε κυρίως στα αστικά κέντρα, με το 63% των επαγγελματιών να το επιβεβαιώνουν, δηλώνοντας ότι τα διαμερίσματα βρίσκονται στην κορυφή των προτιμήσεων σε αντίθεση με τις μονοκατοικίες. Επιπροσθέτως σημειώθηκε (σε ποσοστό 51%) στην Ελλάδα η μεγαλύτερη αύξηση στη ζήτηση για κατοικίες με εύκολη πρόσβαση στις δημόσιες συγκοινωνίες. Σε αντίθεση με τις υπόλοιπες αγορές ακινήτων, η αύξηση αυτή στη ζήτηση δεν επεκτάθηκε στις προαστιακές περιοχές και στις περιοχές εκτός αστικού ιστού. Στην Ελλάδα η ζήτηση για κατοικίες στην ύπαιθρο δεν ακολούθησε την αυξημένη ζήτηση στις αστικές περιοχές, με μόνο το 24% των επαγγελματιών να αναφέρουν αύξηση στη ζήτηση για κατοικίες στην ύπαιθρο και με το 29% (το υψηλότερο ποσοστό της παρούσας έρευνας) να δηλώνει πως παρατηρήθηκε μείωση στη ζήτηση. Μέσα από την έρευνα αποτυπώθηκε ότι ένα μεγάλο ποσοστό των επενδύσεων στην ελληνική αγορά έρχεται από το εξωτερικό (31% από διεθνείς επενδυτές εντός EMEA και 24% από επενδυτές εκτός EMEA), αν και το φορολογικό και κανονιστικό πλαίσιο της χώρας επηρεάζει σημαντικά την εικόνα της αγοράς. Είναι επίσης σαφές ότι οι επαγγελματίες αναμένουν ότι η αγορά θα διατηρήσει αυτή την ανάπτυξη της δραστηριότητας, με περισσότερους από τρεις στους πέντε (63%) να προβλέπουν ότι θα γίνει ακόμη πιο

Στην Ελλάδα η ζήτηση για κατοικίες στην ύπαιθρο δεν ακολούθησε την αυξημένη ζήτηση στις αστικές περιοχές, με μόνο το 24% των επαγγελματιών να αναφέρουν αύξηση του ενδιαφέροντος για κατοικίες στην ύπαιθρο και με το 29% να δηλώνει πως παρατηρήθηκε μείωση

δυναμική το επόμενο έτος και τo 80% των επαγγελματιών του χώρου να προβλέπουν αυξημένο ανταγωνισμό, με σαφείς αισιόδοξες προοπτικές. Επίσης, οι ευέλικτες μορφές εργασίας και η διαθεσιμότητα γης θα είναι δυο βασικοί παράγοντες που θα επηρεάσουν σημαντικά την αγορά ακινήτων τα επόμενα 3-5 χρόνια, όπως και η πρόσβαση στα μέσα μεταφοράς, η οποία αποτελεί ένα από τα βασικά κριτήρια για τους αγοραστές. Οπως τόνισε ο Κυριάκος Ξύδης, της Berkshire Hathaway HomeServices Athens Properties, «η Ελλάδα αποτελεί πόλο έλξης του επενδυτικού ενδιαφέροντος για ακίνητα χάρη στην ιδιαίτερη γεωγραφική της θέση και τις κλιματολογικές συνθήκες που επικρατούν, προσφέροντας τεράστιες ευκαιρίες και μεγάλες προοπτικές ανάπτυξης. Ως μέλος του παγκόσμιου δικτύου της Berkshire Hathaway HomeServices, διαθέτουμε τα εξειδικευμένα εργαλεία, υπηρεσίες και τους κατάλληλους πόρους για να αναδειχθούμε στην πρώτη επιλογή για την κάλυψη των σύγχρονων αναγκών της ελληνικής αγοράς ακινήτων».

Αλλαγές στην αγορά Από την πλευρά του ο Γιώργος Υφαντής, General Sales Manager της Berkshire Hat haw ay Hom e S e r v ice s At h e ns Properties, σημείωσε ότι «η ελληνική αγορά ακινήτων έχει αλλάξει θεαματικά προς

το καλύτερο τον τελευταίο χρόνο, μετά από μια δεκαετή περίοδο απόλυτης φτώχειας με ελάχιστες συναλλαγές και ακόμη λιγότερες κατασκευές. Η πανδημία είναι ένας σημαντικός παράγοντας για την αυξημένη ζήτηση, καθώς οι πελάτες αφενός κατάφεραν να εξοικονομήσουν χρήματα λόγω των ταξιδιωτικών περιορισμών και αφετέρου εκτιμούσαν όλο και περισσότερο τη στέγαση ως τόπο διαμονής και εργασίας». Σημειώνεται ότι το ερευνητικό υλικό της Εκθεσης συνδυάζει ποσοτικά δεδομένα που αντλήθηκαν από μια ειδική έρευνα με ποιοτικά δεδομένα τα οποία βασίζονται σε ατομικές συνεντεύξεις των συμμετασχόντων επαγγελματιών του κλάδου. Το τελευταίο δείγμα αποτελείται τόσο από μέλη του δικτύου Berkshire Hathaway HomeServices όσο και από εξωτερικούς επαγγελματίες που εργάζονται στον κλάδο των ακινήτων στις συγκεκριμένες τις αγορές. Υπενθυμίζεται ότι η Berkshire Hathaway HomeServices Athens Properties είναι ένα από τα αναπτυσσόμενα δίκτυα franchise μεσιτικών γραφείων στον κόσμο, με περισσότερους από 50.000 επαγγελματίες μεσίτες, περίπου 1.500 γραφεία στις ΗΠΑ, στον Καναδά, στο Μεξικό, στην Ευρώπη και στη Μέση Ανατολή, με τον κύκλο εργασιών να υπερβαίνει τα 138 δισεκατομμύρια δολάρια σε όγκο πωλήσεων ακινήτων.

