EFSYN KRASI DECEMBER 2020

efsyn

Κρασί

ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΗΣ «ΕΦΗΜΕΡΙΔΑΣ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ»

2 19 | 12 | 2020 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Κρασιά για το κυριακάτικο τραπέζι

Γιάννης Καρακάσης (MW) «Από τη Θράκη μέχρι και την Κρήτη, έχουμε καταπληκτικά terroirs»

50 Great Greek Wines 2020 Τα 50 καλύτερα ελληνικά κρασιά

Θάνος Ντούγκος Tα μικρά ελληνικά οινοποιεία πρεσβευτές ποιότητας στο εξωτερικό

Τα κόκκινα του χειμώνα

Γιορτάζουμε τη ζωή Το κρασί είναι χαρά,

είναι παρέα, είναι στιγμές!

ΕFSYΝ ΚΡΑΣΙ ∆ΙΕΥΘΥΝΤΗΣ

Νικόλας Βουλέλης ∆ΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ

Σωτήρης Μανιάτης ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΦΥΛΛΟΥ ΣΑΒΒΑΤΟΚΥΡΙΑΚΟΥ

Περιεχόμενα

Τάσος Παππάς ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΕΝΤΥΠΟΥ

4

16

40

Κώστας Μανιμανάκης

Γιάννης Καρακάσης, MW: «Το κρασί είναι για να ενώνει, όχι για να διχάζει»

Τα κόκκινα κρασιά του χειμώνα

Ο πολιτισμός της ρετσίνας

26

46

Σταύρος Μαλαγκονιάρης Βάση Παναγοπούλου Δημήτρης Σταθόπουλος

12

Τα κρασιά της χαράς

Paleo Winebar, Γιάννης Καϋμενάκης: «Εδώ, ο καθένας μπορεί να ζήσει την περιπέτειά του με το κρασί όπως θέλει!»

Θάνος Ντούγκος: «Υπάρχει αρνητικότητα προς τους μικρούς οινοποιούς»

34 10 κρασιά για το κυριακάτικο τραπέζι

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ

Βάση Παναγοπούλου ΣΧΕ∆ΙΑΣΜΟΣ

Λουίζα Καραγεωργίου

efsynΚΡΑΣΙ

4 Ο Γιάννης Καρακάσης (MW) είναι ένας από τους σχεδόν τετρακόσιους Master of Wine στον κόσμο. Εχει τη δική του σχολή -First Growth Wine School- στην Κύπρο, διδάσκει εντός και εκτός Ελλάδας (MasterClass γευσιγνωσίας), έχει συμβουλευτικές συνεργασίες με τον όμιλο ξενοδοχείων Katikies και με premium εστιατόρια εντός και εκτός Ελλάδας ή με ομίλους ξενοδοχείων, είναι συγγραφέας τριών βιβλίων, ενώ έχει και το δικό του ιστολόγιο. Τελευταίο του πόνημα η πλατφόρμα ανάδειξης και εξωστρέφειας του ελληνικού κρασιού 50 Great Greek Wines, όπου ανάμεσα σε 420 κρασιά από 141 ελληνικά οινοποιεία διάσημοι γευσιγνώστες, που γνωρίζουν τις ελληνικές ποικιλίες, ξεχώρισαν τα πενήντα καλύτερα. Στόχος να αναδείξουν με την ομάδα του τη μοναδικότητα των ελληνικών κρασιών, να δώσουν την επιπλέον φήμη, όπως λέει, την απαιτούμενη υπεραξία που τους αρμόζει όχι μόνο στην εσωτερική αγορά, αλλά και στο εξωτερικό. Και όλα αυτά τα κατάφερε μετά την 20ετή υπηρεσία του στο Πολεμικό Ναυτικό ως ιπτάμενος

ΓΙΑΝΝΉΣ ΚΑΡΑΚΑΣΉΣ - MW

«Το κρασί είναι για να ενώνει, όχι για να διχάζει» Tης ΒΑΣΗΣ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΥ

φτασε στο ραντεβού μας κρατώντας στο χέρι το βιβλίο του «Τα Φυσικά Κρασιά στην Ελλάδα», θέμα που έχει ξεσηκώσει αρκετές αντιδράσεις στο πώς αποκαλείς ένα κρασί φυσικό, πώς πιστοποιείσαι ως παραγωγός φυσικών κρασιών, τα άλλα κρασιά τι είναι και πολλά ακόμη. Ηταν φυσικό λοιπόν η γνωριμία μας και η συζήτηση να ξεκινήσει από αυτή την τάση της οινικής αγοράς, που όμως πίσω της, εκτός από τους ευκαιριακούς θιασώτες, έχει και ανθρώπους που μοχθούν χρόνια και υπερασπίζονται τη δουλειά τους σχεδόν δονκιχωτικά, γιατί ήταν αυτοί που άνοιξαν τον δρόμο. Και έχουμε πράγματι πολλούς Ελληνες οινοποιούς που έχουν επενδύσει χρόνια τώρα στην παραγωγή φυσικών κρασιών ή κρασιών ελάχιστων επεμβάσεων, όπως είναι ίσως ο σωστός ορισμός. Γιάννης Καρακάσης: Υπάρχει κόσμος που είναι αλλεργικός στα θειώδη. Βέβαια το ποσοστό είναι πάρα πολύ χαμηλό και οι περισσότεροι σίγουρα το γνωρίζουν πριν δοκιμάσουν κρασί. Εν τούτοις τα ποσοστά σε θειώδη, οι αναλογίες, είναι πολύ μικρότερες από ό,τι σε φαγητά π.χ. που μας αρέσουν, όπως είναι οι κονσέρβες, τα αποξηραμένα φρούτα. Υπάρ-

Ε

χει μια δαιμονοποίηση των θειωδών, αλλά πολλές φορές τα θειώδη μπορεί να είναι πιο αθώα από πάρα πολλά άλλα πράγματα. Αλλού είναι το πρόβλημα. Ας τα πάρουμε όμως από την αρχή. Ο όρος φυσικά κρασιά είναι μη δόκιμος και δεν έχει οριστεί επισήμως. Πρόσφατα στη Γαλλία δημιούργησαν μια «χάρτα» φυσικών κρασιών, οπότε αν είσαι κομμάτι αυτής της χάρτας, μπορείς να πεις το κρασί σου επίσημα φυσικό κρασί (Vin Methode Nature) και να το αναφέρεις στην ετικέτα σου. Επίσης ο όρος αυτός είναι διάτρητος και υπάρχει πρόβλημα, γιατί υπονοεί ότι τα υπόλοιπα κρασιά είναι αφύσικα, ίσως και... διαβολικά. Αρα ο όρος φυσικά κρασιά σίγουρα εμπεριέχει ένα κομμάτι μάρκετινγκ. Ομως υπάρχουν και άνθρωποι οι οποίοι κάνουν φανταστικά κρασιά με ελάχιστες παρεμβάσεις, που δεν το είδαν ποτέ εμπορικά, αλλά λειτούργησαν εξ αρχής με αυτή την ηθική και φιλοσοφία και ξεκίνησαν όντας πιστοποιημένοι βιολογικοί καλλιεργητές ή και βιοδυναμικοί, διαχειριζόμενοι μια πρώτη ύλη χωρίς χημικά και χωρίς προσθήκες ή αφαιρέσεις προσθέτων στο οινοποιείο και με ελάχιστα ή και καθόλου θειώδη. Αυτή είναι η εξήγηση των

efsynΚΡΑΣΙ

ΤΟ ΚΡΑΣΊ ΕΊΝΑΊ ΧΑΡΑ ΚΑΊ ΑΠΟΛΑΥΣΗ. ΔΕΝ ΧΡΕΊΑΖΕΤΑΊ ΝΑ ΠΕΡΊΜΕΝΟΥΜΕ ΚΑΠΟΊΟ ΕΞΑΊΡΕΤΊΚΟ ΓΕΓΟΝΟΣ ΓΊΑ ΝΑ ΑΝΟΊΞΟΥΜΕ ΕΝΑ ΜΠΟΥΚΑΛΊ. ΜΠΟΡΕΊ ΤΟ ΊΔΊΟ ΤΟ ΚΡΑΣΊ ΝΑ ΕΊΝΑΊ ΑΠΟ ΜΟΝΟ ΤΟΥ Ο ΠΡΩΤΑΓΩΝΊΣΤΗΣ ΣΤΟ ΣΕΝΑΡΊΟ ΠΟΥ ΘΑ ΕΠΊΛΕΞΟΥΜΕ ΝΑ ΖΗΣΟΥΜΕ

5 φυσικών κρασιών. Αρα μέσα σε αυτή τη δεξαμενή των φυσικών κρασιών που δημιουργήθηκε θα βρούμε και καταπληκτικά κρασιά, θα βρούμε και ξίδια. Και θα δούμε και ανθρώπους που ανέβηκαν σε αυτό το τρένο γιατί είδαν ότι πάει λίγο πιο γρήγορα. Γιατί είδαν κάποιες αγορές που έχουν δυναμική. Και βέβαια αυτό δημιουργεί το ερώτημα το κατά πόσο αυτό είναι συμβατό στη φιλοσοφία της παραγωγής φυσικών κρασιών ή όχι. Ο καθένας βγάζει τα συμπεράσματά του. Από τη στιγμή που δημοσίευσα το βιβλίο μου «Τα Φυσικά Κρασιά της Ελλάδας» πριν από δύο χρόνια μέχρι σήμερα αυτοί οι οινοποιοί είναι σαφώς περισσότεροι, γιατί πράγματι υπάρχει μια νέα τάση στην αγορά για πιο «natural» κρασιά. Αν παρατηρήσετε, γράφω τον όρο πάντα σε εισαγωγικά. Ομως το κρασί είναι για να ενώνει και όχι για να διχάζει. Και ο όρος «Φυσικά Κρασιά» έχει δημιουργήσει θέμα. Στην ουσία όλοι ξέρουμε τι σημαίνει φυσικό κρασί. Προσπαθούμε να πούμε ότι είναι όσο πιο φυσικό γίνεται. Γιατί εντελώς φυσικό κρασί δεν υπάρχει. Αν το προσπαθούσαμε, θα γινόταν πάντα ξίδι. Σε κάποιο στάδιο ο άνθρωπος θα επέμβει. Αν θέλουμε όμως να μιλήσουμε για ακόμη υψηλότερη ποιότητα κρασιών, αυτόματα δεν θα έπρεπε να στραφούν οι οινοπαραγωγοί στη βιολογική καλλιέργεια των αμπελώνων τους; Να είναι πιο καθαρή η παραγωγή τους σε επίπεδο καλλιεργητικών πρακτικών; Πολύ σωστά. Πρέπει να δούμε και να πούμε ότι το πρόβλημα δεν είναι στα θειώδη. Το πρόβλημα το μεγάλο είναι στα χημικά σκευάσματα που χρησιμοποιούνται στο αμπέλι, τύπου round up, γλυφοσάτη κ.λπ. Εκεί είναι τα προβλήματα. Αν κάποιος λοιπόν θέλει να ακολουθήσει τις σύγχρονες τάσεις, θα πρέπει να είναι τουλάχιστον βιολογικός στο αμπέλι του. Και στην Ελλάδα με αυτόν τον καιρό, με αυτόν τον ήλιο, με όχι πάρα πολλές βροχοπτώσεις -σαφώς και κάθε περιοχή δεν είναι ίδια, άλλο η Σαντορίνη, άλλο η Κεφαλονιά- αν θέλουμε να πάμε το κρασί σε ένα πιο πάνω επίπεδο και προσπαθούμε να είμαστε φιλικοί προς το περιβάλλον, τότε θα πρέπει να σκεφτούμε και τις ήπιες καλλιεργητικές πρακτικές στο αμπέλι ( βιολογική καλλιέργεια) και βέβαια και όλο το μετέπειτα κομμάτι του sustainability (βιώσιμης διαχείρισης). Από την οινοποίηση μέχρι και την εμφιάλωση. Πρέπει να δεις το βάρος της φιάλης, τον φελλό, πρέπει να δεις την παραγωγή σου ολιστικά. Διάβασα σε ένα κείμενό σου να λες για τον όρο terroir ότι είναι το δακτυλικό

αποτύπωμα ενός τόπου. Είναι αυτό το ιδιότυπο χαρακτηριστικό στο οποίο πρέπει να επενδύσει η Ελλάδα για να αυξήσει τις εξαγωγές της; Ναι, αυτό ακριβώς είναι. Μόνο αυτό το κρασί από αυτήν την περιοχή. Είναι σίγουρα ένας πυλώνας που μπορεί να στηριχθεί το ελληνικό αφήγημα και η επιτυχία του. Κι εμείς στην Ελλάδα έχουμε καταπληκτικά terroirs. Από τη Θράκη μέχρι και την Κρήτη. Βέβαια δεν είναι αρκετό. Οπως ξέρουμε όμως, για να υπάρξει ένα success story εκτός από την ποιότητα, η οποία φυσικά έρχεται και από το terroir που είναι κάτι ξεχωριστό, χρειάζεται ένα ολοκληρωμένο αφήγημα. Χωράνε καινούργια οινοποιεία στην Ελλάδα; Γιατί να μη χωράνε; Η πρόταση του καθενός είναι αυτή που κάνει τη διαφορά. Αν κάποιος έχει μια σωστή πρόταση, πιστεύω ότι πάντα υπάρχει χώρος. Οι νέοι παίκτες είναι ευπρόσδεκτοι παντού, όχι μόνο στην οινοπαραγωγή, γιατί οι νέοι παίκτες μπορούν μόνο να βελτιώσουν τα πράγματα, στο πλαίσιο φυσικά του υγιούς ανταγωνισμού. Ολοι οι καλλιεργητές αμπελώνων είναι και οινοποιοί; Οχι, πάρα πολλοί παραγωγοί καλλιεργούν τους αμπελώνες τους και δίνουν σε οινοποιεία, σε συνεταιρισμούς κ.λπ. Σιγά σιγά βλέπουμε όμως να αναδύεται μια τάση vignerons, όπως λέγεται στα γαλλικά, να γίνονται δηλαδή οινοποιοί και αυτό έρχεται και κολλάει με το όλο σκεπτικό που αναφερθήκαμε πριν. Οτι έχεις μια καλύτερη διαχείριση της πρώτης ύλης και είσαι εσύ ο ίδιος που καλλιεργείς και εμφιαλώνεις. Πόσο έχει επηρεάσει ο Covid-19 τα οινοποιεία; Προφανώς μας έχει επηρεάσει όλους. Είναι οι προκλήσεις μιας νέας εποχής, όπου βέβαια, παρ' όλες τις δυσκολίες της, θεωρώ ότι πάντα υπάρχουν και ευκαιρίες. Απλά αυτή τη στιγμή καλούμαστε όχι μόνο να προσαρμοστούμε, αλλά και να κάνουμε καινοτομίες. Οταν λες καινοτομίες, σε τι αναφέρεσαι; Μια καινοτομία που θεωρώ ότι κάναμε είναι το 50 Great Greek Wines. Είναι μια πλατφόρμα εξωστρέφειας και ανάδειξης των 50 κρασιών – όχι ένας απλός διαγωνισμός - που αναδείχτηκαν με σειρά ιεραρχική. Να ξεκινήσω όμως με το όραμα, γιατί το 50 Great Greek Wines είναι μια ομάδα πολύ σημαντικών ανθρώπων. Αυτή τη στιγμή στη βασική ομάδα είμαι εγώ και ο Γρηγόρης Μιχαήλος, σύμβουλος οίνου, αλλά πλαισιώνεται και με άλλους νέους ανθρώπους.

efsynΚΡΑΣΙ

6 Τι θέλουμε να κάνουμε με το 50's; Να προσδώσουμε κύρος και βαρύτητα στο συνολικό αφήγημα του ελληνικού κρασιού, να ενισχύσουμε τη συζήτηση για την πολύ υψηλή ποιότητα των ελληνικών κρασιών, που τα βλέπουμε ότι στέκονται καταπληκτικά πολλές φορές σε τυφλές δοκιμές, αλλά δεν έχουν ένα πράγμα. Τι δεν έχουν; Την επιπλέον φήμη, την επιπλέον υπεραξία. Αρα με αυτόν τον διαγωνισμό -που εγώ δεν τον θεωρώ διαγωνισμό, θα σου πω σε λίγο σε τι διαφοροποιείται -, προσπαθούμε να βάλουμε ένα λιθαράκι στο οικοδόμημα του ελληνικού κρασιού μιλώντας για αυτά τα 50 κρασιά, να του δώσουμε μια επιπλέον υπεραξία και να μη φαίνεται ο φτωχός συγγενής κανενός. Τίποτα λιγότερο, τίποτα περισσότερο. Αντιλαμβάνομαι ότι ταυτόχρονα με την πλατφόρμα των 50's θα βοηθηθεί συνολικά το ελληνικό κρασί. Ακριβώς, θεωρούμε ότι έτσι θα συμβάλουμε στην ανάδειξη του μεγαλείου (σ.σ. χρησιμοποιεί τη λέξη greatness) του ελληνικού κρασιού. Να καταφέρει παγκοσμίως

να αποτελεί τη δική του, ξεχωριστή κατηγορία, να βγει επιτέλους από την κατηγορία «Τhe others». Ηταν η πρώτη φορά που διοργανώθηκε

φέτος και μάλιστα εν μέσω Covid. Και εδώ αξίζει να σου πω τη διαφορετικότητα αυτής της διοργάνωσης. Εμείς όταν ξεκινήσαμε, δεν θέλαμε να κάνουμε άλλον ένα διαγω-

Τι ορίζουμε ως «Φυσικά Κρασιά»; ∆ΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ένας επίσημος ορισμός με αποτέλεσμα ο καθένας να εννοεί, να καταλαβαίνει και να φαντάζεται ό,τι θέλει ή ίσως ό,τι τον βολεύει. Μέχρι πρότινος όμως. Γιατί από τις αρχές του 2020 δημιουργήθηκε επιτέλους ένα θεσμικό πλαίσιο στη Γαλλία. Γράφει η Τζάνσις Ρόμπινσον ότι τα τελευταία χρόνια οι παραγωγοί Φυσικών Κρασιών οδηγήθηκαν στην υιοθέτηση του όρου Vin Méthode Nature -προσοχή, η Ε.Ε απαγορεύει τον όρο natural- για τον λόγο ότι κάποιοι παραγωγοί, ακόμα και μεγάλοι, πηδούσαν μαζικά στο βαγόνι των Φυσικών Κρασιών. Γεγονός που δημιουργούσε ένα σχετικό μπέρδεμα ταυτότητας.

