ΕΦΣΥΝ ΚΡΑΣΙ ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2022 by Εφημερίδα των Συντακτών

ΚΡΑΣΙ

ΕfSyn

Το κρασί

φτιάχνει

ΕΙΔ ΙΚΗ ΕΚ ΔΟΣΗ ΤΗΣ «ΕΦΗΜΕΡΙΔ Α Σ ΤΩΝ Σ Υ ΝΤΑΚ ΤΩΝ»

22 | 4 | 2022

δεσμούς

ΑΓΟΡΑ

Κοκτέιλ με μαστίχα, με ούζο, με τσίπουρο Η αναγέννηση της ρετσίνας

ΣΥΝΤΑΓΕΣ

Τι θα πιούμε στο Πασχαλιάτικο τραπέζι;

Γλυκά με κρασί ή λικέρ ΕΟΣ ΣΑΜΟΥ

Φυσικά κρασιά, το νέο πρόσωπο του συνεταιρισμού

ΚΡΑΣΙ

ΕfSyn

Το κρασί

φτιάχνει

ΕΙΔ ΙΚΗ ΕΚ ΔΟΣΗ ΤΗΣ «ΕΦΗΜΕΡΙΔ Α Σ ΤΩΝ Σ Υ ΝΤΑΚ ΤΩΝ»

22 | 4 | 2022

δεσμούς

ΑΓΟΡΑ

Κοκτέιλ με μαστίχα, με ούζο, με τσίπουρο Η αναγέννηση της ρετσίνας

ΣΥΝΤΑΓΕΣ

Τι θα πιούμε στο Πασχαλιάτικο τραπέζι;

Γλυκά με κρασί ή λικέρ ΕΟΣ ΣΑΜΟΥ

Φυσικά κρασιά, το νέο πρόσωπο του συνεταιρισμού

ΔΙΕΥΘΥΝΤΉΣ Νικόλας Βουλέλης ΔΙΕΥΘΥΝΤΉΣ ΣΥΝΤΑΞΉΣ Σωτήρης Μανιάτης ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΦΥΛΛΟΥ ΣΑΒΒΑΤΟΚΥΡΙΑΚΟΥ Τάσος Παππάς ΕΜΠΟΡΙΚΉ ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑ Λήδα Θωμάκου ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΕΝΤΥΠΟΥ Βάση Παναγοπούλου ΚΕΙΜΕΝΑ Καίτη Βλάχου Σταύρος Μαλαγκονιάρης Δημήτρης Σταθόπουλος Βάση Παναγοπούλου

Περιεχόμενα 4

Στο παλαιότερο οινοποιείο της Σαντορίνης

Ο Συνεταιρισμός της Σάμου δημιουργεί εξελίξεις

Καιρός για κοκτέιλ

6 Γεύομαι: από «17 Χωριά» κρασιά

14 Η αναγέννηση της ρετσίνας

ART DIRECTOR Λουίζα Καραγεωργίου

ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ Στέφανος Γούλατης

Δέκα κρασιά για το Πάσχα

28 Συνταγές με γλυκό κρασί και λικέρ

34 Η ιστορία του κρασιού στην Κρήτη

efsynΚΡΑΣΙ

ΟΣ

ΟΙ Ν

Υ ΤΟ ΡΙ Σ

Στο

παλαιότερο οινοποιείο της Σαντορίνης Του Δημήτρη Σταθόπουλου

∆

εν ήταν η πρώτη φορά που θα βρισκόμουν σε ένα οινοποιείο. Δεν ήταν η πρώτη φορά που θα μάθαινα πράγματα που σχετίζονται με τη διαδικασία της οινοποίησης. Ηταν όμως η πρώτη φορά που μπήκα σε ένα οινοποιείο με τόσο σημαντική ιστορία, σε ένα οινοποιείο που έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην εξέλιξη της οινικής ιστορίας ολόκληρου του νησιού της Σαντορίνης. Μιλώ για το Οινοποιείο Βενετσάνος, που φέρει το όνομα της οικογένειας, κατασκευάστηκε το 1949 και αποτέλεσε το πρώτο βιομηχανικό οινοποιείο του νησιού. Πού βρίσκεται; Ακριβώς πάνω από το λιμάνι του Αθηνιού, χτισμένο στην άκρη της Καλντέρας, ένα απίστευτο παράδειγμα αρχιτεκτονικής αλλά και κατασκευής αφού πέρα από την αισθητική της εικόνας που προσφέρει στην παραμικρή του λεπτομέρεια, είναι θα μπορούσε να πει κάποιος ανορθόδοξα 4

χτισμένο, αφού κατασκευάστηκε με φορά -ας μου επιτραπεί η έκφραση- από πάνω προς τα κάτω, στην ουσία δηλαδή προσαρμόστηκε στη μορφολογία του νησιού και στην αρχιτεκτονική του τοπίου, ενώ κατάφερε να εκμεταλλευτεί τον νόμο της βαρύτητας προκειμένου να εξοικονομήσει ενεργειακή επάρκεια σε μια χρονική περίοδο που η πρόσβαση σε παροχή ηλεκτρικού ρεύματος ή άλλες μορφές ενέργειας ήταν εξαιρετικά περιορισμένη. Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Η οικογένεια Βενετσάνου διέθετε αμπέλια στο νησί και παρήγε κρασί που το διακινούσε στην τοπική αγορά της Σαντορίνης. Με το πέρασμα των ετών και καθώς το κρασί γινόταν πιο δημοφιλές, έφτασε και σε άλλα μέρη της Ελλάδας, ενώ ξεκίνησαν και τις εξαγωγές. efsynΚΡΑΣΙ

Στο τέλος του 19ου αιώνα η οικογένεια βρίσκεται στην Αίγυπτο, μία από τις χώρες όπου έχουν ήδη ξεκινήσει και γίνονται εξαγωγές. Αφού ο Αντώνης Βενετσάνος έφυγε από τη ζωή, τα δύο παιδιά του, ο Γιώργος και ο Τζάνες, ανέλαβαν την επιχείρηση. Γρήγορα οι επιτυχίες διαδέχονται η μία την άλλη και η ευρηματικότητά τους τούς βοηθά να προχωρούν και να διευρύνουν ακόμη περισσότερο τις δραστηριότητες του οινοποιείου. Η ενασχόληση του Γιώργου τόσο με την οινολογία, όσο και με άλλους τομείς, τον κάνει να δημιουργήσει νέα αλκοολούχα ποτά για την εποχή, αλλά και αρώματα. Ανοίγουν κατάστημα στα Φηρά, στο οποίο πουλούσαν τα κρασιά τους αλλά και τα υπόλοιπα προϊόντα. Λίγα χρόνια αργότερα, µετά το τέλος του Β' Παγκοσµίου Πολέµου, το 1947, ιδρύουν το πρώτο βιομηχανικό οινοποιείο της Σαντορίνης. Ο τρόπος που κατασκευάστηκε ήταν τέτοιος που μείωνε σημαντικά την κατανάλωση ενέργειας καθώς αξιοποιούσε τη βαρύτητα για τη µεταφορά του μούστου και στη συνέχεια του κρασιού. Η μεταφορά μάλιστα του κρασιού προς το λιμάνι προκειμένου να προωθηθεί για εξαγωγή γινόταν χωρίς τη μεσολάβηση κάποιου τεχνικού efsynΚΡΑΣΙ

μέσου, εκμεταλλευόμενοι απλά τη βαρύτητα. Περπατώντας σήμερα στους χώρους του έχουμε την ευκαιρία να δούμε ξεκάθαρα όλη αυτή τη διαδικασία και τον τρόπο με τον οποίο επιτυγχανόταν. Σήμερα το οινοποιείο, μετά τη μεσολάβηση ενός διαστήματος που άλλαξε χέρια, ανήκει και πάλι στην οικογένεια και συγκεκριμένα στους κληρονόμους του Γιώργου Βενετσάνου, στον Αναστάσιο - Νικόλαο Ζώρζο και τον αδελφό του, Ευάγγελο Ζώρζο, οι οποίοι µε την οινολόγο Ιωάννα Βαµβακούρη ίδρυσαν την εταιρεία Οινοποιείο Βενετσάνου. Βασικός στόχος είναι η παραγωγή κρασιών υψηλής ποιότητας με αφοσίωση στην ανάδειξη των τοπικών ποικιλιών -Αθήρι, Αηδάνι, Πλατάνι, Μαυροτράγανο και Μανδηλαριά- και κατά βάση στο Ασύρτικο. Παράλληλα, όμως, δίνεται μεγάλη έμφαση στη μεταλαμπάδευση της γνώσης και στην εκπαίδευση του κοινού για το κρασί. Πράγματι, μια επίσκεψη στο οινοποιείο θα βοηθήσει σημαντικά ώστε να ταξινομήσετε και να αφομοιώσετε την ιστορία του κρασιού στη Σαντορίνη και τη συμβολή της ηφαιστειακής γης στην παραγωγή ποιοτικών οίνων. Περπατάω μέσα σε αυτόν τον χώρο, κοιτάζω γύρω μου τα αντικείμενα που έρχονται από το παρελθόν και αναλογίζομαι τον ρόλο που έπαιξαν στην εξέλιξη του κρασιού. Κατεβαίνω μια στενή μικρή σκάλα, η οποία, καθώς δεν υπήρχε ο απαιτούμενος χώρος, έχει τα σκαλοπάτια της χωρισμένα στα δύο πετυχαίνοντας με αυτόν τον τρόπο την καλύτερη δυνατή χρηστικότητα του χώρου. Η εξαιρετική αρχιτεκτονική δομή του συνδυάζεται άψογα με τη χρήση του χώρου κι αυτό είναι ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά της αρχιτεκτονικής του οινοποιείου. Κατεβαίνουμε τους ορόφους και περνάμε από όλα τα στάδια της παραγωγής. Διασχίζουμε έναν διάδρομο χωρίς να γνωρίζουμε την ομορφιά που μας περιμένει στο τέλος του, που οδηγεί σε ένα μοναδικό μπαλκόνι στην Καλντέρα. Είναι μοναδική η αίσθηση που έχει κανείς σε όλη τη διάρκεια της ξενάγησης στους υπόσκαφους χώρους, όπως μοναδικής ομορφιάς είναι και το αγνάντι από τα μπαλκόνια του οινοποιείου, καθένα σε διαφορετικό επίπεδο, καθένα για διαφορετική χρήση από τους επισκέπτες. Το Οινοποιείο Βενετσάνου είναι ένας σημαντικός λόγος να επισκεφτείτε τη Σαντορίνη και είναι σίγουρο ότι η εμπειρία θα σας μείνει αξέχαστη. www.venetsanoswinery.com 5

