ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΟΥ ΜΑΣΤΟΥ Είναι υπόθεση όλων μας ● Η σημασία της πρόληψης ● Τα πρώτα συμπτώματα ● Η διάγνωση και η θεραπεία ● Ο ρόλος της πανδημίας AΝΑΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ ΥΓΕΙΑ Η ζωή στην εμμηνόπαυση ● Τα στάδια ● Τι να περιμένω ● Πώς να στηρίξουμε τη σύντροφό μας όταν φτάνει στην εμμηνόπαυση ● Τι αλλάζει στη διατροφή ΜΗΤΡΙΚΟ ΓΑΛΑ Αναντικατάστατη «υπερτροφή» ● Η λύση της βρεφικής φόρμουλας ΡΕΥΜΑΤΙΚΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ Η ζωή μετά τη διάγνωση ● Τι είναι η οστεοαρθρίτιδα, η ρευματοειδής και η ψωριασική αρθρίτιδα, η ινομυαλγία ΠΡΟΔΙΑΒΗΤΗΣ Με τι τρόπο εντοπίζεται, πώς αντιμετωπίζεται ● Μια συχνή, σιωπηλή, όμως επιβαρυντική κατάσταση για τη μεταβολική υγεία του οργανισμού μας υγεία & ζωή Υγιής γυναίκα, υγιής κοινωνία ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΝΤΑΝΙ ΒΕΡΓΟΥ ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΗΣ « ΕΦΗΜΕΡΙΔΑΣ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ » 29.10.2022
θαυματουργά συστατικά που ανευρίσκονται στο μητρικό γάλα είναι αναντικα τάστατα και δεν μπορούν να αντι γραφούν στο εργαστήριο και να προστεθούν στα υποκατάστατα. Κάποια από αυτά τα συστατικά είναι: ● Εκατομμύρια ζωντανά κύτταρα της μητέρας – λευκά αιμοσφαίρια που τονώνουν το ανοσοποιητικό και βλαστοκύτταρα που συμβάλ λουν στην καλύτερη ανάπτυξη όλων των συστημάτων. ● Περισσότερα από 1.000 διαφο ρετικά είδη πρωτεΐνης – ενισχύ ουν την ανάπτυξη του εγκεφάλου του παιδιού και ενεργοποιούν το ανοσοποιητικό σύστημα. ● 20 διαφορετικά είδη αμινοξέων – βοηθούν στην καλύτερη ρύθμι ση του ύπνου και βελτιώνουν την ποιότητά του. ● 200 διαφορετικά είδη ολιγο σακχαριτών – αυτοί λειτουργούν ως πρεβιοτικά, δηλαδή ως τροφή για τα «καλά» μικρόβια που αποι κίζουν το έντερό μας και συμμε τέχουν στο μικροβίωμα και στο ανοσοποιητικό του παιδιού. Ταυ τόχρονα μειώνουν σημαντικά την πιθανότητα για λοιμώξεις του αί ματος και του εγκεφάλου. ● Περισσότερα από 40 διαφορε τικά ένζυμα – τα ένζυμα λειτουρ γούν ως καταλύτες σε χημικές αντιδράσεις στο σώμα μας. Τα έν ζυμα που βρίσκονται στο μητρικό γάλα ενισχύουν και βοηθούν τη διαδικασία της πέψης, την απορ ρόφηση του σιδήρου και το ανο σοποιητικό σύστημα. ● Αυξητικούς παράγοντες που ενισχύουν την υγιή ανάπτυξη του παιδιού. ● Ορμόνες! Αυτές οι μαγικές χη μικές ενώσεις ρυθμίζουν πολλές λειτουργίες του οργανισμού, όπως είναι ο ύπνος, η όρεξη και τα συναισθήματα. ● Βιταμίνες και ιχνοστοιχεία. ● Αντισώματα! Υπάρχουν 5 βασι
υψηλότερες συγκε
σε μη αναγκαία ή ακόμα
επιβλαβή συστατικά όπως τα
Ενώ συστατικά όπως τα
κύτταρα και τα αντισώ ματα δεν μπορούν με κανέναν γνωστό μέχρι στιγμής τρόπο να προστεθούν στο γάλα φόρμου λας. Δεν υπάρχει τίποτα καλύτε ρο για την υγεία ενός βρέφους. Το γάλα φόρμουλας είναι μια ασφαλής επιλογή για εκείνες
4 Τ ι προσφέρει το μητρικό γάλα σε ένα παιδί; Είναι ιδανικό ως αποκλειστική τροφή τους
ζωής
12
και όλοι ανευρίσκονται στο μητρικό γάλα. Η μητέρα μεταφέρει στο παιδί μέσω του θηλασμού έτοιμα αντι σώματα που
το
ιούς. ● Λιπαρά οξέα πολύ μακράς αλύσου – συμβάλλουν στην ανά πτυξη του εγκεφάλου και των ματιών. ● Περίπου 1.400 είδη
–
των γονιδίων και
την εκδήλωση ασθενειών. Η λίστα αυτή θα μπορούσε να μην έχει τέλος καθώς τα πα ραπάνω είναι μόνο μερικά από αυτά που γνωρίζουμε πως πε ριλαμβάνει το μητρικό γάλα. Οι επιστήμονες ανακαλύπτουν συ νεχώς καινούργια. Για παράδειγμα από τις πρώ τες εβδομάδες της έναρξης της επιδημίας
στη Γουχάν,
σώματα έναντι του κορονοϊού απομονώνονταν στο εργαστήριο
και θήλαζαν, λει τουργώντας ως φυσικό εμβόλιο για τα
που
ικανοποιητικός αριθμός έτοιμων
ο καταλληλότερος συνδυασμός θρεπτικών συστατικών για τους μικρούς ανθρώπους, σε αντίθεση με το γάλα φόρμουλας το οποίο είναι τροποποιημένο αγελαδινό και έχει πολύ
να θηλάσουν οδηγούνται
επιλογή της
κακών
ή
προσδοκιών. Πιο συγκεκριμένα, πάνω από το 99% των γυναικών και των μωρών τους μπορούν να θηλάσουν αποκλειστικά. Η αναζήτηση βοήθειας από μαία ή παιδίατρο εξειδικευμένους στον μητρικό θηλασμό όταν υπάρχει κάποιο θέμα μπορεί να βοηθήσει να ξεπεραστούν τα
κατά
Η αξία του μητρικού θηλασμού για την υγεία όλου του πληθυ σμού έχει τονιστεί πολλές
από διεθνείς οργανισμούς,
ΠΟΥ, και οι παραπάνω λόγοι είναι το γιατί! Μεγαλύτερα ποσοστά μακρο χρόνιου μητρικού θηλασμού ση μαίνουν υγιέστερες κοινωνίες! *Μαία, MSc στην «Προγεννητική προετοιμασία για τη γονεϊκότητα» Μητρικό γάλα, η καλύτερη διατροφή για το παιδί Γράφει η ΕΙΡΉΝΉ ΠΑΡΑΣΚΕΥΑ* Το μητρικό γάλα είναι ο καταλληλότερος συνδυασμός θρεπτικών συστατικών για τους μικρούς ανθρώπους, σε αντίθεση με το γάλα φόρμουλας το οποίο είναι τροποποιημένο αγελαδινό και έχει πολύ υψηλότερες συγκεντρώσεις σε μη αναγκαία ή ακόμα και επιβλαβή συστατικά όπως τα λιπαρά 29-30 Οκτωβρίου 2022 υγεία & ζωή
πρώτους 6 μήνες
του παιδιού, ως βασική τροφή για τους 6-12 μήνες, όπου συμπληρωματικά μπαίνουν οι στερεές τροφές, αλλά και ως συ μπληρωματική τροφή μετά τους
μήνες και μέχρι να αποθηλάσει. Πολλά από τα
κοί τύποι αντισωμάτων
θα φτιάξει
δικό της ώριμο ανοσοποιητικό και θα προ στατεύσει το παιδί από λοιμώξεις αδρανοποιώντας βακτήρια και
microRNAs
ρυθμίζουν την έκφραση
προλαμβάνουν
Covid
αντι
από το μητρικό γάλα γυναικών που νοσούσαν
παιδιά
θήλαζαν. Ενώ
αντισωμάτων της μητέρας φαίνε ται να περνάει στο μητρικό γάλα και να λειτουργεί προστατευτικά για τα παιδιά, ακόμα και μετά από εμβολιασμό της μητέρας. Το μητρικό γάλα, τέλος, είναι
ντρώσεις
και
λιπαρά.
ζωντανά
τις γυναίκες που τελικά δεν θα μπορέσουν να θηλάσουν. Αξίζει όμως να τονιστεί πως πολλές γυ ναίκες που θα μπορούσαν τελικά
στην
φόρμουλας λόγω
συμβουλών
κακών
περισσότερα προβλήματα που μπορεί να προ κύψουν
τον θηλασμό ενός βρέφους.
