Τ Λ Λ Ο Γ Ο Δ Λ Λ Η Ν Ω Ν Α Ρ Υ Α Ι Ο Λ Ο Γ Ω Ν Δξκνύ 136, 10553 Αζήλα. Τει-Fax.: 2103252214, E-mail:archaeol@otenet.gr, www.sea.org.gr
Αζήλα 18/12/2019 ΤΜΠΛΗΡΩΜΑΣΙΚΟ ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ ΣΟΤ ΤΛΛΟΓΟΤ ΔΛΛΗΝΩΝ ΑΡΥΑΙΟΛΟΓΩΝ ΣΗ ΤΝΔΓΡΙΑΗ ΣΟΤ ΚΔΝΣΡΙΚΟΤ ΑΡΥΑΙΟΛΟΓΙΚΟΤ ΤΜΒΟΤΛΙΟΤ ΣΗ 18 Η ΓΔΚΔΜΒΡΙΟΤ ΥΔΣΙΚΑ ΜΔ ΣΟ ΘΔΜΑ: «Έγθξηζε ή κε ηνπ αηηήκαηνο ηεο “Αηηηθό Μεηξό Α.Δ.” ζρεηηθά κε ηελ έγθξηζε κειέηεο θαηαζθεπήο ηνπ Σηαζκνύ "Βεληδέινπ" κε πξνζσξηλή απόζπαζε θαη επαλαηνπνζέηεζε ησλ αξραηνηήησλ, ζην πιαίζην θαηαζθεπήο ηνπ Μεηξνπνιηηηθνύ Σηδεξνδξόκνπ Θεζζαινλίθεο» ΠΡΟΚΑΣΑΡΚΣΙΚΔ ΠΑΡΑΣΗΡΗΔΙ ΔΠΙ: -ΣΟΤ ΣΔΤΥΟΤ «Τεθκεξίσζε γηα ηελ αλαπνκπή ζην ΚΑΣ ηνπ ζέκαηνο ηεο δηαρείξηζεο ησλ αξραηνηήησλ πνπ επξέζεζαλ ζην Σηαζκό Βεληδέινπ» (ζηο εξήρ: ηεύσορ ΑΜ) -ΣΟΤ ΣΔΤΥΟΤ «Τερληθή Έθζεζε γηα ηελ δηεξεύλεζε ησλ επηπηώζεσλ πνπ ελδέρεηαη λα πξνθιεζνύλ από ηηο θάζεηο θαηαζθεπήο κε ηελ θαηά ρώξα δηαηήξεζε ησλ αξραηνηήησλ ηνπ ζηαζκνύ «Βεληδέινπ» ζηηο πθηζηάκελεο αξραηόηεηεο θαη ηηο επηζθάιεηεο πνπ ζα δεκηνπξγεζνύλ θαηά ηε θάζε ηεο εθζθαθήο θαη ηεο πξνζσξηλήο αληηζηήξημεο ηνπ ζηαζκνύ» (ζην εμήο: Τεσνική Έκθεζη) πνπ θαηαηέζεθαλ από ηελ Αηηηθό Μεηξό ζην ΥΠΠΟΑ. Οη παξαπάλσ κειέηεο θαηαηέζεθαλ ζην ΥΠΠΟΑ ηελ Πέκπηε 12/12/2019, θαη εηζάγνληαη ζην ΚΑΣ ρσξίο λα έρεη πξνεγεζεί ν απαξαίηεηνο ρξόλνο γηα ηελ κειέηε ηνπ θαθέινπ ηεο Αηηηθό Μεηξό. Γηα έλα ζέκα πνπ έρεη εγείξεη ηόζε δεκόζηα ζπδήηεζε, αιιά θαη ζπδήηεζε εληόο ηεο δηεζλνύο επηζηεκνληθήο θνηλόηεηαο θαη ησλ θνξέσλ πξνζηαζίαο πνιηηηζηηθήο θιεξνλνκηάο, από ην 2012, είλαη πξνθαλέο όηη ε αηθληδηαζηηθή θαηάζεζε θαη ε θαηεπείγνπζα εμέηαζε ηνπ θαθέινπ ηεο Αηηηθό Μεηξό απνηειεί κεζόδεπζε. ε θάζε πεξίπησζε, νη παξαθάησ παξαηεξήζεηο είλαη ζεκαληηθέο, αιιά πξνθαηαξθηηθέο, θαζώο