ΟΣ

ΟΙ Ν

Υ ΤΟ ΡΙ Σ

Από

« Χωριά» ΚΡΑΣΙΑ Του Δημήτρη Σταθόπουλου

ια κάποιον μυστηριώδη λόγο η απόσταση που χωρίζει την Αθήνα από τη Νεμέα είναι καταχωρημένη στο μυαλό μου ως πολύ μικρότερη από αυτήν που πραγματικά είναι. Ισως το γεγονός ότι ο προορισμός αυτός κλείνει μέσα του μια οινική ιστορία, ίσως γιατί κάθε φορά που πηγαίνω εκεί, δημιουργώ όλο και καλύτερες αναμνήσεις. Οποιος και αν είναι ο λόγος, ένα μεσημέρι Παρασκευής συζητάμε με φίλους να βγούμε για φαγητό. Προτείνω να πάμε μέχρι τη Νεμέα, καθώς λίγες εβδομάδες πριν είχα διαβάσει το κείμενο μιας εξαιρετικής συναδέλφου για ένα νέο «οινικό εστιατόριο» που άνοιξε στη Νεμέα με το όνομα «17 Χωριά». Η πρότασή μου έγινε αποδεκτή πανηγυρικά και να που είμαστε ήδη στην εθνική οδό. Καλύψαμε τα περίπου 130 χιλιόμετρα σε σχεδόν μιάμιση ώρα και αφού περάσαμε δίπλα από τον αρχαιολογικό χώρο και το βλέμμα μας ξεκουράστηκε από την ομορφιά του Ναού του Δία, διασχίσαμε την Αρχαία Νεμέα και τα αμπέλια γνωστών οινοποιών και φτάσαμε στην καρδιά του οικισμού. Μια σύντομη ματιά τριγύρω και γραμμή για τα «17 Χωριά», ένα εστιατόριο που στήθηκε με άξονα το Αγιωργίτικο. Το όνομά του το πήρε από τον αριθμό των χωριών που απαρτίζουν την αμπελουργική ζώνη ΠΟΠ Νεμέα. Κάθε πιάτο του μενού έχει και το όνομα ενός χωριού. Οπου κι αν γυρίσεις το κεφάλι σου θα δεις φιάλες κρασιών από τα οινοποιεία

efsynΚΡΑΣΙ

της περιοχής, ενώ οι ακτίνες του ήλιου λούζουν τον χώρο και δημιουργούν μια πολύ ωραία αίσθηση. Σε όλα αυτά έρχονται να προστεθούν δύο άνθρωποι που δείχνουν να νοιάζονται πραγματικά για τους επισκέπτες και να τους αντιμετωπίζουν ως καλεσμένους τους. Πρόκειται για τον Κώστα Τουλουμτζή, ο οποίος είναι ευρέως γνωστός στον χώρο του κρασιού, καθώς ήταν ο ιδιοκτήτης του πρώτου οινικού εστιατορίου στην Αθήνα, του περίφημου «Enoteca» στα Βριλήσσια, το οποίο διέθετε κάβα με 7.000 φιάλες κρασιού. Ο δεύτερος άνθρωπος είναι ο Μένιος Τουρλότος, ο οποίος είναι ο ιδιοκτήτης του παλιού εστιατορίου με το όνομα «Αντίκα», που βρισκόταν στον ίδιο χώρο. Πέρα από τη σαφή κατεύθυνση σε σχέση με το κρασί, η κουζίνα δίνει έμφαση στην αξιοποίηση τοπικών προϊόντων και στο ιδανικό ταίριασμά τους με τα κρασιά. Το γεύμα ξεκίνησε με νόστιμα, αφράτα κεφτεδάκια με σάλτσα φρέσκιας ντομάτας, ενώ στη συνέχεια η σαλάτα Ασπρόκαμπος συνδύαζε το τοπικό τυρί Φλαμπουρίτσα με τσιγαριστά χόρτα και λουκάνικο τοπικών παραγωγών. Συνήθως όταν πετυχαίνω ριζότο στον κατάλογο το επιλέγω πάντα. Ετσι έγινε και τώρα και το Καστράκι, με τα βασιλομανίταρα και το τριμμένο τυρί, επιβεβαίωσε την επιλογή μας. Ανάμεσα στα 17 πιάτα του καταλόγου ξεχωρίζουμε επίσης το Πετρί, την ταλιάτα Black Angus και την Τιτάνη, ένα γευστικό πιάτο με μελωμένο μοσχαρίσιο κότσι που σερβίρεται με ρύζι μπασμάτι, ενώ παίζουν… πολύ δυefsynΚΡΑΣΙ

νατά και στα πιάτα ημέρας. Ενας κατάλογος με καλά δομημένες επιλογές, που δίνει χώρο στο κρασί να παίξει τον δικό του ρόλο. Η λίστα των κρασιών στο εστιατόριο «17 Χωριά» είναι ένα πραγματικό «οινολόγιο» της περιοχής, αλλά και ολόκληρης της Πελοποννήσου. Βαρελάτες, βελούδινες Νεμέες, νευρικές, φρέσκες με τη δική τους γοητεία, επιδόρπια κρασιά από Αγιωργίτικο, αλλά και εξαιρετικές Μαλαγουζιές, Μοσχοφίλερα και η μόνιμη έκπληξη της Κυδωνίτσας. Κανονικό οινικό ταξίδι στα αμπέλια της Πελοποννήσου. Η παρέα ήταν μεγάλη και ξεκινήσαμε με μια Μαντινεία του Τσέλεπου, με τα αρώματα του περγαμόντου να μας ανοίγουν την όρεξη. Δεν αντισταθήκαμε και στο Rarus του Μπαϊρακτάρη από 100% Κυδωνίτσα. Κάποιοι από την παρέα ξεκίνησαν με ροζέ. Κτήμα Δρυόπη Ροζέ, με την ισορροπία του Αγιωργίτικου να εντυπωσιάζει. Και στα ροζέ. Για κόκκινο διαλέξαμε το πολυποικιλιακό χαρμάνι στο Σύνορο του Σκούρα, όπου το Αγιωργίτικο αγκαλιάζει δύο γαλλικές ποικιλίες, Καμπερνέ Φραν και Μερλό, και δημιουργεί ένα ευγενικά εκρηκτικό αποτέλεσμα. Πλήρεις ευχαρίστησης, γεμάτοι από εικόνες, αρώματα, ξεκινήσαμε για την επιστροφή μας στην Αθήνα, έχοντας ακόμη τη γεύση από το Κούτσι, ένα πιάτο με στήθος κοτόπουλου, το οποίο έχει μαγειρευτεί με κρασί Μοσχοφίλερο και συνοδεύεται με κουκουνάρι και πατάτα σπαστή. Και σημειώστε, τα κρασιά προτείνονται και με το ποτήρι.

«17 Χωριά» Δερβενακίων 12, Νεμέα,  27460-23778 7

ΕΝΙΑΙΟΣ ΟΙΝΟΠΟΙΗΤΙΚΟΣ ΑΓΡΟΤΙΚΟΣ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΣΑΜΟΥ (ΕΟΣ ΣΆΜΟΥ)

Ο Συνεταιρισμός

Σάμου

της

δημιουργεί

εξελίξεις

Κρασιά Ελάχιστης Οινολογικής Παρέμβασης, ερευνητικές καινοτομίες για την παραγωγή κρασιού με ισχυρή αντιοξειδωτική δράση σε συνεργασία με το Τμήμα Επιστήμης Τροφίμων & Διατροφής του Πανεπιστημίου Αιγαίου, ανάδειξη των γηγενών ποικιλιών αμπέλου αλλά και απόδοση φόρου τιμής στους παλιούς αμπελουργούς του νησιού που είναι οι κλειδοκράτορες της αμπελουργικής γνώσης και την κρατούν ζωντανή μεταφέροντάς τη από γενιά σε γενιά μέσω της παραγωγής οίνου με την ονομασία «Αρχέγονα Εδάφη», είναι κάποια από τα σημαντικότατα βήματα του Συνεταιρισμού Σάμου που τον φέρνουν στο οινικό προσκήνιο με ένα νέο «πρόσωπο». Β.Π

efsynΚΡΑΣΙ

Σάμος και αμπελώνας Της Μαργαρίτας Ίκαρίου* Φωτογραφίες: Manos Spanos

ε πείσμα της οικονομικής κρίσης και της πανδημίας που επί μακρόν καθήλωσαν το αγροτικό εισόδημα αλλά και το σύνολο σχεδόν της παραγωγικής διαδικασίας στον τόπο μας, ο Συνεταιρισμός της Σάμου επενδύοντας στο έμψυχο υλικό του, τους 2.000 αμπελοκαλλιεργητές-μέλη του αλλά και το δυναμικό του μοναδικού σαμιακού αμπελώνα, ανασύνταξε δυνάμεις και δημιούργησε ο ίδιος τις εξελίξεις! Εντός του 2021, παρότι ο κλάδος του τουρισμού και της εστίασης υπολειτουργούσε, ο Συνεταιρισμός με κινήσεις στρατηγικής κατόρθωσε να σημειώσει 30% αύξηση πωλήσεων, γεγονός που συνέβαλε στο να επενδύσει σε υλικοτεχνική υποδομή (νέα εμφιαλωτική γραμμή, νέα μηχανήματα στην παραγωγή, εκσυγχρονισμό οινοποιείου) και να κυκλοφορήσει με επιτυχία νέα προϊόντα. *Marketing & Επικοινωνία ΕΟΣ Σάμου

efsynΚΡΑΣΙ

Η ΠΑΤΡΊΔΑ του αρχαίου φιλόσοφου και μαθηματικού Πυθαγόρα και της θεάς Ηρας είναι διάσημη παγκοσμίως για τις μοναδικές φυσικές της ομορφιές, την ιστορία της και, φυσικά, το κρασί της. Το νησί έχει μια απίστευτη οινική κληρονομιά 3.000 ετών περίπου, καταγεγραμμένη σε πηγές αρχαίων συγγραφέων, όπως ο Ιπποκράτης, ο Γαληνός και ο Θεόφραστος. Η ιστορία του σαμιώτικου κρασιού ξεκινά από την αρχαιότητα: Η μυθολογία λέει πως ο ίδιος ο θεός Διόνυσος δίδαξε στους Σαμιώτες την καλλιέργεια της αμπέλου ως ανταπόδοση στη βοήθεια που του παρείχαν για να νικήσει τις Αμαζόνες. Η τοπική παράδοση αναφέρει πως πρώτος αμπελοκαλλιεργητής στη Σάμο ήταν ο ήρωας της Αργοναυτικής Εκστρατείας Αγκαίος. Με τις διήρεις «Σάμαινες» σε «οξυπύθμενους» σαμιακούς αμφορείς, το σαμιώτικο κρασί μεταφερόταν σε διάφορα λιμάνια, όπως και στην Κύπρο. Το 1965 σε αρχαίο ναυάγιο που εντοπίστηκε βορειοανατολικά της Κερύνειας, βρέθηκε σημαντικός αριθμός «οξυπύθμενων» σαμιακών αμφορέων μεταφοράς κρασιού. Κατά τη βυζαντινή εποχή υπάρχουν αναφορές σε περιγραφές ταξιδιωτών και ιστορικών. Από το 1562, οι ευρωπαϊκές δυνάμεις αρχίζουν να ενδιαφέρονται εμπορικά για το σαμιώτικο κρασί και ιδρύουν -για τον σκοπό αυτό- προξενεία στο νησί. Από το 1700 περιηγητές, όπως ο Τουρνεφόρ και ο Φρίσεμαν, καταγράφουν παραγωγή «μοσχάτου κρασιού» που υπολογίζεται σε 3.000 βαρέλες. Κατά την περίοδο της «Ηγεμονίας» (1832-1912) και κυρίως από τα τέλη του 19ου αιώνα μέχρι και σήμερα η Σάμος τροφοδοτεί με επώνυμα πλέον κρασιά τις αγορές της Ανατολής και της Δύσης. Οι αμπελώνες όπου φύεται το άσπρο μικρόρωγο Μοσχάτο Σάμου είναι ημιορεινοί και ορεινοί, διαμορφωμένοι σε χαμηλό κύπελλο και με μικρές στρεμματικές αποδόσεις. Εκτείνονται σε όλη τη Σάμο, σε υψόμετρο μέχρι και 900-1.000. Το μοσχάτο σταφύλι καλλιεργείται σε «αναβαθμίδες» (πατρογονικές πεζούλες ξερολιθιάς) με μικρές στρεμματικές αποδόσεις. Το εξαιρετικό έδαφος σε συνδυασμό με το ευνοϊκό για την αμπελοκαλλιέργεια μικροκλίμα και την ευνοϊκή επίδραση της θαλάσσιας αύρας δίνουν τη δυνατότητα στα σταφύλια να ωριμάζουν σταδιακά, πράγμα που τους προσδίδει έναν ιδιαίτερο αρωματικό χαρακτήρα, πλούσιο όσο και ισορροπημένο. Εκφράζεται με μια συγκεκριμένη, σύνθετη αρωματική εικόνα, την οποία συναπαρτίζουν πολλά αρωματικά χαρακτηριστικά. Σε αυτά κυριαρχούν φρούτα και άνθη και πιο συγκεκριμένα, το φρέσκο σταφύλι, τα άνθη της πορτοκαλιάς και τα ροδοπέταλα. Το σαμιώτικο κρασί διαθέτει μια από τις παλαιότερες κατοχυρώσεις ελεγχόμενης ονομασίας προέλευσης της Ευρώπης (ΠΟΠ) και δικαιούται να κυκλοφορεί διεθνώς μόνο με το όνομα «Samos». Τα κρασιά που παράγονται από τον ΕΟΣ Σάμου είναι ξηρά, ημίξηρα και γλυκά.