φορές
συ μπεριλαμβανομένου του
Στη μελέτη συμμετείχαν
καπνιστές συμβατικών τσιγά ρων, 40 αποκλειστικοί χρήστες
ολογίας της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού & Καποδιστριακού Πανε πιστημίου Αθηνών το πρωί μετά τον ύπνο, χωρίς μά σκα, για να ληφθούν τιμές μετά από μεγάλο χρονικό διάστημα χωρίς κάπνισμα. Οι συμμετέ χοντες τυχαιοποιήθηκαν σε μια δεύτερη αξιολόγηση, ύστερα από οκτάωρη βάρδια φορώντας μά σκα και, αντίστοιχα, ύστερα από οκτώ ώρες άδεια χωρίς μάσκα. Στη συνέχεια, πέρασαν σε μια τρίτη αξιολόγηση, έπειτα από οκτώ ώρες άδεια χωρίς μάσκα και ύστερα από οκτώ ώρες εργασίας με μάσκα. Στους συμβατικούς καπνιστές
μη καύσης και 40 μη καπνιστές, παρόμοιας ηλικίας και φύλου, που εργάζονταν ως ιατρι κό προσωπικό σε πανεπιστημι ακό νοσοκομείο. Η μέση ηλικία των συμμετεχόντων ήταν τα 45 έτη και το 72% ήταν γυναίκες. Ατομα με γνωστή καρδιαγγειακή
τσι γάρων, οι χρήστες προϊόντων μη καύσης εμφάνισαν χαμηλότερα επίπεδα μονοξειδίου του άνθρα κα και μικρότερη αγγειακή βλάβη ενώ φορούσαν μάσκα. Ωστόσο, τα ευρήματα δείχνουν ότι το κά πνισμα οποιουδήποτε προϊόντος καπνού κατά τη διάρκεια χρήσης μάσκας μπορεί να βλάψει περαι τέρω τη λειτουργία των αιμο φόρων αγγείων σε σύγκριση με περιόδους χωρίς χρήση μάσκας, εν μέρει λόγω μεγαλύτερης επα νεισπνοής μονοξειδίου του άν θρακα ή/και ατμού πλούσιου σε νικοτίνη. Τα αποτελέσματα αυτά παρέχουν ακόμη μεγαλύτερη ώθηση σε όλους τους καπνιστές να διακόψουν το κάπνισμα». ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΙΚΑ ΤΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ Η χρήση μάσκας ενισχύει τη βλάβη που προκαλεί το κάπνισμα στην υγεία 29-30 Οκτωβρίου 2022 υγεία & ζωή
τσιγάρων, το εκπνεόμενο μονο ξείδιο του άνθρακα αυξήθηκε από 8,00 ppm (μονάδα μέτρησης της περιεκτικότητας της ατμόσφαι ρας σε διοξείδιο του άνθρακα) κατά την
έναρξη σε 12,15 ppm
7 Τ
(ΕΚΠΑ). «Προ ηγούμενη μελέτη έχει δείξει ότι η εξασθενημένη αγγειακή λειτουρ γία συνδέεται με καρδιακά προ βλήματα και πρόωρο θάνατο». Η μελέτη επικεντρώθηκε στα συμβατικά τσιγάρα και στα προϊ όντα χωρίς καύση του καπνού. Τα προϊόντα χωρίς καύση περιέχουν καπνό που θερμαίνεται ηλεκτρο νικά σε χαμηλότερη θερμοκρασία από ένα κοινό τσιγάρο, παρέχο ντας ένα εισπνεόμενο αερόλυμα που περιέχει νικοτίνη. Η μελέτη δεν περιλάμβανε τα ηλεκτρονικά τσιγάρα.
ο κάπνισμα με παράλ ληλη χρήση χειρουρ γικής μάσκας αυξάνει σημαντικά τη βλά βη που προκαλείται στην υγεία των καπνιστών, κα θώς διπλασιάζει το μονοξείδιο του άνθρακα που εκπνέεται και διαταράσσει τη λειτουργία των αιμοφόρων αγγείων. Αυτό είναι το συμπέρασμα μελέτης Ελλή νων επιστημόνων που δημοσι εύτηκε στο European Journal of Preventive Cardiology, επιστη μονικό περιοδικό της Ευρωπα ϊκής Καρδιολογικής Εταιρείας (ΕSC). Ως γνωστόν, η πανδημία COVID-19 έχει επιβάλει, κατά μεγάλες χρονικές περιόδους και σε πολλές περιπτώσεις, την πα ρατεταμένη χρήση χειρουργικής μάσκας. Οι καπνιστές καπνίζουν σε διαλείμματα χρήσης της χει ρουργικής μάσκας, αυξάνοντας σημαντικά την έκθεσή τους στο μονοξείδιο του άνθρακα (CO), που σχετίζεται με επιδείνωση της υγείας τους. Οπως δείχνουν τα στοιχεία της έρευνας, η αύξη ση του μονοξειδίου του άνθρακα που εκπνέεται είναι διπλάσια, είτε πρόκειται για συμβατικό τσι γάρο, είτε για προϊόν χωρίς καύ ση, ενώ κοινό χαρακτηριστικό και στις δυο περιπτώσεις είναι η εξασθένιση της λειτουργίας των αιμοφόρων αγγείων. Σημειώνε ται ότι λόγω της σπουδαιότητας του θέματος, η Ευρωπαϊκή Καρ διολογική Εταιρεία εξέδωσε και δελτίο τύπου ειδικά για τα απο τελέσματα της εν λόγω μελέτης. «Η μελέτη υποδηλώνει ότι το κάπνισμα οποιουδήποτε προϊό ντος καπνού έχει γίνει ακόμη πιο επικίνδυνο κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19, λόγω της ανάγκης να φοράμε μάσκα για πολλές ώρες», δηλώνει ο συγ γραφέας της μελέτης, Ιγνάτιος Οικονομίδης, καθηγητής Καρδι δυσλι πιδαιμία, χρόνια νεφρική νόσο ή κολπική μαρμαρυγή αποκλείστη καν, καθώς αυτές οι καταστάσεις μπορεί να επηρεάσουν την αγγει ακή λειτουργία. Οι επιστήμονες ερεύνησαν τα επίπεδα του εκπνεόμενου μονο ξειδίου του άνθρακα σε καπνιστές που φορούσαν μάσκα κατά τις ώρες εργασίας και το συνέκριναν με τα επίπεδα μονοξειδίου του άν θρακα κατά τις ημέρες αδείας από την εργασία, όπου τα άτομα δεν φορούσαν μάσκα. Σε ένα δεύτερο βήμα, οι ερευνητές εξέτασαν εάν η αλλαγή στην έκθεση στο μονο ξείδιο του άνθρακα συνοδεύτηκε από διαταραχή της λειτουργίας των αιμοφόρων αγγείων. Οι βα σικές αξιολογήσεις έγιναν νωρίς
40
προϊόντων
νόσο, υπέρταση, διαβήτη,
Οικονομίδης:
χωρίς μάσκα και 17,45 ppm με μά σκα. Στους καπνιστές προϊόντων μη καύσης, το εκπνεόμενο μο νοξείδιο του άνθρακα ήταν κατά πολύ μικρότερο, ωστόσο και αυτό αυξήθηκε από 1,15 ppm στην αρχι κή τιμή σε 1,43 ppm χωρίς μάσκα και 2,20 ppm με μάσκα. Μεταξύ των μη καπνιστών, το εκπνεό μενο μονοξείδιο του άνθρακα παρέμεινε αμετάβλητο σε κάθε περίπτωση. Σε όλους τους καπνιστές ανε ξαιρέτως, όλοι οι αγγειακοί δεί κτες ήταν υψηλότεροι όταν φο ρούσαν μάσκα σε σύγκριση με τη μη χρήση μάσκας. Στους μη κα πνιστές, δεν υπήρχαν διαφορές στους αγγειακούς δείκτες μεταξύ των τριών περιόδων. Οπως αναφέρει ο καθηγητής
«Σε σύγκριση με τους καπνιστές συμβατικών
ρήση μετά από 12
μήνες αμηνόρροιας χω
άλλη εμφανή αιτία. Η εμμηνό παυση εμφανίζεται φυσιολογικά
45 και 55 ετών. Κατά μέσο όρο οι γυναίκες στην Ελλάδα μπαίνουμε στην εμμηνόπαυση στα 52 μας χρόνια. Υπάρχει ωστό σο και η πρώιμη εμμηνόπαυση όπου η έλευσή της τοποθετείται χρονικά ακόμα και σε ηλικία κάτω των 40 ετών (περίπου 1 στις 1.000 γυναίκες). H εμμηνόπαυση προκύπτει από τη φυσιολογική διαδικασία γήρανσης όπου ο οργανισμός μειώνει την παραγωγή ορμονών σχετικών με την αναπαραγωγι κή διαδικασία, την πρώιμη εμ μηνόπαυση (πρόωρη ωοθηκική ανεπάρκεια), την υστερεκτομή, την ακτινοθεραπεία ή τη χημειο θεραπεία. Μια χρονική περίοδος 5-10 ετών (κλιμακτήριος) προη γείται και έπεται της εμμηνόπαυ σης. Η εμμηνόπαυση σηματοδο τεί το τέλος της αναπαραγωγι κής ηλικίας. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου οι γυναίκες βιώνουν διάφορες σωματικές και ψυχολογικές αλλαγές λόγω των μειωμένων επιπέδων οιστρογό νων.