ν ύιινγνο Διιήλσλ Αξραηνιόγσλ ζα πξνζθύγεη θαη ζε εηδηθόηεξνπο επηζηήκνλεο (πνιηηηθνύο κεραληθνύο, γεσιόγνπο, ζηαηηθνύο) πξνθεηκέλνπ λα θξηζεί αληηθεηκεληθά θαη εμ νινθιήξνπ ν θάθεινο πνπ θαηαηέζεθε. Θεσξνύκε όηη ππνρξέσζε θαη ηνπ ίδηνπ ηνπ ΥΠΠΟΑ ζα ήηαλ λα θάλεη ην αληίζηνηρν, αληί λα εηζάγεη ην ζέκα εζπεπζκέλα ζην ΚΑΣ. Σρόιηα: 1. Ο ηζρπξηζκόο όηη «νη αξραηόηεηεο θηλδπλεύνπλ από ηελ θαηά ρώξαλ δηαηήξεζε» (9.2.2 Πξόθιεζε βιαβώλ επί ηνπ ππεξθείκελνπ αξραηνινγηθνύ ζηξώκαηνο, πνπ αλάγεηαη ζηνπο ξσκατθνύο θαη ειιεληζηηθνύο ρξόλνπο, θαηά ηελ θαηαζθεπή νξηδόληησλ ραιύβδηλσλ ζσιήλσλ), πνπ πεξηιακβάλεηαη ηόζν ζην Σεύρνο ΑΜ όζν θαη ζηελ Σερληθή Έθζεζε, είλαη θαηλνθαλήο, πέξαλ θάζε επηζηεκνληθήο ινγηθήο θαη ζηεξείηαη επηζηεκνληθήο ηεθκεξίσζεο. Καηαξράο ηόζν ην ηεύρνο ΑΜ όζν θαη ε Τερληθή Έθζεζε εκθαλίδνπλ ην θαηλνθαλέο θαη εμνξγηζηηθό επηρείξεκα όηη από ηελ εθαξκνγή ηνπ ζπζηήκαηνο pipe jacking ζα θαηαζηξαθνύλ ειιεληζηηθέο αξραηόηεηεο θαζώο «θα διαηπήζει για όλο ζσεδόν ηο μήκορ ηος Σηαθμού ηο υρ ανυηέπυ πεπιγπαθέν απσαιολογικό ζηπώμα» (Τεύρνο ΑΜ, ζει. 92). Τν εμνξγηζηηθό ζην ζεκείν απηό είλαη όηη ε Αηηηθό Μεηξό, σο κε όθεηιε, θάλεη κηα αξραηνινγηθή εθηίκεζε γηα ην πνύ
εθηείλνληαη ηα αξραηνινγηθά θαηάινηπα, πξνζπαζώληαο λα ακθηζβεηήζεη ηελ Δθνξεία Αξραηνηήησλ Πόιεο Θεζζαινλίθεο θαη ηα επηζηεκνληθά ζπκπεξάζκαηα ησλ αλαζθαθέσλ! Σηε ζει. 90 ηνπ Τεύρνπο ΑΜ, αλαθέξεηαη ην έγγξαθν ηεο ΔΦΑΠΟΘ, ζην νπνίν νη αλαζθαθείο ηνπ ρώξνπ επεμεγνύλ επαθξηβώο ζε πνηα ζηάζκε βξίζθεηαη ην πέξαο ησλ αλζξσπνγελώλ επηρώζεσλ θαη πνύ αξρίδεη ην θπζηθό ζηξώκα, κεηά ηελ αλαζθαθή θαη ηηο δνθηκαζηηθέο ηνκέο πνπ πξαγκαηνπνίεζαλ ζηα θξεάηηα ζηηο δύν άθξεο ηνπ ζηαζκνύ (Αλαηνιηθό Φξέαξ +2,20 έσο +1,70, Γπηηθό Φξέαξ +2,05 έσο +1,40). Η