Κρασιά Ελάχιστης

Οινολογικής Παρέμβασης

Ερευνητικές καινοτομίες

Nutriwine Ο ΕΝΙΑΙΟΣ Οινοποιητικός Αγροτικός Συνεταιρισμός Σάμου, σε συνεργασία με το Τμήμα Επιστήμης Τροφίμων & Διατροφής του Πανεπιστημίου Αιγαίου, υλοποιεί ένα καινοτόμο ερευνητικό πρόγραμμα για την παραγωγή κρασιού με ισχυρή αντιοξειδωτική δράση, στο οποίο θα γίνεται υποκατάσταση θειωδών από τα ίδια τα εκχυλίσματα των υποπροϊόντων της οινοποίησης. Αυτό που το καθιστά ιδιαίτερα ενδιαφέρον αλλά και πρωτοποριακό είναι το γεγονός πως έχει αντικείμενο την πιλοτική παραγωγή, μελέτη και προώθηση ενός καινοτόμου οίνου χωρίς προσθήκη θειωδών, με υψηλή αντιοξειδωτική δράση και οργανοληπτική αποδοχή. Στην ουσία, αξιοποιούνται τα παραπροϊόντα οινοποίησης και επιχειρείται υποκατάσταση των θειωδών από βιοδραστικά συστατικά, τα οποία προέρχονται από την ίδια τη διαδικασία οινοποίησης. Η βιοδραστικότητα του παραγόμενου οίνου μελετάται in vitro και ex vivo και ως προς την αντιοξειδωτική και την αντιθρομβωτική δράση, που αποτελούν παραμέτρους οι οποίες σχετίζονται με την πρόληψη από ανάπτυξη χρόνιων παθήσεων, όπως τα καρδιαγγειακά νοσήματα. Η συγκεκριμένη δράση εντάσσεται στο πρόγραμμα ενίσχυσης των συμφωνητικών συνεργασίας μεταξύ επιχειρήσεων και φορέων έρευνας και καινοτομίας, διάρκειας δύο ετών, που συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και από εθνικούς πόρους. Στόχος αυτής της ερευνητικής καινοτομίας του ΕΟΣ Σάμου είναι να προσφέρει στον καταναλωτή -σύντομα και πρώτος στη νέα εποχή- καινοτόμα κρασιά, ιδιαίτερων συστατικών και αξίας, με μοναδικές οργανοληπτικές ιδιότητες! 10

ΜΕ ΕΜΠΝΕΥΣΗ από τα κρασιά που δημιουργούσαν οι Σαμιώτες παππούδες πριν από 60-70 χρόνια, η οινολόγος του Συνεταιρισμού, Ευαγγελία Αργυρού, ύστερα από σχετική επιμόρφωση στη Γαλλία, ανταποκρίθηκε με επιτυχία στην ανάγκη του κοινού σε όλο τον κόσμο να καταναλώνει προϊόντα χωρίς χημικά πρόσθετα, ελάχιστης επεξεργασίας, προερχόμενα από βιολογικές-βιοδυναμικές παραγωγές. Ξεκίνησε λοιπόν η παραγωγή τους με έναν αρχικό αριθμό 60-70 χιλιάδων φιαλών ετησίως, που οδηγήθηκαν στη Γαλλία. Στην ελληνική αγορά παρουσιάστηκαν το 2021 όταν δημιουργήθηκε η νέα σειρά των «Αθικτων Οίνων», «Βουνίτης», «Προφήτης και Ερημίτης», με εκπληκτικές φιάλες και ετικέτες. Η εσοδεία μέσα σε

λίγους μήνες εξαντλήθηκε, ενώ προετοιμάζεται ήδη η νέα. Οι οίνοι «Βουνίτης», «Προφήτης» και «Ερημίτης» προέρχονται από διαφορετικά αμπελοτόπια. Ο «Προφήτης» προέρχεται από αμπελώνα σε υψόμετρο 450 με νότια έκθεση, ο «Βουνίτης» από αμπελώνα σε υψόμετρο 1.100 με βόρεια έκθεση, ενώ ο «Ερημίτης» προέρχεται από βιοδυναμικό και απομονωμένο αμπελώνα βόρειας έκθεσης, στα 600 μέτρα. Τα συγκεκριμένα κρασιά ζυμώνονται μαζί με τις φίνες οινολάσπες σε ελεγχόμενη θερμοκρασία 10ο Κελσίου, σε ένα αέναο batonnage που πραγματοποιείται μέσα σε ειδικές ωοειδείς δεξαμενές, γνωστές στον οινικό κόσμο ως «γαλλικά αυγά». Η συντήρηση των φυσικών οίνων γίνεται σε χώρους ελεγχόμενης θερμοκρασίας και το παραγόμενο προϊόν εμφιαλώνεται αφιλτράριστο και ακολλάριστο. Ο Συνεταιρισμός, για τη νέα αυτή σειρά, δημιούργησε εντός του οινοποιείου του στην πρωτεύουσα του νησιού ένα ξεχωριστό οινοποιείο με τη μεγαλύτερη υποδομή σε τσιμεντένιες δεξαμενές σε όλη την Ευρώπη. Πιθανότατα είναι και το πρώτο μεγάλο οινοποιείο της πατρίδας μας που παράγει κρασιά Ελάχιστης Οινολογικής Παρέμβασης.

efsynΚΡΑΣΙ

ΓΗΓΕΝΕΙΣ ΠΟΚΙΛΙΕΣ

Αρχέγονα εδάφη

Βαβέλ

και εμβληματικοί παραγωγοί

ημίξηρο λευκό & ροζέ

Ο ΟΙΝΟΠΟΙΗΤΙΚΟΣ Συνεταιρισμός Σάμου, αναγνωρίζοντας την αξία του μεγάλου οινικού παρελθόντος του ακριτικού νησιού και της μακραίωνης αμπελουργικής παράδοσης, ξεκίνησε να τιμά κάθε χρόνο έναν προς έναν τους εμβληματικούς αμπελουργούς του, στους οποίους η γνώση της αμπελοκαλλιέργειας μεταφέρθηκε από γενιά σε γενιά και οι ίδιοι την περνούν στους απογόνους τους. Ετσι, δημιούργησε και κυκλοφορεί έναν ιδιαίτερα προικισμένο οίνο με την ονομασία «Αρχέγονα Εδάφη» σε περιορισμένο αριθμό φιαλών. Για την εσοδεία 2020 των «Αρχέγονων Εδαφών», τιμώμενος αμπελουργός είναι ο Ιωάννης Σοφούλης. Η επιλογή των σταφυλιών έγινε αποκλειστικά από τον αμπελώνα ιδιοκτησίας του, με χειρωνακτικό τρύγο κατά τις πρώτες πρωινές ώρες. Ο αμπελώνας του είναι αυτόριζος και προφυλλοξηρικός, έχει βόρεια έκθεση, βρίσκεται σε μεγάλο υψόμετρο, με εδάφη όξινα, μέσης σύστασης, φτωχά, βαθιά, χαλικώδη και σχιστολιθικά. Ο παραγωγός Ιωάννης Σοφούλης, με την αλληλουχία των γενεών αμπελοκαλλιέργειας να χάνεται στα βάθη του χρόνου και της Ιστορίας, συνεχίζει την παράδοση παραμένοντας στις επάλξεις της αμπελοκαλλιέργειας, μαζί με τα παιδιά και τα εγγόνια του: «...Το κρασί αυτό προέρχεται από αμπελώνα "δασά φυτεμένο" στα 1.000 μέτρα από "αναργιώρογο και αρωματικό μοσχάτο", από τα πιο παλιά κλήματα του νησιού», τονίζει. Το χρώμα αυτού του υπέροχου λευκού ξηρού κρασιού με την ονομασία «Αρχέγονα Εδάφη» είναι ανοιχτό πορτοκαλί. Πεντακάθαρη μύτη με αρώματα ώριμων βερίκοκων, καβουρδισμένων αμύγδαλων, καραμέλας, εσπεριδοειδών σε μορφή κονφί, με φόντο μέλι και κηρήθρα. Πρώτο στόμα απροσδόκητα υπόγλυκο και μυελώδες, ωστόσο η αίσθηση αυτή γρήγορα υποχωρεί προς όφελος ενός στιβαρού, τανικού συνόλου με όγκο και δομή και εξαιρετικά μακρά αρωματική επίγευση. Πολύ καλό φρούτο που ντύνει άψογα τον ξηρό έως και στεγνό χαρακτήρα του κρασιού, αρμονικό. Εξαιρετική ισορροπία σακχάρων-οξύτητας-αλκοόλ. Το άρωμα μοσχάτου βγαίνει στο τέλος της επίγευσης με αριστουργηματικό τρόπο ως έμμεση όσφρηση (retro olfaction αναδρομική οσμή), εξαιρετικής διάρκειας. Είναι οίνος λευκός ξηρός ΠΓΕ Αιγαίο Πέλαγος, που έχει ωριμάσει 12 μήνες σε ωοειδείς δεξαμενές και εμφιαλώθηκε αφιλτράριστα-ακολλάριστα, με αλκοολικό βαθμό 13,5 vol και ανάγοντα σάκχαρα 1,8 gr lt.