Τα συμπτώματα
Τα πιο συνηθισμένα συμπτώ ματα της εμμηνόπαυσης είναι: ● Εξάψεις ● Αϋπνία ● Εφίδρωση κατά τη διάρκεια της νύχτας ● Πόνος, φαγούρα ή ακαμψία στις αρθρώσεις ● Μείωση της μυϊκής μάζας ● Δυσφορία ή πόνος κατά την
8 H
η
εμμηνόπαυση είναι
χρονική περίοδος κατά την οποία διακό πτονται στη γυναίκα οριστικά η ωορρηξία και η έμμηνη
συνεχείς
ρίς
μεταξύ
σεξου αλική επαφή ● Γαστρεντερικά προβλήματα ● Προβλήματα συγκέντρωσης και μνήμης ● Πονοκέφαλος ● Ταχυπαλμίες ● Συχνές ουρολοιμώξεις ● Αραίωση μαλλιών ● Εύθραυστα νύχια ● Κολπική ξηρότητα ● Ψυχοσυναισθηματική αστά θεια και ξαφνικές αλλαγές στη διάθεση Εμμηνόπαυση και συντροφικές σχέσεις Οι γυναίκες νιώθουν άβολα να μιλήσουν με τον σύντροφό τους για την εμμηνόπαυση επειδή θε ωρούν ότι μεγαλώνουν ηλικιακά και απειλείται η γυναικεία τους υπόσταση. Η εμμηνόπαυση ση ματοδοτεί το τέλος της θηλυκό τητας και της νεότητας για μεγά λο αριθμό γυναικών. Αλλαγές στη διάθεση, στον ύπνο και στις νοητικές λειτουρ γίες εμφανίζονται συχνά σε αυτή τη χρονική περίοδο. Αυτές οι αλ λαγές μπορεί να οδηγούν σε μει ωμένη αυτοεκτίμηση και φτωχή εικόνα εαυτού. Καταθλιπτική δι άθεση ή κυκλοθυμία και άγχος είναι κοινά κατά τη μετάβαση στην εμμηνόπαυση και οι γυναί κες με ιστορικό διαταραχών δι άθεσης ή στρεσογόνα γεγονότα ζωής στην πρώιμη παιδική ηλι κία είναι περισσότερο ευάλωτες. Η μείωση των οιστρογόνων συν δέεται επίσης με την εμφάνιση κατάθλιψης, η οποία όμως συν δέεται και με την απώλεια της αναπαραγωγικής ικανότητας. Ωστόσο η φυσική εμμηνόπαυση δεν φαίνεται να αυξάνει τις πιθα νότητες οι γυναίκες να πάθουν κατάθλιψη. Επιπλέον,ταμειωμέναοιστρο γόνα, η ψυχική και σωματική κούραση, οι διαταραχές στη διά θεση, ο φόβος
στικές ή
νες
ο
να επιδίδεται
νητική
το σώμα). Επί σης, η εικόνα εαυτού μπορεί να αλλάζει επειδή υπάρχει τάση αύ ξησης του βάρους λόγω του χα μηλού μεταβολισμού. Η συχνό τητα των σεξουαλικών επαφών μπορεί να μειώνεται ή αυτές να γίνονται μόνο για να ικανοποιηθεί ο σύντροφος, στάση που συνάδει με κοινωνικοπολιτιστικές αντιλή ψεις για τον ρόλο της γυναίκας. Αυτό προκαλεί απογοήτευση, ενοχή, σεξουαλική και ψυχική απομάκρυνση στο ζευγάρι, ειδι κά αν πριν από την εμμηνόπαυση υπήρχε ικανοποιητική σεξουαλι κή ζωή. Εξάλλου, η σεξουαλική επα φή για τις γυναίκες μέσης ηλικί Η γυναίκα μπορεί να νιώθει παραμελημένη και μόνη και ένας σύντροφος που δεν κατανοεί όλες αυτές τις αλλαγές που συνδέονται με την εμμηνόπαυση επιτείνει την αίσθηση ότι δεν είναι επιθυμητή. Η γνώση για τις ορμονικές και συναισθηματικές αλλαγές που συνδέονται με την εμμηνόπαυση καθιστά τον σύντροφο περισσότερο έτοιμο να κατανοήσει την κατάσταση της συντρόφου του και να της συμπαρασταθεί Εμμηνόπαυση: η σημαντική περίοδος της γυναίκας Γράφει η ΑΝΝΑ ΤΡΟΒΑ* 29-30 Οκτωβρίου 2022 υγεία & ζωή
ερωτική πράξη ● Μειωμένη διάθεση για
και το στρες μπο ρεί να επηρεάσουν την επιθυμία για σεξουαλική επαφή. Πολλές γυναίκες νιώθουν λιγότερο ελκυ
λιγότερο ικανοποιημέ
με το σώμα τους (μπορεί και
σύντροφος
σε αρ
κριτική για
ας είναι λιγότερο μια σωματική πράξη και περισσότερο έκφρα ση σύνδεσης και εγγύτητας (St. Peter, 1997). Στην πραγματικό τητα, οι γυναίκες σε ευτυχισμέ νους γάμους έχουν μεγαλύτερη επιθυμία για σεξουαλική επαφή, αυξημένη διέγερση και μεγαλύ τερη σεξουαλική ικανοποίηση (Hurlbert&Apt., 1994). Σύμφωνα με τον Mansfield και τους συνερ γάτεςτου(1998),οιγυναίκεςστην περιεμμηνόπαυση επιθυμούν περισσότερο πάθος, ρομαντι σμό, στοργή, δημιουργικότητα και επικοινωνία στη σεξουαλική τους ζωή. Η καλή σχέση με τον σύντροφο, η αφοσίωσή του, η σεξουαλική επαγρύπνηση και η πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας επηρεάζουν θετικά τη σεξουαλι κή λειτουργία. Η μέση ηλικία είναι επίσης μια περίοδος όπου οι γυναίκες κα λούνται να επαναπροσδιορίσουν τον ρόλο τους ως κόρες, σύζυγοι και μητέρες. Οι γονείς πεθαί νουν, οι σύζυγοι αρρωσταίνουν, τα παιδιά ενηλικιώνονται. Ετσι, οι γυναίκες παθαίνουν κατάθλι
ψη επειδή χάνουν τους ρόλους στους οποίους έχουν επενδύσει περισσότερο συναισθηματικά. Η έρευνα δείχνει ότι άντρες εί ναιλιγότεροπληροφορημένοιγια την εμμηνόπαυση και ότι δεν την αντιλαμβάνονται ως βιοψυχο κοινωνική διαδικασία, ενώ μπο ρεί να είναι πιο ευάλωτοι σε μη ακριβή πολιτιστικά στερεότυπα. Αυτό το κενό στην πληροφόρη ση (που πρέπει να περιλαμβάνει τη βιοϊατρική και κοινωνικοπο λιτιστική ενημέρωση) μπορεί να δημιουργεί διάσταση στη σχέση μεταξύ των συντρόφων για θέμα τα υγείας, αλλά και σε σεξουαλι κά θέματα. Το βασικότερο συναίσθημα των συντρόφων είναι ότι η σύ ντροφός τους έχει εκνευρισμό και κούραση, απομακρύνεται από εκείνους και τους αποκλείει από όσα συμβαίνουν σε αυτή την απαιτητική για εκείνη περίοδο. Σύμφωνα με ερευνητικά δεδο μένα από 169 έγγαμα ζευγάρια, η στάση των συζύγων ως προς την εμμηνόπαυση είναι πιο αρνητική σε σχέση με τις συζύγους.
των
οποίων να επιδρά στη σεξουαλι
κή λειτουργία. Επιπλέον, μπορεί
να υπάρχουν και προβλήματα
πάρκεια) τα οποία επίσης επη ρεάζουν την απόδοση. Γεγονό τα ζωής που προκαλούν άγχος στους συντρόφους,
Αντιμετώπιση
εμμηνόπαυσης επηρεάζουν την κοινωνική, επαγγελματική και προσωπική ζωή της γυναίκας, καθώς και την ψυχική της υγεία. Ανάλογα λοιπόν με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της κάθε γυναίκας, αυτή η περίοδος βιώνεται διαφορετικά και μπορεί να γίνει σύσταση για:
● Λήψη φαρμακευτικής αγωγής ή και συμπληρωμάτων βιταμινών
● Αντιμετώπιση της κολπικής ξηρότητας με κολπικές κρέμες και λιπαντικά ● Αλλαγές στον τρόπο ζωής (σωματική άσκηση, ξεκούραση, διακοπή καπνίσματος, μείωση αλκοόλ)
● Δυνητικά σωματικά προβλήματα υγείας (καρκίνος του τραχήλου της μήτρας, καρκίνος του ενδομητρίου) πρέπει να συζητιούνται (ο χρόνος έναρξης της περιεμμηνόπαυσης και της εμμηνόπαυσης συνδέεται με ορμονικές αλλαγές που μπορεί να επηρεάσουν τη μακροχρόνια πιθανότητα για εμφάνιση χρόνιων ασθενειών) ● Αλλαγή στερεοτυπικών αντιλήψεων αναφορικά με την εμμηνόπαυση και τη σεξουαλικότητα ● Ενίσχυση της ειλικρινούς επικοινωνίας, της κατανόησης και της συμπαράστασης μεταξύ των συντρόφων ● Σχεδιασμός και υποστήριξη εκπαιδευτικών προγραμμάτων με στόχο τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των γυναικών στην εμμηνόπαυση και τον περιορισμό της σεξουαλικής δυσλειτουργίας, τη διόρθωση αρνητικών στάσεων και συναισθημάτων ● Σχεδιασμός και υποστήριξη εκπαιδευτικών προγραμμάτων για συζύγους σχετικά με την υγεία στην εμμηνόπαυση ● Αντιμετώπιση των ψυχολογικών επιπτώσεων με ψυχοθεραπευτικές συνεδρίες ● Συμμετοχή σε ομάδες υποστήριξης. Οι γυναίκες θα βοηθηθούν να εκφράσουν το πένθος για όλα όσα νιώθουν ότι χάνουν εξαιτίας της εμμηνόπαυσης.