Αηηηθό Μεηξό αλαθέξεη ζηελ ίδηα ζειίδα ην εμήο: «διαπιζηώθηκε όηι ηο απσαιολογικό ζηπώμα, πος ανάγεηαι ζηοςρ πυμαφκούρ και ελληνιζηικούρ σπόνοςρ (…), εκηείνεηαι μέσπι ηη ζηάθμη α. Δςηικό Φπέαπ +0,936 (απόλςηο σαμηλόηεπο ςτόμεηπο) και β. Αναηολικό Φπέαπ +0,880 (απόλςηο σαμηλόηεπο ςτόμεηπο)». Γειαδή πξνζπαζεί ε Αηηηθό Μεηξό λα «δηνξζώζεη» ηνπο αλαζθαθείο ηνπ ρώξνπ, ηελ αξκόδηα Δθνξεία, αιιά θαη ην ΥΠΠΟΑ ην νπνίν ελέθξηλε ηελ ηερληθή ιύζε ηεο θαηά ρώξαλ δηαηήξεζεο γλσξίδνληαο όηη νη δηαηξήζεηο πξνβιέπεηαη λα γίλνπλ θάησ θαη ζε απόζηαζε αζθαιείαο από ην ζηξώκα ησλ αλζξσπνγελώλ απνζέζεσλ, θαη ζπγθεθξηκέλα κέζα ζην θπζηθό έδαθνο, όπσο απηό έρεη ηεθκεξησζεί κε ηελ αλαζθαθή ζην ζπγθεθξηκέλν ζηαζκό! Όιεο νη ζειίδεο ηνπ Σεύρνο ΑΜ θαη ηεο Σερληθήο Έθζεζεο πνπ αλαθέξνληαη ζε «θαηαζηξνθή ειιεληζηηθώλ αξραηνηήησλ» από ηε ιύζε ηεο θαηά ρώξαλ δηαηήξεζεο, βαζίδνληαη ζε επηλνεκέλα δεδνκέλα, αλαξκόδησλ θνξέσλ, είλαη αληηεπηζηεκνληθέο θαη αβάζηκεο θαη πξέπεη λα απνξξηθζνύλ σο απαξάδεθηεο. Κακία θαηαζηξνθή ειιεληζηηθώλ αξραηνηήησλ δελ ζα επηζπκβεί κε ηελ εγθεθξηκέλε ιύζε ηεο θαηά ρώξαλ δηαηήξεζεο, θαζώο απηή ζηεξίρηεθε ζηα αξραηνινγηθά δεδνκέλα πνπ παξείρε ε κόλε αξκόδηα ΔΦΑΠΟΘ θαη νη αλαζθαθείο ηνπ ρώξνπ θαη ζρεδηάζηεθε εηδηθά γηα ηελ πξνζηαζία ησλ νξαηώλ αξραηνηήησλ θαη όισλ ησλ ππνθείκελσλ αξραηνινγηθώλ ζηξσκάησλ. 2. Δμίζνπ θαηλνθαλέο είλαη θαη ην επηρείξεκα όηη κε ηε ιύζε ηεο θαηά ρώξαλ δηαηήξεζεο δελ πξνζηαηεύνληαη επαξθώο νη βπδαληηλέο αξραηόηεηεο (9.2.1 Έιιεηςε επαξθνύο πξνζηαζίαο ησλ αξραηνηήησλ ησλ βπδαληηλώλ ρξόλσλ), ηζρπξηζκόο πνπ ζηεξίδεηαη θπξίσο ζηελ Σερληθή Έθζεζε ηεο εηαηξείαο «πλεξγάηεο Καξύδε ΑΔ», γηα ηελ νπνία έρνπκε λα παξαηεξήζνπκε ηα εμήο: Η έθζεζε απηή θαηαξράο βαζίδεηαη ζε κηα απηνςία πνπ πξαγκαηνπνηήζεθε ζηηο 14.11.2019. Δίλαη γλσζηό όηη νη αξραηόηεηεο ηνπ Σηαζκνύ Βεληδέινπ, ζε εθαξκνγή ηεο εγθεθξηκέλεο ιύζεο θαηά ρώξαλ δηαηήξεζεο, είλαη ήδε θαηαρσκέλεο ζύκθσλα κε ηνλ εγθεθξηκέλν από ην ΥΠΠΟΑ ηξόπν, ελώ έρεη θαηαζθεπαζηεί θαη ε πιάθα νξνθήο. Πξνθαλώο ν κειεηεηήο δελ είρε θακία πξόζβαζε ζην αξραηνινγηθό πιηθό γηα ην νπνίν ζπληάζζεη ηελ έθζεζε, εη κε κόλνλ ηηο θσηνγξαθίεο πνπ ηνπ παξείρε ε Αηηηθό Μεηξό. Πξνθαλώο, ινηπόλ, ηα ζπκπεξάζκαηα ηεο έθζεζεο θαη νη παξαηεξήζεηο (όπσο ε παξαηήξεζε πεξί ύπαξμεο λεξνύ, πνπ δελ ηεθκαίξεηαη από πνύ πξνέξρεηαη, όκσο ρξεζηκνπνηείηαη σο επηρείξεκα) δελ βαζίδνληαη ζε πξαγκαηηθή γλώζε ηνπ αληηθεηκέλνπ. Πξνβιεκαηηζκό πξνθαινύλ νη αξθεηέο ππνθεηκεληθέο θξίζεηο ησλ ζπληαθηώλ ηεο έθζεζεο θαη κάιηζηα επί δεηεκάησλ, όπσο ε πξνζηαζία ησλ αξραηνηήησλ θαη ην βάζνο ησλ αξραηνινγηθώλ ζηξσκάησλ, γηα ηα νπνία αξκόδηα είλαη ε Αξραηνινγηθή Υπεξεζία θαη ε ΔΦΑΠΟΘ, κε ηελ νπνία ν ζπληάθηεο ηεο έθζεζεο θαίλεηαη όηη δελ ζπλεξγάζηεθε. Δπηπιένλ, ε αιιεινγξαθία πνπ πεξηιακβάλεηαη ζηελ Έθζεζε δηαθξίλεηαη από έλα πλεύκα ζρεηηθήο «ραιαξόηεηαο» πνπ ίζσο δελ ζπλάδεη κε ηε ζεκαζία ηεο ππόζεζεο. Έηζη, ε έθζεζε ηνπ ζεηζκνιόγνπ πνπ ζπλνδεύεη ηελ Έθζεζε ζπληάρζεθε κεηά από πξνθνξηθό αίηεκα θαη εθπνλήζεθε «ζηα πιαίζηα θηιηθήο ακηζζί εμππεξέηεζεο». Γηα έλα δήηεκα απηήο ηεο ζεκαζίαο ζα ήηαλ αλακελόκελν ε ζρεηηθή έθζεζε λα αλαηίζεηαη θαη εμεηάδεηαη ζεζκηθά από ηνπο αξκόδηνπο θνξείο, πξηλ παξνπζηαζηεί ζην Κεληξηθό Αξραηνινγηθό Σπκβνύιην.