ΤΑ ΗΜΙΞΗΡΑ ΚΡΑΣΙΑ με ετικέτα «Βαβέλ» του ΕΟΣ Σάμου είναι νέα κρασιά ευρείας αποδοχής, ευχάριστα και ευκολόπιοτα. Το ημίξηρο λευκό μένει πιστό στην αλήθεια της ποικιλίας μοσχάτου Σάμου, ενώ το ημίξηρο ροζέ είναι αποτέλεσμα ενός έξυπνου οινολογικού συνδυασμού γηγενών ποικιλιών όπως ο Αυγουστιάτης, το Φωκιανό και το Μοσχάτο. Είναι η περίπτωση των κρασιών που λειτουργούν ως «παγκόσμια γλώσσα» («Wine the universal language») καθώς η εμπνευσμένη ετικέτα τους αναπαριστά με δημιουργικό τρόπο πώς η συνύπαρξη, ο σεβασμός και η αποδοχή μεταξύ ανθρώπων, λαών, κοινωνιών, επιλογών μπορούν στη θέση του πύργου της αλαζονείας να υψώσουν έναν πύργο αγάπης, αλληλεγγύης και κατανόησης, με μέσο επικοινωνίας το κρασί. Το ημίξηρο λευκό Βαβέλ, στη σκούρα φιάλη, διατηρεί τα εντυπωσιακά πρωτογενή αρώματα της ευγενούς ποικιλίας του μοσχάτου που είναι έντονα και φρουτώδη, παραπέμποντας στο ίδιο το σταφύλι. Σε δεύτερη ανάγνωση φέρνουν γευστικές μνήμες από φρέσκα ώριμα φρούτα όπως βερίκοκα, μήλα και εσπεριδοειδή ή και εξωτικά (ανανά, μάνγκο κ.ά.). Είναι ένα κρασί που «αρέσει σε όλους», γιατί είναι αρωματικό όσο χρειάζεται, γλυκό και ξηρό όσο χρειάζεται, με μεγάλη ισορροπία στη γεύση και σπουδαία αρμονία στην επίγευση. Είναι ημίξηρο αλλά με μια σχεδόν ανεπαίσθητη γλύκα ώστε το αποτέλεσμα να είναι άμεσα γοητευτικό. Το ημίξηρο ροζέ Βαβέλ, σε διάφανη φιάλη, έχει σομόν απαλό χρώμα με νεανικές βιολετί αποχρώσεις, μύτη σύνθετη και γοητευτική, όπου πρωταγωνιστούν ευωδιές αγριοκέρασων και λεμονανθών! Στο στόμα είναι πλούσιο μα ισορροπημένο, δροσερό, με νότες πρώιμων καλοκαιρινών φρούτων και πράσινου λεμονιού. Πατάει πάνω στην υπέροχη οξύτητα του σπάνιου Αυγουστιάτη, προσφέροντας πεντακάθαρο άρωμα πετροκέρασου και καρπουζιού, γευστική ζωηράδα και καλό σώμα. Στο τέλος, επιφυλάσσει μακράς διάρκειας επίγευση με αίσθηση λάιμ που ισορροπεί άψογα τη γλυκύτητα του ημίξηρου.

efsynΚΡΑΣΙ

ΕΝΙΑΙΟΣ ΟΙΝΟΠΟΙΗΤΙΚΟΣ ΑΓΡΟΤΙΚΟΣ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΣΑΜΟΥ (ΕΟΣ ΣΆΜΟΥ)

ΜΟΥΣΕΙΟ ΟΙΝΟΥ σε κτίριο του 19ου αιώνα

ΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ Οίνου του ΕΟΣ Σάμου στεγάζεται σε ένα υπέροχο πέτρινο κτίριο του 19ου αιώνα, το οποίο λειτουργούσε ως οιναποθήκη (ταβέρνα) και αργότερα ως βαρελοποιείο. Μετατράπηκε σε μουσείο και φιλοξενεί πλήθος εκθεμάτων και συλλεκτικών στοιχείων που προσδιορίζουν το σαμιώτικο κρασί: από τους ορεινούς αμπελώνες και τις πεζούλες, τη χειρωνακτική εργασία, τον τρυγητό και το πατητήρι, την οινοποίηση και την παλαίωση ώς τις μεγάλες ξύλινες οινοδεξαμενές του περασμένου αιώνα, τις συλλεκτικές φιάλες, παλαιές φωτογραφίες και στοιχεία καταγραφής της παραγωγής, τα σκεύη και εργαλεία βαρελοποιίας, παλαιά μηχανήματα οινοποίησης καθώς και μια σειρά βραβεύσεων και διακρίσεων. Περιγράφει στην ουσία όλη την ιστορική, κοινωνική και πολιτιστική διαδρομή του σαμιώτικου κρασιού σε βάθος χρόνου ενός αιώνα και πλέον. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η φυσική αναπαράσταση της καλλιέργειας των αμπελιών σε πεζούλες ξερολιθιάς. Το Μουσείο Οίνου είναι επισκέψιμο στο κοινό καθ' όλη τη διάρκεια της τουριστικής περιόδου, ενώ στην ξενάγηση περιλαμβάνονται οινογευστικές δοκιμές. Λειτουργούν επίσης πλήρως εξοπλισμένος συνεδριακός χώρος καθώς και εκθετήριο/πωλητήριο οίνων και παραδοσιακών τοπικών προϊόντων.

efsynΚΡΑΣΙ

Συνεταιρισμός από το 1934 Ο ΕΝΙΑΙΟΣ Οινοποιητικός Αγροτικός Συνεταιρισμός της Σάμου (ΕΟΣ Σάμου) ιδρύθηκε το 1934 και είναι ένας από τους παλαιότερους συνεταιρισμούς της Ελλάδας, ενώ συγκαταλέγεται μεταξύ των 10 μεγαλύτερων οινοποιείων της χώρας. Συγκεντρώνει, οινοποιεί και εμπορεύεται το σύνολο της οινικής παραγωγής των 2.000 και πλέον αμπελοκαλλιεργητών-μελών του, ενώ το σαμιώτικο κρασί αποτελεί βασικό οινικό πρεσβευτή της Ελλάδας στο εξωτερικό, με εξαγωγές σε 27 χώρες. Ο Συνεταιρισμός της Σάμου εκσυγχρονίζεται διαρκώς και επενδύει σε τεχνολογία και τεχνογνωσία, συνδυάζοντάς τες αρμονικά με την παράδοση της αμπελοκαλλιέργειας και της οινοποίησης. Φέτος, ολοκληρώνει επενδύσεις πάνω από 1,5 εκατ. ευρώ. Διαθέτει δύο σύγχρονα οινοποιεία, στο Μαλαγάρι Σάμου (στην πρωτεύουσα του νησιού) και στο Καρλόβασι (τη δεύτερη σε μέγεθος πόλη). Η μέση ετήσια παραγωγή του είναι περίπου 5,5 χιλιάδες τόνοι και οι εξαγωγές ανέρχονται στο 70% της παραγωγής σε χώρες όπως η Γαλλία, ο Καναδάς, οι ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο, το Βέλγιο, η Γερμανία, η Ελβετία, η Ιταλία, η Ολλανδία, η Σουηδία, η Κύπρος, η Αυστραλία, η Δανία, η Τσεχία, η Φινλανδία, η Κίνα, η Ουγγαρία, η Ρουμανία κ.ά. Τα κρασιά του ΕΟΣ Σάμου έχουν συγκεντρώσει μέχρι σήμερα εκατοντάδες βραβεία (πλησιάζουν τα 1.000) σε διεθνείς διαγωνισμούς και εκθέσεις, ενώ κάθε χρόνο προσθέτουν σε αυτή τη λίστα ολοένα και σημαντικότερες διακρίσεις, όπως διαμαντένια βραβεία, διπλά χρυσά, μεγάλα χρυσά κ.λπ.

efsynΚΡΑΣΙ

Η αναγέννηση της

ρετσίνας

«Ρετσίνα μου ρετσίνα μου μαζί σου θα πεθάνω του κόσμου όλα τα καλά μπροστά σου δεν τα βάνω» τραγουδούσε ο Μιχάλης Χελιώτης στην οπερέτα «Απάχηδες των Αθηνών», τραγούδι του 1921 σε μουσική και στίχους του Νίκου Χατζηαποστόλου. Η ρετσίνα, γνωστή μας στους περισσότερους από τα κινηματογραφικά δοσμένα καπηλειά και τα κουτουκάκια αργότερα της Πλάκας, όταν τα Μεσόγεια μεσουρανούσαν αμπελουργικά, είναι σαν νήμα που ενώνει τόπους, περιοχές, ανθρώπους, μνήμες. Η παραγωγή αυτού του τύπου κρασιού είναι ένας ολόκληρος πολιτισμός, στοιχείο αναπόσπαστο της ζωής, κυρίως της Αττικής γης όπου γεννήθηκε. Οι ρίζες της παραγωγής ρετσίνας έρχονται από τα αρχαία χρόνια. Οπως χαρακτηριστικά έγραφε ο Σταύρος Μαλαγκονιάρης (ΕΦΣΥΝ ΚΡΑΣΙ, τεύχος 2) στο κείμενό του «Ο πολιτισμός της ρετσίνας», το «πότε ξεκίνησε να παράγεται ο “ρητινωμένος οίνος”, όπως είναι η επίσημη ονομασία της ρετσίνας, δεν είναι γνωστό. Από διάφορες πηγές φαίνεται ότι η τεχνική για την παραγωγή του υπάρχει στον ελλαδικό χώρο τουλάχιστον από το 1700 π.Χ. Συγκεκριμένα, έρευνες σε οργανικά υπολείμματα σκευών που βρέθηκαν στην Κρήτη και την ηπειρωτική Ελλάδα έδειξαν ότι οι Μινωίτες καλλιεργούσαν, από τότε, σταφύλια και παρήγαν οίνο με ρητίνη, δηλαδή ρετσίνα. Αυτοί χρησιμοποιούσαν τη ρητίνη ως φυσικό συντηρητικό προκειμένου να επιμηκύνουν τον χρόνο ζωής του κρασιού. Ωστόσο, μεταγενέστερα η ρητίνη, δηλαδή το ρετσίνι, χρησιμοποιήθηκε ως αρωματικό, δίνοντας στο κρασί τη χαρακτηριστική γεύση της ρετσίνας. Να σημειωθεί ότι για την παρασκευή της χρησιμοποιούνταν από τότε σταφύλια της ποικιλίας Ροδίτη ή Σαββατιανά, από τα οποία παράγεται και κρασί αρετσίνωτο». Από τότε όμως που η ρετσίνα ταυτίστηκε ή εκπροσωπούσε τους απλούς ανθρώπους του λαού, τα φτωχαδάκια, από τότε που έγινε γνωστή σε όλο τον κόσμο ως χαρακτηριστικό κρασί της Ελλάδας μέχρι σήμερα, πολλά βαγένια έχουν πιωθεί, και οι νεότεροι αμπελουργοί καταπιάστηκαν να κατανοήσουν τον ιδιαίτερο χαρακτήρα της και θέλησαν να της δώσουν τον αέρα που της ταιριάζει, μεταμορφώνοντάς την σε μια ρετσίνα που μπορεί να συγκινήσει, να δώσει ευχαρίστηση στον ουρανίσκο. Την απάλλαξαν από την κακής γεύσης ρετσινιά του παρελθόντος και την έφεραν ξανά στο τραπέζι μας αναγεννημένη και υπέροχη. Β.Π.

Retsina Wine

Αφρός

Οικογένεια Γεώργα

Οινοποιείο Κεχρής

Το Δάκρυ του Πεύκου

Ο Δημήτρης Γεώργας, από τους τρεις πρώτους αμπελουργούς που μίλησαν και παρήγαγαν φυσικούς οίνους στην Ελλάδα, καλλιεργώντας από την αρχή βιολογικά και βιοδυναμικά, μας προσφέρει μια ρετσίνα από «επίλεκτο ξερικό μεσογείτικο σαββατιανό που καλλιεργούμε βιολογικά στους χαμηλής απόδοσης ξερικούς αμπελώνες της οικογένειας, χωρίς τη χρήση χημικών», όπως λέει. Με νότες ελαφρές χαλέπιας πεύκης Αττικής.

Από τον μάστορα της ρετσίνας Στέλιο Κεχρή, τρίτης γενιάς οινοποιό, μια ρετσίνα φτιαγμένη από 100% ποικιλία Ροδίτη. «Η πρώτη pet-nat ρετσίνα, που εμφιαλώνεται θολή καθώς εμφιαλώνεται αφιλτράριστη, για να φυλακίσει τον σπινθήρα και τα αρώματα του κρασιού, με διακριτικές φυσαλίδες που ανεβαίνουν ζωηρά στην επιφάνεια του ποτηριού, μας προσφέρει όλη τη φρεσκάδα της ρετσίνας που ζυμώνει», λέει ο δημιουργός της.