Να θυμάστε: Η μέση ηλικία αναγνωρίζεται ως σημαντικό στάδιο της ανάπτυξης και η εμμηνόπαυση αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά θέματα αναπαραγωγικής υγείας για τις γυναίκες. Η πληρέστερη κατανόηση των αλλαγών που βιώνουν οι γυναίκες λόγω της εμμηνόπαυσης συντελεί στην καλύτερη συναισθηματική τους στήριξη, η οποία βελτιώνει την ποιότητα των συντροφικών τους σχέσεων. Οι αντιλήψεις και οι στάσεις των συντρόφων για την εμμηνόπαυση επηρεάζουν σε σημαντικό βαθμό την ποιότητα ζωής των γυναικών. Επομένως, η αλλαγή στερεοτυπικών αντιλήψεων θα βοηθήσει τις γυναίκες και τις οικογένειές τους να προετοιμαστούν για πιο ομαλή μετάβαση στο στάδιο της εμμηνόπαυσης, ώστε να εξασφαλιστεί η συντροφική, συζυγική και οικογενειακή αρμονία.
Οι αντιλήψεις και οι στάση των συντρόφων για την εμμηνόπαυση επηρεάζουν σε σημαντικό βαθμό την ποιότητα ζωής των γυναικών. 9 29-30 Οκτωβρίου 2022 υγεία & ζωή
ΤΑ
ΣΥΜΠΤΏΜΑΤΑ της
Επί σης, οι γυναίκες ανέφεραν σημα ντικά περισσότερα συμπτώματα σε σχέση με αυτά που πίστευαν οι σύζυγοι ότι βιώνουν οι γυναί κες τους. Πρέπει να λάβουμε υπόψη ότι και η αντρική σεξουαλική επιθυ μία επηρεάζεται λόγω της μείω σης των επιπέδων τεστοστερό νης στη μέση ηλικία, όπως και η απόδοση, γεγονός που ενδέχεται να κάνει πιο
περίπλοκη τη στάση απέναντι στη σύντροφο. Επίσης, μπορεί να υπάρχουν σεξουαλικά προβλήματα, η σοβαρότητα
υγείας (υπέρταση, νεφρική ανε όπως εργα σιακά ή οικονομικά προβλήμα τα, είναι πιθανό να εμποδίζουν τη διαθεσιμότητα και τη θέλησή τους να είναι υποστηρικτικοί στη σύντροφό τους. Η γυναίκα μπορεί να νιώθει παραμελημένη και μόνη και ένας σύντροφος που δεν κατα νοεί όλες αυτές τις αλλαγές που συνδέονται με την εμμηνόπαυ ση επιτείνει την αίσθηση ότι δεν είναι επιθυμητή. Η γνώση για τις ορμονικές και συναισθηματικές αλλαγές που συνδέονται με την εμμηνόπαυση καθιστά τον σύ ντροφο περισσότερο έτοιμο να κατανοήσει την κατάσταση της συντρόφου του και να της συ μπαρασταθεί. *Ψυχολόγος MSc, υπ. διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών, αναλύτρια ομάδας, θεραπεύτρια ζεύγους & οικογένειας, μέλος Επιστημονικής Επιτροπής της Ελληνικής Εταιρείας Εμμηνόπαυσης (ΕΛΕΤΕΜ)
ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΡΚΙΝΟΥ
Ο καρκίνος του μαστού είναι πλέον (από το 2020) η συχνότερη μορφή καρκίνου παγκοσμίως (με 2.262.000 νέα περιστατικά), εκτοπίζοντας από την πρώτη θέση τον καρκίνο του πνεύμονα, λόγω της μείωσης του καπνίσματος. Εκπροσωπεί το 26% των καρκίνων που παρουσιάζονται στις γυναίκες, με τον αριθμό των επιζώντων από τη νόσο να αυξάνει διαρκώς, αγγίζοντας μόνο για την πρώτη πενταετία από τη διάγνωση σχεδόν 8 εκατομμύρια γυναίκες σ' όλο τον κόσμο. Στη χώρα μας, επισημαίνει ο Ευάγγελος Φιλόπουλος, πρόεδρος της Ελληνικής Αντικαρκινικής Εταιρείας, τα νέα περιστατικά το 2020 υπολογίστηκαν στα 7.700 και οι θάνατοι στους 2.330, ενώ στην πρώτη πενταετία από τη διάγνωση της νόσου οι επιζήσασες ήταν περίπου 30.900, με τον πραγματικό αριθμό των γυναικών που έχουν στο ιστορικό τους καρκίνο του μαστού να είναι πολλαπλάσιος, καθώς μεγάλος αριθμός ασθενών ζει για πολύ μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Αύξηση, μας λέει, σημειώνεται τις τελευταίες δεκαετίες στον αριθμό των γυναικών που προσέρχονται για προληπτικό μαστογραφικό έλεγχο, δηλαδή για εξετάσεις χωρίς να έχουν συμπτώματα, καθιστώντας έτσι πιο συχνή την ανακάλυψη της νόσου σε πρώιμα στάδια (έγκαιρη διάγνωση), γεγονός που με τη σειρά του ευνοεί την αποτελεσματικότητα της θεραπείας και επομένως την πρόγνωση της νόσου. Η πανδημία ωστόσο, δυστυχώς εξηγεί, μείωσε σημαντικά αυτή την προσέλευση τόσο διεθνώς
Τα πάντα για τον
ι μαστοί βρίσκονται στο θωρακικό τοί χωμα και αναπτύσ σονται στις γυναίκες στη διάρκεια της ήβης, όταν δηλαδή αρχίσουν να παράγονται οι γυναικείες ορμόνες (οιστρογόνα, προγεστερόνη) από τις ωοθήκες. Στον άνδρα, οι μαστοί παραμένουν ατροφικοί και σπάνια διογκώνονται (γυναικομαστία), οπότε ο άνδρας πρέπει να διερευ νηθεί. Ο μαστός αποτελείται από 15-20 λόβια, τα οποία περιέχουν πολλά μικρά λοβίδια, που με τη σειρά τους περιέχουν αδένες που παράγουντογάλα.Ηπαροχέτευση γίνεται από μικρούς σωλήνες (πό ρους)πουεκβάλλουνστηθηλήτου μαστού, που βρίσκεται στο κέντρο μιας σκούρας περιοχής του δέρμα τος που ονομάζεται θηλαία άλως. Μεταξύ των λοβιδίων και των πόρων υπάρχει λίπος. Οι μαστοί περιέχουν επίσης λεμφαγγεία και λεμφαδένες που παγιδεύουν μικρόβια, καρκινικά κύτταρα και άλλες βλαβερές ουσίες εμποδίζο ντάς τα έτσι να φτάσουν στην κυ κλοφορία. Οι μαστοί είναι όργανα που χρη σιμεύουν για να παράγουν το γάλα και αποτελούνται από διάφορους ιστούς (αδενικός ιστός, λιπώδης ιστός, μυϊκός ιστός), που με τη σειρά τους αποτελούνται από διά φορα κύτταρα (αδενικά κύτταρα που παράγουν το γάλα, λιπώδη κύτταρα που στηρίζουν τον μαστό, μυϊκά κύτταρα που βοηθούν στην έκκριση του γάλακτος). Τι γνωρίζουμε Ο καρκίνος του μαστού ανα πτύσσεται από τα αδενικά κύτταρα των πόρων και των λοβιδίων. Σπά νια, όμως, αναπτύσσονται κακοή
Η πρόληψη, τα πρώτα συμπτώματα, η διάγνωση, τα στάδια, οι θεραπείες και οι ερωτήσεις που μπορούμε να κάνουμε στον γιατρό μας
τα παρακείμενα όργανα ή
(δέρμα, μυς, λεμφαδένες)
αργότερα μπορεί να δώσει μεταστάσεις σε απομακρυσμένα όργανα (ήπαρ, πνεύμονες, οστά, εγκέφαλος κ.ά.). Οκαρκίνοςτουμαστούδενείναι μεταδοτικός. Η πρόληψη είναι το κλειδί Οι μέθοδοι διάγνωσης και θε
ραπείας έχουν εξελιχθεί τόσο ώστε να είναι δυνατή η διάγνωση της νόσου σε πρώιμο στάδιο, τότε που μπορεί να αντιμετωπιστεί με επιτυχία. Οκαρκίνοςτουμαστούδενπρο λαμβάνεται ακόμα πρωτογενώς, μιας και δεν ξέρουμε τον ενοχο ποιητικό παράγοντα για τη δημι ουργία του, αλλά δευτερογενώς, δηλαδή με την έγκαιρη διάγνωση, εάν είναι δυνατόν πριν ακόμα γίνει ψηλαφητός ή δώσει συμπτώματα. Η θεραπεία του καρκίνου του μαστού όταν αυτός ανιχνεύεται έγκαιρα έχει πολύ μεγαλύτερη πι θανότητα για ίαση και καλύτερη πορεία. Μπορούμε να κάνουμε κάτι για να αποφύγουμε την εμφάνιση του καρκίνου του μαστού; Δεν υπάρχει κάποιος σίγουρος τρόπος να εμποδίσουμε την ανά πτυξη του καρκίνου του μαστού. Υπάρχουν ωστόσο πράγματα που
12
Ο
συνεπάγεται τη μη
τους.