9-10 Απριλίου 2022

REAL

ESTATE YΠΟΔΟΜΕΣ

«ΕΚΣΥΓΧΡΟΝΙΣΜΟΣ» ΚΑΙ «ΟΛΙΚΉ ΕΠΑΝΑΦΟΡΑ»

Οι προκλήσεις για το μέλλον του χωροταξικού σχεδιασμού

α τελευταία έτη το θέμα του χωροταξικού σχεδιασμού βρίσκεται στο επίκεντρο των πρωτοβουλιών που αναλαμβάνονται σε επίπεδο κεντρικής κυβέρνησης, αλλά και των συζητήσεων που εξελίσσονται σε επίπεδο κοινωνίας των πολιτών και άλλων εμπλεκόμενων στον σχεδιασμό φορέων, καθώς αναδεικνύεται ολοένα και περισσότερο ο κρίσιμος ρόλος που κατέχει στη διασφάλιση της βιώσιμης ανάπτυξης. Αλλά και από επιστημονική σκοπιά ο σχεδιασμός συνεχώς εξελίσσεται, καθώς εμπλουτίζεται σταδιακά με νέες προσεγγίσεις προκειμένου να είναι Γράφει ο σε θέση να ΓΙΆΝΝΗΣ ανταποκριθεί ΛΆΪΝΆΣ, σε σύγχρονες Senior Advisor προκλήσεις, ΣΕΒ, Τομέας όπως η κλιΕπιχειρηματικού ματική αλλαΠεριβάλλοντος γή, η πράσινη και Ρυθμιστικών Πολιτικών και ενεργειακή μετάβαση, η διαχείριση και πρόληψη των καταστροφών, η αποτελεσματικότερη διαφύλαξη των ευαίσθητων περιβαλλοντικών πόρων και των απειλούμενων ειδών. Η έγκριση των αναθεωρημένων Περιφερειακών Χωροταξικών Πλαισίων (ΠΧΠ) μεταξύ 2018-2020 και ιδίως οι αναμενόμενες αναθεωρήσεις των Ειδικών Χωροταξικών Πλαισίων (ΕΧΠ) για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, τη Βιομηχανία, τον Τουρισμό, καθώς και το νέο ΕΧΠ για τις Ορυκτές Πρώτες Υλες έχουν επαναφέρει το ενδιαφέρον για τη χωροταξία. Το ίδιο ισχύει και για τα πολυ-αναμενόμενα Θαλάσσια Χωροταξικά Πλαίσια (ΘΧΠ) τα οποία βάσει της ενωσιακής –και ήδη από το 2018 και εθνικής– νομοθεσίας θα πρέπει να θεσμοθετηθούν άμεσα. Οι εξελίξεις αυτές υποδεικνύουν ότι έπειτα από μία ιδιαιτέρως κρίσιμη και ευμετάβλητη περίοδο (έπειτα από τη δεκαετή οικονομική κρίση: πανδημία, ενεργειακή κρίση, ένταση φυσικών καταστροφών, πόλεμος στην Ουκρανία) η χώρα εισέρχεται σταδιακά σε μια νέα περίοδο προγραμματισμού, που απαιτείται να συμβαδίζει με τον «εκσυγχρονισμό» και την «ολική επαναφορά» του σχεδιασμού.

Στις διεργασίες που βρίσκονται σε εξέλιξη εναποτίθενται πολλαπλές ελπίδες, προσδοκίες και ανάγκες, τόσο της επιχειρηματικής κοινότητας όσο και της κοινωνίας συνολικά: από την εξασφάλιση της διατηρήσιμης οικονομικής ανάπτυξης και τη δημιουργία μιας ισχυρής παραγωγικής βάσης, την εδαφική και κοινωνική συνοχή, τη δίκαιη κατανομή των πόρων και την άρση των αποκλεισμών, έως την προστασία του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος, της βιοποικιλότητας και την αειφόρο χρήση των πόρων. Γίνεται επομένως κατανοητό ότι οι προκλήσεις αλλά και τα ειδικότερα ζητήματα και οι αναπτυξιακοί στόχοι που καλείται σήμερα ο σύγχρονος χωροταξικός σχεδιασμός να κατευθύνει –και σε ορισμένες περιπτώσεις να ρυθμίσει σύμφωνα με τις νεότερες προβλέψεις του Ν. 4759/2020– παρουσιάζουν, περισσότερο από ποτέ άλλοτε, έναν αυξημένο βαθμό πολυπλοκότητας. Το γεγονός αυτό, όμως, δεν θα πρέπει να αποτελέσει αφορμή για καθυστέρηση ή παρακώλυση των σχεδιαστικών προσπαθειών που βρίσκονται σε εξέλιξη. Αντιθέτως, θα πρέπει να αναγνωριστεί ως μία μοναδική ευκαιρία ανάδειξης και προώθησης της απαιτούμενης συμπληρωματικότητας μεταξύ του αναπτυξιακού και χωροταξικού προγραμματισμού, για την εισαγωγή μιας νέας περιφερειακής και εν γένει