Γηαπηζηώλεηαη κηα δπζθνιία θαηαλόεζεο ηεο δνκήο ησλ αξραίσλ πιηθώλ. Σπγθεθξηκέλα, πξνθεηκέλνπ λα αλαδεηρζεί ην δήηεκα ησλ θξαδαζκώλ γίλεηαη επίθιεζε ηεο πεξίπησζεο ηνπ ηξακ ζηελ Αζήλα, ην νπνίν, ελώ είρε ζρεδηαζηεί λα δηέξρεηαη δίπια από ηνπο Σηύινπο ηνπ Οιπκπίνπ Γηόο απνκαθξύλζεθε κε απόθαζε ηνπ ΥΠ.ΠΟ.Α. Η ζύγθξηζε απηή είλαη ηνπιάρηζηνλ αηπρήο, θαζώο εμηζώλνληαη νη επηδξάζεηο πνπ πξνθαινύληαη ζε δηαθνξεηηθά πεξηβάιινληα (ππέξγεην-ππόγεην έξγν) επί κλεκείσλ κε δηαθνξεηηθά ηνηρνδνκηθά ραξαθηεξηζηηθά (ιηζόθηηζηε ελ μεξώ – θαηά θύξην ιόγν αξγνιηζνδνκή κε ηε ρξήζε ζπλδεηηθνύ πιηθνύ). Γίλεηαη, δειαδή, ζαθέο όηη αγλννύληαη βαζηθέο αξρέο κεραληθήο ηεο αξραίαο αξρηηεθηνληθήο. Δπηπιένλ, αλαθέξεηαη αλαθξηβώο όηη ε απνκάθξπλζε ηνπ ηξακ αθνξνύζε ζην Οιπκπηείν, ελώ ζηελ πξαγκαηηθόηεηα αθνξνύζε ζηελ Πύιε ηνπ Αδξηαλνύ. Αλαθξηβέο είλαη θαη ην ζρόιην όηη ν βαζηθόο ιόγνο γηα ηελ απνκάθξπλζε ηνπ ηξακ ήηαλ ε γεηηλίαζε κε ην κλεκείν: ην ηξακ άιιαμε ράξαμε, γηαηί εηζαθνύζηεθε ε πξνεηδνπνίεζε ηεο αξκόδηαο ηόηε Δθνξείαο (Γ΄ ΔΠΚΑ) όηη, πέξαλ ησλ θξαδαζκώλ πνπ ζα επηβαξύλνπλ ην ηζηάκελν κλεκείν, κε ηηο εξγαζίεο πιεζίνλ ηεο Πύιεο ζα πξνθύςεη αλαζθαθή, από ηελ εμέιημε ηεο νπνίαο ζα θαζπζηεξήζεη ην ρξνλνδηάγξακκα ηνπ έξγνπ. Απηόο ήηαλ ν βαζηθόο ιόγνο αιιαγήο ηεο γξακκήο ράξαμεο. Αληηζέησο, ππάξρεη άιιν έλα παξάδεηγκα πνπ ζα έπξεπε λα αλαθεξζεί: ε αιιαγή ησλ γξακκώλ ηνπ ΗΣΑΠ ζηελ Αζήλα, ζην ζεκείν πνπ απηέο πέξλαγαλ πάλσ από ηνλ Βσκό ησλ Γώδεθα Θεώλ κέζα ζηελ αξραία Αγνξά. Τν ηκήκα ηνπ Βσκνύ ησλ Γώδεθα Θεώλ, πνπ βξηζθόηαλ αθξηβώο θάησ από ηηο γξακκέο ηνπ ΗΣΑΠ, κε επίρσζε πεξίπνπ 60 εθ. κεηαμύ ηνπ βσκνύ θαη ησλ γξακκώλ, βξέζεθε θαηά ηηο αλαζθαθέο ηεο Α΄ ΔΠΚΑ ην 2010-2011 ζε εμαηξεηηθή θαηάζηαζε δηαηήξεζεο, ρσξίο λα έρεη επεξεαζηεί από ηνπο θξαδαζκνύο ηνπ ζπξκνύ πνπ δηεξρόηαλ αθξηβώο από πάλσ ηνπ. Τν παξάδεηγκα απηό δείρλεη όηη έρεη κεγάιε δηαθνξά ε ζπκπεξηθνξά ηζηάκελσλ κλεκείσλ από κλεκεία πνπ βξίζθνληαη εληόο ηνπ εδάθνπο θαη θάζε πεξίπησζε πξέπεη λα εμεηάδεηαη ρσξηζηά, κε βάζε ηα ραξαθηεξηζηηθά θάζε κλεκείνπ, ηελ θαηάζηαζε δηαηήξεζήο ηνπ θ.