Tι μας λέει ο ορισμός των Vin Nature; Για να χαρακτηριστεί ως Vin Méthode Nature ένα κρασί, πρέπει να παρασκευάζεται από σταφύλια που έχουν τρυγηθεί με το χέρι από βιολογικoύς πιστοποιημένους αμπελώνες. Οι ζύμες δεν πρέπει να είναι

του εμπορίου, χωρίς προσθήκη οξέος, τανίνης και άλλων πρόσθετων που κυκλοφορούν νόμιμα στο εμπόριο. Στο καυτό θέμα με τα θειώδη δεν θα πρέπει να ξεπερνούν τα 30 mg/ lt. Νούμερο που είναι χαμηλό, αλλά εν τούτοις επιτρέπει μια τζούρα στην εμφιάλωση, κάτι που μπορεί να αποδειχθεί σωτήριο για το κρασί. Και εδώ ο INAO το πάει ένα βήμα παραπέρα, όχι με ένα αλλά με δύο λόγκο. Υπερπαραγωγή, δηλαδή. Ενα χωρίς προσθήκη από θειώδη και ένα μέχρι 30 mg/lt. Χειροκρότημα για την προσπάθεια, δεν είμαι σίγουρος για το αποτέλεσμα. Από το βιβλίο μου «Φυσικά Κρασιά» αντιγράφω και απαντώ ταυτόχρονα: «Είναι θεμιτό ένας παραγωγός κρασιών συμβατικής φιλοσοφίας να παράγει Φυσικά Κρασιά; Θεωρητικά είναι δυνατό, αλλά κάτι τέτοιο είναι σε πλήρη αντίφαση με την αρχική του φιλοσοφία.

Ομως το να πειραματιστεί ένας οινοποιός είναι αναπόσπαστο τμήμα της εργασίας του και με αυτή την έννοια είμαι διατεθειμένος να δω πολλά πράγματα με θετική διάθεση. Αυτό σημαίνει ότι ο καθένας έχει δικαίωμα να πειραματιστεί, να εξελιχθεί και να κατακτήσει ένα επόμενο βήμα».

Διακρίνω δε από φτασμένους παραγωγούς να αποφεύγουν τη χρήση του όρου natural και να χρησιμοποιούν τους όρους low intervention - low sulites addition, ήτοι κρασιά ελάχιστων παρεμβάσεων.

Info: https://www.karakasis. mw/fysika-krasia

efsynΚΡΑΣΙ

7

νισμό. Θα σου πω πώς ακριβώς το οργανώσαμε και θα καταλάβεις ότι δεν έχει καμία σχέση με διαγωνισμό. Κατ' αρχάς αγοράσαμε τα κρασιά από το εμπόριο για να είναι όλα στο ίδιο σημείο εκκίνησης, διαδικασία απίστευτα πολύπλοκη, αλλά ή κάνεις κάτι σωστά ή μην το κάνεις καθόλου. Μετά θέλαμε να έχουμε κορυφαίους γευσιγνώστες. Φέραμε από το εξωτερικό ανθρώπους μπολιασμένους, που ξέρουν το ελληνικό κρασί. Δεν φέραμε απλά κάποιους που μπορούσαν να έρθουν, γιατί το βασικό που μας ενδιαφέρει είναι η αξιοπιστία. Και για να καταφέρουμε το όλο εγχείρημα, αναπτύξαμε ένα sotware, για να γίνονται όλα αυτόματα με απόλυτη διαφάνεια. Επίσης, όταν οι γευσιγνώστες δοκίμαζαν, είχαν ελάχιστες πληροφορίες. Δοκίμαζαν δηλαδή ένα ασύρτικο, αλλά δεν ήξεραν αν ήταν Σαντορίνη, Κρήτη, Εύβοια ή Αττική. Ηξεραν μόνο ότι ήταν ασύρτικο. Αυτό έγινε γιατί δεν θέλαμε να υπάρχει η οποιαδήποτε προδιάθεση, αρνητική ή θετική. Δεν θέλαμε να δώσουμε κανένα στοιχείο που να παραπέμπει σε συγκεκριμένο οινοποιείο. Επιπρόσθετα να τονίσω ότι κανείς μας δεν έχει εμπορική σχέση με οινοποιείο, ούτε από την οργανωτική ούτε από την κριτική επιτροπή. Και τώρα πάμε στο τελευταίο πολύ σημαντικό κομμάτι. Σε όλους τους διαγωνισμούς κρασιού, όπως ίσως ξέρεις, βραβεύονται σχεδόν το 80% των συμμετεχόντων

κρασιών. Εμείς τι διαφορετικό κάναμε; Βγάλαμε πενήντα κρασιά μόνο!. Ανακοινώσαμε και γιορτάσαμε αυτά τα πενήντα που αναδείχθηκαν καθώς και τους νικητές στις επιμέρους κατηγορίες. Από 420 κρασιά, 141 ελληνικών ποιοτικότατων οινοποιείων, βραβεύσαμε τα πενήντα. Επίσης το επόμενο στοιχείο που μας διαφοροποιεί είναι ότι εμείς ξεκινάμε να δουλεύουμε μετά το τέλος του 50's, εντός και εκτός Ελλάδας, για να κάνουμε ό,τι μπορούμε για την προβολή τους με τις παρούσες πάντα συνθήκες. Για παράδειγμα αυτή τη στιγμή έχουμε ετοιμάσει εμπορικές συνεργασίες και προβολή των 50's σε σημαντικά σημεία πώλησης, π.χ. Ανθίδης, Cellier, αύριο θα είναι το Grande Bretagne που θα έχει επιλογή. Θα πηγαίνεις και θα έχει 8 κρασιά επιλογή, όποια θέλουν από τα 50 βραβευμένα, και θα είναι by the glass. Οργανώνουμε ακόμη εκπαιδευτικές δραστηριότητες και παρουσία των 50's κρασιών σε εκπαιδευτικά σεμινάρια στο εξωτερικό. Θα συνεργαστούμε π.χ. με μια σχολή κρασιού στο Bordeaux που δείχνει ενδιαφέρον για το ελληνικό κρασί. Θέλουμε να κάνουμε παρουσία των 50's με events Dinners εντός Ελλάδας και digital Tastings εκτός Ελλάδας. Και μόλις ολοκληρώθηκε το digital βιβλίο για τα 50 Great Greek Wines, το οποίο μπορεί κανείς πλέον να κατεβάσει ελεύθερα από την ιστοσελίδα www.greatgreekwines.com. Τι δυναμική έχει το ελληνικό κρασί

ΑΝ ΚΑΠΟΊΟΣ ΘΕΛΕΊ ΝΑ ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΕΊ ΤΊΣ ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΤΑΣΕΊΣ, ΘΑ ΠΡΕΠΕΊ ΤΟΥΛΑΧΊΣΤΟΝ ΝΑ ΕΊΝΑΊ ΒΊΟΛΟΓΊΚΟΣ ΣΤΟ ΑΜΠΕΛΊ

στις εξαγωγές και μέχρι πού πιστεύεις ότι μπορεί να φτάσει; Πρέπει να είμαστε σωστοί και να βάζουμε τα πράγματα στη σωστή τους διάσταση. Εχει κάνει φοβερά βήματα το ελληνικό κρασί τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια. Μπαίνει σιγά σιγά στον χάρτη. Τώρα όμως που ήμασταν έτοιμοι να θερίσουμε τους κόπους μας, έγινε αυτό με τον Covid. Οι αγορές αναγκαστικά θα συσπειρωθούν στις δικές τους εγχώριες αγορές, που σημαίνει πως οτιδήποτε κάνεις, θα πρέπει να υποστηριχθεί με πάρα πολύ δυνατό μάρκετινγκ. Υπάρχει περιθώριο ανάπτυξης στην παραγωγή, αλλά υπάρχουν μεγάλα περιθώρια και στο μάρκετινγκ. Από τους ίδιους τους παραγωγούς. Εμείς όμως ακόμη δεν έχουμε συμφωνήσει πώς γράφεται η μαλαγουζιά, με s ή με z, δεν έχουμε συμφωνήσει πώς γράφεται το μοσχοφίλερο, πώς γράφεται το ασύρτικο, γράφεται με c, με k, με δύο s, δεν έχουμε συμφωνήσει ακόμη. Ενώ ξέρουμε πώς γράφεται, το γράφουμε και λίγο διαφορετικά. Οπότε δημιουργείται κομφούζιο στις αγορές του εξωτερικού; Ε, βέβαια. Σου λέει ο άλλος είναι η ίδια ποικιλία, είναι η ίδια περιοχή; Αφενός χάνεται έτσι η καθαρότητα του μηνύματος και από την άλλη εμείς ως Ελλάδα παράγουμε 2,5 εκατομμύρια εκατόλιτρα χοντρικά, το οποίο είναι ένα πολύ μικρό νούμερο. Η έκταση του ελληνικού αμπελώνα είναι όση είναι η Ριόχα. Αρα, αυτό τι σημαίνει; Οτι εμείς δεν μπορούμε ποτέ να είμαστε μαζικοί, γιατί δεν έχουμε την ποσότητα αυτή. Αρα το μήνυμα, κατά την άποψή μου, είναι ότι πρέπει να δώσουμε κρασιά που απευθύνονται σε συγκεκριμένους καταναλωτές, όπου δεν χρειάζεται να εξηγήσεις τι είναι το κρασί και έχουν δοκιμάσει και δέκα ελληνικά κρασιά. Πρέπει να εστιάσουμε δηλαδή σε πιο ώριμες αγορές (Αμερική, Καναδάς, Αγγλία, πόλεις της Αυστραλίας). Ούτε Γαλλία μπορούμε να γίνουμε, ούτε Ισπανία, ούτε Ιταλία και δεν έχουμε και κανένα λόγο να γίνουμε. Εμείς είμαστε Ελλάδα. Ούτε το Ξινόμαυρο είναι barollo ούτε είναι nebbiolo. Πρέπει να αναδείξουμε το ξινόμαυρο γι' αυτό που είναι. Mια ελληνική ποικιλία που σου κάνει transporting, σε μεταφέρει στο μέρος που παράγεται. Αυτά είναι τα ελληνικά κρασιά. Πρέπει να αναδείξουμε το Βιδιανό, τη Ρομπόλα, το Αγιωργίτικο, το Μοσχοφίλερο, τη Μαλαγουζιά και τις άλλες μας ποικιλίες γι' αυτό που είναι. Και επιτέλους να νιώσουμε περήφανοι για την κληρονομιά μας. greatgreekwines.com karakasis.mw

8

1.

50

Estate Argyros Cuvée Evdemon 2016, Santorini

GREAT GREEK WINES 2020

Ecosystem Xinomavro Reserve Vieilles Vignes Single Block «Barba Yannis» 2016, Amyndeo

2.

Estate Argyros Cuvée Monsignori 2017, Santorini

3. Alpha Estate

4. Tiniaki Ampelones Clos Stegasta Assyrtiko 2018, Tinos

5.

Chatzivariti Winery Mus Xinomavro 2018, Slopes of Paiko

6.

Ktima Biblia Chora Areti Assyrtiko 2018, Pangaio

7.

Oenops Wines Xinomavraw 2018, Macedonia

8.

Volcanic Slopes Vineyards Pure 2017, Santorini

9.

Gaia Wines Gaia Estate 2016, Nemea

15.

Artemis Karamolegos Winery 34, 2018, Santorini

16.

10.

Tselepos-Canava Chrissou Laoudia 2018, Santorini

11. Cavino Mega

Tiniaki Ampelones Clos Stegasta Mavrotragano 2017

Domaine Skouras Viognier Eclectique 2018, Peloponnese Spileo Moschato 2019, Peloponnese

12. Lyrarakis Wines Dafni Psarades 2018, Crete

13. Domaine Skouras Moscofilero 2019, Peloponnese

14. Oenops Wines Vidiano 2019, Crete

17.

18.

Dougos Winery Μeth’Imon «L» Limniona 2018, Thessaly

19.

Domaine Skouras Nemea 2018, Nemea

20.

Papagiannakopoulos Ypsilon Agiorgitiko 2019, Peloponnese

21.

Ktima Biblia Chora Ovilos White 2019, Pangaio

22.

Alpha Estate Rosé Single Vineyard «Hedgehog» 2019, Amyndeo

23.

Aslanis Family Winery Limnio 2018, Macedonia

24.

Estate Argyros Cuvée Monsignori 2018, Santorini

25.

Dougos Winery Rapsani Old Vines 2017, Rapsani

26.

La Tour Melas Palies Rizes Agiorgitiko 2017

9

Assyrtiko Sur Lies 2018, Evia Savatiano 2019, Attica

34.

44. Douloufakis

Troupis Winery Route 111, 2018, Peloponnese

35.

36.

46. Mitravelas 47. Monsieur Nicolas

Karamolegos Winery Louroi Platia 2017, Santorini

by G.Karamitros Paradise Can Wait 2017, Karditsa

39.

Ktima Biblia Chora Biblia Chora White 2019, Pangaio

28.

Papaioannou Estate Microclima 2006, Nemea

29.

Domaine Economou Sitia 2004, Crete

31. Domaine Karanika Cuvée de Reserve Brut 2016, Macedonia

32. Vriniotis Winery

Estate Ktima Red 2018, Nemea

37. Artemis 38.

& Vineyards Gentilini Robola Wild Paths 2019, Cephalonia

45.

Kechris Winery Tear of the Pine Retsina 2019, Macedonia

Vriniotis Winery IAMA Rosé 2019, Evia

30. Gentilini Winery

Winery Aspros Lagos Vidiano 2019, Crete

Ktima Gerovassiliou Sauvignon Blanc 2018, Epanomi Aoton Winery Aoton Savatiano 2015, Attica

27.

43.

Rouvalis Winery Tsigello Mavrodaphne 2018, Aigialeia

33. Mylonas Winery

Ktima Gerovassiliou Malagousia 2019, Epanomi

2017, Naoussa

40.

Foundi Estate Foundi Estate 2015, Naoussa

48.

Sant’Or Santameriana 2019, Achaia

49.

Alpha Estate Xinomavro Single Vineyard «Hedgehog» 2017, Amyndeo

50.

41.

Avantis Estate Agios Chronos Red 2016, Evia

42. Ktima

https://greatgreekwines. com/50-great-greekwines-2020/

Tselepos-Canava Chrissou Santorini Vieilles Vignes 2018, Santorini Diamantakos Naoussa

efsynΚΡΑΣΙ

10

Eκ βαθέων

«Είμαστε δεμένοι με το αμπέλι» Ο Νίκος Αστεριάδης μας μιλά για τους αμπελώνες που έχουν με τον Δημήτρη Μαστοργιάννη στις πλαγιές του Χορτιάτη, στη Θεσσαλονίκη, τις επιλογές τους για τη βιολογική καλλιέργειά τους και την επένδυσή τους σε μικρό αριθμό ελληνικών αλλά και διεθνών ποικιλιών. Αλλά κυρίως καταθέτει την αγαπητική σχέση με τη γη και τον αμπελώνα τους που είναι η ψυχή πίσω από την ετικέτα Οίνοι ΑΔΑΜ Tης ΒΑΣΗΣ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΥ

damah σημαίνει χώμα. Ετσι βαφτίσαμε τα κρασιά μας, για να χαρακτηρίσουμε έναν οίνο πρωτόπλαστο, έναν οίνο που φέρει τη δύναμη και τη φρεσκάδα της νεαρότητας σε αρμονία με το χώμα, το terroir για τους πιο μυημένους. »Είμαστε δεμένοι με το αμπέλι, με την καλλιέργεια της γης του, και πιστεύουμε σε αυτό για την αλήθεια της οινοποίησης. Ούτε ένα τσαμπί σταφύλι δεν είναι ξένο, ελέγχουμε απόλυτα και συνεχώς την πρώτη ύλη μας. Αν μια χρονιά δεν μας αρέσει το σταφύλι που θα πάρουμε, όταν ο καιρός δεν έχει βοηθήσει στο μεγάλωμά του, απλά δεν οινοποιούμε. Ετσι έγινε το 2008 και το 2014. Θα μείνουμε αληθινοί και πιστοί στο προϊόν, στους συνεργάτες και στους καταναλωτές μας. »Δεν υπάρχει ωραιότερο συναίσθημα από το να περπατάς στον μικρό αμπελώνα μας -μόλις 60 στρέμματα- και να

«A

γνωρίζεις κάθε σημείο του, κάθε ρίζα που υπάρχει. Να παρακολουθείς το φυτό στον ετήσιο κύκλο του. Η ενέργεια που ανταλλάσσεις με τη μάνα γη είναι μοναδική, είναι απολύτως προσωπική. Δεν μπορεί να εξηγηθεί με λόγια. Πρέπει να το βιώσει κάποιος για να νιώσει την εμπειρία. »Ξεκινήσαμε τις φυτεύσεις το 2002 από το απόλυτο μηδέν. Δεν είχαμε ούτε μία ρίζα φυτεμένη, δεν είχαμε δει καν τρύγο μέχρι τότε. Παιδευτήκαμε, διαβάσαμε, κάναμε λάθη -και συνεχίζουμε να κάνουμε-, αλλά προχωράμε. Οπως αποτυπώνεται στην ντοπιολαλιά, είναι σαν “να φάγαμε πετριά” με το αμπέλι και το κρασί. »Ενας συνεχής αγώνας να σταθείς, έστω λίγο κοντά, στα μεγάλα ονόματα του χώρου που κουβαλάνε πίσω τους ιστορία, διακρίσεις και απίστευτες γνώσεις. Κι όμως, μερικές φορές νιώθω ότι λίγο τους πλησιάζουμε κι ας μας ξεφεύγουν πάλι. Εχει νόημα έτσι η ζωή και ο αγώνας

