Κανάρη 36, Δάφνη Τηλ. 210 9713934 & 210 9769376
ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗΣ
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ
Ο.Π. ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ Α. ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΠΛΑΤΩΝΟΣ ΠΡΩΤΑΓΟΡΑΣ (320D, 322A) Ἦν γάρ ποτε χρόνος ὅτε θεοὶ μὲν ἦσαν, θνητὰ δὲ γένη οὐκ ἦν. Ἐπειδὴ δὲ καὶ τούτοις χρόνος ἦλθεν εἱμαρμένος γενέσεως, τυποῦσιν αὐτὰ θεοὶ γῆς ἔνδον ἐκ γῆς καὶ πυρὸς μείξαντες καὶ τῶν ὅσα πυρὶ καὶ γῇ κεράννυται. Ἐπειδὴ δ’ ἄγειν αὐτὰ πρὸς φῶς ἔμελλον, προσέταξαν Προμηθεῖ καὶ Ἐπιμηθεῖ κοσμῆσαί τε καὶ νεῖμαι δυνάμεις ἑκάστοις ὡς πρέπει. Προμηθέα δὲ παραιτεῖται Ἐπιμηθεὺς αὐτὸς νεῖμαι,“Νείμαντος δέ μου”, ἔφη, “ἐπίσκεψαι.” καὶ οὕτω πείσας νέμει. Νέμων δὲ τοῖς μὲν ἰσχὺν ἄνευ τάχους προσῆπτεν, τοὺς δ’ ἀσθενεστέρους τάχει ἐκόσμει˙ τοὺς δὲ ὥπλιζε, τοῖς δ’ ἄοπλον διδοὺς φύσιν ἄλλην τιν’ αὐτοῖς ἐμηχανᾶτο δύναμιν εἰς σωτηρίαν. Ἃ μὲν γὰρ αὐτῶν σμικρότητι ἤμπισχεν, πτηνὸν φυγὴν ἢ κατάγειον οἴκησιν ἔνεμεν˙ ἃ δὲ ηὖξε μεγέθει, τῷδε αὐτῷ αὐτὰ ἔσῳζεν˙ καὶ τἆλλα οὕτως ἐπανισῶν ἔνεμεν. Ταῦτα δὲ ἐμηχανᾶτο εὐλάβειαν ἔχων μή τι γένος ἀϊστωθείη. Ἐπειδὴ δὲ ὁ ἄνθρωπος θείας μετέσχε μοίρας, πρῶτον μὲν διὰ τὴν τοῦ θεοῦ συγγένειαν ζῴων μόνον θεοὺς ἐνόμισεν, καὶ ἐπεχείρει βωμούς τε ἱδρύεσθαι καὶ ἀγάλματα θεῶν˙ ἔπειτα φωνὴν καὶ ὀνόματα ταχὺ διηρθρώσατο τῇ τέχνῃ, καὶ οἰκήσεις καὶ ἐσθῆτας καὶ ὑποδέσεις καὶ στρωμνὰς καὶ τὰς ἐκ γῆς τροφὰς ηὕρετο. Οὕτω δὴ παρεσκευασμένοι κατ’ ἀρχὰς ἄνθρωποι ᾤκουν σποράδην, πόλεις δὲ οὐκ ἦσαν˙ ἀπώλλυντο οὖν ὑπὸ τῶν θηρίων διὰ τὸ πανταχῇ αὐτῶν ἀσθενέστεροι εἶναι, καὶ ἡ δημιουργικὴ τέχνη αὐτοῖς πρὸς μὲν τροφὴν ἱκανὴ βοηθὸς ἦν, πρὸς δὲ τὸν τῶν θηρίων πόλεμον ἐνδεής—πολιτικὴν γὰρ τέχνην οὔπω εἶχον, ἧς μέρος πολεμική— ἐζήτουν δὴ ἁθροίζεσθαι καὶ σῴζεσθαι κτίζοντες πόλεις˙ ὅτ’ οὖν ἁθροισθεῖεν, ἠδίκουν ἀλλήλους ἅτε οὐκ ἔχοντες τὴν πολιτικὴν τέχνην, ὥστε πάλιν σκεδαννύμενοι διεφθείροντο. Ζεὺς οὖν δείσας περὶ τῷ γένει ἡμῶν μὴ ἀπόλοιτο πᾶν, Ἑρμῆν πέμπει ἄγοντα εἰς ἀνθρώπους αἰδῶ τε καὶ δίκην, ἵν’ εἶεν πόλεων κόσμοι τε καὶ δεσμοὶ φιλίας συναγωγοί.
