Επιμελητήριο Περιβάλλοντοσ και Βιωςιμότητοσ
Καλλιδρομίου 30, ΤΚ 11473 Αθήνα
τηλ / φαξ : +30 210 3823850
email: info@environ-sustain.gr | www.environ-sustain.gr
Συμμετοχή του Επιμελητηρίου Περιβάλλοντοσ και Βιωςιμότητασ ςτη Δημόςια
διαβοφλευςη επί του ςχεδίου νόμου για τη μετατροπή αρχαιολογικών Μουςείων ςε
ν.π.δ.δ.
http://www opengov gr/cultureathl/?p=8978 (25/1/2023)
Το Επιμελθτιριο Περιβάλλοντοσ και Βιωςιμότθτασ εκφράηει τθν απόλυτθ αντίκεςι
του προσ το νομοςχζδιο μετατροπισ των πζντε κορυφαίων αρχαιολογικϊν Μουςείων
τθσ χϊρασ ςε νπδδ, με το οποίο διαςπάται θ δομικι και λειτουργικι ενότθτα του
Υπουργείου Πολιτιςμοφ και πλιττεται ανεπανόρκωτα θ προςταςία και διαχείριςθ τθσ
αρχαιολογικισ μασ κλθρονομίασ ωσ ενιαίου ςυνόλου.
Κατ’ αρχάσ θ νομοκετικι αυτι πρωτοβουλία δεν τεκμθριϊνει τθν ανάγκθ τθσ και προκαλεί τα εξισ ερωτιματα: Ερϊτθμα πρϊτο: Ποιο ακριβϊσ είναι το πρόβλθμα; Τι ςυγκεκριμζνο κζλουν να κάνουν τα αρχαιολογικά Μουςεία και δεν μποροφν γιατί τα εμποδίηει θ υπάρχουςα οργανωτικι δομι; Ερϊτθμα δεφτερο: Αν υποτεκεί ότι υπάρχουν κάποια προβλιματα, ποιεσ εναλλακτικζσ λφςεισ εξετάςτθκαν μζςα ςτο πλαίςιο τθσ δομισ αυτισ και γιατί αποκλείςτθκαν; Ερϊτθμα τρίτο: Με ποιο τρόπο τεκμθριϊνεται ότι θ επίμαχθ μετατροπι είναι και θ ενδεδειγμζνθ λφςθ για τα
προβλιματα αυτά;
Σε κάκε περίπτωςθ, θ επιχειροφμενθ ριξθ δθμιουργεί ςοβαρά ςυνταγματικά
προβλιματα. Το Σφνταγμα ρθτά επιφυλάςςει τρεισ δθμόςιουσ ςκοποφσ, τθ ςτοιχειϊδθ και μζςθ παιδεία (άρκ. 16), τθ χωροταξία και τθν προςταςία τθσ πολιτιςτικισ κλθρονομίασ (άρκ. 24), αποκλειςτικά και μόνο ςτο νομικό πρόςωπο του
ίδιου του Κράτουσ, δθλ. ςτα κακ’ φλθν αρμόδια Υπουργεία. Όπωσ ζχει κρικεί από το
ΣτΕ, οι τρεισ αυτοί δθμόςιοι ςκοποί δεν μποροφν να ανατίκενται όχι μόνο ςε ιδιϊτεσ, φυςικά ι νομικά πρόςωπα, αλλά οφτε ςε νομικά πρόςωπα δθμοςίου δικαίου. Ο
λόγοσ είναι ότι τα νπδδ επιδιϊκουν μεν και αυτά ςκοποφσ αναγόμενουσ ςτο δθμόςιο ςυμφζρον (π.χ. ΑΕΙ, ΟΤΑ, Εκκλθςία, Οργανιςμοί κοινωνικισ αςφάλιςθσ κ.λπ.), πλθν όμωσ οι ςκοποί αυτοί είναι ειδικοί, αυτοτελείσ και ανεξάρτθτοι και δεν ςυνδζονται άρρθκτα με το αντικείμενο των αντίςτοιχων Υπουργείων. Ειδικότερα, τα νπδδ ςχεδιάηουν και υλοποιοφν με δικά τουσ όργανα και δικά τουσ κριτιρια τθ δικι τουσ πολιτικι ςε ςχζςθ με το αντικείμενό τουσ και εκτελοφν δικό τουσ προχπολογιςμό, ο οποίοσ βζβαια κατά κανόνα χρθματοδοτείται από το κράτοσ. Τα όργανα του νπδδ (Πρόεδροσ και ΔΣ) εκδίδουν εκτελεςτζσ διοικθτικζσ πράξεισ που δεν υπόκεινται ςε ιεραρχικό ζλεγχο από τον Υπουργό, ο οποίοσ περιορίηεται ςε άςκθςθ απλισ εποπτείασ. Ο ςκοπόσ όμωσ των αρχαιολογικϊν Μουςείων τθσ Ελλάδασ ςε καμμία