μας. Να προσπαθείς να φτάσεις όχι εκεί που μπορείς αλλά εκεί που δεν μπορείς, όπως λέει κι ο Καζαντζάκης στην “Αναφορά στον Γκρέκο”. »Το εμπορικό κομμάτι είναι απαραίτητο σε κάθε επιχείρηση, για να είναι ζωντανή. Αλλά δεν μπορεί να είναι αυτοσκοπός το κέρδος. Οπως η υγεία σε έναν οργανισμό είναι απαραίτητη αλλά δεν ζούμε για να είμαστε υγιείς αλλά είμαστε υγιείς για να δημιουργούμε, είτε σε κοινωνικό είτε σε πολιτιστικό επίπεδο. Πρέπει να έχει ένα μεγαλύτερο νόημα το αποτύπωμά μας στη γη. Αυτό ψάχνουμε και γι’ αυτό αγωνιζόμαστε. »Το 2022 ελπίζουμε να μπούμε στο νέο μας οινοποιείο, έχοντας ήδη αποφασίσει τον επόμενο στόχο, που είναι η φιλοξενία πολιτιστικών εκδηλώσεων -ήδη έχουμε κάποιες δράσεις, ένα μικρό ιπποφορβείο και έναν μικρό ιππόδρομο- και η ένταξη του όλου κτήματος στον οινοτουρισμό. Αλλωστε είμαστε μόλις 35 λεπτά από τις

efsynΚΡΑΣΙ

ΟΙΝΟΙ Α∆ΑΜ

11

ΟΙ ΑΜΠΕΛΩΝΕΣ του Οίνου Αδάμ βρίσκονται στο κέντρο του νομού Θεσσαλονίκης, στην περιοχή της Κεντρικής Μακεδονίας. Στις πλαγιές του Χορτιάτη, σε υψόμετρο 250-300 μ., το κλίμα είναι μεσογειακό με στοιχεία ηπειρωτικού και χαρακτηρίζεται από ξηρά καλοκαίρια και κρύους χειμώνες, με περιστασιακές εμφανίσεις παγετού. Ακολουθούν τις μεθόδους της βιολογικής καλλιέργειας και, έχοντας υιοθετήσει τη στρατηγική των ιδιαίτερα χαμηλών αποδόσεων, στοχεύουν στη δυνατότητα απόδοσης των καλύτερων στοιχείων του μοναδικού σε σχιστόλιθο terroir της περιοχής τους για να δημιουργήσουν όπως λένε «κρασιά με ουσία και βάθος, φτιαγμένα για να προσφέρουν στιγμές ευχαρίστησης». http://www.adam-oinos.gr/el/

ακτές της Χαλκιδικής και 45 λεπτά από τη Θεσσαλονίκη. »Πιστεύω ότι σε δέκα χρόνια από σήμερα ο παγκόσμιος οινικός χάρτης θα είναι γεμάτος Ελλάδα. Χρειάζεται υπομονή, πολύ σκληρή δουλειά, σεβασμό και επενδύσεις στη γη και σε γνώσεις, πλεονεκτήματα που θα μας φέρουν σε πάρα πολλά τραπέζια του κόσμου. Προσβλέπουμε σε συνέργειες και σε κοινό όραμα, που να οριοθετείται από πολύ συγκεκριμένα, μικρά βήματα που θα κατακτώνται καθημερινά, από όλους τους συναδέλφους οινοποιούς. Πιστέψτε με, πολλά ελληνικά κρασιά μπορούν να σταθούν με αξιοπρέπεια στον διεθνή χώρο».

Φέτος κυκλοφορεί για πρώτη χρονιά το Refosco ροζέ, που είναι μια συν-οινοποίηση Μαλαγουζιάς με Refosco (la vita con mare).

Διαλέξαμε:

REFOSCO Το Refosco ήταν η πρώτη ποικιλία που φυτεύτηκε το 2002 και όπως μας είπε ο Νίκος Αστεριάδης, «πλέον είναι εμφανές ότι στα αμπελοτόπια αυτά μπορεί να δώσει εξαιρετικά αποτελέσματα. Μετά από 16 μήνες ωρίμανσης σε γαλλικά βαρέλια των 225 λίτρων, το αποτέλεσμα είναι ένα κρασί με πικάντικη πολυπλοκότητα και εξαιρετική δομή. Η ετικέτα με 100% Refosco είναι ένα κρασί με βαθύ ρουμπινί χρώμα, πορφυρές ανταύγειες και φαρδιά δάκρυα. Στη μύτη εντυπωσιάζουν τα εκρηκτικά αρώματα κερασιού, φράουλας και δαμάσκηνου, τα οποία αναδεικνύονται επάνω σε ένα φόντο γλυκών μπαχαρικών και βανίλιας».

efsynΚΡΑΣΙ

12

ΘΑΝΟΣ ΝΤΟΥΓΚΟΣ

«Υπάρχει αρνητικότητα προς τους μικρούς οινοποιούς» Πενήντα οικογενειακά οινοποιεία είναι ενταγμένα μέχρι στιγμής στον Σύνδεσμο Μικρών Οινοποιών Ελλάδας, πρόεδρος του οποίου είναι ο Θάνος Ντούγκος, που συμμετέχει με το οινοποιείο του, Dougos Winnery. Τι τους ένωσε; «Mε εξαιρετική πρώτη ύλη, με μόνο οδηγό την ποιότητα και το πείσμα μας, την αυθεντική αποτύπωση της ελληνικής γης, το πάθος και την αγάπη μας για το σταφύλι και το κρασί», όπως γράφουν στην ιστοσελίδα τους. Οι περισσότεροι από αυτούς καλλιεργούν βιολογικά ή με τις επιταγές της βιοδυναμικής καλλιέργειας, διαγράφοντας το μέλλον της αμπελουργίας για ακόμα πιο υψηλή ποιότητα κρασιών.

Tης ΒΑΣΗΣ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΥ

Υπό ποιες προϋποθέσεις γίνεται κάποιος οινοποιός μέλος του Συνδέσμου Μικρών Οινοποιών Ελλάδος (ΣΜΟΕ); Θ. Ντούγκος: Αυτή τη στιγμή ο Σύνδεσμος Μικρών Οινοποιών Ελλάδος έχει στους κόλπους του, πανελλαδικά, πενήντα μικρά οινοποιεία, που συνήθως είναι οικογενειακές επιχειρήσεις, οι οποίες φυσικά πρέπει να πληρούν κάποια συγκεκριμένα κριτήρια για να έχουν δικαίωμα εισόδου στον ΣΜΟΕ. Ποια είναι αυτά; Η συνολική τους παραγωγή κρασιού ανά έτος δεν πρέπει να υπερβαίνει τους 120 τόνους ή τις 160.000 φιάλες. Τέθηκε αυτό το όριο, γιατί έπρεπε να είμαστε πολύ συγκεκριμένοι στο τι σημαίνει μικρός οινοποιός. Θα πρέπει ακόμη τα 2/3 των αμπελώνων να είναι είτε ιδιόκτητα είτε συνεργαζόμενα, δηλαδή θέλουμε τα μέλη μας παράλληλα να είναι και αμπελουργοί, να δουλεύουν στο αμπέλι, όχι απλά κάθε Αύγουστο-Σεπτέμβριο να αγοράζουν σταφύλια και να τα μεταποιούν σε κρασί. Επίσης, θέλουμε η παραγωγή τους να είναι εμφιαλωμένο κρασί τουλάχιστον κατά 75% σε γυάλινο περιέκτη κάτω των 2 lt. Στην ουσία μιλάμε δηλαδή για φιάλες των 750 ml.

Το υπόλοιπο 25% της παραγωγής, που δεν εμφιαλώνεται σε φιάλες, πώς χρησιμοποιείται; Μπορεί να γίνει εμφιάλωση σε bag in box αλλά ακόμα και τότε είναι πάντοτε επώνυμη. Πώς γεννήθηκε η ιδέα της δημιουργίας του Συνδέσμου; Γεννήθηκε για να καλύψει ποιες ανάγκες;

Ηταν ιδέα δική μου και του Γιάννη Παπαργυρίου, του αντιπροέδρου. Κοιτάξτε, γενικά στην Ελλάδα, όχι μόνο στο κρασί αλλά και σε άλλους κλάδους, οι τύχες του κλάδου συνήθως είναι στα χέρια των μεγάλων εταιρειών. Εχουν πιο θεσμικό ρόλο, με πρόσβαση σε υπουργεία και υπηρεσίες, οπότε όταν γνωμοδοτούν για να νομοθετηθεί κάτι, είναι λογικό να κοιτάνε το δικό τους όφελος. Και ο κλάδος των οινοποιών αντιμετωπίζει τα ίδια προβλήματα αντιπαλότητας αντί να συνάπτει συνέργειες; Φαινομενικά όχι. Από προηγούμενη συζήτησή μας γνωρίζω ότι είστε υποστηρικτής της αναβίωσης και επένδυσης στις γηγενείς ελληνικές ποικιλίες αμπέλου. Μα αυτό είναι το στρατηγικό μας πλεονέκτημα αν θέλουμε να είμαστε ως χώρα εξωστρεφής. Είναι αυτονόητο ότι όταν βγαίνεις έξω να ανταγωνιστείς, σε ένα παγκόσμιο πεδίο αντιπαράθεσης, με κρασιά από 60-70 οινοποιούς χώρες, το συγκριτικό σου πλεονέκτημα είναι οι ελληνικές γηγενείς ποικιλίες, οι οποίες δίνουν ιδιαίτερα χαρακτηριστικά στο προϊόν, τα οποία είναι μη ανταγωνιστικά σε σχέση με τα χαρακτηριστικά που δίνουν ενδεχομένως οι διεθνείς

efsynΚΡΑΣΙ

ποικιλίες από άλλες αγορές. Μα, δεν είναι διεθνής τάση η επιστροφή στις ρίζες, στις γηγενείς ποικιλίες; Ναι, αλλά δεν έχουν όλες οι χώρες τέτοιες ποικιλίες. Αλλο ένα πλεονέκτημα της χώρας μας. Τις πολλές γηγενείς ποικιλίες τις έχουν η Ελλάδα και η Ιταλία. Και άλλες χώρες έχουν, αλλά σε πολύ μικρότερο αριθμό. Αυτό λοιπόν πρέπει να το εκμεταλ-

13

λευτούμε εθνικά, ως εθνική στρατηγική. Επομένως η διαφημιστική εκστρατεία της χώρας μας, «Ζήσε τον μύθο σου», για να πιάσει τόπο, θα πρέπει να λειτουργήσει σε όλα τα επίπεδα, έτσι δεν είναι; Να είναι αναγνωρίσιμη η Ελλάδα, ο χαρακτήρας της, από τις μυρωδιές, τα φαγητά, τα κρασιά της. Να ξεχωρίσουμε από τις άλλες χώρες

επενδύοντας στην ανάδειξη της ταυτότητας της Ελλάδας. Ναι, έχει εφαρμογή αυτή η σκέψη και στο κρασί. Για να ξεφύγουμε από την παγκοσμιοποιημένη γεύση. Γιατί εκεί γυρνάει ο κόσμος. Τουλάχιστον ο υψηλού βιοτικού επιπέδου πελάτης αυτό αναζητά.

Tώρα, το δεύτερο lockdown πόσο και πώς έχει επηρεάσει τους μικρούς οινοποιούς; Αν σκεφτείτε ότι οι μικροί οινοποιοί πουλάνε κατά 60-80%, ανάλογα με την περίπτωση, στη Horeca, στην εστίαση, βγάλτε συμπέρασμα πόσο μας επηρεάζει. Δημιουργηθήκαμε ως σύνδεσμος για να υπάρχει φωνή θεσμική, επίσημη φωνή προς τα υπουργεία και σε υπηρεσίες για θέματα που μας απασχολούν ως κλάδο. Να σας πω ένα παράδειγμα το οποίο προέκυψε με την πανδημία. Πολλοί από εμάς είναι κατά κύριο επάγγελμα αγρότες, oι οποίοι μεταποιούν τα ιδιόκτητα σταφύλια τους και τα κάνουν κρασί. Το κράτος λοιπόν όταν είναι να πάρει, τους αντιμετωπίζει σαν εταιρείες, όταν είναι να τους δώσει όμως, τους λέει, α, εσείς είστε αγρότες. Και τι εννοώ όταν λέω να τους δώσει; Αυτοί οι άνθρωποι δεν έχουν καταφέρει μέχρι τώρα να μπουν στους πληττόμενους ΚΑΔ. Μα αφού το 90% του τζίρου τους προέρχεται από προϊόν εμφιαλωμένο, το κρασί, το οποίο πωλείται νόμιμα με παραστατικά. Γιατί τους λέει τότε το κράτος, εσύ είσαι αγρότης; Αυτό δεν έπρεπε να έχει προβλεφθεί; Δεν μιλάμε για κάποιον αγρότη ο οποίος είναι στην πρωτογενή παραγωγή κατά ένα μεγάλο ποσοστό και κάνει και μεταποίηση σε ένα μικρό ποσοστό και πουλάει κάποια προϊόντα. Εδώ μιλάμε για 100% μεταποίηση της πρώτης ύλης. Αυτός δεν μπορεί να θεωρηθεί αγρότης. Δεν υπήρξε καμία συνάντηση με το υπουργείο για να λυθεί αυτή η ανισότητα; Υπήρξε μία συνάντηση με το οικονομικό επιτελείο, τους κυρίους Σταϊκούρα, Βεσυρόπουλο, Σκυλακάκη, τα είπαμε, τα αναλύσαμε, μας είπαν ότι είχαμε κάποιες ευκαιρίες που δεν χρησιμοποιήσαμε, δηλαδή να αλλάξουμε ΚΑΔ. Μα κατά τη διάρκεια του lockdown οι Εφορίες δούλευαν με προσωπικό ασφαλείας. Και για να αλλάξεις ΚΑΔ πρέπει να έχεις φυσική παρουσία στο κατάστημα στο οποίο ανήκεις. Επομένως ήταν σχεδόν αδύνατον να γίνει κάτι τέτοιο. Δηλαδή η λύση μετακυλίστηκε σε εσάς; Κοιτάξτε, αυτό για μένα δεν είναι λύση. Κάποιοι από αυτούς τους παραγωγούς ήταν

efsynΚΡΑΣΙ

14 εν μέσω προγραμμάτων σχεδίων βελτίωσης που μπορούσαν να κατεβάσουν ως αγρότες. Ε, δεν μπορούσαν να ακυρώσουν τα σχέδια βελτίωσης για να αλλάξουν ΚΑΔ και να μπουν στους πληττόμενους εν μέσω lockdown. Και αυτοί οι άνθρωποι δεν έχουν πάρει δραχμή. Δεν έχουν δικαίωμα ούτε σε επιστρεπτέα προκαταβολή, τίποτα. Από τον Μάιο ζητούσαμε από τον υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης, τον κ. Βορίδη, συνάντηση. Δεν μας έχει δει ποτέ - άλλο κωμικό γεγονός. Γενικά, υπάρχει αρνητικότητα προς τους μικρούς οινοποιούς. Τουλάχιστον αυτό προσλαμβάνουμε σαν αίσθηση. Οταν κάποιος δεν σου αφιερώνει ούτε είκοσι λεπτά μιας τηλεδιάσκεψης να του παρουσιάσεις τα προβλήματά σου, τι να σκεφτείς; Υπάρχει μια περιρρέουσα ατμόσφαιρα απογοήτευσης από όλα τα μέλη του Συνδέσμου. Ακόμα και όσον αφορά κάποιες εξαγγελίες που είχαν κάνει για επιστροφή του ειδικού φόρου κατανάλωσης και εκεί δεν έχει γίνει κάτι, παρ' όλο που δεσμεύτηκαν και το νομοθέτησαν. Επί της ουσίας όμως, η εφαρμογή του νόμου έχει πάει πίσω. Οπότε πνέει άνεμος καταστροφής για κάποιους οινοποιούς; Τι να σας πω! Ακόμα και όλα τα μέτρα που αφορούν τον κλάδο της οινοποιίας ήταν κομμένα και ραμμένα για τις μεγάλες οινοβιομηχανίες. Ο κλάδος του κρασιού έχει αυτήν τη στιγμή χίλια πεντακόσια οινοποιεία. Δεν μπορείς λοιπόν να παίρνεις μέτρα που να αφορούν τους πενήντα ή τους εκατό. Δεν είναι δίκαιη πολιτική αυτή. Τα μέλη του ΣΜΟΕ έχουν συλλογικές συνεργασίες με την εσωτερική αγορά; Κάνουν εξαγωγές; Εμείς, ως Dougos Winnery, εξάγουμε σε ποσοστό 60%. Αλλα μέλη μας εξάγουν το 70%-80% της παραγωγής τους και, ξέρετε, μιλάμε για κορυφαία οινοποιεία της χώρας. Μπορεί να είναι μικροί οινοποιοί αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν είναι ποιοτικοί. Αυτοί οι άνθρωποι λειτουργούν σαν σημαίες ποιότητας και πρεσβευτές της ελληνικής οινικής δύναμης σε χώρες του εξωτερικού, όπως είναι η Αγγλία, η Αμερική, η Γαλλία, η Γερμανία, ο Καναδάς. Διάβασα ότι ξεκινήσατε ως ΣΜΟΕ μια συνεργασία με τα καταστήματα «Α-Β Βασιλόπουλος». Είναι πράγματι εν ισχύι η συνεργασία αυτή; Βεβαίως, από τον Ιούνιο τρέχει σε 21 καταστήματα της αλυσίδας, υπάρχει ειδικό σταντ με σήμανση ΣΜΟΕ όπου συμμετέχουν κρασιά των παραγωγών μας. Οποιοι θέλουν συμμετέχουν ή υπάρχει κάποια δέσμευση όσον αφορά τον