θειες και από τον λιπώδη ή τον μυ ϊκό ιστό, που λέγονται σαρκώματα. Κάθε διόγκωση του μαστού δεν είναι απαραίτητα καρκίνος. Οι καλοήθεις όγκοι συνήθως είναι ομαλοί, δεν επεκτείνονται σε άλλα όργανα και η αφαίρεσή τους
επανεμφάνισή
Αντίθετα, ο καρκίνος του μα στού αναπτύσσεται προοδευτικά, διηθεί
ιστούς
και
όσο και στη χώρα μας, γεγονός που αναμένεται να οδηγήσει στην αύξηση του αριθμού των γυναικών με πιο προχωρημένη νόσο. Της ΝΤΑΝΙ ΒΕΡΓΟΥ Το πρώτο βήμα στην αντιμετώπιση της νόσου είναι συνήθως η εγχείρηση. Το είδος της εγχείρησης θα το συζητήσει ο χειρουργός με την ασθενή. Μετά την εγχείρηση και με βάση ορισμένα στοιχεία που θα προκύψουν κυρίως από την ιστολογική εξέταση μπορεί στη συνέχεια να χρειαστεί ακτινοθεραπεία, χημειοθεραπεία, ορμονοθεραπεία 29-30 Οκτωβρίου 2022 υγεία & ζωή
Τα συμπτώματα Στα αρχικά στάδια, ο καρκίνος του μαστού δεν παρουσιάζει ση μάδια ή συμπτώματα. Επιπλέον, ο καρκίνος του μαστού, σε αρχικά τουλάχιστον στάδια, δεν προκαλεί πόνο. Δεδομένων των παραπάνω είναι σημαντική η συχνή παρα κολούθηση, αυτοεξέταση και η κλινική εξέταση από ειδικευμένο γιατρό. Σε επόμενα στάδια του καρκί νου του μαστού μπορεί να εμφανι στεί ένα ψηλαφητό μόρφωμα στον μαστό ή διόγκωση των μασχαλιαί ων λεμφαδένων. Ακόμα, μπορεί να εμφανιστεί αλλαγή στο χρώμα του δέρματος ή καθήλωση του δέρματος ή της θηλής του μαστού (εισολκή θηλής). Τέλος, μπορεί να εμφανιστεί υγρό από τη θηλή του μαστού (έκκριμα), που δεν σημαί νει κατ’ ανάγκην ότι η γυναίκα έχει καρκίνο του μαστού, αφού και άλ λες μη κακοήθεις καταστάσεις προκαλούν το ίδιο εύρημα. Αν η γυναίκα δεν δώσει σημα σία στα παραπάνω αναφερθέντα συμπτώματα, τότε μπορεί να εμ φανίσει σημάδια προχωρημένης νόσου, όπως θερμό και ερυθρό μαστό (φλεγμονώδης καρκίνος), πόνους στα οστά, μεγάλη διόγκω ση (block) λεμφαδένων στη μα σχάλη κ.ά. Τονίζεται ιδιαίτερα η μεγάλη αξία της προληπτικής τακτικής εξέτασης των μαστών με μαστο γραφία σε γυναίκες μετά την κλι μακτήριο που δεν παρουσιάζουν σημάδια ή συμπτώματα της νό σου. Η διάγνωση Η διάγνωση του καρκίνου του μαστού αρχίζει όταν μια γυναίκα ή ο ίδιος ο γιατρός της ανακαλύπτει μια μάζα στον μαστό ή με την ψη λάφηση ή με μαστογραφία. Ακολουθούν διάφορες εξετά σεις για την επιβεβαίωση της διά γνωσης. Η μαστογραφία (όταν δεν έχει γίνει) αποτελεί τη βασική απεικο νιστική εξέταση των μαστών. Το υπερηχογράφημα μαστών έχει περιορισμένη αξία και
μεγαλύτερης διαμέτρου και απαι τείται τοπική αναισθησία και μικρή τομή. Η διαφορά με την κυτταρο λογική βιοψία συνιστάται στο ότι το υλικό που μελετά ο παθολογο ανατόμος είναι ιστολογικό. γ. Στερεοτακτική βιοψία Η λήψη του ιστολογικού γίνεται με τη βοήθεια και την καθοδήγηση ειδικών μηχανημάτων, ώστε να εί ναι βέβαιη η αφαίρεση υλικού από την ύποπτη περιοχή, ιδίως όταν η βλάβη του μαστού δεν είναι ψηλα φητή.
ο χει
με την ασθενή. Μετά την εγχείρηση και με βάση ορισμένα στοιχεία που θα προκύψουν κυ ρίως από την ιστολογική εξέταση μπορεί στη συνέχεια να χρειαστεί ακτινοθεραπεία, χημειοθεραπεία, ορμονοθεραπεία.
Από τι εξαρτάται η μετεγχειρη τική θεραπεία; Τα στοιχεία που λαμβάνονται υπόψη στην επιλογή της μετεγχει ρητικής θεραπείας είναι: ● το μέγεθος και η διαφοροποίηση του όγκου ● η ύπαρξη ορμονικών υποδοχέ ων ● το αποτέλεσμα της εξέτασης του Ηer2/neu ● η γενική κατάσταση της υγείας ● το ιστορικό εμμηνόπαυσης, κ.ά. Μετεγχειρητική θεραπεία Η μετεγχειρητική θεραπεία πε ριλαμβάνει την ακτινοθεραπεία, τη χημειοθεραπεία και την ορμονοθε ραπεία. Εχει ως σκοπό να καταστρέψει κακοήθη κύτταρα που ενδεχομέ νως έχουν μείνει στο σώμα μετά την εγχείρηση και να αποτρέψει την επανεμφάνιση της νόσου. Ακτινοθεραπεία Ακτινοθεραπεία χορηγείται ως συμπλήρωμα των «συντηρητικών» χειρουργικών επεμβάσεων, όπως η ογκεκτομή ή η μερική μαστεκτο μή, καθώς και σε ορισμένες περι πτώσεις μετά από ριζική μαστεκτο μή όταν υπάρχουν συγκεκριμένοι λόγοι. Σε ορισμένες περιπτώσεις χο ρηγείται επίσης προεγχειρητικά με σκοπό να ελαττώσει το μέγεθος ενός μεγάλου όγκου. Η ακτινοθε ραπεία έχει ορισμένες πιθανές παρενέργειες τις οποίες πρέπει να γνωρίζει μια γυναίκα και να συζη τήσει με τον ακτινοθεραπευτή πριν αρχίσει θεραπεία. Οι παρενέργειες αυτές περιορίζονται με την πρόοδο της τεχνολογίας.
καθώς και τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου είναι γυναίκες με εμπειρία καρκίνου του μαστού. Στα χρόνια λειτουργίας του,
14
απαιτεί χειρουρ γική αφαίρεση. Αλλοτε με ταχεία βιοψία, δηλαδή άμεση απάντηση στο ερώτημα «καλοήθης ή κακο ήθης» και άλλοτε με μόνιμη ιστο λογική εξέταση κατά την οποία η απάντηση δίνεται μέσα σε ορισμέ νες ώρες. Οι πρώτες τρεις βιοψίες μπορούν να γίνουν και εκτός νοσο κομείου, ενώ η ανοιχτή χειρουργι κή βιοψία γίνεται στο χειρουργείο. Η
Η
έχει
χο
νόσου.
αντιμετώπιση της
είναι
νήθως
δ. Ανοιχτή χειρουργική βιοψία Σε ορισμένες περιπτώσεις, η ταυτοποίηση της φύσης της ύπο πτης περιοχής
θεραπεία
θεραπεία
ως αρχικό στό
της την αφαίρεση της ορατής
Το πρώτο βήμα, λοιπόν, στην
νόσου
συ
η εγχείρηση. Το είδος της εγχείρησης θα το συζητήσει
ρουργός
ει
διαφορική
ανάμεσα
και
τρόποι να διαγνωστεί σωστά κατά πόσον η μάζα στον μαστό είναι καλοήθης ή κακοήθης: α.
βιοψία Γίνεται με μια λεπτή βελόνη (FNA
σύριγγα
φηση
Στα αρχικά στάδια ο καρκίνος του μαστού δεν παρουσιάζει σημάδια ή συμπτώματα και επίσης δεν προκαλεί πόνο. Δεδομένων των παραπάνω είναι σημαντική η συχνή παρακολούθηση, η αυτοεξέταση και η κλινική εξέταση από ειδικευμένο γιατρό ↘ ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΗ ΣΕΛΙΔΑ «Αλμα Ζωής» Ο Πανελλήνιος Σύλλογος Γυναικών με Καρκίνο Μαστού «Αλμα Ζωής» είναι μη κερδοσκοπικό σωματείο, που ιδρύθηκε το 1988 από γυναίκες που είχαν βιώσει
πάνω
29-30 Οκτωβρίου 2022 υγεία & ζωή
βοηθά
κυρίως στη
διάγνωση
σε έναν συμπαγή όγκο
μια κύστη γεμάτη υγρό. Υπάρχουν τέσσερις
Κυτταρολογική
– Fine Needle Aspiration Biopsy) που προσαρμόζεται σε μια
και επιτρέπει την αναρρό
κυττάρων από την ύποπτη περιοχή του μαστού. β. Ιστολογική βιοψία με βελόνη Η βιοψία αυτή είναι παρόμοια με την FNA, αλλά η βελόνη είναι
προσωπικά τον καρκίνο του μαστού, με στόχο έναν κόσμο χωρίς θανάτους από καρκίνο μαστού. Ολα τα μέλη του, οι εθελόντριες,
ο Σύλλογος αριθμεί πλέον
από 2.500 μέλη, ενώ διαθέτει ένα μεγάλο σώμα εκπαιδευμένων εθελοντριών, βοηθώντας εκατοντάδες γυναίκες από όλη την Ελλάδα.