Β. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Β1α.Πώς μοίρασε ο Επιμηθέας στα ζώα τις ιδιότητές τους; Β1β.Ποια ήταν τα αποτελέσματα της συμμετοχής του ανθρώπου στο θεϊκό μερίδιο; Μονάδες 10 Β2.Στο απόσπασμα «τυποῦσιν αὐτὰ θεοὶ γῆς ἔνδον ἐκ γῆς καὶ πυρὸς μείξαντες καὶ τῶν ὅσα πυρὶ καὶ γῇ κεράννυται» να διακρίνετε τις διαφορετικές σημασιολογικές αποχρώσεις της λέξης «γῆς» και να τις συσχετίσετε με τις αντίστοιχες κοσμολογικές θεωρίες. Μονάδες 10 Β3.Πώς δικαιολογείται ένας αγνωστικιστής, όπως ο Πρωταγόρας, να κάνει στο έργο του αναφορά στους θεούς; Μονάδες 10 Β4.Πώς ερμηνεύεται σύμφωνα με τον Πρωταγόρα και τα μεταφρασμένα αποσπάσματα η κοινωνική κατάσταση του ανθρώπου; Διατυπώνω την υπόθεση ότι φτάνει κάποια στιγμή που τα εμπόδια, με την αντίστασή τους, ξεπερνούν τη φυσική ισχύ που κάθε άτομο μπορεί να διαθέτει για την αυτοσυντήρησή του στη φυσική κατάσταση. Τότε αυτή η πρωτόγονη κατάσταση δεν είναι δυνατό να διατηρηθεί, και το ανθρώπινο γένος θα είχε εκλείψει, αν δεν άλλαζε τον τρόπο διαβίωσής του. […] Πλην όμως, καθώς οι άνθρωποι δεν μπορούν να δημιουργούν καινούργιες μορφές φυσικής ισχύος, αλλά μόνο να συνενώσουν και να καθοδηγήσουν τις ήδη υπάρχουσες, δεν έχουν άλλον τρόπο για τη διαφύλαξη της ζωής παρά να ενωθούν σχηματίζοντας ένα σύνολο δυνάμεων που να μπορεί να υπερνικά τις αντιστάσεις, να θέτει σε κίνηση τις δυνάμεις αυτές με ένα μονάχα κίνητρο και να τις κάνει να ενεργούν εναρμονισμένα. J.J.Rousseau, Το κοινωνικό συμβόλαιο (από το σχολικό βιβλίο της Φιλοσοφίας σ.172) Να βρεθεί μια μορφή συνένωσης που θα υπερασπίζεται και θα προστατεύει με όλη τη δύναμη από κοινού το πρόσωπο και τα αγαθά κάθε μέλους, κατά τρόπο ώστε ο καθένας, αν και σχηματίζει ενιαίο σώμα με όλους, θα υπακούει ωστόσο μόνο στον εαυτό του και θα παραμένει το ίδιο ελεύθερος όσο και πριν. Αυτό είναι το θεμελιώδες πρόβλημα στο οποίο το κοινωνικό συμβόλαιο δίνει τη λύση. [...] Οι υποχρεώσεις που μας συνδέουν με το κοινωνικό σώμα είναι δεσμευτικές μόνον επειδή είναι αμοιβαίες˙ και η φύση
τους είναι τέτοια, ώστε, εκπληρώνοντάς τες, δεν μπορούμε να εργαζόμαστε για τον άλλον χωρίς ταυτόχρονα να εργαζόμαστε και για τον εαυτό μας. J.J.Rousseau, Το κοινωνικό συμβόλαιο (από το σχολικό βιβλίο της Φιλοσοφίας σσ.178-179) Μονάδες 10 Β5α.ετυμολογία, αφή, κρατήρας, δέσμιος, όλεθρος: Να βρείτε στο κείμενο λέξεις ετυμολογικά συγγενείς με τις προηγούμενες. Β5β.εἰμαρμένος, νεῖμαι, τέχνῃ, ἱκανή, δείσας: Να γράψετε στη νέα ελληνική ένα παράγωγο ουσιαστικό ή επίθετο, απλό ή σύνθετο, για κάθε μία από της προηγούμενες λέξεις και στη συνέχεια να δημιουργήσετε με κάθε παράγωγο μια περίοδο λόγου. Μονάδες 10 Β6.Bασιζόμενοι στην εισαγωγή του σχολικού σας εγχειριδίου, να επιλέξτε τη σωστή απάντηση: 1. Ποιον περιγράφει ο Πλάτωνας κατά της είσοδο του Σωκράτη στο σπίτι του Καλλία; α. τον Ιπποκράτη
β. τον Πρόδικο
γ. τον Κλεινία
2. Ποια δεν είναι σωκρατική φιλοσοφική μέθοδος; α. η διάλεξη
β. η ειρωνεία
γ. η επαγωγή
3. Ο Σωκράτης δεν ασχολήθηκε κατά τη φιλοσοφική του αναζήτηση με: α. τον άνθρωπο β. τα ηθικά φαινόμενα
γ. την κοινωνία
4. Τι στόχο έχει ο Πρωταγόρας στο πρώτο μέρος του λόγου του; α. Απαντά στην αντίρρηση του Σωκράτη ότι δεν υπάρχουν ειδικοί στα θέματα της πολιτικής. β. Η αρετή είναι και πρέπει να θεωρείται διδακτή, γιατί χωρίς αυτήν δεν υπάρχουν οργανωμένες κοινωνίες. γ. Απαντά στην αντίρρηση του Σωκράτη ότι οι καλοί πολίτες δεν μπορούν να διδάξουν στα παιδιά τους την αρετή.