αναπτυξιακής πολιτικής. Για την υπέρβαση των δυστοκιών του παρελθόντος (καθυστερήσεις, αντιφατικές ρυθμίσεις, συγκρούσεις κ.λπ.) τα σύγχρονα χωροταξικά πλαίσια εξοπλίζονται από θεσμικής απόψεως με μεγάλο εύρος δυνατοτήτων παρέμβασης και υποστηρικτικών μέσων. Ενδεικτικά να αναφερθεί η αποσαφήνιση που επέρχεται με τον Ν. 4759/2020 στην ιεράρχηση μεταξύ των διαφόρων επιπέδων σχεδιασμού, η θέσπιση των εννοιών της κατεύθυνσης, ρύθμισης, εξειδίκευσης και συμπλήρωσης μιας ρύθμισης, η συγκρότηση του Κεντρικού Συμβουλίου Χωροταξικών Θεμάτων και Αμφισβητήσεων (ΚΕΣΥΧΩΘΑ), το οποίο έχει βασική αποστολή την παροχή γνώμης –μεταξύ άλλων– σε περίπτωση αντικρουόμενων ή ασαφών διατάξεων ή σε περίπτωση έκδοσης αντικρουόμενων γνωμοδοτήσεων ή ερμηνειών από τις αρμόδιες υπηρεσίες, καθώς και η θέσπιση των πιστοποιημένων αξιολογητών χωρικών μελετών για την υποβοήθηση της διοίκησης. Ωστόσο, οι πρόσφατες σημαντικές βελτιώσεις επί του περιεχομένου και των διαδικασιών που διέπουν εφεξής την κατάρτιση και έγκριση των Χωροταξικών Πλαισίων, από μόνες τους, δεν προεξοφλούν την επιτυχία του σχεδιαστικού εγχειρήματος. Απαιτείται σταθερότητα στο νομικό πλαίσιο

Στις διεργασίες που βρίσκονται σε εξέλιξη εναποτίθενται πολλαπλές ελπίδες, προσδοκίες και ανάγκες, τόσο της επιχειρηματικής κοινότητας όσο και της κοινωνίας συνολικά για την εξασφάλιση της οικονομικής ανάπτυξης και τη δημιουργία μιας ισχυρής παραγωγικής βάσης, την εδαφική και κοινωνική συνοχή, τη δίκαιη κατανομή των πόρων και την άρση των αποκλεισμών, έως την προστασία του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος, της βιοποικιλότητας και την αειφόρο χρήση των πόρων

και βελτιωτικές παρεμβάσεις που θα λειτουργούν συμπληρωματικά με τα εν εξελίξει σχεδιαστικά εγχειρήματα, προκειμένου να αποφευχθούν εκπλήξεις και ανατροπές στους σχεδιασμούς που βρίσκονται σε εξέλιξη. Για τον ΣΕΒ, απαιτείται επίσης συνέχιση των προσπαθειών ιδίως σε ό,τι αφορά τον εκσυγχρονισμό του θεσμού της οργανωμένης χωροθέτησης των παραγωγικών δραστηριοτήτων, την παραγωγή νέων σχεδίων και την προσαρμογή των υφιστάμενων στα σύγχρονα αναπτυξιακά δεδομένα. Οι εξαιρετικά μεγάλοι απαιτούμενοι χρόνοι από την εκπόνηση έως και την εφαρμογή του σχεδιασμού (κατά μέσο όρο 7 έτη στον χωροταξικό σχεδιασμό) αποτελούν τη βασική αιτία για τις διαπιστωμένες αστοχίες, απαιτείται επομένως να μειωθούν σημαντικά. Ενδεικτικό είναι το παράδειγμα των Περιφερειακών Χωροταξικών Πλαισίων Πελοποννήσου και Δυτικής Μακεδονίας τα οποία δεν κατέστη εφικτό να θεσμοθετηθούν σε έγκαιρο χρόνο και πλέον βρίσκονται σε διαδικασία επικαιροποίησης προκειμένου να προσαρμοστούν στο Σχέδιο Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης (ΣΔΑΜ). Ομοια ζητήματα εντοπίζονται και για το Ρυθμιστικό Σχέδιο Αθήνας-Αττικής του 2014 το οποίο απαιτείται να προσαρμοστεί στα σύγχρονα αναπτυξιακά δεδομένα και πολιτικές για τη μητροπολιτική περιοχή.