■ Συνοδεύει φαγητά της μεσογειακής και ανατολίτικης κουζίνας.

■ Tαιριάζει με όλα τα θαλασσινά και μικρά ψαράκια στο τηγάνι, αλλά και αρωματικά πιάτα από την κουζίνα της Απω Ανατολής.

geowines.gr

Οινοποιείο Κεχρής «Η πρώτη ρετσίνα με εντυπωσιακό δυναμικό παλαίωσης», όπως τη συστήνει ο οινοποιός, παράγεται από 100% ασύρτικο, που καλλιεργείται σε αμπελώνες στη Γουμένισα, σηκώνει παλαίωση 7 χρόνια και είναι πολυβραβευμένη. ■ Μπορεί να συνοδεύσει πιάτα με καπνιστό σολομό ή μπακαλιάρο σκορδαλιά. kechris.gr

kechris.gr

Η ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΤΗΣ ΡΕΤΣΙΝΑΣ

Ρόζα

Ρητινίτης Nobilis

Retsina

Οινοποιείο Κεχρής

Γαία Οινοποιητική

Με ροζέ χρώμα από την ελληνική ποικιλία Ξινόμαυρο αυτή η ρετσίνα. «Τα αρώματα φρέσκιας άγριας φράουλας ισορροπούν με τις δροσερές νότες του ρετσινιού, που αλλάζουν ανάμεσα στη μαστίχα και τα βότανα και ενώνονται επάνω σε ένα καπνιστό φόντο από το βαρέλι». Ετσι περιγράφει ο οινοποιός τον πληθωρικό χαρακτήρα της.

Από την ποικιλία Ροδίτης, που καλλιεργείται στους ξηρικούς αμπελώνες της ημιορεινής Κορινθίας, μια ρετσίνα με χρώμα λευκοκίτρινο και πράσινες ανταύγειες. Τι την κάνει να ξεχωρίζει; «Γεύση δροσερή που ισορροπεί θαυμαστά ανάμεσα στο σταφύλι και το πεύκο, ενώ λεμόνι και αίσθηση μαστίχας συνυπάρχουν ισότιμα χωρίς τάσεις επικυριαρχίας», μας λέει η Γαία Οινοποιητική.

Οινοποιία Αναστασίας Φράγκου

■ Συνδυάζεται με φαγητά της ελληνικής κουζίνας (ψάρι πλακί, μελιτζάνες στον φούρνο, αρνάκι φρικασέ, ρεβίθια, γίγαντες) αλλά και με τηγανητά ψάρια. kechris.gr

■ Μπορεί να συνοδεύσει όλα τα είδη κρεάτων, κοτόπουλο, ψάρι, ζυμαρικά, επιδόρπια, φρούτα, γλυκίσματα και σοκολάτα.. gaiawines.gr

Από τον αμπελώνα της Αναστασίας Φράγκου στα Σπάτα μάς έρχεται αυτή η ρετσίνα από Σαββατιανό, με ξανθοπράσινο χρώμα και έντονα πρασινωπές ανταύγειες, έχει αρώματα που παραπέμπουν σε άνθη λεμονιάς, μάνγκο, λίτσι και λάιμ με νύξεις μέντας στον ουρανίσκο. ■ Ταιριάζει με πράσινες σαλάτες, ορεκτικά, χορτόπιτες, με λευκά κρέατα, με άπαχα ψάρια, γαρίδες αλλά και καραβίδες. fragouwines.gr

Retsina amphorε

Retsina Papagiannakos

Σχινόπευκο

Κτήμα Παπαγιαννάκου

Από 100% Σαββατιανό που καλλιεργείται στους αμπελώνες της οικογένειας Μάρκου στην Αττική (τέταρτη γενιά η τωρινή), αυτός ο λευκός ξηρός ρητινίτης έχει χρώμα λεμονοπράσινο. Τα αρώματά της; Μπανάνα, κίτρο και ροδάκινο σμίγουν με αρώματα πεύκου, δεντρολίβανου και μαστίχας.

Τετράμυθος Από αυτή τη ρετσίνα έχουν γοητευτεί οι καλύτεροι γευσιγνώστες. Από το οινοποιείο Τετράμυθος στην Πελοπόννησο και από ποικιλία Ροδίτης, βιολογικής καλλιέργειας, ανήκει στα φυσικά κρασιά και παλαιώνει για 2 χρόνια. Το χρώμα της που θυμίζει λεμόνι έχει πρασινωπές ανταύγειες. Αρώματα στη μύτη λεμονιού, φλούδας πορτοκαλιού και πευκοβελόνων, είναι μια ρετσίνα που οφείλει κανείς να δοκιμάσει. ■ Συνδυάζεται με πιάτα μεσογειακής κουζίνας, θαλασσινά, όστρακα και πίτες tetramythoswines.com

Aπό 100% ποικιλία Σαββατιανό από κλήματα που μετρούν μισό αιώνα ζωής σε αμπελώνες της ΝΑ Αττικής, αυτή η «πρωτόγνωρη εκδοχή ρετσίνας, με λεπτά αρώματα πεύκου και νότες λεμονιού», όπως τη χαρακτηρίζει ο οινοποιός της. Με ξανθοκίτρινο χρώμα τα αρώματα στη μύτη συνδυάζουν τροπικά φρούτα με νότες πεύκου, ρετσινιού και μαστίχας σε πολύ καλή ισορροπία. ■ Ταιριάζει με μεσογειακούς μεζέδες, ψάρια και θαλασσινά.

Αμπελώνες Μάρκου

■ Ταιριάζει με τηγανητά ψάρια, με ελληνικούς ψαρομεζέδες αλλά και πιάτα της ελληνικής κουζίνας. ampelonesmarkougroup.gr

papagiannakos.gr

κρασιά για το Πάσχα

efsynΚΡΑΣΙ

Του Δημήτρη Σταθόπουλου

Α Ελληνικές ποικιλίες στο τραπέζι

efsynΚΡΑΣΙ

σύρτικο ή αγιωργίτικο; Chardonnay ή μοσχοφίλερο; Το Πάσχα είναι ήδη εδώ, οι νοστιμιές που θα πάρουν θέση στο εορταστικό τραπέζι έχουν ήδη προγραμματιστεί και απομένουν ακόμη κάποιες λεπτομέρειες ώστε όλα να συμβάλουν με τον τρόπο τους στη δημιουργία του εορταστικού κλίματος. Η επιλογή του κρασιού –κάθε άλλο παρά λεπτομέρεια είναι– προβληματίζει και την ίδια στιγμή ανοίγει τη συζήτηση για την ιδανική επιλογή. Το εμβληματικό πιάτο της Ανάστασης είναι η μαγειρίτσα, με κύρια χαρακτηριστικά της, στην κλασική της μορφή τουλάχιστον, τόσο το αυγολέμονο όσο και τη λιπαρότητα που προκύπτει από τα εντόσθια που χρησιμοποιούνται για την παρασκευή της. Οι οξύτητες αλλά και ο πλούσιος οργανοληπτικός χαρακτήρας ενός κρασιού θα ζευγαρώσουν αρμονικά μαζί της και οι καλεσμένοι θα απολαύσουν το δείπνο. Μυρωδάτη και παχύρρευστη, η μαγειρίτσα ταιριάζει ιδανικά με μια αρωματική μαλαγουζιά, ένα εξαιρετικό μοσχοφίλερο ή μία κρητική Βηλάνα. Για την ημέρα του Πάσχα τα πράγματα είναι ακόμη πιο απαιτητικά καθώς μπορεί το αρνί να αποτελεί τη βασική πρώτη ύλη, ωστόσο το πασχαλινό τραπέζι χαρακτηρίζεται από πληθωρικότητα και ταυτόχρονα συνδυασμούς γεύσεων που δεν βρίσκονται και σε απόλυτη ισορροπία μεταξύ τους. Λαμβάνοντας αυτό ως δεδομένο, κάνουμε μια προσέγγιση πιο ευρεία, ενώ μπορούμε επίσης να κατηγοριοποιήσουμε τις γεύσεις και να επιλέξουμε κρασί με βάση αυτό τον διαχωρισμό. Δεν πρέπει βέβαια να ξεχνάμε πως πέρα από κάποιους βασικούς συσχετισμούς και αντιστοιχίες που έχουν να κάνουν με την ένταση των γεύσεων και τις υφές, ο συνδυασμός του κρασιού με το φαγητό εμπεριέχει σε μεγάλο βαθμό και τις προσωπικές προτιμήσεις του καθενός.

ΔΕΚΑ ΚΡΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΠΑΣΧΑ

Εναρξη των γιορτινών τραπεζιών ΑΣ ΠΑΡΟΥΜΕ όμως τα πράγματα από την αρχή! Ενα γιορτινό τραπέζι θα ξεκινήσει με ένα αφρώδες κρασί. Για να σηκώσουμε ψηλά τα ποτήρια και να πιούμε εις υγείαν των ανθρώπων μας και του κόσμου όλου και με την προσδοκία ότι σύντομα θα έρθουν όλα εκείνα που περιμένουμε. Είναι αυτές οι φυσαλίδες που θα σηματοδοτήσουν τη γιορτή, το ξεφάντωμα και το αντάμωμα με την παρέα και την οικογένεια. Για αυτή την ξεχωριστή στιγμή, θα επιλέξουμε ένα εμβληματικό κρασί από την Πελοπόννησο, από τη Μαντίνεια, το Amalia Brut του Κτήματος Τσέλεπος. Πρόκειται για ένα 100% μοσχοφίλερο, το οποίο οινοποιείται με την παραδοσιακή μέθοδο της σαμπάνιας και προέρχεται από σταφύλια που τρυγούνται νωρίς ώστε να διατηρούν χαμηλό αλκοόλ και υψηλή οξύτητα. Είναι κιτρινοπράσινο και λαμπερό με λεπτές δαντελωτές φυσαλίδες, ενώ παραπέμπει σε τριαντάφυλλο και μέλι με μακρά επίγευση.