θερμοκρασία να πέφτει σταδιακά και τις εποχικές λοιμώξεις να κάνουν σιγά σιγά την εμφάνισή τους. Η πολύτιμη άμυνα του οργανισμού μας απέναντί τους δεν είναι άλλη από το ανοσοποιητικό μας σύστημα. Γι΄ αυτό και η ενίσχυση της φυσιολογικής λειτουργίας του πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα, καθώς συμβάλλει αποφασιστικά στην αντιμετώπιση των συγκεκριμένων νόσων. Ο κύριος ρόλος του ανοσοποιητικού συστήματος είναι η προστασία του οργανισμού από τους παθογόνους παράγοντες που μπορεί να υπάρχουν στο εξωτερικό περιβάλλον. Η πληθώρα μηχανισμών που διαθέτει για τον έλεγχο και την εξάλειψή τους και οι λειτουργίες που αναπτύσσει συμβάλλουν στην αντιμετώπιση τόσο των τοξικών όσο και των αλλεργιογόνων ουσιών που εισέρχονται στον οργανισμό μέσω των βλεννογόνων. Μελέτες έχουν δείξει ότι ο κίστος και η βιταμίνη D έχουν αποδεδειγμένη ευεργετική δράση στο ανοσοποιητικό σύστημα. Κίστος: ένα πολύτιμο δώρο της φύσης Ο κίστος (Cistus creticus) είναι ένα πολυετές ποώδες φυτό που συναντάμε σε πολλά νησιά. Ιδιαίτερη πατρίδα του θεωρείται η Κρήτη, γι΄ αυτό και η κοινή ονομασία του είναι κίστος «ο κρητικός» ή λαδανιά. Το χαρακτηριστικό ροζ – μωβ χρώμα του ευθύνεται για τον χαρακτηρισμό του ως «rock rose». Ο κίστος αναπτύσσεται σε πετρώδεις περιοχές και άγονα εδάφη. Εχει την ικανότητα να επιβιώνει και να αναπτύσσεται ακόμα και μετά από πυρκαγιές, γι΄ αυτό και είναι γνωστός για την ανθεκτικότητά του. Εντύπωση προκαλεί το γεγονός, ότι ο κίστος ήταν από την αρχαιότητα γνωστός για τις φαρμακευτικές του ιδιότητες. Η ευεργετική του δράση οφείλεται στην υψηλή περιεκτικότητα που εμφανίζει σε πολυφαινόλες, συστατικά με αντιφλεγμονώδεις και αντιοξειδωτικές ιδιότητες. Τα αποτελέσματα μελετών έχουν δείξει, πως όταν οι πολυφαινόλες εισέλθουν στον οργανισμό μας, έχουν ωφέλιμη δράση σε πολλές χρόνιες παθολογικές καταστάσεις. Οι πολυφαινόλες που υπάρχουν στα φυτά του γένους Cistus έχουν την ικανότητα να αδρανοποιούν τις ελεύθερες ρίζες, εμφανίζοντας αντιοξειδωτική δράση. Τα ευρήματα κλινικής μελέτης που έγινε σε 160 ασθενείς απέδειξαν την επικουρική δράση του κίστου στην υποστήριξη του ανοσοποιητικού συστήματος έναντι εποχικών ιογενών και βακτηρια-
17 Τ
κών λοιμώξεων, καθώς και στη βελτίωση των συμπτωμάτων τους. Τριπλή προστασία του ανοσοποιητικού Η ΣΕΙΡΑ συμπληρωμάτων διατροφής almora PLUS® της ELPEN έχει εμπλουτίσει το χαρτοφυλάκιο των σκευασμάτων της στην κατηγορία του ανοσοποιητικού συστήματος με βασικό συστατικό τον κίστο (Cistus creticus), με το almora PLUS® CISTUS PROTECT. Το almora PLUS® CISTUS PROTECT είναι συμπλήρωμα διατροφής με ειδικά μελετημένη σύνθεση 3 συστατικών (κίστος, ψευδάργυρος, βιταμίνη D), που συμβάλλουν στη διατήρηση ενός ισχυρού ανοσοποιητικού συστήματος και στην αποτελεσματική θωράκιση του οργανισμού από τις εποχικές λοιμώξεις. 1. Κίστος (εκχύλισμα Cistus creticus): με περιεκτικότητα 20% σε πολυφαινόλες. Οι πολυφαινόλες έχουν υψηλή αντιοξειδωτική και αντιφλεγμονώδη ικανότητα και παρέχουν ωφέλιμες δράσεις σε πολλές χρόνιες παθολογικές καταστάσεις όταν εισέλθουν στον οργανισμό μας. 2. Βιταμίνη D: συμβάλλει στη φυσιολογική λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος και στη φυσιολογική κατάσταση των οστών και των δοντιών. 3. Ψευδάργυρος: συμβάλλει στη διατήρηση της φυσιολογικής λειτουργίας του ανοσοποιητικού συστήματος, ενώ προστατεύει τα κύτταρά μας από το οξειδωτικό stress. Κίστος και βιταµίνη D: οι πολύτιµοι σύµµαχοι του ανοσοποιητικού συστήµατος Κρίσιµος ο ρόλος της βιταµίνη D Μία από τις σημαντικότερες βιταμίνες που χρειάζεται ο οργανισμός μας είναι η βιταμίνη D. Γνωστή και ως «βιταμίνη του ήλιου» συντίθεται στον οργανισμό όταν το δέρμα εκτίθεται στο φως του ήλιου. Η βιταμίνη D συμβάλλει ενεργά στη διατήρηση επαρκών επιπέδων ασβεστίου και φωσφόρου στον οργανισμό. Εχει μεγάλη επίδραση στον σχηματισμό και τη διατήρηση ισχυρών οστών, ενώ η έλλειψή της προκαλεί απορρόφηση μόλις του 10 έως 15% του διαιτητικού ασβεστίου και περίπου του 60% του φωσφόρου. Τα χαμηλά επίπεδα της βιταμίνης D δεν αφήνουν ανεπηρέαστο το ανοσοποιητικό σύστημα. Επίσημες μελέτες έχουν δείξει την ύπαρξη συσχέτισης των χαμηλών επιπέδων της βιταμίνης D με την αυξημένη εμφάνιση λοιμώξεων. Από τα ευρήματα επιδημιολογικής έρευνας που πραγματοποιήθηκε σε δείγμα περίπου 19.000 συμμετεχόντων προκύπτει επίσης πως η πιθανότητα νόσησης από λοίμωξη του ανώτερου αναπνευστικού ήταν πολύ μεγαλύτερη στα άτομα με χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D. 29-30 Οκτωβρίου 2022 υγεία & ζωή
ο φθινόπωρο είναι εδώ με τη
δυναμικού, οι μεγάλοι χρόνοι αναμονής για ραντεβού ή η έλλειψη κατανόησης των ρευματικών παθήσεων μεταξύ των κυβερνητικών υπευθύνων λήψης αποφάσεων είναι το φετινό μήνυμα της EULAR και της Ελληνικής Εταιρείας Αντιρευματικού Αγώνα (ΕΛΕΑΝΑ) με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Αρθρίτιδας.
Οι ρευματικές παθήσεις αφορούν ένα ευρύ φάσμα εμπλεκομένων: αυτούς που λαμβάνουν αποφάσεις για τις πολιτικές υγείας, τους διαμορφωτές της κοινής γνώμης, τους επαγγελματίες υγείας, τις φαρμακευτικές εταιρείες αλλά και τον γενικό πληθυσμό. Ενώ όμως η υγειονομική περίθαλψη έχει γίνει ένα πολύ ορατό θέμα διεθνούς συζήτησης λόγω της πανδημίας Covid-19, οι ρευματικές παθήσεις παραμένουν σε μεγάλο βαθμό άγνωστες και αδιευκρίνιστες σε όλη την Ευρώπη και όχι μόνο, παρά τη σοβαρότητα και τον επιπολασμό τους. Οι ρευματικές παθήσεις αποτελούν τη σημαντικότερη αιτία αναπηρίας, είναι υπεύθυνες για το 60% των αναρρωτικών αδειών μακράς διαρκείας και οδηγούν εκτός εργασίας το 50% των ασθενών. Στην Ελλάδα εκτιμάται ότι το 25% των ασθενών με ρευματικές παθήσεις εγκαταλείπει την εργασία του μέσα στα 5 πρώτα χρόνια από τη διάγνωση. Το δε κοινωνικό κόστος των ρευματοπαθών
κ.ά.).