REAL

ESTATE YΠΟΔΟΜΕΣ

9-10 Απριλίου 2022

«Σήμερα πρέπει να τρέχεις πιο γρήγορα για να παραμείνεις στο ίδιο σημείο» Philip Kotler

κλάδος της εφοδιαστικής αλυσίδας αποτελεί μια ζωτική οικονομική δραστηριότητα με αξιοσημείωτη συμμετοχή στη διαμόρφωση του ΑΕΠ (~10%) και της απασχόλησης (~200.000 άτομα). Διαχρονικά, το οικοσύστημα της εγχώριας εφοδιαστικής αλυσίδας είναι ο κύριος υποστηρικτικός βραχίονας της μεταποίησης και αντιμετωπίζει με ιδιαίτερη ανθεκτικότητα τόσο τις υφεσιακές επιπτώσεις της πολυετούς οικονομικής κρίσης όσο και τις πολυεπίπεδες διαταραχές που προκαλεί η πανδημία. Ειδικότερα, στη χώρα μας, κατά την τελευταία δεκαετία, καταγράφε ται πρόοδος σε σειρά κομβικών ζητημάτων ανάπτυξης της εφοδιαστικής αλυσίδας, όπως είναι η θεΓράφει ο σμοθέτηση του ΧΡΉΣΤΟΣ ρυθμισ τικού ΒΑΣΙΛΑΚΟΣ, πλαισίου, η υλοAssociate ποίηση βασικών Advisor Τομέας υποδομών μεΒιομηχανίας, ταφορών (ολοΑνάπτυξης, Δικτύων και κλήρωση του Περιφερειακής κεντρικού οδιΠολιτικής ΣΕΒ κού δικτύου) και η διαμόρφωση υποστηρικτικού χρηματοδοτικού πλαισίου για τα επενδυτικά σχέδια των επιχειρήσεων. Μεγαλύτερη εστίαση απαιτείται πλέον στην αντιμετώπιση αδειοδοτικών προβλημάτων και γραφειοκρατικών στρεβλώσεων καθώς και ελλείψεων υποδομών συνδυασμένων μεταφορών που συγκρατούν τις αναπτυξιακές δυνατότητες του κλάδου και εξασθενίζουν την προοπτική ανάδειξης της χώρας μας ως ηγετικού διαμετακομιστικού κέντρου στη ΝΑ Ευρώπη. Επιπλέον των παραπάνω προκλήσεων, οι νέες τάσεις που αφορούν την απανθρακοποίηση των μεταφορών στην Ευρώπη και την αξιοποίηση των σύγχρονων ψηφιακών εργαλείων επιβάλλουν την υλοποίηση παρεμβάσεων σε πεδία όπως:

Η προώθηση συνδυασμένων και πράσινων μεταφορών Είναι ενθαρρυντικό ότι η πολιτεία δρομολογεί ένα φιλόδοξο επενδυτικό πρόγραμμα σύνδεσης των εμπορικών λιμένων με το κεντρικό σιδηροδρομικό δίκτυο. Παρατηρείται όμως σημαντική υστέρηση στη διακίνηση εμπορευματικών φορτίων μέσω σιδηροδρόμου (μόλις 2,5% των συνολικών χερσαίων εμπορικών μεταφορών). Συνεπώς είναι εξίσου σημαντική η εντατικοποίηση και η επίσπευση του προγράμματος αναβάθμισης των σιδηροδρομικών συνδέσεων των

Νέες τάσεις και αναβάθμιση στην εφοδιαστική αλυσίδα Κλειδί η εντατι κοποίηση και η επίσπευση του προγράμματος αναβάθμισης των σιδηροδρο μικών συν δέσεων των επιχειρημα τικών πάρκων, των άτυπων βιομηχανικών συγκεντρώ σεων και των συγκεντρώσεων της εφοδιαστι κής αλυσίδας για την κάλυψη των αναγκών των παραγωγι κών οικοσυστη μάτων και την επίτευξη μιας σταθερής βιώσιμης συνδεσιμότητας

επιχειρηματικών πάρκων, των άτυπων βιομηχανικών συγκεντρώσεων και των συγκεντρώσεων της εφοδιαστικής αλυσίδας για την κάλυψη των αναγκών των παραγωγικών οικοσυστημάτων και την επίτευξη μιας σταθερής βιώσιμης συνδεσιμότητας. Κομβικό ρόλο για την ανάπτυξη των συνδυασμένων μεταφορών αναμένεται να διαδραματίσει η διευκόλυνση ολοκλήρωσης των σχεδιαζόμενων πάρκων εθνικής εμβέλειας (Θριάσιο, Στρατόπεδο Γκόνου) για την παροχή υπηρεσιών logistics μεγάλης κλίμακας που λειτουργεί ως πολλαπλασιαστής του μεταφορικού έργου. Η υλοποίηση των παραπάνω έργων υποδομών είναι ζωτικής σημασίας για την εκπλήρωση των εθνικών στόχων που αφορούν την προσέλκυση διεθνούς φορτίου και την παροχή υπηρεσιών προστιθέμενης αξίας. Επιπρόσθετα, στο πλαίσιο μείωσης των ρύπων μεταφορών είναι απαραίτητη η αξιολόγηση της ευρύτερης εφαρμογής εναλλακτικών καυσίμων (ηλεκτροκίνηση, υδρογονοκίνηση), η κοστολόγηση των υποδομών υποστήριξης και η εκπόνηση κατάλληλου ρυθμιστικού πλαισίου, με έμφαση στην παροχή υπηρεσιών last mile.