ιπ. Σε θάζε πεξίπησζε, ζηελ Τερληθή Έθζεζε θαίλεηαη λα έρεη ππνινγηζηεί ε επίδξαζε πνπ ζα έρνπλ νη θξαδαζκνί από ηνπο ζπξκνύο ηνπ Μεηξό, κε ππνινγηζκό κόλν ησλ 3 κ. απνζέζεσλ πνπ δηαηεξνύληαη θάησ από ηηο αξραηόηεηεο θαη εμ απηνύ πξνηείλεη ηελ ηνπνζέηεζε «αληηθξαδαζκηθνύ ζηξώκαηνο». Όκσο, θάησ από ηηο νξαηέο αξραηόηεηεο ππάξρεη όρη κόλν ην ζηξώκα ησλ 3 κ ρώκαηνο, αιιά επηπιένλ νη ραιύβδηλνη ζσιήλεο ηνπ pipe jacking θαη ζηξώκα ζθπξνδέκαηνο. Πνπζελά ζηε Τερληθή Έθζεζε δελ θαίλεηαη αλ νη ππνινγηζκνί ζε Η/Υ έγηλαλ ζπκπεξηιακβάλνληαο ην ππόζηξσκα από ραιύβδηλνπο ζσιήλεο θαη ζθπξόδεκα. ε πεξίπησζε πνπ απηέο νη παξάκεηξνη δελ έρνπλ ιεθζεί ππόςε, ηόηε ηα ζπκπεξάζκαηα ηεο Σερληθήο Έθζεζεο ζα πξέπεη λα απνξξηθζνύλ ζην ζύλνιν ηνπο. Η αλάιπζε ηεο επίπησζεο ησλ θξαδαζκώλ επί ησλ αξραηνηήησλ θαηά ην ζηάδην ηεο θαηαζθεπήο ηνπ ζηαζκνύ ηζρύεη, θαη κάιηζηα ζε πνιιαπιάζην βαζκό, θαη γηα ηελ πεξίπησζε ηεο απόζπαζεο. Γηόηη θαη ζηελ πεξίπησζε πνπ ηειηθώο επηιεγεί ε ιύζε ηεο απόζπαζεο, νη θξαδαζκνί από ηελ απόζπαζε θαη αλύςσζε ησλ αξραηνηήησλ ζα είλαη αλαπόθεπθηνη, όπσο ν ηεκαρηζκόο ησλ αξραηνηήησλ (πνπ δελ αλαθέξεηαη πνπζελά ζηελ Τερληθή Έθζεζε θαη ζην Τεύρνο ηεο ΑΜ) θαη ε αθεξαηόηεηα ησλ αξραηνηήησλ (πνπ ζπρλά πεξηγξάθεηαη ζηελ έθζεζε) ζα ηεζεί ζε θίλδπλν. Δλδηαθέξνπζα παξάκεηξνο πνπ ηίζεηαη ζηελ ίδηα θαηεγνξία είλαη ε ζπκπεξηθνξά ησλ κλεκείσλ ζε πεξίπησζε ζεηζκηθήο δόλεζεο. Θα πξέπεη, βεβαίσο, λα γίλεη δεθηό όηη κηα ηέηνηα δόλεζε είλαη δπλαηόλ λα επηζπκβεί ζε νπνηαδήπνηε ζηηγκή θαη όρη κόλν θαηά ηελ δηάξθεηα πινπνίεζεο ηνπ έξγνπ. Δθόζνλ, ινηπόλ, νη θίλδπλνη πνπ επηθαιείηαη ε Έθζεζε (ηόζν ζην ζπγθεθξηκέλν ηκήκα όζν θαη ζην Παξάξηεκα Γ) είλαη πξαγκαηηθνί, ηόηε