Στη μαγειρίτσα ΑΝΑΦΕΡΘΉΚΑΜΕ και παραπάνω στα βασικά χαρακτηριστικά της μαγειρίτσας και ερχόμαστε τώρα να δώσουμε τρεις επιλογές κρασιών που θα συνοδεύσουν αρμονικά το ετήσιο ραντεβού μας με αυτό το ιδιαίτερο έδεσμα. Επιλέγουμε μια εξαιρετική μαλαγουζιά, το Vre, από το Κτήμα Χατζηβαρύτη στη Γουμένισσα, που κλέβει τις εντυπώσεις αλλά και την καρδιά μας, και παράλληλα να μην ξεχάσουμε να αναφέρουμε ότι αυτό το κρασί είναι ό,τι πιο φυσικό κυκλοφορεί. Εξάλλου η Χλόη Χατζηβαρύτη επιστρέφοντας το 2016 από τη Γαλλία έφερε μαζί της τη μεγάλη της αγάπη για τα φυσικά κρασιά, κάτι που φροντίζει να ενισχύει και να παρακολουθεί συνεχώς. Και κάτι τελευταίο, το όνομά του προέρχεται από το γαλλικό vrai (vre) που σημαίνει αλήθεια. Για το ίδιο σημείο της γαστρονομικής μας πορείας, αυτό το Πάσχα συστήνουμε το Σεμέλη Οινοποιητική Κρασί Νασιάκος Μοσχοφίλερο, με έντονα αρώματα από άνθη εσπεριδοειδών, τριαντάφυλλο και μοσχολέμονο. Ξεχωρίζει για τη φρεσκάδα του, την τονισμένη οξύτητα και την απολαυστικά λεμονάτη επίγευση. Το επόμενο κρασί που συστήνουμε για να συνοδεύσει το αναστάσιμο δείπνο και τη μαγειρίτσα είναι το Βηλάνα, από το Οινοποιείο Μηλιαράκης. Πρόκειται για τη βασίλισσα των λευκών κρητικών ποικιλιών, το οποίο με τα έντονα αρώματά του στέκεται επάξια δίπλα στη «δύσκολη» μαγειρίτσα. Και αφού τσουγκρίσαμε τα αυγά, και το αρνί έχει πάρει κι αυτό τον δρόμο του για να είναι έτοιμο την κατάλληλη ώρα, οι μεζέδες πάνε κι έρχονται. Με τι θα τους συνοδεύσουμε ώστε να φτάσουμε όμορφα στο γεύμα; Μία ρετσίνα νέας γενιάς είναι η επιλογή μας, μέσα από την οποία αποτίουμε τιμή και δόξα σ’ ένα κρασί που συνόδεψε γλέντια γενιών και γενιών, αλλά αυτή τη φορά με μια εξαιρετική έκδοση. Πρόκειται για το Pine Forest του οινοποιείου Γκίκα που έρχεται από τις πλαγιές του Κιθαιρώνα και ξεχωρίζει για τη διακριτική οξύτητά του και την αρωματική επίγευση. Η επόμενη επιλογή μας έρχεται από τη Γαία Οινοποιητική και είναι το Ρητινίτης Nobilis, που κι αυτό αποτελεί μια ευγενή και σύγχρονη προσέγγιση της ρετσίνας, με τα ζωηρά φρούτα να κοντράρουν στα ίσια τα αρώματα, δημιουργώντας ένα ιδιαίτερα ισορροπημένο κρασί.

efsynΚΡΑΣΙ

ΔΕΚΑ ΚΡΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΠΑΣΧΑ

Οταν ετοιμαστεί το αρνί…

ΟΙ ΕΠΟΜΕΝΕΣ τρεις επιλογές βασίζονται στο ψητό αρνί και μπορούμε να πούμε ότι η μαγική τριλογία των ελληνικών ποικιλιών, το ξινόμαυρο, το αγιωργήτικο αλλά και το ασύρτικο, είναι ό,τι καλύτερο για το πασχαλιάτικο τραπέζι. Το Ξινόμαυρο, από το Οινοποιείο Βεγορίτης, είναι ένα κλασικό ξινόμαυρο από έναν μερακλή οινοποιό του Βορρά, ενώ το Αγιωργίτικο Κτήμα Παλυβού, Νεμέα, εκπροσωπεί επάξια έναν από τους σημαντικότερους αμπελώνες της χώρας μας, εκείνον της Νεμέας. Για εκείνους που γιορτάζουν το Πάσχα στα νησιά του Αιγαίου, με το παραδοσιακό γεμιστό αρνάκι φούρνου προτείνουμε να το συνοδεύσουν με ένα έντονο αιγαιοπελαγίτικο ασύρτικο από την Κρήτη, το Alargo, από το Κτήμα Δουλουφάκη.

efsynΚΡΑΣΙ

Για τα τσουρέκια

efsynΚΡΑΣΙ

ΜΟΣΧΟΒΟΛΙΣΤΆ με μαστίχα και μαχλέπι, αφράτα και καλοφουσκωμένα, συνοδεύονται από ένα γλυκό επιδόρπιο κρασί. Πρώτη επιλογή το γλυκό κρασί Ηλιαστό, Κτήμα Δυο Φίλοι, ένα σπάνιο κρασί από σταφύλια που στεγνώνουν αργά αργά στο φθινοπωρινό αεράκι της Σιάτιστας. Αρώματα φράουλας και βατόμουρου που στέκονται ιδανικά δίπλα στα τσουρέκια. Με αυτά και με αυτά, πέρασε και το Πάσχα. Για την ακρίβεια, με αυτά και με αυτά τα κρασιά θα περάσουμε ένα Πάσχα φίνο. Χρόνια Πολλά σε όλους και δεν ξεχνάμε το μέτρο στην κατανάλωση. Και φαγητού αλλά κυρίως ποτού.

Καιρός για

κοκτέιλ

efsynΚΡΑΣΙ

∆

εν είναι ανάγκη να καλοκαιριάσει για να γευτεί κανείς ένα δροσιστικό κοκτέιλ. Οι τύποι, οι κανόνες αυτοί αφέθηκαν να ζουν στο παρελθόν. Σήμερα η παρασκευή κοκτέιλ έχει γίνει σπουδή που από μέσα της ξεπηδούν χιλιάδες συνταγές για όλα τα κέφια και τις προτιμήσεις. Χρωματιστά, λαχταριστά, δροσιστικά, μεθυστικά, τα κοκτέιλ ζουν την αναγέννησή τους και οι απανταχού mixologists γίνονται γνώστες των προϊόντων που παράγει η χώρα τους και πρεσβευτές τους. Θα μπορούσε κανείς πριν από κάποια χρόνια να σκεφτεί ότι θα πιει τσίπουρο ή ούζο σε κοκτέιλ; Και όμως. Μπορεί η μαστίχα να συγγενεύει πιο στενά με αυτά τα δροσιστικά πολύχρωμα ποτά που είναι συνδυασμένα στο μυαλό μας με στιγμές χαλάρωσης και απόλαυσης, αλλά και όλα τα αποστάγματα δίνουν πολύ ωραίες γεύσεις. Διαλέξαμε μερικές προτάσεις για την παρασκευή κοκτέιλ όπως τις προτείνουν οι ίδιες οι αποσταγματοποιίες τους και σας τις παρουσιάζουμε. B.Π

efsynΚΡΑΣΙ

ΚΟΚΤΕΪΛ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΑΠΟΣΤΑΓΜΑΤΩΝ

Egeo Sense Για το Egeo Sense -άρωμα Αιγαίου να το πούμε;θα χρειαστούμε: 40 ml Mastic Tears Lemon 5 ml ούζο Μυτιλήνης Δίμηνο 15 ml σιρόπι λεβάντας 10 ml χυμό λάιμ 40 ml χυμό μήλου Τα χτυπάμε στο σέικερ και σερβίρουμε. Λίγα άνθη λεβάντας ή μια φέτα μήλου ή λάιμ μπορούν να το στολίσουν.

Mastic kiss 50 ml Mastic Tears Dry 20 ml πουρέ φράουλας 15 ml χυμό λάιμ 15 ml σιρόπι θυμαριού Τα χτυπάμε στο σέικερ και σερβίρουμε -ιδανικά- σε ποτήρι collins και το στολίζουμε γαρνίροντάς το με φράουλες και πευκοβελόνες.

efsynΚΡΑΣΙ

ΚΟΚΤΕΪΛ ΑΠΟΣΤΑΓΜΑΤΟΠΟΙΙΑ-ΟΙΝΟΠΟΙΙΑ ΤΣΙΛΙΛΗ

Tsilili’s Mediterranean

Tsilili’s Rose

40 ml Tσίπουρο Τσιλιλή χωρίς γλυκάνισο 1 φέτα λεμονιού 10 ml χυμό λεμονιού 20 ml σιρόπι μελιού (ανθόμελο αραιωμένο 1/1 με νερό) Μισό τοματίνι 1 λεπτοκομμένη φέτα αγγουριού 1 κλαδάκι δεντρολίβανο Βάζουμε σε old fashion ποτήρι όλα τα υλικά, εκτός από το τσίπουρο και το δεντρολίβανο, και τα πιέζουμε ελαφρά με το πίσω μέρος ενός κουταλιού. Γεμίζουμε το ποτήρι με τριμμένο πάγο και συμπληρώνουμε με το τσίπουρο. Ανακατεύουμε ελαφρά, γαρνίρουμε με το δεντρολίβανο και σερβίρουμε.

40 ml Tσίπουρο Τσιλιλή χωρίς γλυκάνισο 30 ml χυμό λεμονιού 10 ml σιρόπι ζάχαρης 10 ml σιρόπι καρπουζιού ή λικέρ τριαντάφυλλο 2-3 ροδοπέταλα Βάζουμε όλα τα υλικά σε old fashion ποτήρι, τα ανακατεύουμε και προσθέτουμε τριμμένο πάγο μέχρι να γεμίσει το ποτήρι. Γαρνίρουμε με τα ροδοπέταλα και σερβίρουμε με καλαμάκι.

efsynΚΡΑΣΙ

Με

γλυκό κρασί και λικέρ In vino veritas (στο κρασί η αλήθεια) έλεγαν οι Λατίνοι. Και η αλήθεια είναι ότι λύνει τη γλώσσα μας, χαλαρώνει σώμα και πνεύμα (οίνος... λυσιμελής) και ευφραίνει καρδίαν από αρχαιοτάτων. Εκτός όλων αυτών όμως, το γλυκό κρασί και κάποια ηδύποτα προσφέρουν τις καλές τους υπηρεσίες και στη ζαχαροπλαστική, χαρίζοντας ιδιαίτερα αρώματα και ξεχωριστή γεύση στα γλυκά μας. Και αφού ξεκινήσαμε λέγοντας αλήθειες, ας δούμε μερικές συνταγές για του λόγου το αληθές. Της Καίτης Βλάχου

efsynΚΡΑΣΙ

Μεθυσμένο κέικ 250 γραμμ. βούτυρο 350 γραμμ. σοκολάτα κουβερτούρα 6 αυγά 400 γραμμ. ζάχαρη 75 γραμμ. κακάο 200 γραμμ. αλεύρι γ.ο.χ. 1 κουταλιά μπέικιν πάουντερ 1 κουταλάκι αλάτι 400 γραμμ. γλυκό κρασί Σάμου βούτυρο και κακάο για το ταψί ΣΕ ΜΠΕΝ ΜΑΡΊ σε χαμηλή φωτιά λιώνουμε το βούτυρο και προσθέτουμε τη σοκολάτα. Ανακατεύουμε με σύρμα μέχρι να ομογενοποιηθεί το μείγμα. Το βγάζουμε από τη φωτιά και προσθέτουμε ένα ένα τα αυγά ανακατεύοντας γρήγορα. Στη συνέχεια βάζουμε τη ζάχαρη, το κακάο, το αλάτι και το αλεύρι κοσκινισμένο με το μπέικιν, πάντα ανακατεύοντας γρήγορα. Στο τέλος ρίχνουμε σιγά σιγά το κρασί και ανακατεύουμε απαλά να ενσωματωθεί. Βουτυρώνουμε και πασπαλίζουμε με κακάο ένα ταψί 28 εκατοστών με σούστα και βάζουμε το μείγμα. Ψήνουμε σε προθερμασμένο φούρνο στους 160 βαθμούς για 40 λεπτά. Το αφήνουμε να κρυώσει τελείως πριν το κόψουμε.

efsynΚΡΑΣΙ

Φράουλες με σαμιώτικο κρασί 1 κιλό φράουλες, μικρές 10 κουταλιές ζάχαρη 2 βανίλιες 2 κουταλιές μέλι 1 ξύλο κανέλας ξύσμα από 1/2 πορτοκάλι 600 γραμμ. γλυκό σαμιώτικο κρασί 4-5 φύλλα φρέσκου δυόσμου

efsynΚΡΑΣΙ

ΠΛΈΝΟΥΜΈ τις φράουλες και αφαιρούμε το κοτσάνι τους. Τις βάζουμε σε ένα μπολ, τις πασπαλίζουμε με τη ζάχαρη και τις αφήνουμε στο ψυγείο για 2 ώρες ή μέχρι να λιώσει η ζάχαρη. Βάζουμε το κρασί σε μικρή κατσαρόλα στη φωτιά. Μόλις πάρει βράση προσθέτουμε την κανέλα, το ξύσμα, τις βανίλιες και το

μέλι. Βράζουμε σε δυνατή φωτιά για 15 λεπτά. Στα τελευταία 5 λεπτά προσθέτουμε και τις φράουλες. Μεταφέρουμε το γλυκό σε μπολ, προσθέτουμε τον δυόσμο και το αφήνουμε να κρυώσει στο ψυγείο. Τρώγονται και σκέτες αλλά καλύτερα θα είναι να τις γευτείτε με παγωτό βανίλια.