αριθμό των συμμετοχών; Οχι, όποιοι θέλουν συμμετέχουν. Φυσικά δεν θέλουν όλοι. Υπάρχουν συνάδελφοι οι οποίοι δεν επιλέγουν το σούπερ μάρκετ ως σημείο πώλησης των κρασιών τους. Και κάθε οινοποιείο που συμμετέχει, έχει δικαίωμα παρουσίας μέχρι δύο κρασιά. Και τώρα, επειδή αυτό το πρότζεκτ πάει καλά, η εταιρεία «ΑΒ» αποφάσισε να το διευρύνει και να εντάξει ακόμα δώδεκα καταστήματα. Συνολικά θα είμαστε δηλαδή σε 33 καταστήματα. Αυτή η συνεργασία είναι η απόδειξη του πλεονεκτήματος της συνέργειας, της δύναμης που αποκτάμε όταν ενωνόμαστε πολλοί μαζί. Υπάρχει και διαπραγματευτική ισχύς εν τη ενώσει. Φυσικά η «Α-Β Βασιλόπουλος» ζήτησε αποκλειστικότητα και νομίζω ότι είναι μια συμφωνία win win και για εμάς και για αυτούς. Θα προκύψουν βεβαίως και άλλες τέτοιες συμφωνίες και στο εξωτερικό. Ηδη είμαστε σε συζητήσεις και για άλλες δράσεις, απλά αυτή τη στιγμή δεν είναι ανακοινώσιμες. Από την έκθεση που διοργανώνετε 2

χρόνια τώρα στον χώρο του «The Hub Events», τι οφέλη αποκομίζετε; Ποιος είναι ο στόχος σας; Πρώτα απ' όλα έρχονται όλοι οι επαγγελματίες και οι οινόφιλοι, όχι μόνο από την Αττική αλλά από ολόκληρη την Ελλάδα σχεδόν, για να δοκιμάσουν κρασιά τα οποία βρίσκουν πιθανόν για πρώτη φορά να εκτίθενται για γευστική δοκιμή σε μια έκθεση στην Αθήνα. Εχουμε πάρα πολύ μικρά οινοποιεία που δεν είχαν τη δυνατότητα να πηγαίνουν στο «Οινόραμα», που είναι η μεγαλύτερη έκθεση κρασιού που γίνεται στην Ελλάδα, ή και να πήγαιναν, χάνονταν σε αυτήν την πλημμύρα κρασιών. Η έκθεσή μας είναι πιο κατηγοριοποιημένη, πιο στοχευμένη, ξέρει από πριν ο άλλος τι θα βρει, δεν είναι δωρεάν, όλοι πληρώνουν είσοδο, κι αυτός είναι ένας τρόπος να φιλτράρεις τους επισκέπτες, διότι χρειαζόμαστε ουσιαστικούς επισκέπτες, όχι απλά να γεμίσουμε τον χώρο με ανθρώπους. Επιλέξαμε να την οργανώσουμε παράλληλα με τη μεγάλη έκθεση τροφοδοσίας ποτών της Horeca, ώστε να εκμεταλλευτούμε το γεγονός ότι εκείνο το τετραήμερο βρίσκονται στην Αττική

ΟΛΑ ΤΑ ΜΕΤΡΑ ΠΟΥ ΑΦΟΡΟΥΝ ΤΟΝ ΚΛΑΔΟ ΤΗΣ ΟΊΝΟΠΟΊΊΑΣ ΗΤΑΝ ΚΟΜΜΕΝΑ ΚΑΊ ΡΑΜΜΕΝΑ ΓΊΑ ΤΊΣ ΜΕΓΑΛΕΣ ΟΊΝΟΒΊΟΜΗΧΑΝΊΕΣ. ΔΕΝ ΕΊΝΑΊ ΔΊΚΑΊΗ ΠΟΛΊΤΊΚΗ ΑΥΤΗ

efsynΚΡΑΣΙ

επαγγελματίες των ξενοδοχείων και των εστιατορίων από όλη την Ελλάδα. Ετσι, και αυτοί έχουν την ευκαιρία να μας επισκεφτούν. Μάλιστα, η δεύτερη έκθεση πήγε πολύ καλύτερα από την πρώτη. Η πανδημία έχει ωθήσει κάποιους να παίξουν άσχημα παιχνίδια εναντίον των μικρών οινοπαραγωγών; Η αλήθεια είναι ότι συμβαίνουν τέτοιες πρακτικές.

15 Ακόμα και στην εσωτερική αγορά βλέπουμε έναν κανιβαλισμό που γίνεται τους τελευταίους μήνες. Μην ξεχνάτε ότι αυτό ξεκινάει από τους ίδιους τους οινοποιούς. Ειδικά οι μεγάλοι οινοποιοί, οι οποίοι έχουν τεράστιες ποσότητες αδιάθετες, σχεδόν θα τα χαρίσουν τα κρασιά στον βωμό τού να ρευστοποιήσουν, γιατί μπορεί να χρωστάνε την αγορά της πρώτης ύλης ενδεχομένως από πέρυσι ακόμη, τα σταφύλια δηλαδή. Πρέπει να πληρωθούν οι αμπελουργοί. Είναι αλυσιδωτό όλο αυτό και φυσικά δεν μας βοηθά και εμάς καθόλου, γιατί μας συμπαρασύρει ενδεχομένως σε αυτόν τον κυκεώνα παροχών, εκπτώσεων κ.λπ. Φέτος πώς πήγε ο τρύγος; Είχαμε εξαιρετική χρονιά, η δεύτερη συνεχόμενη εξαιρετική χρονιά, αλλά η έννοια μας πια λόγω των συνθηκών δεν είναι το ίδιο το προϊόν, όσο η εμπορική του διάθεση. Σκεφτείτε ότι ακόμη υπάρχουν αδιάθετες ποσότητες του 2019, οπότε οι συνάδελφοι αντιμετώπισαν προβλήματα με τον χώρο. Δεν είχαν δεξαμενές ελεύθερες. Και όχι μόνον αυτό. Οταν βλέπεις μια αγορά στάσιμη, να μην κινείται, δεν προχωράς εύκολα να οινοποιήσεις ξανά, γιατί φοβάσαι ότι θα σου μείνει το προϊόν. Βέβαια οι μικροί οινοποιοί είναι πιο ευέλικτοι γιατί είναι μικρότερες οι ποσότητές τους. Με το κόκκινο κρασί είναι πιο εύκολα τα πράγματα διότι το κόκκινο μπορεί να μείνει παραπίσω, μπορεί να γίνει καλύτερο όσο μένει, δεν είναι σαν τα φρέσκα τα λευκά ή τα ροζέ. Οινοποιεία δηλαδή που παράγουν, κατά κύριο λόγο, λευκά ή ροζέ, έχουν και μεγαλύτερο πρόβλημα στην αγορά αυτήν τη στιγμή. https://dougos.gr http://smoe.com.gr

Αξίζει να δοκιμάσετε!

DOUGOS ΜΕΘ’ ΥΜΩΝ L ΠΟΙΚΙΛΙΕΣ: Λημνιώνα ΟΙΝΟΠΟΙΗΣΗ: Κλασική ερυθρή, σε ανοιχτή δεξαμενή ωρίμανση σε παλιά γαλλικά και αμερικάνικα δρύινα βαρέλια για 8 μήνες. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ: Μέτριο ρουμπινί. Στη μύτη, είναι αρωματικά πλούσιο, προσφέροντας τριαντάφυλλα, σκούρα κεράσια και βοτανικούς τόνους. Η καθαρότητα του φρούτου λάμπει. Πολύ κομψό στον ουρανίσκο, καθαρό με υψηλό επίπεδο φρεσκάδας και εξαιρετικά στιλπνές τανίνες στο μακρύ τελείωμα. ΣΕΡΒΙΡΕΤΑΙ: Σε θερμοκρασία 15-16°C και σε ποτήρια μεγάλου όγκου. ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ: 2018 50 Great Greek Wines, 2018 17 JR, 2017 16,5 JR

Τα οινοποιεία μέλη του ΣΜΟΕ  Οίνοι Αδάμ  Οινοποιείο Moschopolis  Agrovision  Αkriotou Microwinery  Αμπελόεις  Anatolikos Vineyards  Αρλεκοίνων Χώρα  Οινοποιία Ασλάνης  Κτήμα Βουρβουκέλη  Αμπελώνες Γκανή  Οινοποιείο Γκίκας  Κτήμα Γράμψα  Οινοποιείο Δαλαμάρα  Οινοποιείο Διγενάκη  Θηβαϊκή Γη  Οινοποιείο Σαρρής  Κτήμα Καρανίκα  Κίκονες  Οινοποιείο Κόκκινος  Οινοποιείο Βρυνιώτης  Κτήμα Λίγας  Κτήμα Μανωλεσάκη  Κτήμα Μιχαηλίδη  Οινοποιία Μποσινάκη  Μικροοινοποιία Μυλωνά  Οινοποιία Ντούγκος  Οινοποιείο Οινόλπη  Oenops Wines  Κτήμα Πάτοινος  Οινοποιείο Παπαθανασίου  Κτήμα Παπαργυρίου  Οινοποιείο Πετρακόπουλος  Οινοποιείο Πετραλώνων  Οινοποιία Πουλτσίδη  Κτήμα Πυργάκη  Κτήμα Ρωμαλίδη  Οινοποιείο Σκλάβος  Οινοποιία Αλατά  Κτήμα Τάτση  Terra Olympus  Οινοποιία Τσικρικώνη  Domaine Florian  Κτήμα Φοίβος  Skiouros Winery  Κτήμα Χρυσοχόου

efsynΚΡΑΣΙ

16

ανταστείτε μια εικόνα: εκατοντάδες κιλά μαύρα φρεσκοτρυγημένα σταφύλια περιμένουν να οινοποιηθούν. Η διαδικασία ξεκινά! Οι ρώγες σπάνε απαλά και απελευθερώνουν τον χυμό τους. Μέσα στις δεξαμενές οινοποίησης σπασμένες ρώγες σταφυλιού κολυμπούν στον χυμό τους. Οι φλούδες κατακόκκινες χαρίζουν το χρώμα και τις τανίνες τους σ’ αυτό που αύριο θα μετατραπεί σε κρασί. Στη διαδικασία της οινοποίησης όλες οι ώρες είναι μαγικές. Το χρονικό διάστημα που οι φλούδες του σταφυλιού παραμένουν μέσα στον χυμό του είναι ίσως από τις πιo μαγικές. Και γεννιέται το κόκκινο κρασί. Φρέσκο ή περασμένο από βαρέλι. Παλαιωμένο για μήνες ή και χρόνια. Μονοποικιλιακό ή χαρμάνι. Ζωηρό κόκκινο ή ρουμπινί. Για πολλούς το κόκκινο κρασί είναι η επιτομή του οίνου. Και σίγουρα ο χειμώνας είναι η εποχή του. Ενα ποτήρι κόκκινο κρασί είναι πάνω απ’ όλα συντροφιά όταν το κρύο αφήνει τα χνότα του στο παράθυρό μας. Είναι μια γευστική αφύπνιση, την ώρα που οι αισθήσεις αργούν. Τα κόκκινα του χειμώνα μπορεί να είναι κρασιά παρέας, αλλά είναι και κρασιά που αγκαλιάζουν τη μοναχικότητα. Είναι κρασιά διαλογισμού, που τα πίνει κάποιος συζητώντας με τον εαυτό του. Από τανικά Ξινόμαυρα και γλυκά επιθετικές Νεγκόσκες, σε στρογγυλεμένα Αγιωργίτικα και ζουμερά Μαυροτράγανα. Από Λιάτικα που ωριμάζουν κάτω από τον κρητικό ήλιο μέχρι Μαυρούδια της Ανατολής. Από ντόπιες ξεχασμένες ποικιλίες που αναβιώνουν, βάζουν τα καλά τους κι έρχονται με φόρα να μας συστηθούν, μέχρι διεθνείς κοσμοπολίτισσες που ρίζωσαν στο τερουάρ μας και πλέον τις αισθανόμαστε δικές μας. Σεργιανάμε την Ελλάδα και εντοπίζουμε έντεκα κόκκινα ξηρά κρασιά συν ένα γλυκό. Για να πιούμε στην υγειά μας σ’ έναν από τους πιο αμήχανους χειμώνες της ζωής μας.

Φ

ΤΑ

ΚΟΚΚΊΝΑ ΚΡΑΣΊΑ ΤΟΥ

ΧΕΊΜΩΝΑ

efsynΚΡΑΣΙ

17

efsynΚΡΑΣΙ

18

ΜV Κόκκινο ξηρό ΟΙΝΟΠΟΙΕΙΟ: Ανατολικός Vineyards ΤΟΠΟΣ: Αβδηρα ΠΟΙΚΙΛΙΑ : Μαυρούδι, Merlot & Cabernet Sauvignon

INIMA ΝΕΓΚΟΣΚΑ

 Το Μαυρούδι Θράκης είναι μια ποικιλία με ρίζες μυθικές. Τα τελευταία χρόνια αμπελοκαλλιεργητές με πείσμα, στον σπουδαίο αμπελώνα της Θράκης, του δίνουν νέα πνοή. Στο ΜV κάνει παρέα με δύο διεθνείς ποικιλίες και δημιουργούν ένα σύνθετο μπουκέτο ώριμων κόκκινων και μαύρων φρούτων, με νότες από ξερά δαμάσκηνα και σύκα. Κρασί με ισορροπημένη οξύτητα και σύνθετη επίγευση, τολμάμε να το βάλουμε δίπλα σε μια εμβληματική θρακιώτικη συνταγή, την Μπάμπω, χοιρινό έντερο γεμισμένο με ψιλοκομμένο κρέας, συκωτάκια, ρύζι και μπαχαρικά.

Κόκκινο ξηρό ΟΙΝΟΠΟΙΕΙΟ: Κατώγι Αβέρωφ ΤΟΠΟΣ: Μέτσοβο ΠΟΙΚΙΛΙΑ: 100% Νεγκόσκα

 Στη βλάχικη τοπική διάλεκτο του Μετσόβου, ίνιμα θα πει καρδιά. Μια οινική καρδιά λοιπόν, από 100% Νεγκόσκα, με γεύση ηπειρώτικης φύσης. Αρώματα από μύρτιλλα και σμέουρα, γήινοι τόνοι, πληθωρική γεύση και φρουτώδης επίγευση. Ηπειρώτικες πίτες και καπνιστά τυριά συμπληρώνουν την απόλαυση.

efsynΚΡΑΣΙ

19

ΚΤΗΜΑ ΚΥΡ ΓΊΑΝΝΗ

THE FALLEN OAK Κόκκινο ξηρό ΟΙΝΟΠΟΙΕΙΟ:

Κτήμα Κυρ Γιάννη ΤΟΠΟΣ: Νάουσα ΠΟΙΚΙΛΙΑ: Ξινόμαυρο, Merlot & Syrah  Η μετεξέλιξη μιας ιστορικής ετικέτας. Σε ανάμνηση μιας οξιάς διακοσίων ετών, η οποία καταστράφηκε από έναν κεραυνό, το Κτήμα Κυρ Γιάννη κυκλοφόρησε στην αγορά ένα ενδιαφέρον χαρμάνι όπου το Ξινόμαυρο βρίσκεται σφιχταγκαλιασμένο με Merlot & Syrah. Ενα κρασί με πυκνό φρούτο, στιβαρές τανίνες και μακρά επίγευση. Το απολαμβάνουμε με μια κλασική συνταγή της Δυτικής Μακεδονίας. Χοιρινό με λάχανο, μαγειρεμένο μ’ ένα ποτήρι Ξινόμαυρο.

ΚΤΗΜΑ ΒΟΓΊΑΤΖΗ Κόκκινο ξηρό ΟΙΝΟΠΟΙΕΙΟ: Κτήμα Βογιατζή ΤΟΠΟΣ: Βελβεντός ΠΟΙΚΙΛΙΑ: Cabernet, Merlot & Ξινόμαυρο

 Ενας μερακλής οινοποιός παντρεύει με δεξιοτεχνία δύο γαλλικές ποικιλίες με τη μεγάλη κυρία του ελληνικού κρασιού, το Ξινόμαυρο. Γεύση Βόρειας Ελλάδας με ώριμα κεράσια, ντομάτα και κυδώνι να πλημμυρίζουν το στόμα. Το απολαμβάνουμε με σοταρισμένα μανιτάρια και μακεδονίτικα λουκάνικα.

efsynΚΡΑΣΙ

20

LIMNIONA Κόκκινο ξηρό ΟΙΝΟΠΟΙΕΙΟ:

Κτήμα Ζαφειράκη ΤΟΠΟΣ:

Παλαιόμυλος Τυρνάβου ΠΟΙΚΙΛΙΑ:

100% Λημνιώνα  Η σπάνια και ασύγκριτης φινέτσας ελληνική ποικιλία Λημνιώνα έχει αναδειχθεί με μοναδικό τρόπο στους αμπελώνες του Κτήματος Ζαφειράκη στον Τύρναβο. Ενα φινετσάτο κόκκινο, φρουτώδες, γήινο κρασί, ιδανικό για τα χειμωνιάτικα βράδια. Το απολαμβάνουμε με μοσχαράκι κοκκινιστό με κυδώνια και δαμάσκηνα.

ΤΡΕΊΣ ΛΟΦΟΊ

ΜΑΥΡΟΤΡΑΓΑΝΟ

Κόκκινο ξηρό

Κόκκινο ξηρό

ΟΙΝΟΠΟΙΕΙΟ: Κτήμα Κοκοτού ΤΟΠΟΣ: Σταμάτα Αττικής ΠΟΙΚΙΛΙΑ: Αγιωργίτικο

ΟΙΝΟΠΟΙΕΙΟ: Γαβαλά ΤΟΠΟΣ: Σαντορίνη ΠΟΙΚΙΛΙΑ: Μαυροτράγανο

 Η δεύτερη σημαντικότερη ερυθρή ποικιλία της χώρας μας, το μοναδικό Αγιωργίτικο, σε μια κομψή και ισορροπημένη εκδοχή, με νότες μπαχαρικών και έντονο χαρακτήρα δαμάσκηνου και βανίλιας. Οι πάντα διακριτικές τανίνες αυτής της ευλογημένης ποικιλίας με μακρά φρουτώδη επίγευση, από μια οικογένεια που γνωρίζει καλά το Αγιωργίτικο. Ακουμπάμε δίπλα του ψημένα κάστανα, ξερά σύκα και μια παλαιωμένη γραβιέρα.