Η ψηφιοποίηση του κυκλώματος της εφοδιαστικής αλυσίδας Η εισαγωγή των ηλεκτρονικών τιμολογίων αποτελεί μια θετική εξέλιξη για τις επιχειρήσεις με τη μορφή αύξησης της ταχύτητας & ασφάλειας συναλλαγών και μείωσης των διοικη-

τικών δαπανών. Η ψηφιοποίηση του συνόλου των εγγράφων στην εφοδιαστική αλυσίδα εκτιμάται ότι θα πυροδοτήσει ανάλογα οφέλη, ενώ παράλληλα συμβάλλει στην αύξηση των φορολογικών εσόδων, στην πάταξη της φοροδιαφυγής και του λαθρεμπορίου. Υπό αυτό το πρίσμα, ο ΣΕΒ μελετά συστηματικά την υλοποίηση του ψηφιακού δελτίου αποστολής και της ανάπτυξης ολοκληρωμένου συστήματος ηλεκτρονικής παρακολούθησης των διακινήσεων φορτίων και συνεργάζεται με τους αρμόδιους φορείς (ΑΑΔΕ). Πρόκληση αποτελεί η αξιοποίηση των διεθνών καλών πρακτικών (η εισαγωγή αντίστοιχου συστήματος στην Κεντρική Ευρώπη οδήγησε σε μείωση 5% των απωλειών ΦΠΑ) κατά τρόπο λειτουργικό που δεν επιβαρύνει το έργο των επιχειρήσεων και συνάμα διευκολύνει τη μετάβαση της Εφοδιαστικής στη νέα ψηφιακή εποχή. Επίσης, οι νέες ψηφιακές τεχνολογίες (ΑΙ, Επιστήμη Δεδομένων, Blockchain) παρέχουν τη δυνατότητα δημιουργίας Παρατηρητηρίου Εφοδιαστικής Αλυσίδας, το οποίο μπορεί να αποτελέσει σημείο αναφοράς για τον ευρύτερο σχεδιασμό κλαδικής στρατηγικής και υποστηρικτικών υποδομών μεταφορών και σημαντικό εργαλείο ανάπτυξης νέων υπηρεσιών και αγορών.

Η αναμόρφωση του ρυθμιστικού πλαισίου Ο Ν. 4302/2014 αποτέλεσε μια εμβληματική νομοθετική πρωτοβουλία

οριοθέτησης των δραστηριοτήτων της Εφοδιαστικής και θέσπισης κανόνων για την αδειοδοτική διαδικασία των επιχειρήσεων. Χρήζει όμως επικαιροποίησης, όπως συμβαίνει σε πολλά νομοθετήματα με την πάροδο του χρόνου. Ειδικότερα, καθίσταται αναγκαία η κωδικοποίηση και η ενοποίηση του υφιστάμενου κατακερματισμένου νομοθετικού πλαισίου και η αναθεώρηση των ορισμών με την ενσωμάτωση των τελευταίων εξελίξεων στα πεδία της πράσινης μετάβασης και της ψηφιοποίησης. Πλέον, η πρόκληση είναι να απλοποιηθεί περαιτέρω η αδειοδοτική διαδικασία, να μειωθούν τα απαιτούμενα δικαιολογητικά και να επισπευσθούν οι συνοδευτικές περιβαλλοντικές μελέτες και εγκρίσεις. Χρειάζονται ταχύτερες ψηφιοποιημένες διαδικασίες (διασύνδεση με περιβαλλοντικά μητρώα και μητρώα οικοδομικών αδειών) και αυστηρή τήρηση των δεσμευτικών προθεσμιών. Απαραίτητη είναι επίσης η κατάργηση της κατάταξης σε κατηγορία δραστηριοτήτων ΚΑΔ βάσει του βαθμού όχλησης, μιας ξεπερασμένης πρακτικής περασμένων δεκαετιών, και η μετάβαση σε ένα μοντέλο αδειοδότησης με χρήση περιβαλλοντικών κριτηρίων που επιβραβεύουν τη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος. Για τον σκοπό αυτό, ο ΣΕΒ μελετά τη βέλτιστη αξιοποίηση των Πρότυπων Περιβαλλοντικών Δεσμεύσεων (ΠΠΔ) κατά την αδειοδοτική διαδικασία και συνεργάζεται για τον σκοπό αυτόν με τα αρμόδια υπουργεία.