Δαμάσκηνα με κρέμα 400 γραμμ. δαμάσκηνα (ξερά απύρηνα) 400 γραμμ. μαυροδάφνη 1 ξύλο κανέλας 1 φλούδα πορτοκαλιού 100 γραμμ. καρύδια 200 γραμμ. κρέμα γάλακτος 2 κουταλιές ζάχαρη άχνη 200 γραμμ. στραγγιστό γιαούρτι ΒΆΖΟΥΜΕ σε κατσαρόλα τα δαμάσκηνα, την κανέλα και τη φλούδα πορτοκαλιού. Τα καλύπτουμε µε το κρασί. Σκεπάζουμε την κατσαρόλα και τα σιγοβράζουμε περίπου 20-25 λεπτά. Τα βγάζουμε με τρυπητή κουτάλα σε πιατέλα να κρυώσουν. Σιγοβράζουμε το σιρόπι λίγα λεπτά ακόμα μέχρι να πυκνώσει και να μοιάζει με μέλι. Αφαιρούμε την κανέλα και τη φλούδα πορτοκαλιού. Φορώντας γάντια βάζουμε σε κάθε δαμάσκηνο από μισό καρύδι και τα ξαναβάζουμε ένα ένα στο σιρόπι. Τα αφήνουμε στο ψυγείο να κρυώσουν. Στον κάδο του μίξερ χτυπάμε την κρέμα γάλακτος μαζί με τη ζάχαρη άχνη σε σαντιγί. Σταματάμε το μίξερ και προσθέτουμε το γιαούρτι. Με σπάτουλα και απαλές κινήσεις από κάτω προς τα πάνω τα ενσωματώνουμε. Σερβίρουμε τα παγωμένα δαμάσκηνα σε μπολ με την κρέμα από πάνω. 32

efsynΚΡΑΣΙ

Σοκολατάκια με κακάο 300 γραμμ. ζαχαρούχο γάλα 70 γραμμ. βούτυρο 150 γραμμ. μπισκότα τύπου digestive 200 γραμμ. κουβερτούρα 5-6 κουταλιές λικέρ μαστίχα κακάο για την επικάλυψη Βάζουμε σε κατσαρόλα το ζαχαρούχο γάλα και το βούτυρο και τα ζεσταίνουμε σε μέτρια φωτιά. Ανακατεύουμε με σπάτουλα μέχρι να λιώσουν. Την κατεβάζουμε από τη φωτιά και προσθέτουμε τη σοκολάτα ψιλοκομμένη. Επειτα από 2 λεπτά ανακατεύουμε μέχρι να λιώσει. Θρυμματίζουμε τα μπισκότα, τα ρίχνουμε στο μείγμα. Προσθέτουμε και το λικέρ, ανακατεύουμε και μεταφέρουμε το μείγμα σε μπολ. Το σκεπάζουμε με μεμβράνη και το βάζουμε στο ψυγείο να παγώσει, τουλάχιστον 6-8 ώρες. Φοράμε γάντια μιας χρήσης και πλάθουμε σοκολατάκια στο μέγεθος καρυδιού. Τα πασπαλίζουμε με κακάο και τα διατηρούμε στο ψυγείο.

efsynΚΡΑΣΙ

ΚΡΗΤΗ

ΙΟ Υ

Η ΙΣΤ Ο

Α ΤΟΥ ΚΡ

ΑΣ

ΡΙ

Αµπελουργοί από την εποχή του Χαλκού

efsynΚΡΑΣΙ

Η ιστορία της Κρήτης, από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, είναι συνυφασμένη με την παραγωγή του κρασιού της. Σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα αποδεικνύουν ότι το αμπέλι καλλιεργείται συστηματικά στην Κρήτη εδώ και περισσότερα από 3.500 χρόνια, αν και υπάρχουν στοιχεία ότι η παραγωγή του κρασιού ξεκίνησε ακόμα παλαιότερα, από την εποχή του Χαλκού (3η χιλιετία π.Χ.)!

Του Σταύρου Μαλαγκονιάρη

υτό φάνηκε με τις εξε τάσεις οργανικών υπολειμμάτων σε θραύσματα πίθων που βρέθηκαν στη Μύρτο, πρωτομινωικό οικισμό στη νότια ακτή της Κρήτης, και έδειξαν την ύπαρξη προϊόντων σταφυλιών με σαφή ένδειξη προσθήκης ρητίνης (ρετσίνι). Επίσης, επιστημονικές αναλύσεις μιας τριποδικής χύτρας της περιόδου 1900-1700 π.Χ. αποκάλυψαν κρασί με ρητίνη αποθηκευμένο σε καπνισμένο δρύινο βαρέλι ή με προσθήκη καπνισμένων κομματιών δρυός μέσα στο βαρέλι, καθώς ανιχνεύτηκαν λακτόνες (χημική ένωση) δρυός. Η ξεχωριστή γεύση την οποία προσδίδει στο κρασί μια τέτοια προσθήκη μοιάζει με τη σημερινή γεύση σκοτσέζικου ουίσκι.1 Στην ίδια περίοδο (1600 π.Χ.) ανήκει και το παλαιότερο πατητήρι σταφυλιών που βρέθηκε από τον αρχαιολόγο Σπύρο Μαρινάτο, σε μια διώροφη αγροικία, πιθανόν κάποιου Μινωίτη αξιωματούχου, στην περιοχή του Βαθύπετρου, στις Αρχάνες Ηρακλείου.2 Το κρασί όπως και το λάδι και τα σιτηρά ήταν από τα πιο σημαντικά εμπορεύσιμα προϊόντα της Κρήτης καθιστώντας την οικονομία της εξαιρετικά ανθηρή. Είναι χαρακτηριστικό ότι κομμάτια από αμφορείς και μεγάλα πιθάρια μεταφοράς υγρών (κρασιού και λαδιού) βρέθηκαν κατά την ανασκαφή του αρχαιότερου εντοπισμένου μινωικού ναυαγίου, από την αρχαιολόγο Ελπίδα Χατζηδάκη, στη νησίδα Ψείρα, στον κόλπο Μιραμπέ-

efsynΚΡΑΣΙ

λου ή Μεραμπέλλου, στη βορειοανατολική ακτή της Μεγαλονήσου.3 Η παραγωγή κρασιού στην Κρήτη συνεχίστηκε αδιάλειπτα και τα επόμενα χρόνια, παρά τις κατακτήσεις του νησιού από διάφορους λαούς. Ετσι, την περίοδο της κατάκτησής της από τους Ρωμαίους, οι Κρήτες οινοποιοί έχοντας βελτιώσει τις μεθόδους οινοποίησης, παράγοντας άριστα γλυκά κρασιά, «κατακτούν» τη Ρώμη. Πολλοί Ελληνες και Λατίνοι συγγραφείς εκθειάζουν τον κρητικό οίνο, ο οποίος θεωρείται πως διαθέτει και φαρμακευτικές ιδιότητες. Οι πολυάριθμοι κρητικοί αμφορείς που έχουν βρεθεί είναι αδιαμφισβήτητοι μάρτυρες αυτής της εμπορικής επιτυχίας. Ενας μάλιστα από αυτούς, που ανακαλύφθηκε στην Πομπηία, γράφει ακόμη στο στόμιό του, στα λατινικά, «CRET EXC», που σύμφωνα µε τους ειδικούς σημαίνει «Εξαιρετικός Κρητικός Οίνος».4 Για τους πρώτους μεταχριστιανικούς αιώνες, κατά τους οποίους η Κρήτη γίνεται πεδίο μαχών μεταξύ Σαρακηνών και Βυζαντινών, οι καλλιέργειες και η οινοπαραγωγή παρακμάζουν. Ομως μετά την κατάκτησή της από τους Βενετούς, το 1204, η Μεγαλόνησος ξεκινάει τη δεύτερη –και μεγαλύτερη– επέλασή της στις αγορές κρασιού της Ευρώπης.Το 1415 εξάγονται περισσότερα από 20.000 βαρέλια οίνου εξαιρετικής ποιότητας κάθε χρόνο. Ενάμιση αιώνα αργότερα οι εξαγωγές φτάνουν τα 60.000 βαρέλια.5 Ενας γνωστός έμπορος κρασιού και υφασμάτων εκείνης της εποχής ήταν ο Μπέρτος, γιος του παλαιότερου γνωστού Κρητικού ποιητή 35

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΚΡΑΣΙΟΥ • ΚΡΗΤΗ

Λεονάρδου Ντελλαπόρτα, που έζησε στον Χάνδακα (Ηράκλειο) μεταξύ του 1350 και 1410/20. Οπως προκύπτει από βενετικά έγγραφα (13801420) ο Μπέρτος Ντελλαπόρτας είχε εκμισθώσει αμπέλια από ιδιώτες (Ελένη χήρα Albertino Brazola) και από τον (Λατίνο) Αρχιεπίσκοπο Κρήτης «τας γαίας και τας αμπέλους του Αγίου Παύλου» (πιθανόν πρόκειται για τον ναό του Αγίου Παύλου στον Χάνδακα, που ανήκε στους Δομινικανούς) και πωλούσε το κρασί σε διάφορα μέρη με το πλοίο, στο οποίο ήταν κυβερνήτης. Μάλιστα σε επιστολή, με ημερομηνία 4 Ιουλίου 1390, ο έμπορος Ιωάννης Μαυρικάς, που διέμενε στη Βενετία και είχε χρηματοδοτήσει την αγορά μεριδίου (ένα τρίτο) στο πλοίο, με κυβερνήτη το Μπέρτο, του έγραφε: «Προς διάθεσιν του οίνου, τον οποίον αφήκες εις τον Παύλον Δαφέρμον, καταβάλομεν προσπαθείας όπως τον πωλήσωμεν προς δουκάτα 12 ή 14 τον “αμφορέα” (σ.σ. ο όρος αμφορέας υποδήλωνε μονάδα βάρους και χωρητικότητας, που χρησιμοποιούνταν από Ιταλούς εμπόρους, ιδίως Βενετούς. Φαίνεται ότι ένας αμφορέας αντιστοιχούσε σε 25 λίβρες, περίπου 8,2 κιλά). Μετά τη μετάγγισίν του θα γράψω λεπτομερέστερον»6 Οι εξαγωγές αλλά και οι εισαγωγές κρασιού συνεχίστηκαν και μετά την κατάληψη της Κρήτης από τους Οθωμανούς (1669). Σε τούρκικο έγγραφο, με τίτλο «Ερμηνεία Κανονισμού Τελωνειακής Διατάξεως», που βρίσκεται στο Τουρκικό Αρχείο Ηρακλείου και εκδόθηκε στις 3 Οκτωβρίου 1669, μόλις 38 μέρες μετά την υπογραφή της ενετοτουρκικής συνθήκης περί παραδόσεως του Χάνδακα, για τους επιβαλλόμενους δασμούς σε διάφορα προϊόντα αναφέρεται: «Επί δε του οίνου και της ρακής, τα οποία είναι ο επιούσιος άρτος των απίστων, είτε εξάγονται είτε εισάγονται, θα εισπράττονται βάσει της αξίας των τέσσερα άσπρα (σ.σ. νομισματική μονάδα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας) επί τοις εκατόν». Συγκρίνοντας τον φόρο με άλλα προϊόντα φαίνεται ότι είναι σε χαμηλά επίπεδα καθώς οι Οθωμανοί αναγνώριζαν το κρασί και τη ρακή ως «επιούσιο άρτο των απίστων» και δεν ήθελαν να τους επιβαρύνουν. Μάλιστα, σε μεταγενέστερο έγγραφο, με ημερομηνία 29.5.1671, καθοριζόταν ότι κατά τις εμπορικές συναλλαγές του κρασιού με τους Ενετούς «δεν θα ζητείται απ’ αυτούς κανένα άλλο ποσό εκτός του προβλεπόμενου φόρου», διευκολύνοντας έτσι το εμπόριο μεταξύ Κρήτης και Βενετίας.7 Στα χρόνια της Οθωμανικής κατοχής επιβλήθηκε για πρώτη φορά, σε όλα τα τμήματα της Αυτοκρατορίας, φόρος στα οινοπνευματώδη το 1791. Το αυτοκρατορικό φιρμάνι όριζε ότι η καταβολή του «έπρεπε να γίνεται επιτοπίως και άπαξ του έτους κατά την έκθλιψιν (= κατά την παραγωγή του κρασιού)» και θα αντιστοιχούσε σε δυο παράδες για κάθε οκά. «Κατά την απόσταξη ρακής ή άλλου 36