 Ενα κρασί για να μας θυμίσει τις απεριόριστες δυνατότητες του θηραϊκού αμπελώνα και στα κόκκινα. Μια αιγαιοπελαγίτικη ποικιλία με εκρηκτικό πλούτο. Αγρια βότανα, πικάντικα μπαχαρικά και συναρπαστικές τανίνες. Ενα γευστικό ηφαίστειο που ταιριάζει ιδανικά με την τοπική συνταγή κουνέλι τυραύγουλο, κουνελάκι κατσαρόλας που μαγειρεύεται με αυγά, τυριά και κρασί.

efsynΚΡΑΣΙ

22

ΤΊΤΑΝΑΣ Κόκκινο γλυκό ΟΙΝΟΠΟΙΕΙΟ: Κτήμα Σκούρα ΤΟΠΟΣ: Αργος ΠΟΙΚΙΛΙΑ: Μαυρόστυφο Αργους

 Μια άγνωστη ποικιλία, το Μαυρόστυφο Αργους, και μια τιτάνια προσπάθεια χρόνων, εξ ου και το όνομα του κρασιού, δημιούργησαν ένα μοναδικό κόκκινο γλυκό κρασί. Σταφύλια λιασμένα για οχτώ μέρες στον γλυκό ήλιο του Σεπτέμβρη κι ύστερα στη σκιά για άλλες 38 ημέρες. Μια τρελή συμπύκνωση χρωμάτων, αρωμάτων, γεύσεων. Ενας χυμός λιγοστός που ζυμώθηκε για μήνες και που μεγάλωσε σε μικρά δρύινα βαρέλια για πέντε χρόνια. Ενας ακόμη κρυμμένος θησαυρός του ελληνικού αμπελώνα ήρθε στο φως χάρη στο Κτήμα Σκούρα. Το απολαμβάνουμε μόνο του, ως επιδόρπιο κρασί, για να κλείσει με μεγαλειώδη τρόπο ένα σημαντικό δείπνο μας.

ΡΕΦΟΣΚΟ, ΚΛΩΝΟΣ ΜΕΡΚΟΥΡΗ Κόκκινο ξηρό ΟΙΝΟΠΟΙΕΙΟ: Κτήμα Μερκούρη ΤΟΠΟΣ: Κατάκολο ΠΟΙΚΙΛΙΑ: Ρεφόσκο, Κλώνος Μερκούρη

 Η ιστορία ξεκινάει από την ορεινή Δίβρη στα μέσα του 19ου αιώνα. Ενας οραματιστής ύστερα από περιπλανήσεις χρόνων δημιουργεί ένα κτήμα με αμπέλια και φυτεύει την ιταλική ποικιλία Refosco. Φτιάχνει έτσι τον πρώτο μονοποικιλιακό αμπελώνα στην οινική ιστορία της Ελλάδας. Πολιτογραφημένη πλέον Ελληνίδα, αυτή η μοναδική ποικιλία με το προσωνύμιο Κλώνος Μερκούρη χαρίζει ένα μοναδικό κόκκινο κρασί. Ωριμο βύσσινο, νότες γλυκών μπαχαρικών και μεταξένιες τανίνες. Ενα κρασί που συνδυάζεται μ’ ένα φινετσάτο αστικό πιάτο της κουζίνας της Πελοποννήσου. Σελινάδα, τρυφερό μοσχάρι μαγειρεμένο με αρωματικό σέλινο και πλούσια αυγοκομμένο.

efsynΚΡΑΣΙ

24

ΔΑΦΝΊΟΣ

ΤΣΊΓΚΕΛΩ

REFOSCO

Κόκκινο ξηρό

Κόκκινο ξηρό

Κόκκινο ξηρό

ΟΙΝΟΠΟΙΕΙΟ:

ΟΙΝΟΠΟΙΕΙΟ: Rouvalis Winery ΤΟΠΟΣ: Αιγιαλεία ΠΟΙΚΙΛΙΑ: ξηρή Μαυροδάφνη

ΟΙΝΟΠΟΙΕΙΟ: Οίνοι Αδάμ ΤΟΠΟΣ: Θεσσαλονίκη ΠΟΙΚΙΛΙΑ: 100% Ρεφόσκο

 Τα τελευταία χρόνια, η ξηρή Μαυροδάφνη βγήκε στο προσκήνιο και εξελίσσεται σε σημείο αναφοράς για το ελληνικό ερυθρό κρασί. Η «Τσιγκέλω» είναι ένα ντελικάτο κρασί και οφείλει το όνομά της στην πιο ποιοτική εκδοχή της ποικιλίας. Οινοποιημένη με ήπιες παρεμβάσεις, ωριμάζει σε χειροποίητους πήλινους αμφορείς και εξελίσσεται στη φιάλη αφιλτράριστη, κατακτώντας αρώματα δενδρολίβανου, δάφνης και ευκαλύπτου. Συνοδεύει άριστα ψητά κρέατα, φτερωτό κυνήγι, κοκκινιστά και λαδερά πιάτα με μελιτζάνα, σολομό και τόνο ψητό, ποικιλίες αλλαντικών και τυριών. Σερβίρεται ιδανικά σε θερμοκρασία 16-18°C.

 Ενας σπάνιος βιολογικός αμπελώνας 50 στρεμμάτων και ένα ονειρεμένο κτήμα λίγο έξω από τη Θεσσαλονίκη. Δύο τολμηροί οραματιστές, στο χωριό Αδάμ, δημιούργησαν ένα εξαιρετικό κρασί. Τόλμησαν να φυτέψουν Ρεφόσκο, μια ποικιλία που δοκιμάζεται για πρώτη φορά στην περιοχή, και έφτιαξαν ένα πολύπλευρο κρασί με βαθύ ρουμπινί χρώμα και εκρηκτικά αρώματα κερασιού, φράουλας και δαμάσκηνου με φρουτώδες τελείωμα. Μπορεί να συνοδεύσει μεγάλη ποικιλία πιάτων: ψητά κρέατα, ζυμαρικά με πικάντικες κόκκινες σάλτσες ή ώριμα κίτρινα τυριά. Το μυστικό του; Μπορεί να ωφεληθεί από την παλαίωση στη φιάλη για 8-10 ακόμα χρόνια.

Οινοποιείο Δουλουφάκη ΤΟΠΟΣ: Δαφνές Ηρακλείου Κρήτης ΠΟΙΚΙΛΙΑ: 100% Λιάτικο  Το περίφημο Λιάτικο, που ωριμάζει πρώιμα κάτω από τον κρητικό ήλιο, στα χέρια της οικογένειας Δουλουφάκη δημιουργεί ένα κρασί με συμπυκνωμένα αρώματα κόκκινων φρέσκων φρούτων και ελαφριά μπαχαρικά. Ο Δάφνιος είναι ένα κρασί που ταιριάζει με δεκάδες γεύσεις. Εδώ το απολαμβάνουμε με κάστανα στιφάδο, συνταγή που συμπυκνώνει τη φιλοσοφία της κρητικής κουζίνας.

efsynΚΡΑΣΙ

25

Μoschopolis winery ο Οινοποιείο Μοσ χόπολις ιδρύθηκε το 2016 με βάση τον ιδιόκτητο οικογενειακό αμπελώνα, ο οποίος είναι ενεργός από το 2001. Βρίσκεται στο χωριό Μονοπήγαδο Θεσσαλονίκης, σε υψόμετρο 500 μέτρων, πάνω από τον Θερμαϊκό κόλπο και απέναντι από το μυθικό βουνό του Ολύμπου. Η πολυετής εμπειρία του δρος Γεωργίου Γερμάνη, ως συμβούλου αμπελουργίας σε καταξιωμένα οινοποιεία σε όλη την Ελλάδα, αποτελεί εχέγγυο για την επιτυχία του Οινοποιείου. Στον αμπελώνα εφαρ-

Τ

μόζεται βιολογική καλλιέργεια, ενώ ακολουθούνται καινοτόμες αμπελουργικές πρακτικές, για καλύτερη προστασία των φυτών από ασθένειες και άλλους ζημιογόνους παράγοντες. Αυτή τη στιγμή το Οινοποιείο διαχειρίζεται περίπου εκατό στρέμματα σε Θεσσαλονίκη και Καστοριά, με τις εξής ποικιλίες: Μαυροτράγανο, Ξινόμαυρο, Syrah, Pinot Noir, Ασύρτικο και Μαλαγουζιά. Η οινοποιητική φιλοσοφία του Οινοποιείου είναι αυτή της παραγωγής κρασιών terroir, εφαρμόζοντας τις πρακτικές των ήπιων οινολογικών παρεμβάσεων.

Moschopolis 24 Pinot Noir sur lies de Assyrtiko Το κόκκινο κρασί Moschópolis 24 αποτελείται από την παγκοσμίου φήμης ποικιλία σταφυλιών Pinot Noir (95%). Οι λεπτές οινολάσπες της διαδικασίας οινοποίησης του σταφυλιού Ασύρτικο του επόμενου έτους, συμπληρώνουν το υπόλοιπο του ποσοστού (5%). Παράγεται με σταφύλια από έναν ορεινό αμπελώνα ξηρής καλλιέργειας, μέσα στα μονοπάτια της άρκτου της Πίνδου (Ursa Trail) στη Δυτική Μακεδονία, σε ένα δροσιστικό υψόμετρο 900 μέτρων πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας. Το έδαφος κυριαρχείται από αμμώδη πηλό με υψηλή περιεκτικότητα σε πέτρες, ενώ τα καλοκαίρια είναι δροσερά και ξηρά. Το κρασί ωριμάζει για 24 μήνες σε χρησιμοποιημένα δρύινα βαρέλια, που

προέρχονται από τη χρήση τους σε λευκό και το ροζέ κρασί της σειράς Moschopolis. Εμφιαλώνεται αφιλτράριστο για να διατηρεί όλα τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του. Φωτεινό κόκκινο χρώμα με ανοιχτές μοβ ανταύγειες. Στη μύτη είναι κομψό, με φινετσάτα και γλυκά κόκκινα φρούτα και νότες λουλουδιών. Πλούσιο και έντονο μούρο κάνει την εμφάνισή του σε κάθε ανακίνηση στο ποτήρι. Στο στόμα είναι καθαρό και κομψό, φέρνοντας φρούτο κεράσι με πικάντικες και λαχταριστές τανίνες. Διατηρεί σημαντική συγκέντρωση και δομή για να ανταμείψει μια μακροχρόνια παλαίωση, όπου θα αρχίσει να αναδεικνύει και μια πιο γήινη και ορυκτή διάσταση.

efsynΚΡΑΣΙ

26

ΤΑ ΚΡΑΣΊΑ ΤΗΣ ΧΑΡΑΣ

Η χαρά είναι συνυφασμένη στο μυαλό μας με το άνοιγμα μιας σαμπάνιας. Ο έντονος ήχος από την εκτίναξη του φελλού που συνοδεύεται με φωνές χαράς, οι φυσαλίδες που ανεβοκατεβαίνουν στα ποτήρια μας, σηματοδοτούν την έναρξη της γιορτής. Από την CAIR Rhodos του παρελθόντος, που ήταν η μόνη λύση των γονιών μας για να τιμήσουν τον όποιο εορτασμό, φτάσαμε τώρα πια να έχουμε τη δυνατότητα να διαλέξουμε ανάμεσα σε πολλά εξαίρετα ελληνικά αφρώδη κρασιά, σε πολύ προσιτές τιμές, που τα τελευταία χρόνια κατακτούν την αγορά. Μονάχα μην τα πείτε σαμπάνια

efsynΚΡΑΣΙ

27

Του ∆ΗΜΗΤΡΗ ΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΥ

ν και συχνά, εξακολουθούμε να τα αποκαλούμε σαμπάνιες, όρος που έρχεται από την περίφημη περιοχή της Γαλλίας, την Καμπανία, η οποία παρήγαγε πρώτη αφρώδη κρασιά, επομένως δικαίως κατέχει και τα δικαιώματα του ονόματος, όσο περνάει ο καιρός, οι καταναλωτές εξοικειωνόμαστε με τον όρο αφρώδη κρασιά και τα αγκαλιάζουμε όλο και περισσότερο. Σ’ αυτή την αλλαγή νοοτροπίας συντέλεσαν πρώτα απ’ όλα οι προσπάθειες και οι πειραματισμοί εμπνευσμένων οινοποιών μας που τόλμησαν να παράξουν αφρώδη κρασιά με ντόπιες ποικιλίες, οι οποίες κέρδισαν με δόξα και τιμή και αυτό το στοίχημα. Κατ’ αρχάς, η πολυπρόσωπη ποικιλία του ελληνικού Βορρά, το φοβερό Ξινόμαυρο, μας έχει χαρίσει εκλεκτά, φινετσάτα αφρώδη κρασιά. Το ψυχρό κλίμα της Ηπείρου και η σπάνια Ντεμπίνα δίνουν τα ηπειρώτικα αφρώδη. Στην καρδιά της Πελοποννήσου, στο οροπέδιο της Μαντίνειας, το Μοσχοφίλερο της περιοχής αποδείχθηκε εξαιρετικό στη δημιουργία τους. Στη Νεμέα, το Αγιωργίτικο τα τελευταία χρόνια γεμίζει τα ψηλόλιγνα ποτήρια μας με το χαρακτηριστικό «κορδόνι» που σχηματίζουν οι φυσαλίδες του. Αλλά και το Ασύρτικο της Σαντορίνης, το Μοσχάτο Αλεξανδρείας κερδίζουν επάξια μία θέση, ίσως στην πιο δύσκολη τεχνική οινοποίησης.

Α

Ευκολόπιοτα και γιορτινά Τα αφρώδη κρασιά σερβίρονται δροσερά και μπορεί κανείς να τα απολαύσει σκέτα αλλά και με μια τεράστια ποικιλία συνοδευτικών. Με φρούτα ή με περίτεχνα γλυκά, με μια τεράστια γευστική βεντάλια τυριών, με όστρακα, θαλασσινά, αλλά και με κυρίως φαγητά, φινετσάτης γεύσης. Τα αφρώδη είναι κυριολεκτικά κρασιά για όλες τις ώρες. Μπορούν να συνοδέψουν ένα εορταστικό πρωινό, να σερβιριστούν ως απεριτίφ πριν από το γεύμα ή να ολοκληρώσουν παιχνιδιάρικα ένα τραπέζωμα. Συνήθως έχουν χαμηλό αλκοολικό βαθμό, άρα είναι εξαιρετικά ευκολόπιοτα, είναι μια οινική νότα χαράς και αυθεντικής απόλαυσης. Διαλέξαμε 10 ελληνικά αφρώδη για να ταξιδέψουμε στα ελληνικά αμπελοτόπια, από την Ηπειρο έως τη Λήμνο και από τη Μακεδονία έως τη Σαντορίνη.

efsynΚΡΑΣΙ

28 ΚΤΗΜΑ ΚΥΡ ΓΙΑΝΝΗ

ΑΚΑΚΊΕΣ SPARKLING  Ενα ροζέ αφρώδες κρασί από έναν παραγωγό που ξέρει το Ξινόμαυρο όσο λίγοι. Ξινόμαυρο λοιπόν 100%, από τη ζώνη ΠΟΠ του Αμύνταιου, με ζωηρά αρώματα κόκκινων φρούτων και τριαντάφυλλου. Ισορροπημένες οξύτητες και σάκχαρα, σ’ ένα από τα πιο αντιπροσωπευτικά αφρώδη της Μακεδονίας.

ΚΤΗΜΑ ΚΑΡΑΝΙΚΑ

ΚΑΡΑΝΊΚΑ BRUT  Από ένα κτήμα στις όχθες της Βεγορίτιδας και έναν οινοποιό που έχει δώσει ιδιαίτερη βαρύτητα στα αφρώδη του κρασιά. Οινοποιημένο με την παραδοσιακή μέθοδο, από 100% Ξινόμαυρο, αξιοποιεί μοναδικά όλα τα αρωματικά χαρακτηριστικά της ποικιλίας. Τραγανή οξύτητα, κρεμώδης αφρισμός και μεγάλης διάρκειας επίγευση. Ενα κρασί για μοναδικές στιγμές.

ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΣ ΑΜΥΝΤΑΙΟΥ

ΑΦΡΩΔΗΣ ROSE DEMI SEC  Ενα από τα πρώτα συνεταιριστικά οινοποιεία της Ελλάδας στην αμπελουργική ζώνη του Αμύνταιου παράγει από τα πιο αγαπητά και ευκολόπιοτα αφρώδη κρασιά της χώρας μας. Το αφρώδες, ημίξηρο ροζέ κρασί του συνεταιρισμού παράγεται αποκλειστικά από Ξινόμαυρο, πρώιμου τρύγου. Μύτη με άρωμα βατόμουρου, λεμονιού και νότες από ζύμη, με μια δροσιστική οξύτητα και γλύκα που γεμίζει το στόμα, έχουν κάνει αυτό το κρασί από τα πιο δημοφιλή.

efsynΚΡΑΣΙ

29 ΟΙΝΟΠΟΙΕΙΟ ΖΟΙΝΟΣ

ΖΊΤΣΑ

 Είναι και αυτό ένα οινοποιείο με συνεταιριστικό παρελθόν. Μια ομάδα τολμηρών αμπελουργών της Ηπείρου δημιούργησε κοντά στο χωριό Ζίτσα το 1954 μια συνεταιριστική οινοποιητική μονάδα και έδωσε βαρύτητα σε τοπικές, σπάνιες ποικιλίες. Μια από αυτές, η Ντεμπίνα, που ανθίζει και καρποφορεί στα ορεινά κακοτράχαλα αμπελοτόπια της Ηπείρου, μας χαρίζει ένα σπάνιο λευκό ημιαφρώδες. Ενα κρασί με αρώματα αχλαδιού, εσπεριδοειδών και νότες από πράσινο μήλο και ροδάκινο. Η δροσερή οξύτητα και η φρουτώδης επίγευση αποκαλύπτουν σ’ αυτό το κρασί τις γεύσεις του βουνού και τον χαρακτήρα της Ηπείρου.