να καινοτόμο πρόγραμμα εστιασμένο σε βιώσιμες πρακτικές στην πρωτογενή παραγωγή αναπτύσσουν ο Οργανισμός «Νέα Γεωργία Νέα Γενιά» και η Περιφέρεια Θεσσαλίας, σε συνεργασία με το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών από τις 21 Φεβρουαρίου 2022. Πρόκειται για το δωρεάν πρόγραμμα κατάρτισης και συμβουλευτικής, με θέμα «Βασιλοτροφία: αξιοποίηση, διάσωση και βελτίωση γενετικού υλικού μελισσών στη Θεσσαλία». To πρόγραμμα συγχρηματοδοτείται από τον Οργανισμό «Νέα Γεωργία Νέα Γενιά» μέσω της ιδρυτικής δωρεάς του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ) και την Περιφέρεια Θεσσαλίας. Υλοποιείται υπό την επιστημονική καθοδήγηση του Εργαστηρίου Σηροτροφίας και Μελισσοκομίας του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών, με επικεφαλής τον επίκουρο καθηγητή Γεώργιο Γκόρα. Στόχος του προγράμματος είναι να δώσει τη δυνατότητα σε 20 νέους με γνώσεις και εμπειρία μελισσοκομικής πρακτικής, οι οποίοι επιλέχθηκαν ανάμεσα σε 120 υποψηφίους, να έρθουν σε επαφή με επαγγελματίες μελισσοκόμους και να καταρτιστούν σε θέματα τεχνικών βασιλοτροφίας. Η εκπαίδευση αφορά την αξιοποίηση, διάσωση και βελτίωση του υπάρχοντος γενετικού υλικού των μελισσών στην περιφέρεια Θεσσαλίας και την υποστήριξη των συμμετασχόντων στα επόμενα επαγγελματικά τους βήματα. Αναλυτικότερα, οι στόχοι του προγράμματος είναι οι εξής: ▪ Η τεχνική και μεθοδολογική εξοικείωση της πλειονότητας των μελισσοκόμων της Θεσσαλίας στη βασιλοτροφία, ως σύγχρονη λύση αναπαραγωγής μελισσιών ▪ Η βιωματική αντιμετώπιση των μελισσοκόμων στη δυνατότητα επιλογής γενετικού υλικού καθώς και στη διαχείριση των βασιλικών κελιών για την παραγωγή ποιοτικών βασιλισσών ▪ Η μαζική παραγωγή στο σύνολο της περιφέρειας Θεσσαλίας επιλεγμένου γενετικού υλικού ως στρατηγικού μέσου αύξησης της παραγωγικότητας ▪ Η συνεργασία των μελισσοκόμων μιας περιοχής, με επωφελή ατομικά αποτελέσματα μέσα από ήπιες συλλογικές δράσεις ▪ Η δημιουργία ειδίκευσης σε νέους μελισσοκόμους γύρω από την παροχή υπηρεσίας «εμβολιασμών» Το πρόγραμμα χωρίζεται σε δύο (2) σκέλη. Στο πρώτο σκέλος, οι είκοσι (20) ωφελούμενοι αποκτούν γνώσεις επάνω σε θέματα βασιλοτροφίας, παραγωγής βασιλικού πολτού αλλά και ορθής μελισσοκομικής πρακτικής. Μετά την ολοκλήρωση της βασικής εκπαίδευσης επιλέγονται οκτώ (8) εκπαιδευό-

9-10 Απριλίου 2022

REAL

ESTATE YΠΟΔΟΜΕΣ

NEA ΓΕΩΡΓΙΑ ΝΕΑ ΓΕΝΙΑ

Οι μελισσοκόμοι τού αύριο

Ο ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΣΤΕΦΑΝΙΔΗΣ από την Κοζάνη που συμμετέχει στο πρόγραμμα

μενοι (δύο για κάθε περιφερειακή ενότητα της Θεσσαλίας, οι οποίοι αμείβονται από το πρόγραμμα), ώστε να προχωρήσουν στην οργάνωση ομαδικών βασιλοτροφιών σε μελίσσια της περιοχής ευθύνης τους. Τα βασιλικά κελιά που προκύπτουν τα διαχειρίζονται οι ίδιοι οι μελισσοκόμοι προς όφελός τους, χωρίς καμία οικονομική επιβάρυνση. To συγκεκριμένο πρόγραμμα κατάρτισης είναι ένα από τα 14 προγράμματα του 4ου κύκλου δωρεάν προγραμμάτων κατάρτισης και συμβουλευτικής, τον οποίο ο οργανισμός «Νέα Γεωργία Νέα Γενιά» υλοποιεί σε σύμπραξη με πλειάδα σημαντικών φορέων και ιδρυμάτων από το οικοσύστημα της αγροδιατροφής.

Αγροκυκλικότητα Στο μεταξύ, ο Οργανισμός «Νέα Γεωργία Νέα Γενιά» και η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας, σε συνεργασία με το Cluster

«Συμμετείχα στο πρόγραμμα επειδή ήθελα να μάθω όσα περισσότερα μπορώ για τις μέλισσες και την αγροκυκλικότητα στη μελισσοκομία»

Βιοοικονομίας και Περιβάλλοντος Δυτικής Μακεδονίας (CluBE), την Αγροδιατροφική Σύμπραξη Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας και το Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας, προσφέρουν δωρεάν πρόγραμμα κατάρτι-