18 Πολλές φορές η καθη μερινότητα των αν θρώπων που έχουν κάποιο ρευματικό νό σημα διαφέρει αρκε τά από την περίοδο πριν από τη διάγνωση. Οι δραστηριότητες που είναι επίπονες για το σώμα ποικίλλουν και συχνά δεν συνι στώνται. Παρατηρείται ότι αυτός ο περιορισμός του σώματος μπο ρεί να
σε πολλούς τομείς της ζωής ενός ανθρώπου που νοσεί. Η φροντίδα του σπι τιού, που απαιτεί απλές κινήσεις έως και έντονη δραστηριότη τα, είναι ένα δύσκολο κομμάτι για τη ζωή ενός ανθρώπου που έχεις χρόνιους πόνους, επομέ νως καλείται να βρει εναλλα κτικούς τρόπους διαχείρισης. Η επαγγελματική ζωή κάποιες φορές τροποποιείται και ο
ενδεχομένως
να αλ λάξουν εάν διαγνωστεί με ρευ ΟΙ ΡΕΥΜΑΤΙΚΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΚΑΙ Η ΖΩΗ ΜΕ ΑΥΤΕΣ Της ΝΤΑΝΙ ΒΕΡΓΟΥ Η καλύτερη κατανόηση των «σημείων πόνου» θα μας επιτρέψει να τις αντιμετωπίσουμε καλύτερα τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο Η επικέντρωση στην κατανόηση των «σημείων πόνου» που έχουν οι ασθενείς με ρευματικά νοσήματα, η συρρίκνωση του ιατρικού εργατικού
επιφέρει -σε κάποιες περι πτώσεις- ένα πλήθος συναισθη μάτων, τα οποία μοιάζουν πολύ με αυτά που εμφανίζονται σε μια κοινή για όλους τους ανθρώπους κατάσταση, την κατάσταση του πένθους. Ο περιορισμός των δραστηρι οτήτων εμφανίζεται
ίδιος δυσκολεύεται να ανταποκρι θεί σωματικά. Ακόμα και οι πιο προσωπικές ανάγκες που απαι τούν κίνηση επηρεάζονται από τη δυσκαμψία και τον πόνο (π.χ. δραστηριότητες προσωπικής φροντίδας και υγιεινής, σεξου αλική ζωή,
Επιπλέον, οι αθλητικές συνήθειες ενός ατό μου
πρέπει
τους στον γιατρό και στη θεραπεία,
η
της ΕΛΕΑΝΑ, Αθανασία Παππά. Οι ασθενείς αντιμετωπίζουν πρόβλημα πρόσβασης σε γιατρό λόγω αδυναμίας εξασφάλισης ραντεβού στις δημόσιες δομές ή σε γιατρό συμβεβλημένο με τον ΕΟΠΥΥ, λόγω αδυναμίας πληρωμής αμοιβής ιδιώτη γιατρού αλλά και λόγω απόστασης ή αδυναμίας μετακίνησης στο ιατρείο. Ασθενείς δηλώνουν ότι η κατάσταση της υγείας τους επιδεινώθηκε λόγω καθυστέρησης ή ακόμα και διακοπής της θεραπείας τους. Οι ασθενείς με ρευματικές παθήσεις θα πρέπει να έχουν κατάλληλη πρόσβαση σε εξειδικευμένη και ποιοτική ιατρική και υγειονομική φροντίδα ώστε να βελτιστοποιηθεί η μακροχρόνια ποιότητα της ζωής. Στην Ελλάδα, σύμφωνα με την πρόεδρο της ΕΛΕΑΝΑ, η έλλειψη πολιτικών υγείας για την ορθή αντιμετώπιση των ρευματικών παθήσεων και των συνεπειών τους έχει ως αποτέλεσμα την καθυστερημένη διάγνωση, τις δυσκολίες πρόσβασης στην κατάλληλη θεραπεία και την έλλειψη μέτρων στα άτομα ΑμεΑ. Οι αλλαγές στην καθημερινότητα μετά τη διάγνωση Γράφει η Νικολέττα Κουσουρή* 29-30 Οκτωβρίου 2022 υγεία & ζωή
είναι δυσβάσταχτο και πλήττει καίρια την κοινωνική ανάπτυξη και ευημερία. Οι πάσχοντες υφίστανται μεγάλες συνέπειες στην προσωπική, οικογενειακή, επαγγελματική και κοινωνική τους ζωή. Στην Ελλάδα, με την παρατεταμένη κρίση και ύφεση, οι πάσχοντες έχουν δυσκολίες στην πρόσβασή
τόνισε
πρόεδρος
ΑΡΘΡΙΤΙ∆Α
Τι είναι η Ψωριασική Αρθρίτιδα (Ψ.Α.); Η Ψωριασική Αρθρίτιδα (Ψ.Α.) είναι ένας τύπος φλεγμονώδους αρθρίτιδας που σχετίζεται με την ψωρίαση. Οι άνθρωποι με Ψ.Α. μπορεί να έχουν προσβολή του δέρματος ή και των ονύχων (λεπιδώδεις, δερματικές βλάβες, γραμμώσεις και βαθουλώματα στα νύχια), πόνο στις αρθρώσεις, δυσκαμψία και οίδημα στα δάχτυλα που τα κάνει να μοιάζουν στο σχήμα με λουκάνικα. Η Ψ.Α. προχωράει βαθύτερα από το δέρμα Οπως η ψωρίαση και η ρευματοειδής αρθρίτιδα, η Ψ.Α. είναι νόσος του ανοσοποιητικού συστήματος. Στην Ψ.A. το ανοσοποιητικό σύστημα προκαλεί πολύ γρήγορο πολλαπλασιασμό των δερματικών κυττάρων, με αποτέλεσμα αυτά να εμφανίζονται σαν κόκκινες πλάκες μελέπιαστηνεπιφάνειατουδέρμα-
τος (ψωρίαση). Η φλεγμονή μπορεί να επεκταθεί και στις αρθρώσεις σας,προκαλώνταςοίδημακαιπόνο. Αν δεν αντιμετωπιστεί θεραπευτικά, η Ψ.Α. μπορεί να οδηγήσει σε παραμόρφωση ή καταστροφή των αρθρώσεων και αναπηρία. Ετσι, αν νομίζετε ότι ίσως έχετε συμπτώματα που υποδηλώνουν πιθανή Ψ.Α., μιλήστε στον ρευματολόγο σας το συντομότερο δυνατόν. Για πολλούς ανθρώπους που πάσχουν από Ψ.Α., τα συμπτώματα ίσως είναι ήπια. Ομως, εκτιμάται ότι στους μισούς ασθενείς με Ψ.Α., η αρθρίτιδα εξελίσσεται σε βαριά μορφή, όμοια με ρευματοειδή αρθρίτιδα. Καθώς ο χρόνος περνάει χωρίς την κατάλληλη θεραπεία, η καταστροφή των αρθρώσεων μπορεί να είναι μη αναστρέψιμη. Τα αίτια δεν είναι γνωστά. Κανείς δεν γνωρίζει ακριβώς τι είναι αυτό που πυροδοτείτηνεμφάνισητηςνόσου. Ορισμένα πράγματα που γνωρίζουμε είναι τα εξής: ● Μπορεί να ενέχονται περιβαλλο-
ντικοί παράγοντες, όπως λοίμωξη και τραυματισμός.
● Μπορεί να είναι κληρονομική. Συχνά η Ψ.Α. προσβάλλει μέλη της ίδιας οικογένειας, αλλά τα ακριβή γενετικά αίτια δεν είναι γνωστά. ● Η Ψ.A. είναι νόσος του ανοσοποιητικού συστήματος. Δεν είναι λοιπόν μεταδοτική. Δεν μπορείτε να προσβληθείτε ερχόμενοι σε επαφή με κάποιο άλλο πρόσωπο και δεν μπορείτε να τη μεταδώσετε σε κανέναν. Η έρευνα για τα αίτια της Ψ.Α. συνεχίζεται. Τα συμπτώματα της Ψ.Α. μπορεί
να επηρεάσουν τη ζωή σας με πολλούς τρόπους. Τα συμπτώματα της Ψ.Α. μπορεί να έχουν επιπτώσεις σε διάφορες πλευρές της ζωής σας. Mπορεί να σας επηρεάσουν σωματικά, συναισθηματικά και κοινωνικά. Πρέπει να τα βγάλετε πέρα όχι μόνο με τα σωματικά συμπτώματα που εμφανίζετε και με τις τυχόν συνέπειεςτηςθεραπείαςσας,αλλάκαι με τις αντιδράσεις των άλλων απέναντι στην κατάστασή σας. Αυτό μπορεί να είναι ακόμα πιο δύσκολο αν εμφανίζετε εξάρσεις της ψωρίασης. ΠΗΓΗ: ΕΛΕΑΝΑ
Η Ελληνική Εταιρεία Αντιρευματικού Αγώνα (ΕΛΕΑΝΑ) είναι ένας κοινωφελής, μη κερδοσκοπικός οργανισμός, αναγνωρισμένος από το κράτος. Ιδρύθηκε το 1978 στην Αθήνα. Μέλη της ΕΛΕΑΝΑ είναι κυρίως άτομα που πάσχουν από αρθρίτιδα/ ρευματισμό, ρευματολόγοι και άτομα που ενδιαφέρονται να συμπαρασταθούν σε αυτούς που πάσχουν από αρθρίτιδα/ ρευματισμό. Ολα τα μέλη εργάζονται εθελοντικά.
Μake over στο σώµα
πλέον χαρακτηριστικό σημάδι της
σώμα; Η χαλάρωση. Ερχεται ως φυσιολογική διαδικασία με το πέρασμα του χρόνου, τις αυξομειώσεις του βάρους, μετά από εγκυμοσύνη αλλά και την έλλειψη της άσκησης. Οφείλεται στη μείωση του κολλαγόνου και της ελαστίνης, δύο βασικών συστατικών από τα οποία εξαρτώνται η σφριγηλότητα και η
σφέρει το EMSCULPT NEO, το μοναδικό με κλινικές μελέτες και πιστοποιήσεις FDA και Medical CE. Το EMSCULPT NEO χρησιμοποιεί τη μόνη μη επεμβατική τεχνολογία στον κόσμο, η οποία μπορεί να αυξήσει τη μυϊκή μάζα κατά 25% και να μειώσει το λίπος τοπικά κατά 30% μέσα σε τέσσερις μόνο συνεδρίες. Πολλαπλές κλινικές μελέτες έδειξαν ότι το EMSCULPT NEO επιφέρει μια άκρως εντυπωσιακή αλλαγή στο σώμα, η οποία μπορεί να είναι μόνιμη, διατηρώντας την με σταθερή ήπια εκγύμναση. Είναι ιδανικό για άνδρες
και γυναίκες. Η θεραπεία πραγματοποιείται από εξειδικευμένο γιατρό σε επιλεγμένα σημεία εφαρμογής: γλουτοί, κοιλιακοί, πλαϊνά της κοιλιάς, πρόσθιες και οπίσθιες επιφάνειες των μηρών, εσωτερικές και εξωτερικές επιφάνειες των μηρών, γάμπες, δικέφαλοι και τρικέφαλοι μυς των βραχιόνων. Επιπλέον: ➊ Κάθε συνεδρία διαρκεί 30 λεπτά, στη διάρκεια της οποίας πραγματοποιούνται 20.000 μυϊκές συσπάσεις!