ΤΥΠΟΙ ΚΡΑΣΙΩΝ Λευκός ξηρός, ημίξηρος, ημίγλυκος Ροζέ ξηρός, ημίξηρος, ημίγλυκος Ερυθρός ξηρός, ημίξηρος, ημίγλυκος Τι ποικιλίες σταφυλιών θα βρούμε σε έναν οίνο ΠΓΕ Κρήτη ΛΕΥΚΕΣ Αθήρι, Ασύρτικο, Βηλάνα, Βιδιανό, Δαφνί, Θραψαθήρι, Μαλβάζια di Candia Aromatica, Μοσχάτο Σπίνας, Πλυτό, Viogner, Sylvaner, Sauvignon Blanc, Chardonnay, Ugni Blanc και Macabeu. ΕΡΥΘΡΕΣ Κοτσιφάλι, Λιάτικο, Μανδηλάρι, Ρωμέικο, Cabernet Sauvignon, Merlot, Mourvedre, Syrah, Carignan, Κοτσιφολιάτικο, Ladikino και Grenache Rouge.

efsynΚΡΑΣΙ

οινοπνευματώδους ποτού καθ’ όμοιον τρόπο έδει να καταβάλλωνται τέσσαρες παράδες κατ’ οκάν». Ποια αντίδραση συνάντησε ο νέος φόρος σε άλλα σημεία της επικράτειας δεν είναι γνωστό. Ωστόσο, από σωζόμενα έγγραφα στο Τουρκικό Αρχείο Ηρακλείου προκύπτει ότι στην Κρήτη προκλήθηκαν κατά τόπους μεγάλες αντιδράσεις, ενώ στις επαρχίες Μαλεβιζίου και Πεδιάδος υπήρξαν ακόμα και βιαιοπραγίες κατά των απεσταλμένων φοροεισπρακτόρων και των χωροφυλάκων. Πολλές φορές στις αντιδράσεις πρωτοστατούσαν Τούρκοι αμπελοκτήμονες, ενώ στην επαρχία Πεδιάδος πρωταγωνιστικό ρόλο στις αντιδράσεις είχε ο ίδιος ο ιεροδίκης (δικαστής που δικάζει με βάση τον θρησκευτικό νόμο) Μεχμέτ. Η κατάσταση εκτραχύνθηκε από την ακραία φορομπηχτική συμπεριφορά του Χανιώτη Οθωμανού Σαγίρ αγά Χασάν, που ανέλαβε το 1793 να εισπράξει τον φόρο και άρχισε να χρεώνει υπέρογκα ποσά στους καλλιεργητές, υποχρεώνοντάς τους να κόβουν ακόμα και άγουρα τα σταφύλια τους. Ετσι, ενώ έπρεπε να αποδώσει περίπου 20.000 γρόσια το επόμενο έτος (1794), είχε εισπράξει από τους τρεις νομούς της Κρήτης περισσότερα από 72.500 γρόσια! Μετά από έντονες διαμαρτυρίες προς τον σουλτάνο, που έγιναν και από το Πατριαρχείο, ύστερα από γραπτές αναφορές της Αρχιεπισκοπής Κρήτης, η είσπραξη του φόρου ανατέθηκε στους πρόκριτους και στους κοτζαμπάσηδες.8 Πηγές: 1. http://alexakiswines.com/istoria-tou-krasiou/, τελευταία προσπέλαση 17.3.2022. 2. Η αγροικία αποτελείται από δύο κτίρια, με το ανατολικό να αποτελεί νεότερη προσθήκη (1480-1425 π.Χ.). Το αρχικό, δυτικό κτίριο χρονολογείται μεταξύ 1600-1480 π.Χ. και πιθανότατα είχε δεύτερο όροφο. Εκτός από το πατητήρι σώζονται ελαιοτριβεία, χώροι παραγωγής κεραμικής, υφαντουργικών δραστηριοτήτων κ.ά. Την έπαυλη έφερε στο φως ανασκαφή που πραγματοποίησε από το 1949 μέχρι το 1956 ο Σπύρος Μαρινάτος. Παράλληλα με τις ανασκαφικές εργασίες έγιναν μέχρι το 1973 αναστηλωτικές εργασίες. 3. Για το πρώτο μινωικό ναυάγιο, στο «Archaeology», περιοδικό του Αρχαιολογικού Ινστιτούτου των ΗΠΑ, στο https://archive.archaeology.org/1001/etc/minoan_ shipwreck.html, τελευταία προσπέλαση 17.3.2022. 4. https://www.winesofcrete.gr/crete/history/, τελευταία προσπέλαση 17.3.2022. 5. https://www.winesofcrete.gr/crete/history/, ό.π. 6. Μανούσακας Μ. Ι. «Νέα ανέκδοτα βενετικά έγγραφα (1386-1420) περί του Κρητός ποιητού Λεονάρδου Ντελλαπόρτα», «Κρητικά Χρονικά», τ. ΙΒ' (1958), σελ. 387-434. 7. Ν. Σταυρινίδης, «Ανέκδοτα έγγραφα της Τουρκοκρατίας εν Κρήτη. Πέντε έγγραφα των πρώτων μετά την άλωσιν του Χάνδακος χρόνων», «Κρητικά Χρονικά», τ. Β' (1948), σελ. 153-166. 8. Φανουράκης Ευμ., «Ανέκδοτα εκκλησιαστικά έγγραφα των χρόνων της Τουρκοκρατίας αποκείμενα εν τω Μουσείω Ηρακλείου. Β' Εγγραφα της εκκλησίας Κρήτης προς το Πατριαρχείον», τ. Γ' (1949) σελ. 127-142.

efsynΚΡΑΣΙ

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΚΡΑΣΙΟΥ • ΚΡΗΤΗ

Ο πρώτος συνεταιρισμός Η παραγωγή κρασιού παρέμεινε και μετά την απελευθέρωση της Κρήτης από τους Οθωμανούς και την ένωσή της με την Ελλάδα μία από τις πιο σημαντικές γεωργικές δραστηριότητες. Ετσι, από πολύ νωρίς οι Κρήτες καλλιεργητές αντιλαμβάνονται ότι η βελτίωση της παραγωγής τους και η ενίσχυση της θέσης τους στο εγχώριο και διεθνές εμπόριο εξαρτώνται από τη μεταξύ τους συνεργασία. Γι’ αυτό, το 1933, όταν ο Κωνσταντίνος Καλεμικιαράκης συγκαλεί συνέλευση στα Πεζά Ηρακλείου, για την ίδρυση του πρώτου συνεταιρισμού στο νησί, βρίσκει μεγάλη ανταπόκριση. Σε λίγο η «Ενωση Παραγωγικών Συνεταιρισμών Πεζών» είναι γεγονός! Τα πρώτα χρόνια της ζωής της η Ενωση ασχολήθηκε με την οινοποίηση μεγάλου μέρους των οινοσταφυλών της περιοχής και με την άλεση των δημητριακών, που τα χρόνια αυτά αποτελούσε την πρώτη ανάγκη όλων των αγροτικών οικογενειών. Μετά το 1956 φτιάχτηκε το πρώτο ελαιοτριβείο της και το 1973 ιδρύθηκε το εμφιαλωτήριο κρασιού αξιοποιώντας τις εξαιρετικές ποιότητες κρασιών που ήδη παράγονταν. Τότε κυκλοφόρησε στην αγορά η ρετσίνα «Εκάβη». Το 2010 έγινε ακόμα μία καινοτομία από τον συνεταιρισμό, η εισαγωγή κρασιού σε ασκό. Σήμερα στην Ενωση Αγροτικών Συνεταιρισμών Πεζών συμμετέχουν 20 χωριά και 3.000 παραγωγοί με 40.000 στρέμματα γης.*

Οι τύποι κρασιών της ΠΓΕ Κρήτης* Η ΖΏΝΗ ΠΓΕ (Προστατευόμενη Γεωγραφική Ενδειξη) Κρήτη θεσπίστηκε το 1989 και συγκροτείται από τις τέσσερις περιφερειακές ενότητες του νησιού: Λασίθι, Ηράκλειο, Ρέθυμνο και Χανιά (οι οίνοι ΠΓΕ, ως κατηγορία κρασιών, δηλώνουν τη γεωγραφική καταγωγή τους, σε επίπεδο περιφέρειας, περιφερειακής ενότητας ή μικρότερης περιοχής). Οπως προαναφέρθηκε, η Κρήτη φιλοξενεί τον πιο ιστορικό αμπελώνα της Ευρώπης, αν όχι όλου του κόσμου. Η παρουσία και η ενεργή συμμετοχή του στην παραγωγική και κοινωνική ζωή του νησιού είναι συνεχής και τεκμηριωμένη, με αρχαιολογικές-ιστορικές έρευνες, από τα πρώιμα μινωικά χρόνια έως σήμερα. Ο ΠΓΕ Κρήτη είναι, μετά τον ΠΓΕ Πελοπόννησος, ο δεύτερος πιο αναπτυγμένος οίνος ΠΓΕ σε επίπεδο Περιφέρειας. Υπάρχει ευρεία γκάμα οίνων ΠΓΕ Κρήτη, είτε μόνες είτε σε χαρμάνια με ξένες ποικιλίες. Οίνους ΠΓΕ Κρήτη παράγουν 41 οινοποιεία εντός ζώνης και με τις απαραίτητες συνεργασίες άλλα 4 οινοποιεία εκτός αυτής. *https://www.winesofcrete.gr/crete/pgi-crete/, τελευταία προσπέλαση 18.3.2022.

*https://pezaunion.gr/, τελευταία προσπέλαση 18.3.2022.

efsynΚΡΑΣΙ