σης και συμβουλευτικής για την αγροκυκλικότητα και τις εφαρμογές της στη γεωργία. Το πρόγραμμα υλοποιείται με την επιστημονική καθοδήγηση πλειάδας έμπειρων καθηγητών του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας, επικεφαλής των οποίων είναι ο καθηγητής Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας δρ Φωκίων Παπαθανασίου. Το πρόγραμμα κατάρτισης στην αγροκυκλικότητα αποτελείται από τέσσερις διακριτές ενότητες εκπαίδευσης, η κάθε μία εκ των οποίων προσφέρει κατάρτιση σε έναν σημαντικό και ανερχόμενο κλάδο του αγροδιατροφικού τομέα. Οι κλάδοι είναι οι ακόλουθοι:  Δενδροκομία  Αμπελουργία  Αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά  Μελισσοκομία Το πρόγραμμα απευθύνεται τόσο σε υφιστάμενους αγρότες (ηλικίας μεταξύ 18-45 ετών) όσο και σε ανέργους και νέους επαγγελματίες που επιθυμούν να δραστηριοποιηθούν στον αγροδιατροφικό τομέα και σε συναφή επαγγέλματα. Ενδεικτικό της σημασίας του προγράμματος, η αναφορά του Στέφανου Στεφανίδη από την Κοζάνη, που ασχολείται με τη μελισσοκομία από τις αρχές του 2021 με μελισσοκομείο στην Ποντοκώμη του νομού Κοζάνης. «Συμμετείχα στο πρόγραμμα επειδή ήθελα να μάθω όσα περισσότερα μπορώ για τις μέλισσες και την αγροκυκλικότητα στη μελισσοκομία», αναφέρει ο κ. Στεφανίδης που σημειώνει ότι «η εμπειρία μας από το πρόγραμμα είναι εξαιρετική και πιστεύουμε ότι μας έδωσε πάρα πολλές γνώσεις όσον αφορά τις μέλισσες και όλα όσα σχετίζονται με τη μελισσοκομία και τις εφαρμογές αγροκυκλικότητας». Οπως τονίζει, «το δυνατό σημείο του προγράμματος είναι ότι όλοι οι εκπαιδευτές, πέρα από την υψηλού επιπέδου θεωρητική κατάρτιση, μας παρείχαν και πρακτική εφαρμογή στη μελισσοκομική πράξη. Οσα είδαμε στην πράξη μάς βοήθησαν σε μεγάλο βαθμό, γιατί αποκόμισα γνώσεις και τεχνικές που δεν είχα πρωτύτερα. Σε σχέση με άλλα προγράμματα που έχουμε παρακολουθήσει θεωρούμε ότι ήταν ένα πάρα πολύ εποικοδομητικό πρόγραμμα από το οποίο αποκομίσαμε τις μέγιστες γνώσεις και νέες τεχνικές από όλους τους καθηγητές που μας βοήθησαν στο μέγιστο».

REAL

ESTATE YΠΟΔΟΜΕΣ

9-10 Απριλίου 2022

Μήλος είναι ένα απέραντο γεωλογικό μουσείο και ένα από τα «πλουσιότερα» Κυκλαδονήσια στο Αιγαίο, τόσο σε φυσικό όσο και σε ορυκτό πλούτο. Η περιβαλλοντική σημασία του τουρισμού έγκειται στο γεγονός ότι το συγκριτικό πλεονέκτημα της Μήλου εντοπίζεται στο φυσικό περιβάλλον. Υπάρχει δηλαδή μια εμφανής και εγγενής διασύνδεση μεταξύ τουρισμού και περιβάλλοντος. Η Μήλος προικίστηκε με πλούσιο φυσικό περιβάλλον, με μοναδικούς γεωλογικούς σχηματισμούς και σχεδόν πάνω από το μισό νησί (54%) βρίσκεται υπό καθεστώς προστασίας. Το γεγονός αυτό αποδεικνύει ότι το νησί είναι περιβαλλοντικά ευαίσθητο και η ανάπτυξη του τουρισμού, η χωρική οικιστική ανάπτυξη και οι ενεργειακές επεμβάσεις πρέπει να είναι σύμφωνες με το καθεστώς προστασίας των περιοχών, ώστε να μην ασκούνται πιέσεις στο περιβάλλον. Αυτός είναι και ο κεντρικός άξονας των ενεργειών της Δημοτικής Αρχής. Γράφει ο Είναι γεγονός ότι τα ΕΜΜΑΝΟΥΉΛ ιδιωτικά ενεργειακά συμΜΙΚΕΛΉΣ, φέροντα, με τις «επεκταδήμαρχος Μήλου τικές» τους επεμβάσεις και τις παρακάμψεις των τοπικών δημοτικών αποφάσεων, οδηγούν συχνά σε υποβάθμιση του περιβάλλοντος και σε ό,τι το συνιστά: αέρας, έδαφος, θάλασσα. Η υποβάθμιση αυτή του περιβάλλοντος δεν είναι δυνατόν να μην επηρεάζει αρνητικά και τον τουρισμό, καθώς ο τουριστικός αυτός πόρος χάνεται και αυτόματα χάνεται και το ενδιαφέρον επισκεψιμότητας, συνεπώς και η τουριστική κίνηση. Προς αποφυγή αυτής της συνθήκης, ως Δημοτική Αρχή αλλά και ως Δημοτικό Συμβούλιο λάβαμε αποφάσεις απόρριψης οποιασδήποτε ενέργειας καταπάτησης και φθοράς του φυσικού τοπίου της Μήλου, με αμετρίαστη και πρόδηλη άρνηση στην εφαρμογή