προ-
21 ΨΩΡΙΑΣΙΚΗ
ΕΧΕΙΣ ΑΝΑΛΟΓΙΣΤΕΙ ποιο είναι
νεανικότητα του δέματος. Μπορούμε να ανατρέψουμε άμεσα την εξέλιξη της χαλάρωσης; Παλαιότερα η μόνη λύση στο δύσκολο πρόβλημα της χαλάρωσης του δέρματος ήταν οι επεμβατικές θεραπείες οι οποίες είχαν δύσκολη αποθεραπεία και οι ασθενείς χρειάζονταν χρόνο παραμονής στο σπίτι. Από το 2018 οι θεραπείες διαμόρφωσης σιλουέτας άλλαξαν για πάντα με την εισαγωγή στην αγορά των μη επεμβατικών λύσεων λιπόλυσης και μυϊκής ενδυνάμωσης που ακούνε στο όνομα EMSCULPT. Η BTL Aesthetics διαμορφώνει τις σύγχρονες τάσεις στις μη επεμβατικές θεραπείες σώματος με τη συνδυαστική λύση που
το
γήρανσης ή της έλλειψης σφριγηλότητας στο
τα
➍ Ιδανικό για εκείνους που θέλουν να επανέλθουν γρήγορα μετά από έναν τραυματισμό ή χειρουργείο ή δεν επιτρέπεται
γυμναστούν λόγω
υγείας. ➎ Το αγαπούν οι
τον τοκετό όταν επιθυμούν
αποκτήσουν γρήγορα επίπεδη κοιλιά. Γενικήάποψητουχώρου ΑπόαριστεράπροςταδεξιάΟθωναςΚρητικός,πλαστικόςχειρουργός, ΓεώργιοςΜπρίνηςSalesManagerBTL,∆ηµήτρης∆ρακωτόςπλαστικός χειρουργός υγεία & ζωή 29-30 Οκτωβρίου 2022
➋ Δεν υπάρχει αίσθηση πόνου ούτε χρειάζεται χρόνος αποθεραπείας. ➌ Απευθύνεται σε όσους επιθυμούν άμεσα καλοσχηματισμένο σώμα, ανορθωμένους και καμπύλους γλουτούς, σφιχτή κοιλιά με γραμμωμένους μυς, πιο σφριγηλό δέρμα πάνω από το γόνατο και
χέρια.
να
προβλημάτων
μαμάδες μετά
να
ξηρός λαιμός οφεί λεται συχνά σε κρυο λόγημα, αφυδάτωση ή ύπνο με το στόμα ανοιχτό. Υπάρχουν αποτελεσματικές θεραπείες στο σπίτι, αλλά εξετάστε το ενδεχό μενο να επισκεφτείτε έναν γιατρό εάν τα συμπτώματα διαρκέσουν περισσότερο από μία εβδομάδα. Είναι αυτό λόγος ανησυχίας; Ο ξηρός, γρατζουνισμένος λαι μός είναι ένα κοινό σύμπτωμα - ει δικά κατά το φθινόπωρο και τους κρύους μήνες του χειμώνα, όταν ο αέρας είναι ξηρός και οι λοιμώξεις του ανώτερου αναπνευστικού εξα πλώνονται. Συνήθως, ο ξηρός λαιμός είναι σημάδι για κάτι μικρό, όπως ξη ρότητα στον αέρα, κρυολόγημα ή ίωση. Η εξέταση των άλλων συμπτω μάτων σας μπορεί να σας βοηθή σει να καταλάβετε την αιτία του ξηρού λαιμού σας και να ξέρετε αν πρέπει να καλέσετε τον γιατρό σας. Οι περισσότεροι από εμάς όταν χρησιμοποιούμε φυσικές ή «σπιτικές» θεραπείες1αναζητού με καταπράυνση (72%), ενυδάτω ση (52%), και φυσικά συστατικά (50%). Τα περισσότερα κρυολογήμα τα ή οι ιώσεις καθώς και η γρίπη χρειάζονται μερικές ημέρες για να ολοκληρώσουν τον κύκλο τους. Τα αντιβιοτικά δεν θεραπεύουν ένα κρυολόγημα, μια ίωση ή μια γρίπη, γιατί σκοτώνουν μόνο βακτήριαόχι ιούς.
8 τρόποι να αντιμετωπίσετε
τον ερεθισμένο και ξηρό λαιμό Για να αισθανθείτε καλύτερα κατά τη διάρκεια του κρυολογή ματος ή της ίωσης, καθώς και όταν έχετε γρίπη, δοκιμάστε τα παρα κάτω: ● Πάρτε ένα μη συνταγογραφού μενο αναλγητικό, όπως ιβουπρο φαίνη, για να ανακουφίσετε τον πονόλαιμο και τους πόνους του σώματος. ● Πίνετε ζεστά υγρά, όπως ζωμό και ζεστό τσάι. ● Κάντε γαργάρες με ένα μείγμα ζεστού νερού και 1/2 κουταλάκι του γλυκού αλάτι. ● Χρησιμοποιήστε ένα αποσυμ φορητικό ρινικό σπρέι για να ανα
λαιμό, αφού καθώς λιώνει η καρα μέλα στο στόμα αυξάνεται η παρα γωγή σιέλου, η οποία λιπαίνει και καταπραΰνει τους φλεγμονώδεις ιστούς και απομακρύνει μολυσμα τικούς οργανισμούς από αυτούς. Περιέχουν, επίσης, βιταμίνη C και ψευδάργυρο που συμβάλλουν στη φυσιολογική λειτουργία του ανο σοποιητικού συστήματος. Να θυμίσουμε μερικές αιτίες που προκαλούν ξηρότητα και ερε θισμό στον λαιμό: Κρυολόγημα ή ίωση: Το κρυο λόγημα ή η ίωση είναι μια κοινή λοίμωξη που προκαλείται από πολλούς διαφορετικούς ιούς.
αλλεργίες προκαλούνται από υπερβολική αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος σε κανονικά αβλαβείς ουσίες στο πε ριβάλλον σας. Αφυδάτωση: Η ξηρότητα στον λαιμό σας μπορεί απλώς να είναι ένα σημάδι ότι δεν έχετε πιει αρ κετά υγρά. Οταν είστε αφυδατω μένοι, το σώμα σας δεν παράγει τόσο πολύ σάλιο που συνήθως υγραίνει το στόμα και τον λαιμό σας. Η αφυδάτωση μπορεί επίσης να προκαλέσει ξερό στόμα, αυξη μένη δίψα, πιο σκούρα ούρα και λι γότερα ούρα από το συνηθισμένο, κούραση και ζάλη. Κοιμάστε με το στόμα ανοιχτό:
ξυπνάτε κάθε πρωί με ξηρο στομία, το πρόβλημα μπορεί να εί
22 Ο
επιπλέον υγρά για να δι ατηρήσετε το στόμα και τον λαιμό σας υγρό και να αποτρέψετε την αφυδάτωση. ● Ξεκουραστείτε αρκετά. ● Ενεργοποιήστε έναν υγραντήρα για να υγράνετε τον αέρα στο δω μάτιό σας. ● «Πιπιλίστε» μια παστίλια για τον λαιμό (π.χ.
και
μια κατα
αίσθηση κατάλληλη για
και ερεθισμό στον
Η μόλυνση μπορεί να κάνει τον λαιμό σας ξηρό και
Γρίπη:
γρίπη είναι
ασθένεια του αναπνευστικού. Οπως
κρυολόγημα, ένας ιός προκαλεί τη γρίπη. Τα συμπτώματα της γρίπης τείνουν να είναι πιο
κρυολογήματος.
χτό. Ο αέρας στεγνώνει το σάλιο που συνήθως κρατά το στόμα και τον λαιμό σας υγρά. * Γενικός ιατρός Γιατί πονάει ο λαιμός μας; Τα περισσότερα κρυολογήματα ή οι ιώσεις καθώς και η γρίπη χρειάζονται μερικές ημέρες για να ολοκληρώσουν τον κύκλο τους. Τα αντιβιοτικά δεν θεραπεύουν ένα κρυολόγημα, μια ίωση ή μια γρίπη, γιατί σκοτώνουν μόνο βακτήριαόχι ιούς Γράφει ο ΑΡΗΣ ΓΚΌΒΑΣ* 29-30 Οκτωβρίου 2022 υγεία & ζωή
κουφίσετε τη βουλωμένη μύτη. ● Πίνετε
φυτικές παστίλιες StrepHerbal), που συνεισφέρουν στην ομαλή λειτουργία του ανο σοποιητικού
έχουν
πραϋντική
ξηρότητα
«γρατζουνισμένο».
Η
μια
στο
σοβαρά από εκείνα του
Εποχιακές αλλεργίες: Οι επο χιακές
Εάν
ναι ότι κοιμάστε με το στόμα ανοι