Σελ: 1 από 3
περίπτωςθ δεν μπορεί να κεωρθκεί ειδικόσ, αυτοτελισ και αυτόνομοσ ςε ςχζςθ με τθ δθμόςια πολιτικι διοίκθςθσ και διαχείριςθσ τθσ αρχαιολογικισ μασ κλθρονομιάσ, ϊςτε να μπορεί να αποςπαςτεί από το Υπουργείο Πολιτιςμοφ και να ανατεκεί ςε αυτοτελζσ, ανεξάρτθτο και αυτοδιοίκθτο νομικό πρόςωπο.
Η ιδιαιτερότθτα των ελλθνικϊν αρχαιολογικϊν Μουςείων ςυνίςταται ςτο γεγονόσ ότι δεν ςτεγάηουν απλϊσ αρχαιολογικοφσ κθςαυροφσ πανταχόκεν προερχόμενουσ, με
ποικίλουσ τρόπουσ αποκτθκζντεσ και παντελϊσ ξζνουσ προσ τθ χϊρα που βρίςκεται το
M
ουςείο (λ.χ. το Λοφβρο, το Βρετανικό Μουςείο, το Μετροπόλιταν Ν.Υόρκθσ κ.λπ.).
Το ςφνολο των αντικειμζνων που βρίςκονται ςτα αρχαιολογικά Μουςεία τθσ Ελλάδασ
αποτελεί μια αδιάςπαςτθ λειτουργικι ενότθτα με τουσ αρχαιολογικοφσ χϊρουσ από
τουσ οποίουσ προζρχονται, θ οποία κακιςτά αναγκαία τθ λειτουργικι ενότθτα και τθσ
Δθμόςιασ Υπθρεςίασ που είναι επιφορτιςμζνθ με το βαρφ και απαιτθτικό κακικον τθσ
διοίκθςθσ και διαχείριςισ τουσ, δθλ. το Υπουργείο Πολιτιςμοφ.
Εξεταηόμενθ και από τθ ςκοπιά τθσ διοικθτικισ επιςτιμθσ, θ διοίκθςθ και διαχείριςθ
τθσ αρχαιολογικισ μασ κλθρονομιάσ αποτελεί ζνα ενιαίο ςφςτθμα το οποίο ςυνίςταται
ςτο άρρθκτα ςυνδεδεμζνο πλζγμα των αρμοδιοτιτων του Υπουργείου Πολιτιςμοφ. Οι
αρμοδιότθτεσ αυτζσ εκτείνονται ςε πολλοφσ τομείσ και αςκοφνται κατά διαφορετικά
ςτάδια, από τθν αναςκαφι, αποκάλυψθ, διάςωςθ, μελζτθ και ερμθνεία των ευρθμάτων μζχρι τθν αςφαλι φφλαξθ, ςυντιρθςθ, ανάδειξθ και προβολι τουσ, ϊςτε
να παραδοκοφν εν τζλει αναλλοίωτα ςτισ επόμενεσ γενιζσ. Αυτά τα ςτάδια δεν ςυνδζονται μεταξφ τουσ γραμμικά, δεν υπάρχει πρϊτο, δεφτερο και τελευταίο, αλλά κυκλικά, βρίςκονται δθλαδι ςε ςυνεχι ανάδραςθ και αλλθλεξάρτθςθ. Το κάκε ςτάδιο επανατροφοδοτείται ςυνεχϊσ από τα ευριματα και τα πορίςματα του άλλου και, άρα, δεν μπορεί κάποιο να αποςυνδεκεί από αυτά χωρίσ βλάβθ και απορρφκμιςθ των υπόλοιπων. Με απλά λόγια, τα αρχαιολογικά Μουςεία δεν είναι ο τελευταίοσ κρίκοσ μιασ ανοιχτισ αλυςίδασ, ο οποίοσ μπορεί να αποκοπεί χωρίσ ςυνζπειεσ. Η
Αρχαιολογικι Υπθρεςία είναι ζνασ ηωντανόσ οργανιςμόσ ο οποίοσ, αν του αποςπαςτεί ζνα μζλοσ, δεν μπορεί να ςυνεχίςει να λειτουργεί ανεπθρζαςτοσ.