ΥΠΟ∆ΟΜΕΣ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ

Το μοντέλο της Μήλου γεωθερμίας υψηλής ενθαλπίας στον τόπο ΜΑΣ! Δυστυχώς, οι εθνικές και διεθνείς στρατηγικές οδηγούν σε ένα νέο μοντέλο ενεργειακής ανάπτυξης (σε οικονομικό, πολιτιστικό, κοινωνικό και περιβαλλοντικό επίπεδο) που παραγκωνίζει πανηγυρικά και με αυθάδη τρόπο τις επί ετών αποφάσεις της τοπικής κοινωνίας, αγνοώντας όμως τη δύναμη της συσπείρωσης των κατοίκων στην περίπτωση που καταπατήσουν τον τόπο όπου μεγάλωσαν. Ως εκλεγμένος εκπρόσωπος του λαού της Μήλου αλλά και ως μέλος στο δίκτυο Δημάρχων κατά των ανεμογεννητριών, τάσσομαι υπέρ της ενσωμάτωσης της Μήλου στη χάραξη πολιτικών περιβαλλοντικών, κοινωνικών και οικονομικών παραμέτρων σχετικά με τη διατήρηση και την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος, ΟΜΩΣ εάν και εφόσον οι επιλέξιμες στρατηγικές δεν έρχονται σε αντίθεση με τις αποφάσεις της κοινωνίας του νησιού. Οι περιβαλλοντικοί πόροι της Μήλου αποτελούν περιουσιακό στοιχείο των κατοίκων και πρέπει να προστατεύονται με κάθε τρόπο από τις επιθυμίες των ιδιωτικών οικονομικών εισερχόμενων συμφερόντων. Παραλάβαμε τη διαχείριση του Δήμου Μήλου με απίστευτες ελλείψεις σε βασικές υποδομές, όπως ύδρευση, αποχέτευση, απορρίμματα, συγκοινωνίες που δυσχεραίνουν την ποιότητα ζωής των κατοίκων και κατ’ επέκταση επιφόρτωναν το περιβάλλον.  Δεδομένου του μεγέθους του αλλά και της εξάπλωσής του, ο τουρισμός αναπόφευκτα έχει αντίκτυπο στο περιβάλλον. Επομένως η διαχείρισης του τουρισμού αποτελεί το εφαλτήριο των ενεργειών του δήμου ως προς τα θέματα του περιβάλλοντος.

Οι εθνικές και διεθνείς στρατηγικές οδηγούν σε ένα νέο μοντέλο ενεργειακής ανάπτυξης που παραγκωνίζει πανηγυρικά και με αυθάδη τρόπο τις επί ετών αποφάσεις της τοπικής κοινωνίας

Η επέκταση των εγκαταστάσεων αφαλάτωσης για μεγαλύτερη παροχή νερού (από 4.200 σε 4.700) και η αξιοποίηση άλλων τεχνικών, όπως η συλλογή βρόχινου νερού σε δεξαμενές, η σωστή λειτουργία του βιολογικού καθαρισμού και η επέκταση του αποχετευτικού συστήματος σε περισσότερους οικισμούς, η κατασκευή ΧΥΤΑ για την προστασία του περιβάλλοντος και των υδάτινων πόρων, η συχνότερη αποκομιδή των απορριμμάτων ιδιαίτερα κατά τους μήνες αιχμής, όπου λόγω του αυξημένου πληθυσμού ο όγκος τους πολλαπλασιάζεται, η βελτίωση του οδικού δικτύου, η διευκόλυνση της πρόσβασης σε παραλίες, η εφαρμογή και ΠΡΩΤΗ ΦΟΡΑ δημιουργία κανονισμού διαχείρισης κρίσεων και πολιτικής προστασίας (για σεισμούς - πυρκαγιές - ηφαίστειο - πλημμύρες), η ανάπλαση κοινόχρηστων χώρων, η βιοκλιματική αναβάθμισης περιοχών, η πρόνοια για εγκατάσταση σταθμού φόρτησης ηλεκτροκίνητων οχημάτων, οι αναπλάσεις των λιμανιών, η επίσπευση της δημιουργίας υδατοδρομίου, η αποτύπωση/προστασία των προστατευόμενων ειδών χλωρίδας και πανίδας με πρόγραμμα αειφορικής διαχείρισης, η προστασία των παραλιών, η δημιουργία γεωπάρκου, η εφαρμογή πρότυπου οικισμού κυκλικής οικονομίας στον παραδοσιακό οικισμό «Κλήμα», η ενεργειακή αναβάθμιση των σχολικών κτιρίων, η προώθηση και δημιουργία εναλλακτικών μορφών τουρισμού βασιζόμενη στην αρχή της βιωσιμότητας και της προστασίας του περιβάλλοντος, αποτελούν μέρος των καθημερινών εργασιών μας. Τη δεδομένη χρονική στιγμή, έπειτα από δυο έτη διαχείρισης, είναι εμφανής η βελτίωση του νησιού σε θέματα περιβάλλοντος. Η προσπάθεια όμως συνεχίζεται με αμείωτο ζήλο και αγάπη για τον τόπο μας!