5. Ο Σωκράτης: α. αντιμετωπίζει με έντονη ειρωνεία τον Πρωταγόρα και τις απόψεις του. β. κατά τη διαλεκτική του διατυπώνει αρχικά μια άποψη την οποία θεωρεί θεμελιωμένη και στη συνέχεια προσπαθεί να την εκμαιεύσει από τον συνομιλητή του. γ. όπως και οι σοφιστές, αρνείται να δεχτεί ως δεδομένες τις παραδεδεγμένες αλήθειες. Μονάδες 10
Γ. ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ Ἀνδοκίδου, Περί τῆς πρὸς Λακεδαιμονίους Εἰρήνης) (Το 392 π.Χ., κατά τη διάρκεια του Κορινθιακού πολέμου, ο Ανδοκίδης εστάλη για διαπραγματεύσεις στη Σπάρτη. Μετά την επιστροφή του υπερασπίστηκε με τον λόγο αυτόν την προοπτική ειρήνης με τους Λακεδαιμονίους.) [1] ὅτι μὲν εἰρήνην ποιεῖσθαι δικαίαν ἄμεινόν ἐστιν ἢ πολεμεῖν, δοκεῖτέ μοι, ὦ Ἀθηναῖοι, πάντες γιγνώσκειν· ὅτι δὲ οἱ ῥήτορες τῷ μὲν ὀνόματι τῆς εἰρήνης συγχωροῦσι, τοῖς δ’ ἔργοις ἀφ’ ὧν ἂν ἡ εἰρήνη γένοιτο ἐναντιοῦνται, τοῦτο δὲ οὐ πάντες αἰσθάνεσθε. λέγουσι γὰρ ὡς ἔστι δεινότατον τῷ δήμῳ, γενομένης εἰρήνης, ἡ νῦν οὖσα πολιτεία μὴ καταλυθῇ. [2] εἰ μὲν οὖν μηδεπώποτε πρότερον ὁ δῆμος ὁ τῶν Ἀθηναίων εἰρήνην ἐποιήσατο πρὸς Λακεδαιμονίους, εἰκότως ἂν ἐφοβούμεθα αὐτὸ διά τε τὴν ἀπειρίαν τοῦ ἔργου διά τε τὴν ἐκείνων ἀπιστίαν· ὅπου δὲ πολλάκις ἤδη πρότερον εἰρήνην ἐποιήσασθε δημοκρατούμενοι, πῶς οὐκ εἰκὸς ὑμᾶς πρῶτον ἐκεῖνα σκέψασθαι τὰ τότε γενόμενα; χρὴ γάρ, ὦ Ἀθηναῖοι, τεκμηρίοις χρῆσθαι τοῖς πρότερον γενομένοις περὶ τῶν μελλόντων ἔσεσθαι. Γ1.Να μεταφράσετε το απόσπασμα «ὅτι μὲ εἰρήνην…. εἰκότως ἂν ἐφοβούμεθα αὐτὸ». Μονάδες 10 Γ2.Για ποιους λόγους ισχυρίζεται ο Ανδοκίδης ότι οι Αθηναίοι δεν πρέπει να φοβούνται να συνάψουν ειρήνη με τους Λακεδαιμονίους; Μονάδες 10
Γ3α.Στην πρώτη παράγραφο του αποσπάσματος που σας δίνεται, αφού εντοπίσετε τρία επίθετα, να εξαγάγετε τα επιρρήματά τους στον θετικό βαθμό και να τα αντικαταστήσετε στους άλλους βαθμούς: ΕΠΙΘΕΤΟ
ΘΕΤΙΚΟΣ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΟΣ
ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΟΣ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΟΣ
ΥΠΕΡΘΕΤΙΚΟΣ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΟΣ
Μονάδες 3 Γ3β.Να επιλέξετε τη σωστή απάντηση για τις λέξεις που δίνονται και να τις μεταφέρετε στον άλλο αριθμό: 1) μοι: αντωνυμία προσωπική ή κτητική 2) ὧν: αναφορική αντωνυμία αρσενικού ή ουδετέρου γένους 3) τοῦτο: δεικτική αντωνυμία σε ονομαστική ή αιτιατική ενικού 4) πάντες (αἰσθάνεσθε): αντωνυμία αόριστη επιμεριστική ή επίθετο 5) αὐτό: αντωνυμία οριστική ή επαναληπτική Μονάδες 2 Γ3γ.Να γράψετε τους ζητούμενους τύπους για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου: γιγνώσκειν:
δοτική πληθυντικού αριθμού του αρσενικού της μετοχής
αορίστου β’ στην ίδια φωνή οἱ ῥήτορες: κλητική ενικού αριθμού ὀνόματι: δοτική πληθυντικού αριθμού συγχωροῦσι: απαρέμφατο παρακειμένου ίδιας φωνής αἰσθάνεσθε: γ΄πληθυντικό οριστικής παρακειμένου στην ίδια φωνή καταλυθῇ: β΄ ενικό προστακτικής στον ίδιο χρόνο και στην ίδια φωνή σκέψασθαι: γ’ενικό προστακτικής παρακειμένου ίδιας φωνής χρὴ: απαρέμφατο ίδιου χρόνου χρῆσθαι: γ΄ενικό ευκτικής ενεστώτα στην ίδια φωνή ἔσεσθαι: γ’ενικό οριστικής ίδιου χρόνου Μονάδες 5 Γ4α.Στην πρώτη παράγραφο του κειμένου που σας δίνεται να εντοπισθεί ο υποθετικός λόγος, να αναγνωριστεί και να αναλυθεί πλήρως. Μονάδες 2
Γ4β.Στο απόσπασμα «εἰ μὲν οὖν μηδεπώποτε πρότερον ὁ δῆμος ὁ τῶν Ἀθηναίων
εἰρήνην
ἐποιήσατο
πρὸς
Λακεδαιμονίους,
εἰκότως
ἂν
ἐφοβούμεθα αὐτὸ διά τε τὴν ἀπειρίαν τοῦ ἔργου διά τε τὴν ἐκείνων ἀπιστίαν» να αναγνωριστούν πλήρως συντακτικά όλοι οι επιρρηματικοί προσδιορισμοί. Μονάδες 3,5 Γ4γ.Στην πρώτη παράγραφο του αποσπάσματος να εντοπίσετε μια έκφραση που να δείχνει σύγκριση και στη συνέχεια να διακρίνετε τη συγκριτική λέξη καθώς και τον α΄ και β΄ όρο σύγκρισης. Μονάδα 1 Γ4δ.Να κάνετε πλήρη συντακτική αναγνώριση της δευτερεύουσας πρότασης «ὅτι δὲ οἱ ῥήτορες τῷ μὲν ὀνόματι τῆς εἰρήνης συγχωροῦσι» (είδος, ρόλο, εισαγωγή, εκφορά) και στη συνέχεια να την ξαναγράψετε με εξάρτηση από την πρόταση «Ὁ Ἀνδοκίδης εἶπεν». Μονάδες 1,5 Γ4ε.Να συμπτύξετε σε μετοχικές φράσεις τις ακόλουθες δευτερεύουσες προτάσεις: α) «ὅτι μὲν εἰρήνην ποιεῖσθαι δικαίαν ἄμεινόν ἐστιν ἢ πολεμεῖν»
και β) «εἰ μὲν οὖν μηδεπώποτε πρότερον ὁ δῆμος ὁ τῶν
Ἀθηναίων εἰρήνην ἐποιήσατο πρὸς Λακεδαιμονίους». Μονάδες 2
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΔΟΥΔΟΥΜΗ ΕΛΙΝΑ - ΖΑΦΕΙΡΟΠΟΥΛΟΣ ΑΝΤΩΝΗΣ ΚΑΡΑΒΑΣΙΛΑ ΑΓΓΕΛΙΚΗ - ΚΑΡΑΠΙΠΕΡΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΣΥΡΜΟΣ ΜΙΛΤΟΣ - ΧΑΝΤΖΟΥΛΗ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΧΡΗΣΤΑΚΗ ΚΑΤΕΡΙΝΑ - ΨΩΜΑ ΑΡΕΤΗ