ζα πξέπεη λα αλαζεσξεζεί ην ζύλνιν ηεο πξνιεπηηθήο δηαρείξηζεο όισλ ησλ κλεκείσλ ηεο πόιεο κε ηελ ελίζρπζε ηεο αληηζεηζκηθήο ηνπο πξνζηαζίαο, πνιιώ δε κάιινλ, όπσο έρεη ήδε ηνληζζεί, όηαλ όια ηα βπδαληηλά θαη κεηαβπδαληηλά κλεκεία ηεο πεξηνρήο αλήθνπλ ζην ίδην ηζηνξηθό ζηξώκα. Δάλ απηόο ν ζεηζκόο είλαη ηόζν ζνβαξόο, ηόηε ζα πξέπεη λα αξρίζεη λα ππάξρεη αλεζπρία όρη κόλν γηα ηηο αξραηόηεηεο ηεο Βεληδέινπ, αιιά γηα όιε ηελ πόιε.
Αθόκα πην αλεζπρεηηθή είλαη ε επηζήκαλζε γηα ηελ ύπαξμε λεξνύ, πνπ νδεγεί ζην ζπκπέξαζκα γηα «κόληκε ξνή λεξνύ» (αηεθκεξίσην ζπκπέξαζκα) θαη «ύπαξμε πδξνθόξνπ νξίδνληα». Αλ ε ύπαξμε λεξνύ (πνπ δελ πξνζδηνξίδεηαη θαλ ε πεγή ηνπ, ε θνξά ηνπ θαη ε έληαζή ηνπ) κπνξεί λα πξνθαιεί ηέηνηνπο πξνβιεκαηηζκνύο γηα ηελ θαηαζθεπή ππόγεηνπ έξγνπ ζηελ Δγλαηία, ηη ζα πξέπεη λα εηπσζεί γηα ηελ θαηαζθεπή αληίζηνηρσλ έξγσλ ζηελ παξαιία ηεο Θεζζαινλίθεο (Λεσθ. Νίθεο), όπνπ θαη ζήκεξα εθηεινύληαη νηθνδνκηθά έξγα, όπσο ζην πεξίθεκν «ΌιπκπνοΝάνπζα»; 3. ε θαλέλα ζεκείν ηνπ Σεύρνπο ΑΜ δελ ηεθκαίξεηαη όηη ε εγθεθξηκέλε ιύζε ηεο θαηά ρώξαλ δηαηήξεζεο δελ είλαη εθηθηή. Τα ηερληθά επηρεηξήκαηα ηεο Αηηηθό Μεηξό αθνξνύλ όηη ε ιύζε απηή είλαη δπζθνιόηεξε σο ηερληθό έξγν, πνπζελά όκσο δελ ηεθκαίξεηαη όηη είλαη αλέθηθηε. Γελ ζα κπνξνύζε άιισζηε, θαζώο ζηε ζύληαμε ηεο ιύζεο ηεο θαηά ρώξαλ δηαηήξεζεο ζπκκεηείρε ε Μειεηεηηθή Οκάδα ηεο Αηηηθό Μεηξό, ελώ ε ίδηα Μειεηεηηθή Οκάδα επίζεο ελέθξηλε θαη ηηο κειέηεο ζην ζηάδην ΟΜ1. Σηαρπνινγνύκε: Γηα ηελ ππξνπξνζηαζία: «ε Ππξνζβεζηηθή Υπεξεζία πξνθξίλεη ζαθώο ηε ιύζε ηεο απόζπαζεο θαη επαλαηνπνζέηεζεο» (ζει. 95) Καη «αλ θαη δελ νδεγεί κνλνζήκαληα ζε θαηαζηξαηήγεζε ησλ δηεζλώλ πξνηύπσλ αζθαιείαο (NFPA 130) θαη ησλ ζρεηηθώλ πξνδηαγξαθώλ ζηελ πεξίπησζε θσηηάο/θαπλνύ» Γηα