Αν οι αρμοδιότθτεσ διαχείριςθσ τθσ αρχαιολογικισ μασ κλθρονομιάσ οι οποίεσ ανικουν ςτο Υπουργείο Πολιτιςμοφ εδϊ και 200 περίπου χρόνια, διαςπαςτοφν και
κάποιεσ από αυτζσ ανατεκοφν ςτα νπδδ των Μουςείων, ο αναγκαίοσ ςυντονιςμόσ μεταξφ Αρχαιολογικισ Υπθρεςίασ και Μουςείων κα υποςτεί κρίςιμο πλιγμα: Είτε δεν κα υπάρχει κακόλου, πράγμα αδιανόθτο, είτε κα χρειαςτεί να προβλεφκοφν τόςοι νζοι κόμβοι αποφάςεων (λ.χ. προθγοφμενεσ άδειεσ, ςυναρμοδιότθτεσ, εγκρίςεισ κ.λπ.)
ϊςτε μόνον ευελιξία δεν κα προκφψει. Για να ποφμε ζνα απλό παράδειγμα, αν π.χ. προκφψει διαφωνία για τθ μεταχείριςθ ενόσ αντικειμζνου ι μιασ ςυλλογισ, ποιοσ κα ζχει τον τελευταίο λόγο; Η αρμόδια επαγγελματικι Διοίκθςθ, δθλαδι θ Αρχαιολογικι Υπθρεςία, ι το Διοικθτικό Συμβοφλιο του Μουςείου ςτο οποίο κα ανικει πλζον θ αποφαςιςτικι αρμοδιότθτα για τθ διοίκθςθ και διαχείριςθ των αντικειμζνων αυτϊν; Είναι προφανζσ ότι θ αςφαλισ, επιςτθμονικι και αποτελεςματικι διαχείριςθ τθσ
αρχαιολογικισ κλθρονομίασ ςφμφωνα με τον προοριςμό τθσ απαιτεί ενιαία πολιτικι, θ οποία ςχεδιάηεται με ςυνολικά κριτιρια, ςυνεκτιμά και εναρμονίηει ανάγκεσ και ιδιαιτερότθτεσ, ιεραρχεί προτεραιότθτεσ και κατανζμει ανάλογα τουσ πόρουσ και το
ανκρϊπινο δυναμικό.
Αρχαιολογικι Υπθρεςία αποςτερθμζνθ από τα αρχαιολογικά Μουςεία, κα αποτελεί Υπθρεςία τθσ οποίασ οι αρμοδιότθτεσ κα αςκοφνται ουςιαςτικά επί χάρτου και μοιραία κα οδθγθκεί ςε ατροφία και μαραςμό. Η ελλθνικι Πολιτεία κα εξουδετερϊςει (για ποιο λόγο άραγε;) μια Υπθρεςία που υφίςταται από το 1834, χαρακτθρίηεται από μακρά και ςυνεπι επιςτθμονικι και διοικθτικι παράδοςθ και
διαμορφϊνει ςτελζχθ που διακρίνονται για τθν εμπειρία, το ηιλο και τθν αφοςίωςθ
ςτο αντικείμενό τουσ.
Για το Επιμελθτιριο Περιβάλλοντοσ και Βιωςιμότθτασ
Μαρία Καραμανϊφ
Πρόεδροσ ΔΣ
Αντιπρόεδροσ ΣτΕ ε.τ.