ΚΤΗΜΑ ΧΑΤΖΗΓΕΩΡΓΙΟΥ

MOSCATO D’ IFESTIA  Ολη η κομψότητα του Μοσχάτου Αλεξανδρείας, σ’ ένα γλυκό, ημιαφρώδες λευκό κρασί. Οι δροσιστικές φυσαλίδες του απελευθερώνουν αρώματα φρεσκοτρυγημένου Μοσχάτου και λευκόσαρκου ροδάκινου. Κομψή γλυκύτητα και ευχάριστη επίγευση, σ’ ένα κρασί που τιμά τη Λήμνο και την οινική της παράδοση.

ΚΤΗΜΑ ΕΡΑΤΕΙΝΗΣ

BLINK BRUT  Ενα κτήμα με βιολογικούς αμπελώνες στους πρόποδες του μυθικού Ολύμπου οινοποιεί και αυτό το Μοσχάτο Αλεξανδρείας, για να δημιουργήσει ένα ξηρό, αφρώδες κρασί με όλη την κομψότητα της ποικιλίας. Βερίκοκο, λεμόνι, τριαντάφυλλο, απαλή οξύτητα και μεταλλικότητα ολοκληρώνουν τον κύκλο των χαρακτηριστικών του.

efsynΚΡΑΣΙ

30

Οι τιμές των κρασιών κυμαίνονται από 8 ώς 16 ευρώ

ΚΤΗΜΑ ΠΑΛΥΒΟΥ

BEE

 Η πληθωρικότητα του οινοποιού και το πολυδύναμο της ποικιλίας δημιούργησαν έναν best seller ροζέ ημίγλυκο, ημιαφρώδες οίνο. Από 100% Αγιωργίτικο, με ζωηρό τριανταφυλλί χρώμα και βιολετί ανταύγειες, αυτό το ροζέ μάς μεθάει με τα αρώματα του ροδιού, της φράουλας και των άγριων φρούτων του δάσους. Πλούσιο, γενναιόδωρο στόμα και έντονη επίγευση.

ΚΤΗΜΑ ΣΠΥΡΟΠΟΥΛΟΥ

ΩΔΗ ΠΑΝΟΣ, ΡΟΖΕ  Το Κτήμα Σπυρόπουλου στην καρδιά της Μαντίνειας ήταν από τα πρώτα κτήματα που πειραματίστηκαν με τις δυνατότητες του Μοσχοφίλερου στην παραγωγή αφρώδους οίνου. Το ροζέ Ωδή Πανός είναι ένα μοσχοβολιστό αφρώδες, με αρώματα τριαντάφυλλου και εσπεριδοειδών. Ενα κρασί που συνδυάζει τη δροσιστική αίσθηση με την έντονη επίγευση.

efsynΚΡΑΣΙ

32

ΚΤΗΜΑ ΤΣΕΛΕΠΟΥ

ΑΜΑΛΊΑ BRUT Επίσης από τη Μαντίνεια και φυσικά από Μοσχοφίλερο, το ξηρό αφρώδες «Αμαλία» του Τσέλεπου είναι αφιερωμένο από τον Κύπριο οινοποιό στη γυναίκα του. Φτιαγμένο με την παραδοσιακή μέθοδο της δεύτερης ζύμωσης στη φιάλη, το «Αμαλία» σφύζει από αρώματα τριαντάφυλλου και μελιού.

ΕΝΩΣΗ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΩΝ ΣΑΝΤΟΡΙΝΗΣ

SANTO BRUT

 Η Ενωση Συνεταιρισμών Σαντορίνης πήρε το Ασύρτικο, ποικιλία που μεγαλώνει στο ηφαιστειογενές έδαφος του νησιού, και δημιούργησε το πρώτο Ασύρτικο με φυσαλίδες, φτιαγμένο με την παραδοσιακή μέθοδο της Καμπανίας. Εντονα λεμονάτα αρώματα, υψηλή οξύτητα, μεγάλη διάρκεια επίγευσης. Ενα αφρώδες «ηφαιστειακό» κρασί με τα όλα του!

Κτήμα Μορόπουλου Νεοχώρι Μαντινείας, 221 00, Τρίπολη, Αρκαδία  info@moropoulos.gr http://www.moropoulos.gr

34

efsynΚΡΑΣΙ

10 ΚΡΑΣΊΑ ΓΊΑ ΤΟ

ΚΥΡΊΑΚΑΤΊΚΟ ΤΡΑΠΕΖΊ

efsynΚΡΑΣΙ

35

Του ∆ΗΜΗΤΡΗ ΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΥ

μέρα χαράς είναι η Κυριακή, είναι η ημέρα που μοιραζόμαστε με φίλους, με την οικογένεια στιγμές χαλάρωσης γύρω από το μεσημεριάτικο τραπέζι. Το χρώμα του κρασιού που λαμπυρίζει στα ποτήρια καθώς λούζονται στο μεσημεριανό φως, οι μυρωδιές και οι γεύσεις χτίζουν τους δεσμούς μας, τις αναμνήσεις μας. Αυτές οι μικρές τελετουργίες είναι που μας χαρίζουν ασφάλεια και μια πεισματάρα πίστη στη ζωή. Φέτος μπορεί να στρώσουμε το κυριακάτικο τραπέζι μόνο για εμάς, αλλά οι μνήμες, η χαρά μπορούν να ανακληθούν με μια γουλιά καλό κρασί, με μια γουλιά αγάπης που δεν χάνεται στον χρόνο αλλά εύχεται για την υγεία όλων μας,

Η

εύχεται πάντοτε για μια γλυκιά ζωή. Διαλέγουμε δέκα κρασιά από τους ελληνικούς αμπελώνες για την καρδιά του κυριακάτικου τραπεζιού και της χαράς. Από τη Θράκη έως την Κρήτη και από την Ηπειρο έως τις Κυκλάδες, διαλέγουμε κρασιά παραγωγών που αγαπάμε, ανθρώπων που παλεύουν να αναδείξουν τη μοναδικότητα και την πολυπλοκότητα του ελληνικού αμπελώνα. Ζούμε σε μια χώρα που τα αμπέλια ξεκινούν εκεί που σκάει το κύμα και καταλήγουν σε βουνοκορφές, στα 800 μέτρα υψόμετρο. Φυτρώνουν δίπλα σε ηφαίστεια, σε παγωμένες λίμνες, σε γλυκιές πλαγιές, σε κακοτράχαλα μικροσκοπικά αμπελοτόπια. Φροντίζονται και κανακεύονται από

1ΘΡΑΚΗ ΠΑΜΊΔΊ Ροζέ ΟΙΝΟΠΟΙΕΙΟ:

ανθρώπους με μεράκι, γνώση και πείσμα. Και φτάνουν στο τραπέζι μας για να μας χαρίσουν μια μοναδική απόλαυση, να μας αποκαλύψουν περίπλοκους κόσμους, να μας μιλήσουν για τον μόχθο, τις δοκιμές και τους αγώνες αμπελουργών, οινοποιών και οινολόγων. Να μας ψιθυρίσουν κάτι από τη μαγεία του οινικού κόσμου. Κρασιά μονοποικιλιακά που εκφράζουν τη μοναδικότητα μιας ξεχασμένης ποικιλίας. Κρασιά μπλεντ, που αναδεικνύουν το πάντρεμα δύο ή και τριών ποικιλιών ταυτόχρονα. Στιβαρά κόκκινα με τη γεύση του Βορρά, νευρικά λευκά με γεύση θάλασσας, παιχνιδιάρικα ροζέ, ρετσίνες νέας κοπής. Κρασιά που φέρνουν τη γοητεία του τόπου μας.

2ΜΑΚΕ∆ΟΝΙΑ ΚΡΥΦΗ ΚΟΊΛΑΔΑ Κόκκινο ΟΙΝΟΠΟΙΕΙΟ: Κτήμα Μελίδου ΤΟΠΟΣ: Σιδηρόκαστρο Σερρών ΠΟΙΚΙΛΙΑ: Cabernet

Κτήμα Βουρβουκέλη ΤΟΠΟΣ: Αβδηρα ΠΟΙΚΙΛΙΑ: 100% Παμίδι

Sauvignion & Syrah

 Το Ροζέ Παμίδι από την ομώνυμη, ξεχασμένη για χρόνια, θρακιώτικη ποικιλία, την οποία αναβίωσε το Κτήμα Βουρβουκέλη στα Αβδηρα. Μια ποικιλία βρώσιμη και οινοποιήσιμη που χάριζε για χρόνια τα κρασιά της περιοχής, αναβίωσε με παλιές κληματσίδες και έγινε ένα ροζέ, με ελκυστικά αρώματα κόκκινων φρούτων και μεγάλο γευστικό πλούτο. Ακουμπάμε δίπλα του μια πιατέλα με θρακιώτικους λαχανοντολμάδες στον φούρνο, ελαφρά καυτερούς με μπούκοβο.

 Γιατί αγαπάμε τους μικρούς παραγωγούς, γιατί εκτιμάμε όταν βλέπουμε παλιούς στάβλους να μετατρέπονται υποδειγματικά σε όμορφα οινοποιεία και γιατί το σερραϊκό τερουάρ αναδεικνύει με μοναδικό τρόπο τις δύο διεθνείς ποικιλίες. Επειδή αγαπάμε τις ανατροπές θα το σερβίραμε μ’ ένα μεγάλο γριβάδι από τη λίμνη της Κερκίνης, ψημένο στον ταβά, με πράσα, λίγο πελτέ και πασπαλισμένο με ψίχουλα μπαγιάτικου ψωμιού για να πιάσει κρούστα.

efsynΚΡΑΣΙ

36

3ΕΥΒΟΙΑ F Λευκό ΟΙΝΟΠΟΙΕΙΟ: Φοίβου Παπαστρατή ΤΟΠΟΣ: Ληλάντιο Πεδίο, Εύβοια ΠΟΙΚΙΛΙΑ: Ασύρτικο και μικρόρωγο Μοσχάτο

Μια όμορφη προσπάθεια από έναν πανέμορφο αμπελώνα της Εύβοιας. Ο οινολόγος Φοίβος Παπαστρατής εμφιαλώνει το πρώτο του κρασί από δύο εμβληματικές ντόπιες ποικιλίες. Η ένταση του ασύρτικου συναντά τις αέρινες, φρουτένιες νότες του μοσχάτου.

4ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ ΤΑΩΣ

5ΑΤΤΙΚΗ ΜΑΛΑΓΟΥΖΊΑ

Κόκκινο

Λευκό

ΟΙΝΟΠΟΙΕΙΟ: Παρπαρούση ΤΟΠΟΣ: Προάστιο Πάτρας ΠΟΙΚΙΛΙΑ: 100% Μαυροδάφνη

ΟΙΝΟΠΟΙΕΙΟ: Κτήμα Ρωξάνη Μάτσα ΤΟΠΟΣ: Κάντζα Αττικής ΠΟΙΚΙΛΙΑ: 100% Μαλαγουζιά

Τιμάμε την Πελοπόννησο επιλέγοντας μια ιστορική ποικιλία, αυτήν της Μαυροδάφνης, αλλά στην ξηρή της εκδοχή. Η περίφημη ποικιλία που έπαιξε καθοριστικό ρόλο για δεκαετίες στην οικονομία της Αχαΐας, τα τελευταία χρόνια μάς χαρίζει και εξαιρετικά ξηρά κρασιά. Αρώματα μπαχαρικών και βελούδινες αλλά μεστές τανίνες αγκαλιάζουν το αρνάκι καπαμά του κυριακάτικου τραπεζιού.

Γιατί η Ρωξάνη Μάτσα είναι μια συγκλονιστική γυναίκα και δικαιούται τον τίτλο «κυρία Μαλαγουζιά». Αναμπέλωσε και φροντίζει με θέρμη ένα μαγικό κτήμα στην ανατολική Αττική, λατρεύει τον αττικό αμπελώνα και του έχει αφιερώσει τη ζωή της. Η ιστορική μαλαγουζιά της, που κυκλοφορεί υπό τη σκέπη του Μπουτάρη, είναι ένα μπουκέτο από διακριτικά αρώματα λουλουδιών και φρούτων με εξαιρετική ισορροπία και μεγάλης διάρκειας επίγευση. Τη συνοδεύουμε με μια συναγρίδα στον φούρνο με μυρωδικά και λαδολέμονο.

efsynΚΡΑΣΙ

37

6ΜΑΚΕ∆ΟΝΙΑ ΣΠΕΊΡΑ Λευκό από μαύρο σταφύλι (blanc de noir) blanc ΟΙΝΟΠΟΙΕΙΟ: Κτήμα Λίγα ΤΟΠΟΣ: Γιαννιτσά Πέλλας ΠΟΙΚΙΛΙΑ: 100% Ξινόμαυρο

Αν η Μακεδονία ήταν γεύση, θα ήταν σίγουρα η μεστή, γεμάτη γεύση του Ξινόμαυρου. Το Κτήμα Λίγα με βιολογικούς αμπελώνες και μηδενικές παρεμβάσεις στο κρασί έφτιαξε ένα εξαιρετικό λευκό από ξινόμαυρο, με όλη την ένταση της ποικιλίας, όπως αυτή εκφράζεται στη ζώνη των Γιαννιτσών, σε συνδυασμό με τη φινέτσα του λευκού κρασιού. Το ακουμπάμε στο κυριακάτικο τραπέζι με μια ποντιακή πίτα με τα περίφημα φύλλα περέκ της περιοχής, σταρένιο τραχανά και κοτόζουμο και απολαμβάνουμε τις γεύσεις του Βορρά.

7ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ ΝΕΜΕΑ Κόκκινο ΟΙΝΟΠΟΙΕΙΟ: Κτήμα Παλυβού ΤΟΠΟΣ: Νεμέα ΠΟΙΚΙΛΙΑ: 100% Αγιωργίτικο

Η γεύση του Αγιωργίτικου, σε μια σπιρτόζικη εκδοχή. Ενα κρασί με πληθωρικές βελούδινες τανίνες και μακρά επίγευση από τον πιο σημαντικό αμπελώνα της Πελοποννήσου, αυτόν της μυθικής Νεμέας. Ενα κρασί κυριακάτικο, εορταστικό, ικανό να σταθεί δίπλα σε μια καλοψημένη γουρουνοπούλα.

efsynΚΡΑΣΙ

38

8ΚΥΚΛΑ∆ΕΣ CLOS STEGASTA MAVROTRAGANO Κόκκινο ΟΙΝΟΠΟΙΕΙΟ: Τ-οίνος ΤΟΠΟΣ: Αγιος Δημήτριος,

Φαλατάδος ΠΟΙΚΙΛΙΑ: Μαυροτράγανο Ενα αιγαιοπελαγίτικο κόκκινο κρασί από το ονειρικό νησί της Τήνου. Μια σπουδαία ποικιλία που χαρίζει ένα κρασί στρογγυλεμένο, με έντονο χαρακτήρα, σπάνια αρώματα μαύρων κερασιών και πολύπλοκο τελείωμα. Ιδανικό για να κάνει παρέα σε μια επιλογή φημισμένων τυριών του Αιγαίου και εύγευστων αλλαντικών.

9ΚΕΦΑΛΟΝΙΑ ΒΕΓΓΕΡΑ

10 ΚΡΗΤΗ ΜΕΤΟΊΚΟΣ

Ρετσίνα

Κόκκινο

ΟΙΝΟΠΟΙΕΙΟ: Κτήμα Φοίβος ΤΟΠΟΣ: Βουνί Ληξουρίου, Κεφαλονιά ΠΟΙΚΙΛΙΑ: Ροδίτης, Μοσχάτο και

ΟΙΝΟΠΟΙΕΙΟ: Μηλιαράκη ΤΟΠΟΣ: Πεζά Κρήτης ΠΟΙΚΙΛΙΑ: Syrah & Cabernet Sauvignon

Τσαούσι Από το κυριακάτικο τραπέζι δεν μπορεί να λείπει μια ρετσίνα. Νέας γενιάς, καλοφροντισμένη και απαλλαγμένη από τις ενοχές του παρελθόντος. Εκλεκτός ροδίτης σε συνεργασία με το μοσχάτο και με τη συνδρομή της ντόπιας ποικιλίας τσαούσι μάς δίνουν ένα εξαιρετικό λευκό κρασί, το οποίο απολαμβάνουμε με κόκορα λαγωτό και χοντρά μακαρόνια.

Μια εξαιρετική έκφραση δύο ξένων ποικιλιών που μετοίκησαν στα κρητικά αμπελοτόπια της περίφημης ζώνης των Πεζών. Το ιστορικό Οινοποιείο Μηλιαράκη, που πρώτο εμφιάλωσε κρασί στη μεγαλόνησο ήδη από το 1952, έχει μια μόνιμη θέση στην καρδιά και στο τραπέζι μας. Ο Μέτοικος, ένα κρασί βαθύχρωμο και πολύπλοκο, μας λέει ιστορίες για τη δύναμη του να ριζώνεις και ν’ ανθίζεις σ’ έναν ξένο τόπο. Και συνοδεύει με εξαιρετικό τρόπο μια κοκκινιστή γίδα με σπιτικά κρητικά ζυμαρικά.