ηνλ πδξάξγπξν: «Γηα ηελ δηαζθάιηζε ηεο επηζθεςηκόηεηαο ηνπ αξραηνινγηθνύ ρώξνπ, ζα πξέπεη λα γίλνληαη ηαθηηθέο δεηγκαηνιεπηηθέο κεηξήζεηο, γηα ηελ απνθπγή ηπρόλ έθζεζεο ησλ επηζθεπηώλ ζε πδξάξγπξν θαη ηελ παξνρή αζθαινύο πξόζβαζεο ζην θνηλό». (ζει. 100)
Σειηθέο παξαηεξήζεηο: Δίλαη γλσζηό ζε όινπο όζνη αζρνινύληαη κε ηνλ έιεγρν πεξηβαιινληηθώλ κειεηώλ όηη ζπλήζσο ε επηρεηξεκαηνινγία πνπ επηιέγεηαη θαη ρξεζηκνπνηείηαη εμππεξεηεί ηνλ ηειηθό ζθνπό ηεο κειέηεο. Γηα ηνλ ζθνπό απηνί νη ζπληάθηεο αληί λα παξνπζηάδνπλ όια ηα δεδνκέλα από ηα νπνία ζα εμαξηεζεί ε ηειηθή απόθαζε ηνπ γλσκνδνηηθνύ νξγάλνπ θαη ηηο ελαιιαθηηθέο ιύζεηο βάζεη ησλ δεδνκέλσλ απηώλ, κε απνηέιεζκα ε όιε επηρεηξεκαηνινγία θαηαθαλώο λα ζπληνλίδεηαη κε ηελ επηδίσμε λα θαηαδεηρζεί ην ζπκπέξαζκα πνπ πξνηάζζεηαη ήδε από ηελ εηζαγσγή, όηη νη αξραηόηεηεο πξέπεη λα απνζπαζηνύλ. Σε ηειηθή αλάιπζε δηαθαίλεηαη όηη ε πξνβιεκαηηθή πεξηζηξέθεηαη γύξσ από ηηο έλλνηεο ηνπ ζπγθξηηηθνύ θόζηνπο: ε απόζπαζε ζα είλαη πην νηθνλνκηθή από ηελ θαηά ρώξα δηαηήξεζε θαη ζπλεπώο πξέπεη ε ιύζε απηή λα πξνηηκεζεί. Υπό απηήλ ηελ έλλνηα γηα πξώηε θνξά ζα δνζεί έλα κέηξν πξαγκαηηθήο νηθνλνκηθήο αμηνιόγεζεο ησλ αξραηνηήησλ, ε νπνία ζα αληηζηνηρεί ζηελ νηθνλνκηθή δηαθνξά αλάκεζα ζην θόζηνπο δηαηήξεζεο θαη ην θόζηνο απόζπαζεο. Σε θακία πεξίπησζε δελ είλαη απηή ε έλλνηα ηνπ δεκνζίνπ ζπκθέξνληνο, όπσο νξίδεηαη ζηνλ Ν. 3028/02 θαη ζηηο απνθάζεηο ηνπ ΣηΔ, όπνπ ε έλλνηα ηνπ δεκνζίνπ ζπκθέξνληνο πεξηιακβάλεη ζαθώο ηελ πξνζηαζία θαη αλάδεημε ησλ αξραηνηήησλ, θαη κάιηζηα ελόο κείδνλνο ζεκαζίαο αξραηνινγηθνύ ζπλόινπ. Ο Σύιινγνο Διιήλσλ Αξραηνιόγσλ επηθπιάζζεηαη γηα ηελ θαηάζεζε θαη ζπκπιεξσκαηηθνύ ππνκλήκαηνο κεηά από ελδειερή κειέηε ηνπ Τεύρνπο ΑΜ θαη ηεο Τερληθήο Έθζεζεο.