Οίνος Σφένδαμος ερυθρός, ξηρός Η εταιρεία μας ιδρύθηκε το 2014 και εδρεύει στο χωριό Σφενδάμη του Νομού Πιερίας. Όλες μας οι εγκαταστάσεις και πιο συγκεκριμένα οι αμπελώνες όπου καλλιεργούνται τα σταφύλια, το οινοποιείο και το εμφιαλωτήριο, είναι ιδιόκτητες και βρίσκονται όλα στη Σφενδάμη. Στα κτήματά μας καλλιεργούνται διάφορες ποικιλίες κρασοστάφυλων όπως είναι το Merlot, το Syrah, το Αγιωργήτικο, το Ασσύρτικο και η Μαλαγουζιά. Η πυκνότητα φύτευσης είναι 330 φυτά ανά στρέμμα. Οι κλιματολογικές συνθήκες της περιοχής είναι άριστες για την καλλιέργεια αμπελιού. Υπό κανονικές συνθήκες πίεσης και θερμοκρασίας η υγρασία είναι μηδέν. Το πρώτο αμπέλι φυτεύτηκε το έτος 2009.

Η πρώτη παραγωγή ήταν το 2012. Από την παραγωγή του 2013 και στη συνέχεια γίνεται συστηματική οινοποίηση που παλαιώνεται για δώδεκα μήνες σε δρύινα βαρέλια και στη συνέχεια εμφιαλώνεται. Η χαμηλή στρεμματική απόδοση (800 κιλά περίπου το στρέμμα) δημιουργεί ένα κρασί μοναδικής ποιότητας που ικανοποιεί όλες τις αισθήσεις. Επιπλέον, τα τελευταία χρόνια αυξάνουμε την ποσότητα παραγωγής κρασιού, αγοράζοντας και φυτεύοντας νέα κτήματα αλλά και δημιουργώντας νέες συνεργασίες με άλλους παραγωγούς. Ο κύριος όγκος των πωλήσεών μας είναι στο εξωτερικό και ιδιαίτερα στη Γερμανία και στον Καναδά.

SFENDAMOS RED DRY WINE Αφοί Κακουλίδη Ι.Κ.Ε, Σφενδάμη Πιερίας  τηλ: 2310/428624  http://sfendamos.com

efsynΚΡΑΣΙ

40

Ο πολιτισμός της ρετσίνας Tου ΣΤΑΥΡΟΥ ΜΑΛΑΓΚΟΝΙΑΡΗ

ρετσίνα έχει ένθερμους υποστηρικτές και φανατικούς εχθρούς, αλλά η γεύση της δεν μπορεί να αφήσει κανέναν αδιάφορο. Είναι -κατά γενική ομολογία- ένα κρασί λαϊκό και απλό, με ειλικρινή χαρακτήρα. Η ιστορία της ξεκινάει από την αρχαιότητα, ταυτίστηκε με τον ελλαδικό χώρο, τα «κουτούκια» της παλιάς Αθήνας και τα ταβερνάκια, αλλά από τα μέσα του 20ού αιώνα με την τουριστική ανάπτυξη της χώρας έγινε παγκοσμίως γνωστή, φτάνοντας ακόμα και στο… διάστημα! Αυτό έγινε το 1982, οπότε ο Ελβετός αστρονόμος Πάουλ Βιλτ (Paul Wild, 1925-2014) ανακοίνωσε, στην 28η γενική συνέλευση της Διεθνούς Αστρονομικής Ενωσης, στην Πάτρα, ότι ένας αστεροειδής της Κύριας Ζώνης Αστεροειδών, που είχε ανακαλύψει προ τριετίας στο αστεροσκοπείο Τσίμερβαλντ του Πανεπιστημίου της Βέρνης, θα ονομαστεί «2303 Ρετσίνα». Ο αστικός μύθος λέει ότι ο Βιλτ αποφάσισε να χαρίσει το όνομα του γνωστού ελληνικού κρασιού στον αστεροειδή πριν από την έναρξη της διεθνούς συνέλευσης, στη διάρκεια ενός ταξιδιού αναψυχής, στον γύρο της Πελοποννήσου, κατά το οποίο έπινε άφθονη ρετσίνα.1 Ομως, πριν από το… ταξίδι στο διάστημα, η ρετσίνα είχε καθιερωθεί ως ένα γνήσιο ελληνικό, λαϊκό κρασί, που δεν έλειπε από σπίτια στα Μεσόγεια της Αττικής, στην Εύβοια κ.α., ακόμα και στα

Η

δύσκολα χρόνια της Κατοχής. Χαρακτηριστική είναι η αναφορά ενός Ιταλού στρατιώτη, από τους ελάχιστους διασωθέντες του πολύνεκρου ναυαγίου του νορβηγικού φορτηγού «Oria», που έγινε μέσα σε σφοδρή κακοκαιρία στις 12 Φεβρουαρίου 1944, κοντά στη νησίδα Πάτροκλος, απέναντι από τους οικισμούς Θυμάρι και Λεγραινά, στην Αττική: «Μας πήγε (σ.σ. ο Ελληνας ψαράς που τους διέσωσε) σε ένα σπίτι, σε ένα μεγάλο δωμάτιο με αναμμένη φωτιά. Γύρω από τη φωτιά είδα 12 άλλους, που διασώθηκαν από τη θάλασσα […] Οι Ελληνες έδωσαν σε όλους κρασί ρετσίνας («del vino resinato») για να πιουν και κάτι να φάνε», διηγήθηκε ο Αλντο Περτσιβάλε (Aldo Percivale).2 Ομως, πότε ξεκίνησε να παράγεται ο «ρητινωμένος οίνος», όπως είναι η επίσημη ονομασία της ρετσίνας, στην Ελλάδα δεν είναι γνωστό. Από διάφορες πηγές φαίνεται ότι η τεχνική για την παραγωγή του υπάρχει στον ελλαδικό χώρο τουλάχιστον από το 1700 π.Χ. Συγκεκριμένα, έρευνες σε οργανικά υπολείμματα σκευών που βρέθηκαν στην Κρήτη και την ηπειρωτική Ελλάδα έδειξαν ότι οι Μινωίτες καλλιεργούσαν, από τότε, σταφύλια και παρήγαν οίνο με ρητίνη, δηλαδή ρετσίνα. Αυτοί χρησιμοποιούσαν τη ρητίνη ως φυσικό συντηρητικό προκειμένου να επιμηκύνουν τον χρόνο ζωής του κρασιού. Ωστόσο μεταγενέστερα, η ρητίνη, δηλαδή το ρετσίνι, χρησιμοποιήθηκε ως αρωματι-

κό, δίνοντας στο κρασί τη χαρακτηριστική γεύση της ρετσίνας. Σε ένα επίγραμμα του Ριανού, Κρητικού ποιητή, που έζησε από το 275 π.Χ. έως το 195 π.Χ., διαβάζουμε για τον ρητινίτη οίνο: «Αυτό το λαγήνι, Αρχίνε, στ’ αλήθεια μισό από κουκουνάρια είναι ρετσίνι και μισό κρασί». Προγενέστερα, ο φιλόσοφος Θεόφραστος (371 π.Χ-287 π.Χ.) στο έργο του «Περί οσμών» εξέφραζε την «αδυναμία» του στη ρετσίνα, ενώ από το έργο του Πλούταρχου (45 π.Χ.-120 μ.Χ.) «Προβλήματα Συμποσίου» μαθαίνουμε ότι η παρασκευή της ρετσίνας είχε φτάσει και στην Ιταλία.3 Αλλες αναφορές υπάρχουν σε έργα του Κάτωνα, του Αριστοφάνη και του Διοσκουρίδη4. Ο Πλίνιος περιγράφει την προετοιμασία που υφίσταται το ρετσίνι για να προστεθεί στο κρασί. Οπως αναφέρει, το ρετσίνι το πρόσθεταν στο κρασί για να το κάνουν να ωριμάσει και για να του δώσουν γεύση. Αλλωστε στην αρχαιότητα χρησιμοποιούνταν διάφορα καρυκεύματα, μέλι, άνθη, βότανα ή αρωματικά έλαια για τη συντήρηση του οίνου καθιστώντας τον λιγότερο ευαίσθητο στην επαφή με το οξυγόνο και την αλλοίωσή του. Αργότερα, οι Ρωμαίοι χρησιμοποίησαν μύρο και ρητίνες από εξωτικά δέντρα (π.χ. λίβανο) για να συντηρήσουν και να αρωματίσουν τους οίνους. Στα Βυζαντινά χρόνια η ρετσίνα είχε

efsynΚΡΑΣΙ

41

42 πλέον «κατακτήσει» την Αθήνα. Ο μητροπολίτης Αθηνών Μιχαήλ Χωνιάτης ή Ακομινάτος, μια εξέχουσα προσωπικότητα της Ορθοδοξίας, που η Εκκλησία τον έχει ανακηρύξει Αγιο και διετέλεσε μητροπολίτης περί τα έτη 11821204 μ.Χ., αναφέρει ότι κατά τον 12ο αιώνα «ο ρητινίτης οίνος ήτο ο μόνος κοινής χρήσεως εν Αθήναις». Ο ίδιος παρατηρούσε ότι ο οίνος ήταν πικρός «ένεκα των εμβαλλομένων δάδων πεύκης, ας και νυν, κατά τόπους οι χωρικοί εμβάλλουσιν εις τον οίνον».5 Ανάλογα ήταν τα αισθήματα και ξένων περιηγητών, που έφταναν στην Ελλάδα τον 19ο αιώνα και καλούνταν να δοκιμάσουν τη ρετσίνα, το πιο διαδεδομένο ποτό στο νεοσύστατο ελληνικό κράτος. Ενας απ’ αυτούς τους περιηγητές που έχει γράψει για την «Ελλάδα του Οθωνα» ήταν ο Γάλλος Εντμόντ Αμπού, ο οποίος μαθημένος από άλλης υφής και αρώματος οίνους απογοητεύτηκε από τη ρετσίνα. «Δυστυχώς οι Ελληνες δεν έχουν καθόλου κάβες, μετά βίας έχουν βαρέλια. Τα μπουκάλια που έρχονται από την Ευρώπη στοιχίζουν πολύ ακριβά στα λιμάνια. Ούτε να το σκεφτείς να τα μεταφέρεις στο εσωτερικό της χώρας: θα έφταναν θρύψαλα. Το κρασί διατηρείται σε ασκιά και φυλάσσεται στα δωμάτια. Για να μην χαλάσει, το αναμιγνύουν με ρετσίνι. […] Γνωρίζω κάποιους ταξιδιώτες που έφτυσαν με αγανάκτηση την πρώτη τους γουλιά ρετσίνας γιατί ήταν λες και έπιναν πίσσα. Εχω δει κάποιους άλλους […] που συνήθισαν αυτό το είδος ποτού, πολύ υγιεινό κατά τα άλλα […]», έγραφε, μεταξύ άλλων, ο Αμπού.6 Να σημειωθεί ότι για την παρασκευή της χρησιμοποιούνταν από τότε σταφύλια της ποικιλίας Ροδίτη ή Σαββατιανά, από τα οποία παράγεται και κρασί αρετσίνωτο. Γι’ αυτό ο Αμπού έγραφε, ακόμα, ότι το ίδιο σταφύλι χρησιμοποιείται «για να παρασκευάσουν φίνα κρασιά και κοινά κρασιά, και συλλέγουν συνήθως από το ίδιο αμπέλι δύο ποτά διαφορετικής ποιότητας και γεύσης και με τιμή πολύ διαφορετική». Η ρετσίνα καθώς ήταν πολύ πιο φθηνή έγινε το κρασί του λαού. Για πολλά χρόνια πωλούνταν χύμα στα λεγόμενα «καρβουνιάρικα», που πωλούσαν κάρβουνα και κρασί, ενώ όλοι μπορούσαν να το απολαύσουν σε κάθε ταβερνάκι. Σταδιακά και με την τουριστική ανάπτυξη της χώρας από τη δεκαετία του 1960 η ρετσίνα ξεπέρασε τα σύνορα της

efsynΚΡΑΣΙ

efsynΚΡΑΣΙ

43 χώρας και το ελληνικό κρασί έγινε συνώνυμο με αυτήν. Σε αυτό συνετέλεσε και η εμφιάλωση, που ξεκίνησε να γίνεται από τη δεκαετία του 1950. Ωστόσο, παρέμεινε, για πάντα, το φθηνό λαϊκό ποτό, που συνοδεύει πάντα τις παρέες των φοιτητών, ενώ βρίσκεται και στο τραπέζι των πολυπληθών φίλων του.

Το «πάντρεμα» της ρητίνης με το σταφύλι Ο φιλόσοφος Θεόφραστος στο έργο του «Περί Οσμών» εκφράζει την «αδυναμία» του στη ρετσίνα αναφέροντας πόσο ταιριαστό είναι το πάντρεμα της ρητίνης και του σταφυλιού, τονίζοντας, μάλιστα, ότι η καλύτερη ρητίνη προέρχεται από το πεύκο Pinus Halepensis (Πεύκη η Χαλέπιος). Η χαλέπιος πεύκη ή κοινό πεύκο είναι ένα είδος που ευδοκιμεί στη Μεσόγειο. Στην Ελλάδα βρίσκεται σε Πελοπόννησο, Στερεά Ελλάδα, Κρήτη, Εύβοια, στα νησιά του Αιγαίου, στη Χαλκιδική και στα νησιά του Ιονίου, σχηματίζοντας δάση. Αναπτύσσεται σε χαμηλό υψόμετρο, μέχρι τα 1.000 μέτρα. Από τα δέντρα αυτά συλλέγεται το ρετσίνι ή ρητίνη, που προστίθεται στο κρασί για την παρασκευή της ρετσίνας. Η συγκομιδή της ρητίνης από παραγωγικά δέντρα μπορεί να γίνει με πελέκηση και με αποφλοίωση, η οποία αρχίζει συνήθως από τη βάση του δένδρου και προχωράει στο ανώτερο δυνατό ύψος που μπορεί να φτάσει ο ρητινοσυλλέκτης. Η ρητίνη συλλέγεται σε πήλινα, μεταλλικά ή πλαστικά δοχεία, στερεωμένα στον κορμό του δέντρου και η περίοδος της ρητίνευσης διαρκεί από τον Μάρτιο ώς τον Οκτώβριο ή τον Νοέμβριο. Η ετήσια παραγωγή του κάθε δέντρου κυμαίνεται από 1,7 έως 3,3 κιλά. Να σημειωθεί ότι διάφορες μέθοδοι εξαγωγής ρετσινιού από δέντρα περιγράφονται από τον Θεόφραστο στο έργου του «Περί φυτών» και από τον Πλίνιο Πάντως, η ρητινοσυλλογή παρουσιάζει μεγάλες δυσκολίες αφού οι δασικές εκτάσεις της πεύκης βρίσκονται κυρίως σε δυσπρόσιτες ορεινές περιοχές. Ετσι, σταδιακά, από τη δεκαετία του 1960 πα-

ρουσιάζει διαρκή μείωση καθώς είχε τη μοίρα πολλών αγροτικών εργασιών που εγκαταλείφθηκαν εξαιτίας της αστυφιλίας αλλά και της καταστροφής των δέντρων από πυρκαγιές. Οπως διαβάζουμε στο βιβλίο «Οινοποιία» του Ιωάννη Ζαγανιάρη, «κατά την αρχή της ζυμώσεως η ρητίνη επιπλέει», με τον χρόνο, όμως, «μικρόν ποσόν αυτής διαλύεται εις τον οίνον λόγω της παραγόμενης αλκοόλης. Μετά το πέρας της ζυμώσεως η ρητίνη καθιζάνει κατά το πλείστον, η καθίζησις δε αυτή χρησιμεύει διά τους οινοποιούς ως ένδειξις του τέλους της ζυμώσεως. Μικρόν μόνον ποσόν ρητίνης […] παραμένει επί της επιφανείας του οίνου και ίσως αυτό ενεργεί οπωσδήποτε προφυλακτικώς δι’ αυτόν…»7 Κατά τον Ζαγανιάρη οι καλές ρετσίνες έχουν τουλάχιστον 13 βαθμούς αλκοόλης.

Η ΡΗΤΊΝΟΣΥΛΛΟΓΗ ΠΑΡΟΥΣΊΑΖΕΊ ΜΕΓΑΛΕΣ ΔΥΣΚΟΛΊΕΣ ΑΦΟΥ ΟΊ ΔΑΣΊΚΕΣ ΕΚΤΑΣΕΊΣ ΤΗΣ ΠΕΥΚΗΣ ΒΡΊΣΚΟΝΤΑΊ ΚΥΡΊΩΣ ΣΕ ΔΥΣΠΡΟΣΊΤΕΣ ΟΡΕΊΝΕΣ ΠΕΡΊΟΧΕΣ. ΕΤΣΊ, ΣΤΑΔΊΑΚΑ, ΑΠΟ ΤΗ ΔΕΚΑΕΤΊΑ ΤΟΥ 1960 ΠΑΡΟΥΣΊΑΖΕΊ ΔΊΑΡΚΗ ΜΕΊΩΣΗ

Η χιλιοτραγουδισμένη ρετσίνα

Ενα κρασί λαϊκό, όπως η ρετσίνα, δεν θα μπορούσε να μην αποτ ε λ έσ ε ι π ηγ ή έμπνευσης για τους τραγουδοποιούς σε βάθος χρόνου. Μια πρόχ ειρη αναζήτηση για λαϊκά τραγούδια με θέμα ή αναφορά στη ρετσίνα φανερώνει πάρα πολλά, που τραγουδήθηκαν σε ταβέρνες ή γράφτηκαν για νούμερα σε επιθεώρηση και κινηματογραφικές ταινίες. Ενα από τα παλαιότερα, με τον χαρακτηριστικό τίτλο «Ρετσίνα μου, ρετσίνα μου», σε μουσική και στίχους του Νίκου Χατζηαποστόλου, γράφτηκε το 1921 και ερμηνεύτηκε από τους Νίκο Μωραΐτη και Φαίδωνα Ταμπουρά στην επιθεώρηση «Απάχηδες των Αθηνών». Στο ρεφρέν αναφέρεται: «Ρετσίνα μου ρετσίνα μου μαζί σου θα πεθάνω του κόσμου όλα τα καλά μπροστά σου δεν τα βάνω» Το 1934 σε μουσική Γρ. Κωνσταντινίδη και στίχους Κώστα Μπέζου γράφτηκε το τραγούδι «Ρετσίνα μου αγνή», που ερμήνευσε ο Πέτρος Επιτροπάκης και μεταξύ άλλων αναφέρει: «Ρετσίνα μου αγνή

efsynΚΡΑΣΙ

44 αγάπη μου ξανθιά κεχριμπαρένια σκοτώνεις όλους τους καημούς και σβήνεις πάντα κάθε έγνοια. Γι’ αυτό κι εγώ δεν θα τ’ απαρνηθώ το ρετσινάτο χρώμα και θέλω να με θάψουνε λόγω τιμής με κάνουλα στο στόμα» Σε ένα άλλο τραγούδι με τίτλο «Πιες γλυκό κρασί δεν είν’ ντροπή», σε μουσική Μίμη Κατριβάνου και στίχους Κώστα Νικολαΐδη, που πρωτοτραγούδησε, το 1933, ο Νίκος Περδίκης στην επιθεώρηση «Παπαρούνα» με τον θίασο των Μαυρέα και Γκιουζέπε Σύλβα στο θέατρο Περοκέ αναφέρεται: «Σαν μπαίνω μέσα στην ταβέρνα κέρνα, κέρνα λέω στον ταβερνιάρη ρετσίνα κεχριμπάρι» Αλλα παλιά τραγούδια με αναφορές στη ρετσίνα ήταν «Στης Πλάκας τις ανηφοριές» (μουσική Γρηγόρης Κωνσταντινίδης, στίχοι Τίμος Μωραϊτίνης), «Με τη ρετσίνα τη γλυκιά μου» (στίχοι και μουσική Τέτος Δημητριάδης) κ.ά.

Ρετσίνα: από τα…. αλώνια στα σαλόνια Η ρετσίνα αγαπήθηκε και τραγουδήθηκε στα κουτούκια, κρασοπουλειά και στα καρβουνιάρικα της χώρας, αλλά πέρασε, με αξιοπρέπεια ίσως και… θράσος, στα διεθνή «σαλόνια». Τα πρώτα…. βήματά της έγιναν μέσα από ξένα τραγούδια, πρώτα του Ντόναλντ Τζέι Φέιγκεν (Donald Jay Fagen), βασικού τραγουδιστή του ροκ αμερικανικού συγκροτήματος «Steely Dan» των 70s, ο οποίος στο τραγούδι «Επιτέλους σπίτι» μιλάει για τη «μαλακή ρετσίνα» (smooth retsina), και πιο πρόσφατα, το 2008, από τον Ιταλό τραγουδοποιό Μαξ Μανφρέντι (Max Manfredi), ο οποίος στο άλμπουμ του με τίτλο «Luna Persa», χάρισε τον τίτλο Retsina στο πέμπτο τραγούδι του άλμπουμ. Ομως, το… διαβατήριο για την είσοδο στα «σαλόνια» η ρετσίνα το πήρε, επάξια, προ τετραετίας, όταν ο οινοκριτικός των «New York Times», Ερικ Ασίμοβ, έγραψε διθυράμβους όταν ήπιε ένα ποτήρι στο Σαν Φρανσίσκο, στη «Σούβλα», μια μικρή αλυσίδα εμπνευσμένη από τα σουβλατζίδικα στην Ελλάδα, όπου, όπως έγραψε ο ίδιος, σερβίρουν εξαιρετικό ψητό κρέας. «Στη λίστα υπήρχαν λίγα ελληνικά κρασιά και η διαβεβαίωση ότι “η ρετσίνα τους είναι πρώτης ποιότητας”. Δοκίμασα ένα ποτήρι. Τι αποκάλυψη! Η ρετσίνα, ένα non vintage [κρασί χωρίς έτος

ΕΝΑ ΚΡΑΣΊ ΛΑΪΚΟ, ΟΠΩΣ Η ΡΕΤΣΊΝΑ, ΔΕΝ ΘΑ ΜΠΟΡΟΥΣΕ ΝΑ ΜΗΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΕΊ ΠΗΓΗ ΕΜΠΝΕΥΣΗΣ ΓΊΑ ΤΟΥΣ ΤΡΑΓΟΥΔΟΠΟΊΟΥΣ ΣΕ ΒΑΘΟΣ ΧΡΟΝΟΥ. ΜΊΑ ΠΡΟΧΕΊΡΗ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΓΊΑ ΛΑΪΚΑ ΤΡΑΓΟΥΔΊΑ ΜΕ ΘΕΜΑ 'Η ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΤΗ ΡΕΤΣΊΝΑ ΦΑΝΕΡΩΝΕΊ ΠΑΡΑ ΠΟΛΛΑ, ΠΟΥ ΤΡΑΓΟΥΔΗΘΗΚΑΝ ΣΕ ΤΑΒΕΡΝΕΣ'Η ΓΡΑΦΤΗΚΑΝ ΓΊΑ ΝΟΥΜΕΡΑ ΣΕ ΕΠΊΘΕΩΡΗΣΗ ΚΑΊ ΚΊΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΊΚΕΣ ΤΑΊΝΊΕΣ

παραγωγής] από την Gaia, με ονομασία Ritinitis Nobilis, ήταν όμορφη, φωτεινή και ισορροπημένη, με διακριτά τα αρώματα του πεύκου. Ηταν ακόμα πιο γευστική με το ψητό αρνί και τη σαλάτα. Σκέφτηκα πόσο εύκολο είναι να καταργήσεις παραδόσεις αιώνων όπως η ρετσίνα, αν δεν ταιριάζουν με τις σύγχρονες “ευαισθησίες”. »Αργότερα, ο σομελιέ του εστιατορίου Betony στο Μανχάταν μού σέρβιρε ένα ποτήρι χωρίς να μου πει ποιο είναι. Το αναγνώρισα αμέσως και πρέπει να πω ότι ταίριαζε απολύτως και στο συγκεκριμένο εστιατόριο, που σερβίρει σύγχρονη αμερικανική κουζίνα», έγραψε ο ίδιος. Τι καλύτερο για τη… φτωχή, αλλά τίμια ρετσίνα, που την τιμούσαν και οι Θεοί του Ολύμπου, που υπέκυπταν στους «γήινους πειρασμούς και κατέβαιναν στην Πλάκα, για να πιουν καμιά ρετσίνα», συνήθως ξεροσφύρι ή στην καλύτερη περίπτωση με μεζέ κανένα τσίρο, σαρδέλα, ρέγκα, φέτα, ψωμί, κρεμμύδι ή σκόρδο… Μη βλέπετε τώρα, που με τον… εκσυγχρονισμό της έχουν αρχίσει να εμφανίζονται και διάφορες παραλλαγές της όχι μόνο από οινοπαραγωγούς αλλά

efsynΚΡΑΣΙ

και από τους πιο ένθερμους φίλους της, στη Θεσσαλονίκη, οι οποίοι έχουν λανσάρει το «Τούμπα libre», μια παραλλαγή του κλασικού κοκτέιλ Cuba Libre. Παρασκευάζεται με 3 μέρη ρετσίνα Μαλα-

ΚΥΚΛΟΦΟΡΕΙ ΜΕ ΤΗΝ

«ΕΦ.ΣΥΝ.»

ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΔΕΚΑΗΜΕΡΟ ΤΟΥ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ

45

ΤΟ… ΔΊΑΒΑΤΗΡΊΟ ΓΊΑ ΤΗΝ ΕΊΣΟΔΟ ΣΤΑ «ΣΑΛΟΝΊΑ» Η ΡΕΤΣΊΝΑ ΤΟ ΠΗΡΕ, ΕΠΑΞΊΑ, ΠΡΟ ΤΕΤΡΑΕΤΊΑΣ, ΟΤΑΝ Ο ΟΊΝΟΚΡΊΤΊΚΟΣ ΤΩΝ «NEW YORK TIMES», ΕΡΊΚ ΑΣΊΜΟΒ, ΕΓΡΑΨΕ ΔΊΘΥΡΑΜΒΟΥΣ ΟΤΑΝ ΗΠΊΕ ΕΝΑ ΠΟΤΗΡΊ ΣΤΟ ΣΑΝ ΦΡΑΝΣΊΣΚΟ, ΣΤΗ «ΣΟΥΒΛΑ», ΜΊΑ ΜΊΚΡΗ ΑΛΥΣΊΔΑ ΕΜΠΝΕΥΣΜΕΝΗ ΑΠΟ ΤΑ ΣΟΥΒΛΑΤΖΊΔΊΚΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ 1. https://el.wikipedia.org 2. http://www.piroscafooria.it 3. «υπομιγνύουσι [ρητίνη] πολλοί τω οίνω καθάπερ Ευοείς των Ελλαδικών και των Ιταλικών, οι περί τω Πάδον οικούντες», Πλούταρχος, «Περί Συμποσίου».

4. «[…]τους ρητίνην πιτυίνην έχοντας οίνους»: λέγει ότι ο ρητινίτης εσκευάζετο κατά έθνη «κόπτεται δε συν τω φλοιώ η ρητίνη και τω κεραμείω μίγυται ημικοτύλιον. Παλαιωθέντες δε γίνονται ηδείς [γλυκείς]. Κεφαλαγείς δε πάντες οι τοιούτοι και σκωτοματικοί, πεπτικοί μέντοι και διουρητικοί, καταρροιζομένοις και βήσσοθσι αρμόζοντες, κοιλιακοίς, δυσεντερικοίς, υδρωπικοίς…» (Διοσκουρίδου Περί ύλης ιατρικής 5 6. 5) 5. Βασίλης Νικολού, «Ιστορικό της ρετσίνας» 6. Εντμόντ Αμπού, «Η Ελλάδα του Οθωνα», εκδόσεις Μεταίχμιο, Αθήνα 2018, σελ. 118 7. Ιωάννου Ν. Ζαγανιάρη, «Οινοποιία», Αθήνα 1949, σελ. 93-94

ματίνα (αποκλειστικά) και 1 μέρος Κόλα και κυριάρχησε στα ταβερνεία πέριξ του γηπέδου της Τούμπας, αλλά πολύ γρήγορα αγαπήθηκε και από φίλους άλλων ομάδων της πόλης.

ΠΗΓΕΣ 1) Μαρία Κουτίδου, «Επίδραση της θερμοκρασίας κατά την αλκοολική ζύμωση στη σύσταση του πτητικού κλάσματος του ρητινίτη οίνου», Διπλωματική Εργασία, Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών Χημεία & Τεχνολογία Τροφίμων (επιβλέπων καθηγητής Γ. Μπλέκας), Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη 2012.

2) Παναγιώτης Χ. Παναγιωτόπουλος, «Ρητινίτης οίνος», περιοδικό «Διιπετές», Αύγουστος 2006.

3) https://kithara.to

efsynΚΡΑΣΙ

46

ΓΙΑΝΝΉΣ ΚΑΫΜΕΝΑΚΉΣ - PALEO WINEBAR

«Εδώ, ο καθένας μπορεί να ζήσει την περιπέτειά του με το κρασί όπως θέλει!»

Tου ∆ΗΜΗΤΡΗ ΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΥ

θέση του Paleo, στην παλιά βιομηχανική περιοχή του Πειραιά, ανάμεσα σε συνεργεία αυτοκινήτων και αποθήκες, θυμίζει σκηνικό ταινίας. Φιλοξενείται σε έναν χώρο που η ομορφιά της λιτότητας κυριαρχεί σαν αίσθηση. Το κτίριο λειτούργησε στο παρελθόν ως σιδηρουργείο και αποθήκη μετάλλων και οι τωρινές παρεμβάσεις έχουν σεβαστεί απολύτως την ιστορία του. Εκατοντάδες κενά μπουκάλια αριστερά και δεξιά στον μακρόστενο χώρο, τοποθετημένα σε ειδικές προθήκες, οδηγούν το βλέμμα στο βάθος, εκεί που βρίσκεται η κάβα με τις εκατοντάδες φιάλες. Επιλεγμένες μία μία, από τον ιδιοκτήτη, τον Γιάννη Καϋμενάκη, για να δέσουν αρμονικά με γεύσεις, μνήμες και ιστορίες του κρασιού. Η προβολή στο παρελθόν αυτού του χώρου είναι αναπόφευκτη. Εργάτες, έμποροι, βιομήχανοι, όλος ο κόσμος της θάλασσας, να μπερδεύονται στο καθημερινό αλισβερίσι και να συναντιούνται κάτω από τη σκέπη ενός καπηλειού, γύρω από ένα τραπέζι με κρασί και μεζέδες. Σήμερα που κάνουμε τη συζήτηση, τα καταστήματα είναι κλειστά λόγω των μέτρων για την αντιμετώπιση της πανδημίας. Μοιραία, ξεκινάμε την επαφή μας από αυτό το γεγονός. «Στο μυαλό μου, φαντάζει χυδαίο οι ΜΕΘ να είναι γεμάτες κι εγώ να πουλάω κρασιά. Οφείλουμε στους εαυτούς μας πρωτίστως σωστή ιεράρχηση», λέει ο Γιάννης Καϋμενάκης, που μεγάλωσε και γαλουχήθηκε στις γειτονιές και στα προάστια του Πειραιά. «Δική μου προτεραιότητα αποτελεί η επίλυση του προβλήματος και αυτό είναι που προσπαθώ να αποστάξω καθημερινά, αφήνοντας

Η

μακριά σκέψεις που μπορεί να με εμπλέξουν με το προσωπικό πρόσκαιρο όφελος», συμπληρώνει, ξεκαθαρίζοντας ότι μπροστά στην προάσπιση της υγείας όλων δεν βάζει… νερό στο κρασί του. Το μενού του Paleo, ένα μείγμα ελληνικής και ιταλικής κουζίνας, περιλαμβάνει 10-12 πιάτα -τo διαβάζουμε τυπωμένo πάνω στα σουπλά-, εναλλάσσεται συνεχώς, ενώ υπάρχουν αρκετές επιλογές για κρασί σε ποτήρι. Ο Γιάννης Καϋμενάκης, όπως έχει πει και σε παλαιότερη συνέντευξή του, συνεχίζει να «παρακινεί τον κόσμο να μοιράζεται μια φιάλη» καθώς πιστεύει ότι «αυτό το μοίρασμα ενώνει την παρέα». Η λίστα κρασιών του Paleo μαρτυρεί ότι ο δημιουργός της έχει απολαύσει τα κρασιά που προτείνει, έχει ταξιδέψει στα αμπελοτόπια τους και έχει γνωρίσει τους ανθρώπους πίσω από τις ετικέτες του κρασιού. Με μια διαδικασία που ανανεώνεται και εμπλουτίζεται συχνά, θα βρει κανείς κρασιά που αναδεικνύουν την ψυχή κάθε τερουάρ, αντιπροσωπευτικούς εκπρόσωπους κάθε ποικιλίας, μπλεντ που ξαφνιάζουν και, φυσικά, τους πρωτοπόρους κάθε οινικής τάσης. Ο Γιάννης Καϋμενάκης με φίλτρο τη μοναδική αγάπη που έχει για το κρασί εντοπίζει με ευκολία και αγκαλιάζει τα ξινόμαυρα του αύριο, τα πολλά υποσχόμενα φυσικά κρασιά, αφιλτράριστα διαμάντια του ελληνικού και του διεθνούς αμπελώνα· κρασιά που μιλάνε για το όραμα, την τόλμη και το μεράκι του οινοποιού. Γνωρίζοντας βαθιά το «γιατί» της κάθε επιλογής του, τα παντρεύει μοναδικά με μια κουζίνα αληθινή και αβίαστη. Οπως ακριβώς είναι και ο ίδιος. Πιάτα με αυθεντικές πρώτες ύλες, που μιλούν για τη γη που γέννησε τα υλικά

τους, συνταγές που δοξάζουν την εποχικότητα, συνδυασμοί που γιορτάζουν τη μεσογειακή κουζίνα και την ίδια μας τη ζωή. Ο Γιάννης Καϋμενάκης θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους γνώστες του κρασιού στη χώρα μας, έχοντας στο ενεργητικό του πολλά χρόνια εμπειρίας και, το σημαντικότερο, όπως λέει, πολλά ταξίδια στις οινοπαραγωγούς ζώνες, τόσο σε Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Στην εφηβεία του, όπως και όλα τα παιδιά της γειτονιάς του στον Πειραιά, ήθελε να γίνει ναυτικός. Αυτό εξάλλου ήταν και το επάγγελμα του πατέρα του. Δεν έγινε! Η σχολή τουριστικών επαγγελμάτων και όσα πράγματα μπορούν να συμβαίνουν ταυτοχρόνως σε ένα ξενοδοχείο τού χάρισαν πειθαρχία. Και μια παρέα φίλων έμελλε να τον οδηγήσει στους δρόμους του κρασιού. «Εφευγαν όλες μας οι οικονομίες στα κρασιά… και κάπου εκεί, ξεπήδησε η σκέψη να γίνω οινοχόος». Και έγινε! Μου μιλάει για το κρασί, αλλά σε καμία στιγμή της συζήτησής μας δεν βρίσκω ψήγματα έπαρσης. Οι φράσεις του: «Κάθε στιγμή, προσπαθώ να αποτινάξω τον χιτώνα του γνώστη. Το θέμα είναι να περάσουμε στο τέλος καλά και αυτό δεν απαιτεί ιδιαίτερες γνώσεις», δίνουν το στίγμα της προσέγγισής του στη συνοδοιπορία με το κρασί. «Ας περνάμε καλά, και δεν χρειάζεται να το μεγαλοποιούμε στο μυαλό μας. Πρέπει να αποτινάξουμε το προαπαιτούμενο της γνώσης σε σχέση με το κρασί, αλλά και γενικότερα με τα ωραία πράγματα. Πρέπει να βρούμε τον τρόπο να περνάμε καλά και με μια απλή φακή αλλά και με φουά γκρα».

Winebar PALEO, Πολυδεύκους 39, Πειραιάς, τηλ.: 210-4125204

efsynΚΡΑΣΙ

47